Một số giải pháp áp dụng phương pháp dạy học theo quan điểm tích cực hóa người học cho môn Tin học ở trường THCS tại TP. Hồ Chí Minh

Nội dung text: Một số giải pháp áp dụng phương pháp dạy học theo quan điểm tích cực hóa người học cho môn Tin học ở trường THCS tại TP. Hồ Chí Minh

1. BÀI BÁO KHOA HỌC TRẦN KIM TUYỀN MỘT SỐ GIẢI PHÁP ÁP DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO QUAN ĐIỂM TÍCH CỰC HĨA NGƢỜI HỌC CHO MƠN TIN HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THCS TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TĨM TẮT Trong bài viết này, tác giả trình bày một số giải pháp tương ứng để áp dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học cho mơn Tin học ở trường THCS Chi Lăng tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay. ABSTRACT In this articles, I introduce some solutions to apply the method teaching following developing learner for the subject Computer Science at the Chi Lăng middle school in Ho Chi Minh City in the current period. I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN: Việc đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy xuất phát từ yêu cầu làm cho sự nghiệp giáo dục – đào tạo bắt kịp với nhu cầu phát triển của xã hội. Đĩ là một cơng việc được tiến hành thường xuyên ở tất cả các nước trên thế giới, chứ khơng phải riêng gì ở Việt Nam chúng ta. Các thuật ngữ như “cải cách giáo dục” hoặc “đổi mới phương pháp dạy học” hay “đổi mới mơ hình dạy học” được dùng tùy theo từng nước. Vấn đề dạy học theo hướng tích cực hĩa người học đã được đề cập đến khá nhiều trong các tài liệu dạy học trong nước và ngồi nước. Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học ở mơn Tin học cho các em HS tại trường THCS Chi Lăng mới chỉ được thực hiện ở mức để cho học sinh phát biểu ý kiến, cho học sinh thảo luận theo nhĩm Thực tế đĩ là do một số nguyên nhân như sau: Một là, về đội ngũ giáo viên giảng dạy tại trường: đa số GV ngại áp dụng PPDH theo hướng tích cực vì điều kiện dạy học, trang thiết bị phục vụ giảng dạy cịn thiếu, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu học tập; mặt khác GV ít hiểu biết về các PPDH theo hướng tích cực. Hai là, về tài liệu học tập, thiết bị phục vụ giảng dạy: đa số GV và HS đều nhận định cịn thiếu, cần trang bị thêm. Ba là, về tổ chức quản lý đào tạo: việc áp dụng PPDH theo hướng tích cực mất nhiều thời gian và cơng sức chuẩn bị cũng như thực hiện; nhưng ban lãnh đạo trường chưa cĩ biện pháp hỗ trợ khích lệ GV áp dụng PPDH theo hướng tích cực . Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 1
2. Các nguyên nhân hạn chế và một số giải pháp áp dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học Bốn là, về trình độ người học: HS ở lứa tuổi THCS hiện nay vẫn cịn quen với cách học truyền thống từ bậc học dưới, do đĩ, người học luơn cĩ tính ỷ lại vào người dạy, thụ động, lười tư duy và thiếu sáng tạo. II. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP: Dựa vào cơ sở trên, tác giả đề xuất một số giải pháp sau: 1. Giải pháp về phát triển đội ngũ giáo viên giảng dạy: GV là điều kiện tiên quyết trong việc vận dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học trong giai đoạn hiện nay. GV cĩ kiến thức tốt, phương pháp sư phạm hợp lý, sử dụng được những thiết bị cần thiết sẽ cung cấp kiến thức cần thiết cho HS, hướng dẫn tài liệu liên quan cho HS nghiên cứu,và cũng chính từ GV cĩ kiến thức tốt mới cĩ được tài liệu tốt cho HS học tập, tham khảo. Đây là giải pháp nhằm nâng cao trình độ của đội ngũ giáo viên và tạo điều kiện cho GV áp dụng PPDH tích cực để đưa các tiêu chí từ mức chưa đạt lên mức đạt, từ mức đạt lên mức tốt. 1.1. Mục tiêu: Xây dựng đội ngũ giáo viên cĩ năng lực và trình độ cao, cĩ trách nhiệm và nhiệt tình trong cơng tác giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. 1.2. Xây dựng giải pháp: Phát triển thêm nhiều GV trẻ cĩ năng lực nhằm đáp ứng nhu cầu về giảng dạy. Hàng năm, xây dựng kế hoạch, chính sách tạo điều kiện cho đội ngũ GV được bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên mơn . Tạo điều kiện tốt để thế hệ trẻ học tập và kế thừa kinh nghiệm của thế hệ đi trước, để tính kế thừa được phát huy tối ưu trong quá trình giảng dạy. Theo dõi và kịp thời đãi ngộ, khen thưởng và động viên một cách xứng đáng những hoạt động lao động hiệu quả, sáng tạo đem lại hiệu quả giảng dạy cho nhà trường. Tăng cường các nguồn thu khác để phụ cấp cải thiện đời sống cán bộ - giáo viên, giúp GV phát huy lịng yêu nghề, tồn tâm, tồn ý phục vụ sự nghiệp giáo dục. Xây dựng chế độ chính sách học tập cho giáo viên, mức phụ cấp gắn với kết quả học tập của họ, điều này vừa nâng cao được đời sống vừa kích thích họ hăng say học tập nâng cao kiến thức phục vụ cơng việc. Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 2
3. BÀI BÁO KHOA HỌC TRẦN KIM TUYỀN 2. Giải pháp về tài liệu học tập, phƣơng tiện, thiết bị phục vụ giảng dạy: Các tiêu chí của tiêu chuẩn này đều đạt ở mức thiếu, cần trang bị thêm. Giải pháp nhằm đưa các tiêu chí lên mức đầy đủ và hiện đại. 2.1. Mục tiêu: Đảm bảo các phương tiện, thiết bị được sử dụng với hiệu quả cao. Bổ sung thêm trang thiết bị hiện đại và mở rộng diện tích sử dụng phịng thí nghiệm, thư viện để cĩ thể đáp ứng đủ số lượng sinh viên, phục vụ tốt cơng tác giảng dạy, thực hành và nghiên cứu khoa học. 2.2. Xây dựng giải pháp: Để phục vụ tốt cho cơng tác dạy và học, nhà trường cần đầu tư một số phương tiện, thiết bị phục vụ giảng dạy cần thiết sau: Trang bị máy Projector, màn hình cho mỗi phịng học lý thuyết. Trang bị âm thanh, micro cho các phịng dạy lý thuyết. Từng bước đưa cơng nghệ dạy học mới áp dụng trong giảng dạy. Cung cấp một máy photocopy để GV photo tài liệu phục vụ cơng tác giảng dạy. Khẩn trương nâng cấp thư viện, trang bị thêm đầu sách để GV, HS cĩ điều kiện tham khảo tài liệu, sách báo, tạp chí trong và ngồi nước; bổ sung, cập nhật kịp thời những thơng tin khoa học vào nội dung giảng dạy. Nhà trường sẽ khơng thể nâng cao chất lượng dạy học trong điều kiện "đĩi" và "mù" thơng tin như hiện nay. Cần cĩ chính sách động viên, hỗ trợ GV tham gia biên soạn, bổ sung tài liệu, giáo trình phục vụ cho giảng dạy và học tập. Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 3
4. Các nguyên nhân hạn chế và một số giải pháp áp dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học 3. Giải pháp về tổ chức quản lý đào tạo: * Việc tổ chức quản lý giáo dục cĩ các đặc điểm sau : + Phải tuân thủ các qui luật của quá trình dạy học, giáo dục diễn ra trong mơi trường sư phạm, lấy hoạt động và quan hệ dạy học của thầy và trị làm đối tượng quản lý. + Mang tính đặc trưng của khoa học quản lý, bởi vì, nĩ phải vận dụng cĩ hiệu quả các chức năng quản lý trong việc điều khiển quá trình dạy học. + Cĩ tính xã hội hĩa cao do chịu sự chi phối trực tiếp của các điều kiện kinh tế - xã hội và cĩ mối quan hệ tương tác thường xuyên với đời sống xã hội. Đây là giải pháp nhằm củng cố, phát huy vai trị của ban lãnh đạo và tập thể GV trong trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho HS trong quá trình học tập. 3.1. Mục tiêu: Tổ chức quản lý quá trình đào tạo phải mềm dẻo, chặt chẽ. Quán triệt cơng việc hợp lý, bố trí người làm việc đúng vị trí, đúng chuyên mơn. Quản lý chương trình, giáo trình, tài liệu và quá trình dạy học. Đánh giá quá trình dạy học. Kiện tồn bộ máy tổ chức quản lý giáo dục của trường, khắc phục những khuyết điểm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho GV và HS thực hiện tốt việc dạy và học. 3.2. Xây dựng giải pháp: Gắn hoạt động dạy học với việc nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện. Tạo mơi trường và điều kiện thuận lợi cho đội ngũ cán bộ, giáo viên áp dụng các PPDH theo hướng tích cực. Trong đĩ, quan trọng nhất là tạo động lực và kích thích tinh thần lao động sáng tạo của đội ngũ giáo viên. Kết hợp phát huy cao độ tính chủ động sáng tạo của mỗi thành viên trong tập thể với sự quản lý thống nhất của đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường. Phát huy vai trị của tổ trưởng các bộ mơn đối với những giáo viên trong tổ. Lãnh đạo nhà trường kết hợp với tổ trưởng bộ mơn để kiểm tra và đơn đốc giáo viên thực hiện tốt nhiệm vụ. Hồn thiện các quy trình về quản lý và cơng tác giáo vụ để phục vụ HS tốt hơn. Triển khai hoạt động hiệu quả mạng thơng tin nội bộ của nhà trường đến các tổ bộ mơn nhằm giảm nhẹ đi cơng tác hành chánh văn thư, thư từ qua lại. Xây dựng cơ chế thơng tin và truyền thơng đến HS bằng nhiều kênh như: trang web của trường, bảng thơng tin Đồn Đội, giáo viên chủ nhiệm, . Phổ biến các qui định và qui chế học tập rộng rãi trên các kênh thơng tin, để thơng tin đến với người học một cách nhanh chĩng và chính xác nhất. Khuyến khích và động viên HS tham gia các phong trào do nhà trường phát động nhằm rèn luyện cho HS, giáo dục tốt đạo đức tư tưởng chính trị cho HS. Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 4
5. BÀI BÁO KHOA HỌC TRẦN KIM TUYỀN Luơn quan tâm chăm lo đời sống giáo viên, cĩ chế độ phụ cấp để GV yên tâm cơng tác, hết lịng hết sức với cơng việc. Thực hiện cơng tác giáo viên chủ nhiệm cĩ hiệu quả. Giáo viên chủ nhiệm phải cĩ sự liên lạc thường xuyên để nắm bắt kịp thời hoạt động của lớp mình phụ trách, quan tâm theo dõi, động viên học sinh học tập và rèn luyện tốt. Quản lý quá trình dạy và học, lĩnh hội kiến thức, theo sát nội dung chi tiết của chương trình đã xây dựng (giáo trình, tài liệu, đề cương bài giảng). Thường xuyên kiểm tra, đánh giá cơng tác giảng dạy của GV. Phải trung thực, nghiêm túc, cơng bằng trong kiểm tra, đánh giá. Xây dựng cơ chế và cĩ chính sách phù hợp để phát huy tối đa nội lực đi đơi với sự tranh thủ tiềm lực của các lực lượng giáo dục ngồi nhà trường. Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 5
6. Các nguyên nhân hạn chế và một số giải pháp áp dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học 4. Giải pháp về trình độ ngƣời học : Một trong những lý do mà đa số GV ngại áp dụng PPDH theo hướng tích cực là HS chưa cĩ ý thức về tự học, tự nghiên cứu; bản thân người học chưa ý thức được việc học của mình. Nguyên nhân: chất lượng tuyển sinh đầu vào của một trường nĩi chung tương đối thấp; hầu như các em chưa ý thức, chưa tích cực trong việc học, lười tư duy và thiếu sáng tạo, rất thụ động, ỷ lại vào giáo viên. Mặt khác, số lượng HS trong mỗi lớp khá đơng, trình độ HS cĩ sự chênh lệch nên khả năng tiếp thu khác nhau; đặc biệt là sức ỳ trong phương pháp học của HS, quen với cách dạy thầy đọc – trị chép nên khi tiến hành áp dụng các PPDH theo hướng tích cực vào quá trình giảng dạy thì GV khơng nhận được sự nhiệt tình hợp tác từ HS. 4.1. Mục tiêu: Từng bước áp dụng PPDH theo hướng tích cực nhằm giác ngộ mục đích học tập, tự giác trong học tập, xĩa bỏ dần tính lười học, ỷ lại nơi HS; tạo động lực học tập, nâng cao ý thức học tập cho HS, giúp HS ý thức đầy đủ về PP tự học, tự nghiên cứu. 4.2. Xây dựng giải pháp: Trong quá trình dạy, GV cần phải giao bài tập và kiểm tra chặt chẽ, để xây dựng cho HS thái độ tích cực học tập, chống tình trạng đến khi thi mới học. Việc HS tích cực trong quá trình học chính là điều kiện căn bản để họ lĩnh hội được tri thức. GV cần khắt khe hơn trong khâu chấm điểm và coi thi. GV làm nghiêm túc khi chấm điểm và coi thi sẽ đập tan được khâu lười, tâm lý ỷ lại, thụ động trong học sinh. Chấm bài thi cơng bằng và chặt chẽ, HS sẽ cảm thấy năng lực của mình cĩ kết quả xứng đáng. Khi trả bài, GV nên cơng khai và minh bạch. Đây là cách học hiệu quả nhất cho học sinh. Khắt khe trong quá trình chấm điểm luơn là động lực để thúc đẩy HS tự học, tự nghiên cứu và phấn đấu. GV cần chuẩn bị tốt giáo trình trước khi đến lớp, tăng việc đầu tư cơng sức và thời gian cho HS. Khi GV chuyên tâm thì chất lượng bài giảng tốt hơn, tạo động lực giúp HS học tập tốt hơn. Để khuyến khích GV, trường cần cĩ biện pháp giám sát chương trình đào tạo và tính thù lao cho giáo viên đúng cơng sức thì giáo viên mới nhiệt tình chỉ dẫn cho HS. Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC TRẦN KIM TUYỀN III. KẾT LUẬN Bài viết chỉ ra một số cơ sở lý luận thực tiễn và giải pháp cho việc áp dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học ở mơn Tin học tại trường THCS Chi Lăng, Quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh. +Một là, giải pháp về phát triển đội ngũ giảng viên giảng dạy: giải pháp nhằm nâng cao trình độ của đội ngũ giảng viên và tạo điều kiện cho GV áp dụng PPDH theo hướng tích cực để đưa các tiêu chí từ mức chưa đạt lên mức đạt, từ mức đạt lên mức tốt. + Hai là, giải pháp về tài liệu học tập, các phương tiện, thiết bị phục vụ giảng dạy: giải pháp nhằm đưa các tiêu chí từ mức thiếu, cần trang bị thêm lên mức đầy đủ hiện đại. + Ba là, giải pháp về tổ chức quản lý đào tạo: giải pháp nhằm củng cố, phát huy vai trò của ban lãnh đạo và tập thể GV trong Khoa, trong trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho GV và SV trong quá trình dạy học . + Bốn là, giải pháp về trình độ người học : giải pháp nhằm đẩy lùi, xóa bỏ tính ỷ lại vào người dạy, thụ động , lười tư duy và thiếu sáng tạo. Đồng thời giúp SV ý thức về tự học, tự nghiên cứu. Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 7
8. Các nguyên nhân hạn chế và một số giải pháp áp dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Đặng Thành Hưng (2002), Dạy học hiện đại, NXB Đại học Quốc gia HN. 2. Lê Thành Gương (2009) , Giải pháp nâng cao chất lượng học tập mơn hĩa học lớp 9 , Trường THCS Phước Minh. 3. Nguyễn Phương Hà (2011), Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng dạy học mơn Hĩa theo hướng tích cực hĩa người học tại trường Cao đẳng Kỹ thuật Lý Tự Trọng, Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học. 4. PGS. Nguyễn Sinh Huy (1996), Tài liệu tham khảo về quan điểm tiếp cận xu thế đổi mới phương pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay, Trung tâm ứng dụng khoa học tâm lý khoa học giáo dục. 5. Phạm Thế Dân (2007), Những cơ sở lí luận của dạy học hiện đại, Bài giảng chuyên đề sau đại học, Đại học Sư phạm TP.HCM. 6. Trần Khánh Đức (2003), Cơ sở lý luận và các biện pháp tích cực hĩa hoạt động của học sinh, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp.Hồ Chí Minh. 7. TS. Nguyễn Văn Tuấn (2009), Tài liệu học tập về phương pháp dạy học Đại học theo hướng tích cực người học, trường Đại học Sư Phạm Kĩ Thuật Tp.Hồ Chí Minh. 8. TS. Võ Thị Xuân, Các tài liệu về phương pháp dạy học theo hướng tích cực hĩa người học. Lớp Giáo dục học – Khĩa 2011 – 2013A 8
9. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CƠNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên cĩ xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa cĩ sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CĨ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.