›
›

Luận văn Vận dụng nghiệp vụ bao thanh toán xuất nhập khẩu tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

pdf 77 trang phuongnguyen 2650
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Vận dụng nghiệp vụ bao thanh toán xuất nhập khẩu tại các ngân hàng thương mại Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfluan_van_van_dung_nghiep_vu_bao_thanh_toan_xuat_nhap_khau_ta.pdf

Nội dung text: Luận văn Vận dụng nghiệp vụ bao thanh toán xuất nhập khẩu tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

  1. 1 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH # " LEÂ MINH THANH LAM VAÄN DUÏNG NGHIEÄP VUÏ BAO THANH TOAÙN XUAÁT NHAÄP KHAÅU TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh : KINH TEÁ TAØI CHÍNH – NGAÂN HAØNG Maõ soá : 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng Tp, Hoà Chí Minh – Naêm 2007 GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  2. 2 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát MỤC LỤC LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 1 1.1. Toång quan veà bao thanh toaùn: 4 . 1.1.1. Lòch söû cuûa bao thanh toaùn 4 1.1.1.1. Hoaït ñoäng thöông maïi daãn ñeán nhu caàu söû duïng dòch vuï bao 4 thanh toaùn 4 1.1.1.2. Lòch söû ra ñôøi cuûa bao thanh toaùn, giôùi thieäu veà bao thanh 5 toaùn. 5 1.2. Chöùc naêng cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn 7 1.3. Lôïi ích cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn 9 1.4. Lôïi ích cuûa bao thanh toaùn ñoái vôùi beân mua vaø beân baùn 11 1.5. Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát nhaäp khaåu 14 1.6. Bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu: 18 1.6.1. Söï ra ñôøi cuûa bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu 18 1.6.2. Moái quan heä giöõa caùc beân trong nghieäp vuï BTT xuaát nhaäp khaåu 21 1.6.3. Caùc loaïi bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu 21 1.6.3.1. BTT kyø haïn (Maturity Factoring) 21 1.6.3.2. Bao thanh toaùn chieát khaáu-Heä thoáng hai ñôn vò BTT 23 1.6.3.3. Bao thanh toaùn kyø haïn coù truy ñoøi 26 1.6.3.4. Bao thanh toaùn giaùp löng 26 1.6.4. Vai troø cuûa bao thanh toaùn trong thöông maïi quoác teá. 29 1.6.5. Kinh nghieäm veà bao thanh toaùn taïi moät soá nöôùc : 30 CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG VAÄN DUÏNG NGHIEÄP VUÏ BAO THANH TOAÙN TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM. 35 GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  3. 3 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát 2.1. Toång quan veà hoaït ñoäng ngaân haøng vaø tình hình xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam naêm 2005: 35 2.1.1. Toång quan veà hoaït ñoäng ngaân haøng Vieät nam naêm 2005: 35 2.1.2. Toång quan veà tình hình xuaát nhaäp khaåu Vieät nam naêm 2005: 39 2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng bao thanh toaùn treân theá giôùi vaø taïi Vieät Nam.41 2.2.1. Hoaït ñoäng bao thanh toaùn treân theá giôùi: 41 2.2.1.1. Nhöõng phaùt trieån cuûa FCI gaàn ñaây : 42 2.2.1.2. Hoaït ñoäng cuûa bao thanh toaùn quoác teá : 44 2.2.2. Thöïc traïng veà hoaït ñoäng bao thanh toaùn taïi Vieät nam : 49 2.2.2.1. Cô sôû phaùp lyù ñeå thöïc hieän dòch vuï bao thanh toaùn 49 2.2.2.2. Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên khi trieån khai dòch vuï bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu taïi Vieät nam 54 2.2.2.2.1. Thuaän lôïi: 54 2.2.2.2.2. Khoù khaên : 55 2.2.2.3. Nguyeân nhaân daãn ñeán nhöõng khoù khaên khi trieån khai dòch vuï 57 bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu taïi Vieät Nam: 57 CHÖÔNG 3. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM HOAØN THIEÄN VAØ PHAÙT TRIEÅN NGHIEÄP VUÏ BTT XNK TAÏI VIEÄT NAM. 62 3.1. Giaûi phaùp veà chieán löôïc Marketing: 63 3.1.1. Thu thaäp thoâng tin ñieàu tra veà thò tröôøng 63 3.1.2. Chieán löôïc thu huùt khaùch haøng: 64 3.2. Phoøng ngöøa ruûi ro trong hoaït ñoäng thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu: 66 3.3. Moät soá giaûi phaùp vó moâ : 76 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  4. 4 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát CHÖÔNG 1. CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT 1.1. Toång quan veà bao thanh toaùn: . 1.1.1. Lòch söû cuûa bao thanh toaùn 1.1.1.1. Hoaït ñoäng thöông maïi daãn ñeán nhu caàu söû duïng dòch vuï bao thanh toaùn Trong thò tröôøng töï do, söï caïnh tranh giöõa caùc nhaø cung caáp haøng hoùa, dòch vuï trôû neân gay gaét hôn khi hoï ñeàu ñöa ra caùc cheá ñoä öu ñaõi ñeå baùn ñöôïc haøng. Moät trong nhöõng cheá ñoä öu ñaõi ñoái vôùi khaùch haøng laø vieäc caáp tín duïng cho khaùch haøng töùc laø vieäc baùn haøng cho traû chaäm. Ñaây laø moät trong caùc bieän phaùp môû roäng vieäc tieâu thuï haøng hoùa coù hieäu quaû nhaát. Coù theå nhöõng ngöôøi baùn haøng khoâng muoán caáp tín duïng vì laøm nhö theá hoï seõ bò toån haïi, voán seõ bò öù ñoïng laøm haïn cheá söï phaùt trieån cuûa coâng vieäc kinh doanh vaø hoï coøn phaûi ñoái ñaàu vôùi bieát bao ruûi ro khi thu hoài nôï. Nhöng khi ñoái dieän vôùi söï choïn löïa giöõa moät beân laø vieäc baùn haøng cho traû chaäm vôùi moät beân laø vieäc khoâng baùn ñöôïc haøng, hoï seõ choïn vieäc baùn haøng cho traû chaäm töùc laø hoï buoäc phaûi caáp tín duïng cho khaùch haøng. Sau khi caáp tín duïng cho khaùch haøng thì phaùt sinh vaán ñeà thu hoài nôï. Moät khaùch haøng coù theå traû moät khoaûn nôï thöông maïi vaøo cuoái kỳ haïn, ví duï moät thaùng hoaëc coù theå laâu hôn. Thöïc traïng naøy laøm toån haïi lôïi ích cuûa ngöôøi baùn haøng. Thöù nhaát hoï ñaõ taøi trôï cho coâng vieäc saûn xuaát kinh doanh cuûa khaùch haøng, khaùch haøng ñang söû duïng soá tieàn maø chính ngöôøi cung caáp phaûi traû laõi. Trong khi ñoù nhaø cung caáp cuõng ñang caàn voán taøi trôï cho coâng vieäc saûn xuaát kinh doanh cuûa chính hoï. Thöù hai hoï phaûi thueâ nhaân vieân ñeå ñoøi nôï, nhaéc nhôû khaùch haøng veà vieäc traû nôï, quaûn lyù soå caùi baùn haøng, do ñoù phaùt sinh theâm chi phí thu hoài nôï. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  5. 5 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Ruûi ro cao nhaát ñoái vôùi nhaø cung caáp laø khi ngöôøi mua haøng khoâng coù khaû naêng traû nôï. Vì vaäy ñeå traùnh rôi vaøo tình traïng nôï khoù ñoøi, caùc nhaø cung caáp phaûi kieåm tra thöïc traïng tín duïng vaø möùc ñoä tín nhieäm cuûa khaùch haøng. Vì vaäy buoäc hoï phaûi phaân tích thaåm ñònh ngöôøi mua, nhöng hoï laøm coâng vieäc naøy khoâng chuyeân nghieäp baèng ngaân haøng, vì muïc ñích cuûa hoï laø baùn ñöôïc haøng neân seõ voäi vaõ trong quyeát ñònh coù theå seõ gaây ra sai laàm laø baùn haøng cho nhöõng ngöôøi coù thöïc traïng tín duïng thaáp vaø töø choái ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng coù thöïc traïng tín duïng toát. Vì vaäy trong tröôøng hôïp naøy nhaø cung caáp raát caàn söï hoã trôï töø phía caùc toå chöùc tín duïng. Moät hình thöùc taøi trôï toát nhaát cho caùc nhaø cung öùng laø taøi trôï döôùi hình thöùc bao thanh toaùn. Bao thanh toaùn laø moät caùch thu tieàn töø nhöõng hoùa ñôn chöa ñöôïc thanh toaùn. Nhöõng nhaø bao thanh toaùn ñoàng yù mua caùc hoùa ñôn baùn haøng cuûa caùc nhaø cung caáp vôùi möùc giaù ñaõ ñöôïc chieát khaáu. Theo caùch naøy caùc nhaø cung caáp khoâng phaûi ñôïi trong moät khoaûn thôøi gian daøi ñeå ñöôïc thanh toaùn. Hoï cuõng khoâng phaûi thueâ nhaân vieân ñeå ñoøi nôï. Baèng caùch naøy caùc nhaø cung caáp thu hoài voán nhanh hôn vaø taêng voøng quay cuûa voán. Coøn caùc coâng ty bao thanh toaùn ñaït ñöôïc lôïi nhuaän nhôø thu hoài ñaày ñuû giaù trò hoùa ñôn töø ngöôøi mua haøng. Hoï söû duïng nhieàu kyõ thuaät khaùc nhau ñeå thu nôï. 1.1.1.2. Lòch söû ra ñôøi cuûa bao thanh toaùn, giôùi thieäu veà bao thanh toaùn. Nghieäp vuï naøy phaùt sinh laàn ñaàu tieân ôû Myõ vaøo khoaûng naêm 1890 döôùi teân goïi Factoring, laø nghieäp vuï ñi mua caùc yeâu caàu chi traû cuûa coâng ty naøo ñoù ñeå roài sau ñoù nhaän caùc khoaûn chi traû cuûa caùc yeâu caàu ñoù. Thoâng thöôøng caùc yeâu caàu chi traû ôû ñaây laø ngaén haïn. Nghieäp vuï naøy coù ba beân tham gia: ngöôøi mua nôï, ngöôøi chuû nôï vaø con nôï. Ngöôøi chuû nôï bò khaáu tröø laïi 10-30% soá tieàn nôï, soá tieàn naøy ñöôïc traû laïi sau khi ngöôøi maéc nôï hoaøn taát vieäc traû nôï. Ngoaøi ra chuû nôï coøn phaûi GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  6. 6 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát chi traû tieàn hoa hoàng vaø tieàn laõi cho soá tieàn ngaân haøng öùng tröôùc. Ngöôøi maéc nôï thì coi nhö hôïp ñoàng mua baùn ñaõ ñöôïc hoaøn taát. Coøn ngöôøi mua nôï (ngaân haøng) chòu traùch nhieäm quaûn lyù, theo doõi, thu hoài vaø chòu ruûi ro veà caùc khoaûn chi traû cuûa caùc yeâu caàu chi traû ñoù. Factoring ñöôïc Phaùp hoùa baèng töø “bao thanh toaùn” (affacturage), chæ xuaát hieän vaøo giöõa nhöõng naêm 60. Ñoù laø moät kyõ thuaät ñeå huy ñoäng caùc traùi quyeàn thöông maïi, töông töï chieát khaáu thöông phieáu. Theo thuaät ngöõ, bao thanh toaùn coù theå ñöôïc xaùc ñònh laø moät hôïp ñoàng, maø trong ñoù coù moät toå chöùc tín duïng chuyeân nghieäp, goïi laø factor, mua ñöùt caùc traùi quyeàn cuûa ngöôøi cung caáp (ngöôøi baùn) ñoái vôùi khaùch haøng cuûa hoï (ngöôøi mua). Do vaäy, bao thanh toaùn vöøa laø moät phöông thöùc thu nôï, vöøa laø moät kyõ thuaät phoøng traùnh ruûi ro vaø cuõng coù theå laø moät phöông tieän ñeå taøi trôï cho nhöõng traùi quyeàn. Bao thanh toaùn ñaëc bieät phuø hôïp vôùi caùc doanh nghieäp thöông maïi vaø coâng nghieäp coù moät maïng löôùi khaùch haøng roäng khaép vaø saûn xuaát hoaëc buoân baùn caùc haøng hoùa thoâng duïng. Noù cuõng thích hôïp vôùi caùc doanh nghieäp laøm dòch vuï khoâng theå söû duïng hình thöùc chieát khaáu.Coù nhieàu ñònh nghóa veà BTT nhö: • BTT laø moät hình thöùc taøi trôï ngaén haïn cuûa beân cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua caùc khoaûn nôï maø ngöôøi baùn haøng phaûi thu laïi töø ngöôøi mua haøng (khoaûn phaûi thu) • Bao thanh toaùn laø vieäc moät toå chöùc tín duïng mua caùc taøi khoaûn phaûi thu cuûa moät coâng ty. Caùc toå chöùc taøi chính ñoù coù theå laø moät ngaân haøng hoaëc moät coâng ty taøi chính chuyeân nghieäp. • Bao thanh toaùn laø moät hình thöùc caáp tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua, baùn haøng hoùa ñaõ ñöôïc beân baùn haøng vaø beân mua haøng thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua baùn haøng. • Theo coâng öôùc veà bao thanh toaùn quoác teá cuûa UNIDROIT 1988 ñaõ ñöa ra ñònh nghóa veà nghieäp vuï naøy nhö sau: Bao thanh toaùn laø moät daïng taøi trôï GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  7. 7 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát baèng vieäc mua baùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn trong giao dòch thöông maïi giöõa toå chöùc taøi trôï vaø beân cung öùng. Theo ñoù, toå chöùc taøi trôï thöïc hieän toái thieåu hai trong soá caùc chöùc naêng sau: − Taøi trôï beân cung öùng: goàm cho vay vaø öùng tröôùc tieàn − Quaûn lyù soå saùch lieân quan ñeán caùc khoaûn phaûi thu − Thu nôï caùc khoaûn phaûi thu − Baûo ñaûm ruûi ro khoâng thanh toaùn cuûa beân mua 1.2. Chöùc naêng cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn Nghieäp vuï bao thanh toaùn coù 3 chöùc naêng cô baûn laø chöùc naêng cuûa dòch vuï thanh toaùn, chöùc naêng taøi chính vaø chöùc naêng phoøng choáng ruûi ro. 1.2.1. Chöùc naêng dòch vuï thanh toaùn Toå chöùc BTT seõ ñaûm nhaän moïi nhieäm vuï thanh toaùn cho ngöôøi mua veà nhöõng khoaûn thanh toaùn chuyeån nhöôïng, ñaûm nhieäm nghieäp vuï nhôø thu hoaëc thoâng baùo cho ngöôøi mua giaûi quyeát nhöõng vöôùng maéc trong hoaït ñoäng thanh toaùn. Nhö vaäy toå chöùc BTT phaûi thöïc hieän taát caû caùc nghieäp vuï ngaân haøng phuïc vuï cho khaùch haøng (ngöôøi baùn). Toå chöùc BTT coøn thöïc hieän chöùc naêng kieåm tra vaø giaùm saùt khaû naêng thanh toaùn cuûa ngöôøi mua, thoáng keâ keá hoaïch saûn xuaát vaø doanh thu cho ngöôøi baùn, xaùc ñònh thueá suaát vaø thueá doanh thu. Qua ñoù chuùng ta coù theå coi bao thanh toaùn nhö laø moät nhaø taøi chính, ngaân haøng phuïc vuï ñaéc löïc cho ngöôøi baùn. 1.2.2. Chöùc naêng taøi chính Toå chöùc BTT ñaûm nhieäm chöùc naêng taøi chính tín duïng cung öùng cho ngöôøi mua. Cuï theå laø toå chöùc BTT seõ thöïc hieän 2 nghieäp vuï taøi chính öùng tröôùc vaø chieát khaáu. ™ Nghieäp vuï öùng tröôùc: cho duø hôïp ñoàng bao thanh toaùn ñöôïc kí keát töø tröôùc, nhöng ngaøy coù hieäu löïc laø ngaøy thanh toaùn theo ñònh kyø thanh toaùn cuûa ngöôøi mua. Do ñoù, muoán söû duïng voán tröôùc ngaøy naøy, ngöôøi baùn coù theå vay tín GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  8. 8 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát duïng cuûa toå chöùc BTT. Toång möùc tín duïng naøy phuï thuoäc vaøo khaû naêng thanh toaùn cuûa ngöôøi mua, trung bình töø 70 - 90% giaù trò khoaûn phaûi thu. Ñaây cuõng laø ñieàu khaùc vôùi caùc loaïi tín duïng öùng tröôùc thoâng thöôøng. Hình thöùc tín duïng öùng tröôùc naøy ñöôïc thöïc hieän nhö tín duïng luaân chuyeån vaø ngöôøi baùn traû laõi suaát cho khoaûn tín duïng naøy nhö laõi suaát luaân chuyeån thoâng thöôøng vaø haïn möùc töø 70 – 90% khoaûn thanh toaùn. Nhöng vì ñaây laø hôïp ñoàng mua baùn caùc khoaûn thanh toaùn, neáu xeùt veà lyù thì sau khi xuaát haøng ngöôøi baùn coù quyeàn baùn caùc khoaûn phaûi thu naøy theo giaù thoaû thuaän nhöng laøm nhö vaäy ngöôøi baùn seõ phaûi traû moät caùi giaù quaù ñaét. Thoâng thöôøng ñeå taïo ñieàu kieän cho ngöôøi baùn ñoàng thôøi ñeå khuyeán khích ngöôøi baùn söû duïng dòch vuï bao thanh toaùn, caùc toå chöùc BTT ñöa soá löôïng thanh toaùn coøn laïi töø 10 – 30% cuûa caùc khoaûn phaûi thu vaøo taøi khoaûn tieàn göûi cuûa ngöôøi baùn. Ngöôøi baùn cuõng ñöôïc höôûng laõi suaát töø taøi khoaûn tieàn göûi naøy cho ñeán khi ngöôøi mua thanh toaùn. Khi ngöôøi mua thanh toaùn vaø toå chöùc BTT nhaän ñöôïc khoaûn thanh toaùn naøy thì luùc ñoù toå chöùc BTT seõ thu hoài khoaûn tín duïng öùng tröôùc coäng vôùi leä phí BTT (bao goàm leä phí hôïp ñoàng, leä phí dòch vuï, leä phí ruûi ro) vaø laõi suaát tín duïng öùng tröôùc neáu coù. Soá coøn laïi coäng vôùi laõi suaát töø taøi khoaûn tieàn göûi seõ ñöôïc traû cho ngöôøi baùn. Qua ñoù cho thaáy, bao thanh toaùn theå hieän öu theá cuûa noù hôn caùc khoaûn tín duïng khaùc. Noù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi baùn trong vaán ñeà voán kinh doanh. Phaàn laõi töø taøi khoaûn tieàn göûi ñaõ giaûm bôùt laõi suaát voán vay. Moät khoaûn tieàn göûi thöïc chaát laø chöa coù nguoàn. Ñoù laø ñieàu voâ lyù. Nhöng khoâng coù noù thì khoâng xaûy ra haønh vi mua baùn caùc khoaûn thanh toaùn nöõa, phaûi chaêng ñaây laø moät ngheä thuaät ngaân haøng. Hôn theá nöõa, taøi khoaûn tieàn göûi laø cô sôû ñaûm baûo an toaøn cho ngaân haøng (toå chöùc BTT) moät khi söï cung öùng khoâng ñaûm baûo nhöõng ñieàu kieän cuûa hôïp ñoàng thöông maïi. ™ Nghieäp vuï chieát khaáu: Vôùi hình thöùc naøy, ngöôøi baùn coù theå baùn taát caû caùc chöùng töø thanh toaùn vaø vaän chuyeån cho toå chöùc BTT vaø nhaän tieàn ngay töùc khaéc. Nhöng tæ leä chieát khaáu khaù cao (töø 10 –30%) vaø phuï thuoäc vaøo khaû naêng GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  9. 9 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát thanh toaùn cuûa ngöôøi mua. Hay noùi caùch khaùc tæ leä naøy bao haøm caû leä phí ruûi ro vaø laõi tín duïng keå töø ngaøy mua cho tôùi ngaøy ñònh kyø thanh toaùn. Ñeå ñöôïc chieát khaáu caùc khoaûn thanh toaùn, ngöôøi baùn phaûi hôïp ñoàng dòch vuï choáng ruûi ro vaø phaûi noäp leä phí cho dòch vuï naøy. Do ñoù nghieäp vuï chieát khaáu khoâng öu vieät nhö nghieäp vuï öùng tröôùc taøi chính vaø khoâng phaûi thoâng duïng trong hoaït ñoäng bao thanh toaùn. Tuy vaäy noù cuõng coù öu theá hôn dòch vuï chieát khaáu cuûa tín duïng chöùng töø, vì ñaây laø nghieäp vuï chieát khaáu khoâng baûo löu, trong khi chieát khaáu hoái phieáu trong hoaït ñoäng tín duïng thö ñöôïc pheùp truy ñoøi ngöôøi phaùt haønh hoái phieáu 1.2.3. Chöùc naêng phoøng choáng ruûi ro Vôùi chöùc naêng naøy, caùc toå chöùc BTT ñaûm nhieäm nhöõng ruûi ro do khaû naêng khoâng thanh toaùn cuûa ngöôøi mua. Nhöng ruûi ro naøy xaûy ra moät khi ngöôøi mua khoâng coù ñuû khaû naêng thanh toaùn trong moät thôøi haïn quy ñònh vaø khi ñoù toå chöùc BTT khoâng coù quyeàn truy ñoøi ñoái vôùi ngöôøi baùn. Khaùc vôùi caùc baûo hieåm haøng hoaù khaùc, caùc nhaø BTT phaûi gaùnh chòu moïi ruûi ro (ví duï ruûi ro phaù saûn ) maø khoâng ñöôïc ñoøi hoûi ngöôøi baùn phaûi gaùnh chòu moät phaàn. Do ñoù chuùng ta coù theå coi ñaây laø söï baûo ñaûm tuyeät ñoái. Nhöng toå chöùc BTT chæ gaùnh chòu nhöõng ruûi ro do ngöôøi mua gaây ra maø khoâng gaùnh chòu nhöõng ruûi ro veà chính trò cuõng nhö nhöõng ruûi ro töø chuû quan cuûa ngöôøi ngöôøi baùn. 1.3. Lôïi ích cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn Vôùi 3 chöùc naêng cô baûn laø chöùc naêng dòch vuï thanh toaùn, chöùc naêng taøi chính vaø chöùc naêng phoøng choáng ruûi ro, bao thanh toaùn ñaõ toû ra laø moät nghieäp vuï raát coù lôïi ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Vaäy lôïi ích thöïc söï cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn laø gì? 1.3.1. Bao thanh toaùn xoaù boû ñöôïc nhöõng khoù khaên trong vieäc boå sung voán löu ñoäng cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  10. 10 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Chuùng ta ñeàu bieát raèng hieän nay khoù khaên lôùn nhaát cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø thieáu voán löu ñoäng vaø thieáu nhöõng coâng cuï yeåm trôï veà chính saùch taøi chính. Maët khaùc hoï coøn khoù coù theå tieáp caän ñöôïc caùc nguoàn tín duïng hoã trôï töø caùc toå chöùc tín duïng do hoï thieáu taøi saûn ñaûm baûo khoaûn vay, vò theá cuûa hoï treân thò tröôøng yeáu hoaëc söï coâng khai taøi chính cuûa hoï khoâng minh baïch. Taát caû nhöõng yeáu ñieåm naøy ñaõ ñaåy caùc doanh nghieäp caàn voán khoâng vay ñöôïc voán vaø caùc toå chöùc tín duïng muoán caáp tín duïng cuõng khoù tìm ñöôïc cô sôû thoaû maõn. Nhö vaäy cung vaø caàu veà tín duïng ñaõ khoâng gaëp nhau. Vôùi chöông trình bao thanh toaùn, caùc toå chöùc tín duïng chæ quan taâm ñeán ngöôøi mua haøng vaø khoâng yeâu caàu ngöôøi baùn haøng phaûi mang taøi saûn ra theá chaáp. Nhö vaäy bao thanh toaùn trôû thaønh moät phöông thöùc höõu hieäu cho beänh “thieáu tieàn maët” cuûa caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Thay vì phaûi ñôïi 30, 60, hay thaäm chí laø 90 ngaøy môùi ñöôïc thanh toaùn tieàn haøng, caùc doanh nghieäp coù theå ñem baùn quyeàn ñoøi tieàn cuûa mình cho toå chöùc bao thanh toaùn ñeå laáy tieàn ngay, tröø ñi moät khoaûn chieát khaáu hôïp lyù treân trò giaù hoaù ñôn thöông maïi. Vôùi soá tieàn ñoù doanh nghieäp coù theå ñaåy nhanh voøng quay söû duïng voán, chôùp laáy caùc cô hoäi kinh doanh haáp daãn, naâng cao hieäu quaû söû duïng voán cuûa doanh nghieäp mình 1.3.2. Bao thanh toaùn laøm giaûm caùc chi phí quaûn lyù nôï Khi tham gia vaøo nghieäp vuï bao thanh toaùn, caùc doanh nghieäp khoâng coøn phaûi lo nghó nhieàu ñeán vieäc quaûn lyù caùc khoaûn nôï chöa ñöôïc thanh toaùn cuûa mình nöõa. Bôûi leõ toå chöùc bao thanh toaùn seõ ñaûm nhieäm coâng vieäc aáy, hoï seõ tieán haønh kieåm tra tín duïng, duy trì caùc khoaûn phaûi thu, phaûi traû cuûa vaø caùc coâng vieäc khaùc. Giôø ñaây, caùc doanh nghieäp khoâng coøn phaûi maát haøng tieáng ñoàng hoà tìm moïi caùch caûi thieän taøi khoaûn cuûa mình vaø chaïy theo ñoøi tieàn nhöõng khaùch haøng chaäm thanh toaùn. Nhö vaäy doanh nghieäp vaãn ñöôïc thanh toaùn ñuû, nhanh maø laïi tieát kieäm ñöôïc khaù nhieàu chi phí quaûn lyù, chi phí vaên phoøng, chi phí ñoøi nôï. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  11. 11 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát 1.3.3. Bao thanh toaùn giuùp caùc doanh nghieäp giaûm nôï xaáu Caùc toå chöùc bao thanh toaùn ñöôïc trang bò ñaày ñuû kieán thöùc vaø kinh nghieäm trong vieäc thu hoài caùc khoaûn nôï xaáu vì caáp tín duïng vaø thu nôï laø coâng vieäc chính cuûa toå chöùc tín duïng, hoï laøm coâng vieäc naøy moät caùch raát chuyeân nghieäp. Do vaäy, trong tröôøng hôïp beân nôï khoâng thanh toaùn hoaëc chaäm treã trong vieäc thanh toaùn, hoï seõ coù nhieàu bieän phaùp ñeå thu hoài nôï moät caùch hieäu quaû nhaát. Vôùi lôïi theá naøy cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn, caùc doanh nghieäp seõ traùnh ñöôïc caùc khoaûn nôï xaáu, khoaûn nôï khoù ñoøi vaø töø ñoù traùnh ñöôïc nhöõng toån thaát trong kinh doanh. 1.4. Lôïi ích cuûa bao thanh toaùn ñoái vôùi beân mua vaø beân baùn 1.4.1. Lôïi ích ñoái vôùi ngöôøi baùn haøng (1). Baùn haøng taïi caùc thò tröôøng taêng leân nhôø vieäc ñöa ra caùc ñieàu khoaûn thanh toaùn coù tính caïnh tranh. Thoâng thöôøng khi chaøo haøng ngöôøi baùn luoân coù xu höôùng ñöa ra caùc ñieàu khoaûn mua baùn thaät öu ñaõi, haáp daãn ñeå thu huùt ngöôøi mua haøng vaø cuõng ñeå caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû khaùc. Vieäc baùn haøng cho traû chaäm laø moät trong nhöõng caùch loâi keùo khaùch haøng coù hieäu quaû nhaát. Maëc duø ngöôøi baùn khoâng thích ñieàu khoaûn thanh toaùn quaù öu ñaõi nhö vaäy cho khaùch haøng nhöng trong xu theá caïnh tranh hoï buoäc phaûi laøm nhö vaäy. Trong tröôøng hôïp naøy ngöôøi baùn töï nhaän thaáy mình rôi vaøo theá baát lôïi. Thöù nhaát laø hoï ñaõ taøi trôï cho vieäc kinh doanh cuûa khaùch haøng, chi phí naøy quaù ñaét nhaát laø vaøo nhöõng thôøi kyø laõi suaát treân thò tröôøng taêng cao. Thöù hai laø baûn thaân hoï cuõng caàn coù voán löu ñoäng ñeå tieáp tuïc coâng vieäc saûn xuaát kinh doanh nhöng voán cuûa hoï laïi bò buoät chaët vaøo nhöõng hoaù ñôn chöa ñöôïc thanh toaùn. Vôùi phöông chaâm “baùn haøng traû chaäm ñöôïc thanh toaùn ngay töùc thì” cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn, nhöõng khoù khaên treân cuûa ngöôøi baùn ñaõ ñöôïc khaéc phuïc. Hoï coù theå yeân taâm baùn haøng cho traû chaäm vì sau khi giao haøng hoï coù theå baùn laïi caùc khoaûn phaûi thu cho toå chöùc bao thanh toaùn, hoï khoâng coøn phaûi lo thieáu voán kinh doanh vaø khoâng phaûi lo vaán ñeà thu hoài nôï. Nhö vaäy vôùi lôïi ích GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  12. 12 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát naøy cuûa chöông trình bao thanh toaùn, ngöôøi baùn coù theå ñöa ra caùc ñieàu kieän vaø ñieàu khoaûn thanh toaùn coù tính caïnh tranh cao laø baùn haøng cho traû chaäm, nhôø theá vieäc baùn haøng treân thò tröôøng seõ taêng cao. (2). Caùc haïn möùc tín duïng ñöôïc caáp cho ngöôøi mua vì vaäy coù theå ñaåy nhanh thôøi gian phaûn hoài ñoái vôùi caùc ñôn ñaët haøng vaø ñôn taùi ñaët haøng. Khi nhaän ñöôïc ñôn ñaët haøng cuûa ngöôøi mua, tröôùc khi kí hôïp ñoàng, ngöôøi baùn muoán chaéc chaén raèng toå chöùc bao thanh toaùn seõ mua laïi khoaûn phaûi thu naøy vì theá hoï seõ ñeà nghò ñöôïc taøi trôï bao thanh toaùn vôùi toå chöùc bao thanh toaùn. Toå chöùc bao thanh toaùn seõ tieán haønh thaåm ñònh khaû naêng thanh toaùn cuûa ngöôøi mua, vaø sau ñoù seõ caáp cho ngöôøi mua moät haïn möùc tín duïng. Vì theá khi ngöôøi mua taùi ñaët haøng, ngöôøi baùn khoâng phaûi maát coâng ñeà nghò thöïc hieän bao thanh toaùn moät laàn nöõa vaø cuõng khoâng phaûi chôø ñôïi söï phaûn hoài töø toå chöùc BTT maø coù theå traû lôøi caùc ñôn ñaët haøng moät caùch nhanh choùng caên cöù vaøo haïn möùc tín duïng ñaõ ñöôïc caáp, giuùp cho quaù trình mua baùn ñöôïc thuaän lôïi. (3). Baûo veä choáng caùc toån thaát tín duïng Toån thaát lôùn nhaát ñoái vôùi ngöôøi baùn laø khi ngöôøi mua rôi vaøo tình traïng maát khaû naêng thanh toaùn. Vôùi chöùc naêng ñaûm nhaän ruûi ro thöông maïi cuûa bao thanh toaùn, ngöôøi baùn seõ choáng ñöôïc nhöõng toån thaát naøy vì khi baùn caùc khoaûn phaûi thu cho toå chöùc bao thanh toaùn, ngöôøi baùn ñaõ chuyeån giao caùc ruûi ro thöông maïi cuûa beân mua cho toå chöùc naøy döïa theo thoaû thuaän trong hôïp ñoàng taøi trôï. Baèng khaû naêng chuyeân nghieäp cuûa mình, toå chöùc bao thanh toaùn seõ thaåm ñònh khaû naêng thanh toaùn cuûa beân mua vaø coù nhieàu bieän phaùp thu hoài nôï moät caùch hieäu quaû nhaát trong tröôøng hôïp beân mua khoâng traû ñöôïc nôï, vì theá maø ngöôøi baùn choáng ñöôïc nhöõng toån thaát tín duïng. (4). Xoaù boû tình traïng trì hoaõn thöôøng hay gaëp phaûi khi thöông löôïng, chaáp nhaän thö tín duïng Lôïi theá naøy xaûy ra khoâng chæ ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu maø coøn ñoái vôùi caû nhaø nhaäp khaåu GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  13. 13 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Thö tín duïng (L/C) laø moät hình thöùc ñaûm baûo thanh toaùn ñöôïc caû theá giôùi chaáp nhaän. Tuy nhieân ñieàu ñoù khoâng coù nghóa laø khoâng coù nhöõng haïn cheá, trong hình thöùc naøy, khoâng chæ nhaø xuaát khaåu maø keå caû nhaø nhaäp khaåu ñeàu phaûi chòu aùp löïc veà taøi chính. Nhaø nhaäp khaåu phaûi kí quyõ môû L/C, coøn nhaø xuaát khaåu phaûi chôø ñeán khi ngaân haøng thanh toaùn. Hôn theá nöõa nhaø xuaát khaåu seõ khoâng theå traùnh khoûi tình traïng chaäm treã trong vieäc môû L/C thanh toaùn tieàn haøng hoaëc quy ñònh quaù nhieàu ñieàu khoaûn trong L/C maø ngöôøi xuaát khaåu khoù thöïc hieän ñöôïc ñeå töø choái thanh toaùn khi ngöôøi mua khoâng muoán nhaän haøng hoaëc khoâng muoán thanh toaùn. Giôø ñaây vôùi hình thöùc tín duïng bao thanh toaùn, nhaø xuaát khaåu vaø nhaø nhaäp khaåu coù theå mua baùn vôùi nhau döôùi hình thöùc taøi khoaûn môû maø khoâng phaûi lo ngaïi gì veà vieäc ñaûm baûo thanh toaùn seõ ñöôïc chuyeån cho toå chöùc bao thanh toaùn ôû nöôùc xuaát khaåu vaø nöôùc nhaäp khaåu. Nhaø xuaát khaåu thì ñöôïc öùng tröôùc moät khoaûn tieàn töø 70 – 90% giaù trò hoaù ñôn thöông maïi coøn nhaø nhaäp khaåu ñöôïc gia haïn theâm thôøi haïn thanh toaùn tieàn haøng töø 30 ñeán 90 ngaøy. (5 ). Boå sung theâm moät keânh huy ñoäng voán ngaén haïn cho doanh nghieäp baùn haøng, ñaëc bieät laø vôùi doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø nhöõng ñoái töôïng khoâng deã tieáp caän vôùi nguoàn voán vay ngaân haøng (6). Nhaän ñöôïc dòch vuï troïn goùi: Doanh nghieäp khoâng phaûi maát thôøi gian vaø chi phí lieân quan ñeán vieäc quaûn lyù soå saùch baùn haøng vaø thu hoài nôï töø ngöôøi mua, nhôø vaäy coù nhieàu thôøi gian ñeå taäp trung vaøo vieäc laäp keá hoaïch, saûn xuaát vaø tieáp thò. (7). Löu chuyeån tieàn maët ñöôïc caûi thieän nhôø vieäc thu vaø chuyeån tieàn nhanh Vôùi nghieäp vuï bao thanh toaùn vieäc thu vaø chuyeån tieàn ñöôïc thöïc hieän nhanh choùng vôùi söï hoã trôï cuûa caùc toå chöùc bao thanh toaùn. (8). Giaûm caùc chi phí haønh chính vì nhaø xuaát khaåu chæ laøm vieäc vôùi moät toå chöùc bao thanh toaùn baát keå soá löôïng caùc nöôùc coù lieân quan (9). Caùc vaán ñeà khoù khaên veà ngoân ngöõ ñöôïc xöû lyù nhôø ñôn vò bao thanh toaùn xuaát khaåu GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  14. 14 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát (10). Tieáp caän vôùi nguoàn voán löu ñoäng linh hoaït baèng noäi teä hoaëc baèng loaïi tieàn ghi hoaù ñôn, ñaåy maïnh baùn haøng xuaát khaåu. 1.4.2.Lôïi ích ñoái vôùi ngöôøi mua haøng Toå chöùc bao thanh toaùn caáp haïn möùc tín duïng cho ngöôøi mua haøng treân cô sôû thaåm ñònh xeáp haïng tín duïng cuûa hoï. Vôùi vieäc caáp haïn möùc naøy, toå chöùc bao thanh toaùn vöøa laøm chöùc naêng laø ñôn vò chaáp thuaän tín duïng vöøa laø ñôn vò baûo laõnh thanh toaùn. Vì vaäy, ngöôøi mua haøng (ñaëc bieät laø nhaø nhaäp khaåu) coù nhöõng lôïi ích sau ñaây: • Söùc mua taêng maø khoâng caàn duøng ñeán haïn möùc tín duïng hieän coù. • Coù theå mua ñöôïc haøng maø khoâng bò chaäm treã raéc roái bôûi caùc thuû tuïc lieân quan ñeán môû thö tín duïng. • Caùc khoù khaên veà ngoân ngöõ ñöôïc xöû lyù bôûi toå chöùc bao thanh toaùn nhaäp khaåu. • Coù theå ñöôïc chaøo mua caùc saûn phaåm vôùi caùc ñieàu khoaûn coù lôïi hôn. 1.5. Caùc hình thöùc taøi trôï xuaát nhaäp khaåu Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp quoác teá nhö hieän nay, hoaït ñoäng giao dòch thöông maïi quoác teá ngaøy caøng trôû neân phoå bieán vaø môû roäng khoâng ngöøng. Vì theá taïo ra nhieàu cô hoäi thaùch thöùc cho caùc nhaø xuaát nhaäp khaåu cuûa moãi quoác gia. Veà phía nhaø xuaát khaåu thì thöïc hieän baùn haøng ra thò tröôøng theá giôùi mang laïi raát nhieàu lôïi ích hôn so vôùi trao ñoåi haøng hoùa noäi ñòa, nhaø xuaát khaåu coù ñöôïc lôïi nhuaän cao hôn, coù nguoàn ngoaïi teä doài daøo hôn. Veà phía chính phuû caùc nöôùc, lónh vöïc naøy thöôøng xem nhö laø moät trong nhöõng vaán ñeà kinh teá troïng taâm trong chieán löôïc phaùt trieån quoác gia. Thoâng qua hoaït ñoäng naøy, vieäc laøm vaø thu nhaäp quoác doanh taêng nhanh, coâng ngheä hieän ñaïi phuïc vuï phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc . Laø nhöõng lôïi ích kinh teá xaõ hoäi caên baûn cho quoác gia thöïc hieän ñöôøng loái phaùt trieån xuaát khaåu. Cuøng vôùi phaùt trieån xuaát khaåu, nhu caàu nhaäp khaåu nhöõng GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  15. 15 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát haøng hoùa caàn thieát cho vieäc saûn xuaát vaø tieâu duøng cuûa neàn kinh teá cuõng caàn quan taâm ñeå coù theå taäp trung voán vaøo saûn xuaát nhöõng loaïi haøng hoùa laø theá maïnh cuûa mình. Tuy nhieân nhöõng lôïi ích mang laïi töø thöông maïi caøng nhieàu thì söï caïnh tranh dieãn ra caøng lôùn. Vì vaäy caùc nhaø xuaát nhaäp khaåu caàn phaûi tìm kieám moät söï hoã trôï raát lôùn veà maët taøi chính vaø kyõ thuaät töø caùc ngaân haøng thöông maïi ñeå baûo ñaûm haïn cheá ruûi ro phaùt sinh vaø ñuû khaû naêng ñeå tieán haønh moät thöông vuï quoác teá ñöôïc an toaøn vì hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu luoân aån chöùa caùc nguy cô daãn ñeán ruûi ro vaø thaát baïi vaø nhöõng khaùc bieät ñaëc thuø veà thôøi gian thöïc hieän giao dòch, khoaûn caùch ñòa lyù, veà loaïi tieàn thanh toaùn vaø nhöõng bieán ñoäng tyû giaù hoái ñoaùi, veà söï khaùc bieät luaät leä, taäp quaùn kinh doanh vaø caùc quy ñònh ñieàu tieát giöõa caùc chính phuû. Hoaït ñoäng taøi trôï cuûa ngaân haøng daønh cho caùc doanh nghieäp cuõng mang laïi lôïi ích. Chính moái quan heä gaén boù chaët cheõ veà lôïi ích giöõa ngaân haøng vaø caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu laø ñoäng löïc thuùc ñaåy hoaït ñoäng taøi trôï xuaát nhaäp khaåu ngaøy caøng phaùt trieån. 1.5.1. Cho vay thöïc hieän haøng xuaát khaåu theo L/C ñaõ môû Moãi loâ haøng giao ra nöôùc ngoaøi ñeàu ñoøi hoûi moät loaïi taøi trôï naøo ñoù trong quaù trình saûn xuaát vaø vaän chuyeån. Nhaø xuaát khaåu coù theå döïa vaøo L/C ñaõ môû ñeå yeâu caàu ngaân haøng phuïc vuï mình caáp moät khoaûn tín duïng nhaèm thöïc hieän xuaát haøng theo caùc ñieàu khoaûn ñaõ quy ñònh cuûa L/C. 1.5.2. Chieát khaáu hoái phieáu Chieát khaáu hoái phieáu laø moät hình thöùc tín duïng cuûa ngaân haøng caáp cho khaùch haøng döôùi hình thöùc mua laïi hoái phieáu tröôùc khi ñeán haïn thanh toaùn. Chieát khaáu hoái phieáu taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho nhaø xuaát nhaäp khaåu nhaän ñöôïc tieàn sôùm hôn nhaèm ñaùp öùng nhu caàu veà voán ñoái vôùi khoaûn tín duïng cung öùng haøng GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  16. 16 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát maø anh ta ñaõ caáp cho nhaø nhaäp khaåu. Cô sôû xaùc ñònh khoái löôïng tín duïng naøy laø giaù trò cuûa hoái phieáu sau khi ñaõ tröø ñi giaù trò chieát khaáu vaø leä phí nhôø thu maø ngaân haøng chieát khaáu höôûng. 1.5.3. Chieát khaáu chöùng töø thanh toaùn theo hình thöùc tín duïng chöùng töø Ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán, nhaø xuaát khaåu sau khi giao haøng xong coù theå thöông löôïng vôùi ngaân haøng ñeå ngaân haøng thöïc hieän chieát khaáu boä chöùng töø hoaëc öùng tröôùc tieàn tröôùc khi boä chöùng töø ñöôïc thanh toaùn. Nhö vaäy ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu thì L/C khoâng chæ laø coâng cuï baûo ñaûm thanh toaùn maø coøn laø coâng cuï baûo ñaûm tín duïng. 1.5.4. Cho vay treân cô sôû boä chöùng töø thanh toaùn theo phöông thöùc nhôø thu Haàu heát caùc ngaân haøng saün saøng caáp caùc khoaûn thaáu chi cho khaùch haøng xuaát khaåu thöïc hieän caùc hôïp ñoàng maø thôøi haïn thanh toaùn leân ñeán 6 thaùng. Khi moät ngaân haøng xöû lyù caùc chöùng töø gôûi haøng baèng caùch chuyeån chuùng cho moät ngaân haøng ñaïi lyù ôû nöôùc ngoaøi ñeå nhôø thu, ngaân haøng thöôøng saün saøng cung caáp moät khoaûn öùng tröôùc theo tyû leä phaàn traêm thoûa thuaän tính treân caùc khoaûn nhôø thu toàn ñoïng coøn chöa ñöôïc nhaän tieàn. Trong moät soá tröôøng hôïp, vaät ñaûm baûo ñöôïc chaáp nhaän cho khoaûn öùng tröôùc seõ laø caùc chöùng töø gôûi haøng ñem laïi quyeàn kieåm soaùt haøng hoùa cuøng vôùi caùc tôø hoái phieáu ñang trong quaù trình nhôø thu. Phöông thöùc naøy coù nhieàu ñieåm töông töï nhö hình thöùc chieát khaáu boä chöùng töø thanh toaùn theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø. Tuy nhieân, trong tröôøng hôïp boä chöùng thanh toaùn theo phöông thöùc nhôø thu thì moät soá ngaân haøng seõ söû duïng cuïm töø “öùng tröôùc tieàn haøng xuaát khaåu” vaø coâng vieäc thaåm ñònh seõ giao cho phoøng tín duïng phuï traùch. Vaø ñoái vôùi loaïi hình taøi trôï naøy, vì möùc ñoä ruûi ro raát cao neân laõi suaát taøi trôï cuõng cao hôn so vôùi caùc hình thöùc taøi trôï khaùc. Ngoaøi ra ñeå ñöôïc taøi trôï thì khaùch haøng cuõng caàn coù taøi saûn baûo ñaûm. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  17. 17 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát 1.5.5. Bao thanh toaùn quoác teá Theo coâng öôùc veà bao thanh toaùn quoác teá cuûa UNIDROIT 1988 ñaõ ñöa ra ñònh nghóa veà nghieäp vuï nhö sau : bao thanh toaùn (factoring) laø moät daïng taøi trôï baèng vieäc mua baùn caùc khoaûn nôï ngaén haïn trong giao dòch thöông maïi giöõa toå chöùc taøi trôï vaø beân cung öùng. Theo ñoù toå chöùc taøi trôï thöïc hieän toái thieåu hai trong soá caùc chöùc naêng sau : taøi trôï beân cung öùng goàm cho vay vaø öùng tröôùc tieàn, quaûn lyù soå saùch lieân quan ñeán caùc khoaûn phaûi thu, thu nôï caùc khoaûn phaûi thu, baûo ñaûm ruûi ro khoâng toaùn cuûa beân mua haøng. Theo hieäp hoäi bao thanh toaùn theá giôùi (FCI), bao thanh toaùn laø moät loaïi hình dòch vuï taøi chính troïn goùi bao goàm söï keát hôïp giöõa taøi trôï voán hoaït ñoäng, baûo hieåm ruûi ro tín duïng, theo doõi caùc khoaûn phaûi thu vaø dòch vuï thu hoä. Ñoù laø moät söï thoûa thuaän giöõa ngöôøi cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn (factor) vaø ngöôøi cung öùng haøng hoùa dòch vuï hay coøn goïi laø ngöôøi baùn haøng trong quan heä mua baùn haøng hoùa (seller). Theo nhö thoûa thuaän factor seõ mua laïi caùc khoaûn phaûi thu cuûa ngöôøi baùn döïa treân khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi mua trong quan heä mua baùn haøng hoùa (buyer) hay coøn goïi laø con nôï trong quan heä tín duïng (debtor). Ngoaøi ra, theo moät soá toå chöùc cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn khaùc thì nghieäp vuï bao thanh toaùn ñöôïc ñònh nghóa laø vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu, hay vieäc cung caáp taøi trôï taøi chính ngaén haïn thoâng qua vieäc traû caùc khoaûn phaûi thu ngay laäp töùc baèng tieàn maët ñeå caûi thieän doøng ngaân löu cuûa khaùch haøng ñoàng thôøi nhaän laáy ruûi ro tín duïng. Caùc dòch vuï ñi keøm goàm coù: quaûn lyù nôï, quaûn lyù soå caùi baùn haøng, xeáp haïng haïn ñònh möùc tín duïng vaø thu hoä. Trong quy cheá hoaït ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng, NHNN ñaõ ñöa ra ñònh nghóa veà bao thanh toaùn : “bao thanh toaùn laø moät hình thöùc caáp tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua, baùn haøng hoùa ñaõ ñöôïc beân baùn haøng vaø beân mua GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  18. 18 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát haøng thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua, baùn haøng hoùa” (QÑ soá 1096/2004/QÑ- NHNN). 1.6. Bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu: 1.6.1. Söï ra ñôøi cuûa bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu Trong ñieàu kieän neàn kinh teá thò tröôøng, xuaát nhaäp khaåu trôû thaønh vaán ñeà quan troïng. Thò tröôøng thöông maïi theá giôùi môû roäng khoâng ngöøng, nhu caàu veà thò tröôøng tieâu thuï haøng hoùa, thò tröôøng ñaàu tö ñang trôû thaønh nhu caàu caáp baùch cuûa caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu. Do khaû naêng taøi chính coù haïn maø caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñuû tieàn ñeå thanh toaùn haøng xuaát khaåu hoaëc coù ñuû voán thu mua cheá bieán haøng xuaát khaåu. Töø ñoù naûy sinh quan heä vay möôïn vaø söï giuùp ñôõ taøi trôï cuûa ngaân haøng. Quan heä giao thöông quoác teá ñaët ra nhöõng vaán ñeà teá nhò, ñoâi khi phöùc taïp, neân nhöõng nghieäp vuï thöông maïi ñoøi hoûi söï tham gia cuûa ngaân haøng, ngaân haøng ñem laïi cho caùc nhaø hoaït ñoäng ngoaïi thöông söï hieåu bieát veà kyõ thuaät vaø choã döïa taøi chính trong lónh vöïc quan troïng naøy. Do ñoù söï ra ñôøi cuûa tín duïng taøi trôï xuaát nhaäp khaåu laø moät yeâu caàu taát yeáu, khaùch quan gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng mua, baùn ngoaïi thöông giöõa caùc nöôùc vôùi nhau. Ñoái vôùi baát kyø moät quoác gia naøo, giao thöông mua baùn treân thò tröôøng quoác teá vöøa laø cô hoäi vöøa laø moät söï thaùch thöùc lôùn. Vì beân caïnh nhöõng lôïi ích mang laïi töø hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu thì noù cuõng mang laïi khoâng ít nhöõng vaán ñeà caàn quan taâm nhö: söï khaùc nhau veà ngoân ngöõ, phong tuïc taäp quaùn, heä thoáng tieàn teä, luaät phaùp v.v giöõa caùc nöôùc. Söï khaùc nhau naøy seõ taïo neân nhöõng raøo caûn trong hoaït ñoäng giao thöông quoác teá, maëc duø nhöõng hoaït ñoäng giao thöông naøy coù söï hoã trôï raát lôùn cuûa caùc thieát bò kyõ thuaät hieän ñaïi, taân tieán nhö: vieäc ñaët haøng ôû nöôùc ngoaøi coù theå thöïc hieän tích taéc trong vaøi giaây thoâng qua maùy tính coù noái maïng Internet. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  19. 19 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Moät trong nhöõng vaán ñeà lôùn nhaát ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu laø vieäc thanh toaùn tieàn haøng cuûa nhaø nhaäp khaåu. Caùc nhaø xuaát khaåu nhaän ñöôïc tieàn sau khi giao haøng 1 tuaàn, 1 thaùng hoaëc laâu hôn. Caùc nhaø xuaát khaåu nhaän thaáy raèng vieäc baùn haøng cho traû chaäm theo caùch naøy ñaõ gaây baát lôïi cho mình vì hoï bò chieám duïng voán, trong khi baûn thaân nhaø xuaát khaåu cuõng caàn voán ñeå thu mua haøng xuaát khaåu hoaëc ñeå tieán haønh vieäc kinh doanh. Vaø tröôøng hôïp xaáu nhaát laø khi nhaø nhaäp khaåu khoâng coù khaû naêng traû ñöôïc nôï. Ñaây quaû laø moät baát lôïi ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu. Bao thanh toaùn quoác teá laø moät giaûi phaùp ñôn giaûn vaø toát nhaát cho nhaø xuaát khaåu trong tröôøng hôïp naøy. Vai troø cuûa caùc nhaø bao thanh toaùn laø thu nôï töø nhaø xuaát khaåu taïi nöôùc cuûa hoï thoâng qua vieäc söû duïng ngoân ngöõ cuõng nhö thoâng qua vieäc am hieåu phong tuïc taäp quaùn cuûa nöôùc hoï. Nhôø vaäy nhöõng raøo caûn veà ngoân ngöõ vaø vaên hoùa ñöôïc thaùo gôõ. Caùc nhaø bao thanh toaùn coøn cung caáp söï baûo ñaûm 100% veà taøi chính cho nhaø xuaát khaåu trong tröôøng hôïp xaáu nhaát laø nhaø nhaäp khaåu khoâng theå traû ñöôïc nôï. Nhöõng thuaän lôïi veà bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu taïo ra ñöôïc nhöõng thu huùt haáp daãn lôùn cuûa hoaït ñoäng thöông maïi quoác teá. Hieän nay bao thanh toaùn laø moät söï löïa choïn toát nhaát hôn haún caùc hình thöùc taøi trôï tín duïng khaùc vaø vai troø cuûa tín duïng chöùng töø daàn daàn haï thaáp laø moät keát quaû taát yeáu. Ñieàu naøy coù nghóa laø vieãn caûnh veà bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu ñöôïc xem laø thuaän lôïi ñoái vôùi taát caû caùc nöôùc. Khoâng chæ ñoái vôùi caùc nöôùc coù neàn coâng nghieäp phaùt trieån cao maø coøn ñoái vôùi caû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Trong töông lai, khoù khaên lôùn nhaát ñoái caùc nhaø bao thanh toaùn laø laøm sao duy trì ñöôïc nhöõng khaû naêng öùng phoù linh hoaït tröôùc caùc tình huoáng xaáu nhaát coù theå xaûy ra treân thò tröôøng Bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu laø hình thöùc taøi trôï tín duïng cho caùc doanh nghieäp tham gia vaøo quaù trình xuaát nhaäp khaåu, trong ñoù ngaân haøng hoaëc TCTD GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  20. 20 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát seõ mua laïi caùc chöùng töø thanh toaùn, caùc khoaûn nôï chöa ñaùo haïn ñeå trôû thaønh chuû nôï tröïc tieáp ñöùng ra ñoøi nôï nhaø nhaäp khaåu, ñoàng thôøi cung caáp dòch vuï quaûn lyù soå caùi cho beân baùn haøng. ™ BTT xuaát nhaäp khaåu laø söï keát hôïp cuûa BTT xuaát khaåu vaø BTT nhaäp khaåu Ñoái vôùi hoaït ñoäng BTT xuaát khaåu: ñôn vò BTT seõ öùng tröôùc tieàn theo giaù trò khoaûn phaûi thu cho beân xuaát khaåu treân cô sôû ñoù toå chöùc BTT cuûa beân nhaäp khaåu ñaûm baûo an toaøn tín duïng cuûa beân nhaäp khaåu. Ñoái vôùi hoaït ñoäng BTT nhaäp khaåu: ñôn vò BTT nhaäp khaåu seõ laø toå chöùc BTT ñöùng ra baûo laõnh cho phía ngöôøi mua haøng khi ñeán haïn thanh toaùn. Nhö vaäy hoaït ñoäng BTT xuaát khaåu vaø hoaït ñoäng BTT nhaäp khaåu hoaøn toaøn coù theå taùch rôøi nhau. Do ñoù moät TCTD coù theå löïa choïn thöïc hieän BTT xuaát khaåu hoaëc coù theå löïa choïn BTT nhaäp khaåu hoaëc thöïc hieän caû hai hình thöùc treân. ™ Nhöõng thaønh vieân tham döï hoaït ñoäng BTT xuaát nhaäp khaåu goàm: − Nhaø xuaát khaåu haøng hoaù dòch vuï ñoàng thôøi laø ngöôøi baùn caùc khoaûn thanh toaùn (ngöôøi chuyeån nhöôïng thanh toaùn) − Nhaø nhaäp khaåu haøng hoaù vaø dòch vuï (debitor) − Ngöôøi mua nhöõng khoaûn thanh toaùn (ngöôøi ñöôïc chuyeån nhöôïng thanh toaùn- Factor, ngöôøi thuï höôûng) Treân nguyeân taéc chæ coù 3 thaønh vieân tham döï vaøo hoaït ñoäng bao thanh toaùn. Nhöng trong thöïc teá, ñeå ñaûm baûo cho hoaït ñoäng cuûa mình, ngöôøi mua nhöõng khoaûn thanh toaùn naøy (Exportfactor) luoân caàn coù moái quan heä giao dòch vôùi moät toå chöùc BTT taïi nöôùc nhaäp khaåu ñeå giao dòch thoâng tin vaø nhöõng ñieàu kieän laøm cô sôû ñaûm baûo an toaøn cho mình. Do ñoù, beân caïnh Exportfactor, luoân toàn taïi Importfactor (toå chöùc BTT taïi nöôùc nhaäp khaåu) GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  21. 21 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát 1.6.2. Moái quan heä giöõa caùc beân trong nghieäp vuï BTT xuaát nhaäp khaåu Quan heä giöõa nhaø xuaát khaåu vaø ngöôøi mua nöôùc ngoaøi: laø moái quan heä döïa treân hôïp ñoàng thöông maïi cô sôû, ñieàu chænh nghóa vuï mua baùn cuûa hai beân. Quan heä giöõa nhaø xuaát khaåu vaø factor xuaát khaåu: Döïa treân hôïp ñoàng bao thanh toaùn xuaát khaåu ñöôïc keát laäp giöõa hai beân. Qua ñoù, factor xuaát khaåu ñöôïc nhaø xuaát khaåu nhöôïng quyeàn thu nôï tieàn haøng moät caùch hôïp phaùp töø ngöôøi mua nöôùc ngoaøi. Quan heä giöõa factor xuaát khaåu vaø ngöôøi mua nöôùc ngoaøi: laø quan heä phaùp lyù giöõa chuû nôï vaø con nôï, coù hieäu löïc thöïc thi ñöôïc luaät phaùp coâng nhaän. Quan heä naøy laø heä quaû töø hôïp ñoàng giöõa nhaø xuaát khaåu vaø factor xuaát khaåu neâu treân. Quan heä giöõa factor xuaát khaåu vaø factor nhaäp khaåu: laø moái quan heä ñaïi lyù vaø/hoaëc ñoái taùc, theo ñoù factor xuaát khaåu uyû thaùc vieäc thu nôï tröïc tieáp töø ngöôøi mua cho factor nhaäp khaåu vaø/hoaëc nhaän caùc baûo laõnh thanh toaùn cuûa factor nhaäp khaåu cho ngöôøi mua naøy. Thoâng thöôøng, factor xuaát khaåu vaø factor nhaäp khaåu laø caùc thaønh vieân cuûa cuøng moät hieäp hoäi quoác teá caùc toå chöùc bao thanh toaùn. Quan heä giöõa factor nhaäp khaåu vaø ngöôøi mua: factor nhaäp khaåu ñoùng vai troø laø ngöôøi ñöôïc uyû nhieäm thu tieàn thanh toaùn töø ngöôøi mua vaø/hoaëc tröïc tieáp baûo laõnh thanh toaùn cho ngöôøi mua tröôùc factor xuaát khaåu. 1.6.3. Caùc loaïi bao thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu Nhìn chung coù 2 hình thöùc cô baûn laø BTT khi ñeán haïn vaø BTT chieát khaáu. 1.6.3.1. BTT kyø haïn (Maturity Factoring) Ñoái vôùi loaïi BTT xuaát nhaäp khaåu naøy, toå chöùc BTT xuaát khaåu khoâng öùng tröôùc tieàn haøng cho nhaø xuaát khaåu vaøo thôøi ñieåm mua khoaûn phaûi thu. Thay vaøo ñoù, hai beân thoûa thuaän kyø haïn thanh toaùn bình quaân cho caùc khoaûn phaûi thu cuûa nhaø xuaát khaåu. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  22. 22 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Sô ñoà 1.1: Quy trình Bao thanh toaùn kyø haïn (5) giao haøng Ngöôøi baùn (1) ñaët haøng Ngöôøi mua (6) (9) (3) (7) (2) Chuyeån tieàn (8) (4) giao Phaân thoâng Ñeà nghò traû Kyù HÑ hoaù tích baùo ñôn thu nôï nôï Toå chöùc BTT (Factor xuaát khaåu) Nhaø xuaát khaåu nhaän ñöôïc yeâu caàu baùn haøng traû chaäm (töùc laø beân nhaäp khaåu ñeà nghò ñöôïc caáp tín duïng) töø nhaø xuaát khaåu. Nhaø xuaát khaåu thoâng baùo ñeán toå chöùc BTT xuaát khaåu ñeå ñaûm baûo chaéc chaén raèng toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ mua laïi khoaûn phaûi thu. Toå chöùc BTT xuaát khaåu thöïc hieän phaân tích tín duïng ñoái vôùi nhaø nhaäp khaåu, coù theå laø vôùi söï giuùp ñôõ cuûa ñaïi lyù taïi quoác gia cuûa ngöôøi mua hoaëc laø vôùi beân toå chöùc BTT nhaäp khaåu. Nhöng trong tröôøng hôïp muoán kieám theâm lôïi nhuaän vaø khoâng muoán chia seû lôïi nhuaän, toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ khoâng thoâng qua toå chöùc BTT nhaäp khaåu maø chæ thoâng qua ñaïi lyù cuûa mình taïi quoác gia ñoù. Toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ traû lôøi cho nhaø xuaát khaåu bieát veà keát quaû thaåm ñònh vaø ñöa ra quyeát ñònh coù ñoàng yù taøi trôï BTT hay khoâng. Neáu töø choái thì cho bieát roõ lyù do, neáu ñoàng yù thì seõ tieán haønh kyù hôïp ñoàng BTT. Nhaø xuaát khaåu tieán haønh kyù hôïp ñoàng vaø giao haøng cho nhaø nhaäp khaåu. Nhaø xuaát khaåu chuyeån nhöôïng caùc hoaù ñôn cho toå chöùc BTT xuaát khaåu. Trong tröôøng hôïp naøy toå chöùc BTT seõ ñaûm nhaän moïi traùch nhieäm veà dòch vuï thu nôï tieàn haøng vaø moïi ruûi ro thöông maïi cuûa ngöôøi mua. Toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ thoâng baùo cho nhaø nhaäp khaåu bieát ñeå chuyeån tieàn thanh toaùn tröïc tieáp cho mình. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  23. 23 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Nhaø nhaäp khaåu chuyeån tieàn thanh toaùn ñeán toå chöùc BTT. Vaøo thôøi ñieåm ñeán haïn thoûa thuaän, toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ chuyeån tieàn cho nhaø xuaát khaåu sau khi tröø phí hoa hoàng nghieäp vuï. Vôùi daïng BTT naøy, toå chöùc taøi trôï BTT thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nôï phaûi thu vaø ñaûm nhaän caùc ruûi ro khoâng thanh toaùn bôûi ngöôøi mua nöôùc ngoaøi. Haïn cheá cuûa hình thöùc BTT naøy: Nhaø xuaát khaåu: Khoâng ñöôïc öùng tieàn tröôùc. Toå chöùc BTT: gaùnh chòu moïi ruûi ro neáu con nôï rôi vaøo tình traïng nôï xaáu, khoù ñoøi Vieäc thaåm ñònh gaëp khoù khaên: do khoaûng caùch veà ñòa lyù, do söï khaùc nhau giöõa hai nöôùc veà phong tuïc taäp quaùn, ngoân ngöõ, vaên hoùa 1.6.3.2. Bao thanh toaùn chieát khaáu-Heä thoáng hai ñôn vò BTT Coøn goïi laø BTT thoâng thöôøng (conventional Factoring) Ngoaøi hai chöùc naêng quaûn lyù thu nôï vaø nhaän moïi ruûi ro thanh toaùn nhö BTT kì haïn. Loaïi BTT naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng haïn cheá cuûa loaïi BTT treân vì nhaø xuaát khaåu ñöôïc toå chöùc BTT xuaát khaåu öùng tröôùc moät phaàn khoaûn phaûi thu vôùi tyû leä öùng tröôùc töø 70-90% tuøy theo thoûa thuaän vaø tuøy theo möùc ñoä tín nhieäm vaø thöïc traïng tín duïng cuûa ngöôøi mua. Khoaûn taøi trôï öùng tröôùc naøy ñöôïc tính laõi caên cöù vaøo soá ngaøy taøi trôï thöïc teá, vôùi laõi suaát thöôøng cao hôn hoaëc baèng laõi suaát taøi trôï cuûa ngaân haøng moät chuùt ñeå buø ñaép nhöõng ruûi ro (neáu coù) cuûa toå chöùc BTT. Sau moät thôøi gian thoûa thuaän, toå chöùc BTT seõ chuyeån traû phaàn coøn laïi sau khi ñaõ tröø phí hoa hoàng vaø laõi taøi trôï. Noùi moät caùch khaùc laø toå chöùc BTT xuaát khaåu thöïc hieän chieát khaáu ngay töø ñaàu caùc khoaûn phaûi thu cuûa nhaø xuaát khaåu theo laõi suaát chieát khaáu, coù tính chung hoaëc taùch rôøi vôùi caùc loaïi phí dòch vuï khaùc. Caàn löu yù raèng vieäc chieát khaáu khoaûn phaûi thu cuûa toå chöùc BTT laø loaïi chieát khaáu khoâng baûo löu, nghóa laø mieãn GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  24. 24 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát truy ñoøi khi ngöôøi mua nöôùc ngoaøi khoâng thanh toaùn ñöôïc nôï, khaùc vôùi vieäc chieát khaáu thoâng thöôøng. Sô ñoà 1.2: Quy trình Bao thanh toaùn coù chieát khaáu Nhaø (7) giao haøng Nhaø Xuaát Khaåu (1) nhaän ñôn ñaët haøng Nhaäp Khaåu (2) (11) (4) ñeà (6) (8) (9) (14) Thu (12) phaân nghò kí baøn öùng thanh Tieàn thanh tích HÑ giao tröôùc toaùn Khi toaùn hoaù öùng Ñeán ñôn tröôùc haïn (3) ñeà nghò thaåm ñònh (5) thoâng baùo keát quaû thaåm ñònh Ñôn vò BTT Ñôn vò BTT (10) BaønXK giao hoaù ñôn NK (13) thanh toaùn Nhaø xuaát khaåu nhaän ñöôïc yeâu caàu baùn haøng traû chaäm (töùc laø beân nhaäp khaåu ñeà nghò ñöôïc caáp tín duïng) töø nhaø xuaát khaåu. Nhaø xuaát khaåu thoâng baùo ñeán toå chöùc BTT xuaát khaåu ñeå ñaûm baûo chaéc chaén raèng toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ mua laïi khoaûn phaûi thu. Toå chöùc BTT xuaát khaåu tieán haønh kieåm tra hoaït ñoäng vaø khaû naêng thanh toaùn cuûa nhaø xuaát khaåu theo ñeà nghò cuûa nhaø xuaát khaåu baèng caùch gôûi yeâu caàu thaåm ñònh tín duïng ñeán toå chöùc BTT nhaäp khaåu. Ngaân haøng tieán haønh thaåm ñònh tín duïng nhaø nhaäp khaåu. Toå chöùc BTT nhaäp khaåu thoâng baùo keát quaû thaåm ñònh cho toå chöùc BTT xuaát khaåu. Toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ ñöa ra quyeát ñònh coù kyù hôïp ñoàng BTT vôùi nhaø xuaát khaåu hay khoâng? Neáu töø choái thì cho bieát roõ lyù do. Neáu ñoàng yù thì tieán haønh kyù hôïp ñoàng BTT vôùi nhaø xuaát khaåu. Trong hôïp ñoàng seõ neâu roõ toå chöùc GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  25. 25 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát xuaát khaåu seõ öùng tröôùc moät phaàn khoaûn phaûi thu vôùi tæ leä laø bao nhieâu. Tæ leä öùng tröôùc naøy phuï thuoäc vaøo khaû naêng thanh toaùn vaø thöïc traïng tín duïng cuûa nhaø nhaäp khaåu. Sau khi kyù hôïp ñoàng BTT, nhaø xuaát khaåu kyù hôïp ñoàng mua baùn vôùi nhaø xuaát khaåu vaø tieán haønh giao haøng. Nhaø xuaát khaåu chuyeån nhöôïng boä chöùng töø cho toå chöùc BTT xuaát khaåu. Toå chöùc BTT öùng tröôùc tieàn cho nhaø xuaát khaåu theo tyû leä ñaõ thoûa thuaän trong hôïp ñoàng BTT. Toå chöùc BTT xuaát khaåu chuyeån nhöôïng Boä chöùng töø cho toå chöùc BTT nhaäp khaåu. Toå chöùc BTT nhaäp khaåu seõ thoâng baùo thu tieàn nhaø nhaäp khaåu khi ñeán haïn thanh toaùn. Nhaø nhaäp khaåu thanh toaùn theo ñònh kyø ñaõ thoûa thuaän, theo ñuùng giaù trò hôïp ñoàng cho toå chöùc BTT xuaát khaåu vaø khoâng chòu traùch nhieäm veà quyeàn truy ñoøi khaùc. Trong tröôøng hôïp naøy nhaø nhaäp khaåu coù quyeàn phaûn hoài vieäc thanh toaùn khi coù vaán ñeà xaûy ra vôùi haøng nhaäp khaåu hoaëc khoâng chaáp nhaän thanh toaùn. Khi xaûy ra caùc vaán ñeà naøy nhaø nhaäp khaåu chæ laøm vieäc vôùi toå chöùc BTT nhaäp khaåu. Toå chöùc BTT nhaäp khaåu thöïc hieän thanh toaùn, chuyeån tieàn cho toå chöùc BTT xuaát khaåu. Toå chöùc BTT xuaát khaåu taát toaùn nghieäp vuï khi thanh toaùn cho nhaø xuaát khaåu. Coøn leä phí thanh toaùn seõ ñöôïc tính theo caùc dòch vuï maø toå chöùc BTT xuaát khaåu ñaûm nhaän. Loaïi BTT naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa loaïi BTT treân laø: Nhaø xuaát khaåu ñöôïc öùng tieàn tröôùc ñeå tieáp tuïc vieäc kinh doanh. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  26. 26 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Toå chöùc BTT xuaát khaåu khoâng gaëp khoù khaên trong vieäc thaåm ñònh vì vieäc thaåm ñònh seõ do chính toå chöùc BTT taïi nöôùc nhaäp khaåu tieán haønh. Tuy nhieân vaãn coøn toàn taïi nhöôïc ñieåm: vì ñaây laø loaïi hình BTT mieãn truy ñoøi neân toå chöùc BTT xuaát khaåu laø ngöôøi gaùnh chòu nhieàu ruûi ro nhaát. Loaïi hình BTT thöù ba seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöôïc ñieåm naøy, ñoù laø loaïi hình BTT coù truy ñoøi. 1.6.3.3. Bao thanh toaùn kyø haïn coù truy ñoøi Daïng taøi trôï naøy ñaõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa loaïi BTT treân vì ruûi ro cuûa toå chöùc BTT xuaát khaåu ñaõ ñöôïc khaéc phuïc. Daïng taøi trôï BTT naøy töông töï nhö taøi trôï khoaûn phaûi thu cuûa ngaân haøng thöông maïi. Theo ñoù, toå chöùc BTT khoâng mua ñöùt caùc khoaûn phaûi thu maø chæ döïa vaøo ñoù ñeå taøi trôï nhaø xuaát khaåu loaïi cho vay coù truy ñoøi, nghóa laø nhaø xuaát khaåu phaûi hoaøn traû nôï vay cho toå chöùc BTT xuaát khaåu neáu khoâng thu ñöôïc tieàn baùn haøng. Nhö vaäy ñoái vôùi hình thöùc BTT naøy, toå chöùc BTT xuaát khaåu thöïc hieän hai chöùc naêng: taøi trôï vaø cung caáp dòch vuï thu nôï cho nhaø xuaát khaåu. 1.6.3.4. Bao thanh toaùn giaùp löng Khaùc vôùi caùc hình thöùc BTT ôû treân thì ôû hình thöùc naøy coøn coù söï tham gia cuûa nhaø phaân phoái. Nhaø phaân phoái ñoùng vai troø laø trung gian giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua giuùp quaù trình mua baùn ñöôïc dieãn ra thuaän lôïi. Hình thöùc BTT naøy ñöôïc aùp duïng trong tröôøng hôïp ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn khoâng bieát nhau nhöng hoï laïi coù nhu caàu mua baùn, giao dòch vôùi nhau vaø hoï ñeàu bieát ñeán nhaø phaân phoái. Hoï tìm ñeán nhaø phaân phoái, nhaø phaân phoái seõ laø chaát keo dính giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua giuùp cho quaù trình mua baùn ñöôïc dieãn ra thuaän lôïi. Ngöôøi mua Ngöôøi baùn Nhaø phaân phoái Ngöôøi mua Ngöôøi baùn GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  27. 27 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Ngöôøi baùn Ngöôøi mua Sô ñoà 1.3: Quy trình Bao thanh toaùn giaùp löng (3) chuyeån haøng (4) chuyeån haøng Ngöôøi baùn Nhaø phaân Ngöôøi (2) nhaän ñôn ñaët phoái (1) Nhaän ñôn ñaët mua haøng haøng (5) (8) (13) (7) (9) (10) (11) baøn öùng thanh baøn giao göûi thanh giao tröôùc toaùn thanh hoaù ñôn HÑ toaùn hoaù öùng toaùn Ñoøi ñôn tröôùc cheânh nôï leäch (6) baøn giao hoaù ñôn Toå chöùc BTT Toå chöùc BTT XK (12) thanh toaùn NK Ñoái vôùi hình thöùc BTT naøy, do coù söï tham gia cuûa nhaø phaân phoái neân quy trình thöïc hieän BTT seõ trôû neân phöùc taïp hôn, ñeå cho ñôn giaûn ta seõ boû qua böôùc ngöôøi baùn ñi xaùc nhaän toå chöùc BTT coù mua laïi khoaûn phaûi thu khoâng (bao goàm caùc giai ñoaïn töø luùc ngöôøi baùn yeâu caàu ñöôïc taøi trôï BTT cho ñeán luùc toå chöùc BTT traû lôøi coù ñoàng yù mua khoaûn phaûi thu khoâng) vaø giai ñoaïn nhaø phaân phoái ñi xaùc nhaän toå chöùc BTT nhaäp khaåu coù mua laïi caùc khoaûn phaûi thu khoâng (bao goàm caùc giai ñoaïn töø luùc nhaø phaân phoái yeâu caàu ñöôïc taøi trôï BTT cho ñeán luùc toå chöùc BTT traû lôøi coù ñoàng yù hay khoâng) Sô ñoà quaù trình BTT treân ñaây giaû söû laø toå chöùc BTT xuaát khaåu ñoàng yù mua laïi caùc khoaûn phaûi thu. Ngöôøi mua göûi ñôn ñaët haøng cho nhaø phaân phoái. Nhaø phaân phoái caên cöù vaøo ñôn ñaët haøng ñeå tìm ñeán moät ngöôøi baùn thích hôïp ñeå ñaët haøng. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  28. 28 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Ngöôøi baùn nhaän ñôn ñaët haøng cuûa nhaø phaân phoái vaø khoâng heà bieát ngöôøi mua laø ngöôøi nhö theá naøo vaø ngöôøi mua cuõng khoâng caàn quan taâm, hoï chæ caàn bieát ñeán nhaø phaân phoái. Sau khi nhaän ñôn ñaët haøng, ngöôøi baùn ñeán gaëp toå chöùc BTT xuaát khaåu ñeà nghò ñöôïc taøi trôï BTT, khi toå chöùc BTT ñoàng yù kyù hôïp ñoàng BTT, ngöôøi baùn seõ kyù hôïp ñoàng vôùi nhaø phaân phoái vaø tieán haønh giao haøng roài laáy hoùa ñôn. Hoùa ñôn seõ coù trò giaù laø: a Nhaø phaân phoái giao haøng cho ngöôøi mua laáy hoùa ñôn giao haøng, hoaù ñôn coù giaù trò laø: a+x, trong ñoù x: laø hoa hoàng hay lôïi nhuaän cuûa nhaø phaân phoái. Ngöôøi baùn chuyeån nhöôïng hoùa ñôn cho ñôn vò BTT xuaát khaåu. Ñôn vò BTT xuaát khaåu chuyeån nhöôïng hoùa ñôn cho ñôn vò BTT nhaäp khaåu-laø chi nhaùnh cuûa mình hay laø ñôn vò BTT taïi nöôùc nhaäp khaåu. Ñoàng thôøi vôùi giai ñoaïn (6) thì nhaø phaân phoái cuõng chuyeån nhöôïng hoùa ñôn cho toå chöùc BTT nhaäp khaåu. Caàn löu yù raèng, hoùa ñôn do toå chöùc BTT xuaát khaåu chuyeån nhöôïng laø hoùa ñôn giao haøng cuûa ngöôøi baùn cho nhaø phaân phoái, coøn hoùa ñôn do nhaø phaân phoái chuyeån nhöôïng laø hoùa ñôn giao haøng cuûa nhaø phaân phoái cho ngöôøi mua. Toå chöùc BTT xuaát khaåu seõ caên cöù vaøo hôïp ñoàng BTT ñeå öùng tröôùc tieàn cho ngöôøi baùn, tyû leä öùng tröôùc tuøy vaøo thoûa thuaän trong hôïp ñoàng. Toå chöùc BTT göûi giaáy baùo ñoøi nôï ngöôøi mua moät khoaûn tieàn laø x + a. Ngöôøi mua thanh toaùn tieàn haøng cho toå chöùc BTT nhaäp khaåu moät khoaûn tieàn laø x+ a. Toå chöùc BTT nhaäp khaåu ñoái chieáu khoaûn cheânh leäch giöõa hai hoùa ñôn vaø sau ñoù chuyeån khoaûn cheânh leäch naøy cho nhaø phaân phoái khi ñeán kyø haïn thanh toaùn. Khoaûng cheânh leäch naøy laø x. Toå chöùc BTT nhaäp khaåu chuyeån tieàn cho toå chöùc BTT xuaát khaåu moät khoaûn tieàn laø a. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  29. 29 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Toå chöùc BTT xuaát khaåu thanh toaùn phaàn tieàn coøn laïi cho ngöôøi baùn sau khi ñaõ tröø phí hoa hoàng, laõi ñöôïc höôûng. 1.6.4. Vai troø cuûa bao thanh toaùn trong thöông maïi quoác teá. Vôùi nhieàu coâng ty, baùn haøng trong thò tröôøng quoác teá laø moät thöû thaùch raát lôùn. Trong khi phaàn thöôûng coù theå laø quan troïng, söï thaønh coâng cuõng coù theå mang laïi moät phaàn vaán ñeà. Nhöõng thoùi quen, heä thoáng tieàn teä, luaät phaùp vaø ngoân ngöõ khaùc nhau vaãn coøn taïo ra raøo caûn cho thöông maïi trong moät theá giôùi maø coâng ngheä thoâng tin taân tieán cho pheùp ñaët haøng trong voøng vaøi giaây. Moät trong nhöõng vaán ñeà lôùn nhaát maø nhöõng ngöôøi xuaát khaåu gaëp phaûi laø söï khaêng khaêng ngaøy caøng taêng cuûa nhaø nhaäp khaåu raèng vieäc buoân baùn phaûi ñöôïc tieán haønh döïa treân ñieàu khoaûn taøi khoaûn môû. Nghóa laø khoaûn thanh toaùn seõ nhaän ñöôïc sau khi giao haøng nhieàu tuaàn hay thaäm chí nhieàu thaùng. Khoâng coù gì ngaïc nhieân, nhieàu toå chöùc thaáy raèng caáp tín duïng cho ngöôøi mua theo caùch naøy coù theå gaây neân vaán ñeà nghieâm troïng cho doøng tieàn teä. Hôn nöõa caùc vaán ñeà seõ nghieâm troïng hôn neáu ngöôøi nhaäp khaåu trì hoaõn thanh toaùn sau khi thoûa thuaän ñöôïc caùc ñieàu khoaûn hay khoâng thanh toaùn moät khoaûn naøo vì maát khaû naêng taøi chính. Bao thanh toaùn quoác teá cung caáp moät giaûi phaùp ñôn giaûn baát keå laø ngöôøi xuaát khaåu laø moät toå chöùc nhoû hay laø moät taäp ñoaøn lôùn. Vai troø cuûa bao thanh toaùn laø thu tieàn nôï ôû nöôùc ngoaøi baèng caùch tieáp caän vôùi nhöõng ngöôøi nhaäp khaåu ôû nöôùc cuûa hoï, söû duïng ngay ngoân ngöõ cuûa hoï vaø phong caùch ñöôïc chaáp nhaän cuûa chính ñòa phöông ñoù. Keát quaû laø khoaûng caùch vaø söï khaùc bieät veà vaên hoaù khoâng coøn laø vaán ñeà nöõa. Nhaø cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn coøn baûo veä cho ngöôøi xuaát khaåu 100% khoûi khaû naêng khoâng traû ñöôïc nôï cuûa ngöôøi nhaäp khaåu. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  30. 30 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Lôïi ích cuûa bao thanh toaùn xuaát khaåu ñöôïc chöùng minh laø raát haáp daãn ñoái vôùi thöông maïi quoác teá. Hieän nay, ngöôøi ta thaáy bao thanh toaùn laø moät söï chuyeån ñoåi tuyeät vôøi sang moät daïng khaùc cuûa taøi chính thöông maïi vaø daàn daàn vai troø cuûa L/C giaûm daàn laø moät taát yeáu. Ñieàu ñoù coù nghóa laø vieãn caûnh trong töông lai, bao thanh toaùn quoác teá coù theå ñöôïc xem nhö laø moät löïa choïn öu tieân ôû taát caû caùc quoác gia. Khoâng nhöõng ôû nhöõng nöôùc coù neàn coâng nghieäp hoùa cao maø coøn caû ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. Maëc duø trong töông lai, nhöõng thaùch thöùc hieän thöïc ñoái vôùi caùc coâng ty bao thanh toaùn seõ giuùp duy trì söï naêng ñoäng cuûa hoï ñeå hoï coù theå phaûn öùng nhanh trong hoaøn caûnh thò tröôøng bieán ñoäng. 1.6.5. Kinh nghieäm veà bao thanh toaùn taïi moät soá nöôùc : Sau ñaây laø kinh nghieäm veà thaønh coâng vaø thaát baïi cuûa moät soá nöôùc vaø vuøng laõnh thoå trong quaù trình hôn moät theá kyû xaây döïng vaø phaùt trieån bao thanh toaùn hieän ñaïi. Kinh nghieäm cuûa Myõ: Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, phaûi ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa thò tröôøng, do ñoù nhieàu coâng ty bao thanh toaùn cuûa Myõ cung caáp taát caû caùc dòch vuï. Truyeàn thoáng cuõng nhö khoâng truyeàn thoáng. Caùc dòch vuï truyeàn thoáng goàm : bao thanh toaùn, baûo ñaûm tín duïng, keá toaùn caùc khoaûn phaûi thu, dòch vuï nhôø thu, taøi trôï treân cô sôû caùc khoaûn phaûi thu vaø kho thaønh phaåm. Caùc dòch vuï khoâng truyeàn thoáng bao goàm : baûo ñaûm tín duïng khaùch haøng choïn loïc (select customer), quaûn lyù caùc khoaûn phaûi thu, baùn buoân caùc khoaûn phaûi thu (bulk sale), bao thanh toaùn xuaát/nhaäp khaåu, baûo ñaûm voán löu ñoäng xuaát khaåu (ñoái vôùi haøng seõ ñöôïc xuaát khaåu), taøi trôï caùc ñôn mua haøng (purchase order financing), L/C. Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác: Bao thanh toaùn quoác teá ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû mieãn truy ñoøi, trong khi bao thanh toaùn noäi ñòa chuû yeáu laø coù truy ñoøi. Caùc GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  31. 31 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát ngaønh theùp, xe ñaïp, deät may hieän ñang laø nhöõng khaùch haøng lôùn nhaát cuûa bao thanh toaùn Trung Quoác. Caùc ngaân haøng ñang traên trôû ñeå tìm ra moät caùch thöùc toát nhaát ñeå phaùt trieån bao thanh toaùn trong moâ hình toå chöùc cuûa mình. Theo oâng Jiang Xu, Toång giaùm ñoác Bank of China, caùch thöùc toát nhaát coù leõ laø moät phoøng bao thanh toaùn baùn ñoäc laäp (semi-independent) trong ngaân haøng hoaëc moät coâng ty con tröïc thuoäc ngaân haøng vôùi ñieàu kieän tieân quyeát laø coù quyeàn ñoäc laäp tieán haønh caùc hoaït ñoäng marketing vaø coâng taùc ñaùnh giaù tín duïng khaùch haøng. Kinh nghieäm cuûa Hongkong: Bao thanh toaùn thöôøng ñöôïc coi laø phöông thöùc taøi trôï cuoái cuøng . Tuy nhieân, bao thanh toaùn cuõng dang daàn ñöôïc coi laø moät dòch vuï ngaân haøng bình thöôøng vì coù nhieàu ngaân haøng cung caáp dòch vuï naøy. Khaùch haøng cuûa bao thanh toaùn Hongkong laø caùc ngaønh ñieän töû, ñoà chôi, saûn phaåm vieãn thoâng lieân laïc, maùy tính, thöïc phaåm, in vaø giaáy, ñieän löïc, giao nhaän vaän taûi vaø tö vaán. Caùc loaïi bao thanh toaùn ñöôïc cung caáp laø: bao thanh toaùn trong nöôùc mieãn hoaëc coù truy ñoøi, chieát khaáu hoaù ñôn, bao thanh toaùn kín, bao thanh toaùn xuaát/nhaäp khaåu vaø bao thanh toaùn giaùp löng. Kinh nghieäm cuûa AÁn Ñoä: Ñaïo luaät veà bao thanh toaùn caùc khoaûn nôï theo hoaù ñôn thöông maïi vaø coâng nghieäp cuûa AÁn Ñoä ñöôïc ban haønh, quy ñònh quyeàn cuûa ñôn vò bao thanh toaùn laø ngöôøi ñöôïc chuyeån nhöôïng khoaûn nôï vaø ñöôïc phaùp luaät baûo veä. Caùc ngaønh phuï tuøng oâ toâ hoaù chaát, giaáy vaø bao bì, deät may, thöông maïi, phaàn cöùng maùy tính, ñieän, ñieän töû laø khaùch haøng söû duïng bao thanh toaùn. Nhöõng lyù do khieán bao thanh toaùn AÁn Ñoä chöa phaùt trieån maïnh laø: ñôn vò bao thanh toaùn chöa tieáp caän ñöôïc vôùi baûo hieåm tín duïng ñeå döïa vaøo ñoù cung caáp bao thanh toaùn mieãn truy ñoøi cho khaùch haøng, khuoân khoå luaät AÁn Ñoä chöa buoäc ñöôïc ngöôøi mua phaûi thanh toaùn tieàn haøng cho coâng ty bao thanh toaùn (chöù khoâng phaûi cho ngöôøi baùn), caùc ngaân haøng coù thaùi ñoä coi caùc ñôn vò bao thanh toaùn laø ñoái thuû caïnh tranh cuûa hoï, caùc ñôn vò bao thanh toaùn phaûi vay voán cuûa GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  32. 32 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát ngaân haøng ñeå taøi trôï neân chi phí bao thanh toaùn cao hôn phí caùc dòch vuï ngaân haøng khaùc. Kinh nghieäm cuûa Nhaät Baûn: Nhieàu naêm nay, bao thanh toaùn ôû Nhaät Baûn ñöôïc coi laø moät saûn phaåm cung caáp bôûi caùc coâng ty con cuûa caùc ngaân haøng, hoaït ñoäng theo caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp veà ngaân haøng. Qua nhöõng cuoäc saùp nhaäp môùi ñaây cuûa caùc ngaân haøng lôùn ôû Nhaät Baûn, caùc coâng ty bao thanh toaùn cuõng ñöôïc taùi cô caáu laïi vaø seõ trôû neân taäp trung hôn. Myõ laø thò tröôøng bao thanh toaùn xuaát khaåu lôùn nhaát cuûa Nhaät Baûn (31%). Thò tröôøng lôùn nhaát cuûa caùc coâng ty bao thanh toaùn Nhaät Baûn ôû Chaâu AÙ laø Haøn Quoác (8%) vaø Ñaøi Loan (4%). Tuy nhieân, tyû troïng trong bao thanh toaùn nhaäp khaåu laïi ngöôïc laïi: Ñaøi Loan chieám tôùi 62% trong khi Myõ chæ coù 14%. Söï chuyeån ñoåi töø caùc ñieàu kieän thanh toaùn thöông maïi treân cô sôû chöùng töø truyeàn thoáng nhö L/C, D/A, D/P sang ghi soå laø moät daáu hieäu ñaùng möøng. Hieäp hoäi bao thanh toaùn Nhaät Baûn môùi chæ giôùi haïn ôû choã trao ñoåi kinh nghieäm chuyeân moân, chöù chöa thöïc söï phaùt huy vai troø cuûa noù. Kinh nghieäm cuûa Malaysia: Khaùch haøng muïc tieâu cuûa caùc coâng ty bao thanh toaùn Malaysia laø caùc SMES. Dòch vuï bao thanh toaùn mieãn truy ñoøi khoâng ñöôïc aùp duïng. Caùc khaùch haøng thuoäc khu vöïc saûn xuaát ñöôïc quan taâm nhieàu hôn. Caùc ñôn vò bao thanh toaùn chuû yeáu laø caùc coâng ty con cuûa caùc ngaân haøng. ÔÛ Malaysia, vaãn toàn taïi söï caïnh tranh cuûa bao thanh toaùn vôùi caùc phöông thöùc taøi trôï truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng. Kinh nghieäm cuûa Haøn Quoác: Sau moät vaøi naêm söû duïng bao thanh toaùn xuaát khaåu, nhaän thaáy ngöôøi nhaäp khaåu thanh toaùn toát, caùc nhaø xuaát khaåu Haøn Quoác ñaõ töø boû dòch vuï bao thanh toaùn ñeå giaûm bôùt chi phí hoa hoàng. Vì theá tình hình bao thanh toaùn quoác teá cuûa Haøn Quoác giaûm suùt moät caùch traàm troïng. Kinh nghieäm cuûa Ñaøi Loan : ôû Ñaøi Loan phöông thöùc thanh toaùn ghi soå trôû neân phoå bieán. Ñaây laø tieàn ñeà toát ñeå phaùt trieån bao thanh toaùn. Ñaëc bieät laø ôû GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  33. 33 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát nhöõng vuøng laõnh thoå chuyeân xuaát. ÔÛ Ñaøi Loan, bao thanh toaùn quoác teá coù ñieàu kieän phaùt trieån raát vöõng chaéc. Kinh nghieäm cuûa Thaùi Lan : bao thanh toaùn cuûa Thaùi Lan ñöôïc hoã trôï bôûi luaät phaùp sôû taïi. Bao thanh toaùn ôû ñaây ñöôïc ñieàu chænh bôùi Ñaïo luaät Bao thanh toaùn (Factoring Bill), trong ñoù quy ñònh cho pheùp thoâng baùo veà vieäc chuyeån nhöôïng döôùi baát kyø hình thöùc naøo thay cho quy ñònh phaûi baèng vaên baûn nhö tröôùc ñaây. Caùc ñôn vò bao thanh toaùn cuõng ñöôïc tính phí nhö caùc toå chöùc taøi chính khaùc. Voán toái thieåu cuûa ñôn vò bao thanh toaùn cuûa Thaùi Lan laø 30 trieäu baht. Bao thanh toaùn Thaùi Lan phaùt trieån moät phaàn nhôø thaùi ñoä caån troïng cuûa caùc ngaân haøng trong nghieäp vuï cho vay. Doanh nghieäp quy moâ vöøa ñaõ nhìn nhaän bao thanh toaùn nhö moät nguoàn taøi trôï linh hoaït. Tuy nhieân, caùc nhaø xuaát khaåu Thaùi Lan vaãn quen vôùi caùc phöông thöùc tín duïng chöùng töø truyeàn thoáng hôn. Töø nhöõng kinh nghieäm treân, chuùng ta coù theå toùm taét thaønh nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm sau: Baøi hoïc 1: Phaûi marketing ñeå taát caû caùc thaønh phaàn trong neàn kinh teá nhaän thöùc ñöôïc lôïi ích cuûa bao thanh toaùn. Phöông thöùc thanh toaùn ghi soå seõ caøng trôû neân phoå bieán thì bao thanh toaùn seõ caøng phaùt trieån. Baøi hoïc 2: Luaät phaùp cho pheùp chuyeån nhöôïng nôï vaø ngöôøi ñöôïc chuyeån nhöôïng nôï coù quyeàn ñoái vôùi taøi saûn phaùt maõi khi ngöôøi chuyeån nhöôïng nôï vaø con nôï bò phaù saûn. Ngoaøi ra, luaät caàn buoäc ngöôøi mua phaûi thanh toaùn tieàn haøng cho coâng ty bao thanh toaùn, chöù khoâng phaûi tröïc tieáp cho ngöôøi baùn. Baøi hoïc 3: Khi caùc ngaân haøng quaù caån troïng trong xeùt duyeät caáp tín duïng hoaëc thaäm chí khoâng caáp tín duïng cho moät boä phaän naøo ñoù cuûa neàn kinh teá thì ñaây laø cô hoäi toát cho phaùt trieån bao thanh toaùn. Baøi hoïc 4: Caùc ñôn vò bao thanh toaùn khoâng neân chæ chuù troïng lôïi nhuaän caù nhaân maø phaûi luoân chuù yù môû roäng kinh doanh. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  34. 34 Chöông I: Cô sôû lyù thuyeát Baøi hoïc 5: Caùc ñôn vò bao thanh toaùn phaûi cung caáp loaïi hình bao thanh toaùn ñaày ñuû (full factoring) ñeå ñaùp öùng toát nhaát nhu caàu cuûa khaùch haøng. Baøi hoïc 6: Tö nhaân coù theå môû coâng ty bao thanh toaùn. Bao thanh toaùn khoâng nhaát thieát phaûi gaén vôùi ngaân haøng. Neáu ngaân haøng môû moät phoøng bao thanh toaùn trong khuoân khoå toå chöùc cuûa mình thì phaûi taïo ñieàu kieän cho phoøng ñoù ñöôïc ñoäc laäp veà hoaït ñoäng marketing vaø coâng taùc ñaùnh giaù tín duïng khaùch haøng. Baøi hoïc 7. Caùc ñôn vò bao thanh toaùn phaûi thöôøng xuyeân naâng cao nghieäp vuï ñeå traùnh bò löøa. Khoâng neân taùch rôøi chöùc naêng baûo hieåm hoaëc taøi trôï vôùi chöùc naêng theo doõi vaø thu nôï. Khoâng neân söû duïng loaïi hình bao thanh toaùn kín. Baøi hoïc 8: Caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø nhöõng khaùch haøng troïng taâm cuûa bao thanh toaùn, trong khi vaãn quan taâm ñeán nhöõng doanh nghieäp coù khoái löôïng haøng baùn/xuaát khaåu lôùn. Baøi hoïc 9: Caùc ñôn vò bao thanh toaùn caàn aùp duïng trieät ñeå coâng ngheä hieän ñaïi ñeå taêng khaû naêng caïnh tranh. E- invoice seõ laø töông lai cuûa bao thanh toaùn. Baøi hoïc 10: Caàn coù nguoàn voán hoã trôï ñôn vò bao thanh toaùn. Ví duï: quyõ baûo hieåm tín duïng. Baøi hoïc 11: Caàn xaây döïng Hieäp hoäi bao thanh toaùn quoác gia. Toùm laïi, nhöõng vaán ñeà ñöôïc trình baøy nhö treân cho thaáy dòch vuï bao thanh toaùn ñaõ trôû thaønh moät saûn phaåm quan troïng trong hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Söï caàn thieát cuûa dòch vuï BTT ñöôïc theå hieän khi xem xeùt veà thöïc tieãn aùp duïng dòch vuï naøy seõ ñöôïc trình baøy trong chöông 2 cuûa ñeà taøi. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  35. 35 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG VAÄN DUÏNG NGHIEÄP VUÏ BAO THANH TOAÙN TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM. 2.1. Toång quan veà hoaït ñoäng ngaân haøng vaø tình hình xuaát nhaäp khaåu Vieät Nam naêm 2005: 2.1.1. Toång quan veà hoaït ñoäng ngaân haøng Vieät nam naêm 2005: Naêm 2005, GDP Vieät Nam ñaït toác ñoä taêng 8.4%, cao nhaát trong voøng chín naêm gaàn ñaây, nhöng vaãn chöa baèng toác ñoä taêng cuûa naêm 1996 (9.34%). Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân trong naêm naêm töø 2001 ñeán 2005 laø 7.5%. Khu vöïc dòch vuï taêng tröôûng 8.5%, cao hôn haún hai naêm tröôùc. Toång ñaàu tö toaøn xaõ hoäi taêng nhanh, ñaït 38.5% GDP. Nguoàn voán hoã trôï phaùt trieån caáp nhaø nöôùc (ODA) vôùi möùc cam keát leân ñeán 3.75 tyû USD, trong ñoù ñaõ giaûi ngaân khoaûng 1.7 tyû USD. Löôïng voán ñaàu tö tröïc tieáp (FDI) khoaûng 6 tyû USD. Döï tröõ ngoaïi hoái quoác gia vaøo khoaûng 10 tuaàn nhaäp khaåu. Chæ soá giaù tieâu duøng caû naêm taêng 8.4%, thaáp hôn möùc 9.5% cuûa naêm 2004. Kim ngaïch xuaát khaåu ñaït 32.23 tyû USD. Kim ngaïch nhaäp khaåu ñaït 36.88 tyû USD. Nhaäp sieâu caû naêm laø 4.65 tyû USD. Tyû giaù ngoaïi teä caû naêm chæ taêng 0.9%, thaáp hôn möùc döï ñoaùn ñaàu naêm (1%). Bieåu ñoà 2.1 : Taêng tröôûng GDP naêm 2000-2005 GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  36. 36 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam TAÊNG TRUÔØNG GDP NAÊM 2000-2005 Nghìn tyû ñoàng Phaàn traêm 900 9 800 8 700 7 600 6 500 5 400 4 300 3 200 2 100 1 0 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 GDP theo giaù hieän haønh GDP theo giaù coá ñònh naêm 1994 Toác ñoä taêng tröôûntg (nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam 2005) Trong naêm 2005, ngaønh ngaân haøng Vieät nam cuõng ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng keå. Vôùi vieäc tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc kieåm soaùt toát, moät cô quan ñònh möùc tín nhieäm quoác teá ñaõ naâng möùc xeáp haïng ngoaïi teä daøi haïn cuûa Vieät nam töø B+ leân BB-. Vieäc naâng haïn phaûn aùnh trieån voïng taêng tröôûng kinh teá beàn vöõng vaø vò theá ñoái ngoaïi toát hôn cho Vieät nam. Bieåu ñoà 2.2 : Tình hình huy ñoäng voán töø neàn kinh teá HUY DOÄNG VOÁN TÖØ NEÀN KINH TEÁ Nghìn tyû ñoàng 500 400 300 200 100 0 2000 2001 2002 2004 2005 Toång huy ñoäng Baèng VND Baèng ngoaïi teä (nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät nam 2005) Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam (NHNN) ñaõ thöïc hieän chính saùch tieàn teä thaän troïng vaø linh hoaït. Veà laõi suaát, baùm saùt dieãn bieán cuûa thò tröôøng tieàn teä GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  37. 37 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam NHNN ñaõ ba laàn ñieàu chænh taêng laõi suaát taùi caáp voán töø 5%/naêm leân 6.5%/naêm; laõi suaát chieát khaáu töø 3%/naêm leân 4.5%/naêm (sau ba laàn ñieàu chænh) vaø laõi suaát cô baûn VND töø 7.8%/naêm leân 8.25%/naêm (sau 2 laàn ñieàu chænh). Do taùc ñoäng cung caàu voán, caùc toå chöùc tín duïng cuõng ñieàu chænh taêng laõi suaát huy ñoäng. Laõi suaát huy ñoäng bình quaân VND taêng 0.6 – 1.2%/naêm vaø USD taêng 1.2 – 2.5%/naêm. Laõi suaát cho vay bình quaân VND taêng 0.6%/naêm vaø USD taêng 0.7 – 1.5%/naêm. Tyû giaù ñaõ ñöôïc NHNN ñieàu chænh linh hoaït ñaùp öùng muïc tieâu kieåm soaùt laïm phaùt vaø khuyeán khích xuaát khaåu. Caû naêm 2005, tyû giaù chæ taêng 0.9% so vôùi naêm 2004. Nghieäp vuï thò tröôøng môû tieáp tuïc laø keânh chuû yeáu ñeå bôm tieàn ra cho vaø thu tieàn veà töø löu thoâng. Bieåu ñoà 2.3 : Tình hình tín duïng ñoái vôùi neàn kinh teá TÍN DUÏNG ÑOÁI VÔÙI NEÀN KINH TEÁ Nghìn tyû ñoàng 600 400 200 0 Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 Toång tín duïng Baèng VND Baèng ngoaïi teä (nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam 2005) NHNN cuõng tieáp tuïc trieån khai giai ñoaïn 2 döï aùn hieän ñaïi hoùa ngaân haøng vaø heä thoáng thanh toaùn. Cô cheá, chính saùch tieáp tuïc ñöôïc NHNN hoaøn thieän theo höôùng saùt vôùi chuaån möïc vaø thoâng leä quoác teá, taïo cô sôû cho vieäc thöïc hieän laønh maïnh hoùa taøi chính vaø naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi (NHTM). Caùc NHTM nhaø nöôùc ñaõ ñöôïc boå sung hôn 12.000 tyû ñoàng ñeå taêng voán ñieàu leä, caûi thieän ñöôïc tyû leä an toaøn voán. Ñaõ coù 2 NHTM nhaø nöôùc ñöôïc GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  38. 38 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam chính phuû cho pheùp trieån khai thí ñieåm coå phaàn hoùa laø Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät nam vaø Ngaân haøng Phaùt Trieån Nhaø ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Caùc NHTM coå phaàn cuõng tieáp tuïc taêng voán ñieàu leä, môû roäng maïng löôùi phaân phoái, phaùt trieån saûn phaåm môùi, nhaát laø caùc saûn phaåm ngaân haøng ñieän töû. Trong naêm ñaõ coù theâm gaàn 500 maùy giao dòch töï ñoäng (ATM) ñöôïc laép ñaët, soá löôïng theû taêng maïnh töø 560.000 cuoái naêm 2004 leân hôn 2 trieäu theû vaøo cuoái naêm 2005. Toång voán huy ñoäng caû naêm cuûa toaøn ngaønh ngaân haøng taêng 22% vaø dö nôï cho vay taêng 22.5%. Nhìn chung, naêm 2005 laø naêm thaønh coâng cuûa ngaønh ngaân haøng. Trong naêm 2005, taêng tröôûng khu vöïc dòch vuï trong ñoù coù ngaønh ngaân haøng ñaït 8.5%, cao hôn möùc taêng tröôûng 7.3% cuûa naêm 2004. Ñeå chuaån bò cho ngaønh ngaân haøng Vieät Nam hoäi nhaäp vôùi ngaønh ngaân haøng trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, chính phuû Vieät Nam ñaõ coù nhieàu noã löïc laønh maïnh hoùa heä thoáng ngaân haøng thoâng qua caùc ñeà aùn, chöông trình chaán chænh cuûng coá caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn vaø ñeà aùn cô caáu laïi caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh. Bieåu ñoà 2.4 : Tyû troïng cho vay neàn kinh teá cuûa töøng nhoùm so vôùi toång soá TYÛ TROÏNG CHO VAY NEÀN KINH TEÁ CUÛA TÖØNG NHOÙM SO VÔÙI TOÅNG SOÁ NGTMQD 0.23% 1.17% 1.38% 8.31% Ngaân haøng Chính saùch Khoái NH coå phaàn 14.76% Chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi 3.35% Ngaân haøng Lieân doanh Phi ngaân haøng 70.08% Quyõ tín duïng (nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam 2005) Nhö vaäy ñeán nay nhöõng thaønh töïu maø ngaønh ngaân haøng ñaït ñöôïc cô baûn nhö sau : GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  39. 39 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam - Laønh maïnh hoùa ñöôïc tình hình taøi chính vaø laøm saïch baûng caân ñoái keá toaùn thoâng qua vieäc xöû lyù nôï toàn ñoïng söû duïng caùc nguoàn voán khaùc nhau nhö voán nhaø nöôùc, döï phoøng nôï khoù ñoøi, phaùt maõi taøi saûn theá chaáp. Ñoàng thôøi, caùc ngaân haøng cuõng lieân tuïc taêng voán ñieàu leä, taêng quy moâ hoaït ñoäng vaø chaát löôïng taøi saûn. - Cho vay chính saùch ñöôïc taùch rôøi khoûi cho vay thöông maïi vaø chaám ñöùt tình traïng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc can thieäp vaøo hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc toå chöùc tín duïng vieäc thöïc hieän kinh doanh theo nguyeân taéc thò tröôøng, toái ña hoùa lôïi nhuaän. - Caùc ngaân haøng thöông maïi ñaåy maïnh hieän ñaïi hoùa coâng ngheä vaø naâng cao naêng löïc quaûn trò, ñieàu haønh treân cô sôû taêng cöôøng aùp duïng caùc thoâng leä quoác teá veà quaûn trò doanh nghieäp vaø töøng böôùc thieát laäp caùc ñònh cheá quaûn trò ruûi ro. Caùc nghieäp vuï ngaân haøng cô baûn khoâng ngöøng ñöôïc chuaån hoùa vaø tích hôïp thoáng nhaát döïa treân neàn taûng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi ñeå hoã trôï cho quaù trình quaûn lyù, ñieàu haønh taäp trung cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Heä thoáng thanh toaùn ñieän töû lieân ngaân haøng ñöôïc ñöa vaøo vaän haønh naêm 2002 vaø haï taàng coâng ngheä thoâng tin cuûa ngaønh ngaân haøng ñöôïc hieän ñaïi hoùa moät böôùc goùp phaàn quan troïng thuùc ñaåy phaùt trieån caùc dòch vuï ngaân haøng môùi, ñaët bieät caùc dòch vuï thanh toaùn vaø ngaân haøng ñieän töû. 2.1.2. Toång quan veà tình hình xuaát nhaäp khaåu Vieät nam naêm 2005: Toång trò giaù xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa naêm 2005 öôùc tính ñaït 69.11 tyû USD, taêng 18.2% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, trong ñoù xuaát khaåu taêng 21.6% vaø nhaäp khaåu taêng 15.4%. Trong naêm 2005 toác ñoä taêng xuaát khaåu cao hôn toác ñoä taêng nhaäp khaåu (xuaát khaåu taêng nhanh hôn 6.2 ñieåm phaàn traêm) do vaäy nhaäp sieâu caû naêm nay giaûm caû veà soá tuyeät ñoái vaø tyû leä so vôùi giaù trò xuaát khaåu: nhaäp GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  40. 40 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam sieâu caû naêm chæ coøn 4.65 tyû USD (naêm 2004 laø 5.45 tyû USD), baèng 14.4% kim ngaïch xuaát khaåu, giaûm 6.2 ñieåm phaàn traêm so vôùi tyû leä 20.6 trong naêm 2004. Bieåu ñoà 2.5 : Caùn caân vaõng lai/GDP CAÙN CAÂN VAÕNG LAI/GDP CUÛA VIEÄT NAM 2002-2005 Phaàn traêm 8 6 4 2 0 2002 2003 2004 2005 Naêm (nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam 2005) Trò giaù xuaát khaåu haøng hoùa naêm 2005 ñaït 32.23 tyû USD, taêng 5.73 tyû USD so vôùi naêm 2004. Bình quaân moät thaùng naêm nay xuaát khaåu 2.69 tyû USD (bình quaân naêm 2004 laø 2.2 tyû USD). Trong toång kim ngaïch, xuaát khaåu daàu thoâ ñaït 7.39 tyû USD, taêng 30.3% so vôùi naêm tröôùc; xuaát khaåu khoâng keå daàu thoâ ñaït 24.85 tyû USD, taêng 19.3%, trong ñoù kinh teá trong nöôùc 13.72 tyû USD, taêng 14.1%; xuaát khaåu cuûa khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (khoâng keå daàu thoâ) 11.13 tyû USD, taêng 26.2%. Thò tröôøng haøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam caû naêm nhìn chung oån ñònh vaø taêng so vôùi cuøng kyø, nhaát laø caùc thò tröôøng lôùn vaø xuaát hieän nhieàu thò tröôøng môùi ôû khu vöïc chaâu Phi. Thò tröôøng Hoa Kyø taêng 16.2%, Nhaät baûn taêng 26.9%, Oâx- traây-lia taêng 41.9%; Trung Quoác taêng 8.8%; Xingapo taêng 28.5%. Rieâng moät soá thò tröôøng lôùn thuoäc EU giaûm nhö: thò tröôøng Ñöùc vaø Anh, kim ngaïch moãi thò tröôøng naêm 2005 khoaûng 1 tyû USD, nhöng moãi thò tröôøng ñeàu giaûm 1.7% so vôùi naêm tröôùc. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  41. 41 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam Trò giaù nhaäp khaåu haøng hoùa naêm 2005 ñaït 36.88 tyû USD, taêng 15.4% so vôùi naêm 2004, trong ñoù, khu vöïc kinh teá trong nöôùc 23.19 tyû USD, taêng 11,1%, khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng 23,5%, do taêng chaäm hôn neân tyû troïng nhaäp khaåu cuûa khu vöïc kinh teá trong nöôùc chæ coøn 62,9% (naêm tröôùc laø 65,3%) vaø cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø 37,1% (naêm 2004 taêng 34,7%). Bình quaân moãi thaùng naêm nay nhaäp khaåu 3.07 tyû USD. Nhaäp khaåu haøng hoùa töø caùc nöôùc chaâu AÙ chieám tyû troïng lôùn vaø nhìn chung töông ñoái cao: Trung Quoác taêng 27.8%, Xingapore taêng 25%, Ñaøi Loan taêng 16.3%, Nhaät Baûn taêng 14,4%, Haøn Quoác taêng 8.3% Trò giaù xuaát nhaäp khaåu dòch vuï naêm 2005 öôùc tính ñaït 9.3 tyû USD, taêng 6%, trong ñoù xuaát khaåu dòch vuï 4.26 tyû USD, taêng 7.2%; nhaäp khaåu dòch vuï 5.04 tyû USD , taêng 5% (Theo nguoàn Toång cuïc Thoáng keâ). 2.2. Thöïc traïng hoaït ñoäng bao thanh toaùn treân theá giôùi vaø taïi Vieät Nam 2.2.1. Hoaït ñoäng bao thanh toaùn treân theá giôùi: Dòch vuï bao thanh toaùn ñaõ ñöôïc söû duïng töø laâu taïi nhieàu nöôùc phaùt trieån treân theá giôùi vaø hieäp hoäi bao thanh toaùn quoác teá (FCI) hieän nay coù 210 thaønh vieân ôû 60 quoác gia, cung caáp caùc coâng ty bao thanh toaùn haøng ñaàu theá giôùi nhöõng thuû tuïc vaø quy öôùc thoûa thuaän chung cho caùc giao dòch bao thanh toaùn quoác teá. Maëc duø coù khaû naêng baønh tröôùng raát lôùn, tuy nhieân vaãn coùn nhieàu ñieàu phaûi laøm. Vaãn coøn nhu caàu raát lôùn veà vieäc chuyeån giao caùc bí quyeát ñeå mang ñeán cho bao thanh toaùn chuyeân nghieäp caùc tieâu chuaån, khoâng nhöõng laø ñeå phaùt trieån thò tröôøng maø coøn ñaëc bieät laø ñeå ñaåy maïnh thò tröôøng. Dòch vuï bao thanh toaùn caàn phaûi ñöôïc chieâu thò maïnh hôn nöõa ôû lónh vöïc xuaát khaåu, thöôøng khoâng nhaän thöùc ñöôïc söï toàn taïi cuûa nhöõng thay ñoåi môùi vôùi nhieàu dòch vuï baûo hieåm tín duïng vaø ngaân haøng truyeàn thoáng hôn nöõa. Cuoái cuøng nhöng khoâng phaûi ít nhaát, ôû nhieàu GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  42. 42 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam cô quan (tieàn teä) quoác gia trung öông khaùc nhau ñaõ aùp ñaët, dó nhieân laø moät caùch khoâng chuû ñònh, nhöõng trôû ngaïi cho vieäc giôùi thieäu veà bao thanh toaùn vaø nhö vaäy laø ñaõ töï ruùt quoác gia cuûa hoï ra khoûi nhöõng lôïi ích maø bao thanh toaùn mang laïi ñeå trôû thaønh khu vöïc kinh teá trieån voïng. 2.2.1.1. Nhöõng phaùt trieån cuûa FCI gaàn ñaây : Trong 38 naêm, FCI ñaõ coáng hieán nhöõng nguoàn löïc giaù trò ñeå xaây döïng maïng löôùi caùc coâng ty bao thanh toaùn lôùn nhaát theá giôùi. Trong suoát giai ñoaïn ñöôïc xem xeùt döôùi ñaây, maïng löôùi cuûa FCI ñaõ phaùt trieån thaønh 210 coâng ty bao thanh toaùn ôû 60 quoác gia, nhanh choùng thu huùt 2/3 saûn löôïng bao thanh toaùn theá giôùi. FCI deã daøng môû roäng sang caùc khu vöïc thöông maïi quan troïng cuûa theá giôùi, goàm caû nhöõng thò tröôøng ñang phaùt trieån khoång loà nhö Trung Quoác, Aán Ñoä, Nga vaø Brazil. Caùc cuoäc gaëp gôõ ñaày höùa heïn seõ mang laïi söï phaùt trieån xa hôn nöõa ôû chaâu Myõ Latinh, Ñoâng AÂu, Nam Aù vaø Ñoâng Aù. Söï gia nhaäp caùc thaønh vieân môùi ôû Trung quoác, Hoàng Koâng, Haøn Quoác vaø Ñaøi Loan seõ giöõ cho vuøng naøy giöõ vò trí haøng ñaàu vôùi bao thanh toaùn xuaát khaåu cuûa FCI, theo ngay sau laø Thoå Nhó Kyø, Nhaät Baûn, Taây Ban Nha vaø YÙ. Khoâng coù gì ngaïc nhieân, nhöõng thò tröôøng lôùn nhaát cho bao thanh toaùn nhaäp khaåu vaãn laø Myõ vaø moät loaït caùc quoác gia trong lieân minh chaâu AÂu nôi maø caùc nhaø laõnh ñaïo thò tröôøng ñòa phöông laø ñaïi dieän cuûa FCI. Caùc thò tröôøng quan troïng môùi hôn cho bao thanh toaùn nhaäp khaåu cuûa FCI laø Ñaøi Loan, Hoàng Koâng, Nhaät vaø Coäng Hoøa Czech, cho thaáy raèng khaùi nieäm bao thanh toaùn quoác teá ñaõ ñöôïc öùng duïng toaøn caàu, bao phuû ngaøy caøng nhieàu hôn nöõa caùc giao dòch trong moâi tröôøng thöông maïi hieän nay ôû nôi maø tín duïng thö ñang ñöôïc thay theá bôûi caùc ñieàu khoaûn thanh toaùn môû. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  43. 43 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam Trong naêm 2005, saûn löôïng bao thanh toaùn quoác teá cuûa FCI phaùt trieån chöa töøng coù laø 27% leân 55.3 tyû euro. Uûy ban thò tröôøng cuûa FCI môû roäng duy trì coâng cuï caên baûn cho caùc thaønh vieân ñeå hoã trôï hoï trong vieäc taïo ra nhöõng doanh soá lôùn hôn. Nhöõng coâng cuï baùn haøng vaø tieáp thò môùi cuûa FCI keát hôïp giöõa söï doài daøo thoâng tin, thu thaäp töø caùc thaønh vieân coù kinh nghieäm vaø hieän nay saün coù ñeå phuïc vuï cho lôïi ích cuûa toaøn boä caùc thaønh vieân, bao goàm nhieàu thaønh vieân môùi vöøa môùi aùp duïng bao thanh toaùn trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Vieäc giaûng daïy cho caùc thaønh vieân FCI laø khoâng ñuû. Thò tröôøng coøn caàn phaûi coù thoâng tin veà baûn chaát thöïc cuûa bao thanh toaùn, caùc thuû tuïc vaø öùng duïng thöông maïi trong caû thöông maïi trong nöôùc cuõng nhö quoác teá. Caùc cuoäc hoäi nghò ñeå xuùc tieán bao thanh toaùn thöôøng xuyeân ñöôïc FCI keát hôïp vôùi caùc thaønh vieân ôû ñòa phöông taøi trôï vaø thöôøng thu huùt söï quan taâm ñaùng keå töø coäng ñoàng giôùi kinh doanh vaø giôùi truyeàn thoâng. Trong naêm 2005 vaø 2006, nhöõng cuoäc hoäi nghò nhö vaäy ñaõ ñöôïc toå chöùc ôû Matxcôva (Nga), Barcelona (Taây Ban Nha), Thssaloniki (Hy laïp) vaø HCMC (Vieät nam). Ngoaøi ra, FCI coøn taøi trôï cho vieäc xuaát baûn phieân baûn thöù 10 cuûa cuoán nieân giaùm veà bao thanh toaùn theá giôùi chính thöùc, chöùa ñöïng caùc ñieàu khoaûn giao keøo töø hôn 40 quoác gia khaùc nhau. FCI chính thöùc chaáp nhaän nhieàu cam keát baèng lôøi noùi, taát caû nhaèm noã löïc xuùc tieán quan nieäm bao thanh toaùn quoác teá. Cuoái cuøng nhöng khoâng phaûi laø keùm quan troïng, vôùi moät website haáp daãn vaø chöùa nhieàu thoâng tin, FCI seõ tieáp tuïc phoå bieán thoâng tin treân trang website toaøn theá giôùi, nhaém tôùi caùc ñoäc giaû laø caùc thaønh vieân tieàm naêng, caùc coâng ty xuaát khaåu, caùc nhaø coá vaán kinh doanh, nhaø baùo vaø caùc sinh vieân treân toaøn theá giôùi. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  44. 44 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam 2.2.1.2. Hoaït ñoäng cuûa bao thanh toaùn quoác teá : Bao thanh toaùn quoác teá khoâng coù gì laø phöùc taïp, noù ñôn giaûn laø moät goùi dòch vuï duy nhaát ñöôïc thieát laäp ñeå laøm dòu nhöõng vaán ñeà truyeàn thoáng cuûa vieäc baùn haøng döïa vaøo taøi khoaûn môû. Nhöõng dòch vuï ñieån hình bao goàm ñieàu tra veà ñoä tin caäy tín duïng cuûa ngöôøi mua haøng, nhaän vaøo mình ruûi ro tín duïng vaø caáp bieän phaùp phoøng ngöøa 100% veà pheá thaûi, thu hoài vaø quaûn lyù caùc khoaûn phaûi thu vaø vieäc cung caáp taøi chính thoâng qua vieäc öùng tröôùc tieàn maët ngay ñeå phoøng choáng nhöõng khoaûn nôï chaäm traû. Khi bao thanh toaùn xuaát khaåu thöïc hieän bôûi caùc thaønh vieân cuûa FCI, noù bao goàm 6 böôùc thöïc hieän: - Ngöôøi xuaát khaåu kyù keát hôïp ñoàng bao thanh toaùn quy ñònh taát caû caùc khoaûn phaûi thu theo thoûa thuaän vôùi coâng ty bao thanh toaùn xuaát khaåu. Keå töø ñoù, coâng ty bao thanh toaùn chòu traùch nhieäm veà taát caû moïi maët cuûa quaù trình bao thanh toaùn. - Coâng ty bao thanh toaùn xuaát khaåu choïn moät thaønh vieân FCI töông thích ñeå cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn nhaäp khaåu ôû nöôùc maø haøng hoùa seõ ñöôïc vaän chuyeån ñeán. Sau ñoù caùc khoaûn phaûi thu seõ ñöôïc chuyeån nhöôïng cho beân bao thanh toaùn nhaäp khaåu. - Cuøng thôøi ñieåm ñoù, coâng ty bao thanh toaùn nhaäp khaåu ñieàu tra tình traïng tín duïng cuûa ngöôøi nhaäp khaåu vaø thieát laäp theå thöùc tín duïng. Ñieàu naøy cho pheùp ngöôøi mua ñaët haøng döïa treân ñieàu khoaûn taøi khoaûn môû maø khoâng phaûi môû thö tín duïng. - Moät khi haøng ñaõ ñöôïc chaát leân taøu, coâng ty bao thanh toaùn xuaát khaåu coù theå ñöôïc öùng tröôùc ñeán 80% giaù trò hoùa ñôn cho ngöôøi xuaát khaåu. - Moät khi vieäc mua baùn dieãn ra, coâng ty bao thanh toaùn nhaäp khaåu thu hoài ñaày ñuû soá tieàn treân hoùa ñôn vaø coù traùch nhieäm chuyeån tieàn baèng SWIFT khi ñeán kyø haïn phaûi thanh toaùn vaø coâng ty bao thanh toaùn xuaát khaåu seõ thanh toaùn soá tieàn coøn laïi cho ngöôøi xuaát khaåu. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  45. 45 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam - Neáu sau 90 ngaøy keå töø ngaøy ñeán haïn maø chöa thanh toaùn hoùa ñôn, coâng ty bao thanh toaùn nhaäp khaåu seõ traû 100% giaù trò hoùa ñôn theo ñuùng nhö cam ñoan. Khoâng nhöõng moãi giai ñoaïn ñöôïc thieát laäp ñeå ñaûm baûo vieäc baùn haøng khoûi bò ruûi ro, noù coøn ñeå cho ngöôøi xuaát khaåu cung caáp nhieàu ñieàu khoaûn haáp daãn hôn cho caùc khaùch haøng haûi ngoaïi, caû ngöôøi xuaát khaåu laãn khaùch haøng ñeàu ñöôïc lôïi nhôø toán ít thôøi gian vaø tieàn baïc vaøo vieäc quaûn lyù vaø chöùng töø. Trong moïi tröôøng hôïp, ngöôøi xuaát khaåu ñöôïc ñaûm baûo nhöõng thoûa thuaän mua baùn toát nhaát ôû moãi nöôùc. Ñieàu naøy laø bôûi vì coâng ty bao thanh toaùn xuaát khaåu khoâng bao giôø ñeà cöû moät coâng ty bao thanh toaùn nhaäp khaåu duy nhaát vì coâng ty laø moät thaønh vieân cuûa FCI. Coâng ty bao thanh toaùn nhaäp khaåu ñöôïc yeâu caàu caïnh tranh trong kinh doanh vaø nhöõng coâng ty naøo coù dòch vuï toát hôn seõ ñöôïc choïn. Trong moät soá hoaøn caûnh, caùc thaønh vieân cuûa FCI phuïc vuï vieäc kinh doanh cuûa khaùch haøng cuûa hoï maø khoâng caàn phaûi lieân quan ñeán caùc coâng ty bao thanh toaùn khaùc. Ñieàu naøy ngaøy caøng trôû neân phoå bieán hôn ôû chaâu AÂu vì ôû ñoù khoâng coù bieân giôùi giöõa caùc quoác gia. Tuy nhieân caùc thaønh vieân cuûa FCI tieán haønh coâng vieäc kinh doanh cuûa hoï, moät ñieàu chaéc chaén toàn taïi. Muïc tieâu cuûa hoï laø laøm cho vieäc buoân baùn trong moät theá giôùi thöông maïi quoác teá phöùc taïp deã daøng cho caùc thaân chuû buoân baùn vôùi caùc khaùch haøng ñòa phöông. * Söï phaùt trieån doanh soá nghieäp vuï bao thanh toaùn treân theá giôùi Bieåu ñoà 2.6: Doanh soá bao thanh toaùn treân toaøn theá giôùi (trieäu USD) GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  46. 46 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam DOANH SOÁ BAO THANH TOAÙN 800,000 700,000 600,000 500,000 400,000 Trieäu USD 300,000 200,000 100,000 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Chaâu Aâu Chaâu Myõ Chaâu Phi Chaâu AÙ Chaâu Uùc (nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân cuûa FCI naêm 2005) Bieåu ñoà 2.7: Toång saûn löôïng bao thanh toaùn cho taát caû caùc thaønh vieân cuûa FCI trong 25 naêm ( Trieäu EURO) (Nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân FCI 2005) Bieåu ñoà 2.8:Vaø thò phaàn cuûa FCI (so saùnh vôùi saûn löôïng bao thanh toaùn treân toaøn theá giôùi) GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  47. 47 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam (Nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân FCI 2005) Bieåu ñoà 2.9 :Toång saûn löôïng bao thanh toaùn xuaát/ nhaäp khaåu cho taát caû caùc thaønh vieân cuûa FCI trong 25 naêm ( Trieäu EURO) (Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân FCI naêm 2005 GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  48. 48 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam Bieåu ñoà 2.10 : Thò phaàn cuûa FCI (so saùnh vôùi saûn löôïng bao thanh toaùn XNK treân toaøn theá giôùi) (Nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân FCI 2005) Bieåu ñoà 2.11: Thò phaàn bao thanh toaùn naêm 2005 GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  49. 49 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam ( Nguoàn : baùo caùo thöôøng nieân FCI 2005) 2.2.2. Thöïc traïng veà hoaït ñoäng bao thanh toaùn taïi Vieät nam : 2.2.2.1. Cô sôû phaùp lyù ñeå thöïc hieän dòch vuï bao thanh toaùn Taïi Vieät nam hieän nay coù 11 ngaân haøng (keå caû ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät nam) cung caáp loaïi hình dòch vuï bao thanh toaùn. Tuy nhieân phaàn lôùn caùc ngaân haøng trong nöôùc môùi chæ thöïc hieän dòch vuï bao thanh toaùn mua baùn trong nöôùc, vaø chæ hoaït ñoäng caàm chöøng, naëng neà veà hình thöùc hôn laø chaát löôïng dòch vuï, doanh soá giao dòch vaãn coøn raát khieâm toán, ñoái töôïng khaùch haøng thì haïn cheá trong phaïm vi moät soá khaùch haøng quen thuoäc cuûa ngaân haøng. Bao thanh toaùn ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng nghieäp vuï môùi ñaày tieàm naêng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi, moät keânh hoã trôï voán ñaéc löïc ñoái vôùi caùc toå chöùc kinh teá. Tröôùc xu höôùng naøy, Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 1096/2004/QÑ-NHNN ngaøy 06/09/2004 veà vieäc Ban haønh Quy cheá hoaït ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng. Quy cheá ban haønh keøm theo Quyeát ñònh naøy bao goàm 6 chöông, 28 ñieàu, quy ñònh moät soá vaán ñeà cô baûn sau: - Ñieàu kieän ñeå ñöôïc hoaït ñoäng vaø tieán haønh hoaït ñoäng bao thanh toaùn. - Hoà sô xin chaáp thuaän hoaït ñoäng bao thanh toaùn. - Loaïi hình, phöông thöùc, quy trình hoaït ñoäng bao thanh toaùn. - Laõi vaø phí trong hoaït ñoäng bao thanh toaùn. - Caùc khoaûn phaûi thu khoâng ñöôïc bao thanh toaùn. - Caùc quy ñònh veà hôïp ñoàng bao thanh toaùn - Quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc beân tham gia Theo quy cheá naøy, bao thanh toaùn laø moät hình thöùc caáp tín duïng cuûa toå chöùc tín duïng cho beân baùn haøng thoâng qua vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  50. 50 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam vieäc mua, baùn haøng hoaù ñaõ ñöôïc beân baùn haøng vaø beân mua haøng thoûa thuaän trong hôïp ñoàng mua, baùn haøng. Ngaân haøng Nhaø nöôùc cho pheùp thöïc hieän hoaït ñoäng bao thanh toaùn trong nöôùc khi toå chöùc tín duïng coù ñuû caùc ñieàu kieän sau: Tyû leä nôï quaù haïn treân toång dö nôï cho vay taïi thôøi ñieåm cuoái thaùng cuûa 3 thaùng gaàn nhaát döôùi 5%, khoâng thuoäc ñoái töôïng ñang bò xem xeùt xöû lyù vi phaïm haønh chính trong lónh vöïc taøi chính, ngaân haøng. Ñôn vò bao thanh toaùn chòu toaøn boä ruûi ro khi beân mua haøng khoâng coù khaû naêng hoaøn thaønh nghóa vuï thanh toaùn khoaûn phaûi thu vaø chæ coù quyeàn ñoøi laïi soá tieàn ñaõ öùng tröôùc cho beân baùn haøng trong tröôøng hôïp beân mua haøng töø choái thanh toaùn khoaûn phaûi thu do beân baùn haøng giao haøng khoâng ñuùng nhö thoûa thuaän taïi hôïp ñoàng mua, baùn haøng hoaëc vì moät lyù do khaùc khoâng lieân quan ñeán khaû naêng thanh toaùn cuûa beân mua haøng Ngay sau khi Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam ra quyeát ñònh soá 1096/2004/QÑ-NHNN ngaøy 06/09/2004 veà vieäc Ban haønh Quy cheá hoaït ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng, moät soá toå chöùc tín duïng ñaõ ñöôïc NHNN cho pheùp thöïc hieän nghieäp vuï bao thanh toaùn. Bôûi vì, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam vaø caùc caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam ñang raát quan taâm ñeán vieäc ña daïng hoaù caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng, taïo nhieàu tieän ích nhaát cho khaùch haøng. Trong ñoù, hoaït ñoäng factoring ñang ñöôïc nhieàu ngaân haøng nghieân cöùu, trieån khai thöïc hieän. Trong thôøi gian ñaàu, caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam môùi chæ thöïc hieän bao thanh toaùn noäi ñòa, trong khi maûng thöông maïi quoác teá coù nhieàu ruûi ro khi ngaøy caøng nhieàu nhaø nhaäp khaåu muoán thanh toaùn baèng hình thöùc ghi soå (traû sau). Sau naøy, caùc ngaân haøng Vieät Nam ñaõ trieån khai dòch vuï bao thanh toaùn xuaát khaåu, nhaèm giuùp doanh nghieäp Vieät Nam traùnh ruûi ro khi baùn haøng vaø quay GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  51. 51 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam voøng voán saûn xuaát nhanh choùng. Ñôn vò tieân phong trieån khai dòch vuï naøy chính laø ACB, vôùi 20 hôïp ñoàng ñaõ thöïc hieän vôùi 30 khaùch haøng tieàm naêng. Taïi hoäi thaûo veà nghieäp vuï Bao thanh toaùn xuaát khaåu ngaøy 20/01/2006, Hieäp hoäi Bao thanh toaùn quoác teá FCI cho bieát nghieäp vuï naøy laø moät trong nhöõng coâng cuï giuùp caùc doanh nghieäp xuaát khaåu baùn haøng theo phöông thöùc traû chaäm phoøng traùnh ñöôïc ruûi ro nhôø ñöôïc ngaân haøng baûo ñaûm seõ thanh toaùn khoaûn tieàn phaûi thu trong tröôøng hôïp ngöôøi mua khoâng chòu traû tieàn. Möùc phí tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä ruûi ro cuï theå. oâng Jeroen Kohnstamm, Toång thö kyù Hieäp hoäi bao thanh toaùn quoác teá FCI cho bieát: "Bao thanh toaùn ñaõ trôû thaønh phöông thöùc thanh toaùn phoå bieán treân theá giôùi suoát 30 naêm qua, baét nguoàn töø Myõ, sau ñoù lan ñeán Chaâu AÂu vaø Chaâu AÙ. Maëc duø raát ñoâng thaønh vieân nhöng suoát 30 naêm qua, chæ coù 4 vuï tranh chaáp veà bao thanh toaùn treân toång soá haøng traêm ngaøn giao dòch veà bao thanh toaùn". Vieät Nam coù 4 ngaân haøng ñaõ gia nhaäp FCI laø VCB, ACB, Sacombank vaø Techcombank. @ Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu (ACB) Töø ñaàu naêm ñeán nay, caùc nhaø cung caáp haøng hoaù söû duïng dòch vuï bao thanh toaùn taïi ACB ngaøy caøng taêng. Theo ñoù, caùc nhaø cung caáp seõ ñöôïc ngaân haøng öùng tröôùc 80% soá tieàn treân hoaù ñôn ngay sau khi giao haøng cho ngöôøi mua vaø sau ñoù ngaân haøng seõ thu laïi töø ngöôøi mua haøng khi ñeán haïn. Roõ raøng, ñaây laø moät keânh tieáp caän voán ngaân haøng môùi thay vì ñi vay truyeàn thoáng. Doanh soá dòch vuï bao thanh toaùn cuûa caùc doanh nghieäp qua ACB laø 80 tyû ñoàng. ACB ñaõ trieån khai hoaït ñoäng factoring goàm caû bao thanh toaùn trong nöôùc vaø bao thanh toaùn ngoaøi nöôùc. ACB ñaõ laø thaønh vieân cuûa FCI (Factors Chain lnternational). Vôùi dòch vuï naøy, ACB ñaõ taïo ra nhöõng tieän ích nhaát ñònh cho khaùch haøng. Coù theå thu tieàn haøng ngay thay vì phaûi ñôïi ñeán kyø haïn traû chaäm. GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  52. 52 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam Taêng nguoàn voán löu ñoäng phuïc vuï cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Doanh soá baùn haøng caøng cao thì khoaûn öùng tröôùc caøng nhieàu. Ñöôïc söû duïng khoaûn phaûi thu ñeå ñaûm baûo moät phaàn hoaëc toaøn boä khoaûn öùng tröôùc. Tieát kieäm thôøi gian vaø chi phí trong vieäc theo doõi, thu hoài khoaûn phaûi thu. Ñöôïc ACB hoã trôï ñaùnh giaù tình hình kinh doanh cuûa beân mua haøng (nhaø nhaäp khaåu). ACB seõ cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn cho caùc hôïp ñoàng mua baùn trong nöôùc vôùi phöông thöùc traû chaäm, vaø hôïp ñoàng ngoaïi thöông vôùi phöông thöùc T/T traû chaäm hoaëc nhôø thu D/A. Chæ caàn thôøi gian toái ña laø 5 ngaøy ñoái vôùi bao thanh toaùn trong nöôùc vaø 10 ngaøy ñoái vôùi bao thanh toaùn xuaát khaåu keå töø ngaøy ngöôøi baùn cung caáp ñuû thoâng tin cho ACB, khaùch haøng seõ ñöôïc caáp haïn möùc bao thanh toaùn. Sau khi ñöôïc caáp haïn möùc bao thanh toaùn, caùc laàn xuaát trình chöùng töø ñeå ñöôïc öùng tröôùc chæ trong moät buoåi laøm vieäc. Ñaëc bieät, ñoái vôùi factoring, taøi saûn ñaûm baûo khoâng phaûi laø ñieàu kieän baét buoäc ñeå beân baùn haøng ñöôïc ACB bao thanh toaùn. Laõi bao thanh toaùn ñöôïc tính döïa treân soá tieàn öùng tröôùc töø ngaøy öùng cho ñeán khi ACB nhaän thanh toaùn töø beân mua haøng. Ñieàu thuaän lôïi laø maëc duø khaùch haøng coù raát nhieàu hôïp ñoàng mua baùn haøng hoaù vôùi nhieàu beân mua haøng, nhöng hoï chæ caàn kyù keát vôùi ACB moät hôïp ñoàng bao thanh toaùn duy nhaát cho taát caû caùc beân mua haøng. Hieän nay, möùc phí bao thanh toaùn cuûa ACB laø 0.5%, toái thieåu laø 500.000 ñoàng. @ Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Saøi Goøn thöông tín (Sacombank) Sacombank cuõng ñang trieån khai hoaït ñoäng bao thanh toaùn noäi ñòa. Cuï theå, Sacombank seõ taøi trôï voán vôùi hình thöùc laø öùng tröôùc tieàn maët cho doanh nghieäp thoâng qua vieäc mua laïi caùc khoaûn phaûi thu phaùt sinh töø vieäc mua baùn haøng hoaù traû chaäm ñöôïc doanh nghieäp vaø ñoái taùc mua haøng thoûa thuaän trong hôïp GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam
  53. 53 Chöông II: Thöïc traïng vaän duïng nghieäp vuï BTT taïi caùc NHTM Vieät Nam ñoàng mua baùn. Khi nhaän ñöôïc tieàn thanh toaùn töø ñoái taùc mua haøng, Sacombank seõ chuyeån cho doanh nghieäp sau khi ñaõ tröø ñi soá tieàn öùng tröôùc. Thôøi haïn bao thanh toaùn noäi ñòa cho caùc khoaûn phaûi thu coù thôøi haïn coøn laïi khoâng quaù 180 ngaøy. Sacombank seõ tieán haønh hoaït ñoäng bao thanh toaùn noäi ñòa treân cô sôû coù quyeàn truy ñoøi. Möùc laõi vaø phí thanh toaùn seõ theo quy ñònh cuï theå cuûa Sacombank trong töøng thôøi kyø. Vôùi dòch vuï taøi trôï factoring, khaùch haøng coù theå nhaän ñöôïc soá tieàn öùng tröôùc leân ñeán 80% giaù trò khoaûn phaûi thu sau khi giao haøng. Beân caïnh ñoù, Sacombank cuõng hoã trôï khaùch haøng phieáu xuaát kho, bieân baûn giao nhaän haøng hoaù vaø caùc hoà sô khaùc theo yeâu caàu cuûa Sacombank. @ Caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam Sau Deutsche Bank (Ñöùc), Ngaân haøng Far East National Bank (FENB) cuûa Myõ cuõng ñaõ ñöôïc Ngaân Haøng Nhaø nöôùc cho pheùp thöïc hieän nghieäp vuï bao thanh toaùn cho caùc doanh nghieäp vaøo ñaàu thaùng 02/2005. Theo ñoù, sau khi beân mua vaø beân baùn thoûa thuaän giao haøng vaø thôøi haïn thanh toaùn, beân baùn seõ kyù hôïp ñoàng bao thanh toaùn vôùi FENB. Treân cô sôû naøy, FENB seõ thanh toaùn tröôùc cho beân baùn toái ña 80% trò giaù loâ haøng, phaàn coøn laïi seõ ñöôïc FENB ñaûm baûo thanh toaùn tieáp khi ñeán haïn. Khi thöïc hieän bao thanh toaùn, ngaân haøng seõ phaûi chòu toaøn boä ruûi ro khi beân mua khoâng coù khaû naêng chi traû, tröø moät soá tröôøng hôïp beân mua töø choái thanh toaùn do loãi cuûa beân baùn. Ngaøy 17/10/2005, taäp ñoaøn Citigroup ñaõ toå chöùc giôùi thieäu dòch vuï môùi taøi trôï caùc khoaûn phaûi thu (bao thanh toaùn). Buoåi giôùi thieäu ñaõ thu huùt ñöôïc söï quan taâm cuûa hôn 60 coâng ty trong vaø ngoaøi nöôùc. Dòch vuï factoring coù vai troø quan troïng giuùp caùc coâng ty coù theå gia taêng chu kyø quay voøng tieàn maët nhôø vieäc taäp trung caùc khoaûn thanh toaùn thöông maïi trong nöôùc vaø quoác teá taïi Citigroup. oâng Charly Madan, tröôûng ñaïi dieän cuûa ngaân haøng Citibank cho bieát: "Dòch vuï naøy khoâng chæ ñem laïi lôïi ích cho caùc coâng ty lôùn maø coøn caû caùc doanh nghieäp vöøa GVHD : PGS.TS. Traàn Huy Hoaøng HVTH : Leâ Minh Thanh Lam