›
›

Luận văn Phát triển nghiệp vụ Quyền chọn tiền tệ tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam

pdf 93 trang phuongnguyen 3470
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Phát triển nghiệp vụ Quyền chọn tiền tệ tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfluan_van_phat_trien_nghiep_vu_quyen_chon_tien_te_tai_ngan_ha.pdf

Nội dung text: Luận văn Phát triển nghiệp vụ Quyền chọn tiền tệ tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Xuất Nhập Khẩu Việt Nam

  1. BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP.HCM VUÕ THÒ THU HÖÔNG PHAÙT TRIEÅN NGHIEÄP VUÏ QUYEÀN CHOÏN TIEÀN TEÄ TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN XUAÁT NHAÄP KHAÅU VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh : Kinh teá - Taøi chính - Ngaân haøng Maõ soá : 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SYÕ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. NGUYEÃN NGOÏC HUØNG TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2007
  2. MUÏC LUÏC Trang Lôøi Cam Ñoan. Danh muïc caùc töø vieát taét. Danh muïc caùc baûng bieåu, hình veõ. Môû ñaàu. CHÖÔNG I : TOÅNG QUAN VEÀ QUYEÀN CHOÏN TIEÀN TEÄ 1 1.1. Moät soá khaùi nieäm vaø thuaät ngöõ cô baûn veà thò tröôøng quyeàn choïn. 1 1.2. Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi. 3 1.3. Vai troø cuûa thò tröôøng quyeàn choïn trong neàn kinh teá. 6 1.4. Caùc chuû theå tham gia treân thò tröôøng quyeàn choïn 6 1.5. Phaân loaïi quyeàn choïn 7 1.5.1. Phaân loaïi theo quyeàn cuûa ngöôøi mua. 7 1.5.2. Phaân loaïi theo thôøi gian thöïc hieän quyeàn choïn. 7 1.5.3. Phaân loaïi theo taøi saûn cô sôû. 8 1.5.3.1. Option veà chöùng khoaùn. 8 1.5.3.2. Option veà chæ soá chöùng khoaùn 8 1.5.3.3. Option tieàn teä 8 1.5.3.4. Option veà hôïp ñoàng Future. 8 1.5.3.5. Option veà laõi suaát. 9 1.5.3.6. Moät soá loaïi option khaùc 10 1.6. Giaù quyeàn choïn vaø ñònh giaù quyeàn choïn 12 1.6.1. Giaù quyeàn choïn vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn 12 1.6.2. Ñònh giaù quyeàn choïn theo moâ hình Black – Scholes 14
  3. CHÖÔNG II : THÖÏC TRAÏNG XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN QUYEÀN CHOÏN TIEÀN TEÄ TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN XUAÁT NHAÄP KHAÅU VIEÄT NAM 17 2.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. 17 2.1.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån 17 2.1.2. Cô caáu toå chöùc vaø maïng löôùi hoaït ñoäng. 20 2.1.3. Moät soá chæ tieâu trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. 21 2.1.3.1. Toång nguoàn voán vaø voán ñieàu leä. 21 2.1.3.2. Toång dö nôï cho vay vaø nôï quaù haïn 23 2.2. Khaùi quaùt veà thöïc traïng vaø khaû naêng xaây döïng, phaùt trieån thò tröôøng option tieàn teä taïi Vieät Nam. 24 2.2.1. Tình hình kinh teá Vieät Nam trong giai ñoaïn baét ñaàu trieån khai nghieäp vuï option tieàn teä ñeán nay. 24 2.2.2. Nhu caàu ñöôïc baûo hieåm ruûi ro hoái ñoaùi cuûa caùc toå chöùc kinh teá taïi Vieät Nam 28 2.2.3. Thöïc traïng thò tröôøng quyeàn choïn tieàn teä Vieät Nam töø khi môùi trieån khai ñeán nay 31 2.2.3.1. Veà option ngoaïi teä 31 2.2.3.2. Veà option tieàn ñoàng 34 2.2.4. Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong quaù trình trieån khai, phaùt trieån thò tröôøng option tieàn teä taïi Vieät Nam. 36 2.2.4.1. Thuaän lôïi 36 2.2.4.2. Khoù khaên 37
  4. 2.3. Tình hình trieån khai vaø phaùt trieån saûn phaåm quyeàn choïn tieàn teä taïi Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. 40 2.3.1. Nhöõng quy ñònh chung cho nghieäp vuï option tieàn teä taïi Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam 40 2.3.2. Thöïc traïng quaù trình trieån khai vaø phaùt trieån option tieàn teä taïi Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam 44 2.3.2.1. Veà cô sôû vaät chaát, kyõ thuaät cho hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä 44 2.3.2.2. Veà kieán thöùc chuyeân moân, nghieäp vuï, vaø ñoäi nguõ nhaân vieân giao dòch kinh doanh tieàn teä 44 2.3.2.3. Quaù trình trieån khai vaø phaùt trieån nghieäp vuï option. 45 2.3.3. Nhöõng haïn cheá toàn taïi trong quaù trình phaùt trieån nghieäp vuï option tieàn teä taïi Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam 51 CHÖÔNG III : MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM PHAÙT TRIEÅN NGHIEÄP VUÏ QUYEÀN CHOÏN TIEÀN TEÄ TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN XUAÁT NHAÄP KHAÅU VIEÄT NAM 53 3.1. Moät soá giaûi phaùp töø phía Ngaân Haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. 53 3.1.1 Öùng duïng caùc moâ hình chieán löôïc kinh doanh option. 53 3.1.1.1. ÖÙng duïng chieán löôïc Short Straddle. 53 3.1.1.2. ÖÙng duïng chieán löôïc Short Strangle. 58 3.1.1.3. ÖÙng duïng chieán löôïc Long Put Butterfly. 62 3.1.1.4. ÖÙng duïng chieán löôïc Long Condor. 66 3.1.2. Taïo nhu caàu cho thò tröôøng. 68 3.1.3. Naâng cao trình ñoä nhaân vieân giao dòch kinh doanh tieàn teä 70 3.1.4. Thu huùt nhaân taøi vaø khoâng ñeå xaûy ra tình traïng chaûy maùu chaát xaùm. 71 3.1.5. Trang bò cô sôû vaät chaát hieän ñaïi cho hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä 72
  5. 3.1.6. Ñöa phí option trôû thaønh moät lôïi theá caïnh tranh. 72 3.1.7. Hoaøn thieän caùc quy trình, quy cheá cuûa nghieäp vuï option tieàn teä vaø cho pheùp thöïc hieän option tieàn ñoàng taïi caùc chi nhaùnh 73 3.1.8. Phaùt trieån maïng löôùi giao dòch roäng raõi treân khaép caùc quaän huyeän cuûa thaønh phoá vaø caùc ñòa phöông treân caû nöôùc. 74 3.1.9. Taêng cöôøng hôïp taùc quoác teá vôùi caùc ngaân haøng trong khu vöïc Chaâu AÙ vaø nhöõng ngaân haøng treân theá giôùi 74 3.1.10. Ñaåy maïnh coâng taùc quaûng caùo, tieáp thò treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng 74 3.2. Moät soá kieán nghò ñoái vôùi Ngaân haøng Nhaø Nöôùc. 75 3.2.1. Chaám döùt giai ñoaïn thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option tieàn ñoàng vaø cho pheùp caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp kinh doanh ngoaïi hoái ñöôïc thöïc hieän nghieäp vuï option tieàn ñoàng 75 3.2.2.Töøng böôùc caûi caùch ñeå thöïc hieän töï do hoùa taøi chính 75 3.2.3. Taïo ñieàu kieän giuùp hoaøn chænh vaø ñaåy maïnh hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng lieân ngaân haøng. 78 3.2.4. NHNN caàn xem xeùt ñeå nôùi loûng caùc quy ñònh trong vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu mua ngoaïi teä cuûa caùc doanh nghieäp 78 3.2.5. Hoaøn thieän cheá ñoä quaûn lyù ngoaïi hoái cuûa nöôùc ta 78 Keát luaän. Taøi lieäu tham khaûo. Phuï luïc: Phuï luïc 1 : Caùc coâng vaên lieân quan ñeán vieäc thöïc hieän nghieäp vuï quyeàn choïn tieàn teä cuûa NHNN Vieät Nam. Phuï luïc 2 : Moät soá bieåu maãu trong giao dòch quyeàn choïn tieàn teä taïi Eximbank.
  6. DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT NHNN : Ngaân haøng Nhaø Nöôùc TMCP : Thöông maïi Coå phaàn HDQC : Hôïp Ñoàng Quyeàn Choïn OTC : Thò tröôøng phi taäp trung (Over the Counter Market) PHLX : Philadelphia Stock Exchange NYSE : New York Stock Exchange TPHCM : Thaønh phoá Hoà Chí Minh UBND : Uûy Ban Nhaân Daân TCTD : Toå chöùc Tín Duïng NHTM : Ngaân haøng thöông maïi XK : Xuaát Khaåu NK : Nhaäp Khaåu FDI : Ñaàu tö tröïc tieáp cuûa nöôùc ngoaøi (Foreign direct investment) ODA : Quyõ Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc (Official Development Assistance) EXIMBANK : Ngaân haøng Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam VIETCOMBANK : Ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam ACB : Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu SACOMBANK : Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Saøi Goøn Thöông Tín.
  7. DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU - HÌNHVEÕ DANH NOÄI DUNG TRANG MUÏC 1. DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU Caùc thò tröôøng phaùi sinh chuû yeáu veà hoái ñoaùi treân theá giôùi Baûng1.1 5 naêm 2004 Toång nguoàn voán vaø nguoàn voán huy ñoäng töø naêm 2000 – Baûng 2.1 22 2006 Baûng 2.2 Toång dö nôï vaø nôï quaù haïn tại Exmbank töø naêm 2000 – 2006 23 Taêng tröôûng Kim ngạch Xuaát Nhaäp Khaåu töø naêm 1997 - Baûng 2.3 28 2006 Baûng 2.4 Doanh soá thöïc hieän option tieàn teä töø 2006 ñeán 2007 49 2. DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ- ÑOÀ THÒ Hình 2.1 Moâ hình cô caáu toå chöùc Eximbank 20 Bieåu ñoà taêng tröôûng Toång nguoàn voán vaø nguoàn voán huy Hình 2.2 22 ñoäng töø naêm 2000 – 2006 Hình 2.3 Toång dö nôï tín duïng vaø dö nôï quaù haïn töø naêm 2000 – 2006 24 Hình 2.4 Taêng tröôûng Kim Ngaïch Xuaát Nhaäp Khaåu 29 Hình 2.5 Bieán ñoäng cuûa EUR/USD töø naêm 2000 ñeán 2003 30 Hình 2.6 Doanh soá mua baùn ngoaïi teä töø naêm 2003 – 2006 45 Hình 2.7 Laõi töø kinh doanh ngoaïi hoái naêm 2003 - 2006 46 Hình 3.1 Moâ hình chieán löôïc Short Straddle 54 Hình 3.2 Moâ hình chieán löôïc Short Strangle 59 Hình 3.3 Moâ hình chieán löôïc Long Put Butterfly 62 Hình 3.4 Moâ hình chieán löôïc Long Condor 66
  8. LÔØI MÔÛ ÑAÀU I. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi: Vieät Nam ñaõ coù 11 naêm chuaån bò cho quaù trình gia nhaäp laøm thaønh vieân cuûa WTO vaø ñaõ chính thöùc laø thaønh vieân keå töø ngaøy 11/01/2007. Suoát thôøi gian ñoù, neàn kinh teá nöôùc ta ñaõ thöïc thi nhieàu chính saùch ñeå töøng böôùc chuaån bò cho loä trình hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá quoác teá, trong ñoù chính saùch môû cöûa caùc thò tröôøng maø ñaëc bieät laø thò tröôøng ngoaïi hoái laø ñieàu khoâng theå boû qua. Thò tröôøng ngoaïi hoái coù vai troø nhö chieác caàu noái giöõa neàn kinh teá trong nöôùc vôùi neàn kinh teá theá giôùi, coù taùc duïng xuùc taùc, ñaåy maïnh hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi. Chính vì theá maø beân caïnh nhöõng thuaän lôïi cuûa quaù trình hoäi nhaäp thì thò tröôøng ngoaïi hoái cuûa chuùng ta cuõng phaûi ñoái maët vôùi nhieàu ruûi ro maø ñaëc bieät laø ruûi ro do bieán ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi. Vaán ñeà ñaët ra cho thò tröôøng ngoaïi hoái nöôùc ta laø phaûi ñöa vaøo söû duïng vaø hoaøn thieän caùc coâng cuï ngoaïi hoái phaùi sinh ñeå ñaùp öùng kòp thôøi vôùi nhu caàu baûo hieåm tyû giaù, kinh doanh kieám lôøi cuûa caùc ngaân haøng, caùc doanh nghieäp cuõng nhö nhieàu thaønh vieân khaùc khi tham gia thò tröôøng ngoaïi hoái. Tröôùc tình hình ñoù, töø thaùng 2/2003, Ngaân haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam ñaõ chính thöùc cho thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option tieàn teä maø tröôùc tieân laø option ngoaïi teä treân thò tröôøng ngoaïi hoái Vieät Nam. Söï goùp maët cuûa coâng cuï ngoaïi hoái phaùi sinh treân ñaõ giuùp caùc doanh nghieäp vaø caùc ngaân haøng thöông maïi nöôùc ta töï chuû hôn trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam laø ngaân haøng ñaàu tieân trong nöôùc ñöôïc thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï naøy vaø cuõng laø ngaân haøng coù beà daøy kinh nghieäm trong caùc nghieäp vuï kinh doanh ngoaïi teä so vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn khaùc. Hôn boán naêm thöïc hieän, tuy ñaõ coù nhieàu coá gaéng trong vieäc giôùi thieäu vaø ñöa coâng cuï baûo hieåm ruûi ro tyû giaù option tieàn teä ñeán caùc ñoái töôïng khaùch haøng nhöng nhìn chung saûn phaåm naøy taïi Eximbank vaãn coøn chöa hoaøn thieän veà maët nghieäp vuï
  9. cuõng nhö chöa phaùt huy trieät ñeå nhöõng taùc duïng voán coù cuûa noù. Do thöïc traïng ñoù, taùc giaû ñaõ choïn vaø vieát ñeà taøi : “Phaùt trieån nghieäp vuï Quyeàn choïn tieàn teä taïi Ngaân haøng Thöông Maïi Coå Phaàn Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam” II. Muïc tieâu nghieân cöùu: Luaän vaên nghieân cöùu quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa nghieäp vuï quyeàn choïn treân theá giôùi, thöøa nhaän caùc keát quaû nghieân cöùu veà ñònh giaù quyeàn choïn, tìm hieåu caùc loaïi quyeàn choïn trong ñoù nghieân cöùu saâu veà quyeàn choïn tieàn teä. Treân cô sôû ñoù, phaân tích thöïc traïng trieån khai vaø phaùt trieån nghieäp vuï naøy taïi Vieät Nam cuõng nhö taïi ngaân haøng Thöông Maïi Coå Phaàn Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam (EXIMBANK). Döïa treân nhöõng phaân tích ñoù, ñeà taøi ruùt ra nhöõng haïn cheá cuûa Eximbank trong quaù trình ñöa saûn phaåm option tieàn teä vaøo thò tröôøng. Cuoái cuøng, ñeà taøi cuõng ñöa ra moät soá giaûi phaùp thieát thöïc cuõng nhö öùng duïng caùc moâ hình chieán löôïc kinh doanh option ñeå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá, taïo ñieàu kieän phaùt trieån nghieäp vuï quyeàn choïn tieàn teä taïi Eximbank. III. Ñoái töôïng nghieân cöùu vaø phaïm vi nghieân cöùu: 1. Nghieân cöùu quyeàn choïn tieàn teä theá giôùi trong lòch söû hình thaønh vaø taïo laäp thò tröôøng. 2. Nghieân cöùu thöïc traïng vaø khaû naêng xaây döïng, phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn tieàn teä taïi Vieät Nam. 3. Nghieân cöùu thöïc traïng quaù trình trieån khai vaø phaùt trieån saûn phaåm quyeàn choïn tieàn teä taïi Eximbank, nhöõng haïn cheá vaø baát caäp. 4. Nghieân cöùu moät soá giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc nhöõng haïn cheá vaø söû duïng caùc moâ hình chieán löôïc kinh doanh quyeàn choïn ñeå phaùt trieån nghieäp vuï naøy taïi Eximbank.
  10. IV. Phöông phaùp nghieân cöùu: Ñeà taøi söû duïng moät soá phöông phaùp nghieân cöùu nhö: phöông phaùp phaân tích- toång hôïp, phöông phaùp dieãn dòch-quy naïp, phöôg phaùp so saùnh ñoái chieáu, phöông phaùp keát hôïp lyù thuyeát vôùi thöïc tieãn, phöông phaùp nghieân cöùu caùc döõ lieäu thöù caáp treân saùch baùo, taïp chí, trang web, coâng vaên, nghò ñònh ñeå hoaøn thaønh ñeà taøi. V. Boá cuïc cuûa luaän vaên: Luaän vaên bao goàm 3 chöông: Chöông I : Toång quan veà quyeàn choïn tieàn teä. Chöông II : Thöïc traïng xaây döïng vaø phaùt trieån quyeàn choïn tieàn teä taïi Ngaân haøng Thöông Maïi Coå Phaàn Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. Chöông III : Moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån nghieäp vuï quyeàn choïn tieàn teä taïi Ngaân haøng Thöông Maïi Coå Phaàn Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam.
  11. CHÖÔNG I : TOÅNG QUAN VEÀ QUYEÀN CHOÏN TIEÀN TEÄ 1.1. Moät soá khaùi nieäm vaø thuaät ngöõ cô baûn veà thò tröôøng quyeàn choïn. − Hôïp ñoàng quyeàn choïn –HÑQC (Option Contract): laø moät thoûa thuaän giöõa beân mua vaø beân baùn quyeàn choïn, theo ñoù beân baùn quyeàn ñoàng yù trao cho beân mua quyeàn moät quyeàn choïn, chöù khoâng phaûi nghóa vuï, ñeå thöïc hieän quyeàn mua hoaëc khoâng mua, baùn hoaëc khoâng baùn moät löôïng haøng hoùa cô sôû nhaát ñònh, coù theå laø ngoại teä, haøng hoùa, chöùng khoaùn, . theo moät möùc giaù hoaëc tyû giaù ñöôïc thoûa thuaän vaø ñònh tröôùc trong hôïp ñoàng, coù hieäu löïc trong moät thôøi gian nhaát ñònh keå töø ngaøy mua quyeàn choïn. Beân mua quyeàn choïn phaûi traû cho beân baùn quyeàn choïn moät khoaûn tieàn goïi laø phí quyeàn choïn hay giaù quyeàn choïn ngay taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng mua quyeàn choïn. − Quyeàn choïn mua (Call Option): laø quyeàn ñöôïc mua moät löôïng haøng hoùa cô sôû nhaát ñònh taïi tyû giaù thoûa thuaän trong moät khoaûng thôøi gian hoaëc thôøi ñieåm ñaõ xaùc ñònh. − Quyeàn choïn baùn (Put Option): laø quyeàn ñöôïc baùn moät loaïi haøng hoùa cô sôû nhaát ñònh taïi tyû giaù thoûa thuaän trong moät khoaûng thôøi gian hoaëc thôøi ñieåm ñaõ xaùc ñònh. − Beân baùn quyeàn choïn: laø beân phaùt haønh quyeàn choïn, sau khi ñaõ thu phí quyeàn choïn coù traùch nhieäm phaûi thöïc hieän vieäc mua hoaëc baùn moät löôïng haøng hoùa cô sôû, taïi moät thôøi ñieåm trong haïn ñònh cuûa hôïp ñoàng khi ngöôøi mua muoán thöïc hieän quyeàn choïn, theo tyû giaù ñaõ ñöôïc thoûa thuaän trong hôïp ñoàng. Beân baùn coù vuøng lôøi giôùi haïn, toái ña laø phí quyeàn choïn, coøn vuøng loã laø voâ haïn. Treân thò tröôøng coù hai loaïi ngöôøi baùn quyeàn choïn : ngöôøi baùn quyeàn choïn mua (Seller Call Option) vaø ngöôøi baùn quyeàn choïn baùn (Seller Put Option).
  12. − Beân mua quyeàn choïn: laø beân naém giöõ quyeàn choïn, vaø phaûi traû cho beân baùn phí quyeàn choïn. Beân mua quyeàn choïn ñöôïc quyeàn thöïc hieän hoaëc khoâng thöïc hieän quyeàn choïn ñaõ mua. Beân mua quyeàn choïn coù vuøng loã laø giôùi haïn, toái ña laø phí quyeàn choïn, coøn vuøng lôøi laø voâ haïn. Treân thò tröôøng coù hai loaïi ngöôøi mua quyeàn choïn : ngöôøi mua quyeàn choïn mua (Buyer Call Option) vaø ngöôøi mua quyeàn choïn baùn (Buyer Put Option). − Thöïc hieän giao dòch (exercise): bao goàm caùc caùch theå hieän: thöïc hieän hay tieán haønh giao dòch, thöïc hieän hay tieán haønh thanh toaùn, thöïc hieän hay tieán haønh thanh toaùn hôïp ñoàng. − Thôøi haïn heát hieäu löïc (Expiration date): laø khoaûng thôøi gian quyeàn choïn coøn giaù trò thöïc hieän. − Tyû giaù giao dòch (Exercuse price or strike sprice): tyû giaù aùp duïng trong giao dòch quyeàn choïn ñöôïc goïi laø tyû giaù giao dòch. Tyû giaù quyeàn choïn khoâng chæ phuï thuoäc vaøo yeáu toá cung caàu maø coøn phuï thuoäc vaøo möùc phí quyeàn choïn cao hay thaáp. − Phí giao dòch (Premium): laø khoaûn tieàn maø beân mua quyeàn choïn phaûi traû cho beân baùn quyeàn choïn ñeå coù ñöôïc quyeàn choïn. − Caùc traïng thaùi cuûa quyeàn choïn: coù 3 traïng thaùi cuûa quyeàn choïn : ¾ Ngang giaù quyeàn choïn (At the money – ATM): laø traïng thaùi maø neáu boû qua phí quyeàn choïn, thì ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn duø coù thöïc hieän hay khoâng thöïc hieän quyeàn choïn cuõng khoâng laøm phaùt sinh moät khoaûn laõi hay loã naøo. Töùc laø luùc naøy, giaù thò tröôøng cuõng chính baèng vôùi giaù giao dòch cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn (Exercuse price or strike sprice). Quyeàn choïn ôû traïng thaùi ngang giaù ñöôïc goïi laø Option ôû ñieåm hoøa voán.
  13. ¾ Ñöôïc giaù quyeàn choïn (In the money – ITM): laø traïng thaùi maø neáu boû qua phí quyeàn choïn, thì ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn seõ thu laõi khi thöïc hieän quyeàn choïn. Töùc laø luùc naøy, ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn mua thì giaù thò tröôøng cao hôn giaù giao dòch cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn, ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn thì giaù thò tröôøng thaáp hôn giaù giao dòch cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn. ¾ Giaûm giaù quyeàn choïn (Out the money – OTM): laø traïng thaùi maø neáu boû qua phí quyeàn choïn, thì ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn seõ chòu loã neáu thöïc hieän quyeàn choïn töùc laø luùc nay, ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn mua thì giaù thò tröôøng thaáp hôn giaù giao dòch cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn, ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn thì giaù thò tröôøng cao hôn giaù giao dòch cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn. 1.2. Lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi Töø ñaàu theá kyû 18, nhöõng giao dòch ñaàu tieân cuûa thò tröôøng option treân theá giôùi ñaõ xuaát hieän taïi Chaâu Aâu. Tuy nhieân, phaûi ñeán ñaàu nhöõng naêm 1900, khi “Hieäp hoäi nhöõng nhaø moâi giôùi vaø kinh doanh quyeàn choïn” ñöôïc thaønh laäp thì thò tröôøng OTC veà option môùi chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng. Trong thôøi gian ñaàu hoaït ñoäng, moâ hình naøy ñaõ boäc loä hai ñieåm yeáu cô baûn : thöù nhaát laø khoâng coù thò tröôøng thöù caáp, do vaäy ngöôøi mua option khoâng coù quyeàn baùn laïi option ñoù cho ngöôøi khaùc tröôùc khi ñeán ngaøy ñaùo haïn. Thöù hai laø chöa coù kyõ thuaät naøo ñeå raøng buoäc ngöôøi baùn option seõ phaûi thöïc hieän hôïp ñoàng tröø khi ngöôøi mua phaûi toán theâm chi phí kieän tuïng. Ñeán thaùng 4 naêm 1973, moät thò tröôøng môùi ra ñôøi ñaùnh daáu moät böôùc phaùt trieån vöôït baäc cuûa thò tröôøng quyeàn choïn treân theá giôùi ñoù laø thò tröôøng quyeàn choïn Chicago (Chicaogo Board Options Exchange – CBOE). Ñaây laø thò tröôøng quyeàn choïn ñöôïc thaønh laäp taïi Myõ vôùi nhöõng ñieåm môùi laø giaù caû quyeàn choïn vaø ngaøy ñaùo haïn ñöôïc tieâu chuaån hoùa. Ñieàu naøy laøm cho hôïp ñoàng quyeàn choïn coù tính thanh khoaûn cao hôn vaø vì vaäy thò tröôøng thöù caáp veà quyeàn choïn cuõng phaùt trieån theo. Keå
  14. töø ñoù, caùc giao dòch option trôû neân raát phoå bieán ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö vaø chæ sau moät thôøi gian ngaén, haøng loaït thò tröôøng option khaùc ñaõ laàn löôït ra ñôøi taïi haàu heát caùc thò tröôøng taøi chính lôùn treân theá giôùi nhö Myõ vaø Chaâu Aâu. Cuï theå nhö thò tröôøng “ The American Stock Exchange” (AMEX) vaø “Philadelphia Stock Exchange” (PHLX) baét ñaàu giao dòch option vaøo naêm 1975 trong ñoù PHXL laø nôi giao dòch option ngoaïi teä ñaàu tieân. Tieáp theo laø thò tröôøng “Pacific Stock Exchange” (PSE) baét ñaàu thöïc hieän option töø naêm 1976. Taïi Myõ, thò tröôøng “ New York Stock Exchange” (NYSE) giao dòch option töø ñaàu nhöõng naêm 1980, noåi baät nhaát vôùi giao dòch chæ soá NYSE. Ñaây cuõng laø thò tröôøng coù khoái löôïng giao dòch option taêng leân ñeán möùc soá löôïng coå phieáu baùn theo hôïp ñoàng quyeàn choïn chöùng khoaùn haèng ngaøy vöôït treân caû khoái löôïng giao dòch coå phieáu treân thò tröôøng naøy. Ñeán naêm 1982, coù thò tröôøng “European Option Exchange” taïi Amsterdam – Haø Lan , “London Stock Exchange” vaø “ London International Financial Future Exchange baét ñaàu giao dòch option. Tieáp theo laø caùc thò tröôøng OptionSmakalarna (OM) taïi Thuïy Ñieån; thò tröôøng Monep taïi Phaùp, thò tröôøng Deutsche Terminborese (Eurex) taïi Ñöùc. Nhìn chung, thò tröôøng quyeàn choïn ñaõ raát phaùt trieån ngay töø giai ñoaïn ñaàu hoaït ñoäng töø naêm 1980 ñeán 1990 vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa caû thò tröôøng option taäp trung vaø thò tröôøng option phi taäp trung. − Thò tröôøng giao dòch option taäp trung: laø nôi caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn tieâu chuaån hoùa ñöôïc nieâm yeát. Thò tröôøng naøy coù hai öu ñieåm hôn so vôùi thò tröôøng giao dòch option phi taäp trung: moät laø tính minh baïch theå hieän ôû choã giaù caû cuûa nhöõng hôïp ñoàng option giao dòch cuoái cuøng ngaøy hoâm tröôùc ñöôïc coâng boá roõ raøng, hai laø tính thanh khoaûn cao, caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn deã daøng ñöôïc mua baùn laïi cho caùc ñoái taùc khaùc treân thò tröôøng. − Thò tröôøng option phi taäp trung (Over the counter - OTC): laø nôi giao dòch caùc quyeàn choïn khoâng chuaån hoùa, chi tieát caùc treân caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn döïa
  15. treân söï thoûa thuaän giöõ caùc beân. Thò tröôøng option phi taäp trung bao goàm caùc giao dòch option phi OTC lieân ngaân haøng, hoaëc giöõa ngaân haøng vôùi caùc nhaø quaûn lyù ñaàu tö. Öu ñieåm cuûa thò tröôøng naøy laø tính linh hoaït, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu caù bieät cuûa khaùch haøng. Cuõng chính nhôø öu ñieåm naøy maø thò tröôøng OTC coù khoái löôïng giao dòch cao hôn caû thò tröôøng chính thöùc. Ñaëc bieät laø caùc giao dòch option veà ngoaïi hoái vaø laõi suaát ñöôïc giao dòch raát phoå bieán treân thò tröôøng. Tuy nhieân, nhöôïc ñieåm cuûa thò tröôøng naøy laø caû hai beân tham gia ñeàu coù khaû naêng phaûi ñoái maët vôùi ruûi ro tín duïng. Coù theå noùi, thò tröôøng option coù lòch söû xuaát hieän töø raát laâu, phaùt trieån khoâng ngöøng töø ñoù ñeán nay vaø ñaëc bieät phaùt trieån nôû roä töø giöõa thaäp nieân 90 ñeán nay. Chính vì vaäy maø thò tröôøng quyeàn choïn ngaøy nay coù nhieàu ñaëc ñieåm ñöôïc chuaån hoùa vaø ña daïng veà taøi saûn cô sôû nhö chöùng khoaùn, caùc chæ soá chöùng khoaùn, traùi phieáu, haøng hoùa, ngoaïi teä, vaøng, laõi suaát, hôïp ñoàng future Baûng1.1: Caùc thò tröôøng phaùi sinh chuû yeáu veà hoái ñoaùi treân theá giôùi naêm 2004 Ñôn vò tính: tyû USD Thò tröôøng Soá hôïp ñoàng Giaù trò danh nghóa Option Tel Aviv SE 6,445,397 66 BM&F 3,477,670 Chicago Mercantile Exchange 2,435,337 333 (CME) Euronext 242,301 3 Philadelphia SE 230,779 13 Caùc thò tröôøng khaùc 107,221 6 Toång coäng 12,938,705 421 Nguoàn : Coâng Ngheä Ngaân haøng soá 7 – Thaùng 11-12/2005
  16. 1.3. Vai troø cuûa thò tröôøng quyeàn choïn trong neàn kinh teá: − Vai troø quaûn lyù ruûi ro, giaù caû: caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn cung caáp moät cô cheá hieäu quaû cho pheùp phoøng traùnh ruûi ro vaø dòch chuyeån ruûi ro töø nhöõng ngöôøi khoâng thích ruûi ro sang nhöõng ngöôøi öa thích maïo hieåm vaø chaáp nhaän ruûi ro ñeå kieám lôøi. − Vai troø ñònh giaù: thò tröôøng khoâng tröïc tieáp phaûn aùnh döï ñoaùn veà giaù giao ngay trong töông lai maø phaûn aùnh söï bieán ñoäng giaù cuûa haøng hoùa cô sôû, ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø phaûn aùnh ñoä ruûi ro gaén lieàn vôùi moãi taøi saûn cô sôû. − Vai troø thuùc ñaåy thò tröôøng taøi chính, thò tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån: thò tröôøng quyeàn choïn ñem laïi cho nhöõng nhaø ñaàu tö thích maïo hieåm tyû suaát sinh lôïi cao, do ñoù coù söùc haáp daãn maïnh vôùi caùc nguoàn voán ñaàu tö maïo hieåm, giuùp hình thaønh caùc quyõ ñaàu tö maïo hieåm, huy ñoäng theâm nhieàu nguoàn löïc trong xaõ hoäi. Ngoaøi ra, vieäc tham gia thò tröôøng quyeàn choïn khoâng ñoøi hoûi chi phí quaù lôùn ñaõ cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö coù theå deã daøng tham gia vaøo thò tröôøng, ñieàu naøy khieán cho thò tröôøng trôû neân soâi ñoäng hôn vaø goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính vaø thò tröôøng chöùng khoaùn trong neàn kinh teá. 1 .4. Caùc chuû theå tham gia treân thò tröôøng quyeàn choïn: − Nhaø nhaäp khaåu: coù nhu caàu mua ngoaïi teä vaø lo ngaïi söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù. Nhaø nhaäp khaåu chaáp nhaän moät khoaûn phí cho hôïp ñoàng quyeàn choïn ñeå ñoåi laáy moät tyû giaù coá ñònh. − Nhaø xuaát khaåu: coù nhu caàu baùn ngoaïi teä vaø lo ngaïi söï bieán ñoäng veà tyû giaù laøm giaûm giaù trò löôïng ngoaïi teä seõ coù trong töông lai. Nhaø xuaát khaåu chaáp nhaän moät khoaûn phí cho hôïp ñoàng quyeàn choïn ñeå ñoåi laáy moät tyû giaù coá ñònh. − Caùc nhaø ñaàu cô: laø moät nhoùm coù tính chaát quyeát ñònh tham döï thò tröôøng quyeàn choïn. Hoï tham döï vôùi muïc ñích thu lôïi nhuaän cheânh leäch.
  17. Beân caïnh ñoù coøn coù söï tham gia quan troïng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi, ngaân haøng ñaàu tö, coâng ty taøi chính vôùi vai troø laø nhaø phaùt haønh quyeàn choïn. 1.5. Phaân loaïi quyeàn choïn: 1.5.1. Phaân loaïi theo quyeàn cuûa ngöôøi mua: Coù 2 loaïi quyeàn choïn: − Quyeàn choïn mua (Call option): laø hôïp ñoàng quyeàn choïn trong ñoù beân mua quyeàn choïn mua coù quyeàn mua hoaëc khoâng mua moät ñoàng tieàn, haøng hoùa, chöùng khoaùn theo möùc giaù thoûa thuaän, trong moät khoaûng thôøi gian quy ñònh. Beân baùn quyeàn choïn mua phaûi thöïc hieän nghóa vuï baùn loaïi haøng hoùa cô sôû naøy khi ngöôøi mua quyeát ñònh thöïc hieän trong thôøi gian quy ñònh cuûa hôïp ñoàng. − Quyeàn choïn baùn (Put option): laø hôïp ñoàng quyeàn choïn trong ñoù ngöôøi mua quyeàn choïn baùn coù quyeàn baùn hoaëc khoâng baùn moät ñoàng tieàn, haøng hoùa, chöùng khoaùn theo moät möùc giaù thoûa thuaän trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Beân baùn quyeàn choïn baùn phaûi thöïc hieän nghóa vuï mua loaïi haøng hoùa cô sôû naøy khi ngöôøi mua quyeàn choïn quyeát ñònh thöïc hieän trong thôøi gian quy ñònh. 1.5.2. Phaân loaïi theo thôøi gian thöïc hieän quyeàn choïn: Coù 2 loaïi quyeàn choïn: − Quyeàn choïn kieåu Myõ (American style Option): cho pheùp ngöôøi naém giöõ option thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn vaøo baát kyø ngaøy naøo trong thôøi haïn hôïp ñoàng ñeán tröôùc ngaøy ñaùo haïn. − Quyeàn choïn kieåu Chaâu Aâu (European style Option): chæ cho pheùp ngöôøi naém giöõ option thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn taïi ñuùng ngaøy ñeán haïn. 1.5.3. Phaân loaïi theo taøi saûn cô sôû: Coù theå chia thaønh caùc loaïi option nhö sau: 1.5.3.1. Option veà chöùng khoaùn:
  18. Option chöùng khoaùn laø moät hôïp ñoàng quyeàn choïn kieåu Myõ vôùi taøi saûn cô sôû laø caùc loaïi chöùng khoaùn. Ngöôøi naém giöõ option coù quyeàn mua hay baùn 100 coå phieáu vôùi möùc giaù thöïc hieän xaùc ñònh vaø coù hieäu löïc ñeán ngaøy ñaùo haïn. 1.5.3.2. Option veà chæ soá chöùng khoaùn: Moät option chæ soá chöùng khoaùn laø moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vôùi taøi saûn cô sôû laø caùc chæ soá chöùng khoaùn phoå bieán, hôïp ñoàng quyeàn choïn veà chæ soá chöùng khoaùn cho pheùp ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn ñöôïc quyeàn mua hoaëc baùn moät khoái löôïng baèng 100 nhaân vôùi chæ soá ôû möùc giaù thöïc hieän ñaõ ñöôïc thoûa thuaän trong hôïp ñoàng vaø coù hieäu löïc trong moät khoaûn thôøi gian xaùc ñònh. 1.5.3.3. Option tieàn teä: Option tieàn teä laø moät hôïp ñoàng quyeàn choïn vôùi taøi saûn cô sôû laø caùc loaïi tieàn teä, trong ñoù cho pheùp ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn tieàn teä ñöôïc quyeàn mua hoaëc baùn moät löôïng ngoaïi teä nhaát ñònh theo moät tyû giaù thoûa thuaän trong moät khoaûng thôøi gian xaùc ñònh. 1.5.3.4. Option veà hôïp ñoàng Future: Laø hôïp ñoàng quyeàn choïn vôùi taøi saûn cô sôû laø caùc hôïp ñoàng future. Ngöôøi naém giöõ option veà hôïp ñoàng Future ñöôïc quyeàn chöù khoâng phaûi nghóa vuï tham hôïp ñoàng future cô sôû vôùi möùc giaù future xaùc ñònh vaøo moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Ngaøy ñaùo haïn cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn naøy thöôøng laø ñuùng hoaëc tröôùc moät vaøi ngaøy so vôùi ngaøy giao haøng sôùm nhaát cuûa hôïp ñoàng future. Coù 2 loaïi option veà hôïp ñoàng future: − Call option veà hôïp ñoàng future: laø quyeàn tham gia hoaëc khoâng tham gia hôïp ñoàng futurecô sôû vôùi vò theá laø ngöôøi mua, vôùi möùc giaù xaùc ñònh. Khi option loaïi naøy ñöôïc thöïc hieän, ngöôøi naém giöõ noù thu töø ngöôøi phaùt haønh vò theá daøi haïn treân hôïp ñoàng future cuøng vôùi soá tieàn baèng möùc vöôït troäi giaù future tröø giaù thöïc hieän.
  19. − Put option veà hôïp ñoàng future: laø quyeàn tham gia hoaëc khoâng tham gia hôïp ñoàng future cô sôû ôû vò theá ngöôøi baùn, vôùi moät möùc giaù xaùc ñònh. Khi option loaïi naøy ñöôïc thöïc hieän, ngöôøi naém giöõ noù thu töø ngöôøi phaùt haønh vò theá ngaén haïn treân hôïp ñoàng future, coäng vôùi soá tieàn baèng möùc vöôït troäi giaù thöïc hieän tröø giaù future. Option veà hôïp ñoàng future coù moät soá öu ñieåm nhö sau : − Hôïp ñoàng future coù tính thanh khoaûn cao vaø deã giao dòch hôn taøi saûn cô sôù khaùc. Beân caïnh ñoù, giaù future ñöôïc bieát ngay laäp töùc treân thò tröôøng future, vì theá option veà hôïp ñoàng future ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö öa chuoäng hôn. − Vieäc thöïc hieän option veà hôïp ñoàng future khoâng daãn ñeán vieäc giao nhaän haøng hoùa vì hôïp ñoàng future ñöôïc ñoùng tröôùc ngaøy chuyeån giao haøng hoùa. Do ñoù, option veà hôïp ñoàng future thöôøng ñöôïc thanh toaùn baèng tieàn maët. Ñaây laø ñieåm haáp daãn caùc nhaø ñaåu tö vì hoï coù theå traùnh ñöôïc nhöõng khoù khaên trong vieäc taêng voán ñeå mua taøi saûn cô sôû neáu phaûi thöïc hieän option. − Beân caïnh ñoù, caùc hôïp ñoàng future vaø option veà hôïp ñoàng future ñöôïc giao dòch treân nhöõng saøn giao dòch caïnh nhau trong cuøng moät trung taâm. Do ñoù, taïo thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng mua baùn, baûo hoä, kinh doanh cheânh leäch giaù Nhôø vaäy maø thò tröôøng hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn. − Option veà hôïp ñoàng future thöôøng coù chi phí giao dòch thaáp hôn so vôùi option giao ngay. 1.5.3.5. Option veà laõi suaát: Ñaây laø moät daïng cuûa option veà hôïp ñoàng future trong ñoù taøi saûn cô sôû laø caùc hôïp ñoàng future veà laõi suaát. Khi option laõi suaát ñöôïc thöïc hieän, cuøng vôùi thu nhaäp baèng tieàn maët, ngöôøi naém giöõ option seõ coù vò theá daøi haïn treân hôïp ñoàng future cô sôû, vaø ngöôøi phaùt haønh option thì coù vò theá ngaén haïn töông öùng.
  20. Treân thò tröôøng coù toå chöùc, option laõi suaát phoå bieán laø option treân hôïp ñoàng future veà traùi phieáu kho baïc daøi haïn vaø option treân hôïp ñoàng future veà Eurodollar. Treân thò tröôøng OTC, option laõi suaát ñöôïc caùc ngaân haøng thöông maïi vaø coâng ty taøi chính ñöa ra nhaèm chuyeån ñoåi moät caùch hieäu quaû caùc khoaûn vay vaø cho vay töø laõi suaát thaû noåi sang laõi suaát coá ñònh; phoå bieán laø caùc loaïi: hôïp ñoàng Caps – call option laõi suaát vôùi möùc traàn laõi suaát, hôïp ñoàng Floor – Put option laõi suaát vôùi möùc saøn laõi suaát, giao dòch Collars – keát hôïp moät hôïp ñoàng Cap vaø moät hôïp ñoàng Floor, option hoaùn ñoåi laõi suaát - Swap option. 1.5.3.5. Moät soá loaïi option khaùc: - Option linh hoaït (flex option): ñuùng nhö teân goïi, option linh hoaït laø moät loaïi option treân thò tröôøng chính thöùc nhöng linh hoaït veà moät soá ñieàu kieän nhö giaù thöïc hieän, ngaøy ñaùo haïn khaùc vôùi nhöõng quy ñònh phoå bieán. - Caùc loaïi option ngoaïi lai (Exotic options): ¾ Option coù raøo chaén (Barrier option): thöôøng giao dòch nhieàu nhaát laø 2 loaïi: Knock-Out option vaø Knock-In option. ¾ Knock-Out option: laø moät loaïi option trong ñoù hôïp ñoàng option seõ heát toàn taïi neáu giaù taøi saûn cô sôû trong hôïp ñoàng ñaït ñeán moät möùc cuï theå ñöôïc quy ñònh, ñoù chính laø raøo chaén. ¾ Knock-In option: cuõng laø moät loaïi option trong ñoù hôïp ñoàng option chæ toàn taïi neáu giaù taøi saûn cô sôû trong hôïp ñoàng ñaït ñeán moät möùc raøo chaén. ¾ Binary option: (thöôøng goïi laø option ñoâi) laø loaïi option coù khoaûn thanh toaùn giaùn ñoaïn. Ñoái vôùi vò theá laø ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn mua thì coù 2 loaïi nhö sau: ¾ Cash-or-nothing call option: laø loaïi option seõ coù khoaûn thanh toaùn baèng moät löôïng tieàn coá ñònh neáu giaù taøi saûn cô sôû cao hôn giaù thöïc hieän cuûa quyeàn choïn vaø baèng zero neáu giaù taøi saûn coá ñònh thaáp hôn giaù thöïc hieän cuûa hôïp
  21. ñoàng. Asset-or-nothing call option: laø loaïi option seõ coù khoaûn thanh toaùn baèng giaù taøi saûn cô sôû neáu giaù taøi saûn cô sôû cao hôn giaù thöïc hieän cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn vaø baèng zero neáu giaù taøi saûn cô sôû thaáp hôn giaù thöïc hieän cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn. Ñoái vôùi vò theá laø ngöôøi naém giöõ quyeàn choïn baùn thì cuõng coù 2 loaïi Cash-or- nothing put option vaø Asset-or-nothing put option vôùi ñònh nghóa töông töï nhö treân. ¾ Option theo ngöôøi choïn (Chooser option): laø loaïi option maø trong moät vaøi ngaøy tröôùc thôøi ñieåm ñaùo haïn, ngöôøi naém giöõ coù theå choïn ñoù laø put option hay call option. ¾ Option keùp (Compound option): laø loaïi option cuûa option, bao goàm: call option ñeå thöïc hieän call option, call option ñeå thöïc hieän put option, put option ñeå thöïc hieän call option, put option ñeå thöïc hieän put option. ¾ Option chöùng khoaùn daønh cho nhaân vieân (Employee stock option): Ñaây laø loaïi option chöùng khoaùn thöôøng do caùc coâng ty coå phaàn phaùt haønh cho caùc nhaân vieân cuûa hoï. Nhaân vieân coù quyeàn mua hoaëc khoâng mua chöùng khoaùn cuûa coâng ty theo moät möùc giaù ñöôïc xaùc laäp tröôùc trong moät khoaûng thôøi gian quy ñònh. Ñaây cuõng laø moät hình thöùc khuyeán khích caùc nhaân vieân gaén boù vôùi coâng ty vaø thu huùt nhaân taøi veà ñaây laøm vieäc. 1.6. Giaù quyeàn choïn vaø ñònh giaù quyeàn choïn 1.6.1. Giaù quyeàn choïn vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán giaù quyeàn choïn − Giaù quyeàn choïn (phí quyeàn choïn): laø khoaûn tieàn maø ngöôøi mua phaûi traû cho ngöôøi baùn hôïp ñoàng quyeàn choïn. Phí quyeàn choïn laø khoaûn tieàn khoâng truy ñoøi vaø thoâng thöôøng ñöôïc thanh toaùn moät laàn taïi thôøi ñieåm kyù keát hôïp ñoàng. Coù 6 nhaân toá aûnh höôûng ñeán phí quyeàn choïn mua :
  22. - Tyû giaù giao ngay (spot rate): taïi moãi möùc tyû giaù giao dòch, neáu tyû giaù giao ngay caøng cao, thì xaùc suaát xaûy ra thöïc hieän quyeàn choïn mua caøng lôùn, töø ñoù phí quyeàn choïn mua caøng cao. - Tyû giaù giao dòch (Strike)): taïi moãi möùc tyû giaù giao ngay, neáu tyû giaù giao dòch cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn mua caøng cao, thì xaùc suaát xaûy ra thöïc hieän quyeàn choïn caøng thaáp, do ño phí quyeàn choïn mua caøng thaáp. - Thôøi gian ñeán haïn (expiry date): thôøi gian naøy caøng daøi thì caøng coù nhieàu khaû naêng tyû giaù thò tröôøng bieán ñoäng treân möùc tyû giaù quyeàn choïn mua, do ñoù phí quyeàn choïn mua caøng cao. - Söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù (volatility): tyû giaù cuûa thò tröôøng bieán ñoäng caøng maïnh, thì xaùc suaát tyû giaù giao ngay vöôït tyû giaù giao dòch taïi thôøi ñieåm hôïp ñoàng ñeán haïn caøng lôùn, do vaäy phí quyeàn choïn mua caøng cao. - Laõi suaát cuûa ñoàng tieàn yeát giaù (Rate of Reference Currency): neáu hôïp ñoàng cuûa quyeàn choïn mua ñöôïc thöïc hieän, thì ngöôøi giöõ hôïp ñoàng seõ nhaän ñöôïc moät soá löôïng ñoàng tieàn yeát giaù khi hôïp ñoàng ñeán haïn, do ñoù neáu laõi suaát cuûa ñoàng tieàn yeát giaù taêng laøm cho giaù trò hieän taïi cuûa ñoàng tieàn naøy giaûm, daãn ñeán caùc hôïp ñoàng cuûa quyeàn choïn mua keùm haáp daãn, do vaäy laøm cho phí quyeàn choïn mua giaûm. - Laõi suaát cuûa ñoàng tieàn ñònh giaù(Rate of Pricee Currency): neáu xaùc suaát xaûy ra thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn mua thì ngöôøi naém giöõ hôïp ñoàng seõ chi moät soá löôïng ñoàng tieàn ñònh giaù khi hôïp ñoàng ñeán haïn, do vaäy neáu möùc laõi suaát cuûa ñoàng tieàn ñònh giaù taêng, laøm cho giaù trò hieän taïi cuûa ñoàng tieàn naøy giaûm, daãn ñeán caùc hôïp ñoàng quyeàn haïn choïn mua trôû neân haáp daãn, töø ñoù laøm cho phí quyeàn choïn mua taêng leân . Giaù quyeàn choïn bao goàm 2 phaàn: giaù trò noäi taïi vaø giaù trò thôøi gian
  23. - Giaù trò noäi taïi: laø khoaûn laõi coù theå thu ñöôïc neáu thöïc hieän quyeàn choïn taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Nhö vaäy, ñoái vôùi quyeàn choïn mua tieàn teä, giaù trò noäi taïi chính laø cheânh leäch giöõa tyû giaù giao ngay vaø tyû giaù quyeàn choïn taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Ngöôïc laïi, ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn tieàn teä, giaù trò noäi taïi chính laø cheânh leäch giöõa tyû giaù quyeàn choïn vaø tyû giaù giao ngay taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh . Ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn mua tieàn teä : Giaù trò noäi taïi = Tyû giaù giao ngay – Tyû giaù quyeàn choïn Ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn tieàn teä : Giaù trò noäi taïi = Tyû giaù quyeàn choïn – Tyû giaù giao ngay - Giaù trò thôøi gian (hay coøn goïi laø giaù trò ngoaïi lai –extrinsic value): cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn laø hieäu soá giöõa phí quyeàn choïn vaø giaù trò noäi taïi, noù phaûn aùnh moät thöïc teá laø hôïp ñoàng quyeàn choïn coù theå coù giaù trò lôùn hôn giaù trò noäi taïi. Ñieàu naøy nguï yù raèng, do söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù giao ngay trong töông lai laøm cho giaù trò cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn cuõng thay ñoåi, töùc coù giaù trò thôøi gian. Giaù trò thôøi gian cuûa quyeàn choïn tieàn teä theå hieän khaû naêng giaù trò noäi taïi cuûa noù seõ taêng leân tröôùc khi heát hieäu löïc vaø khaû naêng naøy phuï thuoäc nhieàu vaøo söï bieán ñoäng tyû giaù. 1.6.2. Ñònh giaù quyeàn choïn theo moâ hình Black – Scholes: Moâ hình naøy laø do hai nhaø kinh teá Fischer Black vaø Myron Scholes nghieân cöùu vaø trình baøy vaøo naêm 1973. Moâ hình naøy ñaët ra moät soá giaû ñònh sau: - Taøi saûn ñöôïc giao dòch lieân tuïc vôùi söï bieán ñoäng giaù ngaãu nhieân vaø lieân tuïc. Nhaø ñaàu tö coù theå tieáp tuïc giao dòch treân thò tröôøng vaø taøi saûn ñöôïc giao dòch lieân tuïc. - Laõi suaát phi ruûi ro aùp duïng cho caùc khoaûn vay vaø cho vay khoâng thay ñoåi trong suoát thôøi gian hieäu löïc cuûa quyeàn choïn. Aùp duïng phaân phoái log chuaån cho giaù kyø
  24. haïn cuûa taøi saûn vaø phaân phoái chuaån cho giaù giao ngay cuûa taøi saûn, phöông sai haøm phaân phoái naøy khoâng ñoåi trong suoát doøng ñôøi cuûa taøi saûn. - Khoâng coù thueá vaø chi phí giao dòch. Coâng thöùc Black-Scholes: C = SN(d1) – EN(d2)e-rT P = e-rTEN(-d2) – SN(-d1) Trong ñoù: C: giaù trò quyeàn choïn mua P: giaù trò quyeàn choïn baùn S: giaù giao ngay E: giaù thöïc hieän T: thôøi haïn heát hieäu löïc (%/naêm) e: haøm muõ e=2,71828 N(x): haøm maät ñoä tích luõy chuaån r: laõi suaát phi ruûi ro σ:% bieán ñoäng cuûa tyû giaù ln(S/E)Ln(S/E) + + (r (r + + σ σ22/2)T)T d1= ; d2 = d1 – σ T σ2T1/2 Theo moâ hình Black-Scholes, coù 5 yeáu toá taùc ñoäng leân giaù quyeàn choïn ñoù laø: giaù giao ngay, giaù thöïc hieän cuûa quyeàn choïn, thôøi haïn cuûa quyeàn choïn, laõi suaát cuûa 2 ñoàng tieàn vaø quan troïng nhaát laø ñoä bieán ñoäng cuûa tyû giaù. Tuy nhieân, moâ hình naøy cuõng coù moä soá haïn cheá, cuï theå: caùc giaû ñònh cuûa moâ hình gaàn nhö laø nhöõng giaû ñònh cuûa moät thò tröôøng voán hieäu quaû. Ñieàu naøy thöôøng khoâng theå xaûy ra treân thöïc teá khi dieãn ra caùc cuoäc khuûng hoaûng taøi chính. Luùc ñoù,
  25. laïm phaùt cuûa ñoàng tieàn quoác gia ñang gaëp khuûng hoaûng seõ taêng cao vaø coù theå trôû thaønh phi maõ, laøm cho giaû ñònh veà tính oån ñònh cuûa laõi suaát phi ruûi ro khoâng coøn toàn taïi. Theâm vaøo ñoù, neáu vieäc phaù giaù hoaëc naâng giaù tieàn teä xaûy ra thì coù theå daãn ñeán moät bieán ñoäng ñoät ngoät, ñieàu naøy traùi vôùi giaû thuyeát tyû giaù bieán ñoäng daàn daàn. Döïa treân nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc cuûa moâ hình ñònh giaù Black-Scholes, naêm 1983 hai nhaø kinh teá Garman vaø Kohlhagen ñaõ boå sung vaøo coâng thöùc treân yeáu toá laõi suaát cuûa hai ñoàng tieàn : rf: laõi suaát ngoaïi teä (%/naêm tính cho kyø haïn baèng kyø haïn cuûa quyeàn choïn) rd: laõi suaát noäi teä (%/naêm tính cho kyø haïn baèng kyø haïn cuûa quyeàn choïn) C = e-rfTSN(d1) – EN(d2)e-rdT P = e-rdTEN(-d2) – SN(-d1)e-rfT 2 ln(S/E) + (rd – rf + σ /2)T d1= σ2T1/2 d2 = d1 – σ T Treân thöïc teá, ngöôøi ta ñaõ tin hoïc hoùa caùc coâng thöùc treân ñeå tieän söû duïng. Ngaøy nay chuùng ta chæ caàn nhaäp soá lieäu vaøo, chöông trình seõ töï ñoäng chaïy vaø cho keát quaû giaù quyeàn choïn.
  26. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG I Trong chöông I, ñeà taøi ñaõ heä thoáng hoùa moät soá nhöõng cô sôû lyù luaän lieân quan ñeán nghieäp vuï quyeàn choïn noùi chung cuõng nhö quyeàn choïn tieàn teä noùi rieâng, ñoàng thôøi laøm roõ nhöõng khaùi nieäm, nhöõng thuaät ngöõ cô baûn ñöôïc söû duïng trong thò tröôøng quyeàn choïn. Beân caïnh ñoù, khaùi quaùt quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng option treân theá giôùi töø nhöõng buoåi ñaàu xuaát hieän. Ngoaøi ra, ñeà taøi cuõng coâng nhaän keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc moâ hình ñònh giaù quyeàn choïn. Nhöõng cô sôû lyù luaän ñöôïc ñeà caäp trong chöông moät laø neàn taûng lyù thuyeát ñeå taùc giaû taäp trung phaân tích thöïc traïng, toång hôïp vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp trong caùc chöông sau.
  27. CHÖÔNG II THÖÏC TRAÏNG XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN QUYEÀN CHOÏN TIEÀN TEÄ TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI COÅ PHAÀN XUAÁT NHAÄP KHAÅU VIEÄT NAM 2.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam 2.1.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån. Vaøo nhöõng naêm cuoái cuûa thaäp nieân 80 vöøa qua, ôû nöôùc ta khuoân khoå phaùp lyù veà moâ hình coâng ty coå phaàn noùi chung vaø moâ hình ngaân haøng coå phaàn noùi rieâng chöa toàn taïi. Tuy nhieân, Nhaø nöôùc ñaõ coù yù ñònh thaønh laäp moät ngaân haøng coå phaàn thí ñieåm cuûa Vieät Nam. Trong hoaøn caûnh ñoù, Ngaân haøng Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam (Vieät Nam Export Import) ñöôïc ra ñôøi theo quyeát ñònh 140/CT cuûa Chuû tòch Hoäi ñoàng Boä tröôûng ngaøy 24/05/1989 vôùi nhieäm vuï: kinh doanh trong lónh vöïc tieàn teä, tín duïng, ngaân haøng vaø trôû thaønh ngaân haøng thöông maïi coå phaàn (TMCP) ñaàu tieân cuûa nöôùc ta. Ngaân haøng Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töø 17/01/1990. Ngaøy 06/04/1992, Thoáng ñoác Ngaân haøng Nhaø nöôùc (NHNN) Vieät Nam kyù giaáy pheùp soá 11/NH-GP cho pheùp ngaân haøng hoaït ñoäng trong thôøi haïn 50 naêm vôùi soá voán ñieàu leä ñaêng kyù laø 50 tyû ñoàng töông ñöông 12,5 trieäu USD vôùi teân môùi laø Ngaân Haøng Thöông Maïi Coå Phaàn Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam (VietNam Export Import Commercial Joint - Stock Bank), goïi taét laø Eximbank. Keå töø 1990 ñeán 1996, Eximbank luoân ñaït ñöôïc nhöõng thaønh coâng röïc rôõ vôùi tyû suaát ROE haøng naêm töø 40 – 50%. Tuy nhieân, ñeán naêm 1997 do aûnh höôûng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Chaâu AÙ, hoaït ñoäng cuûa Eximbank bò sa suùt nghieâm troïng vaø phaûi ñoái maët vôùi nguy cô bò phaù saûn. Vaøo thôøi ñieåm naøy, tyû leä nôï khoù ñoøi
  28. leân ñeán 80% toång dö nôï do taäp trung cho vay vaøo caùc doanh nghieäp trong ngaønh phaân boùn vaø baát ñoäng saûn, khi caùc doanh nghieäp naøy gaëp phaûi khoù khaên haøng loaït thì Eximbank cuõng laâm vaøo tình traïng beá taéc. Veà thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu, do tranh chaáp nghóa vuï thanh toaùn vôùi nöôùc ngoaøi neân bò ngaân haøng nöôùc ngoaøi kieän ra toøa vaø phong toûa taøi khoaûn giao dòch treân thò tröôøng quoác teá. Chính vì vaäy, caùc khaùch haøng lôùn caûm thaáy khoâng tin töôûng vaø maát nieàm tin vaøo ngaân haøng neân ñoàng loaït ruùt voán khoûi ngaân haøng. Theâm vaøo ñoù, tình hình kinh doanh laïi gaëp thua loã. Coù theå noùi, Eximbank ñaõ rôi vaøo hoaøn caûnh khoù khaên nhaát vaø khaû naêng phaù saûn laø ñieàu phaûi tính ñeán. Ñöùng tröôùc tình hình ñoù, Thaønh Uûy TPHCM, Uûy Ban Nhaân Daân(UBND) TPHCM, NHNN Vieät Nam, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ ñoàng loaït hoã trôï vaø ra quyeát ñònh soá 575/QÑ-TTG ngaøy 26/06/2000 khaån tröông thöïc hieän phöông aùn chaán chænh, cuûng coá Eximbank trong thôøi gian 3 naêm vôùi moät soá giaûi phaùp caáp baùch nhö sau: - Cho Eximbank vay hoã trôï ñaëc bieät 300 tyû VND coù taøi saûn theá chaáp vôùi möùc laõi suaát 0.2%/thaùng trong thôøi gian 5 naêm. - Taêng theâm 50 tyû VND coå phaàn cho Eximbank do Vietcombank mua theâm coå phaàn cuûa Eximbank. - Taêng cöôøng nhaân söï quaûn trò vaø ñieàu haønh cho Eximbank, nhaát laø ôû caùc vò trí laõnh ñaïo chuû choát. - Thaønh laäp Ban chæ ñaïo chaán chænh, cuûng coá Eximbank goàm ñaïi dieän UBND TPHCM, NHNN Vieät Nam, Boä Taøi chính, Coâng An TPHCM, Sôû Taøi chính. Theo keá hoaïch ñeà ra, quaù trình chaán chænh hoaït ñoäng seõ tieán haønh trong 3 naêm nhöng thöïc teá thôøi gian naøy ñaõ keùo daøi leân ñeán 5 naêm. Trong suoát thôøi gian ñoù, Eximbank ñaõ noã löïc töøng böôùc moät khaéc phuïc nhöõng khoù khaên, cuûng coá vaø phaùt trieån nghieäp vuï ñeå môû roäng nhieàu dòch vuï taøi chính vaø daàn laáy laïi uy tín treân thò tröôøng. Ñaàu naêm 2005, nhaän thaáy nhöõng böôùc tieán khaû quan cuûa Eximbank, NHNN
  29. ñaõ toång keát hoaït ñoäng cuûa Eximbank vaø kieán nghò Chính phuû ñeå chính thöùc chaám döùt keá hoaïch chaán chænh Eximbank. Ngaøy 30.06.2005, Thuû töôùng Chính phuû ñaõ coù quyeát ñònh chính thöùc keát thuùc giai ñoaïn chaán chænh cuûng coá Eximbank vaø ñaët Eximbank ra khoûi voøng giaùm saùt ñaëc bieät. Baét ñaàu töø ñaây, Eximbank böôùc vaøo moät giai ñoaïn phaùt trieån moät caùch ñoäc laäp, khoâng coù söï giaùm saùt cuûa Chính phuû, khoâng coøn nhöõng öu ñaõi veà taøi chính vaø bình ñaúng nhö caùc ngaân haøng coå phaàn khaùc treân thò tröôøng. Hoài sinh baèng nhöõng coá gaéng trong moïi maët hoaït ñoäng, trong hai naêm qua Eximbank ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån vöõng maïnh vaø ñang laø moät trong nhöõng ngaân haøng thöông maïi coå phaàn coù quy moâ lôùn vaø hoaït ñoäng coù hieäu quaû nhaát taïi Vieät Nam. Thaùng 6/2005, Eximbank laø ngaân haøng duy nhaát ñöôïc choïn laøm ñaïi dieän cho khoái ngaân haøng thöông maïi coå phaàn vinh döï ñöôïc Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam trao taëng baèng khen vaø phaàn thöôûng vì ñaõ coù thaønh tích xuaát saéc trong coâng taùc ñaáu thaàu traùi phieáu chính phuû taïi NHNN. Thaùng 9/2005, Eximbank nhaän cuùp vaøng top ten saûn phaåm uy tín chaát löôïng cho saûn phaåm hoã trôï du hoïc troïn goùi do Cuïc sôû höõu trí tueä vaø Hoäi sôû höõu trí tueä Coâng nghieäp Vieät Nam, Trung taâm Coâng ngheä thoâng tin & Tö vaán quaûn lyù cuøng baùo ñieän töû Saigon news hôïp taùc toå chöùc. Thaùng 11/2005, Eximbank laø ngaân haøng ñaàu tieân taïi Vieät Nam phaùt haønh theû thanh toaùn quoác teá mang thöông hieäu Visa Debit. Thaùng 01/2006, ñaõ vinh döï ñöôïc nhaän baèng khen do Ngaân haøng Standard Chartered Bank trao taëng veà chaát löôïng dòch vuï ñieän thanh toaùn quoác teá (chaát löôïng dòch vuï toát nhaát trong lónh vöïc thanh toaùn quoác teá qua maïng thanh toaùn vieãn thoâng lieân ngaân haøng).
  30. Thaùng 01/2006, Eximbank ñaõ vinh döï nhaän giaûi Cuùp vaøng thöông hieäu Vieät trong cuoäc bình choïn Cuùp vaøng Topten Thöông hieäu Vieät (laàn thöù 2) do maïng Thöông hieäu Vieät vaø Hoäi sôû höõu Coâng nghieäp Vieät Nam toå chöùc. Thaùng 04/2006, Eximbank ñaït giaûi thöôûng “Thöông hieäu maïnh Vieät Nam 2005” do ñoäc giaû cuûa thôøi baùo kinh teá Vieät Nam bình choïn. 2.1.2. Cô caáu toå chöùc vaø maïng löôùi hoaït ñoäng: * Cô caáu toå chöùc Đại hội đồng cổ đông Ban Kiểm soát Hội đồng quản trị (Bộ phận kiểm toán) Các Hội đồng/Ban Văn phòng HĐQT TỔNG GIÁM ĐỐC Giám đốc tài chính (CFO) Các HĐ/UB Kế toán trưởng Khối KH Khối Ngân quỹ - Khối Khối Khối Giám sát Khối Khối Khối KH Cá nhân Đầu tư tài chínhPhát Triển Công nghệ Hoạt động Nguồn Văn phòng Doanh nghiệp Kinh doanh Thông tin nhân lực P. Tín dụng Phòng P. Kinh doanh P. Quan hệ T/tâm Q/lý P. Keá Toaùn P. Quản lý P. Hành chính Doanh nghiệp tìn dụng CN Tiền tệ Quốc tế D/Liệu Nhân sự Quản trị HTCS, B/mật P. Ngân quỹ P. Nghiên cứu P. Pháp chế P. Quản lý - P Khách hàng P. Khách hàng P. PT Nguồn Phát triển Tuân thủ Xây dựng Doanh nghiệp Cá nhân T/tâm P/triển nhân lực P. Kinh doanh P. Quản lý B/trì Vàng P. Thẩm Tín dụng P. Mỡ rộng & SP, DV P Thanh toán Phòng định giá HT Quốc tế Thẻ ngân hàng P. Đầu tư – CNTT P. Quản lý Trung tâm Rủi ro Mạng lưới Tài chính P. Tiếp thị - Đào tạo T/tâm N/cứu Phòng QL Chất lượng P. Điều hành D/A TSC-TSN SP, DV P. Xử lý nợ SỞ GIAO DỊCH, CHI NHÁNH, CÁC CÔNG TY CON, Hình 2.1: Moâ hình cô caáu toå chöùc Eximbank
  31. * Maïng löôùi hoaït ñoäng: Hieän nay Eximbank ñang trong quaù trình phaùt trieån maïng löôùi cuûa mình roäâng khaép caùc tænh thaønh, ñòa phöông trong caû nöôùc. Hieän maïng löôùi hoaït ñoäng cuûa Eximbank bao goàm: 1 Hoäi sôû, 1 Phoøng Giao dòch, 22 Chi nhaùnh vaø 25 phoøng giao dòch. Ñeán cuoái thaùng 9/2007 Eximbank seõ cho khai tröông theâm 10 ñieåm giao dòch môùi ôû trong vaø ngoaøi thaønh phoá. Taïi TPHCM : coù 1 Hoäi sôû, 1 Sôû Giao Dòch, 10 Chi nhaùnh, 10 Phoøng giao dòch. Taïi Haø Noäi : coù 4 Chi nhaùnh, 5 Phoøng giao dòch. Taïi Quaûng Ninh : coù 1 Chi nhaùnh. Taïi Ñaø Naüng : coù 2 Chi nhaùnh, 4 Phoøng Giao dòch. Taïi Nha Trang : coù 1 Chi nhaùnh, 2 Phoøng Giao dòch. Taïi Caàn Thô : coù 2 Chi nhaùnh, 4 Phoøng Giao dòch. Taïi Bình Döông : coù 1 Chi nhaùnh. Taïi Ñoàng Nai : coù 1 Chi nhaùnh. 2.1.3. Moät soá chæ tieâu trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. 2.1.3.1. Toång nguoàn voán vaø voán ñieàu leä: Töø naêm 2000 ñeám naêm 2005 laø giai ñoaïn thöïc hieän chaán chænh hoaït ñoäng cuûa Eximbank, toång nguoàn voán cuõng nhö nguoàn voán huy ñoäng qua töøng naêm taêng vôùi toác ñoä khoâng cao vaø khoâng oån ñònh. Baét ñaàu töø giöõa naêm 2005, khi Eximbank chính thöùc ra khoûi voøng kieåm soaùt ñaëc bieät thì toång nguoàn voán ñaõ coù böôùc phaùt trieån ñaùng keå vôùi toác ñoä taêng cuûa naêm 2006 laø 61,13%. Nguoàn voán huy ñoäng cuõng coù böôùc ñoät phaù ñaùng keå trong naêm 2006 ñaït 13.467 tyû ñoàng töø caùc toå chöùc kinh teá vaø daân cö. Töø ñaàu naêm 2007 tính ñeán ngaøy 14/07/2007, nguoàn voán huy ñoäng töø toå chöùc kinh teá vaø daân cö ñaõ ñaït ñöôïc 16.463 tyû ñoàng, ñieàu naøy chöùng toû Eximbank ñang daàn laáy
  32. laïi nieàm tin cuûa khaùch haøng vaø laáy laïi vò theá laø moät trong nhöõng caùnh chim ñaàu ñaøn trong caùc ngaân haøng thöông maïi coå phaàn trong nöôùc. Baûng 2.1 : Toång nguoàn voán vaø nguoàn voán huy ñoäng töø naêm 2000 – 2006 Ñôn vò tính: tyû ñoàng Chæ tieâu Toång nguoàn voán Nguoàn voán huy ñoäng Naêm Giaù trò % taêng/giaûm Giaù trò % taêng/giaûm 2000 3.165 0 2.397 0 2001 3.854 182,34 2.829 18,02 2002 4.835 25,45 3.396 20,04 2003 6.631 37,15 4.952 45,82 2004 8.268 24,69 6.296 27,14 2005 11.377 37,60 8.349 32,61 2006 18.332 61,13 13.467 61,30 (Nguoàn: Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng kinh doanh naêm 2006 – Keá hoaïch kinh doanh naêm 2007, Eximbank.) 20,000 18,332 18,000 16,000 13,467 14,000 11,377 12,000 8,268 8,349 10,000 6,631 8,000 6,296 3,854 4,835 4,952 6,000 3,165 3,396 2,829 4,000 2,397 2,000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Naêm Toång nguoàn voán Nguoàn voán huy ñoäng Hình 2.2: Bieåu ñoà taêng tröôûng Toång nguoàn voán vaø nguoàn voán huy ñoäng töø naêm 2000 – 2006
  33. 2.1.3.2. Toång dö nôï cho vay vaø nôï quaù haïn : Toång dö nôï töø naêm 2000 ñeán 2006 luoân taêng. Tuy nhieân töø naêm 2000 ñeán 2004 toác ñoä naøy khoâng cao, cho ñeán naêm 2005 vaø 2006 thì toác ñoä naøy phaùt trieån nhaûy voït. Tính ñeán 31/12/2006 toång dö nôï cho vay toaøn heä thoáng laø 10.207 tyû ñoàng, taêng 55% so vôùi ñaàu naêm. Trong ñoù, dö nôï cho vay ngaén haïn taêng 56% so vôùi ñaàu naêm; dö nôï cho vay trung haïn taêng 53% so vôùi ñaàu naêm, dö nôï cho vay daøi haïn taêng 45% so vôùi ñaàu naêm. Trong khi ñoù, dö nôï quaù haïn qua caùc naêm taïi Eximbank ñang töøng böôùc giaûm maïnh nhaát laø töø naêm 2004 ñeán 2006. Dö nôï quaù haïn tính ñeán 31/12/2006 laø 159,6 tyû ñoàng, giaûm 132 tyû so vôùi ñaàu naêm. Trong ñoù, nôï xaáu laø 86,2 tyû ñoàng, giaûm 150,7 tyû ñoàng so vôùi ñaàu naêm 2006. Quaù trình kieân quyeát xöû lyù nôï xaáu trong naêm 2006 cuûa Eximbank ñaõ goùp phaàn xöû lyù döùt ñieåm caùc khoaûn nôï ñoïng vaø ñöa tyû leä nôï xaáu trong toång dö nôï taïi thôøi ñieåm 31/12/2006 laø 0,85%, giaûm 2,75% so vôùi ñaàu naêm 2006. Baûng 2.2: Toång dö nôï vaø nôï quaù haïn tại Eximbank töø naêm 2000 – 2006 Ñôn vò tính: tyû ñoàng Naêm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Chæ tieâu Toång dö nôï 1.882 2.388 3.029 4.062 5.017 6.598 10.207 Trong ñoù: - Trong haïn 712 1.275 2.171 3.202 4.475 6.306 10.047 - Quaù haïn 1.170 1.113 858 860 542 292 160 (Nguoàn: Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng kinh doanh naêm 2006 – Keá hoaïch kinh doanh naêm 2007, Eximbank.)
  34. 12000 10207 10000 8000 6598 5017 6000 tyû ñoàng tyû 4062 3029 4000 2388 1882 1113 2000 858 860 542 292 160 1170 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Naêm Toång dö nôï tín duïng Nôï Quùa haïn Hình 2.3: Toång dö nôï tín duïng vaø dö nôï quaù haïn töø naêm 2000 – 2006 2.2. Khaùi quaùt veà thöïc traïng vaø khaû naêng xaây döïng, phaùt trieån thò tröôøng option tieàn teä taïi Vieät Nam 2.2.1. Tình hình kinh teá Vieät Nam trong giai ñoaïn baét ñaàu trieån khai nghieäp vuï option tieàn teä ñeán nay: Cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä trong khu vöïc xaûy ra cuoái naêm 1997 ñaõ taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán neàn kinh teá nöôùc ta. Toång saûn phaåm trong nöôùc trong nhöõng naêm 1992 – 1997 thöôøng ñaït möùc taêng tröôûng haøng naêm 8-9% ñaõ ñoät ngoät giaûm xuoáng chæ coøn taêng 5,8% vaøo naêm 1998 vaø taêng 4,8% vaøo naêm 1999. Nhöng töø naêm 2000 ñeán nay, neàn kinh teá nöôùc ta ñaõ laáy laïi ñöôïc ñaø taêng tröôûng vôùi toác ñoä taêng naêm sau luoân luoân cao hôn naêm tröôùc (naêm 2000 taêng 6,79%; naêm 2001 taêng 6,89%; naêm 2002 taêng 7,08%; naêm 2003 taêng 7,34). Cuøng vôùi söï phaùt trieån chung cuûa neàn kinh teá, thò tröôøng ngoaïi hoái vaø tieàn teä cuûa Vieät Nam cuõng coù nhöõng böôùc phaùt trieån vöõng chaéc. Naêm 1999, NHNN Vieät Nam chuyeån sang cô cheá giao dòch bình quaân lieân ngaân haøng khieán thò tröôøng ngoaïi hoái hoaït ñoäng maïnh haún leân. Trong năm 2003, doanh số giao dịch bình quaân ñạt 300 triệu USD/thaùng, taêng 40% so vôùi naêm 2002. Tuy nhieân caùc giao dòch kyø haïn vaø
  35. hoaùn ñoåi chæ chieám 11% toång giao dòch treân thò tröôøng vôùi hình thöùc giao dòch treân thò tröôøng vaãn coøn khaù ñôn ñieäu, chuû yeáu laø caùc giao dòch giao ngay. Thò tröôøng ñang caàn moät “cuù hích” ñeå phaùt trieån moät caùch chuyeân nghieäp hôn. Veà cô cheá ñieàu haønh laõi suaát, ngaøy 30/05/2002 Thoáng ñoác NHNN Vieät Nam ban haønh quyeát ñònh soá 546/2002/QÑ-NHNN veà thöïc hieän cô cheá laõi suaát thoûa thuaän vaø chính thöùc coù hieäu löïc ngaøy 1/6/2002. Ñaây laø böôùc tieán quan troïng ñaùnh daáu söï môû ñaàu trong vieäc thöïc hieän cô cheá töï do hoùa laõi suaát taïi caùc toå chöùc tín duïng (TCTD), khoâng chæ ñoái vôùi hoaït ñoäng huy ñoäng voán maø caû ñoái vôùi hoaït ñoäng cho vay taïo tieàn ñeà ñeå ñöa thò tröôøng voán cuûa nöôùc ta phaùt trieån vôùi cô cheá ñieàu haønh theo höôùng töï do hoùa laõi suaát. Caùc TCTD ñöôïc chuû ñoäng aán ñònh laõi suaát huy ñoäng voán vaø laõi suaát cho vay treân cô sôû cung caàu voán thò tröôøng vaø möùc ñoä tín nhieäm cuûa khaùch haøng vay voán. NHNN Vieät Nam ñaõ chính thöùc ñieàu haønh laõi suaát vôùi tö caùch moät coâng cuï giaùn tieáp thoâng qua laõi suaát taùi caáp voán, laõi suaát chieát khaáu vaø taùi chieát khaáu. Ngay trong nhöõng thaùng ñaàu naêm 2007, NHNN ñaõ thöïc hieän böôùc tieáp theo trong loä trình töï do hoaù laõi suaát baèng vieäc boû quy ñònh möùc traàn laõi suaát tieàn göûi USD cuûa phaùp nhaân taïi toå chöùc tín duïng töø ngaøy 1/3/2007. Nhôø vaäy, maët baèng laõi suaát huy ñoäng vaø cho vay cuûa caùc toå chöùc tín duïng treân thò tröôøng 6 thaùng ñaàu naêm khoâng coù bieán ñoäng lôùn so vôùi cuoái naêm 2006. Veà cô cheá ñieàu haønh tyû giaù, ngaøy 26/2/1999 Chính phuû coâng boá tyû giaù giao dòch bình quaân cuûa thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng laø tyû giaù chính thöùc cuûa NHNN vaø quy ñònh bieân ñoä xaùc ñònh tyû giaù kinh doanh cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi(NHTM) khoâng ñöôïc vöôït quaù ±0,1% so vôùi tyû giaù chính thöùc. Ngaøy 17/7/2001, NHNN söû duïng coâng tyû giaù thoâng qua nghieäp vuï mua baùn ngoaïi teä hoaùn ñoåi ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán ngaén haïn cuûa caùc NHTM. Ngaøy 1/7/2002 NHNN quyeát ñònh nôùi roäng bieân ñoä quy ñònh tyû giaù cuûa caùc toå chöùc tín duïng trong giao dòch mua baùn ngoaïi teä ñoái vôùi caùc khaùch haøng töø ±0,10% leân ±0,25% ñoái vôùi nghieäp vuï giao
  36. ngay, töø ±0,40% leân ±0,50% trong nghieäp vuï giao dòch kyø haïn 30 ngaøy, töø ±2,35% leân ±2,5% trong nghieäp vuï giao dòch kyø haïn leân 90 ngaøy. Töø thaùng 10/2002, NHNN ban haønh quy ñònh môùi veà traïng thaùi ngoaïi teä ñoái vôùi caùc NHTM, taêng tyû leä soá dö ngoaïi teä so vôùi voán töï coù töø 15% leân 30%, khoâng chæ tính cho USD maø coøn tính cho toång soá dö cuûa caùc loaïi ngoaïi teä khaùc. Keå töø naêm 2004, NHNN ñang thöïc thi loä trình linh hoaït hoùa tyû giaù qua nhieàu böôùc. Tröôùc heát laø baõi boû caùc traàn coá ñònh veà tyû giaù kyø haïn ñeå thay baèng cheânh leäch laõi suaát vaøo thaùng 5-2004. Tieáp ñeán laø thöøa nhaän tính töï do chuyeån ñoåi cuûa caùc ngoaïi teä maïnh, cho pheùp chuyeån ñoåi giöõa caùc ngoaïi teä khoâng caàn chöùng töø. Thaùng 7/2006, NHNN boû bieân ñoä giao dòch ñoâ la Myõ tieàn maët, cho thí ñieåm cô cheá mua baùn ngoaïi teä maët theo giaù thoûa thuaän. Baét ñaàu töø 1/1/2007, NHNN ñaõ môû roäng bieân ñoä giao dòch ngoaïi teä töø ± 0,25% leân ± 0,5% ñeå tyû giaù bình quaân treân thò tröôøng lieân ngaân haøng khoâng giaûm xuoáng möùc quaù thaáp. Nhöõng chính saùch cuûa NHNN ñaõ giaûm daàn caùch quaûn lyù mang tính haønh chính tröôùc ñaây cuûa NHNN ñoái vôùi caùc NHTM ñoàng thôøi taïo ra theá töï chuû kinh doanh cho caùc ngaân haøng ñang hoaït ñoäng treân thò tröôøng Vieät Nam. Coù theå noùi, ñaây laø nhöõng böôùc chuaån bò hôïp lyù ñeå Vieät Nam tieán gaàn hôn nöõa ñeán töï do hoùa taøi chính trong quaù trình hoäi nhaäp neàn kinh teá theá giôùi. Tuy nhieân trong thôøi gian qua, caùc chính saùch tyû giaù cuûa NHNN chöa thaät söï phaùt huy ñöôïc hieäu quaû nhö mong muoán, thaäm chí coøn taïo ra nhöõng nghòch lyù trong neàn kinh teá. Maø cuï theå laø söï taêng leân cuûa tyû giaù VND/USD (hay söï giaûm cuûa VND so vôùi USD) trong thôø gian qua ñaõ chöùa ñöïng moät soá nghòch lyù: Thöù nhaát, khi taêng tröôûng kinh teá cuûa nöôùc naøy cao hôn cuûa nöôùc khaùc thì thoâng thöôøng ñoàng tieàn cuûa nöôùc ñoù seõ taêng giaù so vôùi ñoàng tieàn cuûa nöôùc kia; trong khi ñoù, taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam cao hôn, nhöng ñoàng Vieät Nam vaãn giaûm giaù so vôùi ñoàng USD.
  37. Thöù hai, ñoàng USD giaûm giaù maïnh so vôùi caùc ñoàng tieàn chuû choát treân theá giôùi, nhöng vaãn taêng giaù ôû thò tröôøng Vieät Nam. Giaù USD treân thò tröôøng theá giôùi gaàn nhö ôû möùc thaáp nhaát trong 15 naêm qua, ñeán nay 1 USD chæ coøn aên 0,4947 Baûng Anh, 0,7181 Euro, 114,8 Yen Nhaät, 34,76 Baht Thaùi, 7,557 Nhaân Daân Teä Khi VND giaûm giaù so vôùi USD thì ñoàng thôøi laïi giaûm giaù "keùp" so vôùi caùc ñoàng tieàn maïnh khaùc. Thöù ba, ñoàng Vieät Nam giaûm giaù so vôùi USD trong ñieàu kieän löôïng USD vaøo Vieät Nam taêng maïnh ôû taát caû caùc nguoàn: nguoàn ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) 8 thaùng so vôùi cuøng kyø thì ñaêng kyù cao gaàn gaáp röôõi, thöïc hieän taêng gaàn 20%; khaû naêng caû naêm seõ vöôït 13 tæ USD ñaêng kyù, thöïc hieän vöôït 4,5 tæ USD. Nguoàn voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) ñaït kyû luïc môùi veà löôïng voán cam keát vaø thöïc hieän giaûi ngaân cuõng vöôït 2 tæ USD; löôïng kieàu hoái tieáp tuïc gia taêng nhôø vieät kieàu ñöôïc mieãn thò thöïc, ñöôïc mua nhaø ôû trong nöôùc vaø nhôø söùc mua 1 USD ôû Vieät Nam cao hôn nhieàu so vôùi söùc mua ôû Myõ vaø vaãn tieáp tuïc gia taêng. Löôïng tieàn maø khaùch du lòch ñeán Vieät Nam chi tieâu taêng hôn do löôïng khaùch taêng treân 16% vaø tyû troïng löôïng khaùch ñeán töø nhöõng nöôùc coù thu nhaäp cao taêng maïnh hôn toác ñoä taêng chung Tyû giaù cuõng laø moät loaïi giaù - giaù ngoaïi teä, vì laø moät loaïi giaù neân vieäc taêng giaûm cuûa tyû giaù cuõng phuï thuoäc vaøo quan heä cung caàu. Khi cung taêng cao ñaùng leõ tyû giaù phaûi giaûm thì thöïc teá laïi taêng. Thöù tö, do tyû giaù treân thò tröôøng taêng leân, neân laõi suaát huy ñoäng ngoaïi teä cuûa caùc NHTM cuõng taêng leân, coù ngaân haøng ñöa leân möùc 5,5%/naêm. Söï taêng leân naøy vaãn laø traùi chieàu so vôùi döï ñoaùn cuûa nhieàu ngöôøi. Söï taêng leân cuûa tyû giaù VND/USD vôùi caùc nghòch lyù treân coù nguyeân nhaân quan troïng do NHNN ñaõ boû ra moät löôïng tieàn lôùn ñeå mua vaøo USD (6 thaùng ñaàu naêm ñaõ mua vaøo 7 tæ usd). Maëc duø haønh ñoäng naøy ñaõ goùp phaàn taêng döï tröõ ngoaïi hoái cho ñaát nöôùc, nhöng caùi giaù phaûi traû cuõng khoâng ít ñoù laø laïm phaùt cao hôn naêm tröôùc.
  38. Maëc duø vaäy, coù theå noùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá nöôùc ta noùi chung cuõng nhö söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán ñaõ taïo ra nhöõng tieàn ñeà cô sôû cho söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa nghieäp vuï quyeàn choïn tieàn teä. 2.2.2. Nhu caàu ñöôïc baûo hieåm ruûi ro hoái ñoaùi cuûa caùc toå chöùc kinh teá taïi Vieät Nam Töø naêm 2000, tieán trình caûi caùch theå cheá kinh teá cuûa Vieät Nam chuyeån sang moät giai ñoaïn môùi ñaõ goùp phaàn thuùc ñaåy neàn kinh teá nöôùc nhaø phaùt trieån khaû quan. Kim ngaïch xuaát khaåu taêng ñaùng keå, naêm 2003 taêng 74,82% so vôùi naêm 1999 ñaït 20,176 trieäu USD. Trong khi ñoù, nhaäp khaåu cuõng taêng maïnh, naêm 2003 taêng 148.4% so vôùi naêm 1999 ñaït 25,226 trieäu USD. Thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu ñöôïc môû roäng khi Vieät Nam ñaõ coù quan heä buoân baùn vôùi 221 quoác gia vaø vuøng laõnh thoå ôû ñuû 5 chaâu luïc, trong ñoù xuaát khaåu coù quan heä vôùi 219 nöôùc, nhaäp khaåu töø 151 nöôùc. Tuy nhieân, xuaát khaåu vaãn coøn nhieàu haïn cheá maø ñaùng chuù yù nhaát laø vieäc taäp trung xuaát khaåu vaøo thò tröôøng Myõ vôùi tyû troïng cao maø khoâng phaân boá ñeàu qua caùc thò tröôøng truyeàn thoáng. Beân caïnh ñoù, khaû naêng xuaát khaåu tröïc tieáp coøn yeáu neân phaûi thoâng qua trung gian laøm cho bò thieät thoøi veà giaù caû vaø maát tính chuû ñoäng trong kinh doanh. Maëc duø vaäy, vôùi toác ñoä phaùt trieån cuûa doanh soá xuaát nhaäp khaåu nhö treân thì nhu caàu mua vaø baùn ngoaïi teä cuûa caùc toå chöùc kinh teá laø raát lôùn, ñoàng nghóa vôùi khaû naêng doanh nghieäp phaûi ñoái maët vôùi ruûi ro hoái ñoaùi cuõng cao. Baûng 2.3 : Taêng tröôûng Kim ngạch Xuaát Nhaäp Khaåu (trieäu USD) Naêm Kim ngaïch XK % taêng/giaûm Kim ngaïch NK % taêng/giaûm 1997 9,185 0 11,592 0 1998 9,360 1.9 11,499 -0.8 1999 11,541 23.3 11,742 2.1 2000 14,482 25.5 15,636 33.2 2001 15,029 3.8 16,217 2.44
  39. 2002 16,706 11.2 19,746 23.28 2003 20,149 20.6 25,256 27.9 2004 26,485 31.5 31,969 26.58 2005 32,447 22.5 36,761 14.99 2006 39,826 22.7 44,891 22.12 Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ: www.gso.gov.vn Triệu USD 50,000 44,891 45,000 36,761 40,000 31,969 35,000 39,826 30,000 25,256 32,447 25,000 19,746 16,017 26,485 20,000 15,636 11,592 11,742 15,000 11,499 20,149 16,706 10,000 14,482 15,029 11,541 5,000 9,185 9,360 - 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Năm Kim ngạch xuất khẩu Kim ngạch nhập khẩu Hình 2.4: Taêng tröôûng Kim Ngaïch Xuaát Nhaäp Khaåu töø naêm 1997 - 2006 Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaäp khaåu: khi noäi teä maát giaù so vôùi ngoaïi teä, chi phí ñeå mua ngoaïi teä thanh toaùn haøng hoùa, nguyeân lieäu taêng, do vaäy giaù thaønh taêng. Trong ñieàu kieän giaù baùn saûn phaåm khoâng thay ñoåi thì thu nhaäp cuûa doanh nghieäp seõ giaûm daãn ñeán lôïi nhuaän giaûm. Dieãn bieán naøy cuõng taùc ñoäng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vay nôï baèng ngoaïi teä, khi tyû giaù taêng seõ gaây baát lôïi cho caùc doanh nghieäp khi traû nôï vay ngaân haøng. Ñoái vôùi doanh nghieäp xuaát khaåu: tyû giaù taêng, doanh nghieäp xuaát khaåu nhìn chung coù lôïi. Trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi, tyû giaù giaûm, doanh nghieäp xuaát khaåu cuõng baát lôïi khi soá tieàn thu veà baèng ngoaïi teä chuyeån sang VND seõ thaáp ñi.
  40. Nguoàn: website www.netdania.com Hình 2.5: Bieán ñoäng cuûa EUR/USD töø naêm 2000 ñeán 2003 Tuy nhieân, söï taùc ñoäng aûnh höôûng cuûa tyû giaù giöõa VND/USD ñoái vôùi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh xuaát nhaäp khaåu naèm trong giôùi haïn nhaát ñònh, nhôø coù söï ñieàu tieát cuûa NHNN trong vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn teä nhaèm ñaït ñöôïc caùc chæ tieâu vó moâ veà taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Söï taùc ñoäng aûnh höôûng lôùn, bieán ñoäng vaø chöùa ñöïng ruûi ro cao ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp trong neàn kinh teá chuû yeáu laø söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù giöõa caùc loaïi ngoaïi teä khaùc nhö EUR, JPY, AUD, GBP, CAD, THB vôùi ñoàng USD. Nhöõng dieãn bieán tyû giaù cuûa caùc ñoàng tieàn naøy thöôøng phöùc taïp, chòu taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá: quan heä cung caàu; dieãn bieán tình hình kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi. Ñaây laø khoù khaên, baát lôïi ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp coù nguoàn thu hoaëc phaûi söû duïng caùc loaïi ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi khaùc ngoaøi ñoàng USD. Nhöõng bieán ñoäng naøy, ñoøi hoûi caùc doanh nghieäp phaûi coi tyû giaù thöïc söï laø baøi toaùn trong phaân tích, xaùc ñònh vaø tính toaùn hieäu quaû kinh doanh, trong keá hoaïch söû duïng
  41. ngoaïi teä vaø ñaëc bieät phaûi söû duïng caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro hoái ñoaùi nhö coâng cuï quyeàn choïn tieàn teä. Beân mua hôïp ñoàng quyeàn choïn sau khi thoûa thuaän vôùi ngaân haøng vaø traû moät möùc phí nhaát ñònh seõ coù quyeàn mua hay baùn ngoaïi teä ôû möùc giaù ñaõ thoûa thuaän. Tuy nhieân neáu tyû giaù thöïc teá ôû ngaøy ñaùo haïn hôïp ñoàng dieãn bieán coù lôïi cho beân mua hôïp ñoàng thì hoï khoâng coù nghóa vuï phaûi thöïc hieän vieäc mua hoaëc baùn ngoaïi teä theo hôïp ñoàng quyeàn choïn. Vì vaäy, giao dòch quyeàn choïn tieàn teä ñem laïi lôïi ích kinh teá raát lôùn cho doanh nghieäp nhôø khaû naêng phoøng ngöøa ruûi ro hoái ñoaùi, baûo hieåm tyû giaù cho ñoàng voán cuûa mình vaø toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa mình. Beân caïnh ñoù, doanh nghieäp coøn chuû ñoäng ñöôïc trong keá hoaïch söû duïng ngoaïi teä, chuû ñoäng trong hoaït ñoäng kinh doanh. 2.2.3. Thöïc traïng thò tröôøng quyeàn choïn tieàn teä Vieät Nam töø khi môùi trieån khai ñeán nay 2.2.3.1. Veà option ngoaïi teä Trong boái caûnh neàn kinh teá nhö ñaõ phaân tích treân, thò tröôøng quyeàn choïn cuûa Vieät Nam ñöôïc trieån khai ñaàu tieân vôùi quyeàn choïn tieàn teä, maø cuï theå laø option ngoaïi teä. Trong giai ñoaïn ñaàu, caùc NHTM muoán thöïc hieän giao dòch option tieàn teä phaûi laø ngaân haøng ñaõ ñöôïc pheùp kinh doanh ngoaïi hoái, voán töï coù toái thieåu laø 200 tyû VND, kinh doanh ngoaïi teä coù laõi trong 5 naêm gaàn nhaát vaø doanh soá mua baùn ngoaïi teä cuûa naêm tröôùc laø toái thieåu 1 tyû USD. Neáu ñuû caùc ñieàu kieän ñoù, NHTM phaûi laäp ra quy trình nghieäp vuï option ngoaïi teä vaø trình cho Thoáng Ñoác NHNN chaáp thuaän baèng vaên baûn cho thöïc hieän thí ñieåm. Theo coâng vaên ñeà nghò soá 395/EIB-KD/2002 cuûa Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam, ngaøy 12/02/2003, NHNN Vieät Nam ñaõ coù coâng vaên traû lôøi soá 135/NHNN-QLNH (xem phuï luïc 1) cho pheùp Eximbank laø ngaân haøng ñaàu tieân trong caû nöôùc ñöôïc thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option ngoaïi teä vôùi caùc quy ñònh cuï theå nhö sau:
  42. - Ñoàng tieàn giao dòch: chæ giao dòch baèng ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi. Khoâng ñöôïc giao dòch baèng ñoàng Vieät Nam - Giôùi haïn soá dö cao nhaát: 500,000USD (Naêm traêm ngaøn ñoâ la Myõ) hoaëc ngoaïi teä khaùc coù giaù trò töông ñöông - Chæ thöïc hieän vôùi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng taïi Vieät Nam - Tröôøng hôïp thanh toaùn ngoaïi teä cho nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp phaûi xuaát trình cho Ngaân haøng chöùng töø theo caùc quy ñònh quaûn lyù ngoaïi hoái hieän haønh. - Thôøi haïn cuûa giao dòch: töø 7 ngaøy ñeán toái ña 3 thaùng - Cho pheùp Eximbank ñöôïc thöïc hieän thí ñieåm giao dòch option trong thôøi gian laø 6 thaùng. - Ngoaøi ra, Eximbank phaûi coù traùch nhieäm baùo caùo chaäm nhaát laø 10h saùng ngaøy laøm vieäc tieáp theo phaûi baùo caùo ñaày ñuû tình hình thöïc hieän caùc giao dòch option vaø caùc giao dòch ñoái öùng phoøng ngöøa ruûi ro cuûa ngaøy hoâm tröôùc cho NHNN. Chaäm nhaát sau 5 ngaøy laøm vieäc ñaàu thaùng sau, Eximbank phaûi baùo caùo toång hôïp tình hình giao dòch nghieäp vuï naøy trong thaùng tröôùc vaø nhöõng kieán nghò. Sau Eximbank, tính ñeán thaùng 6/2005, NHNN ñaõ laàn löôït cho pheùp 7 ngaân haøng khaùc trong nöôùc ñöôïc thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option trong ñoù coù 2 ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi Vieät Nam laø Citibank, Ngaân haøng HongKong Shanghai Banking Corp-Chi nhaùnh TPHCM vaø 5 ngaân haøng trong nöôùc laø Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam, Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân Vieät Nam, Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam, Ngaân haøng Coâng thöông Vieät Nam, Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu. Chính söï tham gia cuûa caû ngaân haøng trong nöôùc vaø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi chi nhaùnh taïi Vieät Nam vôùi kinh nghieäm thöïc hieän option treân tröôøng quoác teá ñaõ taïo ra cô hoäi caïnh tranh laønh maïnh vaø trao ñoåi kinh nghieäm cho caùc ngaân haøng thöông maïi nöôùc ta.
  43. Ngaøy 10/11/2004, Thoáng ñoác NHNN ra quyeát ñònh 1452/2004/QÑ-NHNN veà giao dòch hoái ñoaùi cuûa caùc toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp hoaït ñoäng ngoaïi hoái (xem phuï luïc 1). Ñaây ñöôïc xem laø moät böôùc ñoät phaù treân thò tröôøng ngoaïi hoái vôùi moät soá ñieåm môùi nhö sau: - Chính thöùc cho pheùp caùc TCTD ñöôïc pheùp thöïc hieän caùc giao dòch hoái ñoaùi trong ñoù coù giao dòch quyeàn löïa choïn. Nhö vaäy, taïi thôøi ñieåm naøy NHNN Vieät Nam ñaõ chaám döùt thôøi gian thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option ngoaïi teä cuûa caùc ngaân haøng taïi Vieät Nam. - Khoâng chæ caùc toå chöùc tín duïng, toå chöùc kinh teá, toå chöùc khaùc, Ngaân haøng nhaø nöôùc ñöôïc pheùp tham gia giao dòch quyeàn löïa choïn maø caùc caù nhaân cuõng ñöôïc pheùp tham gia. Ñaây laø böôùc ñoåi môùi taïo ñieàu kieän cho giôùi kinh doanh ñaàu tö treân thò tröôøng tieàn teä coù theâm moät saân chôi môùi. - Kyø haïn cuûa giao dòch quyeàn löïa choïn giöõa caùc ngoaïi teä vôùi nhau do toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp vaø khaùch haøng töï thoûa thuaän. Coù theå noùi NHNN ñaõ coù söï chuyeån bieán lôùn trong cung caùch quaûn lyù caùc hoaït ñoäng giao dòch ngoaïi hoái taïo ñaø cho thò tröôøng option tieàn teä cuûa nöôùc ta phaùt trieån ña daïng, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa neàn kinh teá. - Toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp duy trì toång giaù trò hôïp ñoàng quyeàn choïn khoâng coù giao dòch ñoái öùng toái ña 10% voán töï coù. Quy ñònh giuùp caùc toå chöùc tín duïng coù moät bieân ñoä roäng raõi hôn khi thöïc hieän nghieäp vuï naøy so vôùi quy ñònh khoâng quaù 500,000USD nhö tröôùc ñaây. Sau hôn 4 naêm trieån khai thöïc hieän, coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù option treân thò tröôøng hoái ñoaùi Vieät Nam maëc duø ñaõ coù nhöõng böôùc phaùt trieån ñaùng ghi nhaän nhöng nhìn chung vaãn chöa thu ñöôïc keát quaû nhö mong muoán. Haàu heát caùc doanh nghieäp vaãn coøn ngaàn ngaïi vaø khoâng maën maø laém vôùi option ngoaïi teä. Nguyeân nhaân vì sao seõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn sau.
  44. 2.2.3.2. Veà option tieàn ñoàng Thò tröôøng option tieàn teä Vieät Nam baét ñaàu thöïc hieän vôùi coâng cuï option ngoaïi teä. Sau 2 naêm hoaït ñoäng, treân cô sôû nhöõng kinh nghieäm thöïc teá ñaõ tích luõy vaø nhöõng keát quaû ñaõ ñaït ñöôïc, ñeán giöõa thaùng 4/2005 NHNN Vieät Nam ñaõ baét ñaàu cho trieån khai thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï quyeàn choïn giöõa ngoaïi teä vaø tieàn ñoàng Vieät Nam (goïi taét laø option tieàn ñoàng). Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn AÙ Chaâu (ACB) laø ngaân haøng ñaàu tieân taïi nöôùc ta ñöôïc NHNN ñoàng yù cho thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option tieàn ñoàng vôùi möùc toái ña cuûa giaù trò moät hôïp ñoàng option tieàn ñoàng laø 10 trieäu USD vaø möùc toái thieåu laø 10,000USD cho quyeàn choïn giao dòch giöõa USD vaø VND, 100,000USD (quy ñoåi ngoaïi teä khaùc töông ñöông) cho quyeàn choïn giao dòch giöõa caùc ngoaïi teä khaùc vaø VND. Tieáp theo ACB laø Ngaân haøng thöông maïi Kyõ Thöông vôùi möùc toái ña cuûa giaù trò moät hôïp ñoàng option tieàn ñoàng laø 8 trieäu USD vaø möùc toái thieåu laø 100,000USD (hoaëc ngoaïi teä khaùc quy ñoåi töông ñöông) vaø chæ thöïc hieän vôùi quyeàn choïn kieåu Chaâu Aâu. Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån ñöôïc pheùp thöïc hieän thí ñieåm töø ngaøy 22/08/2005 vaø keå töø ñaây khoâng quy ñònh giôùi haïn cho giaù trò moät hôïp ñoàng quyeàn choïn. Ñaàu thaùng 9/2005, Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam vaø Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Quoác Teá cuõng baét ñaàu tham gia vaøo thò tröôøng option vôùi nghieäp vuï option tieàn ñoàng. Ngaøy 29/03/2006, Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam cuõng coù quyeát ñònh ñöôïc thöïc hieän nghieäp vuï naøy (xem phuï luïc 1). Trong giai ñoaïn naøy, cuõng gioáng nhö khi trieån khai nghieäp vuï option ngoaïi teä, caùc ngaân haøng thöông maïi muoán thöïc hieän giao dòch naøy phaûi coù ñeà aùn chi tieát quy trình nghieäp vuï thöïc hieän vaø phöông aùn phoøng ngöøa ruûi ro vaø ñöôïc NHNN chaáp thuaän baèng vaên baûn vôùi moät soá quy ñònh sau: - Ñoàng tieàn giao dòch: VND vaø USD hoaëc caùc ngoaïi teä töï do chuyeån ñoåi khaùc nhö EUR, JPY, GBP, AUD
  45. - Tyû giaù thöïc hieän: ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn USD/VND:khoâng vöôït quaù tyû giaù kyø haïn USD/VND cuøng thôøi haïn; ñoái vôùi hôïp ñoàng quyeàn choïn giöõa caùc ngoaïi teä khaùc vôùi VND: do ngaân haøng vaø khaùch haøng töï thoûa thuaän. - Phí option tieàn ñoàng: ñöôïc tính baèng ñoàng Vieät Nam (ñoàng/1 ñôn vò ngoaïi teä) do ngaân haøng vaø khaùch haøng töï thoûa thuaän. - Thôøi haïn giao dòch: töø 3 ñeán 365 ngaøy. - Giôùi haïn traïng thaùi môû cuûa caùc hôïp ñoàng option tieàn ñoàng chöa thöïc hieän (quy ñoåi USD) laø ±12.000.000USD (Möôøi hai trieäu USD) - Ñoái töôïng giao dòch: chæ thöïc hieän vôùi caùc toå chöùc kinh teá hoaït ñoäng taïi Vieät Nam (toå chöùc kinh teá luoân laø beân mua quyeàn choïn) vaø caùc toå chöùc tín duïng ôû Vieät Nam ñaõ ñöôïc NHNN cho pheùp thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option tieàn ñoàng. - Beân caïnh ñoù caùc toå chöùc tín duïng cuõng phaûi tuaân thuû nhöõng quy ñònh veà baùo caùo tuaàn: chaäm nhaát laø 10h saùng ngaøy thöù 2 cuûa tuaàn sau phaûi baùo cho Vuï quaûn lyù ngoaïi hoái tình hình tuaàn tröôùc, tuaân thuû nhöõng quy ñònh veà baùo caùo thaùng: chaäm nhaát sau 5 ngaøy laøm vieäc ñaàu thaùng sau phaûi baùo caùo toång hôïp tình hình giao dòch nghieäp vuï naøy trong thaùng tröôùc vaø nhöõng kieán nghò. Nhìn chung, option tieàn ñoàng ra ñôøi cho thaáy söï phaùt trieån töøng böôùc cuûa thò tröôøng quyeàn choïn tieàn teä Vieät Nam, goùp phaàn taïo cô hoäi cho caùc doanh nghieäp baûo hieåm ruûi ro tyû giaù treân thò tröôøng. 2.2.4. Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên trong quaù trình trieån khai, phaùt trieån thò tröôøng option tieàn teä taïi Vieät Nam 2.2.4.1. Thuaän lôïi: − Option ngoaïi teä ra ñôøi trong giai ñoaïn neàn kinh teá nöôùc ta ñang coù nhöõng böôùc phaùt trieån khaû quan vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao cuøng vaø söï khôûi saéc cuûa neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn. Beân caïnh ñoù, thò tröôøng tieàn teä, thò tröôøng voán
  46. nöôùc ta cuõng coù nhöõng böôùc tieán caên baûn trong muïc tieâu töï do hoùa tyû giaù vaø töï do hoùa laõi suaát. Ñaây laø tieàn ñeà cô baûn nhaát ñeå caùc coâng cuï hoái ñoaùi phaùi sinh ra ñôøi vaø phaùt trieån. − Toác ñoä taêng tröôûng cuûa kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu töø sau cuoäc khuûng hoaûng kinh teá khoâng nhöõng hoài phuïc maø coøn taêng cao vaø beàn vöõng qua caùc naêm. Tình hình naøy ñaõ ñöôïc phaân tích trong phaàn 2.2.2. Chính söï phaùt trieån naøy ñaõ taïo ra nhu caàu baûo hieåm ruûi ro tyû giaù cuûa caùc doanh nghieäp xuaát nhaäp khaåu treân thò tröôøng. − Thuaän lôïi tieáp theo caàn ñeà caäp ñeán ñoù laø söï ñoåi môùi trong chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái cuûa chính phuû maø noåi baät laø quyeát ñònh 1452/2004/QÑ-NHNN ngaøy 10/11/2004. Quyeát ñònh naøy ñaõ cho pheùp taát caû caùc TCTD ñöôïc pheùp giao dòch ngoaïi hoái ñöôïc giao dòch quyeàn löïa choïn. Khoâng chæ caùc toå chöùc tín duïng, toå chöùc kinh teá, toå chöùc khaùc, Ngaân haøng nhaø nöôùc tham gia giao dòch quyeàn löïa choïn maø caùc caù nhaân cuõng ñöôïc pheùp tham gia. Ñieåm môùi tieáp theo laø kyø haïn cuûa giao dòch quyeàn löïa choïn giöõa caùc ngoaïi teä vôùi nhau do toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp vaø khaùch haøng töï thoûa thuaän. Coù theå noùi NHNN ñaõ coù söï chuyeån bieán lôùn trong cung caùch quaûn lyù caùc hoaït ñoäng giao dòch ngoaïi hoái taïo ñaø cho thò tröôøng option tieàn teä cuûa nöôùc ta phaùt trieån ña daïng, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa neàn kinh teá. Theâm vaøo ñoù toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp duy trì toång giaù trò hôïp ñoàng quyeàn choïn khoâng coù giao dòch ñoái öùng toái ña 10% voán töï coù. Quy ñònh giuùp caùc toå chöùc tín duïng coù moät bieân ñoä roäng raõi hôn khi thöïc hieän nghieäp vuï naøy so vôùi quy ñònh khoâng quaù 500,000USD nhö tröôùc ñaây. Nhìn chung, quyeát ñònh 1452/2004/QÑ-NHNN cuûa NHNN ñaõ môû roäng theâm caùnh cöûa böôùc vaøo thò tröôøng quyeàn choïn tieàn teä Vieät Nam cuûa caùc chuû theå kinh teá nöôùc nhaø. Ñieåm môùi tieáp theo trong chính saùch quaûn lyù thò tröôøng ngoaïi hoái cuûa NHNN Vieät Nam ñoù laø ñaõ nôùi roäng bieân ñoä giao dòch tyû giaù ñoái vôùi USD quy ñònh cho caùc ngaân haøng thöông maïi laø ±0.5% so vôùi tyû giaù bình quaân lieân ngaân haøng do
  47. NHNN coâng boá. Quyeát ñònh naøy coù hieäu löïc thi haønh töø thaùng 1/2007 ñaõ taïo ra moät böôùc ñeäm cho quaù trình töøng böôùc töï do hoùa tyû giaù ôû nöôùc ta. − Beân caïnh ñoù, heä thoáng caùc toå chöùc tín duïng cuûa nöôùc ta ñang trong quaù trình phaùt trieån veà caû soá löôïng vaø chaát löôïng. Hieän nöôùc ta coù 7 ngaân haøng quoác doanh trong ñoù môùi nhaát laø Ngaân haøng Phaùt trieån Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp ngaøy 15/05/2006, 35 ngaân haøng thöông maïi coå phaàn, 5 ngaân haøng lieân doanh, 37 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi Vieät Nam, 46 vaên phoøng ñaïi dieän ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Trong töông lai khi nghieäp vuï option ñöôïc thöïc hieän roäng raõi taïi caùc toå chöùc tín duïng naøy seõ taïo ra söï phong phuù vaø ña daïng hoaù cho thò tröôøng cuõng nhö söï caïnh tranh laønh maïnh giuùp thò tröôøng quyeàn choïn tieàn teä phaùt trieån soâi ñoäng. 2.2.4.2. Khoù khaên: Maëc duø ra ñôøi trong boái caûnh neàn kinh teá phaùt trieån khaû quan vaø coù nhöõng thuaän lôïi nhö ñaõ phaân tích treân nhöng thò tröôøng quyeàn choïn Vieät Nam vaãn phaûi ñoái maët vôùi khoâng ít nhöõng khoù khaên trong quaù trình hoaït ñoäng. Cuï theå nhö sau: − Nhöõng khoù khaên töø phía beân baùn quyeàn choïn: ñoù laø caùc ngaân haøng thöïc hieän: ¾ Coâng cuï option coù nhöõng öu theá nhaát ñònh so vôùi caùc coâng cuï khaùc nhö giao dòch kyø haïn, giao dòch hoaùn ñoåi treân thò tröôøng ngoaïi hoái ñaëc bieät laø vai troø baûo hieåm ruûi ro tyû giaù. Tuy nhieân, coù theå noùi kyõ thuaät mua baùn cuûa nghieäp vuï option phöùc taïp hôn nhieàu. Trong khi ñoù, caùc ngaân haøng Vieät Nam chöa coù kinh nghieäm thöïc hieän vaø coøn khaù non treû trong hoaït ñoäng naøy. Ngay caû ñoäi nguõ nhaân vieân ngaân haøng cuõng chöa coù kieán thöùc saâu roäng vaø hieåu bieát thaáu ñaùo veà nghieäp vuï naøy. Maëc duø hieän nay moät soá ngaân haøng thöïc hieän nghieäp vuï naøy coù tính chuyeân nghieäp hôn nhö ACB, Sacombank nhöng trong quaù trình thöïc hieän vaãn coøn nhieàu luùng tuùng vaø haïn cheá.
  48. ¾ Trong thôøi gian ñaàu trieån khai nghieäp vuï option treân thò tröôøng, coâng taùc tieáp thò quaûng caùo saûn phaåm cuûa caùc ngaân haøng ñeán caùc doanh nghieäp khaù thöôøng xuyeân vaø tích cöïc. Tuy nhieân, sau ñoù coâng taùc naøy khoâng coøn ñöôïc duy trì ñeàu ñaën nhö tröôùc. − Nhöõng khoù khaên töø beân mua hôïp ñoàng quyeàn choïn: ¾ Caùc doanh nghieäp Vieät Nam phaàn lôùn chöa coù caùc Giaùm Ñoác Taøi chính rieâng chuyeân nghieân cöùu, quaûn lyù vaø tö vaán veà nhöõng ruûi ro veà tyû giaù, laõi suaát. Do ñoù, caùc doanh nghieäp phaàn lôùn laø coù söï haïn cheá nhieàu veà kieán thöùc, hieåu bieát veà coâng cuï quyeàn choïn tieàn teä. Beân caïnh ñoù caùc doanh nghieäp nöôùc ta thöôøng coù thoùi quen laøm theo truyeàn thoáng, ngaïi phaûi laøm quen vôùi nhöõng nghieäp vuï phöùc taïp vaø môùi meû. Veà caùc caù nhaân, thöïc teá cuõng coù nhieàu tröôøng hôïp thöïc hieän mua baùn caùc option ngoaïi teä ñeå kinh doanh, nhöng phaàn lôùn laø ñeå laøm thöû, hoaëc thöïc haønh nhöõng lyù thuyeát ñaõ thu thaäp chöù chöa coù tính chuyeân nghieäp vaø phaân tích xu höôùng. ¾ Moät soá nhaân vieân giao dòch cuûa doanh nghieäp thì cho raèng hoï seõ gaëp khoù khaên trong vieäc giaûi thích, trình baøy vôùi laõnh ñaïo khi boû ra moät khoaûn phí mua quyeàn choïn maø nhôõ ra khoâng söû duïng quyeàn choïn. ¾ Möùc phí quyeàn choïn maø caùc ngaân haøng thöông maïi ñöa ra coøn cao, caùc doanh nghieäp chöa thaáy ñöôïc lôïi ích trong khi phaûi traû tröôùc moät khoaûn tieàn phí khaù cao. Vaø chæ khi gaëp phaûi ruûi ro hoï môùi thay ñoåi thoùi quen cuõ. Coøn ñoái vôùi caùc caù nhaân muoán kinh doanh treân option ngoaïi teä thì möùc phí cao khoâng coù söùc haáp daãn hoï vì tyû giaù treân thò tröôøng quoác teá phaûi bieán ñoäng maïnh thì môùi mong laáy laïi möùc phí ñaõ traû vaø coù lôøi. − Khoù khaên töø nhöõng chính saùch cuûa caáp quaûn lyù thò tröôøng: ¾ Maëc duø thò tröôøng quyeàn choïn tieàn teä ñöôïc hình thaønh töø naêm 2003, nhöng ñeán ngaøy 29/08/2006, NHNN môùi coù coâng vaên soá 7404/NHNN-KTTC quy
  49. ñònh thoáng nhaát caùc haïch toaùn keá toaùn nghieäp vuï phaùi sinh tieàn teä. Ñieàu naøy cho thaáy coù söï khoâng ñoàng boä trong vieäc trieån khai vaø phaùt trieån thò tröôøng cuûa caùc caáp quaûn lyù laøm aûnh höôûng khoâng ít ñeán thò tröôøng voán ñaõ non nôùt. ¾ Option tieàn ñoàng baét ñaàu ñöôïc thí ñieåm thöïc hieän töø thaùng 4/2005, cho ñeán nay hôn 2 naêm nhöng giai ñoaïn thí ñieåm naøy vaãn chöa keát thuùc. Caùc ngaân haøng thöông maïi khi tham gia vaøo thò tröôøng vaãn coøn bò raøng buoäc nhieàu veà ñieàu kieän ñeå ñöôïc thöïc hieän giao dòch option nhö phaûi coù voán töï coù toái thieåu 200 tyû VND, kinh doanh coù laõi trong 5 naêm gaàn nhaát, doanh soá mua baùn ngoaïi teä/VND trong naêm toái thieåu ñaït 1 tyû USD. Vaø hieän nay chæ môùi ñöôïc thöïc hieän option tieàn ñoàng cho caùc toå chöùc kinh teá, khoâng thöïc hieän cho caù nhaân. Quy ñònh naøy ñaõ giôùi haïn laïi caùc chuû theå coù theå tham gia vaøo thò tröôøng voán ñaõ raát ít. ¾ Khoù khaên tieáp theo caàn ñeà caäp ñeán laø söï quaûn lyù thò tröôøng ngoaïi hoái khaù chaët cuûa NHNN baèng caùc chính saùch tieàn teä. Kòch baûn “bieán ñoäng trong khoaûng 1%” luoân ñöôïc NHNN thöïc hieän ñeå tyû giaù trong naêm chæ bieán ñoäng cao nhaát laø 1%. Vôùi giôùi haïn naøy thì USD trong naêm bieán ñoäng khoâng ñaùng keå. Maø neáu nhö vaäy, thì thaät khoù ñeå phaùt trieån caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù. 2.3. Tình hình trieån khai vaø phaùt trieån saûn phaåm quyeàn choïn tieàn teä taïi Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. 2.3.1. Nhöõng quy ñònh chung cho nghieäp vuï option tieàn teä taïi Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. − Moät soá thuaät ngöõ: ¾ Thoaû thuaän chung veà nghieäp vuï quyeàn löïa choïn tieàn teä: (sau ñaây goïi taét laø thoaû thuaän chung): laø thoaû thuaän ñöôïc kyù keát giöõa beân mua vaø beân baùn
  50. quyeàn choïn, theo ñoù hai beân cuøng thoûa thuaän vaø aùp duïng thoáng nhaát caùc quy öôùc chung cuûa nghieäp vuï naøy. Thoaû thuaän chung naøy ñöôïc kyù moät laàn vaøo luùc khaùch haøng baét ñaàu thöïc hieän giao dòch quyeàn choïn ñaàu tieân vaø noù ñöôïc söû duïng cho caùc laàn giao dòch keá tieáp. Trong tröôøng hôïp coù söï thay ñoåi caùc chi tieát cuûa thoaû thuaän chung naøy thì Eximbank seõ thoâng baùo cho Khaùch haøng baèng vaên baûn ñeå caû hai beân cuøng baøn baïc vaø ñi ñeán thoáng nhaát ôû baûn thoaû thuaän chung môùi. Thoaû thuaän chung phaûi ñöôïc kyù keát tröôùc hoaëc cuøng luùc vôùi hôïp ñoàng giao dòch quyeàn choïn vaøo laàn giao dòch ñaàu tieân. ¾ Hôïp ñoàng giao dòch quyeàn choïn mua – baùn ngoaïi teä: (sau ñaây goïi taét laø hôïp ñoàng quyeàn choïn): laø moät thoûa thuaän baèng vaên baûn giöõa hai beân, theo ñoù beân mua quyeàn coù quyeàn, nhöng khoâng coù nghóa vuï mua hoaëc baùn moät soá löôïng ngoaïi teä cuï theå, vôùi tyû giaù thöïc hieän ñaõ thoûa thuaän tröôùc vaøo moät thôøi ñieåm xaùc ñònh trong töông lai. Neáu beân mua quyeàn thöïc hieän quyeàn cuûa mình thì, beân baùn quyeàn coù nghóa vuï baùn hoaëc mua löôïng ngoaïi teä trong hôïp ñoàng theo tyû giaù ñaõ thoûa thuaän tröôùc. ¾ Giaáy ñeà nghò thöïc hieän hôïp ñoàng: laø vaên baûn ñöôïc Khaùch haøng göûi cho Eximbank nhaèm thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn choïn (xem phuï luïc 2) ¾ Quyeàn choïn mua (Call option): laø quyeàn ñöôïc mua ngoaïi teä taïi tyû giaù thoaû thuaän trong moät khoaûng thôøi gian hoaëc thôøi ñieåm ñaõ xaùc ñònh. ¾ Quyeàn choïn baùn (Put option): laø quyeàn ñöôïc baùn ngoaïi teä vôùi tyû giaù thoaû thuaän trong moät khoaûng thôøi gian hoaëc thôøi ñieåm ñaõ xaùc ñònh. ¾ Beân mua quyeàn löïa choïn: laø ngöôøi coù quyeàn nhöng khoâng coù nghóa vuï phaûi thöïc hieän vieäc mua hoaëc baùn ngoaïi teä theo tyû giaù ñaõ thoaû thuaän. ¾ Beân baùn quyeàn löïa choïn: laø ngöôøi coù nghóa vuï phaûi thöïc hieän quyeàn löïa choïn theo hôïp ñoàng ñaõ kyù keát vôùi ngöôøi mua quyeàn löïa choïn.
  51. ¾ Quyeàn löïa choïn kieåu Myõ (American Style Option): Quyeàn choïn coù theå thöïc hieän baát cöù thôøi ñieåm naøo trong thôøi haïn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng. ¾ Quyeàn löïa choïn kieåu Chaâu Aâu (European Style Option): Quyeàn löïa choïn chæ ñöôïc thöïc hieän vaøo ngaøy ñaùo haïn cuûa hôïp ñoàng. ¾ Phí giao dòch (Premium): laø khoaûn tieàn ngöôøi mua quyeàn löïa choïn phaûi traû cho ngaân haøng (ngöôøi baùn quyeàn löïa choïn) ñeå coù ñöôïc quyeàn choïn. ¾ Tyû giaù thöïc hieän (Exercise/strike price): laø tyû giaù ñöôïc hai beân mua baùn thoaû thuaän vaø aán ñònh trong hôïp ñoàng quyeàn löïa choïn. ¾ Phaïm vi aùp duïng: + Quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä: aùp duïng treân toaøn heä thoáng Eximbank. + Quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi VND: chæ aùp duïng taïi Hoäi sôû. ¾ Ñoái töôïng tham gia giao dòch: + Quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä: aùp duïng cho caù nhaân, toå chöùc kinh teá vaø toå chöùc tín duïng trong vaø ngoaøi nöôùc. + Quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi VND : chæ thöïc hieän vôùi caùc toå chöùc kinh teá hoaït ñoäng taïi Vieät Nam (toå chöùc kinh teá luoân laø beân mua trong hôïp ñoàng quyeàn choïn) vaø caùc Toå chöùc tín duïng ôû Vieät nam ñaõ ñöôïc Ngaân haøng Nhaø nöôùc cho pheùp thöïc hieän nghieäp vuï quyeàn choïn tieàn ñoàng. ¾ Kieåu quyeàn choïn: kieåu Chaâu Aâu vaø kieåu Myõ. ¾ Loaïi quyeàn choïn: goàm quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn. ¾ Ñôn vò tieàn teä : USD, EUR, JPY, GBP, CHF, AUD, CAD, VND. ¾ Soá löôïng: + Ñoái vôùi quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä: toái thieåu töông ñöông 100,000USD. + Ñoái vôùi quyeàn choïn USD/VND: toái thieåu laø 10,000USD.
  52. + Ñoái vôùi quyeàn choïn ngoaïi teä khaùc vôùi VND: toái thieåu töông ñöông 100,000USD. ¾ Thôøi haïn giao dòch: toái thieåu laø 3 ngaøy vaø toái ña laø 365 ngaøy. ¾ Thôøi haïn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng: laø khoaûng thôøi gian quyeàn löïa choïn coù theå ñöôïc thöïc hieän theo yeâu caàu cuûa ngöôøi mua quyeàn ñöôïc tính töø ngaøy kyù hôïp ñoàng cho ñeán tröôùc 11h00 saùng (giôø Haø Noäi) cuûa ngaøy ñaùo haïn. ¾ Ngaøy laøm vieäc vaø giôø giao dòch : Trong suoát thôøi gian hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng giao dòch Quyeàn choïn, ngaøy laøm vieäc cuûa beân A laø töø thöù 2 ñeán thöù 6 haøng tuaàn, tröø thöù baûy, chuû nhaät vaø caùc ngaøy nghæ leã theo quy ñònh cuûa phaùp luaät Vieät Nam vaø ngaøy nghæ cuûa thò tröôøng quoác teá vôùi giôø giao dòch nhö sau: + Saùng : töø 07 giôø 30 phuùt ñeán 11 giôø 30 phuùt (giôø Haø Noäi) + Chieàu : töø 13 giôø 00 phuùt ñeán 17 giôø 00 phuùt (giôø Haø Noäi) ¾ Phí quyeàn choïn tieàn teä: ñöôïc tính baèng ñoàng Vieät Nam (ñoàng /1 ñôn vò ngoaïi teä) do ngaân haøng vaø khaùch haøng thoûa thuaän ngay khi kyù hôïp ñoàng giao dòch theo töøng giao dòch cuï theå. ¾ Traïng thaùi: + Giôùi haïn traïng thaùi môû cuûa nhöõng hôïp ñoàng quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä chöa thöïc hieän (quy USD) laø 10% voán töï coù. + Giôùi haïn traïng thaùi môû cuûa nhöõng hôïp ñoàng quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi Vieät Nam ñoàng chöa thöïc hieän (quy USD) laø +/- 12,000,000 USD (möôøi hai trieäu ñoâla Myõ) ¾ Tyû giaù thöïc hieän: + Tyû giaù thöïc hieän trong hôïp ñoàng quyeàn choïn giöõa ngoaïi teä khaùc USD vôùi VNÑ vaø ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä do Eximbank vaø khaùch haøng töï thoaû thuaän theo töøng giao dòch cuï theå.
  53. + Tyû giaù thöïc hieän trong hôïp ñoàng quyeàn choïn USD/VND theo quy ñònh cuûa NHNN. ¾ Chöùng töø: + Quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä: khoâng caàn chöùng töø chöùng minh. + Quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi VND: khi khaùch haøng mua ngoaïi teä baèng VND thoâng qua nghieäp vuï quyeàn choïn phaûi xuaát trình cho Eximbank chöùng töø theo quy ñònh quaûn lyù ngoaïi hoái hieän haønh. ¾ Bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro: theo quy ñònh traïng thaùi cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc. Ñoái vôùi quyeàn choïn ngoaïi teä vôùi ngoaïi teä vaø quyeàn choïn ngoaïi teä khaùc USD vôùi VND thì thöïc hieän ñoái öùng vôùi ñoái taùc treân thò tröôøng lieân ngaân haøng. Ñoái vôùi quyeàn choïn USD vôùi VND thì tieán haønh caân ñoái vôùi ñoái taùc laø caùc ngaân haøng ñöôïc pheùp thöïc hieän nghieäp vuï hoaëc giöõ traïng thaùi. 2.3.2. Thöïc traïng quaù trình trieån khai vaø phaùt trieån option tieàn teä taïi Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam. 2.3.2.1. Veà cô sôû vaät chaát, kyõ thuaät cho hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä Eximbank laø ngaân haøng coù tình hình hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä phaùt trieån khaù cao trong soá caùc ngaân haøng TMCP ôû nöôùc ta vôùi heä thoáng giao dòch qua maïng Reuters ñeå thöïc hieän giao dòch tröïc tieáp vôùi caùc ngaân haøng trong vaø ngoaøi nöôùc. Thoâng qua maïng Reuters, Eximbank coù theå giao dòch vôùi haàu heát caùc ngaân haøng lôùn ôû caùc thò tröôøng taøi chính treân theá giôùi döïa treân baûng tyû giaù ñöôïc caäp nhaät lieân tuïc theo töøng giaây nhö ngaân haøng Fortis Bank . Beân caïnh ñoù, haõng tin Reuters coøn lieân tuïc cung caáp nhöõng thoâng tin veà kinh teá, chính trò coù theå aûnh höôûng ñeán thò tröôøng taøi chính-tieàn teä quoác teá moät caùch nhanh nhaát vaø kòp thôøi vôùi nhöõng dieãn bieán cuûa tyû giaù caùc loaïi ngoaïi teä. Ñeå coù ñöôïc nhöõng thuaän lôïi treân, Eximbank ñaõ phaûi chi ra 20.000 USD/quyù thanh toaùn phí cho
  54. Reuters. Vôùi möùc phí coøn khaù cao neân hieän taïi Eximbank chæ coù moät maùy noái maïng Reuters ñeå thöïc hieän, coù theå noùi laø quaù ít ñeå phaùt trieån hôn nöõa nghieäp vuï kinh doanh ngoaïi hoái. 2.3.2.2. Veà kieán thöùc chuyeân moân, nghieäp vuï, vaø ñoäi nguõ nhaân vieân giao dòch kinh doanh tieàn teä. Cuõng töø maïng Reuters, caùc dealer cuûa Eximbank luoân ñöôïc hoã trôï veà caùc coâng cuï phaân tích kyõ thuaät hieän ñaïi döïa treân caùc chæ soá, caùc soá lieäu thoáng keâ tyû giaù, möùc ñoä bieán ñoäng tyû giaù trong töông lai. Döïa treân nhöõng kieán thöùc vaø thoâng tin ñoù cuøng vôùi kinh nghieäm trong quaù trình laøm vieäc, caùc nhaân vieân kinh doanh ngoaïi teä döï baùo xu höôùng, tö vaán cho khaùch haøng nhöõng phöông phaùp thöïc hieän ñaït hieäu quaû cao nhaát. Beân caïnh ñoù, caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi maø Eximbank ñaõ thieát laäp moái quan heä ñaõ hoã trôï cho Eximbank veà kieán thöùc chuyeân moân, thao taùc nghieäp vuï cuõng nhö trao ñoåi thoâng tin trong quaù trình giao dòch. Caùc nhaân vieân cuûa Eximbank cuõng thöôøng xuyeân ñöôïc tham gia caùc lôùp ñaøo taïo nghieäp vuï do caùc chuyeân gia ôû ngaân haøng nöôùc ngoaøi tröïc tieáp giaûng daïy. Ngoaøi ra, Eximbank coøn ñöa moät soá nhaân vieân ñi ñaøo taïo ôû nöôùc ngoaøi ñeå hoïc hoûi vaø tích luõy theâm töø caùc ngaân haøng baïn. Tuy nhieân, trong thôøi gian vöøa qua coù theå noùi Phoøng Kinh doanh Tieàn teä cuûa Eximbank ñaõ rôi vaøo tình huoáng “chaûy maùu chaát xaùm”. Moät soá nhöõng nhaân vieân kyø cöïu, ngöôøi thì thuyeân chuyeån sang phoøng nghieäp vuï khaùc, ngöôøi thì ñaàu quaân cho caùc ngaân haøng khaùc, trong ñoù haàu heát laø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Nguyeân nhaân coù theå noùi ñeán laø raát nhieàu nhöng chung quy laïi thöïc chaát chuû yeáu laø cheá ñoä ñaõi ngoä chöa thoûa ñaùng. Ñieàu naøy cuõng thaät deã hieåu khi maø caùc dealer, nhöõng ngöôøi söû duïng chaát xaùm cuûa mình ñeå tìm kieám lôïi nhuaän kinh doanh tieàn teä cho ngaân haøng laïi coù cheá ñoä ngang baèng vôùi caùc boä phaän khaùc taïi Eximbank vaø thöïc söï laø thaáp hôn so vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Chính vì vaäy, maø nhaân söï cuûa Phoøng Kinh doanh tieàn teä Eximbank luoân coù söï thay ñoåi lieân tuïc,
  55. ñaëc bieät laø boä phaän giao dòch mua baùn ngoaïi teä vaø thöïc hieän caùc hôïp ñoàng forward, option vôùi khaùch haøng hieän nay chæ coù vaøi ngöôøi chuû choát thöïc hieän. Vôùi soá löôïng ít nhö theá, hoï chæ ñuû thôøi gian ñeå thöïc hieän caùc giao dòch vôùi caùc khaùch haøng truyeàn thoáng bao goàm caùc ngaân haøng khaùc, caùc doanh nghieäp, vaø caùc caù nhaân. Do ñoù, vieäc tieáp thò ñeán taän coâng ty hay tö vaán cho caùc khaùch haøng môùi xem ra khoù thöïc hieän ñöôïc moät caùch tích cöïc vaø thöôøng xuyeân. 2.3.2.3. Quaù trình trieån khai vaø phaùt trieån nghieäp vuï option. Eximbank laø ngaân haøng coù beà daøy kinh nghieäm kinh doanh ngoaïi teä so vôùi caùc ngaân haøng khaùc trong nöôùc. Töø ñaàu naêm 2000 trôû ñi, hoaït ñoäng naøy baét ñaàu khôûi saéc vaø phaùt trieån khoâng ngöøng qua caùc naêm. Tieáp theo böôùc chaân cuûa Eximbank, moät soá ngaân haøng khaùc cuõng ñaõ raát thaønh coâng trong chieán löôïc phaùt trieån kinh doanh ngoaïi teä nhö Ngaân haøng TMCP Kyõ Thöông, Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Thöông Tín Tuy nhieân, coù theå noùi Eximbank laø ngaân haøng môû ñöôøng cho nghieäp vuï kinh doanh ngoaïi teä phaùt trieån raàm roä ôû Vieät Nam. 8000 7379 7000 6000 4689 4867 4187 5000 4000 trieäu USD 3000 2000 1000 0 2003 2004 2005 2006 Naêm Doanh soá mua baùn ngoaïi teä Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân 2003-2006, Eximbank. Hình 2.6: Doanh soá mua baùn ngoaïi teä töø naêm 2003 – 2006
  56. ttrieäu USD 38361 40000 29799 27508 35000 30000 20194 25000 20000 15000 10000 5000 0 2003 2004 2005 2006 Naêm Laõi töø kinh doanh ngoaïi hoái Nguoàn: Baùo caùo thöôøng nieân 2003-2006, Eximbank. Hình 2.7 : Laõi töø kinh doanh ngoaïi hoái naêm 2003 - 2006 Trong thôøi ñieåm ñoù, Eximbank môùi chæ thöïc hieän chuû yeáu laø caùc giao dòch spot, forward. Ngaøy 12/02/2003, ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa NHNN, Eximbank laø ngaân haøng ñaàu tieân thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï option tieàn teä maø ban ñaàu laø option ngoaïi teä. Sau ñoù, ñeán ngaøy 29/03/2006, theo coâng vaên soá 2247/NHNN-QLNH, Eximbank ñöôïc pheùp thöïc hieän thí ñieåm nghieäp vuï quyeàn choïn giöõa ngoaïi teä vaø ñoàng Vieät Nam (xem phuï luïc 1). Quy trình thöïc hieän nghieäp vuï option tieàn teä taïi Eximbank coù theå toùm taét nhö sau : Khi coù khaùch haøng coù nhu caàu mua quyeàn choïn, giao dòch vieân giôùi thieäu cho khaùch haøng veà quyeàn choïn vaø giaûi thích caùc thuaät ngöõ cuõng nhö caùc ñieàu khoaûn lieân quan trong thoaû thuaän chung vaø hôïp ñoàng giao dòch quyeàn löïa choïn. Döïa treân ñeà nghò cuûa khaùch haøng, giao dòch vieân thu thaäp ñaày ñuû caùc yeáu toá cuûa moät giao dòch nhö sau: soá löôïng ngoaïi teä giao dòch, ñoàng tieàn mua, ñoàng tieàn baùn, ngaøy kyù keát hôïp ñoàng, tyû giaù thöïc hieän, loaïi quyeàn choïn, kieåu quyeàn choïn, thôøi haïn hieäu löïc cuûa quyeàn choïn. Sau khi thu thaäp thoâng tin giao dòch vieân seõ tính toaùn möùc phí quyeàn choïn döïa treân caùc cô sôû sau:
  57. - Ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn ngoaïi teä: tham khaûo möùc phí quyeàn choïn cuûa ngoaïi teä giao dòch ôû caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi cuõng nhö ngaân haøng trong nöôùc. - Ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn tieàn ñoàng: ngoaøi möùc phí quyeàn choïn cuûa ngoaïi teä giao dòch ôû ngaân haøng trong vaø ngoaøi nöôùc, phaûi tính theâm möùc bieán ñoäng tyû giaù USD/VND döï kieán. Treân cô sôû ñoù, tính toaùn theâm phaàn lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng, giao dòch vieân seõ trình laõnh ñaïo Phoøng kinh doanh tieàn teä caùc chi tieát döï kieán giao dòch vôùi khaùch haøng, möùc phí quyeàn löïa choïn aùp duïng cho khaùch haøng ñeå Laõnh ñaïo phoøng quyeát ñònh. Caên cöù caùc yeáu toá cuûa giao dòch quyeàn löïa choïn do khaùch haøng yeâu caàu, giao dòch vieân tieán haønh chaøo möùc phí cho khaùch haøng vaø löu yù khaùch haøng phí naøy chöa bao goàm VAT, phí ñöôïc thu baèng VND, vaø ñöôïc trích tröïc tieáp töø taøi khoaûn cuûa khaùch haøng. Neáu khaùch haøng ñoàng yù vôùi möùc phí quyeàn choïn, nhaân vieân giao dòch laäp phieáu giao dòch göûi cho boä phaän Keá toaùn tieán haønh kyù hôïp ñoàng vôùi khaùch haøng. Ngay khi khaùch haøng kyù hôïp ñoàng quyeàn choïn (xem phuï luïc 2), giao dòch vieân lieân heä vôùi Ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaëc Ngaân haøng trong nöôùc ñöôïc pheùp giao dòch nghieäp vuï quyeàn choïn tieàn teä ñeå thöïc hieän giao dòch ñoái öùng. Thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn löïa choïn: - Ñoái vôùi ñoái taùc mua quyeàn choïn cuûa Eximbank : trong thôøi haïn hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng quyeàn choïn, khaùch haøng coù yeâu caàu thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn löïa choïn phaûi göûi giaáy ñeà nghò thöïc hieän hôïp ñoàng cho Eximbank (theo maãu cuûa Eximbank, xem phuï luïc 2). Giaáy ñeà nghò thöïc hieän hôïp ñoàng phaûi ñöôïc ñaïi dieän hôïp phaùp cuûa beân mua kyù teân vaø ñoùng daáu (neáu coù). Khaùch haøng coù theå thöïc hieän moät trong caùc phöông thöùc sau: + Thanh toaùn 100% giaù trò hôïp ñoàng cho Eximbank. + Tieán haønh giao dòch ñoái öùng ñeå taát toaùn hôïp ñoàng quyeàn choïn: neáu khaùch haøng khoâng coù ñuû soá löôïng tieàn teä ñeå taát toaùn hôïp ñoàng quyeàn choïn hoaëc
  58. khaùch haøng thöïc hieän quyeàn mua ngoaïi teä baèng VND nhöng khoâng xuaát trình ñöôïc chöùng töø chöùng minh muïc ñích söû duïng ngoaïi teä theo quy ñònh cuûa NHNN. Caùc giao dòch ñoái öùng coù theå laø mua hoaëc baùn theo hôïp ñoàng giao ngay hay mua hoaëc baùn theo hôïp ñoàng kyø haïn. - Ñoái vôùi ñoái taùc baùn quyeàn cho Eximbank: Caên cöù yeâu caàu thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn löïa choïn cuûa khaùch haøng, Eximbank göûi yeâu caàu thöïc hieän hôïp ñoàng quyeàn löïa choïn cho ñoái taùc maø Eximbank ñaõ mua quyeàn choïn ñoái öùng. Ñoái vôùi quy trình thöïc hieän nghieäp vuï option nhö treân, ta coù theå thaáy choã hôû ôû ñaây laø khi kyù keát hôïp ñoàng quyeàn choïn tieàn ñoàng, loaïi quyeàn choïn mua vôùi khaùch haøng, nhaân vieân giao dòch phaûi kieåm tra caùc chöùng töø ñeå ñaûm baûo khaùch haøng ñöôïc pheùp mua ngoaïi teä theo quy ñònh quaûn lyù ngoaïi hoái. Trong khi, taïi Eximbank nhaân vieân seõ tieán haønh kieåm tra khi khaùch haøng ñaõ kyù hôïp ñoàng option vaø muoán thöïc hieän hôïp ñoàng. Neáu khaùch haøng khoâng xuaát trình ñöôïc chöùng töø chöùng minh, thì Eximbank seõ tieán haønh giao dòch ñoái öùng ñeå taát toaùn hôïp ñoàng. Nhö vaäy, phaûi chaêng khaùch haøng caù nhaân, hoaëc caùc coâng ty muoán ñaàu cô töø nghieäp vuï naøy cöù vieäc tham gia kyù keát hôïp ñoàng mua ngoaïi teä baèng VND, neáu tyû giaù bieán ñoäng coù lôïi thì ñeán ngaân haøng thöïc hieän hôïp ñoàng bôûi vì neáu chöùng töø khoâng hôïp leä thì hoï cuõng vaãn ñöôïc thöïc hieän hôïp ñoàng cuøng vôùi moät giao dòch ñoái öùng nhö mua ngoaïi teä theo giaù giao ngay treân thò tröôøng thì cuõng lôïi bieát bao? Ñaây laø ñieåm maø Eximbank coù leõ phaûi xem xeùt laïi cho thaät chaët cheõ. Ñeå tieán haønh thöïc hieän nghieäp vuï naøy, Eximbank ñaõ chuû ñoäng kyù keát vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi “Thoaû thuaän chung veà giao dòch tieàn teä ña bieân giôùi” cuûa “Hieäp hoäi caùc nhaø giao dòch hoaùn ñoåi quoác teá” (ISDA – International Swaps Dealers Association). Trong thôøi gian ñaàu, do chöa coù thò tröôøng option lieân ngaân haøng ôû nöôùc ta neân Eximbank phaûi thöïc hieän taùi baûo hieåm baèng caùch mua hôïp ñoàng quyeàn choïn ñoái öùng treân thò tröôøng quoác teá cho nhöõng hôïp ñoàng quyeàn choïn ñaõ baùn cho doanh nghieäp trong nöôùc. Caùc hôïp ñoàng quyeàn choïn ñoái öùng, Eximbank thöôøng