›
›

Nghiên cứu về cạnh tranh ngành viễn thông Việt Nam

pdf 56 trang phuongnguyen 5450
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Nghiên cứu về cạnh tranh ngành viễn thông Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfnghien_cuu_ve_canh_tranh_nganh_vien_thong_viet_nam.pdf

Nội dung text: Nghiên cứu về cạnh tranh ngành viễn thông Việt Nam

  1. 3 BaáoBaáo caáocaáo NghiïnNghiïn ccûáuûáu CChñnhhñnh ssaáchaách - VVNCI,NCI, SSöëöë 3 Vietnam Competitiveness Initiative NGHIÏNNGHIÏN CÛÁUCÛÁU VVÏÌÏÌ CCAÅNHAÅNH TRANHTRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏåT NAM Cú quan Phaát triïín Quöëc tïë Hoa Kyâ Thaáng 6 nùm 2005 Baáo caáo naây àûúåc trònh cho Cú quan Phaát triïín Quöëc tïë Hoa Kyâ (USAID). Baáo caáo do öng Nguyïîn Thanh Haâ vaâ Phaåm Quang Thaânh thuöåc Trung têm Tû vêën Àêìu tû vaâ Cöng nghïå Vietbid vaâ öng Jacob www.usaid.gov Gullish cuãa Dûå aán VNCI thûåc hiïån vúái sûå trúå giuáp kyä thuêåt cuãa öng John Davis, chuyïn gia Dûå aán STAR Viïåt Nam, möåt dûå aán do USAID taâi trúå.
  2. NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM Khuyïën caáo Quan àiïím cuãa caác taác giaã trònh baây trong baáo caáo naây khöng nhêët thiïët phaãn aánh quan àiïím cuãa Cú quan Phaát triïín Quöëc tïë Hoa Kyâ vaâ quan àiïím cuãa Chñnh phuã Hoa Kyâ.
  3. LÚÂI CAÃM ÚN Baáo caáo naây do öng Nguyïîn Thanh Haâ, öng Phaåm Quang Thaânh cuãa Vietbid vaâ öng Jacob Gullish,chuyïn gia Dûå aán VNCI soaån lêåp vúái sûå tû vêën kyä thuêåt cuãa öng John Davis, chuyïn gia Dûå aán STAR - möåt dûå aán do Cú quan Phaát triïín Quöëc tïë Hoa Kyâ (USAID) taâi trúå. Sau khi hoaân thaânh baãn dûå thaão àêìu tiïn cuãa baáo caáo nghiïn cûáu, nhoám nghiïn cûáu àaä baáo caáo kïët quaã taåi möåt höåi thaão do Viïån Quaãn lyá Kinh tïë Trung ûúng (CIEM) töí chûác vaâo ngaây 10 thaáng 11 nùm 2004. Caác yá kiïën àoáng goáp cho baáo caáo maâ nhoám nghiïn cûáu thu nhêån àûúåc taåi cuöåc höåi thaão naây àaä àûúåc böí sung vaâo baáo caáo cuöëi cuâng. Dûå aán VNCI muöën àûúåc caãm ún öng Huyânh Thanh Tuâng (Cöng ty cöí phêìn Dõch vuå Bûu chñnh Viïîn thöng Saâi Goân), öng Nguyïîn Maånh Bùçng (Cöng ty Àiïån lûåc Viïîn thöng Viïåt Nam) vaâ caác giaám àöëc, caán böå quaãn lyá caác doanh nghiïåp khaác àaä tham gia traã lúâi cêu hoãi cuãa nhoám nghiïn cûáu. Nhoám nghiïn cûáu cuäng muöën àûúåc caãm ún öng Steve Parker (Dûå aán STAR) vaâ öng Fred Burke (Cöng ty Baker & McKenzie) àaä tham gia tû vêën cho nhoám nghiïn cûáu, caãm ún baâ Ngö Thõ Minh (Vietbid) àaä xûã lyá söë liïåu thu thêåp. Baáo caáo naây coân àûúåc sûå höî trúå cuãa öng Dennis Zvinakis, Giaám àöëc Vùn phoâng USAID taåi Viïåt Nam. Baáo caáo naây khoá traánh khoãi khiïëm khuyïët, Dûå aán VNCI rêët mong nhêån àûúåc sûå goáp yá cuãa àöåc giaã. * * * Dûå aán Nêng cao Nùng lûåc Caånh tranh Viïåt Nam (VNCI) laâ möåt dûå aán phaát triïín kinh tïë do Cú quan Phaát triïín Quöëc tïë Hoa Kyâ (USAID) taâi trúå. Dûå aán do cöng ty Development Alternatives Inc. (DAI) àiïìu haânh. Quyä Chêu AÁ laâ nhaâ thêìu phuå chñnh cuãa DAI chõu traách nhiïåm thûåc hiïån cêëu phêìn nghiïn cûáu möi trûúâng chñnh saách cuãa Dûå aán. Muåc àñch cuãa cêëu phêìn naây laâ nhùçm goáp phêìn caãi thiïån möi trûúâng chñnh saách vïì kinh doanh, vúái troång têm laâ caác quy àõnh vïì doanh nghiïåp nhoã vaâ vûâa. Baáo caáo naây laâ baáo caáo nghiïn cûáu thûá ba trong söë nhiïìu nghiïn cûáu khaác nhau do Quyä Chêu AÁ thûåc hiïån dûúái tïn VNCI. i
  4. MUÅC LUÅC LÚÂI CAÃM ÚN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .i CAÁC TÛÂ VIÏËT TÙÆT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .v GIÚÁI THIÏÅU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 KHUÖN KHÖÍ PHAÁP LYÁ VAÂ THÏÍ CHÏË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Traách nhiïåm cuãa caác Böå ngaânh àöëi vúái chñnh saách viïîn thöng Viïåt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Böå Bûu chñnh Viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Chñnh saách vaâ chiïën lûúåc phaát triïín viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Phaáp luêåt vïì Viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 Phaáp lïånh vïì Bûu chñnh Viïîn thöng nùm 2002 . . . . . . . . . . . . . . . .11 Nghõ àõnh 160 - caác quy àõnh liïn quan túái caånh tranh: Nghõ àõnh vïì viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Quy àõnh quaãn lyá vïì viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Quy àõnh vïì giaá cûúác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Kïët nöëi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 Cam kïët quöëc tïë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 CÚ CÊËU THÕ TRÛÚÂNG VAÂ VÊËN ÀÏÌ SÚÃ HÛÄU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Nhûäng nhaâ khai thaác coá haå têìng (FBO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Tònh hònh caånh tranh trong thõ trûúâng dõch vuå di àöång . . . . . . . . . . .22 Caác nhaâ khai thaác dõch vuå SBO: nhaâ cung cêëp dõch vuå Internet . . . .23 Nhûäng dõch vuå trïn nïìn cöng nghïå thöng tin (ITES) . . . . . . . . . . . . .25 Àêìu tû tû nhên vaâ nûúác ngoaâi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Vò sao BCC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Àaánh giaá viïåc thûåc hiïån BCC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 So saánh trong khu vûåc vïì àêìu tû nûúác ngoaâi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 VAI TROÂ CHUÃ ÀAÅO CUÃA VNPT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 Haânh vi chöëng caånh tranh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31 Caác vêën àïì vïì Luêåt Caånh tranh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 Vïì vêën àïì tû nhên hoáa VNPT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 KÏËT QUAÃ KHAÃO SAÁT KHAÁCH HAÂNG SÛÃ DUÅNG DÕCH VUÅ VIÏÎN THÖNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 Mêîu àiïìu tra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 Tònh hònh sûã duång dõch vuå viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 Chi phñ viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Àaánh giaá chêët lûúång dõch vuå viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Ðaánh giaá taác ðöång cuãa viïåc caãi thiïån dõch vuå viïîn thöng . . . . . . . . . .40 Kïët luêån . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 CON ÀÛÚÂNG PHÑA TRÛÚÁC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 Khuyïën nghõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 Höåi nghõ giûäa caác bïn liïn quan àïën viïîn thöng Viïåt Nam . . . . . . . . .44 iii
  5. DANH SAÁCH CAÁC BIÏÍU Biïíu 1: Mêåt àöå àiïån thoaåi úã Viïåt Nam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Biïíu 2: Nhûäng chó söë viïîn thöng cuãa caác nûúác ASEAN. . . . . . . . . . . . . . .5 Biïíu 3: Phên böí traách nhiïåm chñnh trong chñnh saách viïîn thöng . . . . . . .9 Biïíu 4: Nhûäng quy àõnh gêìn àêy cuãa MPT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 Biïíu 5: Biïíu giaá àöëi vúái dõch vuå quöëc tïë úã Viïåt Nam . . . . . . . . . . . . . . .14 Biïíu 6: Hiïåp àõnh Thûúng maåi Song phûúng Viïåt - Myä àöëi vúái àêìu tû nûúác ngoaâi vïì viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Biïíu 7: Töíng quan vïì nghôa vuå theo caác àiïìu ûúác quöëc tïë cuãa Viïåt Nam 19 Biïíu 8: Caånh tranh giûäa caác FBO Viïåt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Biïíu 9: Cú cêëu töí chûác cuãa VNPT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23 Biïíu 10: Caånh tranh trong thõ trûúâng di àöång Viïåt Nam . . . . . . . . . . . . .23 Biïíu 11: Thuï bao Internet vaâ mêåt àöå úã Viïåt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Biïíu 12: Thõ phêìn caác ISP vaâo thaáng 3-2003 vaâ thaáng 6-2004 . . . . . . . . .24 Biïíu 13: Kïët nöëi Internet úã Viïåt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 Biïíu 14: So saánh Viïåt Nam vúái nhûäng àöëi thuã ITES trong khu vûåc . . . . . .26 Biïíu 15: Hònh thûác cho pheáp àêìu tû nûúác ngoaâi vïì viïîn thöng . . . . . . . .26 Biïíu 16: Caác BCC úã Viïåt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Biïíu 17: So saánh vïì haån chïë súã hûäu nûúác ngoaâi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Biïíu 18: Caác vêën àïì vïì viïîn thöng àûúåc giaãi quyïët theo Luêåt Caånh tranh 34 Biïíu 19: Caác cuöåc cöí phêìn hoáa úã chêu AÁ trong nhûäng nùm 1990 . . . . . .35 Biïíu 20: Phên loaåi mêîu àiïìu tra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 Biïíu 21: Mûác àöå quan troång cuãa saãn phêím vaâ dõch vuå viïîn thöng . . . . . .38 Biïíu 22: Tyã lïå chi phñ viïîn thöng trïn töíng chi phñ . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Biïíu 23: Àaánh giaá mûác cûúác dõch vuå viïîn thöng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Biïíu 24: Àaánh giaá chêët lûúång dõch vuå kïët nöëi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Biïíu 25: Têìn suêët xuêët hiïån sûå cöë vaâ àaánh giaá cöng nghïå sûã duång . . . . .40 Biïíu 26: Taác àöång cuãa viïåc caãi thiïån dõch vuå àöëi vúái doanh nghiïåp . . . . .40 Biïíu 27: Caác thöng lïå töët nhêët vaâ dúã nhêët trong lônh vûåc viïîn thöng . . .42 Biïíu 28: Löå trònh thay àöíi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 iv
  6. CAÁC TÛÂ VIÏËT TÙÆT ADB Ngên haâng Phaát triïín Chêu AÁ BCC Húåp àöìng Húåp taác Kinh doanh BPO Thuï ngoaâi trong quaá trònh kinh doanh BTA Hiïåp àõnh Thûúng maåi Viïåt - Myä CAGR Tyã lïå tùng trûúãng trung bònh luäy tiïën CDMA Gheáp kïnh phên chia theo maä CSO Nghôa vuå cung cêëp dõch vuå cho cöång àöìng DGPT Töíng cuåc Bûu àiïån DLD Àûúâng daâi trong nûúác DSL Àûúâng thuï bao söë FBO Nhaâ khai thaác coá haå têìng maång FCC UÃy ban Thöng tin Liïn bang (Myä) FPT Àûúâng caáp túái gia àònh GATS Hiïåp àõnh chung vïì thûúng maåi vaâ dõch vuå GIPI Saáng kiïën chñnh saách Internet toaân cêìu GSM Hïå thöëng thöng tin vïå tinh toaân cêìu HT Cöng ty Viïîn thöng Haâ Nöåi ICT Cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng (ICT) ILD Àûúâng daâi quöëc tïë IP Giao thûác Internet IT Cöng nghïå thöng tin ITES Caác dõch vuå trïn nïìn IT ITU Liïn minh Viïîn thöng Quöëc tïë IRR Tyã suêët nöåi hoaân ISP Nhaâ cung cêëp dõch vuå Internet IXP Nhaâ cung cêëp kïët nöëi Internet LAN Maång nöåi böå MFO Töëi huïå quöëc MP 3 MP-3 MPT Böå Bûu chñnh Viïîn thöng (Böå BCVT) NGN Maång thïë hïå sau NII Cú súã haå têìng thöng tin quöëc gia NIPTS Viïån Chiïën lûúåc Bûu chñnh Viïîn thöng PHS Hïå thöëng thöng tin caá nhên PHS PTT Bûu chñnh, Àiïån thoaåi vaâ Àiïån tñn RFID Nhêån daång theo têìn söë v
  7. SBO Nhaâ khai thaác khöng coá haå têìng SMS Dõch vuå nhùæn tin ngùæn SOE Doanh nghiïåp nhaâ nûúác SPT Cöng ty BCVT Saâi Goân SPT TCP/IP Giao thûác àiïìu khiïín truyïìn dêîn/Giao thûác Internet TSLRIC Chi phñ tùng dêìn daâi haån cho toaân böå dõch vuå VAS Dõch vuå giaá trõ gia tùng Viettel Cöng ty Àiïån tû Viïîn thöng Quên àöåi VISHIPEL Cöng ty Thöng tin Àiïån tûã Haâng haãi VNCI Dûå aán Nêng cao Nùng lûåc Caånh tranh Viïåt Nam VNPT Töíng cöng ty BCVT Viïåt Nam VOD Video theo yïu cêìu VoIP Dõch vuå thoaåi trïn nïìn IP (VoIP) VPN Maång riïng aão WAN Maång diïån röång WiFi Cöng nghïå truy cêåp vö tuyïën WiFi WiMax Cöng nghïå vö tuyïën bùng röång WiMax WLL Maåch voâng nöåi haåt WTO Töí chûác Thûúng maåi Thïë giúái
  8. GIÚÁI THIÏÅU iïëm coá kyã nguyïn naâo Caác nhaâ cung cêëp àang nhanh giaãi trñ vaâ truyïìn thöng, vaâ seä buöåc trong lõch sûã loaâi ngûúâi laåi choáng chuyïín sang lônh vûåc vö caác cöng ty viïîn thöng truyïìn H chûáng kiïën nhiïìu thay àöíi tuyïën, àûa vö tuyïën vaâo caác maåch thöëng triïín khai viïåc nêng cêëp nhanh choáng trong hònh thûác voâng nöåi haåt (WLL) vaâ caác maång cöng nghïå töën keám àïí duy trò khaã thöng tin vaâ giao tiïëp cuãa xaä höåi di àöång vö tuyïën.Trong nhiïìu nùng caånh tranh. ÚÃ thõ trûúâng nhû thúâi àiïím hiïån nay. Nhúâ trûúâng húåp, caác nhaâ khai thaác nhiïìu nûúác, caác nhaâ khai thaác múái nhûäng tiïën böå ngoaån muåc vïì khaã àang thêm nhêåp thõ trûúâng thöng coá khaã nùng caånh tranh cao àaä nùng maáy tñnh vaâ truy nhêåp qua viïåc thiïët lêåp quan hïå àöëi taác tham gia thõ trûúâng, möåt söë xêy Internet bùng röång, nhûäng thaânh àïí coá àûúåc vöën vaâ kyä thuêåt. ÚÃ dûång maång riïng, möåt söë thò baán tûåu gêìn àêy cuãa maáy tñnh vaâ viïîn nhûäng nûúác coá cú súã haå têìng coân laåi nhûäng dõch vuå do caác nhaâ khai thöng àaä thay àöíi cùn baãn löëi söëng haån chïë, söë ngûúâi sûã duång maång thaác coá cú súã haå têìng cung cêëp. cuãa chuáng ta.Viïåc truy nhêåp vaâo vö tuyïën àang vûúåt söë ngûúâi thuï Caác nhaâ cung cêëp VoIP àaä nöíi lïn caác phûúng tiïån viïîn thöng hiïån bao hûäu tuyïën; trong nùm 2004 caã – àaáng kïí laâ Yahoo,Vonage vaâ àaåi khöng coân àûúåc coi laâ xa xó Malaysia vaâ ÊËn Àöå àïìu thuöåc vaâo Skype – cung cêëp àiïån thoaåi giaá reã nûäa maâ laâ möåt nhu cêìu kinh tïë vaâ nhoám naây. vaâ eáp caác nhaâ khai thaác truyïìn xaä höåi. Moåi khña caånh cuãa àúâi söëng Sûå phaát triïín cuãa Internet, vaâ sûå thöëng phaãi àûa ra nhûäng dõch vuå hiïån àaåi àïìu caãm nhêån àûúåc taác tùng trûúãng maånh meä trong VoIP coá chi phñ reã hún cuãa hoå, qua àöång naây - viïîn thöng, y tïë tûâ xa, ngaânh, àang taåo ra nhûäng thaách àoá kiïím soaát nguöìn doanh thu giao dõch ngên haâng trïn maång, thûác vaâ cú höåi múái àöëi vúái nhûäng cuãa hoå. Caác nhaâ cung cêëp truyïìn giaáo duåc trïn maång vaâ Chñnh phuã nhaâ khai thaác truyïìn thöëng. Nhûäng hònh caáp àang giúái thiïåu caác dõch àiïån tûã laâ nhûäng vñ duå cuãa thúâi àaåi nhaâ cung cêëp dõch vuå Internet vuå àiïån thoaåi vaâ Internet vaâ seä kyä thuêåt söë naây. (ISPs) caånh tranh àang cung cêëp súám kïët húåp caã dõch vuå di àöång theo hònh thûác baán laåi. Caác nhaâ Sûå höåi tuå cuãa cöng nghïå - maång, dõch vuå truy nhêåp quay söë túái khai thaác àiïån thoaåi coá thïí seä àaáp caác saãn phêím vaâ dõch vuå kïët húåp khaách haâng, trong khi caác cöng ty laåi vúái caác dõch vuå video, àûa caáp caác thuöåc tñnh cuãa viïîn thöng, maáy truyïìn hònh caáp àang kïët húåp túái thuï bao (FTP), nêng cêëp tñnh, truyïìn thöng vaâ giaãi trñ, àaä truyïìn Internet töëc àöå cao qua maång vaâ liïn kïët vúái caác cöng ty thay àöíi baãn chêët cú baãn cuãa caác maång truyïìn hònh trïn caáp truyïìn thöng vaâ giaãi trñ. ngaânh viïîn thöng. Cöng nghïå söë àöìng truåc. Caác nhaâ khai thaác cuäng àang thay thïë cöng nghïå analog, àaáp laåi bùçng caách nêng cêëp cú súã Sûå höåi tuå àaä taåo ra nhûäng cöng haå têìng caáp àöìng cuãa mònh vúái Giao thûác Internet (IP) àang thay nghïå khaác laâm biïën daång mö hònh nhûäng àûúâng thuï bao söë (DSL) thïë chuyïín maåch kïnh, vaâ cöng kinh doanh viïîn thöng truyïìn àïí cung cêëp Internet töëc àöå cao nghïå vö tuyïën àang böí sung cho, thöëng. Maång Internet àaä buöåc caác cho khaách haâng, cuâng vúái möåt loaåt vaâ trong möåt söë trûúâng húåp, àang haäng phaát thanh truyïìn hònh phaãi dõch vuå giaá trõ gia tùng (VAS) ngoaâi thay thïë maång hûäu tuyïën truyïìn phaát triïín caác chiïën lûúåc trûåc nhûäng dõch vuå truyïìn thöëng cuãa thöëng. Caác cöng ty viïîn thöng tuyïën, truyïìn hònh aãnh vaâ êm nhaâ cung cêëp, àùåc biïåt laâ thû àiïån àang töí chûác laåi àïí thñch ûáng vúái thanh qua Internet.Vö tuyïën vïå tûã, thûúng maåi àiïån tûã, kïët húåp vúái thúâi kyâ thay àöíi naây. Caác nhaâ cung tinh àaä thu huát taám triïåu thuï bao dõch vuå nhùæn tin vaâ caác dõch vuå nöåi cêëp àiïån thoaåi àang nêng cêëp haå - möåt tyã lïå thñch ûáng cöng nghïå dung khaác. têìng àïí hûúáng túái maång thïë hïå múái nhanh hún àiïån thoaåi di àöång. sau (NGN), tñch húåp caác dõch vuå Nhûäng àöíi múái vaâ sûác eáp caånh Caác dõch vuå múái nhû Tivo àaä àem thoaåi, söë liïåu, di àöång vaâ video tranh seä tiïëp tuåc höåi tuå caác maång àïën chûúng trònh truyïìn hònh trïn möåt nïìn kïët nöëi duy nhêët. viïîn thöng vúái maáy tñnh, caác ngaânh theo yïu cêìu (VOD) vaâ cöng nghïå NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 1
  9. WiMax seä phaát hònh vö tuyïën.Theã nhûäng tiïën böå trong ngaânh viïîn • Thûúng maåi àiïån tûã: Nhiïìu thöng minh vaâ theã têìn söë vö thöng; saãn phêím vaâ dõch vuå coá sùén tuyïën (RFID) àang àûúåc ûáng duång • Sûå phaát triïín cuãa caác hïå trïn maång, vïì cú baãn coá thïí ngaây caâng nhiïìu, coá thïí seä thay thöëng vö tuyïën: Sûå thûúng laâm thay àöíi caác quaá trònh àöíi phûúng thûác thöng tin truyïìn maåi hoáa cuãa caác cöng nghïå vö quaãng caáo truyïìn thöëng, thöëng vaâ caác mö hònh kinh doanh tuyïën nhû cöng nghïå di àöång marketing, quaá trònh baán haâng ùn theo. thïë hïå thûá ba vaâ thïë hïå thûá tû vaâ chùm soác khaách haâng.An toaân trïn maång, quyïìn súã hûäu Nhûäng tiïën böå vïì cöng nghïå laâ (3G, 4G), cöng nghïå tïë baâo, trñ tuïå vaâ nhêån daång keã tröåm trung têm cuãa cuöåc caách maång WLL, caác hïå thöëng truyïìn dêîn cuäng laâ nhûäng vêën àïì nöíi cöåm; viïîn thöng, vaâ viïåc hiïíu àûúåc xu bùng truyïìn röång nhû vö tuyïën hûúáng cöng nghïå hiïån nay vaâ cöë àõnh bùng röång (WiFi) vaâ • Àiïån thoaåi IP: Caác hïå thöëng trong tûúng lai seä coá yá nghôa cú WiWax, vaâ RFID àaä taác àöång àiïån thoaåi chuyïín maåch kïnh baãn vúái quaá trònh quaãn lyá thay àöíi. túái sûå phaát triïín cuãa thiïët bõ, àang chuyïín hûúáng túái cöng Chñnh phuã vaâ nhûäng nhaâ laâm chñnh maång vaâ dõch vuå viïîn thöng; nghïå VoIP,taác àöång túái caác nhaâ saách laåi thûúâng quaá thuå àöång, • Cöng nghïå vïå tinh: Caác nhaâ saãn xuêët thiïët bõ vaâ cung cêëp nghôa laâ hoå chó àïì cêåp àïën vêën àïì cung cêëp dõch vuå vïå tinh vúái chi dõch vuå truyïìn thöëng; cöng nghïå sau khi chuáng taác àöång phñ hiïåu quaã múái nhû PanAmSat • Maång thöng minh vaâ phêìn vaâo ngaânh naây. Möåt trûúâng húåp àoáng möåt vai troâ ngaây caâng mïìm: Maång thöng minh àang àiïín hònh laâ, nhòn laåi quaá trònh phaát quan troång trong maång lûúái viïîn phaát triïín qua caác böå àõnh triïín cuãa Internet,VoIP vaâ thûúng thöng toaân cêìu.Vö tuyïën vïå tuyïën Internet. Phêìn mïìm ngaây maåi àiïån tûã, caác cú quan quaãn lyá tinh vaâ maång Internet àaä trúã caâng trúã nïn thöng minh hún àaä rêët chêåm thñch ûáng vúái nhûäng thaânh nhûäng phêìn quan troång vaâ dïî sûã duång hún vúái nhûäng hïå thûåc tïë vïì kinh tïë vaâ cöng nghïå cuãa nhûäng maång naây; thöëng nhêån daång lúâi noái coá thïí vûúåt tröåi cuãa nhûäng tiïën böå naây. • Cöng nghïå neán dûä liïåu: seä àûúåc ûáng duång nhiïìu trong tûúng lai. Sûå nhêån daång vïì hònh Dô nhiïn laâ nhûäng hiïíu biïët vaâ dûå Cöng nghïå neán nhû TCP/IP aãnh àang dêìn hoaân thiïån, cöng baáo vïì caách maång cöng nghïå hiïån (Internet), CDMA (khöng dêy) nghïå têìn söë vö tuyïën àang phaát nay – xem noá taác àöång túái maång MP3 (nghe trûåc tuyïën), lade triïín maånh; viïîn thöng, caác mö hònh kinh quang, cöng nghïå gheáp bûúác doanh vaâ hïå thöëng kinh tïë xaä höåi soáng giúâ àêy cho pheáp truyïìn • Sûå höåi tuå: Nhûäng ranh giúái nhû thïë naâo – laâ möåt nhiïåm vuå dïî dûä liïåu vúái töëc àöå nhanh hún giûäa maáy tñnh, viïîn thöng vaâ giaãi laâm naãn chñ moåi ngûúâi. Nhûng viïåc vaâ aãnh hûúãng àïën cêëu truác cuãa trñ seä dêìn dêìn mêët ài. Nhûäng hiïíu biïët nhûäng xu hûúáng naây laâ caác hïå thöëng viïîn thöng vaâ dõch vuå lai gheáp múái cöng nghïå then chöët àïí quaãn lyá quaá trònh caãi phêìn mïìm; thöng tin hoùåc viïîn tin àang ngaây caâng àûúåc thûúng maåi hoáa. caách. Chûa noái àïën kïët quaã sau • Sûå gia tùng liïn kïët maång: Nhûäng raâo caãn vïì kyä thuêåt vaâ cuâng cuãa caãi caách, coá thïí kïí àïën Sûå thûúng maåi hoáa vïì Internet, quy àõnh giûäa caác ngaânh vaâ dõch möåt vaâi xu hûúáng cöng nghïå àang intranet vaâ extranet seä thay àöíi vuå seä dêìn dêìn múâ ài. trúã thaânh nhûäng àöång lûåc coá aãnh cú cêëu töí chûác vaâ cêëu truác hûúãng trong ngaânh: maång viïîn thöng. Khi sûå phaát Dô nhiïn, hêìu hïët nhûäng xu hûúáng • Tyã lïå ûáng duång cöng nghïå: triïín caác maång nöåi böå, maång naây àïìu gùæn kïët vúái nhau vaâ lêìn So vúái nhûäng cöng nghïå trûúác, diïån röång (LAN,WAN) vaâ caác lûúåt seä aãnh hûúãng túái loaåi hònh caác maång vaâ dõch vuå cöng nghïå maång riïng aão (VPN) coân tiïëp cöng nghïå, kiïën truác vaâ dõch vuå múái nhû vö tuyïën vïå tinh, àiïån tuåc thò sûå lùæp àùåt caác hïå thöëng àûúåc cung cêëp cho ngûúâi sûã duång thoaåi di àöång, maáy vi tñnh vaâ maång úã gia àònh (kïët húåp caã caác àêìu cuöëi. Nhûäng xu hûúáng naây maång Internet àïìu àaä nhanh mùåt haâng àiïån tûã) coá thïí trúã khöng loaåi trûâ nhau.Tuy nhiïn, choáng àûúåc phêìn àöng xaä höåi thaânh möåt ngaânh cöng nghiïåp chuáng coá thïí taåo ra khúãi àiïím àïí chêëp nhêån, möåt phêìn laâ vò chñnh chuã chöët; nhûäng ngûúâi hoaåch àõnh chñnh 2 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  10. saách coá thïí hiïíu biïët hún nûäa vïì nûäa, Chñnh phuã àaä taách viïåc khai triïín cuãa mònh vïì viïîn thöng. caác cöng nghïå tûúng lai vaâ àõnh ra thaác viïîn thöng do VNPT thûåc Nhûäng caãi caách vïì luêåt phaáp vaâ chiïën lûúåc viïîn thöng phuâ húåp. hiïån vaâ thaânh lêåp Töíng cuåc Bûu thïí chïë àaä goáp phêìn lúán nhêët vaâo àiïån (DGPT), sau naây trúã thaânh caác thaânh quaã àaåt àûúåc – caác quy Coá yá nghôa quan troång khöng keám Böå Bûu chñnh Viïîn thöng (MPT). àõnh phaáp luêåt àûúåc caãi thiïån, laâ vai troâ thöëng nhêët trïn toaân Nhûäng baáo caáo múái gêìn àêy thêåm bûúác àêìu coá caånh tranh haån chïë, cêìu cuãa viïîn thöng trong viïåc thuác chñ coân cho thêëy kïë hoaåch cuãa àêìu tû cuãa khu vûåc tû nhên vaâ àêíy sûå phaát triïín kinh tïë vaâ phuác VNPT laâ huy àöång vöën cho cöng nûúác ngoaâi – nhûng so vúái tiïu lúåi xaä höåi. Maång viïîn thöng taåo ty àiïån thoaåi di àöång qua viïåc baán chuêín quöëc tïë thò ngaânh viïîn nïìn taãng cho caã nhûäng ngaânh cöí phêìn cho cöng chuáng thay vò thöng cuãa Viïåt Nam vêîn coân kheáp khaác, tûâ cöng nghïå thöng tin túái gia haån Húåp àöìng Húåp taác Kinh kñn vaâ chûa minh baåch. Hún nûäa, quaá trònh thuï ngoaâi (outsourcing) doanh (BCC) vúái caác àöëi taác nûúác mùåc duâ coá caånh tranh úã hêìu hïët trong kinh doanh (BPO) vaâ ngoaâi hiïån nay. caác lônh vûåc trong ngaânh viïîn thûúng maåi àiïån tûã. Ngoaâi maång thöng nhûng hêìu hïët nhûäng àöëi viïîn thöng cú baãn thiïët thûåc thò Nhûäng haânh àöång naây àaä mang laåi tûúång tham gia chñnh àïìu cuãa baãn chêët vöën coá cuãa nhûäng ngaânh sûå phaát triïín nhanh cuãa ngaânh Nhaâ nûúác vaâ coá sûå súã hûäu cheáo naây àoâi hoãi phaãi coá sûå àêìu tû cuãa Viïîn thöng Viïåt Nam trong thêåp giûäa caác nhaâ khai thaác Nhaâ nûúác. thaânh phêìn tû nhên, húåp taác qua kyã qua. Nùm 1995,Viïåt Nam coá biïn giúái vaâ thûúng maåi toaân cêìu. chûa àïën möåt triïåu àûúâng dêy Möåt àiïìu àaáng chuá yá trong ngaânh àiïån thoaåi cöë àõnh vaâ chó coá viïîn thöng Viïåt Nam laâ ngaânh naây Vêåy àiïìu naây coá yá nghôa 23.500 thuï bao di àöång.Trong khöng coá möåt cú quan quaãn lyá nhû thïë naâo àöëi vúái Viïåt möåt nghòn ngûúâi chó coá böën ngûúâi àöåc lêåp, vaâ cuäng chûa coá kïë hoaåch Nam? coá àiïån thoaåi cöë àõnh. Maång lûúái nghiïm tuác àïí thaânh lêåp.Theo laåc hêåu vaâ Internet vêîn chûa àïën kinh nghiïåm quöëc tïë, thò chuêín Caác cêëp laänh àaåo cuãa Viïåt Nam àûúåc vúái àêët nûúác naây. Ngaây nay, mûåc chung laâ coá möåt cú quan hiïíu àûúåc nhûäng thay àöíi cú baãn Viïåt Nam àaä coá hún nùm triïåu quaãn lyá àöåc lêåp, vaâ hún 100 nûúác àang àöëi mùåt vúái cöång àöìng quöëc àûúâng dêy àiïån thoaåi mùåt àêët vaâ àaä aáp duång mö hònh naây. Cú cêëu tïë vaâ trong àêìu nhûäng nùm 1990s 2,5 triïåu ngûúâi sûã duång àiïån thoaåi naây vïì lêu daâi coá thïí hûäu ñch cho àaä thûåc hiïån chñnh saách Àöíi Múái di àöång, laâm gia tùng mêåt àöå sûã Viïåt Nam, àïí thñch ûáng vúái möi (nghôa àen laâ “àöíi vaâ múái”), möåt duång àiïån thoaåi túái gêìn 5%. Gêìn 2 trûúâng caånh tranh gia tùng, cöng chñnh saách nhùçm hiïån àaåi hoáa nïìn triïåu ngûúâi coá taâi khoaãn Internet nghïå tiïn tiïën, vaâ caác bïn liïn kinh tïë cuãa Viïåt Nam bùçng caách aáp vaâ maång truyïìn söë liïåu àaä àûúåc quan nhû ngûúâi tiïu duâng, caác hiïåp duång caånh tranh trong nhiïìu lùæp àùåt úã têët caã caác tónh thaânh. höåi vaâ nhûäng nhaâ saãn xuêët. ngaânh.Trûúác thúâi àiïím naây, ngaânh Gêìn 90% cöång àöìng nöng thön Vïì maång lûúái,Viïåt Nam laâ möåt viïîn thöng àûúåc cú cêëu theo mö hiïån nay àaä àûúåc kïët nöëi vaâ coá trong nhûäng nûúác phaát triïín hònh Bûu chñnh, Àiïån thoaåi vaâ cöng nghïå múái, chùèng haån nhû nhanh nhêët trïn thïë giúái, mùåc duâ Àiïån tñn (PTT), laâ cöng ty Nhaâ VoIP vaâ WiFi ngaây caâng àûúåc sûã tûâ bûúác khúãi àêìu rêët thêëp. Söë nûúác àöåc quyïìn chõu traách nhiïåm duång nhiïìu. Nhûng àiïìu quan àûúâng dêy àiïån thoaåi cöë àõnh àaä moåi mùåt vïì têët caã caác lônh vûåc troång nhêët laâ viïåc múã röång maång tùng tûâ 0,4 maáy trïn 100 dên nùm dõch vuå bûu chñnh vaâ viïîn thöng, vaâ aáp duång caác dõch vuå tiïn tiïën seä 1995 túái 5 maáy trïn 100 dên vaâo tûâ hoaåch àõnh chñnh saách, quaãn lyá, tiïëp tuåc phaát triïín nhanh. túái khai thaác àiïån thoaåi, chuyïín nùm 2003, úã mûác tyã lïå tùng trûúãng phaát bûu chñnh, v.v Nùm 1993, Mùåc duâ nhûäng thaânh quaã àaåt àûúåc trung bònh luäy tiïën (CAGR) laâ caånh tranh haån chïë vaâ möåt lûúång àêìy êën tûúång trong viïåc múã röång 45%. Söë thuï bao àiïån thoaåi di nhoã àêìu tû tû nhên àaä àûúåc aáp maång, aáp duång caånh tranh vaâ giaãm àöång tùng tûâ 23.500 nùm 1995 túái duång, cú chïë àöåc quyïìn cuãa Töíng giaá, nhûng Viïåt Nam vêîn àûáng sau 1.480.000 vaâo thaáng 6 nùm 2002 cöng ty Bûu chñnh Viïîn thöng Viïåt caác nûúác khaác trong khu vûåc vaâ vúái mûác tyã lïå tùng trûúãng trung Nam (VNPT) àaä chêëm dûát. Hún caách xa nhûäng muåc tiïu phaát bònh laâ 80%. Muåc tiïu maâ Chñnh NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 3
  11. Tuy nhiïn,nhûäng sûå kiïån gêìn àêy Biïíu 1: Mêåt àöå àiïån thoaåi úã Viïåt Nam cho thêëy rùçng Viïåt Nam àang kiïn 6.0 àõnh trïn con àûúâng tûå do hoáa. Theo möåt vaâi thöng caáo cuãa Chñnh 5.0 phuã gêìn àêy thò Nhaâ nûúác àang Àiïån thoaåi cöë àõnh tiïën bûúác nhanh vúái cöng cuöåc caãi 4.0 caách, trong khi àoá nhûäng àöëi thuã caånh tranh cuäng àang tiïën túái triïín 3.0 khai aáp duång nhûäng dõch vuå caånh tranh gay gùæt vaâ giúái thiïåu cöng 2.0 nghïå múái. Nhû möåt söë vñ duå sau: Àiïån thoaåi di àöång 1.0 • Möåt quyïët àõnh gêìn àêy cuãa Internet Chñnh phuã (Quyïët àõnh söë Söë àûúâng dêy / ngûúâi sûã duång trïn 100 lêìn 0.0 58/2005/QÀ-TTg) vïì viïåc taái 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 cú cêëu VNPT thaânh möåt töí húåp Nguöìn: ITU. cöng ty meå - cöng ty con göìm coá möåt höåi àöìng quaãn trõ quaãn lyá cöng ty meå, vaâ taách caác cöng phuã àùåt ra cho nùm 2005 laâ mêåt nhûäng vuâng nöng thön. Mùåc duâ ty bûu chñnh vaâ viïîn thöng. Kïë àöå àiïån thoaåi seä àaåt 10 maáy trïn mêåt àöå cuãa Viïåt Nam laâ cao so vúái hoaåch naây, dûå kiïën seä hoaân 100 dên.Theo hêìu hïët nhûäng tiïu chuêín trong khu vûåc, nhûng thaânh vaâo Quyá 4 nùm 2005, seä nguöìn tin thu thêåp àûúåc thò hiïån thêåm chñ vúái sûå gia tùng nhû hiïån laâ möåt bûúác quan troång trong nay Viïåt Nam àaä coá möåt cú súã haå nay,Viïåt Nam vêîn àûáng sau caác viïåc töí chûác laåi VNPT. têìng vïì vêåt chêët khaá töët.Truy nhêåp nûúác àang phaát triïín trïn thïë giúái. • Trong lônh vûåc thöng tin di Internet cuäng phaát triïín maånh tûâ Thêåm chñ nïëu nhû Viïåt Nam àaåt àöång, Cöng ty Viïîn thöng Quên nùm 2000. Biïíu àöì 1 cho thêëy sûå àûúåc nhûäng muåc tiïu àùåt ra hiïån àöåi (Viettel), möåt nhaâ khai thaác tùng trûúãng vïì tyã lïå truy nhêåp àöëi nay, thò Viïåt Nam seä vêîn tiïëp tuåc caånh tranh thuöåc khu vûåc Nhaâ vúái àiïån thoaåi cöë àõnh, di àöång vaâ àûáng sau caác àöëi thuã caånh tranh nûúác, àaä cung cêëp dõch vuå vaâo caác dõch vuå Internet. trong khu vûåc (Xem Biïíu 2). nùm 2004 vaâ àaä coá àûúåc Trong thúâi gian tûâ 1998 - 2003, sûå Möi trûúâng caånh tranh úã Viïåt 200.000 thuï bao trong böën tùng trûúãng trung bònh vïì maång úã Nam cuäng àang àûúåc caãi thiïån, thaáng àêìu triïín khai (möåt dêëu Viïåt Nam laâ 26,8%, laâ möåt trong mùåc duâ vúái möåt töëc àöå rêët chêåm. hiïåu cuãa nhu cêìu cao). Cöng ty nhûäng nûúác cao nhêët trong khu Sau nhûäng thay àöíi cú baãn vïì naây coá kïë hoaåch àêìu tû hún 5 vûåc, mùåc duâ coá xuêët phaát àiïím quaãn lyá tûâ giûäa cho túái cuöëi nhûäng triïåu àöla àïí àaåt àûúåc 1,1 triïåu thêëp. Nïëu nhû sûå tùng trûúãng naây nùm 90, thò võ trñ chuã àaåo cuãa khaách haâng vaâo thaáng 10 nùm coân tiïëp tuåc,Viïåt Nam seä àaåt muåc cöng ty àöåc quyïìn Nhaâ nûúác – 2005. Möåt vaâi nhaâ khai thaác di tiïu lùæp àùåt 10 triïåu maáy vaâo nùm VNPT – trong chûâng mûåc naâo àoá àöång khaác hiïån nay cuäng àang 2006 vaâ àaåt mêåt àöå àiïån thoaåi laâ àaä bõ phaá boã vaâ bùæt àêìu coá sûå caånh tranh kinh doanh, giaá caã seä 30% trong möåt thêåp kyã.Tuy nhiïn, tham gia cuãa caác doanh nghiïåp giaãm vaâ Viïåt Nam seä súám coá trong möåt chûâng mûåc naâo àoá, sûå Nhaâ nûúác khaác. Nhûng Viïåt Nam nhiïìu thuï bao di àöång hún tùng trûúãng dïî daâng naây seä qua phaãi haânh àöång möåt caách kiïn àiïån thoaåi cöë àõnh truyïìn mau (chùèng haån nhû do nhu cêìu quyïët vaâ nhanh choáng nïëu Chñnh thöëng. àaä baäo hoâa úã nhûäng khu àö thõ). phuã coá yá àõnh nghiïm tuác àïí àaåt • Cöng ty Truyïìn thöng FPT, nhaâ Àïí àaåt àûúåc sûå múã röång maång àûúåc vaâ duy trò nhûäng tiïu chuêín cung cêëp dõch vuå Internet tû cho giai àoaån túái,Viïåt Nam seä cêìn cuãa khu vûåc vïì phaát triïín viïîn nhên lúán nhêët, àaä àùåt caác thiïët phaãi àêìu tû haâng tyã àöla vaâo thöng. bõ àïí cung cêëp dõch vuå video túái nhûäng thaânh phöë nhoã hún vaâ khaách haâng cuãa mònh. 4 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  12. Biïíu 2: Nhûäng chó söë viïîn thöng cuãa caác nûúác ASEAN Mêåt àöå àiïån Töíng söë thuï Thuï bao Dên söë GDP/àêìu ngûúâi Mêåt àöå di Tïn nûúác thoaåi cöë bao viïîn Internet/ (triïåu-2002) US$-2001 àöång/100 dên àõnh/100 dên thöng/100 dên 10.000 dên Brunei Darussalam 0,358 12.447 25,95 46,80 72,75 1.023,00 Campuchia 13,790 254 0,28 2,54 2,82 21,76 Indonesia 212,110 1.002(2003) 3,65 5,52 9,17 377,16 Laâo 5,530 324 1,57 3,64 5,21 27,11 Malaysia 24,530 3.684 18,30 41,30 59,60 3.196,00 Myamar 48,980 148 0,61 0,03 0,64 2,07 Philippine 79,480 913 4,17 10,36 23,53 437,60 Singapore 4,160 20.752 46,29 79,56 125,85 5.396,00 Thaái Lan 61,890 1.874 10,51 26,04 36,54 775,61 Viïåt Nam 81,250 406 4,84 2,02 6,86 184,62 Trung bònh ÀNA - 4.150 11,60 21,40 33,03 1.144,37 Trung bònh chêu AÁ - 2.296 11,99 12,41 24,40 584,75 Ghi chuá: Caác nûúác cao hún mûác trung bònh cuãa ASEAN àûúåc tö àêåm. Nguöìn: Chó söë viïîn thöng thïë giúái cuãa ITU, 2003. • Hanoi Telecom àaä kyá möåt thoãa àùåt ra nhûäng muåc tiïu tham voång cho viïåc àaåt àûúåc caác muåc tiïu thuêån vúái cöng ty viïîn thöng àïí àöíi múái nhûäng ngaânh naây, xêy àêìy tham voång cuãa àêët nûúác. Àöìng Hutchison coá truå súã taåi Höìng dûång cú súã haå têìng maång thïë hïå thúâi, cuäng àaä coá sûå nhêån thûác roä Köng àïí àêìu tû 656 triïåu àöla túái (NGN) vaâ aáp duång cöng nghïå raâng hún vïì vai troâ quan troång cuãa xêy dûång möåt maång lûúái di vaâ dõch vuå tiïn tiïën cho khaách thaânh phêìn tû nhên trong viïåc huy àöång CDMA taåi Haâ Nöåi. haâng vaâ caác doanh nghiïåp. Laänh àöång vöën, cöng nghïå vaâ trònh àöå àaåo Viïåt Nam cuäng hiïíu àûúåc chuyïn mön. Nhûäng haânh àöång naây thïí hiïån xu nhûäng caãn trúã, vñ duå nhû khoaãng hûúáng vaâ àûúâng löëi cuãa chûúng Muåc àñch cuãa baáo caáo naây laâ àïí caách coân töìn taåi giûäa Viïåt Nam vaâ trònh tûå do hoáa cuãa Viïåt Nam. cung cêëp möåt àaánh giaá vïì tònh caác nûúác khaác úã Àöng Nam AÁ Phêìn coân laåi cuãa baáo caáo naây seä hònh hiïån nay cuãa ngaânh viïîn cuäng nhû vúái caác àöëi taác thûúng têåp trung vaâo möi trûúâng caånh thöng Viïåt Nam,têåp trung vaâo maåi quan troång. Ngaây caâng coá sûå tranh töíng thïí vaâ thûåc traång cuãa nhûäng thay àöíi trong quaãn lyá gêìn nhêån thûác roä raâng hún rùçng cú cêëu nhûäng cú quan chñnh trong ngaânh àêy, tònh traång caånh tranh, vaâ hiïån taåi cuãa ngaânh viïîn thöng – sûå viïîn thöng. nhûäng haânh àöång maâ Chñnh phuã chi phöëi thõ trûúâng cuãa möåt cöng àoâi hoãi ngaânh phaãi thûåc hiïån. Baáo Hiïíu àûúåc têìm quan troång cuãa ty Nhaâ nûúác, haån chïë sûå tham gia caáo naây giúái thiïåu tònh traång hiïån viïîn thöng vaâ cöng nghïå thöng tin cuãa thaânh phêìn tû nhên, nhûäng vêën nay cuãa ngaânh, àaánh giaá nhûäng sûå àöëi vúái nïìn kinh tïë vaâ phuác lúåi cuãa àïì vïì tñnh minh baåch trong cöng kiïån gêìn àêy vaâ taác àöång cuãa nhên dên, Chñnh phuã Viïåt Nam àaä taác quaãn lyá – seä khöng giuáp ñch chuáng, xem xeát nhûäng yïëu töë cú NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 5
  13. cêëu chñnh - Chñnh phuã, nhaâ khai maáy/100 ngûúâi). Hïå thöëng maång tñnh minh baåch trong möi trûúâng thaác vaâ khaác haâng. Àïí tham khaão, àaä àûúåc nêng cêëp vaâ maång quaãn lyá. Nhûäng vêën àïì liïn quan baáo caáo naây cung cêëp möåt söë so Internet àang phaát triïín rêët túái quan hïå kïët nöëi cuãa Viïåt Nam saánh quöëc tïë vaâ khu vûåc. Nöåi nhanh. Àaä coá caác dõch vuå VoIP vaâ cuäng àûúåc thaão luêån, caác vêën àïì dung cuãa baáo caáo naây cêåp nhêåt WiFi múái.Tuy nhiïn, mùåc duâ Viïåt nhû buâ cheáo, nhûäng vêën àïì liïn baãn thaão àaä ra thaáng 12 nùm Nam àaä àaåt àûúåc nhûäng thaânh tûåu quan àïën caác hiïåp ûúác cuäng àûúåc 2004. Baáo caáo naây khöng coá yá êën tûúång trong àöíi múái, phaát triïín thaão luêån chi tiïët. àõnh thay thïë taâi liïåu thaáng 12 maâ maång vaâ caånh tranh, nhûng vêîn laâ àïí böí xung vaâ têåp trung vaâo àûáng sau caác nûúác trong khu vûåc Chûúng 3 laâ möåt bûác tranh töíng nhûäng thay àöíi gêìn àêy trong vaâ coân caách xa nhûäng muåc tiïu thïí vïì cú cêëu thõ trûúâng hiïån nay ngaânh viïîn thöng. maånh meä maâ Nhaâ nûúác àùåt ra.Tuy vaâ vai troâ cuãa súã hûäu Nhaâ nûúác nhiïn, nhûäng sûå kiïån gêìn àêy cho àöëi vúái nhûäng nhaâ khai thaác viïîn Chûúng 1 giúái thiïåu töíng quan thêëy Chñnh phuã àang cam kïët àïí thöng úã Viïåt Nam.Trong khi caånh vïì tònh hònh hiïån nay cuãa ngaânh töí chûác laåi PTT - doanh nghiïåp tranh àaä àûúåc aáp duång trong möåt viïîn thöng Viïåt Nam.Trong àêìu Nhaâ nûúác, cho pheáp möåt söë hònh söë ngaânh, cöng ty PTT cuãa Nhaâ nhûäng nùm 1990, Chñnh phuã àaä thûác àêìu tû múái trong vaâ ngoaâi nûúác vêîn tiïëp tuåc thöëng lônh thõ thûåc hiïån chñnh saách Àöíi Múái, laâ nûúác vaâ thuác àêíy caác chñnh saách trûúâng - kiïím soaát gêìn 95% thõ chñnh saách nhùçm hiïån àaåi hoáa nïìn tûå do hoáa ngaânh naây. trûúâng viïîn thöng trong caã nûúác. kinh tïë Viïåt Nam bùçng caách thöng PTT chi phöëi moåi thõ phêìn vïì viïîn qua caånh tranh àa ngaânh.Trûúác Chûúng 2 nïu cuå thïí khung phaáp thöng vaâ súã hûäu caã nhûäng doanh thúâi àiïím naây, ngaânh viïîn thöng lyá vaâ thïí chïë cuãa ngaânh viïîn thöng nghiïåp khöng phaãi noâng cöët vïì Viïåt Nam àûúåc töí chûác theo mö Viïåt Nam.Tûâ nùm 1993, Chñnh nhûäng lônh vûåc nhû trang thiïët bõ, hònh PTT.Trong mö hònh naây cöng phuã àaä ra möåt loaåt caác vùn baãn cú khñ, xêy dûång vaâ tû vêën. Nhiïìu ty àöåc quyïìn PTT thuöåc Chñnh quan troång àïí thay àöíi möi trûúâng nhaâ khai thaác múái cuäng do Nhaâ phuã àaãm traách têët caã caác dõch vuå phaáp lyá cho phaát triïín ngaânh. Nùm nûúác súã hûäu, do vêåy laâm haån chïë vïì bûu chñnh viïîn thöng - vïì chñnh 2001, Chñnh phuã àaä ban haânh vai troâ cuãa nhûäng nhaâ khai thaác tû saách, quaãn lyá vaâ khai thaác. Nùm chiïën lûúåc, nïu bêåt nhûäng àõnh nhên trong vaâ ngoaâi nûúác. Chñnh 1993, caånh tranh coá haån chïë vaâ hûúáng vaâ muåc tiïu quan troång túái võ trñ thöëng trõ naây àaä kòm haäm möåt söë ñt àêìu tû tû nhên àaä àûúåc nùm 2010 vaâ têìm nhòn daâi haån túái caånh tranh thûåc sûå vaâ ngùn caãn thûåc hiïån trong ngaânh viïîn thöng nùm 2020. Àïí theo kõp chiïën lûúåc caác àöëi thuã caånh tranh tiïìm nùng vaâ tònh traång àöåc quyïìn cuãa PTT naây, Chñnh phuã àaä ban haânh caác àêìu tû vaâo thõ trûúâng naây. (VNPT) chñnh thûác chêëm dûát, mùåc nghõ àõnh coá liïn quan àïí hoaân duâ hiïån nay cöng ty naây vêîn giûä thiïån chñnh saách cuãa Chñnh phuã. Phêìn naây cuäng xem xeát vai troâ cuãa vai troâ chuã àaåo. Chñnh phuã àaä Sau àoá, àaä coá caác quyïët àõnh böí àêìu tû trong vaâ ngoaâi nûúác vaâo thaânh lêåp möåt cú quan quaãn lyá vaâ sung cung cêëp nhûäng chi tiïët hoaân ngaânh viïîn thöng Viïåt Nam,têåp hoaåch àõnh chñnh saách cêëp Böå, kïët thiïån vaâ laâm roä nhûäng àiïìu khoaãn trung vaâo vai troâ cuãa húåp àöìng húåp hai chûác nùng naây vaâo möåt cú vïì phaáp luêåt vaâ quaãn lyá.Viïåt Nam húåp taác kinh doanh (BCC) vaâ taác quan duy nhêët. Söë lûúång àêìu tû àang ài àuáng hûúáng, nhûng quaá àöång cuãa Hiïåp àõnh Thûúng maåi trong vaâ ngoaâi nûúác tuy coân haån trònh caãi caách vïì phaáp luêåt vaâ quaãn Song phûúng Viïåt - Myä quy àõnh chïë nhûng cuäng àaä àûúåc cho pheáp lyá vêîn chûa hoaân têët. Coá nhûäng viïåc múã cûãa thõ trûúâng Viïåt Nam dûúái hònh thûác cöng ty cöí phêìn vaâ quan ngaåi vïì luêåt phaáp cho rùçng vúái Myä. Hiïåp àõnh naây cuäng taåo ra húåp àöìng húåp taác kinh doanh chñnh saách cuãa Viïåt Nam kòm haäm möåt viïîn caãnh vïì vai troâ cuãa khu (BCC) vúái caác àöëi taác nûúác ngoaâi. caånh tranh thûåc sûå vaâ haån chïë àêìu vûåc àêìu tû tû nhên vaâ nûúác ngoaâi. Nhûäng àöång thaái naây àaä laâm cho tû tûâ khu vûåc tû nhên vaâ nûúác Cho àïën nay, caác cöng ty Viïåt ngaânh viïîn thöng Viïåt Nam phaát ngoaâi. Chñnh phuã cuäng cêìn àêíy Nam àaä tham gia 11 BCC àïí thu triïín nhanh, tûâ chûa àïën möåt triïåu maånh vaâ minh baåch hoáa quaá trònh huát àêìu tû vaâ cöng nghïå cuãa nûúác maáy nùm 1995 (4 maáy/1000 hoaåch àõnh chñnh saách, vaâ khúãi ngoaâi. Àaáng thuá võ laâ BCC gêìn àêy ngûúâi) túái nay laâ 7,5 triïåu maáy (5 xûúáng caác caãi caách àïí nêng cao nhêët àûúåc cú cêëu giöëng nhû möåt 6 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  14. liïn doanh vaâ coá nhûäng àiïìu • Hêìu hïët nhûäng quan ngaåi cuãa • Tùng cûúâng chïë àöå kïët nöëi úã khoaãn àïí chuyïín àöíi mö hònh chuã caác doanh nghiïåp têåp trung chuã Viïåt Nam; súã hûäu möåt khi luêåt phaáp Viïåt yïëu vaâo vêën àïì giaá viïîn thöng • Cuãng cöë cú chïë cêëp pheáp; Nam cho pheáp àiïìu naây. Nhû möåt cao. Giaãm giaá coá thïí seä tùng • Cên àöëi laåi hïå thöëng giaá cûúác; taâi liïåu tham khaão, phêìn naây cuäng àaáng kïí nhu cêìu sûã duång dõch • Caãi caách VNPT. giúái thiïåu ngùæn goån vïì viïåc tû vuå viïîn thöng. Giaãm giaá 1/3 coá nhên hoáa nhûäng taâi saãn viïîn thöng thïí seä laâm cho thõ trûúâng viïîn Cuöëi cuâng,VNCI seä nïu bêåt nhu cuãa Nhaâ nûúác trong khu vûåc. thöng tùng 25-30%; cêìu cêìn töí chûác möåt höåi nghõ caác Chûúng 4 thaão luêån vïì vai troâ • Nêng cao khaã nùng cung cêëp bïn liïn quan àïën viïîn thöng Viïåt chi phöëi cuãa VNPT vaâ khaão saát dõch vuå (bao göìm caã vúái giaá Nam, muåc àñch nhùçm laâm cho nhûäng haânh vi chöëng caånh tranh. cûúác thêëp hún) seä laâm cho mûác nhûäng nhaâ laâm chñnh saách vaâ caác Nghiïn cûáu naây cuäng cung cêëp àöå caånh tranh giûäa caác haäng bïn liïn quan cuâng nhau thaão luêån nhûäng vñ duå vïì nhûäng haânh vi phi àûúåc caãi thiïån qua doanh thu vaâ nhûäng vêën àïì quan troång liïn caånh tranh chuã yïëu àûúåc VNPT sûã töíng thu nhêåp cao hún möåt quan túái quaá trònh tûå do hoáa vaâ duång àïí haån chïë caånh tranh, chùèng caách àaáng kïí, lúåi nhuêån àûúåc caãi caách àang diïîn ra. Höåi nghõ haån nhû viïåc phên böí khöng cöng caãi thiïån vaâ mûác àöå àöíi múái gia naây khöng chó nhùçm thaão luêån maâ bùçng haå têìng maång, aáp duång mûác tùng. coân xêy dûång möåt sûå àöìng thuêån giaá cao àöëi vúái nhûäng haå têìng yá kiïën giûäa nhûäng nhaâ laänh àaåo vaâ Chûúng 6 àïì xuêët möåt khuön maång, buâ cheáo, tûâ chöëi möåt söë caác nhaâ laâm chñnh saách, àiïìu naây khöí coá thïí àûúåc sûã duång àïí tiïëp dõch vuå, eáp duâng caác dõch vuå cuãa giuáp Viïåt Nam xêy dûång àûúåc möåt tuåc phaát triïín, trong àoá nïu nöíi VNPT, laåm duång caác tiïu chuêín kyä möi trûúâng viïîn thöng caånh tranh bêåt nhûäng lônh vûåc haânh àöång thuêåt àïí caãn trúã caác dõch vuå caånh laânh maånh. chñnh gúåi yá cho Chñnh phuã Viïåt tranh. Chûúng naây cuäng xem xeát Caác quan saát gêìn àêy cho thêëy caác cú súã chiïën lûúåc húåp lyá cho Nam. Nhûäng gúåi yá naây àûúåc xêy dûång trïn cú súã nghiïn cûáu trûúác bûác tranh rêët laåc quan vïì tònh hònh viïåc tû nhên hoáa VNPT. kinh tïë hiïån nay cuãa àêët nûúác vaâ àêy cuãa Ngên haâng Thïë giúái (WB) cam kïët caãi caách cuãa Viïåt Nam. Chûúng 5 cho biïët kïët quaã khaão vaâ Dûå aán Nêng cao Nùng lûåc Vúái mûác tùng trûúãng 7,7% nùm saát thõ trûúâng cuãa nhûäng ngûúâi sûã Caånh tranh Viïåt Nam (VNCI),vaâ 2004, phêìn lúán do tûå do hoáa àang duång viïîn thöng dûåa trïn phaãn höìi têåp trung vaâo nhu cêìu taåo ra sûå diïîn ra trong nhiïìu ngaânh kinh tïë tûâ 89 cöng ty Viïåt Nam.Khaão saát àöìng thuêån àöëi vúái caãi caách giûäa: naây àïì cêåp àïën caác loaåi hònh dõch vaâ seä àaåt muåc tiïu 8,5% cho nùm vuå àûúåc sûã duång, chêët lûúång vaâ giaá • Chñnh phuã - vïì chiïën lûúåc, 2005,Viïåt Nam seä coá möåt tûúng caã. Chûúng naây cung cêëp chi tiïët chñnh saách vaâ quaãn lyá; lai xaán laån. Ngên haâng Phaát triïín AÁ caác àaánh giaá khaão saát vaâ àûa ra • Doanh nghiïåp - nhaâ khai thaác, chêu (ADB) dûå baáo mûác tùng nhûäng kïët luêån sau: nhaâ cung ûáng vaâ caác doanh trûúãng kinh tïë cuãa Viïåt Nam nùm nghiïåp liïn quan; 2005 seä laâ 7,6%.Tuy nhiïn cuäng • Viïåt Nam coá maång viïîn thöng coân coá nhûäng quan ngaåi vïì töëc àöå • Ngûúâi tiïu duâng vaâ xaä höåi dên hoaåt àöång töët vaâ àaáng tin cêåy, caãi caách vaâ caác àöëi thuã caånh tranh sûå - khaách haâng doanh nghiïåp kïët nöëi nhanh nhûng töëc àöå maånh trong khu vûåc. Quaá trònh caãi vaâ cû dên, caác hiïåp höåi, caác töí àûúâng truyïìn thûúâng chêåm; caách cuãa Chñnh phuã àaä bùæt àêìu tûâ chûác thûúng maåi .v.v • Mùåc duâ caác dõch vuå múái àaä sùén àêìu nhûäng nùm 90, nhûng caác khña saâng, nhûng hêìu hïët caác doanh Chûúng naây àûa ra caác khuyïën caånh quan troång cuãa tûå do hoáa nghiïåp vêîn tiïëp tuåc têåp trung sûã nghõ cuå thïí àïí caãi thiïån caác lônh kinh tïë - göìm caã nhûäng lônh vûåc duång maång àiïån thoaåi truyïìn vûåc sau trong ngaânh viïîn thöng chñnh trong ngaânh viïîn thöng thò thöëng vaâ dõch vuå Internet, àiïìu Viïåt Nam: vêîn chûa hoaân thiïån.Trong khi àoá cho thêëy nhûäng nïìn taãng Chñnh phuã àang chuyïín àöång quan troång cho àöíi múái vêîn • Chñnh saách viïîn thöng; àuáng hûúáng, vêîn coá nhûäng cêu hoãi chûa àûúåc khai thaác; • Tñnh minh baåch trong quaãn lyá; nghiïm tuác vïì töëc àöå vaâ chiïìu sêu NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 7
  15. cuãa quaá trònh tûå do hoáa trong 15 nhû Singapore, Àaâi Loan, Nhêåt Philippine, caã ba nûúác naây àïìu coá nùm qua. Baãn vaâ Haân Quöëc.Viïåt Nam coá cú cêëu viïîn thöng tiïën böå. biïn giúái vúái Trung Quöëc vaâ laâ Viïåt Nam àang gùåp phaãi sûå caånh Hûúáng ài cuãa Viïåt Nam thò rêët roä laáng giïìng vúái ÊËn Àöå - hai cûúâng tranh gay gùæt vïì kinh tïë vaâ thûúng raâng - àoá laâ caãi caách VNPT, thaânh quöëc nöíi tröåi vúái khaát voång caånh maåi tûâ nhûäng nïìn kinh tïë lúán, caã lêåp möåt cú quan quaãn lyá àöåc lêåp, tranh cao vïì lônh vûåc saãn xuêët, nhûäng nûúác àaä vaâ àang phaát triïín. thöng qua caånh tranh thûåc sûå, chuyïín giao vaâ àöíi múái cöng Caác cöng ty cuãa Viïåt Nam vaâ chêëm dûát sûå can thiïåp cuãa Chñnh nghïå. Caác àöëi thuã khaác trong khu cöng ty nûúác ngoaâi caånh tranh vúái phuã trong ngaânh viïîn thöng. vûåc göìm Malaysia, Indonesia vaâ nhau vaâ so saánh Viïåt Nam vúái Nhûng vêën àïì laâ: Khi naâo? nhûäng nûúác maånh vïì cöng nghïå 8 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  16. KHUÖN KHÖÍ PHAÁP LYÁ VAÂ THÏÍ CHÏË iïåt Nam àaä coá nhûäng thay cêëp pheáp, kïët nöëi khöng phên biïåt saách cho möåt ngaânh phûác taåp nhû àöíi cú baãn vaâ quan troång àöëi xûã vaâ buâ cheáo vïì giaá cûúác. ngaânh viïîn thöng àoâi hoãi phaãi coá V vïì möi trûúâng phaáp lyá vúái Hún nûäa,Viïåt Nam vêîn chûa thûåc haânh àöång tûâ caác Böå ngaânh. Do muåc tiïu thaânh lêåp möåt ngaânh viïîn hiïån àûúåc nghôa vuå cuãa mònh theo tñnh phûác taåp cuãa ngaânh viïîn thöng maånh meä vaâ caånh tranh, hiïåp àõnh song phûúng vúái Myä, cuå thöng vaâ taác àöång cuãa ngaânh àöëi àiïìu naây lêìn lûúåt seä laâ nïìn taãng thïí laâ àöëi vúái nhûäng nhaâ àêìu tû vúái toaân böå nïìn kinh tïë, xêy dûång cho sûå tùng trûúãng kinh tïë trong Myä, nhûäng vêën àïì naây àaä taåo ra sûå chñnh saách cuãa Viïåt Nam nhêët ngaânh viïîn thöng vaâ caác doanh bêët öín vaâ tñnh ruãi ro cho nhûäng thiïët phaãi coá nhiïìu töí chûác. Biïíu 3 nghiïåp coá khaã nùng vïì cöng nghïå nhaâ khai thaác thõ trûúâng múái vaâ chó ra vai troâ vaâ traách nhiïåm cuãa thöng tin.Tuy nhiïn,quaá trònh caãi nhûäng nhaâ àêìu tû, laâm haån chïë caác cú quan khaác nhau trong caách cuãa Viïåt Nam vêîn chûa hoaân viïåc phaát triïín maång, giúái thiïåu Chñnh phuã trong viïåc hoaåch àõnh thiïån. Coá nhûäng quan ngaåi vïì luêåt nhûäng dõch vuå múái vaâ tùng trûúãng chñnh saách quöëc gia. phaáp cho rùçng chñnh saách cuãa Viïåt kinh tïë töíng thïí. Nam kòm haäm caånh tranh vaâ laâm Böå Bûu chñnh Viïîn thöng haån chïë àêìu tû cuãa khu vûåc tû Traách nhiïåm cuãa caác Böå nhên vaâ nûúác ngoaâi.Vïì tñnh minh Theo nhûäng thay àöíi gêìn àêy ngaânh àöëi vúái chñnh saách trong phaáp luêåt viïîn thöng, Böå baåch trong quaãn lyá, cú quan quaãn viïîn thöng Viïåt Nam lyá hiïån nay khöng thûåc sûå àaåt Bûu chñnh Viïîn thöng laâ cú quan àûúåc nhûäng chuêín mûåc quöëc tïë vïì Nhû hêìu hïët Chñnh phuã cuãa caác chuã àaåo trong chiïën lûúåc, chñnh àöåc lêåp, àiïìu naây taác àöång túái viïåc nûúác trïn thïë giúái, viïåc lêåp chñnh saách vaâ quaãn lyá viïîn thöng. Khöng Biïíu 3: Phên böí traách nhiïåm chñnh trong chñnh saách viïîn thöng Cú quan Traách nhiïåm Caác Phoá Thuã tûúáng (DPM) Trong 4 Phoá Thuã tûúáng, thò möåt theo doäi vïì viïîn thöng, möåt vïì ICT vaâ möåt vïì Chñnh phuã àiïån tûã. Vùn phoâng Chñnh phuã (OOG) Vùn phoâng naây àoáng vai troâ laâ Ban Thû kyá cuãa Thuã tûúáng vaâ Phoá Thuã tûúáng, laâ àêìu möëi àiïìu phöëi chñnh saách liïn ngaânh, OOG àiïìu haânh Chñnh phuã àiïån tûã, têåp trung vaâo viïåc xêy dûång maång liïn böå vaâ liïn tónh. Böå Bûu chñnh Viïîn thöng Lêåp chñnh saách vaâ quaãn lyá khu vûåc viïîn thöng, àaåi diïån quaãn lyá vöën cuãa Nhaâ nûúác àöëi vúái nhûäng nhaâ (MPT) khai thaác haå têìng cú súã, göìm caã VNPT. Böå Thûúng maåi (MOT) Lêåp chñnh saách, lêåp phaáp vaâ chûúng trònh vïì thûúng maåi àiïån tûã. Böå Khoa hoåc Cöng nghïå Phaát triïín caác chûúng trònh nghiïn cûáu vaâ triïín khai àöëi vúái viïîn thöng vaâ ICT; xêy dûång tiïu chuêín (MOST) ICT.Trûúác àêy laâ cú quan chñnh saách chuã chöët vïì ICT, nhûng vai troâ naây àaä thay àöíi kïí tûâ khi coá MPT. Böå Kïë hoaåch Àêìu tû (MPI) Àaãm baão àêìu tû àêìy àuã vaâ kõp thúâi cho sûå phaát triïín theo kïë hoaåch. Àiïìu phöëi viïåc thûåc hiïån kïë hoaåch IT quöëc gia (göìm viïîn thöng, ICT vaâ caác dûå aán ICT, chûác nùng vaâ Ban Chó àaåo Quöëc gia vïì ICT traách nhiïåm cuãa têët caã caác Böå ngaânh). Nguöìn: Ngên haâng Thïë giúái. NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 9
  17. giöëng nhû nhiïìu nûúác thaânh lêåp cú cêëu têìn söë vö tuyïën, húåp taác nûúác quaãn lyá theo nhûäng cú àûúåc cú quan quaãn lyá àöåc lêåp vaâ lùæp àùåt vïå tinh quyä àaåo; chïë thñch húåp; tûå chuã, Böå Bûu chñnh Viïîn thöng • Cêëp giêëy pheáp vïì bûu chñnh, • Nguyïn tùæc chiïën lûúåc 3: laâ cú quan haânh chñnh cuãa Nhaâ viïîn thöng, têìn söë vö tuyïën vaâ Chuã àöång höåi nhêåp quöëc tïë, nûúác chõu traách nhiïåm xêy dûång maång Internet; phaát triïín ài àöi vúái àaãm baão chñnh saách vaâ quaãn lyá Nhaâ nûúác • Quaãn lyá chêët lûúång bûu chñnh, an toaân thöng tin vaâ an ninh vïì bûu chñnh, viïîn thöng, IT, àiïån viïîn thöng vaâ maång IT, caác nhaâ tûã, maång Internet, kyä thuêåt phaát quöëc gia. maáy, saãn phêím vaâ dõch vuå; soáng vaâ truyïìn phaát radio, quaãn lyá Baãn Chiïën lûúåc cuäng àïì ra caác • Quaãn lyá kho söë, maä vuâng vaâ tïn têìn söë radio vaâ cú súã haå têìng muåc tiïu phaát triïín chiïën lûúåc, thöng tin quöëc gia. MPT quaãn lyá miïìn; àaáng chuá yá laâ: caác dõch vuå cöng cöång vaâ àaåi diïån • Thanh tra têët caã caác hoaåt àöång • Võ thïë cuãa ngaânh viïîn thöng chuã súã hûäu cho phêìn vöën Nhaâ vaâ giaãi quyïët nhûäng vi phaåm vïì nhû möåt ngaânh dêîn àêìu àïí thuác nûúác trong caác doanh nghiïåp vïì quaãn lyá trong lônh vûåc bûu àêíy vaâ taåo àiïìu kiïån cho tùng bûu chñnh, viïîn thöng vaâ IT. Chûác 1 chñnh, viïîn thöng vaâ IT . trûúãng kinh tïë töíng thïí úã têët caã nùng chñnh bao göìm: caác vuâng trong nûúác; Chûác nùng hoaåch àõnh chñnh Chñnh saách vaâ chiïën lûúåc • Ban haânh vùn baãn chñnh saách vaâ saách: phaát triïín viïîn thöng quaãn lyá àïí thuác àêíy caác dõch vuå trïn nïìn IT (ITES); • Trònh Chñnh phuã caác dûå luêåt vïì Àûúåc Chñnh phuã ban haânh nùm luêåt, phaáp lïånh, quy àõnh, chiïën 2001, chiïën lûúåc phaát triïín bûu • Phaát triïín cú súã haå têìng thöng lûúåc vaâ caác kïë hoaåch phaát triïín chñnh, viïîn thöng cuãa Viïåt Nam tin quöëc gia (NII) àïí triïín khai vïì bûu chñnh, viïîn thöng vaâ IT; phaác thaão muåc tiïu chñnh saách túái viïîn thöng töëc àöå cao vaâ cöng nghïå múái trïn caã nûúác; • Hûúáng dêîn thûåc hiïån luêåt, phaáp nùm 2010 vaâ têìm nhòn daâi haån túái lïånh, quy àõnh cuäng nhû caác kïë nùm 2020. • Àaãm baão cung cêëp nhiïìu loaåi hoaåch vaâ chiïën lûúåc phaát triïín hònh dõch vuå; • Nguyïn tùæc cú baãn cuãa liïn quan túái bûu chñnh, viïîn • Vaâo khoaãng nùm 2010 seä tùng tó chiïën lûúåc naây khaá cúãi múã, laâm thöng vaâ IT; lïå sûã duång àiïån thoaåi vaâ truy roä muåc tiïu cuãa Chñnh phuã laâ nhêåp Internet àaåt mûác trung • Hûúáng dêîn caác hoaåt àöång húåp cho pheáp caånh tranh vaâ sûå bònh trong khu vûåc; taác quöëc tïë vïì bûu chñnh, viïîn tham gia cuãa khu vûåc tû nhên, thöng vaâ IT. vaâ höåi nhêåp Viïåt Nam vaâo cöång • AÁp duång caånh tranh, vúái muåc tiïu àïí nhûäng nhaâ khai thaác Chûác nùng quaãn lyá: àöìng quöëc tïë. Nhûäng àoaån trñch chiïën lûúåc dûúái àêy nhêën maånh caånh tranh àaåt àûúåc 25-30% thõ • Quaãn lyá truy nhêåp vaâ kïët nöëi vaâo cam kïët roä raâng cuãa Chñnh phêìn vaâo nùm 2005 vaâ 40-50% vaâo nùm 2010; giûäa caác maång àiïån thoaåi cöng phuã vïì tûå do hoáa daâi haån ngaânh cöång, caác maång àùåc biïåt vaâ viïîn thöng trong nûúác; • Caãi caách giaá cûúác àïí laâm giaãm maång tû nhên; chi phñ cho ngûúâi tiïu duâng so • Quaãn lyá kïë hoaåch phaát triïín • Nguyïn tùæc chiïën lûúåc hai: vúái mûác chi phñ trung bònh àiïån tûã vaâ ngaânh IT; Phaát huy moåi nguöìn lûåc cuãa àêët trong khu vûåc. • Quaãn lyá cûúác phñ trong nhûäng nûúác, taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho caác thaânh phêìn kinh tïë Baãn chiïën lûúåc naây cho thêëy möåt lônh vûåc vïì bûu chñnh, viïîn bûúác ngoùåt roä rïåt trong quaá trònh thöng vaâ IT; tham gia phaát triïín BCVT trong möåt möi trûúâng caånh tranh tûå do hoáa cuãa Viïåt Nam vò noá • Lêåp kïë hoaåch vaâ phên böí têìn söë cöng bùçng, minh baåch do Nhaâ phaãn aánh sûå thay àöíi lúán trong vö tuyïën; chñnh saách. Böí sung thïm vaâo quaá • Kiïím soaát vaâ giaám saát têìn söë trònh caãi caách cú cêëu cú baãn cuãa ___ phöí radio vaâ thiïët bõ vö tuyïën, 1. Nguöìn: MPT Website. Chñnh phuã, baãn chiïën lûúåc hûúáng 10 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH TRONG KHU VÛÅC VIÏÎN THÖNG ÚÃ VIÏÅT NAM
  18. àïën traách nhiïåm vaâ vai troâ múái, vaâ saách cú baãn liïn quan túái hai vùn dõch vuå. ÚÃ Viïåt Nam, caác giêëy möåt àiïìu quan troång nhêët laâ àùåt baãn phaáp luêåt naây2. pheáp FBO chó àûúåc cêëp cho ra nhûäng chó söë cú baãn àïí àaánh nhûäng doanh nghiïåp Nhaâ giaá thaânh cöng. Nhû bûúác àêìu Phaáp lïånh vïì Bûu chñnh Viïîn nûúác (SOEs), àûúåc coi nhû trong saáng kiïën daâi haån, chiïën lûúåc thöng nùm 2002 möåt nhaâ khai thaác thuöåc naây laâ möåt àoáng goáp quan troång Phaáp lïånh naây do UÃy ban Thûúâng Chñnh phuã, toaân phêìn hay àïí hoaân thiïån luêåt phaáp vaâ nhûäng vuå Quöëc höåi ban haânh nùm 2002, tûâng phêìn. Phaáp lïånh naây àõnh quy àõnh quaãn lyá. saáu thaáng sau khi ban haânh Chiïën nghôa khaái niïåm vïì cöí phêìn àùåc biïåt - laâ cöí phêìn àûúåc Viïån Chiïën lûúåc Bûu chñnh Viïîn lûúåc. Phaáp lïånh naây nhùæc laåi vaâ quyïìn phuã quyïët trong möåt thöng (NIPTS) – möåt àún võ trûåc cuãng cöë thïm möåt lêìn nûäa caác nguyïn tùæc chñnh saách àûúåc nïu söë trûúâng húåp. thuöåc cuãa MPT – àaä phaác thaão trong Chiïën lûúåc, böí sung thïm möåt chiïën lûúåc hoaân thiïån vïì - Doanh nghiïåp khai thaác dõch nhûäng chi tiïët thûåc hiïån vaâ laâm roä thöng tin vaâ cöng nghïå thöng tin vuå (SBO): SBO cung cêëp dõch chiïën lûúåc cuãa Chñnh phuã. Phaáp (ICT). Nhûäng muåc tiïu naây göìm vuå maâ khöng àoâi hoãi phaãi coá lïånh cuäng àaä nïu ra nhûäng cú chïë múã röång maång viïîn thöng vaâ phaát cuå thïí - chùèng haån nhû chñnh saách haå têìng maång, hoùåc coá thïí triïín ngaânh thöng tin. Nhûäng muåc vaâ cöng cuå àûúåc sûã duång trong thuï haå têìng cú súã maång tûâ tiïu maâ NIPTS cho viïîn thöng vaâ quaãn lyá. Nhûäng cú chïë naây bao möåt SBO àïí baán laåi cho ICT cho nùm 2010 göìm: göìm viïåc cêëp pheáp, tñnh chi phöëi ngûúâi sûã duång àêìu cuöëi. Giêëy pheáp SBO àûúåc cêëp cho caã • Àaåt àûúåc mêåt àöå àiïån thoaåi laâ cuãa thõ trûúâng, kïët nöëi, phên böí taâi 25-26 maáy/100 dên vaâo nùm nguyïn vaâ dõch vuå phöí cêåp. Dûúái khu vûåc tû nhên. 2010, 28-30 maáy vaâo nùm 2020; àêy laâ toám tùæt nhûäng nguyïn tùæc • Chi phöëi thõ trûúâng: Phaáp quan troång àûúåc àïì cêåp trong • Àaåt àûúåc töíng söë mêåt àöå àiïån lïånh àõnh nghôa caác doanh Phaáp lïånh: thoaåi àöëi vúái höå gia àònh laâ 60% nghiïåp coá thõ phêìn khöëng chïë laâ vaâo nùm 2010 vaâ 100% vaâo • Cêëp pheáp: Phaáp lïånh cuäng chó nhûäng doanh nghiïåp coá hún nùm 2020; roä hai loaåi giêëy pheáp cho caác 30% thõ phêìn cuãa möåt dõch vuå • Seä coá 30% giao dõch thûúng maåi doanh nghiïåp viïîn thöng, tûâ 10 cuå thïí. trïn maång vaâo nùm 2010. nùm cho caác dõch vuå maång, 15 - Caác quy àõnh coá thïí àiïìu nùm cho khai thaác dõch vuå vaâ chónh hoaåt àöång cuãa nhûäng Phaáp luêåt vïì Viïîn thöng 25 nùm cho lùæp àùåt àûúâng caáp quöëc tïë: nhaâ khai thaác chuã àaåo, chùèng Theo sûå phaát triïín chiïën lûúåc múái haån nhû vïì thõ phêìn, àõnh giaá, cuãa Viïåt Nam,àïí thuác àêíy tùng - Doanh nghiïåp coá haå têìng chêët lûúång dõch vuå, haåch toaán trûúãng vaâ phaát triïín ngaânh viïîn hoùåc maång (FBO): Möîi FBO chi phñ v.v súã hûäu vaâ khai thaác maång thöng, Chñnh phuã àaä ban haânh hai viïîn thöng cuãa mònh. Caác - Nhûäng nhaâ khai thaác chuã àaåo vùn baãn phaáp luêåt trong vaâi nùm FBO baán dõch vuå trûåc tiïëp khöng àûúåc coá nhûäng haânh vi qua: Phaáp lïånh vïì Bûu chñnh viïîn cho ngûúâi sûã duång àêìu cuöëi phi caånh tranh, nhû: buâ cheáo, thöng (dûúái àêy goåi tùæt laâ Phaáp hoùåc baán buön dõch vuå cho àûa ra mûác giaá thêëp hún chi lïånh) vaâ Nghõ àõnh 160 vïì viïîn caác cöng ty àïí hoå baán laåi phñ, giaá baán buön cao v.v thöng (dûúái àêy goåi tùæt laâ Nghõ ___ àõnh). Nhûäng vùn baãn naây cuâng 2. Cêìn lûu yá rùçng nhûäng luêåt naây khöng giaãi - Nhûäng nhaâ khai thaác nhoã nhau hònh thaânh nïìn taãng phaáp lyá quyïët thoãa àaáng ba vêën àïì chñnh saách quan àûúåc tûå àùåt mûác giaá, göìm caã troång: caånh tranh giûäa caác doanh nghiïåp Nhaâ cho nhûäng quy àõnh vïì quaãn lyá, nûúác, viïåc cöí phêìn hoáa/tû nhên hoáa doanh nhûäng goái quaãng caáo (trong nghiïåp Nhaâ nûúác, vaâ phên taách maåch voâng phên sûã hoùåc caác haânh àöång quaãn nöåi haåt.Viïåc coá haânh àöång hay khöng, hoùåc khi cú quan quaãn lyá kiïím lyá cuãa MPT. Phêìn tiïëp theo seä nïu haânh àöång thïë naâo, àöëi vúái möîi vêën àïì àoá soaát viïåc àõnh giaá cuãa nhûäng àïìu coá aãnh hûúãng lúán àïën lônh vûåc viïîn bêåt nhûäng vêën àïì quaãn lyá vaâ chñnh thöng cuãa quöëc gia. nhaâ khai thaác chuã àaåo); NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 11
  19. - Chi phñ kïët nöëi thêëp hún aáp Nghõ àõnh 160 - vaâ caác àiïìu liïn - Chi tiïët hoáa nguyïn tùæc àaãm duång àöëi vúái nhûäng nhaâ khai quan túái caånh tranh baão rùçng ngûúâi sûã duång àûúåc thaác nhoã cuäng taåo cho nhûäng tûå do lûåa choån bêët cûá nhaâ Xêy dûång trïn cú súã Chiïën lûúåc nhaâ khai thaác múái möåt vaâi lúåi cung cêëp dõch vuå naâo maâ hoå vaâ Phaáp lïånh, caã hai àïìu höî trúå tûå thïë vïì chi phñ. muöën; do hoáa vaâ caånh tranh, Nghõ àõnh - Phñ kïët nöëi liïn quan túái • Kïët nöëi: Têët caã caác doanh 160 àûúåc Chñnh phuã ban haânh vaâo nhûäng dõch vuå phöí cêåp phaãi nghiïåp viïîn thöng àïìu coá quyïìn thaáng 9 nùm 2004. Caác chi tiïët cuå àûúåc àõnh roä. kïët nöëi maång cuãa mònh vúái thïí nhû sau: nhûäng maång cuãa doanh nghiïåp • Chi phöëi thõ trûúâng: Àùåt mûác viïîn thöng khaác vaâ coá nghôa vuå Quy àõnh quaãn lyá vïì viïîn chi phöëi laâ 30% haå têìng thiïët cho pheáp doanh nghiïåp viïîn thöng yïëu. Àõnh nghôa haå têìng cú súã thöng khaác kïët nöëi vaâ truy nhêåp thiïët yïëu, bao göìm maång nöåi Trong nhûäng nùm qua, MPT àaä ban vaâo maång hoùåc dõch vuå cuãa haåt úã möåt söë khu vûåc àõa lyá, caác haânh möåt loaåt quyïët àõnh àïí laâm mònh tuây theo nhûäng àiïìu kiïån kïnh trong nûúác vaâ àûúâng daâi roä nhûäng chiïën lûúåc, chñnh saách vaâ cöng bùçng vaâ húåp lyá. quöëc tïë, caác traåm vö tuyïën cuãa cú chïë quaãn lyá cuãa mònh. Nhûäng - UÃy quyïìn nhûäng àiïím truy àiïån thoaåi di àöång. Àoâi hoãi quyïët àõnh naây chûáa àûång haâng nhêåp vaâ kïët nöëi dûåa trïn cú nhûäng nhaâ khai thaác phaãi: loaåt vêën àïì chûa àûúåc giaãi quyïët súã kinh tïë vaâ kyä thuêåt; cuãa Böå naây, göìm caã viïîn thöng, - Phaát triïín möåt kïë hoaåch töíng bûu chñnh vaâ IT. Nhûäng vêën àïì - Quy àõnh rùçng vùn baãn thoãa thïí cho àêìu tû phaát triïín quan troång àaä nïu bao göìm viïåc thuêån kïët nöëi phaãi àûúåc àaâm maång, nhûäng àiïím truy nhêåp, taåo ra quyä viïîn thöng phöí cêåp cuãa phaán giûäa caác nhaâ khai thaác; kïët nöëi vaâ nhûäng gia tùng vïì Viïåt Nam, laâm saáng toã nhûäng vêën lûu lûúång maång; àïì vïì giaá cûúác, tiïu chuêín thiïët bõ, - Cho pheáp MPT àiïìu chónh - Taåo ra nhûäng àiïìu kiïån thuêån möåt vaâi thuã tuåc cú baãn vïì IT. Möåt phñ kïët nöëi, sûã duång viïåc àõnh lúåi cho àaâm phaán vaâ thi haânh àiïìu àùåc biïåt laâ nùm 2003, sau giaá dûåa trïn chi phñ; kïët nöëi maång vaâ dõch vuå àöëi möåt thúâi gian trò hoaän khaá lêu, - Àõnh nghôa viïåc sûã duång vúái caác cöng ty viïîn thöng MPT àaä húåp phaáp hoáa caác dõch vuå chung võ trñ - möåt khña caånh möåt caách cöng bùçng vaâ húåp VoIP,cho pheáp ngûúâi dên thûåc quan troång cuãa kïët nöëi, nhû lyá; hiïån caác cuöåc goåi quöëc tïë chi phñ sûã duång chung caác àiïím kïët - Chuêín bõ trònh MPT thöng thêëp. Biïíu 4 cung cêëp bûác tranh nöëi vaâ cú súã haå têìng kyä thuêåt qua Thoãa thuêån kïët nöëi mêîu, töíng thïí vïì nhûäng vùn baãn phaáp qua hiïåp àõnh thoãa thuêån kïët àïí cöng chuáng vaâ caác cöng ty quy gêìn àêy. nöëi àûúåc kyá kïët giûäa hai bïn. yïu cêìu kïët nöëi sûã duång. Quy àõnh vïì giaá cûúác • Giaá cûúác: Caác doanh nghiïåp • Kïët nöëi: Àïì cêåp laåi nhûäng khña MPT quaãn lyá giaá cûúác àöëi vúái àûúåc tûå do quyïët àõnh phñ dõch caånh chñnh cuãa Phaáp lïånh vaâ nhûäng nhaâ khai thaác coá thõ phêìn vuå cuãa mònh, trûâ nhûäng phñ liïn laâm roä nhûäng vêën àïì vïì kïët chuã àaåo, trong khi nhûäng nhaâ khai quan túái dõch vuå viïîn thöng nöëi: hoùåc kïët nöëi vaâ nhûäng dõch vuå thaác khaác àûúåc pheáp tûå àùåt giaá. - Vïì vêën àïì cûúác phñ kïët nöëi Giaá cûúác úã Viïåt Nam vêîn coân viïîn thöng chi phöëi thõ trûúâng; dûåa trïn giaá thaânh, phaãi boác àûúåc buâ cheáo vaâ khöng dûåa trïn • Caác dõch vuå phöí cêåp: Quyä taách möåt caách húåp lyá theo chi phñ. Nùm 2001, biïíu giaá cuãa dõch vuå phöí cêåp àûúåc thiïët lêåp nhûäng thaânh phêìn maång vaâ nhûäng cuöåc goåi quöëc tïë vêîn úã vúái sûå àoáng goáp cuãa caác doanh caác quaá trònh dõch vuå, khöng mûác cao nhêët trïn thïë giúái, trong nghiïåp viïîn thöng vaâ caác nguöìn phên biïåt giûäa caác loaåi hònh khi biïíu giaá nöåi haåt vaâ goåi àûúâng khaác. dõch vuå; daâi trong nûúác khaá thêëp so vúái 12 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  20. Biïíu 4: Nhûäng quy àõnh gêìn àêy cuãa MPT Söë vùn baãn Ngaây ban haânh Toám tùæt 04/2004/TT-BBCVT 29/11/2004 Phï chuêín vïì vi phaåm haânh chñnh trong bûu chñnh, viïîn thöng vaâ têìn söë phöí radio. 191/2004/QÀ-BBCVT 8/11/2004 Thaânh lêåp töí chûác vaâ khai thaác vïì quyä dõch vuå viïîn thöng cöng cöång úã Viïåt Nam. 41/2004/QÀ-BBCVT 5/10/2004 Ban haânh quy àõnh vïì tiïu chuêín thiïët bõ viïîn thöng. 42/2004/CT-BBCVT 5/10/2004 Cöng böë danh saách thiïët bõ viïîn thöng, yïu cêìu tem húåp tiïu chuêín. 07/2004/CT-BBCVT 19/7/2004 Tùng cûúâng quaãn lyá caác àaåi lyá Internet cöng cöång. 06/2004/QÀ-TTg 7/5/2004 Laâm roä võ trñ cuãa an toaân, baão mêåt àöëi vúái bûu chñnh, viïîn thöng vaâ thöng tin Internet. Phï duyïåt dûå aán vïì ûáng duång vaâ phaát triïín phêìn mïìn múã nguöìn úã Viïåt Nam,2004- 235/QÀ-TTg 2/3/2004 2008. Thaânh lêåp caác dõch vuå cêëp tónh, thaânh phöë vïì bûu chñnh, bûu phêím úã caác tónh, thaânh 101/2004/NÀ-CP 25/2/2004 phöë trûåc thuöåc trung ûúng. 16/BBCVT-KHTC 6/01/2004 Nguyïn tùæc àõnh giaá cho caác doanh nghiïåp, cûúác phñ dûåa trïn giaá thaânh. Quaãn lyá àöëi vúái doanh nghiïåp chuã àaåo: nhûäng nhaâ cung cêëp viïîn thöng giûä ñt hún 30% 217/2003/QÀ-TTg 27/10/2003 thõ phêìn thõ trûúâng coá thïí tûå àõnh giaá. 99/2003/NÀ-CP 28/8/2003 Ban haânh quy àõnh vïì khu cöng nghïå cao. 148/2003/QÀ-BBCVT 26/8/2003 Tñnh toaán phñ kïët nöëi theo àiïìu khoaãn vaâ haå thêëp mûác phñ trûúác. 75/2003/NÀ-CP 26/6/2003 Quy àõnh töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa thanh tra cöng nghïå MPT. 92/2003/QÀ-BBCVT 26/5/2003 Ban haânh quy àõnh quaãn lyá vaâ sûã duång nguöìn taâi nguyïn Internet, nhû tïn miïìn. Cung cêëp danh saách nhûäng cöng ty viïîn thöng sûã duång maång àiïån thoaåi maåch cöng 47/2003/QÀ-BBCVT 20/3/2003 (PSTN). 49/2003/QÀ-BBCVT 20/3/2003 Cung cêëp baãng cûúác àiïån thoaåi di àöång traã sau GSM. Àiïìu chónh phñ maåch voâng aáp duång vúái nhaâ cung cêëp töíng àaâi Internet (IXPs) vaâ nhaâ 53/2003/QÀ-BBCVT 20/3/2003 cung cêëp dõch vuå Internet (ISPs). Cöng böë baãng giaá dõch vuå cho thuï maåch voâng viïîn thöng quöëc tïë aáp duång àöëi vúái 55/2003/QÀ-BBCVT 20/3/2003 truy nhêåp IXP. 57/2003/QÀ-BBCVT 20/3/2003 Ban haânh mûác giaá lùæp àùåt cöíng Internet quöëc tïë trûåc tiïëp (IIG) vaâ cho thuï IXP. 90/2002/NÀ-CP 11/11/2002 Nïu roä chûác nùng, nhiïåm vuå, quyïìn haån vaâ cú cêëu töí chûác cuãa MPT. Àiïìu chónh maång vaâ dõch vuå viïîn thöng, chûúng trònh cêëp pheáp vaâ giaá caã, àõnh nghôa caác 43/2002/PL-UBTVQH10 01/10/2002 dõch vuå viïîn thöng. 33/2002/QÀ-TTg 8/2/2002 Thöng qua kïë hoaåch phaát triïín Internet giai àoaån 2001-2005. 158/2001/QÀ-TTg 18/10/2001 Phï duyïåt chiïën lûúåc VNPT túái nùm 2010 vaâ 2020. NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 13
  21. Söë vùn baãn Ngaây ban haânh Toám tùæt 55/2001/NÀ-CP 23/8/2001 Nïu roä vai troâ quaãn lyá, àiïìu khoaãn vaâ sûã duång dõch vuå Internet. Vaåch haânh àöång àïí thûåc hiïån Chó thõ 58-CT/TW vaâ tùng cûúâng ûáng 81/2001/QÀ-TTg 24/5/2001 duång vaâ phaát triïín ICT cho giai àoaån 2001-2005. Chó thõ cuãa Töíng cuåc Bûu àiïån Àûa viïåc thûåc hiïån Chó thõ 58-CT/TW vaâo nhûäng lônh vûåc bûu chñnh, 4/1/2001 01/2001/TCBÀ viïîn thöng vaâ IT. Chó thõ 58-CT/TW cuãa Böå Chñnh trõ 17/10/2000 Chó àaåo gia tùng phaát triïín IT, viïîn thöng vaâ caác lônh vûåc liïn quan. 99/1998/QÀ-TTg 26/5/1998 Ban haânh quy àõnh vïì giaá cûúác bûu chñnh vaâ viïîn thöng. Cöng böë thuã tuåc giaãi quyïët tranh chêëp trong lônh vûåc bûu chñnh, viïîn Nghõ àõnh söë 79/CP 19/6/1997 thöng vaâ têìn söë vö tuyïën àiïån. Nguöìn: Djankov, S. vaâ nhûäng taác giaã khaác, 2003. Quy àõnh quaãn lyá vïì gia nhêåp, tr. 47. mûác trung bònh caác nûúác trong Biïíu 5:Biïíu giaá àöëi vúái dõch vuå quöëc tïë úã Viïåt Nam (àöla/phuát) khu vûåc3. Dõch vuå 12/2001 7/2002 01/2003 01/2003 Theo löå trònh giaãm cûúác viïîn thöng,VNPT cuäng àaä giaãm cûúác Cuöåc goåi túái caác nûúác ASEAN 1,70-2,30 1,50-1,70 1,30-1,40 0,90-1,30 viïîn thöng 9 lêìn trong 4 nùm qua. Phñ àiïån thoaåi di àöång traãi qua 5 Cuöåc goåi àïën Chêu Êu, Myä, UÁc 2,30-2,00 1,80-2,00 1,50-1,70 1,00-1,40 lêìn giaãm liïn tiïëp. MPT àaä thöng Cuöåc goåi quöëc tïë qua VoIP 1,2 0,75 qua möåt söë quyïët àõnh trong nùm 2002 vaâ 2003 àïí giaãm giaá vaâ laâm cho chuáng tûúng àûúng vúái caác Möåt phong vuä biïíu vïì biïíu giaá töët thïí àùåt ra mûác giaá cao hún mûác nûúác trong khu vûåc. Nhû chó ra laâ chuêín cuãa UÃy ban Viïîn thöng chung toaân cêìu. FCC miïîn trûâ cho trong Biïíu 5, hêìu hïët mûác giaá Liïn bang Myä (FCC) àöëi vúái chñnh nhûäng nhaâ khai thaác chuã àaåo àaä quöëc tïë àaä giaãm 50%, caác dõch vuå saách thanh toaán quöëc tïë. FCC àùåt thûúng lûúång mûác giaá thêëp hún khaác nhû di àöång, Internet vaâ cho ra caác mûác cûúác thûúng lûúång chuêín. Àïën nay 163 nûúác àaä àaåt thuï kïnh maåch voâng àaä giaãm tûâ muåc tiïu, laâ yïëu töë quyïët àõnh vïì àûúåc mûác chuêín naây, trong àoá 10% xuöëng 30%. Nhûäng haânh giaá cûúác cho caác cuöåc goåi quöëc tïë. khöng coá Viïåt Nam4. ÚÃ nhûäng àöång naây seä laâm giaá xñch laåi gêìn FCC chia caác nûúác ra thaânh 4 nûúác maâ nhaâ khai thaác chuã àaåo vúái chi phñ thûåc sûå; tuy nhiïn, quaá nhoám dûåa trïn mûác àöå phaát triïín chó coá thõ trûúâng laâ 0,23 àöla thò trònh cên àöëi laåi giaá cûúác chi tiïët kinh tïë do thöng tin tûâ Hiïåp höåi bõ coi laâ nhûäng nûúác thu nhêåp vêîn chûa àûúåc àõnh roä. Viïîn thöng Quöëc tïë (ITU) vaâ thêëp theo biïíu giaá muåc tiïu quöëc Ngên haâng thïë giúái (WB) quy tïë cuãa FCC.Thaáng Giïng nùm Mùåc duâ àaä giaãm nhiïìu, nhûng giaá àõnh. Nhû vêåy nhûäng mûác giaá 2005, FCC àaä tñnh toaán cûúác phñ cûúác úã Viïåt Nam vêîn chûa bùæt kõp chuêín sau seä àûúåc aáp duång: tûâ Myä – Viïåt Nam laâ 1,19 vúái chuêín khu vûåc vaâ quöëc tïë.Vò àöla/phuát cöång vúái 2 àöla cho nhûäng dõch vuå nöåi haåt vaâ àûúâng daâi 1. Thu nhêåp cao: 15¢ möåt lêìn kïët nöëi – cao hún nhiïìu coân àûúåc buâ cheáo, mûác giaá nöåi haåt 2. Thu nhêåp khaá: 19¢ so vúái mûác chuêín cuãa FCC vaâ thêëp hún mûác trung bònh úã Àöng 3. Thu nhêåp trung bònh: 19¢ chuêín mûåc quöëc tïë. Nam AÁ, chùèng haån Singapore, trong khi caác cuöåc goåi àûúâng daâi quöëc tïë 4. Thu nhêåp thêëp: 23¢ coân cao hún nhiïìu. FCC theo doäi nhûäng nhaâ khai thaác ___ ___ 3. ITU, Nghiïn cûáu trûúâng húåp Internet cuãa Viïåt chi phöëi thõ trûúâng vaâ tûâ àoá coá 4. Thöng baáo cuãa FCC söë DA04-1584, ngaây Nam, 03/2002. 28/5/2004. 14 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  22. Kïët nöëi chuyïín àöíi thaânh cöng tûâ thõ trònh tñnh chi phñ cho caác trûúâng viïîn thöng àöåc quyïìn sang dõch vuå maång úã Viïåt Nam laâ Kïët nöëi giûäa caác maång viïîn thöng caånh tranh5. möåt nhiïåm vuå khoá khùn vaâ laâ àiïìu kiïån cho möåt ngaânh viïîn phûác taåp. thöng caånh tranh coá hiïåu quaã. Kïët Nhûäng vêën àïì cú baãn àöëi vúái cú nöëi cho pheáp truyïìn thoaåi, söë liïåu, chïë kïët nöëi cuãa Viïåt Nam cuäng - Khoaãn cöång thïm vaâo cûúác hònh aãnh tûâ nhaâ cung cêëp maång àûúåc àïì cêåp trong Phaáp lïånh, kïët nöëi liïn quan àïën CSO naây túái nhaâ cung cêëp maång khaác, theo àoá têët caã caác cöng ty viïîn laâ gò? cho pheáp lûu lûúång bùæt àêìu tûâ thöng phaãi coá quyïìn kïët nöëi maång möåt maång túái möåt maång khaác. cuãa mònh vúái maång cuãa caác cöng • Boác taách caác cêëu phêìn cêëu Chùèng haån nhû cuöåc goåi quöëc tïë ty viïîn thöng khaác vaâ coá nghôa vuå thaânh maång lûúái: Phaáp lïånh bùæt àêìu tûâ Viïåt Nam coá thïí kïët cho pheáp caác cöng ty viïîn thöng vïì viïîn thöng cêëm caác doanh nöëi vúái maång mùåt àêët, maång naây khaác kïët nöëi vaâ truy nhêåp vaâo nghiïåp súã hûäu cú súã haå têìng tûâ chuyïín cuöåc goåi túái cöíng quöëc tïë. maång hay dõch vuå cuãa mònh trïn chöëi kïët nöëi maâ khöng coá lyá do Àïën lûúåt mònh, maång naây coá thïí cú súã caác àiïìu kiïån cöng bùçng vaâ nïëu viïåc kïët nöëi khaã thi vïì kinh kïët nöëi vúái nhiïìu nhaâ khai thaác húåp lyá.Truy nhêåp vaâ kïët nöëi taåi tïë vaâ kyä thuêåt.Tuy nhiïn, chûa quöëc tïë trûúác khi cuöåc goåi kïët moåi àiïím khaã thi vïì kyä thuêåt vaâ coá quy àõnh naâo vïì kïët nöëi yïu thuác úã àiïím dûâng quöëc tïë.Toaân kinh tïë laâ bùæt buöåc àöëi vúái nhûäng cêìu sûå boác taách àêìy àuã (vñ duå böå cöng viïåc kïët nöëi naây cho pheáp nhaâ cung cêëp dõch vuå nùæm giûä doanh nghiïåp muöën truy nhêåp liïn laåc trûåc tiïëp vúái ngûúâi sûã duång thiïët bõ vaâ cú súã haå têìng thiïët khöng nïn bõ buöåc phaãi chõu chi àêìu cuöëi. yïëu. Phaáp lïånh naây cuäng cho rùçng phñ cuãa caác phêìn maång hoùåc kïët caác thoãa thuêån vïì kïët nöëi do caác nöëi maâ hoå khöng cêìn cho viïåc Kïët nöëi àêíy maånh tñnh hiïåu quaã doanh nghiïåp thûúng thuyïët, cung cêëp dõch vuå cuãa hoå). cuãa nhûäng nhaâ khai thaác viïîn trong khi cûúác kïët nöëi do Böå thöng, cho pheáp nhûäng nhaâ khai • Kïët nöëi taåi têët caã nhûäng BCVT àiïìu tiïët. Caác quy àõnh thaác chia seã taâi saãn maång, do vêåy, àiïím khaã thi trïn maång: chñnh laâ: möåt nhaâ khai thaác khöng cêìn xêy Nhòn chung Phaáp lïånh vïì viïîn dûång thïm maång khi lûu lûúång • Cûúác kïët nöëi dûåa theo giaá thöng àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu khöng àaãm baão chi phñ. ÚÃ nhûäng thaânh: Phaáp lïånh quy àõnh rùçng naây, nhûng khöng nïu cuå thïí. thõ trûúâng caånh tranh múái, nhûäng viïåc tñnh toaán phñ kïët nöëi seä Viïåc duâng chung àõa àiïím – möåt nhaâ khai thaác múái coá thïí cung cêëp dûåa trïn giaá thaânh. Coá möåt àiïìu yïëu töë chñnh cuãa kïët nöëi – cuäng dõch vuå maâ khöng cêìn àêìu tû àaåi khoaãn cho pheáp nhaâ khai thaác àûúåc àïì cêåp trong Phaáp lïånh naây. traâ àïí xêy dûång maång àûúâng truåc, tñnh göåp chi phñ cho dõch vuå Àiïìu 43(2) àiïìu chónh viïåc duâng maång nöåi haåt hoùåc caác haå têìng viïîn thöng phöí cêåp (CSO) chung nhûäng àiïím kïët nöëi vaâ cú khaác. Hiïån nay, viïåc kïët nöëi giûäa trong thang giaá.Vúái muåc àñch súã vêåt chêët kyä thuêåt qua thoãa nhûäng maång caånh tranh àaä xuêët taåo cú súã cho cú chïë kïët nöëi úã thuêån kïët nöëi giûäa hai bïn tham hiïån röång raäi nhû möåt cú chïë Viïåt Nam, quy àõnh naây thiïëu gia kyá kïët.Trong voâng 45 ngaây maâ quan troång àöëi vúái viïåc aáp duång hai chi tiïët cuå thïí sau: caác bïn chûa àaåt àûúåc thoãa thuêån nhûäng aãnh hûúãng cuãa thõ trûúâng - Khaái niïåm chñnh xaác vïì giaá (thúâi haån do MPT àùåt ra), MPT seä trong möåt möi trûúâng viïîn thöng thaânh laâ gò? Mùåc duâ hêìu hïët can thiïåp. Quyïët àõnh cuãa MPT coá àöåc quyïìn.Theo möåt baáo caáo gêìn caác nûúác àaä xaác àõnh vaâ tñnh thïí àûúåc àûa ra xem xeát taåi toaâ àêy cuãa Saáng kiïën chñnh saách toaán giaá thaânh theo phûúng haânh chñnh; tuy nhiïn, coá caác vêën Internet toaân cêìu cuãa Viïåt Nam phaáp hûúáng túái tûúng lai, àïì trong hïå thöëng phaáp lyá khiïën (GIPI), möåt töí chûác phi Chñnh phuã dõch vuå töíng thïí, chi phñ tùng lûåa choån naây khöng thûåc tïë. toaân cêìu xuác tiïën caãi caách luêåt dêìn daâi haån (TSLRIC). Quaá phaáp vaâ chñnh saách, qua àoá höî trúå Quy àõnh cuãa Böå BCVT nhùçm àïí möi trûúâng Internet phaát triïín ___ hûúáng dêîn triïín khai Phaáp lïånh àaä maånh, thò kïët nöëi laâ yïëu töë quyïët 5. Trong baáo caáo "Thuác àêíy caãi caách chñnh saách laâm roä möåt söë vêën àïì liïn quan vaâ khuön khöí phaáp lyá cho Internet úã Viïåt àõnh quan troång nhêët cuãa viïåc Nam - Baáo caáo àaánh giaá", 3/2004. túái kïët nöëi chûa àûúåc cuå thïí NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 15
  23. trong Phaáp lïånh. Quyïët àõnh Nhûäng vêën àïì kyä thuêåt naây nùm 2003. Nùm 2004, S-Fone phaãi 148/2003/QÀ-BBCVT cuãa MPT, thûúâng dêîn túái sûå trò hoaän keáo daâi traã möåt àïën hai tó àöìng. Nhûäng ngaây 28 thaáng 8 nùm 2003 àaä laâm trong kïët nöëi. Möåt vñ duå gêìn àêy chi phñ tùng thïm naây àaä kiïìm roä chi phñ kïët nöëi göìm hai phêìn: liïn quan túái dõch vuå S-Fone, maång chïë sûác caånh tranh vaâ lúåi nhuêån a) phñ kïët nöëi vaâ b) chi phñ thiïët di àöång bùæt àêìu khai thaác tûâ giûäa cuãa cöng ty. Àaáng chuá yá laâ sûå lêåp kïnh kïët nöëi. Phñ kïët nöëi àûúåc nùm 2003. Nhu cêìu thiïët yïëu cuãa khöng cöng bùçng naây khöng chó xaác àõnh nhû sau: möåt maång di àöång múái laâ khaã àûúåc aáp duång vúái S-Fone, maâ nùng kïët nöëi dõch vuå nhùæn tin vúái Mobifone cuäng phaãi traã phñ phuå • Dûåa trïn giaá thaânh cho kïët nöëi; nhûäng nhaâ cung cêëp àiïån thoaåi di thïm nhû vêåy. • Vúái nguyïn tùæc khöng phên biïåt àöång khaác, nhû Vinaphone vaâ Theo möåt giaám àöëc cuãa S-Fone, giûäa caác dõch vuå khaác nhau, giûäa MobiFone.Theo kïë hoaåch ban viïåc kïët nöëi giaán tiïëp qua töíng àaâi caác cöng ty viïîn thöng khaác àêìu, viïåc kïët nöëi seä àûúåc hoaân têët àûúâng daâi laâ coá thïí hiïíu vaâ chêëp nhau hoùåc giûäa caác thaânh viïn vaâo thaáng 12 nùm 2003, nhûng nhêån àûúåc trong quaá khûá, khi caác cuãa möåt cöng ty viïîn thöng vúái àïën giûäa nùm 2004 vêîn chûa hoaân vêën àïì kyä thuêåt cuãa viïåc kïët nöëi nhûäng cöng ty viïîn thöng khaác; thaânh. Nhûäng yá kiïën tûâ ban quaãn möåt maång CDMA vúái möåt maång lyá S-Fone nïu roä nhûäng khoá khùn GMS coân múái meã vúái VNPT.Tuy • Trïn cú súã boác taách húåp lyá caác cuãa viïåc thûåc hiïån kïët nöëi, dûúái haång muåc maång hoùåc caác giai nhiïn, gêìn àêy nùng lûåc kyä thuêåt àêy laâ möåt söë trñch àoaån: àoaån cung cêëp dõch vuå; àaä àûúåc caãi thiïån, nhûng tònh hònh “Têët nhiïn, coá möåt söë vêën àïì vêîn khöng thay àöíi. • ÚÃ mûác coá thïí so saánh vúái phñ vïì kyä thuêåt trong viïåc kïët nöëi kïët nöëi cuãa caác nûúác trong khu Thaáng 7 nùm 2004, S-Fone àaä àïì nhûäng maång khaác nhau nhûng vûåc. nghõ Böå BCVT can thiïåp àïí buöåc àêëy khöng phaãi laâ vûúáng mùæc VNPT phaãi cung cêëp kïët nöëi trûåc Chñnh phuã àaä cuå thïí hoáa vêën àïì lúán.Vûúáng mùæc thûåc sûå laâ liïåu tiïëp. Böå BCVT cho rùçng khöng vïì phñ kïët nöëi trong Quyïët àõnh VNPT coá muöën S-Fone àûúåc thïí xem xeát giaãi phaáp naâo ñt nhêët cuãa Thuã tûúáng Chñnh phuã kïët nöëi hay khöng?” laâ cho àïën àêìu nùm 2005, cuöëi 217/2003/QÀ-TTg ban haânh thaáng “Cityphone thò khöng tûúng cuâng thaáng 9 nùm 2004 S-Fone laåi 10 nùm 2003 vaâ Nghõ àõnh Viïîn thñch nhûng àûúåc kïët nöëi möåt àïì nghõ rùçng nïëu kïët nöëi vêîn phaãi thöng 160/2004/NÀ-CP ban haânh caách nhanh choáng vúái caác maång thöng qua töíng àaâi àûúâng daâi, S- thaáng 9 nùm 2004 quy àõnh vïì vêën di àöång cuãa VNPT, trong khi àoá Fone seä khöng phaãi traã khoaãn chi àïì kïët nöëi möåt caách toaân diïån S-Fone phaãi mêët möåt thúâi gian phñ phuå thïm 250 àöìng /phuát.Tuy nhûng khöng thay àöíi nhûäng chi daâi. Nïëu VNPT coá thaái àöå húåp nhiïn, cho àïën nay caã Böå BCVT tiïët àaä roä raâng trong caác quy àõnh taác thò chó cêìn 10 ngaây laâ giaãi vaâ VNPT àïìu chûa coá phaãn höìi trûúác àêy. Mùåc duâ àaä coá nhûäng quyïët xong moåi viïåc”. naâo. Cuäng theo caán böå quaãn lyá quy àõnh naây, nhûng vêîn coân möåt cuãa S-Fone thò: söë vêën àïì tiïìm êín trong chïë àöå VNPT cuäng sûã duång lyá do kyä kïët nöëi úã Viïåt Nam coá thïí àûúåc thuêåt àïí tûâ chöëi kïët nöëi taåi nhûäng “VNPT thûåc sûå coá moåi thûá liïn coi laâ haânh vi caãn trúã caånh tranh àiïím khaã thi vïì kyä thuêåt. Möåt vñ quan túái cú súã haå têìng viïîn nhû vêën àïì kyä thuêåt vaâ nhûäng duå àaáng chuá yá nhêët àoá laâ VNPT thöng, caác doanh nghiïåp múái kiïìm chïë giaá caã. Nhûäng vêën àïì liïn yïu cêìu S-Fone kïët nöëi vúái maång trong ngaânh naây phaãi thuï cú quan túái hai haânh vi naây cuäng di àöång cuãa VNPTkhöng trûåc tiïëp súã vêåt chêët hoùåc cú súã haå têìng àûúåc àïì cêåp dûúái àêy. qua töíng àaâi trung kïë, maâ giaán cuãa VNPT.Vêën àïì laâ viïåc thuï tiïëp qua töíng àaâi àûúâng daâi do luön gùåp rêët nhiïìu khoá khùn. Viïån lyá do vïì kyä thuêåt àïí trò hoaän VNPT quaãn lyá. Àiïìu naây àaä khiïën Àöi khi mêët rêët nhiïìu thúâi gian kïët nöëi S-Fone phaãi traã thïm 250 àöìng vaâ àöi khi phaãi traã chi phñ cao. Coá nhiïìu lyá do vïì kyä thuêåt àûúåc /phuát.Theo S-Fone, chi phñ traã Thêåm chñ viïåc àaâm phaán vúái duâng àïí giaãi thñch cho viïåc khöng thïm naây tiïu töën cuãa S-Fone hún VNPT cuäng laâ vêën àïì nan giaãi. cung cêëp kïët nöëi cöng bùçng. 1,4 tó àöìng chó trong 6 thaáng cuöëi MobiFone vaâ Vinaphone laâ 16 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  24. nhûäng nhaâ àöåc quyïìn úã Viïåt lêåp vaâ duy trò kïnh kïët nöëi giûäa tranh cuãa Töí chûác Thûúng maåi Nam.Töi hiïíu rùçng hoå khöng hai maång phaãi àûúåc tñnh cöng bùçng Thïë giúái (WTO), Hiïåp àõnh chung muöën chuáng töi kïët nöëi caác giûäa caác maång.Tuy nhiïn, trïn thûåc vïì Thûúng maåi vaâ dõch vuå (GATS), dõch vuå SMS (dõch vuå nhùæn tin tïë úã nhiïìu trûúâng húåp, caác bûu Phuå luåc cuãa GATS vïì viïîn thöng ngùæn).Theo töi, nïëu hoå khöng àiïån tónh àaä buöåc caác cöng ty múái vaâ Taâi liïåu Tham chiïëu cuãa WTO sùén loâng kïët nöëi nhûäng dõch vuå phaãi traã thïm phñ nêng cêëp àûúâng vïì Viïîn thöng cú baãn (Taâi liïåu nhùæn tin vúái S-Fone, Böå BCVT caáp vaâ nhûäng cú súã vêåt chêët cú Tham chiïëu). nïn can thiïåp àïí daân xïëp vaâ baãn khaác.Vúái lyá do VNPT khöng Trong khi BTA yïu cêìu phaãi coá buöåc VNPT cho pheáp kïët nöëi coá sùén caác cú súã vêåt chêët àoá, caác nhûäng haânh àöång phuâ húåp vúái caác nhùæn tin giûäa MobiFone, àöëi thuã caånh tranh chùèng coân sûå nhûäng hiïåp àõnh viïîn thöng quöëc Vinafone vaâ maång cuãa chuáng töi lûåa choån naâo àaânh phaãi traã toaân tïë, hiïåp àõnh naây cuäng coá nhûäng caâng nhanh caâng töët. Nïëu Böå böå chi phñ àoá nïëu muöën dõch vuå muåc tiïu cuå thïí liïn quan túái viïåc BCVT àaä laâm nhû vêåy thò dõch cuãa mònh àûúåc kïët nöëi. vuå nhùæn tin cuãa chuáng töi àaä cho pheáp àêìu tû nûúác ngoaâi vaâo àûúåc kïët nöëi chó trong 6 Nhûäng thñ duå àoá cho thêëy, mùåc duâ ngaânh viïîn thöng Viïåt Nam.Biïíu 6 thaáng6.” coá lúåi roä raâng trong kïët nöëi, chó ra mûác àöå àêìu tû cuãa Myä trong nhûng viïåc thûåc hiïån möåt chïë àöå suöët quaá trònh thûåc hiïån BTA. kïët nöëi tiïn tiïën vaâ hiïåu quaã laâ Vêën àïì thûúng maåi/àõnh giaá kïët Nhûäng cam kïët quöëc tïë cuãa Viïåt möåt nhiïåm vuå rêët khoá khùn, maâ nöëi Nam gùæn liïìn vúái BTA vaâ nhûäng thûúâng gêy tranh caäi. Nhûäng tranh taâi liïåu tham khaão viïåc thûåc thi vaâ Phñ kïët nöëi vúái VNPT àûúåc têët caã luêån vïì kïët nöëi laâ phöí biïën úã tuên thuã cam kïët àûúåc toám tùæt caác cöng ty khaác coi laâ quaá cao vaâ nhiïìu nûúác vaâ Viïåt Nam cuäng trong Biïíu 7. chiïëm 60-70% chi phñ cuãa nhûäng khöng phaãi laâ ngoaåi lïå. Mùåc duâ caác nhaâ khai thaác caånh tranh. Giaá cûúác yïëu töë tûå do hoáa vaâ caånh tranh àaä Cú cêëu quaãn lyá cuãa Viïåt Nam àaä cao nhû vêåy àaä laâm giaãm khaã nùng àûúåc àûa vaâo chïë àöå quaãn lyá kïët phuâ húåp vúái nhiïìu cam kïët quöëc caånh tranh vïì giaá giûäa caác nhaâ nöëi, àaä coá nhûäng khiïëu naåi tûâ tïë maâ Viïåt Nam àaä tham gia liïn cung cêëp dõch vuå viïîn thöng. Möåt nhûäng nhaâ khai thaác caånh tranh úã quan àïën lônh vûåc viïîn thöng vaâ trong nhûäng vêën àïì dêîn àïën phñ Viïåt Nam.Trong khi nhûäng quy nhûäng cam kïët maâ Viïåt Nam coá kïët nöëi cao laâ, cho àïën nay nhûäng àõnh cuãa Viïåt Nam vïì chïë àöå kïët thïí seä phaãi thûåc hiïån trong quaá mûác cûúác àoá vêîn chûa àûúåc tñnh nöëi noái chung laâ thuêån lúåi, thò vêîn trònh gia nhêåp WTO. Àöìng thúâi, trïn cú súã giaá thaânh. Hiïån nay, phñ coân möåt vaâi bêët öín vïì quaãn lyá, vaâ nhûäng khoaãng caách coân laåi cêìn kïët nöëi do Böå BCVT thöng qua cuäng chùèng ngaåc nhiïn khi vêîn coân àûúåc xoáa boã bùçng nhûäng quy àõnh dûåa trïn thöng tin do VNPT cung coá nhûäng khoá khùn trong viïåc múái vaâ sûãa àöíi nhûäng quy àõnh cêëp.Tuy nhiïn, hïå thöëng haåch toaán thûåc thi kïët nöëi thûåc sûå giûäa hiïån haânh. Khuyïën nghõ cuãa Baáo cuãa VNPT laåi khöng àöåc lêåp, khöng nhûäng nhaâ khai thaác. caáo naây laâ Taâi liïåu Tham chiïëu phaãi thïí tñnh toaán chi phñ kïët nöëi chñnh laâ àiïím têåp trung àêìu tiïn khi Viïåt xaác àûúåc. Do àoá, phñ kïët nöëi coá Cam kïët quöëc tïë Nam múã cûãa vúái nhûäng lúåi ñch cuãa thïí bõ tñnh cao vaâ caác nhaâ khai WTO. Baãn Tham chiïëu coá yá nghôa thaác dõch vuå phaãi gaánh chõu. Cú cêëu phaáp lyá vûâa àûúåc mö taã thuác àêíy caånh tranh trong ngaânh nhòn chung laâ phuâ húåp vúái nhûäng Möåt vêën àïì khaác laâ VNPT sûã duång viïîn thöng vaâ cuäng höî trúå Viïåt yïu cêìu chöëng haânh vi phi caånh quyïìn coá thõ phêìn khöëng chïë cuãa Nam hoaân thiïån khuön khöí phaáp tranh àaä àûúåc àïì cêåp trong nhûäng mònh àïí thu thïm phñ àöëi vúái caác lyá vïì viïîn thöng. hiïåp àõnh quöëc tïë maâ Viïåt Nam cöng ty khaác.Theo quy àõnh 148 vûâa kyá kïët. Cuå thïí, Hiïåp àõnh Chñnh saách chñnh thûác vaâ nhûäng cuãa Böå BCVT - chi phñ àïí thiïët Thûúng maåi Song phûúng Viïåt - taâi liïåu quaãn lyá àaä àûúåc àïì cêåp ___ 6. Àaáng lûu yá laâ kïët nöëi nhùæn tin giûäa S-Fone vaâ Myä àûúåc Viïåt Nam kyá kïët vaâo trong chûúng naây laâ khaá múã àöëi Viettel Mobile àaä àûúåc thûåc hiïån chó sau möåt thaáng 7 nùm 2000 àaä aáp duång vúái caånh tranh cuäng nhû àöëi vúái vaâi thaáng, vaâ trûåc tiïëp chûá khöng qua töíng àaâi trung gian. nhûäng àiïìu khoaãn chñnh vïì caånh caác nguyïn tùæc thõ trûúâng, vaâ NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 17
  25. khöng quaá nhêën maånh vaâo sûå Biïíu 6: Hiïåp àõnh Thûúng maåi Song phûúng Viïåt - Myä àöëi vúái àêìu tû kiïím soaát cuãa Nhaâ nûúác àöëi vúái nûúác ngoaâi vïì viïîn thöng ngaânh viïîn thöng.Viïåc hoaân thiïån Giai Àêìu tû khuön khöí phaáp lyá cuãa Viïåt Nam Phêìn thõ trûúâng Thúâi gian Haån àoaån cuãa Myä theo caách thûác uãng höå caånh tranh seä khöng phaãi laâ quaá khoá khùn.Tuy 0 Têët caã caác phêìn thõ trûúâng 0% Theo BTA 12/2001 nhiïn, mùåc duâ àaä coá caác chñnh Caác dõch vuå viïîn thöng giaá trõ 2 nùm sau kyá I Túái 50% Cuöëi nùm 2003 saách chñnh thûác, nhiïìu quan chûác gia tùng kïët hiïåp àõnh Chñnh phuã, möåt caách khöng chñnh Caác dõch vuå Internet giaá trõ 3 nùm sau kyá II Túái 50% Cuöëi nùm 2004 thûác, àaä bêìy toã quan àiïím thêån gia tùng kïët hiïåp àõnh troång vïì mûác àöå maâ ngaânh naây seä Caác dõch vuå di àöång, cho 4 nùm sau kyá III Túái 49% Cuöëi nùm 2005 múã cûãa cho tû nhên vaâ nûúác ngoaâi thuï kïnh vaâ vïå tinh kïët hiïåp àõnh tham gia, cuäng nhû mûác àöå kiïím Dõch vuå àiïån thoaåi cöë àõnh IV Túái 45% 6 nùm Cuöëi nùm 2007 soaát phuâ húåp cuãa Nhaâ nûúác. Caác (göìm caã àûúâng daâi) quan chûác Chñnh phuã cho rùçng vêën àïì chñnh úã àêy laâ mûác àöå kiïím soaát phuâ húåp cuãa Nhaâ nûúác. àoá dûúâng nhû khöng phaãi laâ giaá trõ cuãa Viïåt Nam àïí thuác àêíy caånh Àöåc quyïìn cuãa Nhaâ nûúác trong vaâ muåc tiïu tûå thên. Kïët quaã laâ tranh trong ngaânh naây coá thïí seä möåt söë lônh vûåc laâ phûúng tiïån àïí viïåc hoaân thiïån khuön khöí phaáp lyá khöng dïî daâng nhû thoaåt nhòn. Nhaâ nûúác kiïím soaát, nhûng àiïìu 18 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  26. Biïíu 7:Töíng quan vïì nghôa vuå theo caác àiïìu ûúác quöëc tïë cuãa Viïåt Nam Haânh àöång triïín khai/ Àiïìu ûúác quöëc tïë Àiïìu khoaãn Tònh hònh thûåc hiïån cêìn thûåc hiïån Hiïåp àõnh Thûúng maåi Song phûúng (BTA) • Chûúng III: Dõch vuå • Boã caác haâng raâo phi thuïë àöëi vúái xuêët • Viïåt Nam àaä thûåc • Chñnh phuã àaä thiïët lêåp nhoám cöng taác • Chûúng IV:Tñnh khêíu cuãa Myä, kïí caã trong viïîn thöng; hiïån möåt söë nöåi dung àiïìu phöëi caác nöî lûåc xêy dûång luêåt vaâ minh baåch vaâ quyïìn • Baão vïå hiïåu quaã quyïìn súã hûäu trñ tuïå cuãa BTA, nhûng vêîn quy àõnh, tuy nhiïn,Viïåt Nam thiïëu khaáng nghõ cuãa Myä; àang chêåm hún kïë chuyïn gia vaâ nguöìn lûåc; • ChûúngV: Phaát triïín • Múã cûãa thõ trûúâng Viïåt Nam cho caác hoaåch. • Chñnh phuã Myä àaä höî trúå kyä thuêåt cho quan hïå àêìu tû nhaâ cung cêëp dõch vuå cuãa Myä, vñ duå: Viïåt Nam vïì tû vêën kyä thuêåt, àaâo taåo (àûúåc böí sung bùçng àêìu tû nûúác ngoaâi; vaâ cung cêëp taâi liïåu, taåo àiïìu kiïån cho Phuå luåc H vaâ caác • Xêy dûång quy àõnh vaâ thïí lïå quaãn lyá viïåc àöíi múái vaâ thûåc hiïån caác yïu cêìu Cöng thû) minh baåch vaâ cöng bùçng àöëi vúái caác phûác taåp cuãa BTA. nhaâ àêìu tû Myä. Phuå luåc GATS vïì viïîn thöng (tham chiïëu túái BTA ngoaåi trûâ àoaån 6 vaâ 7) • Àoaån 4 • Yïu cêìu phaát triïín khuön khöí • Caác quy àõnh quaãn lyá quaãn lyá minh baåch: nhû thöng tin vïì cuãa Viïåt Nam phuâ tiïu chuêín, giaá cûúác, cêëp pheáp húåp vúái caác àiïìu kiïån naây. • Àoaån 5 • Yïu cêìu àûúåc truy nhêåp túái maång • Thiïëu quy àõnh vïì kïët • MPT cêìn laâm roä chñnh saách kïët nöëi, cöng cöång, nhû vïì kïët nöëi, duâng nöëi khöng phên biïåt xaác àõnh roä vaâ ngùn chùån caác haânh vi chung haå têìng coá thïí bõ hiïíu laâ chûa phên biïåt. tuên thuã àiïìu ûúác quöëc tïë. Tham chiïëu cuãa WTO vïì viïîn thöng cú baãn (nïu trong BTA) • Caác khaái niïåm • Gùæn caác khaái niïåm cuãa Viïåt Nam vúái • Phuâ húåp, mùåc duâ coân WTO. coá möåt söë khaác biïåt vïì khaái niïåm. • Baão vïå caånh tranh • Buâ cheáo. • Viïåt Nam coá chñnh • Phaát triïín haåch toaán theo giaá thaânh, saách buâ cheáo, quy phên böí chi phñ àïí xaác àõnh vaâ loaåi boã àõnh hiïån nay chûa buâ cheáo. loaåi boã hoaân toaân. • Laåm duång thöng tin vïì àöëi thuã • Nhòn chung laâ phuâ • Tùng cûúâng hûúáng dêîn nhû vïì “laåm caånh tranh. húåp, nhûng coá àõnh duång” thöng qua nghõ àõnh hoùåc chó thõ nghôa heåp vïì “laåm cuãa Chñnh phuã. duång”. • Dêëu thöng tin thûúng maåi vaâ kyä thuêåt • Phuâ húåp, theo Luêåt • Coá sûå gùæn kïët roä raâng giûäa ngaânh viïîn cêìn thiïët. Caånh tranh. thöng vaâ Luêåt Caånh tranh cuãa Viïåt Nam. • Kïët nöëi • Tiïu chñ kyä thuêåt chi tiïët theo tiïu • Phuâ húåp möåt phêìn, • Ban haânh chó thõ nhû vïì chi phñ kïët nöëi chuêín kïët nöëi toaân cêìu. nhûng thiïëu caác nöåi vaâ trò hoaän vïì mùåt kyä thuêåt. dung cú baãn cuãa cú chïë kïët nöëi. NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 19
  27. Haânh àöång triïín khai/ Àiïìu ûúác quöëc tïë Àiïìu khoaãn Tònh hònh thûåc hiïån cêìn thûåc hiïån Tham chiïëu cuãa WTO vïì viïîn thöng cú baãn (nïu trong BTA) (tiïëp theo) • Dõch vuå phöí cêåp • Quyïìn xaác àõnh nghôa vuå dõch vuå phöí • Chûa xaác àõnh roä, do Viïåt Nam cêåp (khöng bõ xem laâ caác haânh vi phi àang xêy dûång caác chñnh saách vaâ caånh tranh), vúái àiïìu kiïån phaãi coá sûå quy àõnh vïì dõch vuå phöí cêåp. quaãn lyá minh baåch vaâ trung lêåp. • Cöng khai tiïu chñ • Tiïu chñ cêëp pheáp vaâ thúâi gian ra • Tiïu chñ cêëp pheáp chûa hoaân thiïån • Phaát triïín hún nûäa tiïu cêëp pheáp quyïët àõnh, göìm caã caác àiïìu kiïån vaâ mêåp múâ, khöng coá thúâi haån cho chñ cêëp pheáp úã Viïåt Nam. àiïìu khoaãn cuãa tûâng giêëy pheáp; viïåc ra quyïët àõnh cêëp pheáp; • Lyá do tûâ chöëi cêëp pheáp phaãi àûúåc • Caác àiïìu kiïån àiïìu khoaãn cuãa tûâng thöng baáo theo yïu cêìu. giêëy pheáp chûa àûúåc cöng khai. • Nhaâ quaãn lyá àöåc lêåp • Cú quan quaãn lyá phaãi taách biïåt vaâ • Khöng phuâ húåp, do quan hïå giûäa khöng phuå thuöåc möåt nhaâ khai thaác MPT vaâ VNPT vêîn chùåt cheä; dõch vuå naâo; • Coá sûå luên chuyïín caán böå giûäa hai • Caác quyïët àõnh vaâ trònh tûå quaãn lyá töí chûác naây; phaãi vö tû vúái moåi bïn tham gia thõ • Traách nhiïåm chöìng cheáo, ngûúâi trûúâng. àûáng àêìu MPT cuäng úã trong HÀQT cuãa VNPT. • Phên böí vaâ sûã duång • Quy trònh phên böí vaâ sûã duång nguöìn • Do caác kïë hoaåch cuãa MPT vïì caác caác nguöìn taâi taâi nguyïn khan hiïëm phaãI àûúåc thûåc nguöìn taâi nguyïn naây chûa àûúåc nguyïn khan hiïëm hiïån khaách quan, kõp thúâi, minh baåch cöng böë, nïn chûa roä ba tiïu chñ vaâ khöng phên biïåt; naây (khaách quan, kõp thúâi vaâ minh • Hiïån traång phên böí têìn söë seä àûúåc baåch) coá àûúåc thûåc hiïån khöng. cöng khai, nhûng khöng yïu cêìu chi tiïët vïì phên böí têìn söë cho caác dõch vuå cuãa Chñnh phuã. 20 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  28. CÚ CÊËU THÕ TRÛÚÂNG VAÂ VÊËN ÀÏÌ SÚÃ HÛÄU aånh tranh trong ngaânh nhûäng dõch vuå thöng tin haâng • Cöng ty Cöí phêìn Dõch vuå viïîn thöng Viïåt Nam àaä haãi; Bûu chñnh Viïîn thöng Saâi C gia tùng àaáng kïí tûâ nùm - Cú cêëu töí chûác phûác taåp Goân(SPT): 1993, thúâi àiïím vêîn coân àöåc göìm 61 Bûu àiïån tónh thaânh - Àûúåc thaânh lêåp nùm 1995 quyïìn trong têët caã lônh vûåc trong vaâ àõa phûúng, caác cöng ty cöí nhû möåt cöng ty cöí phêìn; ngaânh naây. Mùåc duâ coá nhûäng thay phêìn, cöng ty liïn doanh vaâ - Cöí àöng saáng lêåp laâ nhûäng àöíi, nhûng ngaânh viïîn thöng vêîn nhûäng cöng ty con khaác; do doanh nghiïåp Nhaâ nûúác VNPT doanh nghiïåp Nhaâ nûúác, - Súã hûäu 18% nhaâ khai thaác lúán chi phöëi.Theo Ngên haâng Thïë giúái, VNPT súã hûäu 18%; thûá hai úã thaânh phöë HCM; VNPT nùæm giûä xêëp xó 94% thõ - Cung cêëp caác dõch vuå àiïån trûúâng, khai thaác têët caã caác lônh - Súã hûäu vaâ khai thaác gêìn 100% thoaåi cöë àõnh (chó úã thaânh vûåc viïîn thöng, thiïët bõ, cú khñ, xêy töíng söë 5,4 triïåu thuï bao phöë HCM), DLD, ILD, di àöång dûång vaâ tû vêën. Cöng ty naây cuäng àang khai thaác; vaâ VoIP; coá nhûäng taâi saãn khöng thuöåc viïîn - Thaânh lêåp VPN vaâ WiFi nùm - Dûå aán di àöång liïn doanh vúái thöng nhû du lõch, in êën, vaâ baão 2003; Haân Quöëc sûã duång cöng hiïím. Nhûäng nhaâ khai thaác khaác - Giûä xêëp xó 94% thõ trûúâng nghïå CDMA; cuäng àaä tham gia vaâo thõ trûúâng, viïîn thöng trong caã nûúác. - Cho àïën nùm 2004 àaä khai nhûng nhòn chung úã Viïåt Nam vêîn thaác àûúåc khoaãng 40.000 thiïëu möåt möi trûúâng caånh tranh • Cöng ty Àiïån tûã Viïîn thöng àûúâng dêy mùåt àêët úã Saâi Goân; thûåc sûå. Quên àöåi (Viettel): - Nùæm giûä sêëp xó 3% thõ trûúâng - 100% súã hûäu búãi quên àöåi Nhûäng nhaâ khai thaác coá viïîn thöng trong caã nûúác. Viïåt Nam; haå têìng (FBO) • Cöng ty Viïîn thöng Àiïån - Nhêån àûúåc giêëy pheáp nùm lûåc (ETC): Viïåt Nam coá 6 FBO cung cêëp dõch 1995, cung cêëp nhûäng dõch vuå vuå dûåa trïn cú súã haå têìng maång cöë àõnh nöåi haåt, àûúâng daâi - Laâ cú quan àöåc quyïìn vïì cuãa mònh, möîi nhaâ khai thaác vïì cú trong nûúác (DLD), àûúâng daâi àiïån, thuöåc Chñnh phuã 100%; baãn àïìu laâ cöng ty Nhaâ nûúác, vaâ quöëc tïë (ILD), cho thuï - Cung cêëp caác dõch vuå àiïån ngoaåi trûâ VNPT, möîi nhaâ khai thaác àûúâng dêy, di àöång vaâ thoaåi cöë àõnh, DLD, ILD, cho àïìu têåp trung úã möåt vuâng àõa lyá Internet; thuï àûúâng dêy àiïån thoaåi, di hoùåc möåt loaåi hònh dõch vuå. Dûúái - Khai thaác maång radio àûúâng àöång vaâ VoIP; àêy laâ baãn toám tùæt vïì súã hûäu vaâ daâi úã Haâ Nöåi; - Coá cú súã haå têìng maång àang dõch vuå cuãa 6 nhaâ khai thaác FBO: - Khai thaác IXP vaâ cung cêëp phaát triïín khaá nùng àöång vaâ • Töíng cöng ty Bûu chñnh truy nhêåp leã, nhû ISP; coá dõch vuå cho thuï àûúâng dêy cöë àõnh; Viïîn thöng Viïåt Nam - Maång chuã yïëu dûåa trïn thïí (VNPT): chïë IP vaâ giaãm búát nhûäng - Chuêín bõ khai thaác nhûäng dõch vuå di àöång VoIP vaâ CDMA. - Nhaâ khai thaác chuã àaåo thuöåc dõch vuå kiïím tra VoIP; Nhaâ nûúác, khai thaác têët caã - Bùæt àêìu cung cêëp dõch vuå di • Cöng ty Cöí phêìnViïîn caác lônh vûåc viïîn thöng trûâ àöång thaáng 10 nùm 2004. thöng Haâ Nöåi (HT): NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 21
  29. - Laâ nhaâ khai thaác vúái àêìu tû - Cung cêëp caác dõch vuå àiïån - Cung cêëp caác dõch vuå vïì biïín tû nhên, mùåc duâ coân haån chïë; thoaåi cöë àõnh (chó úã Haâ Nöåi), vaâ caác dõch vuå thöng tin vö - Laâ Cöng ty Cöí phêìn àûúåc DLD, ILD, di àöång, Internet vaâ tuyïën cho caác thuyïìn trïn thaânh lêåp búãi: Hiïåp höåi Viïîn VoIP. biïín. thöng Cöng nghïå Cao • Cöng ty Thöng tin Àiïån tûã Dõch vuå viïîn thöng cuãa 6 FBO (56,25%), Cöng ty Àiïån tûã Haâ Haâng haãi Viïåt Nam àûúåc toám tùæt trong Biïíu 8, cuâng Nöåi (25%), Cöng ty Cöí phêìn (VISHIPEL): vúái baãn àaánh giaá vïì mûác àöå caånh Phaát triïín Cöng nghïå cao Haâ - Töíng cöng ty Haâng haãi súã tranh trong ngaânh. Nöåi (6,25%) vaâ Cöng ty Cöí hûäu 100%; phêìn Nhûåa Hanel (12,5%); Cêìn phaãi chuá yá rùçng VNPT khöng phaãi laâ cöng ty töí chûác theo nhûäng tiïu chuêín cuãa khu vûåc tû Biïíu 8: Caånh tranh giûäa caác FBO Viïåt Nam nhên phûúng têy.VNPT laâ têåp húåp nhûäng liïn doanh vaâ nhûäng doanh Hiïån traång SPT HT Vishipel Dõch vuå VNPT Viettel ETC caånh tranh (Saigon) (Hanoi) (Haâng haãi) nghiïåp phuå thuöåc, PTT vaâ doanh nghiïåp Nhaâ nûúác trong ngaânh. Nöåi haåt Haån chïë Möåt quyïët àõnh gêìn àêy cuãa Chñnh • VNPT chi phöëi phuã (Söë 58/2005/QÀ-TTg) dûå • Caånh tranh 9 9 9 9 9 kiïën taái cú cêëu VNPT thaânh cú theo khu vûåc cêëu cöng ty meå - con, göìm möåt àõa lyá ban quaãn lyá àïí quaãn lyá cöng ty meå Àûúâng Haån chïë vaâ thaânh lêåp nhûäng cöng ty con vïì • VNPT chi daâi bûu chñnh vaâ viïîn thöng.Theo trong phöëi 9 9 9 9 9 nûúác • Caånh tranh kinh nghiïåm quöëc tïë, viïåc cöng ty theo khu vûåc hoáa àûúåc coi nhû bûúác khúãi àêìu àõa lyá cho viïåc tû nhên hoáa vò quaá trònh Àûúâng Haån chïë naây àoâi hoãi PTT phaãi hoaåt àöång • VNPT chi daâi quöëc theo nhûäng chuêín mûåc quöëc tïë vïì tïë phöëi quaãn lyá, taâi chñnh.Viïåc caãi töí, àûúåc • Caånh tranh 9 9 9 9 9 9 theo khu vûåc dûå tñnh bùæt àêìu vaâo quyá IV nùm àõa lyá • Caånh tranh 2005, seä thïí hiïån nhûäng bûúác khúãi qua VoIP àêìu quan troång trong viïåc töí chûác laåi VNPT. Biïíu 9 seä nïu roä sûå phûác Di àöång Caånh tranh cao • Liïn doanh taåp trong cú cêëu töí chûác hiïån nay vúái caác nhaâ 9 9 9 9 cuãa VNPT. khai thaác nûúác ngoaâi Tònh hònh caånh tranh Thuï Haån chïë trong thõ trûúâng dõch vuå kïnh • VNPT chi phöëi di àöång • Caånh tranh 9 9 9 theo khu vûåc Tònh hònh caånh tranh trong thõ àõa lyá trûúâng dõch vuå di àöång maånh meä Internet Caånh tranh hún so vúái caånh tranh trong thõ • Bùng thöng trûúâng àiïån thoaåi cöë àõnh.Viïåt haån chïë • Caác nhaâ khai 9 9 9 9 Nam àaä cêëp 6 giêëy pheáp trong thaác dõch vuå möåt thõ trûúâng caånh tranh ngaây SBO caâng tùng, trong khi vêîn coân 22 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  30. Biïíu 9: Cú cêëu töí chûác cuãa VNPT VNPT nghïå caånh tranh: GSM, CDMA vaâ Hïå thöëng Àiïån thoaåi cêìm tay Caá nhên (PHS). Biïíu 10 seä cho thêëy 61 Bûu àiïån tónh/thaânh vaâ caác Bûu àiïån àõa phûúng thaânh phêìn caånh tranh cuãa thõ trûúâng di àöång Viïåt Nam. Caác àún võ Caác cöng ty Caác nhaâ khai thaác dõch Caác dûå aán BCC Caác lônh vûåc thaânh viïn thuöåc liïn quan vaâ liïn doanh kinh doanh khaác vuå SBO: nhaâ cung cêëp súã hûäu Nhaâ nûúác àïën viïîn thöng khaác dõch vuå Internet - Cty Viïîn thöng - VN-Telstra - Thiïët bõ viïîn - Xêy dûång liïn tónh (VTN) - VN-Korea thöng - Du lõch Ngoaâi 6 giêëy pheáp FBO, hún möåt - Cty Viïîn thöng Telecom - Xêy dûång BÀ - Tû vêën taá caác cöng ty khaác cuäng nhêån quöëc tïë (VTI) - Liïn doanh - Taâi chñnh BÀ - Nhêåp khêíu - Cty Àiïån toaán vaâ Vina-Daesung - Lùæp àùåt thiïët bõ - Baão hiïím àûúåc giêëy pheáp vïì dõch vuå giaá trõ truyïìn söë liïåu - LD VN-Alcatel - Saãn xuêët thiïët bõ - Kyä thuêåt gia tùng, chuã yïëu laâ ISP.Trong 13 (VDC) - LD VN-Siemens - In êën cöng ty àûúåc nhêån giêëy pheáp, thò - Cty Dõch vuå Viïîn - LD VN-Fujitsu chó vaâi cöng ty thûåc sûå cung cêëp thöng (GPC) - LD VN-NEC - Cöng ty thöng tin - v.v dõch vuå.Trong söë nhûäng nhaâ cung di àöång (VMS) cêëp ISP àöåc lêåp thò chó coá Cöng ty truyïìn thöng FPT vaâ Netnam laâ Nguöìn:VNPT website,World Bank, phoãng vêën cuãa VNCI. nùng àöång hún caã. Cöng ty truyïìn Biïíu 10: Caånh tranh trong thõ trûúâng di àöång Viïåt Nam thöng FPT trûåc thuöåc vaâ àûúåc höî trúå búãi têåp àoaân cöng ty FPT, Cöng Cöng ty Súã hûäu Àêìu tû Thuï bao Hoaåt àöång trong khi Netnam tiïn phong giúái nghïå thiïåu dõch vuå thû àiïån tûã vaâ Vinaphone VNPT 130 triïåu USD GSM 3.0 triïåu 1996 Internet úã Viïåt Nam.Caã hai cöng ty naây àïìu coá söë khaách haâng trung VNPT MobiFone 456 triïåu USD GSM 2,5 triïåu 1998 Comvik thaânh lúán. Viettel Viettel JV Chûa coá söë liïåu GSM 250.000 2004 Theo thöëng kï cuãa MPT, sûã duång Internet àaä tùng àaáng kïí trong SPT SLD S-Fone 230 triïåu USD CDMA 200.000 2003 nhûäng nùm gêìn àêy. Söë liïåu cuãa Telecom thaáng 7 nùm 2004 àaä cho thêëy Cityphone VNPT Chûa coá söë liïåu PHS Chûa coá söë liïåu Chûa coá söë liïåu tùng gêìn 70% thuï bao múái trïn thõ trûúâng, àaåt àûúåc gêìn 1,5 triïåu VP Telecom VPT 630 triïåu USD CDMA Chûa coá söë liïåu Quyá II 2005 thuï bao.Trong nhûäng giai àoaån HT HT 656 triïåu USD CDMA Chûa coá söë liïåu Quyá IV 2005 phaát triïín gêìn àêy cuãa Internet, Hutchison khaá phöí biïën viïåc nhiïìu ngûúâi sûã Nguöìn:Thúâi baáo Kinh tïë Saâi Goân. duång möåt taâi khoaãn, chùèng haån nhû úã caác trûúâng àaåi hoåc hoùåc caác doanh nghiïåp.Vò thïë, àïën cuöëi nhûäng súã hûäu chöìng cheáo, nhû möåt söë nhaâ àêìu tû nûúác ngoaâi, àaä thaáng 7 nùm 2004,Viïåt Nam coá VNPT súã hûäu Vinaphone vaâ möåt àem laåi kïët quaã tñch cûåc àöëi vúái hún 5 triïåu ngûúâi sûã duång phêìn MobiFone. Caånh tranh àaä viïåc giaãm giaá cûúác. Nhaâ khai thaác Internet. Bùng thöng truy nhêåp laâm cho söë thuï bao tùng nhanh, S-Fone gêìn àêy àaä cùæt giaãm phñ Internet röång vêîn chûa phöí biïën úã theo möåt nghiïn cûáu gêìn àêy, coá hoâa maång xuöëng 50% vaâ giaãm caã Viïåt Nam. Biïíu 11 seä chó ra sûå khoaãng 5,5 triïåu thuï bao di àöång. phñ thuï bao. Nhûäng nhaâ khai thaác tùng trûúãng nhanh tûâ nùm 2003 Mûác àöå caånh tranh cao, göìm caã maång sûã duång 3 tiïu chuêín cöng àïën giûäa nùm 2004. NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 23
  31. Biïíu 11:Thuï bao Internet vaâ mêåt àöå úã Viïåt Nam Thuï bao Internet Mêåt àöå Internet 6.000 6.000 7.0% 5.342 Söë thuï bao Ngûúâi sûã duång 5.000 4.714 5.000 6.0% Ngûúâi sûã duång % Dên söë 3.821 5.0% 4.000 4.000 3.332 4.0% 3.000 2.490 3.000 3.0% 1.904 2.000 2.000 Thuï bao (000) 1.436 Thuï bao (000) 2.0% 1.268 Mêåt àöå Internet 852 1.027 1.000 632 1.000 466 1.0% - - 0.0% 2Q 03 3Q 03 4Q 03 1Q 05 2Q 05 Jul 04 2Q 03 3Q 03 4Q 03 1Q 05 2Q 05 Jul 04 Möåt àöång lûåc khaác àöëi vúái viïåc sûã muåc àñch sûã duång cuãa caác website dõch vuå quay söë vúái nhûäng dõch vuå duång vaâ tùng trûúãng trong lônh vûåc nöåi haåt. àûúâng dêy mùåt àêët hoùåc caác dõch Internet laâ viïåc àùng kyá àõa chó IP vuå bùng thöng röång nhû DSL. Thõ trûúâng Internet Viïåt Nam vêîn vaâ tïn miïìn.Theo Trung têm Nhûäng nhaâ khai thaác truyïìn hònh do nhûäng ngûúâi coá giêëy pheáp FBO Thöng tin Internet Viïåt Nam – caáp cuäng coá thïm thõ trûúâng khi thöëng lônh, vaâ cuäng nhû hêìu hïët möåt àún võ cuãa MPT – khöëi lûúång hoå giúái thiïåu caác saãn phêím bùng caác lônh vûåc khaác,VNPT laâ nhaâ àõa chó IP tùng hún 220% tûâ thöng röång. Nhûäng àöíi múái trong cung cêëp chuã àaåo vúái 57% thõ 134,000 thaáng 9 nùm 2003 àïën tûúng lai nhû cung cêëp truy nhêåp trûúâng.Trong khi VNPT mêët möåt 433,000 vaâo thaáng 6 nùm 2005. Internet qua àiïån thoaåi di àöång seä söë thõ phêìn vaâo thaáng 3 nùm 2003 Viïåc àùng kyá tïn miïìn cuäng gia laâm gia tùng thïm sûác maånh cuãa (tûâ 65% xuöëng 57%), nhûäng thõ tùng nhûng khöng maånh, tùng 7% nhûäng cöng ty cung cêëp dõch vuå phêìn naây àöí vïì caác SOE khaác chûá tûâ 4.300 lïn 4.600 trong cuâng thúâi töíng húåp so vúái caác ISP quay söë. khöng phaãi caác ISP àöåc lêåp, vaâ thõ kyâ àoá. Nhûäng tïn miïìn nhû Sûå phên tñch thõ trûúâng cuãa caác phêìn cuãa nhoám naây vêîn giûä nhû .com.vn chiïëm 82%, tiïëp theo laâ ISP Viïåt Nam tûâ thaáng 3 nùm 2003 mûác trûúác.Vïì mùåt quöëc tïë, nhûäng .org.vn 5%, .edu.vn 5%, .gov.vn 3%, àïën thaáng 6 nùm 2004 àûúåc phaãn ISP àöåc lêåp mêët võ trñ vò cöng ty loaåi khaác 3% vaâ .net.vn 2%. Sûå aánh trong Biïíu 12. viïîn thöng truyïìn thöëng boác taách phên loaåi naây àaä cho thêëy sú böå Biïíu 12:Thõ phêìn caác ISP vaâo thaáng 3-2003 vaâ thaáng 6-2004 Thõ phêìn cuãa caác ISP vaâo thaáng 3/2003 Thõ phêìn cuãa caác ISP vaâo thaáng 6/2004 VIETEL SPT OCI OCI, 7.714 16.593 HANOITEL VIETEL 22.983 9.480 2% 4% 3.306 93.802 HANOITEL 2% 2% <1% 21 7% SPT NETNAM <1% 99.771 29.820 6% 7% NETNAM FPT 104.927 98.205 7% 21% VNPT 823.172 VNPT 57% FPT 303.877 288.456 65% 20% 24 NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM
  32. Biïíu 13: Kïët nöëi Internet úã Viïåt Nam Bùng thöng Internet cuãa caác ISP Bùng thöng Internet cuãa caác nûúác % % thõ trûúâng thõ trûúâng HK 38% VNPT 905 87% 387 Singapore 314 30% FPT 89 9% USA 175 17% VIETEL 38 China 155 15% 4% Korea 4 <1% SPT 4 <1% Bùng thöng (Mbps) <1% Tïn nûúác Japan 2 ETC 2 Taiwan 1 <1% <1% 02004006008001000 0 100 200 300 400 500 Mbps Mbps Möåt trong nhûäng haån chïë àöëi vúái phaát triïín ngaânh phuå thuöåc vaâo • Caác dõch vuå nguöìn nhên lûåc; thõ trûúâng Internet Viïåt Nam viïîn thöng naây, àaánh giaá úã dûúái • Xûã lyá khiïëu naåi; (ngoaâi caách truy nhêåp àûúâng dêy àêy laâ àïí hiïíu àûúåc ngaânh múái nöíi • Nhûäng dõch vuå taâi chñnh vaâ kïë mùåt àêët àún giaãn) laâ khaã nùng kïët naây. Àöi khi dõch vuå liïn quan túái toaán; nöëi quöëc tïë. Àïën thaáng 4 nùm IT, caác dõch vuå tûâ xa hoùåc thêìu laåi • Phaát triïín nöåi dung; 2004, caã nûúác múái chó coá 1038 hoaåt àöång kinh doanh (BPO), ITES Mbp kïët nöëi vaâ VNPT kiïím soaát bao göìm nhûäng dõch vuå nhû: • Caác dõch vuå höî trúå kiïån tuång vaâ gêìn 90% àûúâng dêy. Xeát vïì àiïím tû vêën luêåt phaáp; • Nhêåp söë liïåu, chuyïín àöíi söë àïën cuãa kïët nöëi, Höìng Köng vaâ • Höî trúå cú khñ; liïåu, phaát triïín, xûã lyá thöng Singapore chiïëm 68% truy nhêåp tin/söë liïåu; • Höî trúå mua sùæm. quöëc tïë cuãa Viïåt Nam.Biïíu 13 cung cêëp chi tiïët vïì nhûäng àiïím • Sûã duång IT àïí cung cêëp hoùåc Nùm 2001, IDC dûå tñnh cöng khai thaác bùng thöng röång vaâ kïët truyïìn taãi dõch vuå; nghiïåp ITES toaân cêìu trõ giaá 7,1 tyã nöëi. • Khöng yïu cêìu phaãi thaânh thaåo àöla Myä.Vúái mûác tùng trûúãng vïì phêìn mïìm, trong hêìu hïët àûúåc àaánh giaá àïën nùm 2006 laâ Nhûäng dõch vuå trïn nïìn trûúâng húåp, khöng yïu cêìu bêët 11% CAGR, cöng nghiïåp ITES àaä cöng nghïå thöng tin cûá àaâo taåo àùåc biïåt naâo, ngoaâi sùén saâng àïí tùng túái 1,2 nghòn tyã àöla Myä. Hiïån taåi, nhûäng thõ (ITES) viïåc àaâo taåo taåi chöî trong cöng viïåc cho nhûäng nhaâ cung cêëp trûúâng chñnh cuãa ITES laâ Ai Len, Chñnh phuã Viïåt Nam àaä höî trúå dõch vuå; ÊËn Àöå, Israel, Canada, Philippine vaâ Nam Phi.Tuy nhiïn,Viïåt Nam maånh meä cho phaát triïín cöng • Àûúåc thûåc hiïån úã xa ngûúâi sûã àûúåc coi nhû möåt trong mêëy chuåc nghïå thöng tin.Viïåc caãi caách ngaânh duång cuöëi cuâng. viïîn thöng seä coá àoáng goáp quan nûúác àiïím àïën bêåc hai vaâ nhûäng troång vaâo thaânh cöng cuãa chñnh Caác hoaåt àöång ITES thöng thûúâng haânh àöång vaâ chñnh saách maånh meä saách Chñnh phuã. Möåt khña caånh bao göìm: cuãa Chñnh phuã coá thïí caãi thiïån àûúåc triïín voång cuãa àêët nûúác àöëi quan troång khaác cuãa chñnh saách IT • Chûúng trònh ghi êm; laâ khuyïën khñch ITES. Cuäng nhû vúái nhûäng àöëi thuã caånh tranh • Caác dõch vuå haânh chñnh; truy nhêåp Internet, caác cöng ty quöëc tïë maånh khaác. Biïíu 14 àaä chó ITES dûåa vaâo cú súã haå têìng viïîn • Tñnh cûúác vaâ thu cûúác; roä võ trñ cuãa Viïåt Nam so vúái thöng cú baãn àïí thûåc hiïån caác • Nhûäng hïå thöëng thöng tin àõa lyá; nhûäng nhaâ cung cêëp ITES haâng àêìu hoaåt àöång kinh doanh haâng ngaây. • Trung têm tûúng taác khaách trong khu vûåc. Vò Viïåt Nam àaä chuá troång vaâo haâng; NGHIÏN CÛÁU VÏÌ CAÅNH TRANH NGAÂNH VIÏÎN THÖNG VIÏÅT NAM 25