Phần điện trong nhà máy diện và trạm biến áp (Phần 1)

Nội dung text: Phần điện trong nhà máy diện và trạm biến áp (Phần 1)

1. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Chæång 1 KHAÏI NIÃÛM CHUNG VÃÖ NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN TRAÛM BIÃÚN AÏP & HÃÛ THÄÚNG NÀNG LÆÅÜNG 1.1 KHAÏI NIÃÛM PHÁN LOAÛI NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP 1.1.1- Phán loaûi nhaì maïy âiãûn ( NMÂ ) Nhaì maïy âiãûn laì mäüt Xê nghiãûp âàûc biãût coï nhiãûm vuû biãún âäøi caïc daûng nàng læåüng khaïc nhau nhæ nàng læåüng cuía nhiãn liãûu (than, dáöu, khê âäút, nguyãn tæí v.v. . . ) nàng læåüng cuía doìng næåïc, gioï, màût tråìi v.v thaình âiãûn nàng âãø cung cáúp cho caïc häü tiãu thuû. Càn cæï vaìo caïc loaûi nhiãn liãûu sæí duûng cho nhaì maïy âiãûn ngæåìi ta chia ra: Nhaì maïy nhiãût âiãûn , thuíy âiãûn , phong âiãûn , nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí , nhaì maïy âiãûn duìng nàng læåüng màût tråìi v.v a- Nhaì maïy nhiãût âiãûn (NÂ) Trong nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæåìi ta duìng nhiãn liãûu laì than âaï , dáöu hoàûc khê âäút , trong âoï than âaï âæåüc sæí duûng räüng raîi nháút. Âãø quay maïy phaït âiãûn, trong nhaì maïy nhiãût âiãûn duìng tuabin håi næåïc , maïy håi næåïc ( lä cä mä bin ), âäüng cå âäút trong vaì tua bin khê, tuabin håi næåïc coï khaí nàng cho cäng suáút cao vaì váûn haình kinh tãú nãn âæåüc sæí duûng räüng raîi nháút. Nhaì maïy nhiãût âiãûn coìn âæåüc chia laìm 2 loaûi: Nhiãût âiãûn ngæng håi vaì nhiãût âiãûn trêch håi: + Nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæng håi toaìn bäü håi duìng saín xuáút âiãûn nàng. + Nhaì maïy nhiãût âiãûn trêch håi mäüt pháön nàng læåüng cuía håi âæåüc sæí duûng vaìo muûc âêch cäng nghiãûp vaì sinh hoaût cuía nhán dán vuìng lán cáûn. b. Nhaì maïy thuíy âiãûn : ( TÂ ) Nhaì maïy thuíy âiãûn duìng nàng læåüng cuía doìng næåïc âãø saín xuáút ra âiãûn nàng . Âäüng cå så cáúp âãø quay maïy phaït thuíy âiãûn laì caïc tua bin næåïc truûc ngang hay truûc âæïng . So våïi nhiãût âiãûn nhaì maïy thuíy âiãûn coï mäüt säú æu âiãøm quan troüng sau : * Giaï thaình âiãûn nàng tháúp chè bàòng 1/5 - 1/10 nhiãût âiãûn . *Khåíi âäüng nhanh chè cáön mäüt phuït laì coï thãø khåíi âäüng xong vaì cho mang cäng suáút , trong khi âoï âãø khåíi âäüng mäüt täø maïy nhiãût âiãûn ( kãø caí loì vaì tuabin ) phaíi máút haìng ngaìy . * Coï khaí nàng tæû âäüng hoïa cao nãn säú ngæåìi phuûc vuû tênh cho mäüt âån vë cäng suáút chè bàòng 1/10 ÷ 1/15 cuía nhiãût âiãnû . * Kãút håüp caïc váún âãö khaïc nhæ cäng trçnh thuíy låüi, chäúng luî luût, haûn haïn, giao thäng váûn taíi, häö thaí caï v.v Tuy nhiãn nhaì maïy TÂ cuîng coï mäüt säú nhæåüc âiãøm âaïng chuï yï: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 1
2. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp * Väún âáöu tæ xáy dæûng mäüt nhaì maïy ráút låïn. * Thåìi gian xáy dæûng daìi. * Cäng suáút bë haûn chãú båíi læu læåüng vaì chiãöu cao cäüt næåïc . * Thæåìng åí xa häü tiãu thuû nãn phaíi xáy dæûng âæåìng dáy cao aïp ráút täún keïm. c - Nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí : Thæûc cháút nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí laì mäüt nhaì maïy nhiãût âiãûn, trong âoï loì âäút than âæåüc thay bàòng loì phaín æïng nguyãn tæí. Nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí tiãu thuû nguyãn liãûu ( Torium vaì Uranium ) ráút êt, vç nàng læåüng 1kg Uranium tæång âæång våïi nàng læåüng cuía 2700 táún than âaï tiãu chuáøn. Vç váûy åí nhæîng vuìng nuïi khäng thuáûn tiãûn cho viãûc váûn chuyãøn nguyãn liãûu thç viãûc xáy dæûng nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí coï yï nghéa quan troüng. Nàm 1954, Liãn Xä xáy dæûng nhaì maïy âiãûn nguyãn tæí âáöu tiãn coï cäng suáút 5.000KW, tiãu thuû ngaìy âãm khoaíng 30g Uranium, trong khi âoï NÂ coï cuìng cäng suáút tiãu thuû khoaíng (100 ÷ 110) táún than xáúu. d- Nhaì maïy âiãûn duìng sæïc gioï : Trong nhaì maïy âiãûn naìy, ngæåìi ta låüi duûng sæïc gioï âãø quay mäüt hãû thäúng caïnh quaût vaì truyãön âäüng âãø quay maïy phaït âiãûn. Khoï khàn cuía nhaì maïy âiãûn naìy laì do täúc âäü vaì hæåïng gioï luän luän thay âäøi, nãn âiãöu chènh táön säú vaì âiãûn aïp gàûp nhiãöu khoï khàn. e- Nhaì maïy âiãûn duìng nàng læåüng màût tråìi : Thæûc cháút cuîng laì nhaì maïy nhiãût âiãûn, trong âoï loì than âæåüc thay thãú bàòng hãû thäúng kênh thu nháûn nhiãût nàng cuía màût tråìi. Nhaì maïy âiãûn duìng nàng læåüng cuía màût tråìi âáöu tiãn trãn thãú giåïi âaî âæåüc xáy dæûng åí Liãn Xä våïi cäng suáút 1.200 KW. Ngoaìi ra coìn coï nhaì maïy âiãûn duìng sæïc næåïc thuíy triãöu laì mäüt nhaì maïy thuíy âiãûn sæí duûng nàng læåüng thuíy triãöu. 1.1.2/ Phán loaûi traûm biãún aïp a- Traûm tàng aïp : Traûm tàng aïp thæåìng âàût åí caïc nhaì maïy âiãûn coï nhiãûm vuû tàng âiãûn aïp tæì âiãûn aïp maïy phaït âãún âiãûn aïp cao hån âãø truyãön taíi âãún caïc häü tiãu thuû åí xa. b- Traûm haû aïp : Traûm haû aïp âàût åí caïc häü tiãu thuû, âãø biãún âäøi âiãûn aïp tæì âaûi læåüng cao hån âãún âaûi læåüng tháúp hån thêch håüp cho caïc häü tiãu thuû âiãûn. c.Traûm biãún âäøi âiãûn xoay chiãöu thaình mäüt chiãöu vaì ngæåüc laûi. d- Traûm phán phäúi âiãûn: Gäöm mäüt säú âæåìng dáy cung cáúp vaì mäüt säú âæåìng dáy phán phäúi âãún caïc häü tiãu thuû. Caïc âæåìng dáy naìy coï cuìng âiãûn aïp nhæ nhau, nãn trong traûm phán phäúi khäng cáön maïy biãún aïp, åí âáy chè âàût thanh goïp, khê cuû âiãûn âoïng càõt, âiãöu khiãøn. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 2
3. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 1.2. HÃÛ THÄÚNG NÀNG LÆÅÜNG Hãû thäúng nàng læåüng laì táûp håüp nhæîng nhaì maïy âiãûn, traûm biãún aïp, caïc häü tiãu thuû âiãûn vaì nhiãût nàng, chuïng âæåüc näúi laûi våïi nhau bàòng caïc maûng âiãûn vaì nhiãût. Hãû thäúng âiãûn laì mäüt bäü pháûn cuía hãû thäúng nàng læåüng gäöm coï caïc maïy phaït âiãûn, thiãút bë phán phäúi âiãûn, maûng âiãûn vaì caïc häüi tiãu thuû âiãûn. Ngæåìi ta chia hãû thäúng nàng læåüng thaình 3 bäü pháûn chênh: 1- Nguäön phaït nàng læåüng: Nhaì maïy âiãûn saín xuáút nhiãût nàng vaì âiãûn nàng. 2- Bäü pháûn truyãön taíi: Maûng âiãûn vaì maûng nhiãût. 3- Caïc häü tiãu thuû: Biãún âäøi âiãûn nàng vaì nhiãût nàng thaình caïc daûng nàng læåüng khaïc. Âàûc âiãøm cuía hãû thäúng nàng læåüng: a- Saín xuáút vaì tiãu thuû phaíi âäöng thåìi , caïc sæû cäú cuía báút cæï bäü pháûn naìo laìm máút sæû cán bàòng giæîa saín xuáút vaì tiãu thuû âãöu coï thãø dáùn âãún ngæìng laìm viãûc mäüt pháön hay toaìn bäü hãû thäúng . b- Caïc quaï trçnh quaï âäü trong hãû thäúng nàng læåüng xaîy ra ráút nhanh, nãn ngæåìi ta phaíi sæí duûng caïc thiãút bë råle tæû âäüng âãø loaûi træì sæû cäú nhanh choïng. c- Sæû phaït triãøn cuía hãû thäúng nàng læåüng phuû thuäüc vaìo sæû phaït triãøn cuía nãön kinh tãú quäúc dán vaì phaíi âæåüc phaït triãøn træåïc mäüt bæåïc. Æu âiãøm cuía hãû thäúng nàng læåüng: a- Âaím baío phán phäúi cäng suáút håüp lyï vaì kinh tãú nháút , táûn duûng caïc thiãút bë vaì nguyãn liãûu âëa phæång mäüt caïc håüp lyï, do âoï giaím giaï thaình âiãûn nàng. b- Náng cao tênh cháút âaím baío cung cáúp âiãûn liãn tuûc cho caïc häü tiãu thuû. c- Giaím âæåüc pháön tràm cäng suáút dæû træî vaì tàng âæåüc cäng suáút âån vë caïc täø maïy. Nhæåüc âiãøm cuía hãû thäúng nàng læåüng: Xáy dæûng hãû thäúng nàng læåüng âoìi hoíi phaíi täún thãm väún âáöu tæ xáy dæûng caïc traûm biãún aïp vaì âæåìng dáy liãn laûc. Tuy nhiãn noï seî âæåüc buì laiû nhanh choïng bàòng viãûc haû giaï thaình âiãûn nàng vaì tàng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn vaì nhiãût. 1.3. ÂÄÖ THË PHUÛ TAÍI : 1.3.1/ Âënh nghéa vaì phán loaûi : Âàûc âiãøm cuía saín xuáút âiãûn nàng laì saín xuáút vaì tiãu thuû phaíi thæûc hiãûn âäöng thåìi. Taûi mäùi thåìi âiãøm, häü tiãu thuû (kãø caí täøn tháút) tiãu thuû bao nhiãu âiãûn nàng thç nhaì maïy âiãûn phaíi saín xuáút ra ngáön áúy âiãûn nàng. Trong thæûc tãú, tiãu thuû âiãûn nàng qua mäüt ngaìy âãm thay âäøi ráút nhiãöu. Âãø váûn haình kinh tãú vaì Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 3
4. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp âaím baío, cáön phaíi biãút âæåüc quy luáût biãún thiãn cuía phuû taíi, âãø chuáøn bë chaûy thãm caïc täø maïy khi phuû taíi giaím. Qui luáût biãún thiãn cuía phuû taíi âæåüc biãún diãùn trãn hçnh veî, goüi laì âäö thë phuû taíi. Trãn truûc tung cuía âäö thë, biãøu diãùn cäng suáút taïc duûng, phaín khaïng hay cäng suáút toaìn pháön bàòng âån vë coï tãn hay âån vë tæång âäúi våïi læåüng cå baín laì cäng suáút cæûc âaûi, trãn truûc hoaình cuía âäö thë biãøu diãùn thåìi gian bàòng giåì hay ngaìy. Coï thãø phán loaûi âäö thë phuû taíi theo nhiãöu caïch: + Theo cäng suáút : Âäö thë phuû taíi taïc duûng, phaín khaïng, toaìn pháön. + Theo thåìi gian : Haìng ngaìy, haìng nàm, muìa. + Theo vë trê trong hãû thäúng : Âäö thë phuû taíi cuía hãû thäúng, cuía nhaì maïy âiãûn, cuía traûm biãún aïp, cuía häü tiãu thuû v.v 1.3.2/ Caïch veî âäö thë phuû taíi : a- Âäö thë phuû taíi haìng ngaìy : Âãø veî âäö thë phuû taíi haìng ngaìy coï thãø duìng watt meït tæû ghi laì chênh xaïc nháút. Cuîng coï thãø veî theo phæång phaïp tæìng âiãøm, nghéa laì cæï sau mäüt khoaíng thåìi gian nháút âënh ghi laûi trë säú phuû taíi räöi biãøu diãùn tæìng âiãøm trãn hãû truûc tooüa âäü. Näúi caïc âiãøm laûi seî âæåìng gaîy khuïc biãøu diãùn phuû taíi mäüt caïch gáön âuïng. ( H.1.1) . Hçnh 1.1 Phæång phaïp veî naìy tuy khäng chênh xaïc, nhæng trong thuûc tãú laûi duìng ráút phäø biãún. Âãø cho viãûc tênh täøn tháút âiãûn nàng âæåüc thuáûn tiãûn, thæûc tãú ngæåìi ta biãún âæåìng gaîy khuïc thaình âæåìng báûc thang . Khi biãún âäøi phaíi âaím baío hai âiãöu kiãûn : 1- Diãûn têch giåïi haûn båíi âæåìng måïi vaì âæåìng cuî våïi truûc toüa âäü phaíi bàòng nhau. 2- Caïc âiãøm cæûc âaûi vaì cæûc tiãøu cuía âæåìng cuî phaíi nàòm trãn âæåìng måïi. Âãø veî âäö thë phuû taíi cuía Nhaì maïy âiãûn, ngæåìi ta duìng phæång phaïp cäüng âäö thë. Âäö thë phuû taíi haìng ngaìy cuía nhaì maïy âiãûn bàòng täøng cacï âäö thë phuû taíi cuía caïc häü tiãu thuû, cäüng våïi täøn tháút qua maïy biãún aïp vaì tæû duìng. Täøn tháút trong maïy biãún aïp gäöm hai pháön : 1- Täøn tháút trong theïp, khäng phuû thuäüc vaìo sæû biãún thiãn phuû taíi vaì bàòng 1-3% phuû taíi cæûc âaûi. 2- Täøn tháút âäöng, phuû thuäüc vaìo sæû biãún thiãn phuû taíi vaì bàòng 6-15% phuû taíi qua maïy biãún aïp. Phuû taíi tæû duìng cuía nhaì maïy cuîng gäöm 2 pháön : Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 4
5. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 1- Pháön cäú âënh khäng phuû thuäüc vaìo phuû taíi nhaì maïy vaì bàòng 40% phuû taíi tæû duìng täøng. (max). 2- Pháön thay âäøi theo âäö thë phuû taíi theo nhaì maïy vaì bàòng khoaíng 60% phuû taíi tæû duìng (phuû thuäüc vaìo cäng suáút phaït). ⎛ S ⎞ ⎜ t ⎟ Std = Std max ⎜0,4 + 0,6 ⎟ ⎝ SFdm ⎠ Trong âoï : Stdmax: Phuû taíi tæû duìng cæûc âaûi St : Cäng suáút phaït cuía nhaì maïy taûi thåìi âiãøm t SFâm : Cäng suáút âënh mæïc cuía nhaì maïy. b. Âäö thë phuû taíi haìng nàm: Âãø veî âäö thë phuû taíi haìng nàm phaíi càn cæï vaìo âäö thë phuû taíi haìng ngaìy, thæåìng ngæåìi ta láúy mäüt säú ngaìy âiãøn hçnh âaûi diãûn cho caïc ngaìy trong nàm. Hçnh 1.2 Giaí thiãút mäüt nàm coï 2 muìa, ta choün mäüt âäö thë phuû taíi haìng ngaìy âiãøn hçnh cho 180 ngaìy muìa heì ( hçnh a) vaì mäüt âäö thë âiãøn hçnh cho 180 ngaìy muìa âäng (hçnh b). Trãn âäö thë phuû taíi haìng nàm ( hçnh c ) ta coï: T1 = 180t1 + 185t'1 T2 = 180t2 + 185t'2 T3 = 180t3 + 185t'3 = 180 x 24 + 185 x 24 = 8760 h Cáön chuï yï ràòng âäö thë phuû taíi haìng nàm veî nhæ trãn khäng cho biãút biãún thiãn phuû taíi theo thæï tæû caïc giåì trong nàm maì chè cho biãút täøng säú giåì trong nàm coï phuû taíi nháút âënh laì bao nhiãu. Âäö thë naìy duìng âãø xaïc âënh chi phê nhiãn liãûu haìng nàm, hiãûu suáút cuía nhaì maïy, mæïc âäü sæí dungû maïy phaït v.v . . . Ngæåìi ta coìn veî âäö thë phuû taíi haìng nàm theo phuû taíi cæûc âaûi haìng thaïng. Càn cæï vaìo âäö thë phuû taíi naìy láûp kãú hoaûch tu sæía thiãút bë cho thêch håüp. Vê duû theo âäö thë bãn ta coï thãø tiãún haình tu sæía thiãút bë vaìo caïc thaïng 4, 5, 6, laì håüp lyï. Hçnh 1.3 Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 5
6. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 1.3.3/ Caïc âaûi læåüng âàûc træng cuía âäö thë phuû taíi: a) Cäng suáút trung bçnh : Goüi A laì âiãûn nàng saín xuáút ra trong thåìi gian T, thç cäng suáút trung bçnh Ptb trong thåìi gian T xaïc âënh nhæ sau: A P = tb T b) Hãû säú âiãön kên phuû taíi laì tyí säú: Ptb Ptb .T A Kdk = α = = = Pmax Pmax .T Amax ÅÍ âáy : Pmax laì cäng suáút cæûc âaûi trong thåìi gian T. α biãøu thë mæïc âäü khäng âäöng âãöu cuía âäö thë phuû taíi Khi : Ptb = Pmax thç α = 1 Thæûc tãú α < 1, α caìng låïn caìng täút. c) Hãû säú sæí duûng cäng suáút âàût laì tè säú: Ptb K sd = n = Pd ÅÍ âáy: Pâ Täøng cäng suáút âàût cuía táút caí caïc täø maïy kãø caí dæû phoìng, n noïi lãn mæïc âäü sæí duûng cäng suáút âàût, n caìng låïn chæïng toí táûn duûng cäng suáút âàût caìng nhiãöu vaì nhæ thãú laì täút. Do Pmax < Pâ ⇒ n < α d) Thåìi gian sæí duûng cäng suáút cæûc âaûi bàòng A Ptb .T Tmax = = = α.T Pmax Pmax Nhæ váûy, nãúu luïc naìo phuû taíi cuîng laì Pmax, thç chè sau thåìi gian Tmax, phuû taíi âaî tiãu thuû âiãûn nàng âuïng bàòng âiãûn nàng tiãu thuû thæûc tãú våïi cäng suáút thay âäøi. Âæïng vãö quan âiãøm kinh tãú Tmax caìng låïn caìng täút. â) Thåìi gian sæí duûng cäng suáút âàût xaïc âënh nhæ sau: A Ptb.T Td = = = n.T Pd Pd Cuîng nhæ Tmax, Tâ caìng låïn caìng täút. 1.3.4/ Phán phäúi phuû taíi haìng ngaìy cho caïc NMÂ trong hãû thäúng: Khi caïc nhaì maïy âaî âæåüc näúi laûi thaình hãû thäúng thç viãûc phán phäúi âäö thë phuû taíi cho caïc nhaì maïy coï aính hæåíng ráút låïn âãún giaï thaình âiãûn nàng. Âãø váûn haình kinh tãú, chuïng ta seî phán phäúi âäö thë phuû taíi cho caïc nhaì maïy trong hãû thäúng theo caïc nguyãn tàõc sau âáy: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 6
7. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp a) Træåïc hãút æu tiãn phán phäúi phuû taíi cho caïc nhaì maïy coï âäö thë phuû taíi bàõt buäüc toaìn pháön hay bàõt buäüc tæìng pháön âaím nháûn pháön phuû taíi gäúc. Nhaì maïy coï âäö thë phuû taíi bàõt buäüc toaìn pháön laì nhæîng nhaì maïy thuíy âiãûn khäng coï häö chæïa vaì laìm viãûc trong muìa mæa luî. Nhaì maïy coï âäö thë phuû taíi bàõt buäüc tæìng pháön laì nhæîng nhaì maïy nhiãût âiãûn trêch håi . Âäúi våïi nhæîng nhaì maïy naìy âãø cho hiãûu suáút cao æïng våïi mäüt phuû taíi nhiãût nháút âënh âoìi hoíi phaíi coï Hçnh 1.4 phuû taíi âiãûn nháút âënh. Giaí thiãút våïi phuû taíi nhiãût âaî cho âãø coï hiãûu suáút cao nháút, thç pháön âäö thë phuû taíi âiãûn cuía noï nhæ pháön NÂR trãn hçnh 1.4 . b) Pháön coìn laûi cuía âäö thë phuû taíi, seî giao cho caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæng håi, nhæng træåïc hãút æu tiãn cho nhæîng nhaì maïy ngæng håi gáön nguäön nhiãn liãûu vaì coï âàûc tênh suáút hao håi kinh tãú nháút. c) Pháön muîi nhoün cuía âäö thë phuû taíi seî giao cho caïc nhaì maïy thuíy âiãûn coï häö chæïa næåïc, vç noï måí vaì ngæìng maïy nhanh choïng, êt täún keïm. Trong hãû thäúng âiãûn khäng coï nhaì maïy thuíy âiãûn thç pháön muîi nhoün seî giao cho caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn ngæng håi cuí kemï kinh tãú. 1.3.5/ Âiãöu chènh âäö thë phuû taíi : Âãø náng cao tênh kinh tãú cuía nhaì maïy âiãûn phaíi tiãún haình âiãöu chènh âäö thë phuû taíi nhàòm tàng thåìi gian sæí duûng cäng suáút âàût Tâ, cuîng nhæ thåìi gian sæí duûng cäng suáút cæûc âaûi Tmax laìm cho âäö thë phuû taíi bàòng phàóng hån sao cho âiãûn nàng cuía nhaì maïy phaït ra låïn nháút. Ngæåìi ta duìng caïc biãûn phaïp âiãöu chènh âäö thë phuû taíi chuí yãúu sau âáy: a) Phaït triãøn caïc häü duìng âiãûn theo muìa, mäùi muìa coï nhiãûm vuû khaïc nhau nhàòm tiãu thuû âiãûn nàng caí nàm. b) Nhæîng häü chè duìng âiãûn vaìi giåì trong mäüt ngaìy chè cho pheïp laìm viãûc trong nhæîng giåì tháúp âiãøm. c) Tàng säú ca laìm viãûc trong xê nghiãûp. d) Bäú trê ngaìy nghè trong mäüt tuáön cuía caïc xê nghiãûp lãûch nhau. â) Âiãöu chènh giåì bàõt âáöu laìm viãûc cuía caïc täø khaïc nhau. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 7
8. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Chæång 2 CAÏC CHÃÚ ÂÄÜ LAÌM VIÃÛC CUÍA ÂIÃØM TRUNG TÊNH Trong hãû thäúng âiãûn ba pha, âiãøm trung tênh laì âiãøm chung ba cuäün dáy näúi hçnh sao cuía maïy phaït âiãûn hay maïy biãún aïp coï trong hãû thäúng. Âiãøm trung tênh cuía hãû thäúng âiãûn coï thãø caïch âiãûn âäúi våïi âáút, näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang hay näúi âáút træûc tiãúp. Tçnh traûng laìm viãûc cuía âiãøm trung tênh coï aính hæåíng âãún viãûc choün caïc thäng säú cuía baío vãû rå le, choün mæïc caïch âiãûn cho caïc maïy âiãûn vaì khê cuû âiãûn , choün caïc biãûn phaïp näúi âáút v.v 2.1/ Maûng âiãûn ba pha trung tênh caïch âiãûn âäúi våïi âáút: 2.1.1/ Tçnh trang laìm viãûc bçnh thæåìng: a/ b/ Hçnh 2.1 Hçnh 2.1a : Så âäö maûng âiãûn âån giaín gäöm mäüt maïy phaït âiãûn, âæåìng dáy vaì phuû taíi. Hçnh 2.1b : Âäö thë veïctå âiãûn aïp vaì doìng âiãûn: Mäùi mäüt pha cuía maûng âiãûn, âäúi våïi âáút coï mäüt âiãûn dung naìo âoï, phán bäú âãöu doüc theo âæåìng dáy. Âãø âån giaín, chuïng ta coi ràòng âiãûn dung cuía 3 pha âäúi våïi âáút, âäúi xæïng vaì táûp trung åí giæîa âæåìng dáy. Giæîa caïc dáy dáùn caïc pha khaïc nhau, cuîng coï caïc âiãûn dung, nhæng âaûi læåüng cuía noï, khäng coï aính hæåíng âãún sæû phán têch tçnh traûng laìm viãûc cuía âiãøm trung tênh, nãn khäng cáön chuï yï âãún vaì khäng biãøu diãøn chuïng trãn hçnh veî. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 8
9. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Trong tçnh traûng laìm viãûc bçnh thæåìng, âiãûn aïp cuía 3 pha âäúi våïi âáút Ua, Ub, Uc âäúi xæïng bàòng âiãûn aïp pha cuía thiãút bë. Do âoï doìng âiãûn dung cuía caïc pha IC0A, IC0B, IC0C cuîng âäúi xæïng våïi nhau vaì täøng cuía chuïng bàòng khäng, cho nãn khäng coï doìng naìo chaûy trong âáút. * * * I C0 A + I C0B + I C0C = 0 IC0 A = IC0B = IC0C = U f .ϖ.C Doìng âiãûn trong caïc pha cuía maïy phaït âiãûn IFA, IFB, IFC bàòng: * * * I FA = I ptA + I C0 A * * * I FB = I ptB + I C0B * * * I FC = I ptC + I C0C Tæì âäö thë Veïctå tháúy ràòng doìng âiãûn dung coï aính hæåíng laìm giaím goïc lãûch pha cuía doìng âiãûn trong caïc maïy phaït, tæïc laì noï coï khaí nàng laìm tàng hãû sä cäng suáút . 2.1.2/ Khi coï mäüt pha chaûm âáút: Giaí thiãút ràòng pha C cuía maûng âiãûn chaûm âáút træûc tiãúp, khi âoï âiãûn aïp âäúi våïi âáút cuía pha C bàòng khäng. Âiãûn aïp cuía pha C bàòng khäng coï thãø coi nhæ taûi chäø chaûm âáút, âæåüc âàût thãm vaìo mäüt âiãûn aïp thæï tæû khäng bàòng -Uc. Nhæ váûy, âiãûn aïp måïi cuía caïc pha âäúi våïi âáút U'A , U'B , U'C bàòng täøng hçnh hoüc âiãûn aïp caïc pha âäúi våïi âáút træåïc khi chaûm âáút vaì âiãûn aïp thæï tæû khäng. Hçnh 2.2 a/ b/ Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 9
10. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp * , * * U A = U A −U C * , * * U B = U B −U C * , * * U C = U C −U C = 0 Tæì âäö thë veïctå hçnh b dãù daìng tênh âæåüc: * , * U A = 3U A * , * U B = 3U B * , U C = 0 Tæïc laì âiãûn aïp cuía pha bë chaûm âáút bàòng khäng, coìn 2 pha kia tàng lãn 3 láön ( bàòng âiãûn aïp dáy ). Do âoï, doìng âiãûn dung qua âiãûn dung cuía pha bë chaûm âáút bàòng khäng, coìn doìng âiãûn dung qua âiãûn dung cuía hai pha kia tàng lãn 3 láön so våïi doìng âiãûn dung luïc bçnh thæåìng. ICC = 0; ICA = 3IC0 ; ICB = 3IC0 Chuïng ta quy æåïc chiãöu doìng âiãûn tênh tæì dáy dáùn vaìo âáút, tæì hçnh veî tênh âæåüc doìng âiãûn chaûy trong âáút (cuîng laì doìng âiãûn chaûy trong pha bë chaûm âáút nhæ sau). * * * I C = I CA + I CB = 3ICA = 3IC0 = IC Tæïc laì doìng âiãûn dung trong pha bë chaûm âáút tàng lãn gáúp 3 láön doìng âiãûn dung bçnh thæåìng. Âaûi læåüng tuyãût âäúi cuía IC coï thãø xaïc âënh nhæ sau: 3U f IC = 3IC0 = = 3U fϖC X C Trong âoï Uf laì âiãûn aïp thiãút bë . Tæì âoï ta tháúy ràòng doìng âiãûn âiãûn dung phuû thuäüc vaìo âiãûn aïp , táön säú vaì âiãûn dung cuía pha âäúi våïi âáút . Âiãûn dung cuía pha âäúi våïi âáút laûi phuû thuäüc vaìo cáúu taûo vaì chiãöu daìi âæåìng dáy. Våïi táön säú cäng nghiãûp , doìng âiãûn dung Ic coï thãø xaïc âënh theo cäng thæïc kinh nghiãûm sau âáy : U .L Âäúi våïi âæåìng dáy trãn khäng : I = d Σ []A C 350 U .L Âäúi våïi âæåìng dáy caïp: I = d Σ []A C 10 ÅÍ âáy: Ud : Âiãûn aïp dáy cuía thiãút bë [ KV]. LΣ : Chiãöu daìi täøng cäüng caïc âæåìng dáy coï näúi âiãûn våïi nhau [Km ] . Tæì âäö thë veïctå ( H.2.2b) ta tháúy ràòng : Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 10
11. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp * , * , * , * U AB = U A −U B = U AB * , * , * , * U BC = U B −U C = U BC * , * , * , * U CA = U C −U A = U CA Nhæ váûy âiãûn aïp dáy træåïc vaì sau khi chaûm âáút mäüt pha khäng thay âäøi. Toïm laûi khi chaûm âáút træûc tiãúp 1 pha, thç tçnh hçnh maûng âiãûn coï nhæîng thay âäøi sau: a) Âiãûn aïp cuía pha chaûm âáút bàòng khäng, coìn hai pha kia tàng lãn bàòng âiãûn aïp dáy. b) Doìng âiãûn âiãûn dung trong pha chaûm âáút tàng lãn 3 láön, coìn hai pha kia tàng Ö3 láön. c) Âiãûn aïp dáy cuía thiãút bë træåïc vaì sau khi chaûm âáút khäng thay âäøi. d) Âiãûn aïp cuía âiãøm trung tênh tàng tæì khäng âãún âiãûn aïp pha. Do doìng âiãûn dung sau khi chaûm âáút ráút nhoí so våïi doìng phuû taíi vaì âiãûn aïp dáy khäng thay âäøi, nãn caïc phuû taíi váùn laìm viãûc bçnh thæåìng. Tuy váûy, âäúi våïi maûng âiãûn naìy ngæåìi ta cuîng khäng cho pheïp laìm viãûc láu daìi våïi mäüt âiãøm chaûm âáút, vç nhæîng nguyãn nhán sau âáy: a) Sau khi chaûm âáút, âiãûn aïp cuía caïc pha coìn laûi tàng lãn 3 láön so våïi âiãûn aïp pha, do âoï nhæîng chäù caïch âiãûn yãúu seî bë choüc thuíng vaì gáy ra ngàõn maûch giæîa caïc pha. Âãø khàõc phuûc phaíi thiãút kãú caïch âiãûn chëu âæåüc âiãøn aïp dáy dáùn tåïi tàng giaï thaình thiãút bë. b) Doìng âiãûn dung seî sinh häö quang, coï thãø âäút chaïy caïch âiãûn taûi chäø chaûm âáút vaì dáùn âãún ngàõn maûch giæîa caïc pha. Våïi mäüt trë säú nháút âënh cuía doìng âiãûn dung, häö quang seî chaïy cháûüp chåìn nghéa laì chaïy âi tàõc laûi mäüt caïch chu kyì. Vç maûng âiãûn laì mäüt maûch voìng dao âäüng nãn hiãûn tæåüng naìy seî dáùn âãún qua âiãûn aïp, laìm cho âiãûn aïp caïc pha tàng lãn âãún (2,5 - 3)láön âiãûn aïp pha âënh mæïc. Do âoï caïch âiãûn cuía caïc pha khäng bë chaûm âáút dãù daìng bë choüc thuíng vaì dáùn âãún ngàõn maûch giæîa caïc pha, màûc duì noï âaî âæåüc thiãút kãú bàòng caïch âiãûn âiãûn aïp dáy . Quy trçnh kyî thuáût váûn haình quy âënh maûng âiãûn coï thãø laìm viãûc våïi trung tênh caïch âiãûn âäúi våïi âáút - nãúu doìng âiãûn chaûm âáút mäüt pha laì: - Khäng låïn hån 20 ÷ 30A Âäúi våïi maûng 6 ÷ 10KV - Khäng låïn hån 15A Âäúi våïi maûng 15 ÷ 20KV - Khäng låïn hån 10A Âäúi våïi maûng 35KV Våïi maûng låïn hån 110KV noïi chung khäng laìm viãûc våïi trung tênh caïch âiãûn våïi âáút vç trong caïc maûng náöy dæû træî caïch âiãûn ráút beï. Trong maûng trung tênh caïch âiãûn våïi âáút nháút thiãút phaíi coï thiãút bë baïo tên hiãûu chaûm âáút 1 pha âãø nhán viãn váûn haình biãút, tçm caïch sæía chæîa hay tháûm chê càõt luän pháön tæí hæ hoíng. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 11
12. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Cuäúi cuìng, cáön noïi thãm ràòng nãúu chaûm âáút 1 pha qua 1 täøng tråí trung gian naìo âoï, thç âiãûn aïp pha bë chaûm âáút låïn hån 0 nhæng nhoí hån Uf , coìn âiãûn aïp 2 pha kia låïn hån Uf nhæng nhoí hån Ud vaì âiãûn aïp trung tênh låïn hån 0 nhæng nhoí hån Uf. 2.2 /Maûng âiãûn ba pha trung tênh näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang : Nhæ âaî noïi åí trãn, caïc maûng âiãûn 35KV tråí laûi, khi chaûm âáút 1 pha chè cho laìm viãûc våïi doìng âiãûn âiãûn dung nháút âënh. Vç váûy, trong nhæîng maûng âiãûn naìy khi doìng âiãûn dung låïn hån, trung tênh cuía maûng âiãûn phaíi âæåüc näúi qua cuäün dáûp häö quang, âãø giaím doìng âiãûn âiãûn dung taûi chäø chaûm âáút. Cuäün dáy dáûp tàõt häö quang laì mäüt cuäün dáy âiãûn caím coï loîi theïp âàût trong 1 thuìng chæïa âáöy dáöu maïy biãún aïp. Träng bãö ngoaìi ráút giäúng maïy biãún aïp âiãûn læûc 1 pha. Âiãûn khaïng cuía cuäün dáy dáûp tàõt häö quang ráút låïn, coìn âiãûn tråí cuía noï khäng âaïng kãø. Âiãûn khaïng coï thãø thay âäøi âæåüc bàòng caïch thay âäøi säú voìng dáy hoàûc khe håí cuía loîi theïp Hçnh 2 - 3 Trong âiãöu kiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng, âiãûn aïp âàût lãn cuäün dáûp häö quang coi nhæ bàòng 0, vç âiãûn aïp cuía âiãøm trung tênh gáön bàòng 0, do âoï trong cuäün dáy dáûp tàõt häö quang khäng coï doìng âiãûn.Khi 1 pha chaûm âáút træûc tiãúp, âiãûn aïp âiãøm trung tênh tàng lãn bàòng âiãûn aïp pha, do âoï cuäün dáy dáûp tàõt häö quang âàût dæåïi âiãûn aïp pha vaì trong noï seî coï doìng âiãûn âiãûn caím IL cháûm pha so våïi âiãûn aïp âiãøm trung tênh 1 goïc 90o. Kãút quaí laì taûi chäø chaûm âáút, seî coï doìng âiãûn IL vaì Ic ngæåüc pha nhau. Nãúu âiãöu chènh IL thêch håüp thç doìng âiãûn taûi chäø chaûm âáút bàòng 0, häö quang khäng thãø xuáút hiãûn. Trong thæûc tãú váûn haình, phaíi âoïng càõt caïc âæåìng dáy nãn doìng Ic thay âäøi do âoï khäng thãø thæûc hiãûn âæåüc IL = Ic . Màût khaïc, ngæåìi ta muäún ràòng doìng âiãûn taûi chäø chaûm âáút sau khi buì coìn coï 1 trë säú naìo âoï, âãø cho baío vãû rå le taïc âäüng cho tên hiãûu baïo cho nhán viãn træûc nháût biãút âãø këp thåìi sæía Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 12
13. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp chæîa nãn ngæåìi ta thæåìng âiãöu chènh IL > Ic tæïc laì ∆I = IL - Ic > 0 . Maûng âiãûn âæåüc âiãöu chènh nhæ váûy goüi laì maûng quaï buì. Cáön chuï yï ràòng trong maûng âiãûn trung tênh näúi âáút qua cuäün dáy dáûp tàõt häö quang, caïch âiãûn pha cuîng phaíi âæåüc thiãút kãú bàòng caïch âiãûn dáy. Maûng âiãûn 3 pha trung tênh caïch âiãûn hay näúi âáút qua cuäün dáûp häö quang, goüi laì maûng coï doìng âiãûn chaûm âáút beï vaì cáön phaíi coï thiãút bë kiãøm tra tçnh traûng caïch âiãûn. 2.3/ Maûng âiãûn ba pha trung tênh træûc tiãúp näúi âáút : a/ Näúi âáút træûc tiãúp b/ Näúi âáút qua âiãûn khaïng nhoí . Hçnh 2.4 Caïc maûng 110KV vaì cao hån, âãöu coï trung tênh træûc tiãúp näúi âáút vç nguyãn nhán sau âáy. - Doìng âiãûn dung cuía caïc maûng naìy ráút låïn do âiãûn aïp cao vaì chiãöu daìi âæåìng dáy låïn. - Duì coï duìng cuäün dáûp häö quang cuîng khäng giaíi quyãút âæåüc nhæåüc âiãøm cuía maûng âiãûn coï doìng chaûm âáút beï laì khi chaûm âáút 1 pha âiãûn aïp caïc pha coìn laûi tàng lãn bàòng âiãûn aïp dáy, trong khi âoï dæû træî caïch âiãûn cuía caïc maûng âiãûn aïp låïn hån 110KV ráút beï, nãn caïch âiãûn âãø dãù daìng bë choüc thuíng dáùn âãún ngàõn maûch giæîa caïc pha, tàng cæåìng dæû træî caïch âiãûn trong caïc maûng naìy ráút täún keïm. Æu âiãøm cå baín cuía maûng âiãûn trung tênh træûc tiãúp näúi âáút laì laìm cho giaï thaình khê cuû âiãûn vaì caïch âiãûn âæåìng dáy reí hån vç chè cáön chãú taûo våïi âiãûn aïp pha. Tuy váûy maûng âiãûn trung tênh näúi âáút cuîng coï nhæåüc âiãøm sau : - Trung tênh træûc tiãúp näúi âáút thç khi chaûm âáút 1 pha laì ngàõn maûch thiãút bë baío vãû seî càõt maûch âiãûn laìm cho viãûc cung cáúp âiãûn bë ngæng trãû. Tuy nhiãn, thæûc tãú váûn haình chæïng toí ràòng pháön låïn træåìng håüp chaûm âáút 1 pha cuía âæåìng dáy trãn khäng âiãûn aïp låïn hån 1000V chè laì taûm thåìi. Nãn åí Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 13
14. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp maûng naìy thæåìng duìng thiãút bë tæû âäüng âoïng laûi âãø giaím thåìi gian máút âiãûn cuía caïc häü tiãu thuû âãún mæïc tháúp nháút. - Do doìng âiãûn chaûm âáút 1 pha ráút låïn nãn thiãút bë näúi âáút phæïc taûp vaì âàõt tiãön. - Doìng âiãûn ngàõn maûch 1 pha coï thãø låïn hån doìng âiãûn ngàõn maûch 3 pha. Âãø haûn chãú doìng âiãûn ngàõn maûch 1 pha phaíi tàng âiãûn khaïng thæï tæû khäng bàòng caïch giaím båït säú âiãøm näúi âáút trung tênh trong hãû thäúng âiãûn hoàûc näúi âáút trung tênh qua mäüt âiãûn khaïng nhoí. Læåïi âiãûn trung tênh træûc tiãúp näúi âáút hay näúi âáút qua âiãûn khaïng nhoí (coï âiãûn aïp låïn hån 1000V ) âãöu goüi laì læåïi âiãûn coï doìng âiãûn chaûm âáút låïn (> 500A ). Cáön chuï yï thãm ràòng âäúi våïi caïc maûng âiãûn beï hån 500V âãöu laìm viãûc våïi trung tênh træûc tiãúp näúi âáút khäng phaíi vç nguyãn nhán tiãút kiãûm caïch âiãûn maì âãø âaím baío an toaìn cho ngæåìi. Ngoaìi ra åí maûng âiãûn naìy ngæåìi ta coìn duìng dáy trung tênh âãø láúy âiãûn aïp pha. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 14
15. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Chæång 3 SÅ ÂÄÖ NÄÚI ÂIÃÛN CUÍA NHAÌ MAÏY ÂIÃÛN VAÌ TRAÛM BIÃÚN AÏP 3. 1. Caïc yãu cáöu cå baín cuía så âäö näúi âiãûn trong Nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp. 1. Khaïi niãûm chung: Så âäö näúi âiãûn laì táûp håüp táút caí nhæîng thiãút bë âiãûn chênh nhæ maïy phaït, maïy biãún aïp, âæåìng dáy, maïy càõt, thanh goïp, thiãút bë thao taïc, v.v . . . âæåüc näúi våïi nhau theo mäüt thæï tæû nháút âënh. Så âäö näúi âiãûn ráút âa daûng nhæng khi thiãút kãú cáön thoía maîn caïc yãu cáöu cå baín sau: a. Vai troì, vë trê cuía nhaì maïy âiãûn hay traûm biãún aïp: Caïc nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp trong hãû thäúng âiãûn coï vai troì, vë trê khaïc nhau hoaìn toaìn, vê duû mäüt säú nhaì maïy seî laìm viãûc åí âènh phuû taíi, mäüt säú nhaì maïy laìm viãûc phuû thuäüc âäö thë phuû taíi nhiãût, nãn så âäö näúi âiãûn cuía caïc nhaì maïy naìy seî khaïc nhau. Âäúi våïi traûm biãún aïp cuîng váûy: Coï traûm chè coï mäüt phuû taíi, coï traûm cung cáúp cho mäüt säú häü tiãu thuû riãng leí, hay mäüt cuûm phuû taíi cuía mäüt vuìng räüng låïn vaì cuîng coï khi duìng âãø liãn laûc våïi hãû thäúng cho nãn så âäö näúi âiãûn cuîng khaïc nhau. b. Âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn: Yãu cáöu âaím baío cung cáúp âiãûn tuìy thuäüc mæïc âäü quan troüng cuía häü tiãu thuû quyãút âënh. - Häü loaûi I: Laì táút caí nhæîng häü maì khi ngæìng cung cáúp âiãûn seî gáy nguy hiãøm cho tênh maûng con ngæåìi, aính hæåíng låïn âãún an ninh, tráût tæû, chênh trë laìm hoíng thiãút bë - saín pháøm haìng loaût gáy thiãût haûi låïn cho nãön kinh tãú quäúc dán. Vç váûy âäúi våïi caïc häü naìy yãu cáöu cung cáúp âiãûn liãn tuûc ngay caí khi sæû cäú, thåìi gian máút âiãûn täúi âa cho pheïp bàòng thåìi gian tæû âäüng âoïng nguäön dæû phoìng khoaíng (0,5 ÷ 0,7) giáy cho nãn häü loaûi I phaíi âæåüc cung cáúp âiãûn bàòng hai âæåìng dáy tæì hai nguäön âäüc láûp. - Häü loaûi II: Laì nhæîng häü tiãu thuû maì khi ngæìng cung cáúp âiãûn chè laìm ngæng trãû saín xuáút, laìm caín tråí giao thäng váûn tai,í aính hæåíng sinh hoaût khu dán cæ låïn, thaình phäú. Thåìi gian cho pheïp máút âiãûn daìi hån häü loaûi I âãø caïc nhán viãn váûn haình thæûc hiãûn thao taïc (sæía chæîa hay) âoïng nguäön dæû phoìng bàòng tay. Häü loaûi naìy coï thãø cung cáúp âiãûn bàòng 1 âæåìng dáy nhæng phaíi coï nguäön dæû phoìng. - Häü loaûi III : Laì táút caí nhæîng häü coìn laûi, âáy laì nhæîng häü keïm quan troüng vi váûy thåìi gian máút âiãûn cho pheïp daìi hån nhæng khäng quaï mäüt ngaìy âãm. Caïc så âäö näúi âiãûn phaíi âaím baío tênh tin cáûy khi hæ hoíng báút cæï bäü pháûn naìo trãn så âäö thç nhæîng bäü pháûn coìn laûi váùn âaím baío cung cáúp âiãûn theo mæïc âä yãu cáöu. - Yãu cáöu âån giaín, linh hoaût, thuáûn tiãûn thao taïc, an toaìn phuûc vuû: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 15
16. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö näúi âiãûn caìng âån giaín, caìng roî raìng thç tênh âaím baío laìm viãûc caìng täút vaì caìng an toaìn cho ngæåìi phuûc vuû. Så âäö linh hoaût phaíi cho pheïp váûn haình nhiãöu tçnh traûng khaïc nhau, do âoï så âäö phaíi coï nhiãöu thiãút bë, nhæng khi âoï xaïc xuáút sæû cäú seî tàng lãn nghéa laì tênh âån giaín vaì tênh linh hoaût thæåìng máu thuáøn nhau. Vç váûy cáön xeït chênh xaïc tæìng træåìng håüp cuû thãø. Tênh an toaìn quyãút âënh chuí yãúu båíi caïch bäú trê caïc thiãút bë trong så âäö. - Tênh kinh tãú cuía så âäö : Quyãút âënh chuí yãúu båíi sæû täön taûi cuía caïc thiãút bë vaì hçnh thæïc thanh goïp. Yãu cáöu chi phê váûn haình haìng nàm beï nháút : Zmin . 2. Phán loaûi så âäö näúi âiãûn chênh : a.Theo säú pha: - Så âäö 1 såüi (tæïc 1 pha) MF ~ MBA - Så âäö 2 såüi - Så âäö 3 såüi (ba pha) MF ~ MBA Duûng cuû âo Så âäö 3 såüi ræåìm raì nhæng biãøu diãùn âæåüc cho caí 3 pha, coìn så âäö 1 såüi thç âån giaín duìng 1 såüi âaûi diãûn cho caí 3 pha vaì noï âæåüc sæí duûng räüng raîi nháút. Taûi nhæîng nåi âäúi xæïng ta duìng så âäö 1 såüi, nhæng nhæîng chäù báút âäúi xæïng ta phaíi duìng så âäö 3 såüi. b. Theo phæång phaïp sæí duûng maïy càõt, dao caïch ly: Ngæåìi ta chia thaình 2 nhoïm : - Mäùi maûch âæåüc baío vãû bàòng 1 maïy càõt. (Så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp) - Mäùi maûch âæåüc baío vãû bàòng 2 maïy càõt (Så âäö tam giaïc). Säú læåüng maïy càõt bàòng (1÷ 2) láön säú maûch. Caí hai loaûi så âäö thuäüc nhoïm thæï I hoàûc thæï II coï thãø coï hoàûc khäng coï hãû thäúng thanh goïp. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 16
17. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3. 2. Så âäö cáúu truïc 1. Nhaì maïy coï mäüt cáúp âiãûn aïp cao: HT HT TBPP UC TBPP UC B1 B2 B1 B2 TBPP UH ∼ ∼ Std + SUF Std + SUF F1 F2 ∼ ∼ F1 Std + SUF F2 Så âäö xáy dæûng TBPP U Så âäö bäü MF-MBA F 2. Nhaì maïy coï hai cáúp âiãûn aïp cao: HT HT TBPP UC TBPP UT TBPP UC TBPP UT B1 B2 B1 B2 B3 B3 TBPP UH Std + SUF Std + SUF Std + SUF S ∼ ∼ ∼ td ∼ ∼ ∼ ∼ Std + SUF F1 F2 F3 F4 F1 F2 F3 Så âäö bäü MF-MBA Så âäö xáy dæûng TBPP UF Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 17
18. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3.3. Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp 1. Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp khäng phán âoaûn : D D D 1 2 3 CL12 CL22 CL32 MC1 MC2 MC3 CL11 CL21 CL31 CL41 CL51 MC4 MC5 CL42 CL52 N1 N2 Hçnh 3-1 a. Mä taí så âäö: Trong så âäö naìy caïc nguäön cung cáúp vaì caïc âæåìng dáy âãöu näúi vaìo thanh goïp qua mäüt maïy càõt vaì hai dao caïch ly. (Trãn mäùi maûch âãöu cáön phaíi âàût mäüt maïy càõt âiãûn âãø càõt maûch âiãûn åí chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng cuîng nhæ sæû cäú.) - Dao caïch ly CL11, CL21, CL31, CL41, CL51 åí giæîa maïy càõt vaì thanh goïp goüi laì dao caïch ly thanh goïp. - Dao caïch ly CL12, CL22, CL32, CL42, CL52 åí vãö phêa âæåìng dáy goüi laì dao caïch ly âæåìng dáy. (Caïc dao caïch ly naìy âæåüc duìng âãø taûo khoaíng caïch an toaìn träng tháúy khi sæía chæîa caïc pháön tæí trong maûch) . Nguäön N1(N2) coï thãø laì maïy phaït âiãûn, maïy biãún aïp hoàûc âæåìng dáy taíi âiãûn. Nãúu nguäön cung cáúp laì maïy phaït âiãûn (hoàûc maïy biãún aïp) thç khäng cáön âàût dao caïch ly giæîa maïy phaït (maïy biãún aïp) vaì maïy càõt vç khi sæía chæîa maïy càõt thç maïy phaït seî nghè. Bçnh thæåìng táút caí caïc maïy càõt vaì dao caïch ly âãöu åí vë trê âoïng, hai nguäön N1 vaì N2 cung cáúp âiãûn cho caïc phuû taíi. b. Thao taïc så âäö: • Sæía chæîa maïy càõt: Vê duû sæía chæîa MC1 - Càõt maïy càõt MC1. - Càõt caïc dao caïch ly CL12, CL11. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø âæa maïy càõt MC1 ra sæía chæîa (Näúi âáút an toaìn, âàût biãøn baïo, raìo chàõn, ). Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 18
19. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Khi sæía chæîa xong MC1 ta tiãún haình âoïng âiãûn laûi cho âæåìng dáy D1 nhæ sau: - Måí näúi âáút an toaìn. - Âoïng caïc dao caïch ly CL11, CL12. - Âoïng maïy càõt MC1. Æ Nhæ váûy âæåìng dáy D1 bë máút âiãûn trong suäút quaï trçnh sæía chæîa MC1. • Khi cáön sæía chæîa, kiãøm tra âæåìng dáy: Vê duû sæía chæîa âæåìng dáy D2 - Càõt maïy càõt MC2 (Thao taïc bàòng tay) - Càõt dao caïch ly CL22. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa âæåìng dáy D2. Sau khi sæía chæîa xong âoïng âiãûn laûi cho âæåìng dáy D2 theo trçnh tæû ngæåüc laûi. • Khi coï ngàõn maûch xaíy ra trãn âæåìng dáy: Vê duû ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D2 - Baío vãû råle seî âæa tên hiãûu âãún càõt maïy càõt MC2. - Càõt dao caïch ly CL22. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa âæåìng dáy D2. • Thao taïc sæía chæîa thanh goïp: - Càõt táút caí caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy näúi vaìo thanh goïp theo thæï tæû âæåìng dáy keïm quan troüng càõt træåïc: MC1, MC2, MC3. - Càõt táút caí caïc maïy càõt nguäön näúi vaìo thanh goïp: MC4, MC5. - Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp: CL11, CL21, CL31, CL41, CL51. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa thanh goïp: Näúi âáút an toaìn Æ Khi sæía chæîa thanh goïp thç toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn. • Khi coï ngàõn maûch trãn thanh goïp: - Baío vãû råle âæa tên hiãûu âi càõt caïc maïy càõt nguäön (MC4, MC5) vaì maïy càõt cuía nhæîng âæåìng dáy coï nguäön cung cáúp tæì hai phêa hoàûc coï nguäön dæû træî (MC2, MC3). Æ Toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn. - Càõt táút caí caïc maïy càõt maì baío vãû råle chæa âæa tên hiãûu càõt (MC1). - Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp: CL11, CL21, CL31, CL41, CL51. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa thanh goïp: Näúi âáút an toaìn Sau khi sæía chæîa TG xong ta khäi phuûc laûi sæû laìm viãûc cuía så âäö nhæ sau: - Måí näúi âáút an toaìn. -Âoïng táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp: CL11, CL21, CL31, CL41, CL51. - Âoïng táút caí caïc maïy càõt nguäön näúi vaìo thanh goïp: MC4, MC5. - Âoïng caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy näúi vaìo thanh goïp theo thæï tæû âæåìng dáy quan troüng âoïng træåïc : MC3, MC2, MC1. (Sæía chæîa dao caïch ly TG : sinh viãn tæû thæûc hiãûn) Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 19
20. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Chuï yï: Dao caïch ly phaíi âàût âuïng chiãöu nhæ trong hçnh âãø âaím baío sau khi dao caïch ly càõt ra thç âáöu læåîi khäng coï âiãûn. c. Æu - nhæåüc âiãøm vaì phaûm vi sæí duûng: * Æu âiãøm: - Så âäö âån giaín, giaï thaình khäng låïn, DCL chè laìm nhiãûm vuû taûo khoaíng caïch an toaìn khi sæía chæîa, âoïng càõt luïc khäng coï doìng âiãûn nghéa laì laìm âuïng chæïc nàng cuía noï. Âãø âaím baío an toaìn ngæåìi ta duìng caïc bäü khoaï liãûn âäüng âãø dao caïch ly chè âæåüc âoïng càõt sau khi MC âaî càõt. - Så âäö naìy cho pheïp xáy dæûng caïc thiãút bë phán phäúi troün bäü (KPY) thi cäng làõp raïp âån giaín, nhanh choïng vaì váûn haình chàõc chàõn. * Nhæåüc âiãøm: Âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn tháúp - Âãø sæía chæîa thanh goïp hoàûc dao caïch ly thanh goïp cuía báút cæï maûch naìo cuîng âãöu phaíi càõt táút caí caïc nguäön näúi vaìo thanh goïp dáùn âãún máút âiãûn toaìn bäü. - Khi sæía chæîa maïy càõt cuía báút kyì maûch naìo thç maûch áúy phaíi ngæìng cung cáúp âiãûn trong suäút thåìi gian sæía chæîa (coï thãø vaìi ngaìy). - Khi ngàõn maûch trãn thanh goïp hay dao caïch ly thanh goïp táút caí caïc nguäön âãöu bë càõt ra vaì nhæ váûy toaìn bäü phuû taíi âãöu bë ngæìng cung cáúp âiãûn . - Khi ngàõn maûch trãn âæåìng dáy maì maïy càõt trãn maûch áúy khäng càõt, thç toaìn bäü caïc maïy càõt cuía nguäön seî càõt vaì cuîng dáùn âãún máút âiãûn toaìn bäü . * Phaûm vi sæí duûng: Vç nhæåüc âiãøm trãn nãn så âäö hãû thäúng mäüt thanh goïp khäng phán âoaûn chuí yãúu duìng trong caïc thiãút bë âiãûn cäng suáút nhoí, khäng quan troüng, coï mäüt nguäön cung cáúp vaì noï coìn duìng trong caïc så âäö âiãûn tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn hoàûc traûm biãún aïp, nhæng trong træåìng håüp naìy phaíi duìng nguäön dæû træî. 2. Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp coï phán âoaûn : a. Phán âoaûn bàònd dao caïch ly: Thanh goïp âæåüc phán thaình nhiãöu âoaûn nhoí goüi laì nhæîng phán âoaûn vaì caïc phán âoaûn naìy âæåüc näúi våïi nhau bàòng dao caïch ly phán âoaûn. Thæåìng säú phán âoaûn bàòng säú nguäön cung cáúp vaì mäùi mäüt nguäön seî âæåüc näúi vaìo mäüt phán âoaûn, caïc âæåìng dáy âæåüc phán bäú âãöu trãn caïc phán âoaûn. • Så âäö phán âoaûn bàòng mäüt dao caïch ly nhæ hçnh 3-3a. Bçnh thæåìng dao caïch ly phán âoaûn CLpâ coï thãø âoïng hoàûc måí, mäùi tçnh traûng váûn haình coï æu - nhæåüc âiãøm riãng. - Váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn âoïng: + Æu âiãøm: Nguäön vaì phuû taíi phán bäú âãöu, caí hai phán âoaûn laìm viãûc song song âaím baío váûn haình kinh tãú. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 20
21. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp + Nhæåüc âiãøm: Khi coï ngàõn maûch trãn mäüt phán âoaûn báút kyì thç táút caí caïc maïy càõt nguäön âãöu càõt ra, toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn. Khi ngàõn maûch trãn caïc âæåìng dáy thç doìng ngàõn maûch seî låïn. Æ Thæåìng chãú âäü váûn haình naìy âæåüc aïp duûng åí caïc nhaì maïy âiãûn. D D2 D3 D4 1 CL CL CL CL 12 22 32 42 MC1 MC2 MC3 MC4 CL CL CL CL 11 21 31 41 PÂI Clpâ PÂII CL51 CL61 MC5 MC6 CL52 CL62 N1 N2 Hçnh 3.3a - Váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn måí: + Æu âiãøm: Khi coï ngàõn maûch trãn mäüt phán âoaûn naìo thç chi coï phán âoaûn âoï bë máút âiãûn, phán âoaûn coìn laûi váùn laìm viãûc bçnh thæåìng. Hån næîa khi ngàõn maûch trãn âæåìng dáy thç doìng ngàõn maûch seî beï hån nãn ta coï thãø choün khê cuû âiãûn haûng nheû. + Nhæåüc âiãøm: Caïc nguäön vaì phuû taíi laìm viãûc riãng reî nãn váûn haình khäng kinh tãú. Æ Thæåìng chãú âäü váûn haình naìy âæåüc aïp duûng åí caïc traûm biãún aïp. Khi phán âoaûn bàòng mäüt dao caïch ly (hçnh 3-3a) thç ta coï thãø sæía chæîa tæìng phán âoaûn hay dao caïch ly thanh goïp cuía phán âoaûn maì chè coï phán âoaûn âoï bë máút âiãûn. Vê duû: Sæía chæîa phán âoaûn I Giaí thiãút dao caïch ly phán âoaûn âang âoïng, khi âoï âãø sæía chæîa phán âoaûn I thç ta thæûc hiãûn caïc bæåïc thao taïc sau: - Càõt táút caí caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy vaì maïy càõt nguäön näúi vaìo phán âoaûn I. - Càõt caïc dao caïch ly thanh goïp näúi vaìo phán âoaûn I. - Càõt dao caïch ly phán âoaûn CLpâ (Càõt luïc coï doìng âiãûn khäng taíi ráút nhoí ) - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø âæa phán âoaûn I vaìo sæía chæîa. Æ Luïc naìy chè coï phán âoaûn I máút âiãûn coìn caïc maûch näúi vaìo phán âoaûn II váùn laìm viãûc bçnh thæåìng. * Giaí sæí âang váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn âoïng thç xuáút hiãûn ngàõn maûch trãn thanh goïp, khi âoï baío vãû råle seî âæa tên hiãûu âãún càõt táút caí caïc maïy càõt nguäön (MC3 vaì MC4) Æ Toaìn bäü så âäö bë máút âiãûn. Luïc naìy nhán viãn váûn haình phaíi xæí lyï nhæ sau: - Càõt táút caí maïy càõt cuía caïc maûch maì baío vãû råle chæa càõt. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 21
22. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp - Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch âæåìng dáy näúi vaìo thanh goïp. - Måí dao caïch ly phán âoaûn CLpâ. - Chènh âënh thåìi gian taïc âäüng cuía baío vãû råle cho caïc maïy càõt nguäön vãö giaï trë nhoí nháút. - Âoïng maïy càõt MC1 âãø xem ngàõn maûch coï phaíi trãn phán âoaûn I khäng (âuïng). Æ Khäi phuûc sæû laìm viãûc cuía phán âoaûn II: - Âoïng laûi maïy càõt nguäön näúi vaìo phán âoaûn II (phaíi chènh âënh laûi thäng säú baío vãû råle nhæ træåìng håüp laìm viãûc bçnh thæåìng) - Âoïng laûi caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy theo thæï tæû æu tiãn. Chuï yï: Sau khi sæía chæîa phán âoaûn I xong âãø khäi phuûc sæû laìm viãûc cuía phán âoaûn I ta thæåìng càõt táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn II räöi måïi âoïng laûi dao caïch ly phán âoaûn. Tuy nhiãn khi sæía chæîa dao caïch ly phán âoaûn thç toaìn bäü hai phán âoaûn âãöu máút âiãûn. Âãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm naìy ta phán âoaûn thanh goïp bàòng 2 dao caïch ly (hçnh 3- 3b). Khi âoï, ta coï thãø sæía chæîa tæìng dao caïch ly phán âoaûn maì chè coï mäüt phán âoaûn máút âiãûn. Vê duû muäún kiãøm tra, sæía chæîa dao caïch ly phán âoaûn I chuïng ta thæûc hiãûn caïc bæåïc thao taïc sau: - Càõt táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn I (MC1, MC2, MC3). - Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp näúi vaìo phán âoaûn I (CL11, CL21, CL51) - Càõt CLpâ1 (CLpâ1 càõt doìng khäng taíi cuía phán âoaûn I). - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa. D D D D1 2 3 4 CL12 CL22 CL32 CL42 MC1 MC2 MC3 MC4 CL11 CL21 CL31 CL41 PÂI CL Cl Cl CL PÂII 51 pâ1 pâ2 61 MC5 MC6 CL CL 52 62 N1 Hçnh 3.3b N2 Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 22
23. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhæåüc âiãøm låïn nháút cuía viãûc phán âoaûn bàòng dao caïch ly laì caïc dao caïch ly phaíi thao taïc coï âiãûn maì åí thanh goïp khäng phán âoaûn chuïng chè laìm nhiãûm vuû caïch ly. Hån næîa trong chãú âäü váûn haình våïi dao caïch ly phán âoaûn âoïng, nãúu xaíy ra ngàõn maûch trãn báút kyì phán âoaûn naìo âãöu xaíy ra máút âiãûn toaìn bäü. Âãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm naìy ta phán âoaûn thanh goïp bàòng maïy càõt phán âoaûn (hçnh 3-4). D D2 D3 D4 1 CL12 CL22 CL32 CL42 MC1 MC2 MC3 MC4 CL11 CL21 MCpâ CL31 CL41 PÂI PÂII CL Clpâ2 CL 51 Clpâ1 61 MC5 MC6 CL52 CL62 N1 Hçnh 3-4 N2 Maïy càõt phán âoaûn bçnh thæåìng coï thãø âoïng hoàûc måí, âäúi våïi thiãút bë phán phäúi åí nhaì maïy âiãûn thç thæåìng âoïng, coìn âäúi våïi traûm giaím aïp thç thæåìng måí. Nãúu maïy càõt phán âoaûn thæåìng måí thç phaíi trang bë thãm thiãút bë TÂD (tæû âäüng âoïng nguäön dæû træî) âãø tæû âäüng âoïng tråí laûi maïy càõt phán âoaûn MCpâ khi maïy càõt cuía mäüt nguäön naìo âoï bë måí ra. Khi ngàõn maûch trãn báút kyì phán âoaûn naìo (giaí sæí phán âoaûn I) thç maïy càõt phán âoaûn vaì táút caí caïc maïy càõt cuía nguäön coï liãn quan træûc tiãúp våïi phán âoaûn bë sæû cäú seî bë càõt ra (MC5 càõt) Æ Phán âoaûn I bë máút âiãûn, coìn phán âoaûn II váùn laìm viãûc bçnh thæåìng, caïc häü quan troüng âæåüc cung cáúp bàòng 2 âæåìng dáy tæì 2 phán âoaûn khaïc nhau váùn âæåüc cung cáúp âiãûn coìn nhæîng âæåìng dáy âån näúi vaìo phán âoaûn I bë máút âiãûn. Sau khi sæía chæîa phán âoaûn I xong, âoïng caïc dao caïch ly CLpâ1, CLpâ2, MCpâ, âoïng hai dao caïch ly hai âáöu maïy càõt MC5 räöi âoïng maïy càõt MC5. Cuäúi cuìng âoïng táút caí caïc âæåìng dáy näúi vaìo phán âoaûn I theo thæï tæû æu tiãn. Chuï yï: TCàõt MC5 = Tcàõt MC6 > Tcàõt MCpâ ( khi coï ngàõn maûch trãn phán âoaûn I thç baío vãû råle cuía 2 maïy càõt MCpâ vaì MC6 âãöu khåíi âäüng nhæng maïy càõt phán âoaûn càõt træåïc nãn baío vãû råle MC6 ngæìng khåíi âäüng (chæa âæa tên hiãûu âi càõt maïy càõt MC4 vç váûy phán âoaûn II khäng bë máút âiãûn) Sau âáy xeït mäüt så âäö cung cáúp âiãûn coï dæû phoìng cho caïc häü tiãu thuû quan troüng (hçnh 3-5). Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 23
24. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp ÅÍ nhaì maïy vaì phuû taíi âãöu duìng så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt . Maïy càõt MCpâ1 thæåìng âoïng, maïy càõt MCpâ2 thæåìng måí. - Khi ngàõn maûch taûi N2 thç maïy càõt MC1 vaì MC3 càõt Æ PÂ1 cuía thanh goïp TG2 bë máút âiãûn hoaìn toaìn. MCpâ2 Âãø tàng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn åí maûch TG2 ma ïy càõt phán âoaûn PÂ2 ngæåìi ta thæåìng trang MC3 MC4 bë thãm thiãút bë tæû âäüng âoïng nguäön dæû træî D1 D2 (TÂD), luïc naìy dæåïi taïc duûng cuía thiãút bë N2 TÂD maïy càõt phán âoaûn Mcpâ2 âoïng laûi Æ PÂ1 âæåüc cung cáúp âiãûn tæì âæåìng dáy D2. MC1 MC2 - Khi ngàõn maûch taûi N1 thç maïy càõt MCpâ1 MC vaì caïc maïy càõt coï liãn quan âãún TG1 pâ1 PÂ1 N1 PÂ2 phán âoaûn I (PÂI) cuía thanh goïp TG1 bë càõt ra, luïc naìy maïy càõt phán âoaûn hai MCpâ2û tæû Hçnh 3-5 âä üng âoïng laûi. N1 N2 Tuy coï nhæîng æu âiãøm trãn nhæng så âäö hãû thäúng mäüt thanh goïp phán âoaûn bàòng mäüt maïy càõt váùn coìn nhæîng nhæåüc âiãøm sau : - Khi sæía chæîa mäüt phán âoaûn naìo âoï thç caïc häü tiãu thuû quan troüng seî bë máút nguäön dæû træî, coìn caïc häü cung cáúp bàòng 1 âæåìng dáy seî máút âiãûn hoaìn toaìn trong suäút thåìi gian sæía chæîa. Hçnh 3-6 - Khi sæía chæîa 1 phán âoaûn seî máút båït nguäön cung cá úp. Coï thãø khàõc phuûc bàòng caïch näúi mäüt nguäön cung cáúp vaìo caí hai phán âoaûn bàòng hai maïy càõt nhæ hçnh 3-6 , nhæ váûy seî dáùn âãún thiãút bë phán MCpâ phäúi cä öng kãönh, âàõt tiãön. Trong så âäö naìy khi coï sæû cäú trãn nguäön thç caí hai maïy càõt cuía nguäön âoï näúi N1 N2 va ìo 2 phán âoaûn âãöu bë càõt. Khi ngàõn maûch trãn 1 phán âoaûn thç caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn âoï càõt ra nhæng táút caí caïc nguäön váùn coìn tiãúp tuûc cung cáúp cho phán âoaûn kia. Så âäö hçnh 3-6 âæåüc sæí duûng räüng raîi åí cáúp (6 - 10) KV cuía caïc traûm biãún aïp cåî låïn âæåìng dáy nhiãöu vaì thiãút bë phán phäúi åí nhaì maïy thuíy âiãûn nhoí. 3. Så âäö hãû thäúng mäüt thanh goïp phán âoaûn näúi maûch voìng: Trong thiãút bë phán phäúi cáúp âiãûn aïp maïy phaït cuía caïc nhaì maïy nhiãût âiãûn trung tám thæåìng sæí duûng så âäö nhæ hçnh 3-7. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 24
25. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp - Så âäö naìy laì så âäö 1 hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt, trong âoï säú phán âoaûn bàòng säú nguäön cung cáúp vaì caïc phán âoaûn âæåüc näúi våïi nhau qua khaïng âiãûn phán âoaûn nhàòm haûn chãú doìng ngàõn maûch, coìn caïc âæåìng dáy åí cáúp âiãûn aïp maïy phaït thæåìng âæåüc láúy qua khaïng âiãûn âæåìng dáy. B1 B2 N1 CLK1 PÂI PÂII PÂIII PÂIV CL11 CL12 CL2 CL1 CL3 CL4 Td Td Td Td F1 F2 F3 F4 % % Hçnh 3 - 7 % % - Taïc duûng cuía khaïng âiãûn âæåìng dáy: Nhåì coï khaïng âiãûn âæåìng dáy laìm giaím doìng ngàõn maûch khi xaíy ra ngàõn maûch sau khaïng maì ta coï thãø choün âæåüc caïc khê cuû âiãûn haûng nheû (Maïy càõt håpü bäü) sau khaïng. Âäöng thåìi taûo âiãûn aïp dæ trãn thanh goïp khi coï ngàõn maûch trãn âæåìng dáy sau maïy càõt håüp bäü. Âãø âån giaín så âäö vaì tàng cao âäü tin cáûy ngæåìi ta thæåìng duìng khaïng âiãûn nhoïm hay khaïng âiãûn keïp. Æu âiãøm cuía khaïng âiãûn keïp laì coï thãø cung cáúp cho nhiãöu âæåìng dáy maì âáöu näúi vaìo thanh goïp âiãûn aïp maïy phaït chè coï mäüt . - Maûch tæû duìng âæåüc láúy qua biãún aïp tæû duìng (hoàûc qua khaïng âiãûn nãúu âiãûn aïp tæû duìng cuìng cáúp våïi âiãûn aïp maïy phaït Utd = Uf). Khi säú phán âoaûn bàòng bäún tråí lãn thæåìng näúi caïc phán âoüan thanh goïp thaình maûch voìng kên (hçnh 3-7). Taïc duûng cuía viãûc näúi maûch voìng: - Nhåì näúi maûch voìng maì laìm giaím sæû chãnh lãûch âiãûn aïp giæîa caïc phán âoaûn. Vê duû khi maïy phaït åí mäüt phán âoaûn báút kyì nghè thç phuû taíi åí phán âoaûn âoï seî âæåüc cung cáúp tæì hai phêa, do âoï täøn tháút âiãûn aïp qua khaïng âiãûn seî beï vaì cho pheïp choün khaïng âiãûn phán âoüan coï doìng âënh mæïc beï hån træåìng håüp khäng näúi maûch voìng. - Nhåì näúi maûch voìng maì khi coï sæû cäú trãn báút kyì phán âoaûn naìo thç caïc maïy phaït näiú vaìo caïc phán âoaûn coìn laûi váùn laìm viãûc song song. Trong så âäö näúi maûch voìng doìng âënh mæïc cuía khaïng âiãn phán âoüan thæåìng choün bàòng (50-60)% doìng âënh mæïc cuía maïy phaït, coìn âiãûn khaïng bàòng (8-12)%. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 25
26. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp + Thao taïc sæía chæîa dao caïch ly phán âoaûn CL12: - Càõt táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn 2. - Càõt táút caí caïc dao caïch ly näúi vaìo phán âoaûn 2. - Càõt dao caïch ly CL11. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa dao caïch ly CL12. + Sau khi sæía chæîa dao caïch ly CL12 xong ta khäi phuûc laûi sæû laìm viãûc cuía phán âoaûn 2 nhæ sau: - Måí näúi âáút an toaìn - Âoïng táút caí caïc dao caïch ly âang måí. - Âoïng táút caí caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn 2 ( træì maïy càõt maûch maïy phaït). - Âoïng maïy càõt maûch maïy phaït cáön chuï yï âãún hoaì âäöng bäü. + Khi coï ngàõn maûch taûi N1: Baío vãû råle âæa tên hiãûu càõt caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn 3 (Maïy càõt âáöu âæåìng dáy âån thæåìng khäng càõt). Luïc naìy nhán viãn váûn haình phaíi xæí lyï nhæ sau: - Càõt caïc maïy càõt maûch âæåìng dáy maì baío vãû råle chæa âæa tên hiãûu càõt. - Càõt dao caïch ly CLK1. - Âoïng caïc maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn 3. - Âoïng maïy càõt maûch maïy phaït F3 (chuï yï âãún hoaì âäöng bäü) - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa sæû cäú. Nhæåüc âiãøm cuía så âäö: Vç coï maûch voìng nãn thiãút bë phán phäúi cäöng kãönh, phæïc taûp, âàõt tiãön vaì khoï khàn trong váûn haình. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 26
27. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3.4. Så âäö Hãû thäúng hai thanh goïp 1. Âàût váún âãö: Sau khi phán têch sæû váûn haình cuía så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp ta nháûn tháúy så âäö naìy coï nhæîng nhæåüc âiãøm cå baín nhæ sau: - Khi sæía chæîa thanh goïp hoàûc dao caïch ly thanh goïp cuía mäüt maûch naìo âoï thç táút caí caïc maûch näúi vaìo thanh goïp (hay phán âoaûn) âãöu phaíi ngæìng laìm viãûc trong suäút thåìi gian sæía chæîa. - Khi xaíy ra ngàõn maûch trãn thanh goïp thç toaìn bäü caïc maûch âang laìm viãûc seî bë máút âiãûn. - Khi sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì thç máûch âoï bë máút âiãûn trong suäút thåìi gian sæía chæîa. Æ Âãø khàõc phuûc nhæîng nhæåüc âiãøm naìy ta duìng så âäö hai hãû thäúng thanh goïp nhæ hçnh sau. D4 D1 D2 D3 CL3 MCN MC1 CLN1 CLN2 CL2 CL1 TG2 • • • • TG1 B1 B2 2. Mä taí så âäö: • Så âäö gäöm hai hãû thäúng thanh goïp TG1 vaì TG2, coï nhiãûm vuû dæû træî qua laûi cho nhau vaì âæåüc näúi våïi nhau qua maûch maïy càõt näúi MCN. • Mäùi maûch âæåüc näúi vaìo hai HTTG qua mäüt maïy càõt vaì ba dao caïch ly (2 dao caïch ly thanh goïp vaì 1 dao caïch ly nàòm vãö phêa âæåìng dáy goüi laì dao caïch ly âæåìng dáy) Vê duû : âæåìng dáy D1 âæåüc baío vãû bàòng MC1; CL1 vaì CL2 laì caïc dao caïch ly thanh goïp, CL3 laì dao caïch ly âæåìng dáy. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 27
28. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3. Caïc chãú âäü váûn haình: • Bçnh thæåìng thæåìng så âäö váûn haình song song trãn hai thanh goïp: Maïy càõt näúi âoïng, caí hai thanh goïp âãöu coï âiãûn vaì laìm viãûc song song våïi nhau giäúng nhæ så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt. Caïc maûch nguäön vaì âæåìng dáy âæåüc phán bäø âãöu trãn hai HTTG. Vê duû: D1, D3 vaì nguäön B1 laìm viãûc trãn TG1 (caïc dao caïch ly näúi vaìo thanh goïp 1 âoïng coìn caïc dao caïch ly näúi vaìo thanh goïp 2 måí) coìn D2,D4 vaì B2 laìm viãûc trãn TG2 (caïc dao caïch ly näúi vaìo thanh goïp 2 âoïng coìn caïc dao caïch ly näúi vaìo thanh goïp 1 måí). (khi âoï MC1 âoïng, CL1 vaì CL3 âoïng coìn CL2 càõt, ) • Trong mäüt säú træåìng håüp coï thãø váûn haình trãn mäüt thanh goïp vaì thanh goïp naìy goüi laì thanh goïp laìm viãûc (TGLV), thanh goïp coìn laûi goüi laì thanh goïp dæû træî ( TGDT). Trong chãú âäü váûn haình naìy thç maïy càõt näúi måí, hai dao caïch ly maûch maïy càõt näúi coï êt nháút mäüt dao måí, caïc dao caïch ly näúi våïi TGLV âoïng coìn caïc dao caïch ly näúi våïi TGDT måí. Luïc naìy så âäö váûn haình nhæ så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp khäng phán âoaûn. 4. Caïc thao taïc cå baín: Giaí thiãút bçnh thæåìng så âäö váûn haình song song trãn hai thanh goïp: Maïy càõt näúi âoïng, âæåìng dáy D1, D3 vaì nguäön B1 laìm viãûc trãn TG1 coìn âæåìng dáy D2, D4 vaì B2 laìm viãûc trãn TG2. a. Thao taïc sæía chæîa thanh goïp TG1: Âãø sæía chæîa hãû thäúng thanh goïp laìm viãûc ta cáön thao taïc chuyãøn táút caí caïc maûch âang laìm viãûc trãn thanh goïp naìy vãö laìm viãûc trãn thanh goïp coìn laûi. (Chuyãøn toaìn bäü caïc maûch vãö laìm viãûc trãn mäüt thanh goïp TG2) - Khoaï nguäön thao taïc cuía MCN âãø traïnh càõt nháöm - Âoïng caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch âang laìm viãûc trãn TG1 vaìo TG2 - Càõt táút caí caïc DCL caïc maûch näúi vaìo TG1 - Càõt MCN vaì hai DCL hai bãn - Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa TG1 b. Thao taïc sæîa chæîa dao caïch ly thanh goïp CL1: Âãø sæía chæîa dao caïch ly thç yãu cáöu hai âáöu dao caïch ly phaíi khäng coï nghéa laì dao caïch ly näúi våïi thanh goïp naìo thç thanh goïp âoï phaíi máút âiãûn. (Chuyãøn toaìn bäü caïc maûch vãö laìm viãûc trãn mäüt thanh goïp TG2) - Khoaï nguäön thao taïc cuía MCN âãø traïnh càõt nháöm - Âoïng caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch âang laìm viãûc trãn TG1 vaìo TG2 (træì dao caïch ly maûch âæåìng dáy D1) - Càõt táút caí caïc DCL caïc maûch näúi vaìo TG1 - Càõt maïy càõt MC1 vaì dao caïch ly CL3 - Càõt MCN vaì hai DCL hai bãn - Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa TG1 c. Thao taïc khäi phuûc sæû laìm viãûc cuía caïc maûch khi sæû cäú trãn mäüt thanh goïp: Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 28
29. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Giaí sæí thanh goïp TG1 bë sæû cäú. Caïc MC cuía caïc maûch näúi vaìo TG1 càõt, MCN càõt, TG1 máút âiãûn. Phaíi thao taïc chuyãøn toaìn bäü caïc maûch træåïc âáy laìm viãûc trãn TG1 vãö laìm viãûc trãn TG2 theo trçnh tæû sau: - Càõt táút caí caïc maïy càõt cuía caïc maûch âang laìm viãûc trãn thanh goïp mäüt maì baío vãû råle chæa âæa tên hiãûu càõt. - Càõt táút caí caïc dao caïch ly thanh goïp näúi vaìo TG1 - Âoïng caïc dao caïch ly thanh goïp cuía caïc maûch vaìo TG2 - Âoïng caïc MCÂ cuía caïc maûch vaìo TG2 theo thæï tæû nguäön træåïc, âæåìng dáy sau - Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn sæía chæîa TG1 Æ Nhæ váûy caïc âæåìng dáy laìm viãûc trãn TG1 chè máút âiãûn trong mäüt khoaíng thåìi gian thao taïc âãø chuyãøn noï sang laìm viãûc trãn TG2. Nãúu nhæ ta cho váûn haình trãn mäüt thanh goïp thç khi ngàõn maûch trãn thanh goïp naìy toaìn bäü så âäö seî bë máút âiãûn. Âãø traïnh âiãöu naìy xaíy ra ngæåìi ta thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp: - Váûn haình song song trãn hai thanh goïp (åí TBPP âiãûn aïp ≥ 35KV) - Phán âoaûn thanh goïp laìm viãûc nhæ hçnh dæåïi (så âäö naìy thæåìng gàûp åí caïc nhaì maïy âiãûn) D1 D2 D3 D4 CL3 MCN2 MCN1 MC1 CL2 CL1 TGDT • • • • • • • • • • • • TGLV PÂ1 PÂ2 KÂpâ MCpâ F1 F2 • TGLV âæåüc phán thaình 2 phán âoaûn laì PÂ1 vaì PÂ2. Hai phán âoaûn näúi våïi TGDT bàòng MCN1 vaì MCN2 åí vë trê thæåìng càõt. • Bçnh thæåìng caïc maûch âæåüc phán bäø laìm viãûc trãn hai phán âoaûn, giäúng nhæ så âäö mäüt HTTG coï phán âoaûn. TGDT bçnh thæåìng khäng coï âiãûn, noï âæåüc duìng âãø coï thãø thay thãú tæìng phán âoaûn mäüt cuía TGLV khi cánö sæîa chæîa. • Khi ngàõn maûch trãn mäüt phán âoaûn, thç phán âoaûn âoï seî máút âiãûn. Sau âoï ta thao taïc chuyãøn caïc maûch træåïc dáy laìm viãûc trãn PÂ naìy vãö laìm viãûc trãn TGDT. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 29
30. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp d. Sæîa chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch: D1 CL3 CLS MC1 CN MCN CL2 CL1 TGDT • • • • • • TGLV CL5 CL4 F1 Giaí sæí så âäö âang váûn haình trãn mäüt thanh goïp laìm viãûc TGLV. Khi sæîa chæîa maïy càõt MC1, coï thãø thao taïc âãø duìng MCN kãút håüp våïiTGDT taûm thåìi thay thãú cho MC1 theo trçnh tæû sau: − Kiãøm tra thanh goïp dæû træî − Thæí thanh goïp dæû træî bàòng âiãûn (âoïng hai CL hai bãn MCN vaì âoïng MCN) − Nãúu TGDT täút thç càõt MCN ra − Càõt MC1 vaì hai caïch ly CL1 vaì CL3 − Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø thaïo âáöu näúi cuía MC1 vaì làõp cáöu näúi CN (nhæ hçnh veî) − Âoïng hai dao caïch ly CL3 vaì CL2 − Âoïng maïy càõt näúi MCN − Chènh âënh thäng säú BVRL cuía MCN cho phuì håüp våïi baío vãû cuía âæåìng dáy D1. Æ Nhæ váûy khi sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch naìo thç maûch âoï phaíi máút âiãûn trong thåìi gian khaï láu âãø thao taïc så âäö, ta coï thãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm naìy bàòng caïch làõp thãm dao caïch ly CLS. Khi âoï trçnh tæû thao taïc sæía chæîa MC1 nhæ sau: − Kiãøm tra thanh goïp dæû træî − Thæí thanh goïp dæû træî bàòng âiãûn (âoïng hai CL hai bãn MCN vaì âoïng MCN) − Nãúu TGDT täút thç âoïng dao caïch ly CLS − Càõt MC1 vaì hai caïch ly CL1 vaì CL3 − Thæûc hiãûn biãûn phaïp an toaìn âãø thaïo âáöu näúi cuía MC1 − Chènh âënh thäng säú BVRL cuía MCN cho phuì håüp våïi baío vãû cuía âæåìng dáy D1. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 30
31. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Roî raìng trong quaï trçnh sæía chæîa maïy càõt âæåìng dáy khäng bë máút âiãûn. Tuy nhiãn phaíi làõp thãm dao caïch ly CLS cho táút caí caïc maûch laìm cho thiãút bë phán phäúi cäöng kãönh âäöng thåìi khi sæía chæîa maïy càõt så âäö phaíi váûn haình trãn mäüt thanh goïp nãúu luïc naìy xaíy ra ngàõn maûch trãn thanh goïp naìy Æ máút âiãûn toaìn bäü. Khàõc phuûc ta duìng så âäö hai hãû thäúng thanh goïp coï thanh goïp voìng. 5. Æu - nhæåüc âiãøm: Qua phán têch caïc thao taïc cå baín cuía så âäö ta ruït ra âæåüc caïc æu nhæåüc âiãøm cuía så âäö nhæ sau: a. Æu âiãøm: • Coï thãø láön læåüt sæîa chæîa tæìng thanh goïp mäüt maì váùn âaím baío cung cáúp âiãûn cho cho phuû taíi. • Coï thãø láön læåüt sæía chæîa tæìng dao caïch ly thanh goïp cuía mäüt maûch báút kyì thç chè coï maûch naìy bë máút âiãûn. • Khäi phuûc nhanh choïng sæû laìm viãûc cuía så âäö khi coï ngàõn maûch trãn thanh goïp. • Khi sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì thç maûch âoï chè ngæìng laìm viãûc trong thåìi gian thao taïc så âäö. b. Nhæåüc âiãøm: Dao caïch ly phaíi thao taïc luïc coï âiãûn. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 31
32. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3.5. Caïc daûng så âäö näúi âiãûn âån giaín Khi säú maûch näúi våïi cáúp âiãûn aïp U = (35 ÷ 220) KV êt thç ngæåìi ta thæåìng sæí duûng så âäö âån giaín. Âàûc âiãøm cuía caïc daûng så âäö naìy laì khäng xáy dæûng hãû thäúng thanh goïp cáúp âiãûn aïp cao, säú læåüng maïy càõt êt tháûm chê coï khi khäng cáön âàût maïy càõt åí cáúp âiãûn aïp cao cho nãn giaím nhiãöu chi phê vãö thiãút bë âiãûn, váût liãûu xáy dæûng vaì giaï thaình thiãút bë phán phäúi, âäöng thåìi thåìi gian thi cäng cuîng nhanh choïng. 1. Daûng så âäö bäü maïy biãún aïp - âæåìng dáy: Så âäö bäü maïy biãún aïp-âæåìng dáy laì mäüt trong nhæîng daûng så âäö âån giaín hoaï âæåüc sæí duûng phäø biãún åí caïc traûm biãún aïp. Trong så âäö naìy caïc pháön tæí cuía bäü âæåüc màõc näúi tiãúp våïi nhau, khäng coï liãn hãû ngang våïi caïc bäü khaïc. Khi coï hæ hoíng åí mäüt pháön tæí báút kyì cuía bäü thç caí bäü âoï ngæìng cung cáúp âiãûn. Xeït så âäö bäü MBA-ÂD cuía caïc traûm biãún aïp näúi vaìo âæåìng dáy chênh nhæ trãn hçnh 3-14. - Âæåìng dáy D1 vaì maïy biãún aïp B1 taûo thaình mäüt bäü ( coï âàût maïy càõt MC2)ü: Khi ngàõn maûch trãn âæåìng dáy taûi âiãøm N1 thç caïc maïy càõt MC1 vaì MC2 seî càõt dáùn âãún máút âiãûn toaìn bäü så âäö. Khi sæû cäú maïy Hçnh 3 - 14 biãún aïp thç MC2 , MC3 seî càõt. Âãø giaím giaï thaình chi phê cuía traûm coï thãø thay thãú maïy càõt MC2 phêa cao aïp cuía maïy biãún aïp bàòng dao caïch ly tæû âäüng CLtâ (hçnh b). Trong træåìng håüp naìy muäún sæía chæîa maïy biãún aïp thç càõt maïy càõt MC3 sau âoï càõt dao caïch ly tæû âäüng Cltâ luïc naìy CLtâ chè càõt doìng âiãûn khäng taíi cuía maïy biãún aïp, thao taïc naìy cho pheïp tuìy thuäüc vaìo cäng suáút maïy biãún aïp vaì cáúp âiãûn aïp. Hiãûn nay våïi maïy biãún aïp duìng theïp caïn nguäüi, åí cáúp âiãûn aïp 35KV thç doìng khäng taíi Ikt ≤ 1% Iâm , coìn åí cáúp âiãûn aïp 110KV thç Ikt ≤ 2,5% Iâm Do âoï dao caïch ly tæû âäüng coï thãø cho pheïp càõt doìng khäng taíi cuía caïc maïy biãún aïp cäng suáút låïn. Vê duû våïi cáúp âiãûn aïp (20 ÷ 35)KV khi khoaíng caïch hai cæcû cuía dao caïch ly tæû âäüng Cltâ d=(1,3÷1,5)m thç cho pheïp càõt doìng tæì hoaï cuía maïy biãún aïp co ï cäng suáút nhoí hån 40MVA ( maïy biãún aïp TD-40.000/35 coï Io=0.65% Iâm=4.3A). ÅÍ cáúp âiãûn aïp 110KV khi d=2,5 m , quy trçnh cho pheïp càõt doìng khäng taíi cuía MBA âãún 80MVA ( TDH-80.000/110 coï Ikt =1,5%Iâm=6.3A) . Khi ngàõn maûch trong maïy biãún aïp thç baío vãû rå le seî taïc âäüng càõt MC3 sau âoï âæa tên hiãûu âãún càõt MC1 ( Tên hiãûu naìy coï thãø truyãön bàòng caïp riãng theo âæåìng dáy thäng tin hay âæåìng kãnh cao táön cuía caïp cao aïp) . Sau khi MC1 càõt ra thçï dao caïch ly tæû âäüng CLtâ tæû âäüng måí ra. Dæåïi taïc duûng cuía thiãút bë tæû âäüng âoïng làûp laûi âæåìng dáy (TÂL) Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 32
33. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp maïy càõt MC1 âáöu âæoìng dáy chênh seî âæåüc tæû âäüng âoïng laûi âãø cung cáúp cho caïc traûm biãún aïp khaïc. Viãûc càõt maïy càõt MC1 coï thãø thæûc hiãûn bàòng caïch khaïc maì khäng cáön phaíi coï xung âi càõt MC1 nhæ åí trãn. Khi naìy phaíi duìng dao ngàõn maûch NM âàût åí âáöu cæûc cuía maïy biãún aïp. Khi ngàõn maûch trong maïy biãún aïp thç baío vãû rå le taïc âäüng càõt MC3 vaì âæa tên hiãûu âoïng dao ngàõn maûch NM taûo ngàõn maûch nhán taûo giæîa âæåìng dáy våïi âáút, luïc naìy doìng ngàõn maûch låïn laìm cho MC1 seî càõt tin cáûy. Sau âoï dao caïch ly tæû âäüng CLtâ måí ra vaì thiãút bë TÂL tæû âäüng âoïng tråí laûi MC1 âãø cung cáúp cho caïc bäü khaïc. Viãûc bäú trê dao ngàõn maûch tuìy theo maûng âiãûn : Trong maûng trung tênh caïch âiãûn thç phaíi âàût dao ngàõn maûch trãn caí hai pha âãø taûo ngàõn maûch hai pha chaûm âáút, coìn trong maûng trung tênh træûc tiãúp näúi âáút thç chè cáön âàût åí mäüt pha âãø taûo ra daûng ngàõn maûch mäüt pha. Muäún âoïng maïy biãún aïp tråí laûi ta thao taïc nhæ sau : - Âoïng dao CL1 åí phêa cao aïp vaì âoïng dao caïch ly CL2 phêa haû aïp. - Âoïng dao caïch ly tæû âäüng CLtâ. - Âoïng maïy càõt MC3 . Dao caïch ly CL1 duìng âãø sæía chæîa dao caïch ly tæû âäüng Cltâ . Cáön læu yï laì dao caïch ly tæû âäüng khäng cáön âàût nãúu traûm biãún aïp laì traûm cuût. 2. Så âäö cáöu: D1 D2 Så âäö naìy coï säú maïy càõt êt hån soï maûch nhæng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn CL7 CL8 váùn cao, âæåüc sæí duûng taûi caïc traûm coï CL5 CL6 hai âæåìng dáy vaì hai maïy biãún aïp, thæûc cháút laì hai bäü âæåìng dáy - maïy biãún aïp MC5 coï liãn hãû ngang bàòng cáöu näúi duìng maïy càõt âiãûn. MC3 MC4 Trong så âäö cáöu maïy càõt coï thãø âàût vãö phêa âæåìng dáy hoàûc vãö phêa maïy B1 B2 biãún aïp, tuyì thuäüc vaìo vë trê maïy càõt maì ta coï hai loaûi så âäö cáöu: Så âäö cáöu trong vaì så âäö cáöu ngoaìi. MC1 MC2 a. Så âäö cáöu ngoaìi: Laì så âäö cáöu coï âàût maïy càõt vãö phêa maïy biãún ap.ï CL1 CL2 Trong så âäö naìy åí phêa maïy biãún aïp SÅ ÂÄÖ CÁÖU NGOAÌI B1, B2 âæåüc bäú trê hai maïy càõt MC3 vaì N1 N2 MC4, coìn åí caïc maûch âæåìng dáy chè Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 33
34. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp bäú trê dao caïch ly Cl7, CL8. Åí maûch cáöu näúi ta âàût maïy càõt MC5 ngoaìi ra coìn coï cáöu dao caïch ly CL5 vaì CL6 âæåüc sæí duûng khi sæía chæîa MC5. - Chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng thç maïy càõt MC5 thæåìng âoïng, Cl5 vaì CL6 måí (hoàûc 1 âoïng, mäüt måí). Âãø sæía chæîa MC5 træåïc tiãn ta phaíi âoïng CL5 vaì CL6 räöi måïi càõt maïy càõt MC5 vaì hai dao caïch ly hai âáöu maïy càõt räöi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø âæa MC5 ra sæía chæîa. + Khi sæû cäú hay sæía chæîa mäüt maïy biãún aïp hoàûc maïy càõt maûch maïy biãún aïp thç hai âæåìng dáy váùn laìm viãûc song song. Vê duû: Khi muäún sæía chæîa maïy biãún aïp B1 - Càõt maïy càõt MC1 vaì MC3 - Måí hai dao caïch ly hai âáöu MC1 vaì MC3. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa maïy biãún aïp B1 Luïc naìy nguäön N2 seî cung cáúp cho caí hai âæåìng dáy qua maïy biãún aïp B2. + Khi xaíy sæû cäú hoàûc cáön sæía chæîa âæåìng dáy: Giaí sæí sæía chæîa âæåìng dáy D1 - Càõt caïc maïy càõt MC3 vaì MC5 Æ maïy biãún aïp B1 taûm thåìi ngæìng cung cáúp âiãûn - Måí dao caïch ly CL7 Æ Âæåìng dáy D1 hoaìn toaìn bë caïch ly - Âoïng hai maïy càõt MC3 vaì MC5 tråí laûi âãø 2 maïy biãún aïp B1, B2 cung cáúp âiãûn cho âæåìng dáy D2. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa âæåìng dáy D1. Sau khi sæía chæîa xong muäún âoïng laûi âæåìng dáy D1 thç phaíi thao taïc nhæ sau: - Thaïo näúi âáút an toaìn - Càõt maïy càõt MC3 vaì MC5 - Âoïng laûi dao caïch ly CL7 - Âoïng laûi caïc maïy càõt MC3 vaì MC5. Æ Phaûm vi sæí duûng: Trong så âäö cáöu ngoaìi âãø thao taïc âoïng càõt mäüt maïy biãún aïp âån giaín hån nhiãöu so våïi âoïng càõt mäüt âæåìng dáy. Vç váûy så âäö naìy âæåüc sæí duûng åí nhæîng traûm biãún aïp coï âäö thë phuû taíi thay âäøi nhiãöu, taûi nhæîng giåì phuû taíi cæûc tiãøu seî càõt båït mäüt maïy biãún aïp nhàòm giaím täøn tháút âiãûn nàng vaì caïc âæåìng dáy näúi vaìo traûm coï chiãöu daìi beï xaïc suáút sæû cäú nhoí. b. Så âäö cáöu trong: Laì så âäö cáöu coï âàût maïy càõt vãö phêa âæåìng dáy. Trong så âäö naìy mäùi âæåìng dáy âæåüc baío vãû bàòng mäüt maïy càõt riãng coìn cao aïp maïy biãún aïp khäng duìng maïy càõt maì duìng dao caïch ly. Åí maûch cáöu näúi ta âàût maïy càõt MC5 ngoaìi ra coìn coï cáöu dao caïch ly CL5 vaì CL6 âæåüc sæí duûng khi sæía chæîa MC3, MC4, MC5. - Chãú âäü laìm viãûc bçnh thæåìng thç maïy càõt MC5 thæåìng âoïng, Cl5 vaì CL6 må í (hoàûc mäüt âoïng, mäüt måí). - Khi coï sæû cäú hoàûc cáön sæía chæîa âæåìng dáy: Giaí sæí cáön sæía chæîa âæåìng dáy D1 + Càõt MC3 + Càõt hai dao caïch ly hai âáöu MC3 + Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa âæåìng dáy D1. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 34
35. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp D1 D2 CL5 CL6 MC3 MC4 CL3 CL4 MC5 B1 B2 MC1 MC2 SÅ ÂÄÖ CÁÖU TRONG CL1 CL2 N1 N2 Luïc naìy caïc maïy biãún aïp B1 vaì B2 váùn laìm viãûc bçnh thæåìng cung cáúp âiãûn cho âæåìng dáy D2. - Khi xaíy ra sæû cäú trong maïy biãún aïp B1: MC1, MC3, MC5 càõt ra Æ Âæåìng dáy D1 bë máút âiãûn. Âãø khäi phuûc laûi sæû laìm viãûc cuía âæåìng dáy D1 nhán viãn váûn haình phaíi càõt dao caïch ly CL1 sau âoï âoïng laûi maïy càõt MC3 vaì MC5 räöi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa maïy biãún aïp B1. - Khi cáön sæía chæîa maïy biãún aïp B1: Càõt maïy càõt MC1 sau âoï måí dao caïch ly CL1, nhæ váûy CL1 phaíi càõt doìng khäng taíi cuía maïy biãún aïp nãn ta cáön phaíi kiãøm tra khaí nàng càõt cuía dao caïch ly CL1 theo âiãöu kiãûn: Icdcl ≥ I0. Nãúu khäng thoaí maîn thç ta phaíi thao taïc nhæ khi sæû cäú maïy biãún aïp. Æ Phaûm vi sæí duûng: Trong så âäö cáöu trong viãûc thao taïc âoïng càõt âæåìng dáy âån giaín hån nhiãöu so våïi viãûc âoïng càõt mäüt maïy biãún aïp vç váûy så âäö âæåüc sæí duûng åí nhæîng traûm BA êt âoïng càõt maïy biãún aïp coï ÂTPT bàòng phàóng, âæåìng dáy daìi, xaïc suáút sæû sæû cäú låïn. Trong caí hai så âäö cáöu caïch ly CL5-CL6 âæåüc duìng khi sæía chæîa hoàûc kiãøm tra báút kyì mäüt trong 3 maïy càõt: MC3, MC4, MC5. Åí chãú âäü váûn haình bçnh thæåìng 2 dao caïch ly naìy: 1 âoïng, 1 måí. Muäún sæía chæîa maïy càõt (MC3): + Âoïng dao caïch ly âang måí. + Càõt MC3 cáön sæía chæîa måí caïc dao caïch ly làõp keìm theo våïi MC3. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 35
36. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp + Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa MC3. Læïc naìy MC4 seî baío vãû cho caí hai âæåìng dáy D1 vaì D2, luïc naìy nãúu ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D1 hoàûc D2 thç MC2 seî càõt laìm máút âiãûn toaìn bäü. - Muäún sæía chæîa MC5 : + Âoïng dao caïch ly CL5, CL6. + Måí MC5 vaì hai dao caïch ly hai âáöu. + Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø tiãún haình sæía chæîa . Luïc naìy nãúu xaíy ra ngàõn maûch trãn báút kyì âæåìng dáy naìo thç caí hai maïy càõt MC3 vaì MC4 âãöu càõt dáùn âãún máút âiãûn toaìn bäü. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 36
37. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3.6. Så âäö âa giaïc Âàûc âiãøm så âäö: Säú maïy càõt bàòng säú maûch bàòng säú caûnh cuía âa giaïc nhæng mäúi mäüt maûch laûi âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt do âoï coï thãø láön læåüt sæía chæîa caïc maïy càõt maì khäng bë máút âiãûn. - Æu âiãøm: màûc duì mäùi mäüt maûch âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt nhæng säú maïy càõt váùn bàòng säú maûch nãn giaï thaình thiãút bë phán phäúi seî giaím. - Trong så âäö âa giaïc caïc maïy càõt näúi våïi nhau thaình maûch voìng nãn coìn goüi laì så âäö voìng, så âäö âa giaïc âån giaín nháút laì så âäö tam giaïc. a. Så âäö tam giaïc : D1 D2 - Âæåüc sæí duûng khi coï 3 maûch (1 nguäön vaì hai phuû taíi) - Mäùi maïy càõt taûo thaình mäüt caûnh cuía tam giaïc MC3 coìn caïc âæåìng dáy vaì nguäön näúi vaìo caïc âènh cuía tam giaïc. - Váûn haình bçnh thæåìng: Caïc dao caïch ly vaì maïy càõt åí vë trê âoïng, mäùi maûch âæåüc baío vãû MC1 MC2 bàòng hai maïy càõt (Âæåìng dáy D1 âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt MC1 vaì MC3) - Æu âiãøm: Coï thãø láön læåüt kiãøm tra sæía chæîa tæìng maïy càõt mäüt maì khäng coï maûch naìo bë máút âiãûn. Vê duû: Kiãøm tra maïy càõt MC1: Càõt maïy càtõ MC1, måí dao caïch ly hai âáöu maïy càõt MC1 N vaì thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø âæa maïy càõt MC1 ra kiãøm tra. SÅ ÂÄÖ TAM GIAÏC Luïc naìy âæåìng dáy D1 váùn âæåüc baío vãû bàòng maïy càõt MC3. Nháûn Xeït: Trong så âäö naìy dao caïch ly chè duìng âãø taûo khoaíng caïch an toaìn âäöng thåìi khi cáön kiãøm tra sæía chæîa maïy càõt khäng phaíi thao taïc så âäö nhiãöu nãn så âäö coï âäü tin cáûy cao. Nhæåüc âiãøm: Khi sæía chæîa maïy càõt maûch voìng bë håí nãúu luïc naìy nãúu ngàõn maûch xaíy ra trãn âæåìng dáy D2 thç maïy càõt MC2 seî càõt Æ så âäö seî ngæìng laìm viãûc. - Ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D1 hoàûc sæía chæîa D1 yãu cáöu phaíi càõt MC1 vaì MC3 sau âoï måí dao caïch ly CL1, âãø duy trç maïy càõt dæû træî ta cho âoïng laûi MC1 vaì MC3. - Nãúu ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D1 maì mäüt trong hai maïy càõt MC1 hoàûc MC3 khäng càõt Æ máút âiãûn toaìn bäü. Âáy laì nhæåüc âiãøm låïn cuía så âäö baío vãû bàòng hai maïy càõt, âãø khàõc phuûc ta phaíi thæåìng xuyãn kiãøm tra maïy càõt maì trong så âäö naìy viãûc kiãøm tra maïy càõt âæåüc thæûc hiãûn dãù daìng. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 37
38. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Æ Æu âiãøm: Âäü tin cáûy cao, tiãút kiãûm âæåüc maïy càõt nãn kinh tãú (Khi sæía chæîa maïy càõt thao taïc âån giaín khäng bë máút âiãûn) -Nhæåüc âiãøm: + Khäng thãø tàng thãm säú maûch + Phaíi choün doìng laìm viãûc âënh mæïc cuía maïy càõt theo âiãöu kiãûn laìm viãûc cæåîng bæïc khi sæía chæîa mäüt maïy càõt. + Baío vãû råle phæïc taûp vç phaíi baío vãû cho maûch voìng. b. Så âäö tæï giaïc: Så âäö tæï giaïc laì mäüt daûng cuía så âäö âa giaïc coï 4 maïy càõt duìng âãø baío vãû cho 4 maûch. Mäùi mäüt maûch âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt nãn khi sæía chæîa kiãøm tra mäüt maïy càõt báút kyì thç khäng bë máút âiãûn. - Muäún kiãøm tra sæía chæîa MC1: + Càõt maïy càõt MC1, måí hai dao caïch ly hai âáöu maïy càõt MC1. + Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa. Æ Maûch voìng bë håí. D1 D2 MC1 MC3 CL1 CL2 MC2 MC4 CL CL4 B1 B2 SÅ ÂÄÖ TÆÏ GIAÏC N1 N2 - Muäún kiãøm tra âæåìng dáy D1: + Càõt maïy càõt MC1 vaì MC2 räöi måí dao caïch ly CL1. + Âoïng laûi MC1 vaì MC2 âãø duy trç maûch voìng kên. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 38
39. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp - Sæía chæîa maïy biãún aïp B1 ( SV tæû thæûc hiãûn) Chuï yï: Phaíi càõt caïc maïy càõt vaì dao caïch ly phêa haû aïp maïy biãún aïp B1, nãúu B1 näúi våïi maïy phaït thç phaíi dæìng maïy phaït træåïc khi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn nhæ näúi âáút * Æu âiãøm: Så âäö âån giaín, êt maïy càõt Æ kinh tãú , dãù daìng sæía chæîa kiãøm tra maïy càõt. * Nhæåüc âiãøm: + Nãúu ngàõn maûch trãn mäüt maûch naìo âoï vê duû âæåìng dáy D1 maì mäüt trong hai maïy càõt MC1 hoàûc MC2 khäng càõt, chàóng haûn MC2 khäng càõt thç MC4 càõt Æ B1 ngæìng laìm viãûc, âãø khàõc phuûc phaíi thæåìng xuyãn kiãøm tra maïy càõt. + Phaíi choün doìng laìm viãûc âënh mæïc cuía maïy càõt theo âiãöu kiãûn laìm viãûc cæåîn bæïc khi sæía chæîa mäüt maïy càõt. + Baío vãû råle phæïc taûp vç phaíi baío vãû cho maûch voìng. Æ Âæåüc sæí duûng räüng raîi åí caïc cáúp âiãûn aïp 110 KV tråí lãn nháút laì åí caïc traûm 500KV Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 39
40. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3.7.Så âäö Hãû thäúng mäüt thanh goïp coï thanh goïp voìng Så âäö 1 hãû thäúng thanh goïp coï nhæåüc âiãøm laì khi sæía chæîa maïy càõt cuía 1 maûch báút kyì thç maûch âoï phaíi máút âiãûn trong suäút thåìi gian sæía chæîa, âãø khàõc phuûc nhæåüc âiãøm naìy ngæåìi ta sæí duûng så âäö 1 hãû thäúng thanh goïp coï TGV, så âäö naìy âæåüc sæí duûng räüng raîi åí cáúp âiãûn aïp ≥ 35KV. D1 TGV • • • • • • • • CL1V • • • • • • CLV2 CL2 MCV1 MC1 MCV2 CLV1 CL1 CLV3 • • • • • • • • PÂ1 PÂ2 CLpâ1 MC pâ CLpâ2 B1 B2 1. Mä taí så âäö: Trong så âäö naìy hãû thäúng thanh goïp âæåüc phán thaình hai phán âoaûn bàòng MCpâ. Mäùi phán âoaûn liãn laûc våïi TGV qua 1 maûch maïy càõt voìng. - Maïy càõt voìng MCV1 (hoàûc MCV2) âæåüc näúi våïi hãû thäúng thanh goïp (HTTG) laìm viãûc qua dao caïch ly CLV1 (CLV3) vaì näúi våïi thang goïp voìng qua dao caïch ly CLV2 (CLV4). - Caïc maûch âæåìng dáy vaì maïy biãún aïp näúi våïi HTTG laìm viãûc qua 2 dao caïch ly: Mäüt dao caïch ly thanh goïp vaì mäüt dao caïch ly âæåìng dáy hoàûc maïy biãún aïp (giäúng nhæ så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp) vaì âæåüc näúi våïi thanh goïp voìng (TGV) qua DCL voìng. - Phán âoaûn cuía HTTG laìm viãûc liãn laûc våïi nhau qua maïy càõt phán âoaûn (MCpâ) vaì hai DCL: CLpâ1 vaì CLpâ2. Æ Ta tháúy så âäö naìy vãö cå baín giäúng så âäö hai HTTG nhæng coï thãm maûch MCV vaì HTTG voìng. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 40
41. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp * Nhiãûm vuû cuía MCV vaì TGV: MCV kãút håüp våïi TGV âãø coï thãø kiãøm tra hoàûc sæía chæîa MC cuía 1 maûch báút kyì maì váùn âaím baío cung cáúp âiãûn cho maûch âoï. MCV1 coï thãø thay thãú cho 1 maïy càõt cuía báút kyì maûch naìo trãn PÂI. MCV2 coï thãø thay thãú cho 1 maïy càõt cuía báút kyì maûch naìo trãn PÂII. Læu yï : TGV khäng phaíi thãø thay thãú cho 1 phán âoaûn cuía thanh goïp laìm viãûc. 2. Traûng thaïi váûn haình bçnh thæåìng: + Táút caí caïc dao caïch ly näúi våïi thanh goïp voìng âãöu måí. + MCV vaì dao caïch ly 2 âáöu cuía noï måí. Æ Do âoï TGV bçnh thæåìng khäng coï âiãûn. + MCpâ âoïng, så âäö váûn haình giäúng nhæ så âäö 1 HTTG âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt. ♦ Vê duû : Âãø sæía chæîa maïy càõt MC1 ta phaíi thæûc hiãûn trçnh tæû caïc bæåïc thao taïc : - Quan saït vaì kiãøm tra TGV bàòng màõt nãúu khäng phaït hiãûn nhæîng hoíng hoïc låïn thç chuyãøn sang bæåïc kiãøm tra bàòng âiãûn. - Kiãøm tra bàòng âiãûn: + Âoïng 2 dao caïch ly hai âáöu MCV1. + Âoïng MCV1 (læu yï : Baío vãû råle cho MCV âæåüc chènh âënh våïi thåìi gian taïc âäüng nhoí nháút). Nãúu TGV bë sæû cäú thç MCV1 seî càõt ra ngay, nãúu TGV täút thç ta thæûc hiãûn caïc bæåïc thao taïc tiãúp theo : - Càõt MCV1 ra tråí laûi. - Âoïng dao caïch ly CLV1, chuyãøn BVRL cuía MC1 cho MCV1. - Âoïng MCV1 räöi càõt MC1 vaì hai dao caïch ly CL1, CL2. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa MC1. Luïc naìy MCV1 laìm nhiãûm vuû baío vãû cho D1 thay cho MC1. Âãø giaím giaï thaình cuía så âäö ngæåìi ta coï thãø duìng 1MCV näúi vaìo 2 phán âoaûn nhæ hçnh dæåïi âáy. • Traûng thaïi váûn haình bçnh thæåìng: - MCV thæåìng måí. - Hai dao caïch ly CL3 vaì CL4 coï êt nháút mäüt dao caïch ly måí (nãúu caí hai dao caïch ly âãöu âoïng thç MCpâ khäng coìn taïc duûng). Æ Do âoï TGV bçnh thæåìng khäng coï âiãûn. - MCpâ âoïng, så âäö váûn haình giäúng nhæ så âäö 1 HTTG âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt. • Khi cáön sæía chæîa maïy càõt näúi vaìo phán âoaûn naìo thç dao caïch ly cuía maûch MCV tæång æïng våïi phán âoaûn âoï âoïng, dao caïch ly näúi våïi phán âoaûn coìn laûi måí. - Vê duû: Sæía chæîa maïy càõt MC1: + Kiãøm tra thanh goïp voìng bàòng màõt + Âoïng dao caïch ly CL4 vaì CL5. + Âoïng MCV âãø thæí thanh goïp voìng bàòng âiãûn. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 41
42. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nãúu thanh goïp voìng täút thç ta måí MCV vaì âoïng dao caïch ly CL3, sau âoï âoïng laûi MCV. + Càõt maïy càõt MC1, måí 2 dao caïch ly CL1 vaì CL2 . + Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa maïy càõt MC1. Æ Sau khi sæía chæîa xong MC1, SV thæûc hiãûn thao taïc âãø âæa MC1 vaìo váûn haình. D1 TGV • • • • • • CL1V CLV • • • • • • CL2 MC1 MCV CL1 CL3 CL4 • • • • • • • • PÂ1 MCpâ PÂ2 B1 B2 • Thao taïc sæía chæîa phán âoaûn I (SV thæûc hiãûn). Khi sæía chæîa phán âoaûn I thç phán âoaûn naìy phaíi máút âiãûn, táút caí caïc maûch âang laìm viãûc trrãn phán âoaûn I âãöu bë máút âiãûn nhæ tinh tháön så âäö mäüt hãû thäúng thanh goïp phán âoaûn. Tuy nhiãn åí âáy chuïng ta nhåì coï TGV vaì MCV nãn chuïng ta coï thãø duy trç sæû laìm viãûc trãn phán âoaûn I (thæåìng laì maûch nguäön). Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 42
43. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3. 8. Så âäö Hãû thäúng hai thanh goïp coï thanh goïp voìng Sau khi phán têch sæû váûn haình cuía så âäö hai hãû thäúng thanh goïp ta nháûn tháúy trong så âäö naìy khi cáön sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì thç maûch âoï taûm thåìi bë máút âiãûn trong thåìi gian thao taïc âãø sæí duûng maïy càõt näúi thay thãú cho maïy càõt cuía maûch naìy vaì caïc bæåïc thao taïc tæång âäúi phæïc taûp. Âäúi våïi cáúp âiãûn aïp ≥ 110 KV, khi säú maûch näúi vaìo thanh goïp nhiãöu cáön phaíi thæåìng xuyãn kiãøm tra sæía chæîa maïy càõt âãø tàng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn vaì giaím säú læåüng thao taïc så âäö ngæåìi ta sæí duûng så âä ö hai HTTG coï TGV. 1. Mä taí så âäö: D1 D2 TGV CL1V CL2V CLV3 CL23 CL13 MCV MC1 MC2 MCN CLN2 CL12 CL22 CLV2 TG1 CL11 CL21 CLV1 CLN1 TG2 B1 B2 N1 Hçnh 8-1 N2 Trong så âäö naìy: - Maïy càõt voìng (MCV) âæåüc näúi vaìo hai hãû thäúng thanh goïp (HTTG) qua hai dao caïch ly CLV1, CLV2 vaì näúi våïi thang goïp voìng qua dao caïch ly CLV3. - Caïc maûch âæåìng dáy vaì maïy biãún aïp näúi våïi hai HTTG qua 3 dao caïch ly: Hai dao caïch ly thanh goïp (giäúng nhæ så âäö hai hãû thäúng thanh goïp) vaì âæåüc näúi våïi thanh goïp voìng (TGV) qua DCL voìng. - Hai HTTG näúi våïi nhau qua maïy càõt näúi (MCN) vaì hai DCL: CLN1 vaì CLN2. Æ Ta tháúy så âäö naìy vãö cå baín giäúng så âäö hai HTTG nhæng coï thãm maûch MCV vaì HTTG voìng. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 43
44. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp * Nhiãûm vuû cuía MCV vaì TGV: MCV kãút håüp våïi TGV laìm nhiãûm vuû thay thãú cho maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì khi cáön kiãøm tra sæía chæîa maûch naìy (TGV khäng thãø thay thãú cho thanh goïp laìm viãûc). 2. Váûn haình så âäö: a. Traûng thaïi váûn haình bçnh thæåìng: - Táút caí caïc dao caïch ly näúi våïi thanh goïp voìng âãöu måí. - MCV åí traûng thaïi måí, caïc dao caïch ly CLV1 vaì CLV2 coï thãø mäüt âoïng, mäüt måí hoàûc caí hai âãöu måí. - MCN âoïng, så âäö váûn haình song song giäúng nhæ så âäö 1 HTTG âæåüc phán âoaûn bàòng maïy càõt, caïc maûch nguäön vaì phuû taíi âæåüc phán bäú âãöu cho caí hai thanh goïp. Giaí sæí âæåìng dáy D1 vaì maïy biãún aïp B1 laìm viãûc trãn thanh goïp TG1,ì âæåìng dáy D2 vaì maïy biãún aïp B2 laìm viãûc trãn thanh goïp TG2. b. Sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch báút kyì ( giaí sæí sæía chæîa MC1) Caïc bæåïc thao taïc sæîa chæîa MC1 nhæ sau: - Kiãøm tra TGV: + Kiãøm tra TGV bàòng màõt âãø phaït hiãûn nhæîng hoíng hoïc låïn nhæ raûn næït sæï, + Kiãøm tra TGV bàòng âiãûn: Âoïng dao caïch ly CLV1, CLV3 räöi âoïng MCV. Nãúu TGV bë sæû cäú thç MCV seî càõt ra våïi thåìi gian gáön bàòng khäng, nãúu TGV laìm viãûc täút thç ta thæûc hiãûn tiãúp caïc bæåïc thao taïc sau: - Càõt MCV vaì chènh âënh thäng säú BVRL cuía MCV giäúng nhæ maïy càõt MC1. - Âoïng dao caïch ly CL1V. - Âoïng maïy càõt MCV. - Càõt maïy càõt MC1. - Càõt dao caïch ly CL13 vaì CL11. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa maïy càõt MC1. Luïc naìy MCV seî baío vãû cho âæåìng dáy D1 thay cho maïy càõt MC1. Æ Nhæ váûy khi sæîa chæîa maïy càõt MC1 thç âæåìng dáy D1 váùn âæåüc cung cáúp âiãûn vaì 2 HTTG váùn váûn haình song song. * Chuï yï: Khi sæía chæîa CL13 hoàûc CL1V thç âæåìng dáy D1 bàõt buäüc bë ngæìng cung cáúp âiãûn. Æ Âãø giaím giaï thaình cuía så âäö ngæåìi ta duìng mäüt MCVN thay vç phaíi duìng MCV vaì MVN riãng så âäö nhæ hçnh 8-2. MCVN chè coï thãø thæûc hiãûn mäüt trong hai nhiãûm vuû: Hoàûc laìm nhiãûm vuû MCV hoàûc laìm nhiãûm vuû MCN . Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 44
45. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp D1 D2 TGV CL1V CL2V CLV3 CL23 CL13 MCV MC1 MC2 CLN CL12 CL22 CLV2 TG1 CL11 CL21 CLV1 TG2 B1 B2 N1 Hçnh 8-2 N2 Bçnh thæåìng så âäö váûn haình song song nãn MCVN laìm nhiãûm vuû MCN, luïc naìy caïc dao caïch ly CLV3, CLV2 måí vaì caïc dao caïch ly CLV1, CLN âoïng. Khi cáön sæía chæîa maïy càõt cuía mäüt maûch naìo thç ta phaíi chuyãøn så âäö vãö váûn haình trãn mäüt thanh goïp âãø MCVN coï thãø thæûc hiãûn nhiãûm vuû MCV ( kãút håüp våïi TGV âãø thay thãú maïy càõt cáön sæía chæîa). Khi maïy càõt MCVN laìm nhiãûm vuû MCV âãø thay thãú cho maïy càõt cuía mäüt maûch thç CLN måí, CLV3 âoïng coìn CLV1 vaì CLV2 seî coï mäüt dao âoïng, mäüt dao måí tuyì thuäüc vaìo maïy càõt cáön sæía chæaî âang laìm viãûc våïi thanh goïp naìo. Æ Khi säú maûch nhiãöu thao taïc chuyãøn thanh goïp máút nhiãöu thåìi gian vaì âãø tàng âäü tin cáûy cung cáúp âiãûn thç ngæåìi ta seî khäng tiãút kiãûm maì sæí duûng MCV vaì MCN riãng. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 45
46. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp 3.9. Så âäö ba maïy càõt trãn hai maûch (mäüt ræåîi) Så âäö naìy âæåüc sæí duûng räüng raîi åí cáúp âiãûn aïp 220 ÷ 500KV. Trong så âäö naìy mäúi maûch âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt, do âoï cho pheïp sæía chæîa tæìng maïy càõt mäüt. D1 D2 D3 D4 TG1 • • • • MC1 • • • • MC2 • • • MC3 • • • • TG2 N1 N2 N3 Traûng thaïi laìm viãûc bçnh thæåìng: Táút caí caïc maïy càõt vaì dao caïch ly âãöu âoïng. - Giaí sæí muäún sæía chæîa MC1: + Càõt MC1, måí dao caïch ly hai âáöu räöi thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa. + Thao taïc khi xaíy ra ngàõn maûch trãn âæåìng dáy D1 : - Dæåïi taïc âäüng cuía BVRL caïc maïy càõt : MC1, MC2 càõt. - Måí dao caïch ly CL1 - Âoïng laûi 2 maïy càõt : MC1 vaì MC2 âãø duy trç maûch voìng. - Thæûc hiãûn caïc biãûn phaïp an toaìn âãø sæía chæîa âæåìng dáy D1. + Nãúu ngàõn maûch xaíy ra trãn TGI : Táút caï caïc maïy càõt näúi vaìo thanh goïp I seî càõt, tháûm chê nãúu sæû cäú caí hai thanh goïp thç 2 daîy maïy càõt näúi vaìo 2 thanh goïp âãöu bë càõt, luïc naìy caïc maûch váùn laìm viãûc bçnh thæåìng nãúu säú nguäön bàòng säú âæåìng dáy. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 46
47. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Trong så âäö naìy : Dao caïch ly chè thao taïc khäng âiãûn nãn váûn haình an toaìn, tênh âaím baío cao. - Nhæåüc âiãøm : Säú maïy càõt nhiãöu, khi coï 1 maûch leî thç phaíi coï 1 maûch âæåüc baío vãû bàòng hai maïy càõt nãn tàng thãm säú maïy càõt do âoï giaï thaình så âäö tàng. 3.10. Mäüt säú daûng så âäö cuía Nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 47
48. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö Nhaì maïy Nhiãût âiãûn ngæng håi Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 48
49. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö Nhaì maïy Nhiãût âiãûn trêch håi Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 49
50. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö Nhaì maïy Thuyí âiãûn Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 50
51. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö Traûm biãún aïp Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 51
52. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö Traûm biãún aïp trung gian Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 52
53. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Så âäö Traûm biãún aïp trung gian Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 53
54. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Chæång 4 MAÏY BIÃÚN AÏP ÂIÃÛN LÆÛC 4.1. Måí âáöu 4.1.1 Khaïi niãûm Maïy biãún aïp (MBA) laì mäüt thiãút bë âiãûn tæì ténh, laìm viãûc dæûa trãn nguyãn lyï caím æïng âiãûn tæì thæûc hiãûn nhiãûm vuû biãún âäøi âiãûn nàng tæì cáúp âiãûn aïp naìy sang cáúp âiãûn aïp khaïc cho phuì håüp våïi yãu cáöu truyãön taíi vaì sæí duûng âiãûn. Âiãûn nàng âæåüc truyãön taíi tæì nhaì maïy âiãûn (NMÂ) âãún häü tiãu thuû thæåìng qua nhiãöu láön biãún âäøi âiãûn aïp bàòng caïc maïy biãún aïp tàng vaì giaím aïp. Do âoï täøng cäng suáút âàût cuía maïy biãún trong hãû thäúng âiãûn thæåìng gáúp (4 - 6) láön täøng cäng suáút caïc maïy phaït coï trong hãû thäúng. Màûc duì hiãûu suáút MBA tæång âäúi cao (≈ 98%) nhæng täøn tháút âiãûn nàng haìng nàm trong maïy biãún aïp váùn ráút låïn. Vç váûy ngæåìi ta mong muäún giaím säú báûc maïy biãún aïp, giaím cäng suáút âàût maïy biãún aïp vaì sæí duûng chuïng âaût hiãûu quaí cao hån. Âiãöu naìy coï thãø thæûc hiãûn âæåüc bàòng caïch thiãút kãú hãû thäúng âiãûn håüp lyï, sæí duûng maïy biãún aïp tæû ngáùu trong nhæîng maûng âiãûn thêch håüp vaì táûn duûng khaí nàng taíi cuía maïy biãún aïp, khäng ngæìng caíi tiãún cáúu taûo maïy biãún aïp goïp pháön náng cao âäü tin cáûy vaì tiãút kiãûm nguyãn váût liãûu. Xu thãú hiãûn nay ngæåìi ta chãú taûo MBA våïi cáúp âiãûn aïp cao vaì thay âäøi cáúu truïc âãø tàng cäng suáút âån vë, våïi viãûc sæí duûng theïp caïn nguäüi coï caïch âiãûn täút vaì hãû thäúng laìm maït täút ngæåìi ta coï thãø chãú taûo nhæîng loaûi MBA coï cäng suáút âån vë låïn. Tuy nhiãn cäng suáút âån vë coìn bë haûn chãú båíi kêch thæåïc, troüng læåüng vaì âiãöu kiãûn chuyãn chåí, ngaìy nay ngæåìi ta âaî chãú taûo âæåüc MBA caïc cåî sau : MBA ba pha : Âiãûn aïp (220 - 330) KV Cäng suáút 630 MVA Âiãûn aïp 500 KV Cäng suáút 1.200 MVA MBA tæû ngáùu : Âiãûn aïp 500 /110 KV Cäng suáút 1.500 MVA MBA mäüt pha : Âiãûn aïp 500 KV Cäng suáút 1.600 MVA Trong thæûc tãú ngæåìi ta cäú gàõng choün MBA ba pha vç täøn tháút trong MBA ba pha beï hån trong MBA mäüt pha coï cuìng cäng suáút tæì (12 - 15) %, kêch thæåïc, troüng læåüng, gêa thaình cuîng giaím so våïi MBA mäüt pha. Vç váûy khi khäng choün âæåüc MBA ba pha måïi choün MBA mäüt pha . 4.1.2 Phán loaûi maïy biãún aïp - Phán loaûi theo säú pha: Maïy biãún aïp 1 pha (O), maïy biãún aïp 3 pha (T). - Phán loaûi theo säú cuäün dáy gäöm coï : + MBA ba cuäün dáy (T) + MBA hai cuäün dáy . Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 54
55. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Ngoaìi ra coìn coï loaûi MBA coï cuäün dáy phán chia åí haû aïp, thæåìng sæí duûng khi cáön näúi bäü mäüt säú maïy phaït vaìo MBA vaì nhåì váûy laìm giaím âæåüc kãút cáúu thiãút bë phán phäúi hoàûc âæåüc duìng trong så âäö tæû duìng cuía nhaì maïy âiãûn vaì åí caïc traûm giaím aïp nhàòm giaím doìng ngàõn maûch phêa haû aïp. - Phán loaûi theo phæång phaïp laìm maït gäöm coï : + Maïy biãún aïp kiãøu khä: Caïch âiãûn laì âiãûn mäi ràõn, laìm maït bàòng khäng khê (C). + Maïy biãún aïp kiãøu dáöu: Caïch âiãûn vaì mäi træåìng laìm maït chuí yãúu laì dáöu. • Laìm maït tæû nhiãn bàòng dáöu (M) • Laìm maït bàòng dáöu tuáön hoaìn tæû nhiãn vaì coï quaût gioï (Д). • Tuáön hoaìn cæåîng bæïc dáöu coï quaût gioï (ДЦ) • Tuáön hoaìn cæåîng bæïc cuía næåïc vaì dáöu coï quaût gioï (Ц) - Theo phæång phaïp âiãöu chènh âiãûn aïp: Maïy biãún aïp thæåìng, maïy biãún aïp diãöu aïp dæåïi taíi (H). Vê duû: Maïy biãún aïp Liãn Xä kyï hiãûu: ATДЦTH 100/220: Maïy biãún aïp tæû ngáùu ba pha, ba cuäün dáy âiãöu aïp dæåïi taíi, laìm maït bàòng dáöu tuáön hoaìn cæåîng bæïc coï quaût gioï, cäng suáút âënh mæïc 100 MVA - Âiãûn aïp cao 220 KV. 4.2. Caïc thäng säú cuía maïy biãún aïp Caïc maïy biãún aïp âæåüc tênh toaïn, chãú taûo våïi mäüt chãú âäü laìm viãûc láu daìi vaì liãn tuûc naìo âoï goüi laì chãú âäü âënh mæïc, âáy laì chã ú âäü laìm viãûc cuía maïy biãún aïp æïng våïi caïc thäng säú vaì âiãöu kiãûn âënh mæïc: âiãûn aïp U = Uâm, táön säú f = fâm, cäng suáút S = Sâm vaì âiãöu kiãûn mäi træåìng nhæ khi tênh toaïn thiãút kãú ( tmt = ttk ). 4.2.1 . Cäng suáút âënh mæïc maïy biãún aïp Cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút toaìn pháön ( biãøu kiãún) âæåüc nhaì maïy chãú taûo qui âënh trong lyï lëch MBA. Maïy biãún aïp coï thãø taíi âæåüc liãn tuûc cäng suáút naìy (S = Sâm ) khi âiãûn aïp laì Uâm , táön säú laì fâm vaì âiãuì kiãûn laìm maït laì âënh mæïc vaì khi âoï tuäøi thoü cuía MBA seî bàòng âënh mæïc . - Âäúi våïi MBA hai cuäün dáy cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút cuía mäùi cuäün dáy. - Âäúi våïi MBA ba cuäün dáy ngæåìi ta coï thãø chãú taûo caïc loaûi sau: + 100/100/100 laì loaûi coï cäng suáút cuía mäùi cuäün dáy âãöu bàòng cäng suáút âënh mæïc. + 100 /100 /66,7 laì loaûi coï cäng suáút cuía hai cuäün dáy bàòng cäng suáút âënh mæïc vaì cäng suáút cuía cuänü thæï ba bàòng 66,7% cäng suáút âënh mæïc . - Âäúi våïi MBA tæû ngáùu thç cäng suáút âënh mæïc laì cäng suáút cuía mäüt trong hai âáöu så hoàûc thæï cáúp maì hai âáöu naìy coï liãn hãû tæû ngáùu våïi nhau, cäng suáút naìy coìn goüi laì cäng suáút xuyãn . 4.2.2. Âiãûn aïp âënh mæïc Âiãûn aïp âënh mæïc cuía maïy biãún aïp laì âiãûn aïp cuía caïc cuäün dáy khi khäng taíi âæåüc qui âënh trong lyï lëch maïy biãún aïp . Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 55
56. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Tè säú biãún âäøi âiãûn aïp : U K = Sâm Goüi laì Tè säú biãún aïp . U Tâm 4.2.3. Doìng âiãûn âënh mæïc Doìng âiãûn âënh mæïc laì doìng âiãûn cuía caïc cuäün dáy âæåüc nhaì maïy chãú taûo qui âënh, våïi caïc doìng âiãûn naöy thç maïy biãún aïp laìm viãûc láu daìi maì khäng bë quaï taíi. Doìng âiãûn âënh mæïc xaïc âënh nhæ sau: Si âm Ii âm = 3U i âm 4.2.4. Âiãûn aïp ngàõn maûch Un% Âiãûn aïp ngàõn maûch laì âiãûn aïp giæîa hai âáöu cuäün så cáúp khi ngàõn maûch cuäün thæï cáúp thç doìng âiãûn trong cuäün dáy så cáúp bàòng doìng âiãûn âënh mæïc. YÏ nghéa : Âiãûn aïp ngàõn maûch âàûc træng cho âiãûn aïp råi trãn täøng tråí cuäün dáy MBA khi doìng chaûy trong cuäün dáy bàòng doìng âënh mæïc vaì duìng âãø xaïc âënh täøng tråí cuäün dáy MBA. Khi Uâm , Sâm tàng thç Un cuîng tàng. Vê duû : Våïi Uc = 35 KV ; Sâm = 630 KVA thç Un = 6,5 % . Uc = 35 KV ; Sâm = 80.000 KVA thç Un = 9 % . Khi Un tàng thç giaím âæåüc doìng ngàõn maûch nhæng seî tàng täøn tháút cäng suáút, täøn tháút âiãûn aïp trong maïy biãún aïp vaì giaï thaình MBA cuîng tàng . - UN% laì tè lãû pháön tràm âiãûn aïp ngàõn maûch so våïi âiãûn aïp âënh mæïc. U N U N % = .100 [%] U dm UN âæåüc xaïc âënh bàòng thê nghiãûm ngàõn maûch: ( så âäö nhæ hçnh sau) Xn= x1+x2' A rn = r1+r2' x UN ∼ V m U Iâm N rm Näúi tàõt cuäün dáy thæï cáúp, tàng âiãûn aïp nguäön âæa vaìo cuäün dáy så cáúp cho âãún khi chè säú trãn Ampe kãú bàòng doìng âënh mæïc thç giaï trë UN chênh laì chè säú trãn voltmet. - Khi ngàõn maûch UN ráút nhoí nãn tæì thäng trong maïy biãún aïp cuîng ráút nhoí nghéa laì ta xem nhæ doìng khäng taíi I0 = 0, trong så âäö thay thãú ta coï thãø boí nhaïnh xm-rm. U N Iâm .Z Ta coï: UN% = .100% = .100 [%] U âm U âm Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 56
57. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp U %.U Æ Z = N âm .100 [Ω ] Iâm Chuï yï: Khi thê nghiãûm ngàõn maûch âiãûn aïp âàût vaìo hai âáöu cuäün dáy så cáúp nhoí nãn dong âiãûn bàòng doìng âënh mæïc nhæng khi ngàõn maûch sæû cäú âiãûn aïp hãû thäúng coï giaï trë låïn nãn doìng ngàõn maûch ráút låïn. 4.2.5. Doìng âiãûn khäng taíi Io% Doìng âiãûn khäng taíi laì âaûi læåüng âàût træng cho täøn hao khäng taíi cuía MBA, phuû thuäüc tênh cháút tæì, cháút læåüng cuîng nhæ cáúu truïc làõp gheïp cuía loíi theïp. Ngaìy nay ngæåìi ta sæí duûng theïp täút âãø chãú taûo MBA nãn doìng I0 giaím I0 % biãøu thë bàòng pháön tràm so våïi doìng âiãûn âënh mæïc Iâm Quan hãû giæîa doìng khäng taíi vaì täøn hao khäng taíi: I0 I0 3.U âm .I0 S0 ∆QFe Ikt % = .100 = .100 = .100 = .100 ≈ .100 Iâm Sâm / 3U âm Sâm Sâm Sâm Trë säú cuía doìng khäng taíi âæåüc xaïc âënh nhåì thê nghiãûm khäng taíi: Ta cho håí maûch cuäün thæï cáúp vaì âæa vaìo cuäün så cáúp âiãûn aïp bàòng âiãûn aïp âënh mæïc thç giaï trë doìng âiãûn âo âæåüc åí maûch så cáúp chênh laì giaï trë doìng khäng taíi. x 1 A r1 I0 xm Uâm V ∼ Uâm I0 r m 4.3.6. Täø âáúu dáy cuía maïy biãún aïp Trong caïc maïy biãún aïp ba pha caïc cuäün dáy coï thãø näúi laûi våïi nhau thaình hçnh sao (Y), tam giaïc (∆) hay näúi ziczag. Khi näúi sao ta láúy ba âáöu cuäúi näúi chung vaì ba âáöu coìn laû âãø tæû do ( hçnh a), näúi tam giaïc thç âáöu cuäúi cuía pha naìy näúi våïi âáöu âáöu cuía pha kia (hçnh b). Khi näúi ziczag cuäün dáy cuía mäùi pha âæåüc chia laìm hai næía vaì âæåüc quáún trãn hai truû khaïc nhau, hai næía naìy âæåüc näúi näúi tiãúp ngæåüc nhau (hçnh c). Kiãøu näúi ziczag ráút êt duìng vç täún nhiãöu âäöng hån vaì chè gàûp trong caïc maïy biãún aïp duìng cho thiãút bë chènh læu hoàûc trong caïc maïy biãún aïp âo læåìng âãø hiãûu chènh sai säú vãö goïc lãûch pha. Thäng thæåìng caïc maïy biãún aïp hay duìng caïc tä ø âáúu dáy Y/Y0, Y/∆, Y0/∆ (Y0 caïc cuäün dáy âæåüc näúi theo hçnh sao vaì trung tênh näúi âáút træûc tiãúp). Váûy : Täø näúi dáy cuía maïy biãún aïp âæåüc hçnh thaình do sæû phäúi håüp kiãøu näúi dáy så cáúp so våïi kiãøu näúi dáy thæï cáúp vaì noï biãøu thë gocï lãûch pha giæîa âiãûn aïp dáy så cáúp vaì thæï cáúp cuía maïy biãún aïp. Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 57
58. Män hoüc: Pháön âiãûn trong nhaì maïy âiãûn vaì traûm biãún aïp Ngæåìi ta qui æåïc biãøu thë täø âáúu dáy MBA dæûa vaìo goïc lãûch pha sæïc âiãûn âäüng cuía phêa så cáúp E1 vaì thæï cáúp E2 . A B C A A B C BC X Y Z Y X Y Z X Z Hçnh a Hçnh b Hçnh c A A,Y B,Z X,C C B C B Hçnh b Hçnh a Hçnh c Goïc lãûch pha biãún thiãn tæì 0 âãún 360 âäü, láúy âån vë laì 30 âäü , cho nãn täø âáúu dáy coï thæï tæû tæì 0 âãún 11 vaì thæåìng duìng kim âäöng häö âãø biãøu thë: Kim giåì cuía âäöng häö biãøu thë vectå âiãûn aïp dáy så cáúp âàût cäú âënh åí con säú 12, kim phuït biãøu thë vectå âiãûn aïp thæï cáúp tæång æïng åí caïc con säú 1,2, 12 tuyì theo goïc lãûch pha giæîa caïc âiãûn aïp naìy laì 30, 60, 360. Âäúi våïi MBA ba pha khi näúi Y - Y thç täø âáúu dáy chàón 0, 2, 4, 6, 8, 10; khi âáúu Y - thç täø âáúu dáy leî 1, 3, 5, 7, 9, 11 . ÅÍ Viãût nam vaì Liãn xä thæåìng sæí duûng täø âáúu dáy Y - Y/ 0 vaì Y-∆ /11. Cuäün cao MBA thæåìng näúi hçnh Y coìn cuäün haû thæåìng näúi hçnh tam giaïc vç caïc lyï do sau: U d - Khi näúi hçnh sao thç âiãûn aïp âàût lãn cuäün dáy: U cd = U f = . Do âoï caïch âiãûn 3 cuía caïc cuäün dáy âæåüc tênh toaïn thiãút kãú theo theo âiãûn aïp pha cho nãn caïch âiãûn haûng nheû, giaï thaình giaím. Hån næîa phêa cao aïp doìng âiãûn laìm viãûc bçnh thæåìng nhoí ( S Id↓ = ) nãn khi näúi sao màûc duì doìng chaûy qua cuäün dáy ( Icd = Id) tàng 3 láön 3.U d↑ so våïi khi näúi tam giaïc nhæng tiãút diãûn dáy quáún cuîng khäng tàng lãn nhiãöu. √ Cuäün dáy näúi sao thæåìng láúy ra âiãøm trung tênh âãø khi cáön ta näúi âáút trung tênh. - Khi näúi tam giaïc thç doìng chaûy trong cuäün dáy giaím âi √3 láön (Icd =Id/√3) nãn chè cáön tênh toaïn tiãút diãûn dáy quáún theo If, maì âäúi våïi cáúp âiãûn aïp tháúp doìng âiãûn laìm viãûc Nhoïm Nhaì maïy âiãûn - Bäü män Hãû thäúng âiãûn - ÂHBK Âaì Nàông 58