Luận văn Phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 - 2010

Nội dung text: Luận văn Phát triển dịch vụ ngân hàng Việt Nam trong giai đọan 2006 - 2010

1. 1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH * * * * * NGUYEÃN HUYØNH BAÛO CHAÂN PHAÙT TRIEÅN DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM TRONG GIAI ÑOAÏN 2006 - 2010 Chuyeân ngaønh : Kinh teá Taøi chính – Ngaân haøng Maõ soá : 60.31.12 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc : TS. PHAN THÒ NHI HIEÁU TP.HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2007
2. 2 MUÏC LUÏC Trang phuï bìa Lôøi cam ñoan Muïc luïc Danh muïc caùc chöõ vieát taét Danh muïc baûng vaø hình LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VAØ VAÁN ÑEÀ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ TRONG LÓNH VÖÏC TAØI CHÍNH NGAÂN HAØNG 1.1 Toång quan dòch vuï ngaân haøng 5 1.1.1 Khaùi nieäm dòch vuï ngaân haøng .5 1.1.2 Saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng .6 1.1.2.1 Dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng .6 1.1.2.2 Dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi .9 1.1.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng 12 1.1.3.1 Caùc nhaø cung caáp dòch vuï 12 1.1.3.2 Caùc ñoái töôïng coù nhu caàu söû duïng dòch vuï ngaân haøng 12 1.1.3.3 Giaù caû dòch vuï taøi chính 13 1.1.3.4 Moâi tröôøng phaùp lyù 13 1.1.3.5 Heä thoáng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc 14 1.1.3.6 Môû cöûa vaø hoäi nhaäp trong lónh vöïc dòch vuï taøi chính 14 1.1.4 Vai troø cuûa söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá 15
3. 3 1.2 Toång quan veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng 16 1.2.1 Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng 16 1.2.2 Nhöõng taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp kinh teá quoác teá veà taøi chính ngaân haøng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån 17 1.2.3 Caùc nguyeân taéc phaûi tuaân thuû khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng 19 1.2.4 Caùc ñieàu kieän tieàn ñeà caàn coù ñeå phaùt trieån heä thoáng ngaân haøng trong ñieàu kieän hoäi nhaäp ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån 20 1.2.5 Kinh nghieäm phaùt trieån, hoäi nhaäp ngaân haøng cuûa moät soá quoác gia treân theá giôùi vaø baøi hoïc kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam 21 1.2.5.1 Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác 21 1.2.5.2 Kinh nghieäm cuûa moät soá nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ (ASEAN) 23 Keát luaän chöông 1 24 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA 2.1 Thöïc traïng hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong thôøi gian qua 26 2.1.1 Dòch vuï huy ñoäng voán 26 2.1.2 Dòch vuï tín duïng 28 2.1.3 Dòch vuï thanh toaùn 29 2.1.4 Dòch vuï ngoaïi hoái 31 2.1.5 Dòch vuï theû 33 2.1.6 Dòch vuï khaùc 35
4. 4 2.2 Ñaùnh giaù caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån hoïat ñoäng dòch vuï ngaân haøng 36 2.2.1 Caùc nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam 36 2.2.2 Caùc ñoái töôïng söû duïng dòch vuï ngaân haøng vaø khaû naêng tieáp caän caùc dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc doanh nghieäp 37 2.2.3 Giaù caû dòch vuï ngaân haøng 38 2.2.4 Moâi tröôøng phaùp lyù vaø heä thoáng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng 39 2.2.5 Môû cöûa vaø hoäi nhaäp trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng 45 2.3 Ñaùnh giaù chung veà dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong thôøi gia qua 46 2.3.1 Nhöõng thaønh töïu 46 2.3.2 Nhöõng haïn cheá 47 2.3.3 Nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá 50 2.3.3.1 Nguyeân nhaân khaùch quan töø neàn kinh teá 50 2.3.3.2 Nguyeân nhaân chuû quan cuûa NHTM vaø NHNN 51 Keát luaän chöông 2 53 CHÖÔNG 3 : GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM TRONG GIAI ÑOÏAN 2006 - 2010 3.1 Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng giai ñoaïn 2006 – 2010 55 3.1.1 Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï huy ñoäng voán 55 3.1.2 Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï tín duïng vaø ñaàu tö cho neàn kinh teá 56 3.1.3 Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï thanh toaùn 57 3.1.4 Ñònh höôùng phaùt trieån dòch vuï ngoaïi hoái vaø caùc dòch vuï khaùc 58 3.1.5 Ñònh höôùng phaùt trieån thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng vaø xaùc ñònh ñoái töôïng phuïc vuï cuûa heä thoáng ngaân haøng 59
5. 5 3.2 Caùc giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong giai ñoïan 2006 – 2010 60 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï vaø naâng cao hieäu quaû hoïat ñoäng kinh doanh .60 3.2.1.1 Hoøan thieän caùc saûn phaåm dòch vuï hieän coù vaø phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï môùi 60 3.2.1.2 Kieåm soùat chaët cheõ chi phí ñeå naâng cao hieäu quaû hoïat ñoäng kinh doanh 68 3.2.2.3 Caûi thieän caùch thöùc ñònh giaù saûn phaåm ñeå aán ñònh giaù baùn hôïp lyù 68 3.2.2 Nhoùm giaûi phaùp naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc NHTM 69 3.2.2.1Taêng cöôøng tieàm löïc taøi chính 70 3.2.2.2 Naâng cao naêng löïc quaûn trò, ñieàu haønh vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 72 3.2.2.3 Hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng vaø heä thoáng thanh toùan 74 3.2.2.4 Xaây döïng chieán löôïc tieáp thò, quaûng baù saûn phaåm vaø phaùt trieån maïng löôùi giao dòch 75 3.2.3 Nhoùm giaûi phaùp hoaøn thieän khung phaùp lyù vaø naâng cao hieäu quaû quaûn lyù cuûa NHNN 77 3.2.3.1 Hoaøn thieän khung phaùp lyù cho hoaït ñoäng ngaân haøng ñoàng boä vaø coù khaû naêng thöïc thi cao 77 3.2.3.2 Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù cuûa NHNN 78 3.2.4 Nhöõng giaûi phaùp hoã trôï khaùc 82 Keát luaän chöông 3 84 KEÁT LUAÄN Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc
6. 6 DANH MUÏC BAÛNG VAØ HÌNH Thöù töï Noäi dung Dòch vuï huy ñoäng voán qua caùc naêm cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Baûng 2.1 Nam Baûng 2.2 Dòch vuï tín duïng qua caùc naêm cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam Khoái löôïng thanh toùan khoâng duøng tieàn maët qua heä thoáng ngaân Baûng 2.3 haøng treân ñòa baøn TPHCM Baûng 2.4 Dòch vuï ngoïai hoái treân ñòa baøn TPHCM qua caùc naêm Baûng 2.5 Tình hình phaùt haønh theû Tyû leä thu nhaäp dòch vuï phi tín duïng so vôùi toång thu nhaäp cuûa moät Baûng 2.6 soá ngaân haøng coå phaàn taïi TPHCM Baûng 2.7 Soá löôïng caùc NHTM tính ñeán 12/2004 Baûng 2.8 Dö nôï cho vay cuûa nhoùm caùc ngaân haøng taïi TPHCM naêm 2004 Voán töï coù cuûa moät soá ngaân haøng lôùn cuûa Vieät Nam tính ñeán Baûng 2.9 31/12/2004 Baûng 2.10 Heä soá an toøan voán cuûa moät soá ngaân haøng Baûng 2.11 Bieán ñoäng thò phaàn thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng Baûng 2.12 Hieäu quaû hoïat ñoäng cuûa caùc NHTMNN Taêng tröôûng voán huy ñoäng vaø dö nôï tín duïng toøan heä thoáng ngaân Hình 2.1 haøng Vieät Nam Hình 2.2 Tình hình phaùt haønh theû (noäi ñòa taïi Vieät Nam) Hình 2.3 Doanh soá thanh toùan theû (noäi ñòa) taïi Vieät nam
7. 7 DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT Chöõ vieát taét Nguyeân vaên WTO Toå chöùc thöông maïi theá giôùi ASEAN Hieäp hoäi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ GATS Hieäp ñònh veà thöông maïi – dòch vuï GDP Toång thu nhaäp quoác noäi TPHCM Thaønh phoá Hoà Chí Minh NH Ngaân haøng NHNN Ngaân haøng nhaø nöôùc NHTM Ngaân haøng thöông maïi NHTMNN Ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc NHTMCP Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn TCTD Toå chöùc tín duïng DNNN Doanh nghieäp nhaø nöôùc ATM Maùy ruùt tieàn töï ñoäng VCB Ngaân haøng Ngoïai Thöông Vieät Nam ACB Ngaân haøng TMCP AÙ Chaâu SACOMBANK Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Thöông Tín EXIMBANK Ngaân haøng TMCP Xuaát Nhaäp Khaåu Vieät Nam MHB Ngaân haøng Phaùt Trieån Nhaø Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long EAB Ngaân haøng TMCP Ñoâng AÙ SGCT Ngaân haøng TMCP Saøi Goøn Coâng Thöông ICB Ngaân haøng Coâng Thöông Vieät Nam BIDV Ngaân haøng Ñaàu Tö vaø Phaùt Trieån Vieät Nam Agribank Ngaân haøng Noâng Nghieäp vaø Phaùt Trieån Noâng Thoân Vieät Nam.
8. 8 LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi : Quaù trình töï do hoùa, toaøn caàu hoùa neàn kinh teá theá giôùi ñang phaùt trieån ngaøy caøng maïnh meõ caû veà quy moâ vaø toác ñoä. Khoâng naèm ngoaøi xu höôùng ñoù, Vieät Nam cuõng ñang raát tích cöïc tham gia vaøo quaù trình naøy. Dòch vuï ngaân haøng laø moät trong nhöõng ngaønh dòch vuï quan troïng, nhaïy caûm coù aûnh höôûng to lôùn ñeán söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá vaø söï thaønh coâng cuûa tieán trình hoäi nhaäp. Trong nhöõng naêm qua, cuøng vôùi coâng cuoäc ñoåi môùi, phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc, dòch vuï ngaân haøng khoâng ngöøng taêng tröôûng, vöõng maïnh veà quy moâ, maïng löôùi giao dòch, naêng löïc taøi chính, naêng löïc ñieàu haønh, soá löôïng vaø chaát löôïng saûn phaåm ngaøy caøng ña daïng, Tuy nhieân beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaõ ñaït ñöôïc, dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam coøn boäc loä nhöõng maët haïn cheá, thöïc söï chöa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa giai ñoïan hoäi nhaäp kinh teá quoác teá nhö töøng dòch vuï cuûa ngaân haøng thöông maïi chöa taïo döïng ñöôïc thöông hieäu rieâng, quy moâ cuûa töøng dòch vuï coøn nhoû, chaát löôïng dòch vuï thaáp, söùc caïnh tranh yeáu, hoaït ñoäng marketing ngaân haøng chöa maïnh, Trong ñieàu kieän Vieät Nam gia nhaäp Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO), dòch vuï ngaân haøng ñöôïc döï baùo seõ laø dòch vuï caïnh tranh raát khoác lieät khi “voøng” baûo hoä cho ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc khoâng coøn. Vì vaäy, ñeå goùp phaàn naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam ñuû söùc caïnh tranh vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong giai ñoaïn hoäi nhaäp, taùc giaû choïn ñeà taøi “Phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong giai ñoïan 2006 - 2010” laøm ñeà taøi khoùa
9. 9 luaän toát nghieäp cao hoïc kinh teá. Hy voïng ñeà taøi seõ goùp phaàn nhoû giuùp cô quan höõu quan ñònh höôùng vaø coù cô sôû giaûi quyeát caùc vaán ñeà veà hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng trong giai ñoaïn môùi. 2. Muïc ñích nghieân cöùu : - Laøm saùng toû veà maët lyù luaän söï caàn thieát cuûa vieäc phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam vôùi boái caûnh neàn kinh teá ñang trong giai ñoïan hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. - Phaûn aùnh, ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam, nhaän bieát roõ nhöõng yeáu keùm trong hoaït ñoäng vaø phaân tích nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa dòch vuï ngaân haøng – nhaát laø trong ñieàu kieän phaûi ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu khaét khe cuûa hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. - Treân cô sôû ñaùnh giaù thöïc traïng, caùc taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp kinh teá ñeán hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng, luaän vaên ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp coù tính khaû thi ñeå goùp phaàn phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong giai ñoaïn 2006 - 2010 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu : - Ñoái töôïng : hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng taïi Vieät Nam. - Phaïm vi nghieân cöùu : toaøn boä heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam 4. Noäi dung nghieân cöùu : Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, danh muïc taøi lieäu tham khaûo, danh muïc caùc töø vieát taét, noäi dung cuûa luaän vaên goàm 3 chöông : - Chöông 1 : Côû sôû lyù luaän veà dòch vuï ngaân haøng vaø vaán ñeà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng. Chöông naøy ñi vaøo tìm hieåu khaùi nieäm dòch vuï ngaân haøng, saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng, caùc yeáu toá aûnh höôûng, vai troø cuûa dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi neàn kinh teá nhaát laø trong boái caûnh hoäi nhaäp. Ngoaøi ra, chöông naøy cuõng neâu ra taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñoái vôùi hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng, caùc ñieàu kieän tieàn ñeà caàn coù ñeå phaùt
10. 10 trieån dòch vuï ngaân haøng. Cuoái cuøng, chöông naøy cuõng neâu ra kinh nghieäm veà phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng cuûa moät soá nöôùc trong ñieàu kieän hoäi nhaäp ñeå töø ñoù coù theå ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm cho phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam. - Chöông 2 : Thöïc traïng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong thôøi gian qua. Chöông naøy phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng hoïat ñoäng dòch vuï ngaân haøng, trong ñoù neâu leân roõ nhöõng thaønh töïu, haïn cheá, nguyeân nhaân cuûa haïn cheá veà hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam ñeå laøm cô sôû cho vieäc ñeà xuaát giaûi phaùp ôû Chöông 3 - Chöông 3 : Giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong giai ñoïan 2006 - 2010. Chöông naøy neâu leân nhöõng ñònh höôùng cuûa Nhaø nöôùc veà phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong giai ñoïan 2006 - 2010. Treân côû sôû ñoù, ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp vi moâ cuõng nhö vó moâ ñeå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong giai ñoïan 2006 – 2010. 5. Phöông phaùp nghieân cöùu : Chuû yeáu döïa vaøo phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû, phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích so saùnh, keá thöøa, toång hôïp ñeå ñöa keát luaän theo muïc tieâu ñeà ra. 6. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu : - Heä thoáng hoùa nhöõng vaán ñeà cô baûn mang tính lyù luaän veà dòch vuï ngaân haøng, hoäi nhaäp trong lónh vöïc ngaân haøng cuõng nhö nhöõng taùc ñoäng, nhöõng yeâu caàu cuûa giai ñoïan hoäi nhaäp ñeán söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng. - Ñaùnh giaù nhöõng thaønh töïu, haïn cheá cuõng nhö phaân tích nhöõng nguyeân nhaân cuûa haïn cheá veà hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong thôøi gian qua. - Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong giai ñoaïn hoäi nhaäp kinh teá quoác teá.
11. 11 CHÖÔNG I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VAØ VAÁN ÑEÀ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ TRONG LÓNH VÖÏC TAØI CHÍNH – NGAÂN HAØNG 1.1 Toång quan dòch vuï ngaân haøng : 1.1.1 Khaùi nieäm dòch vuï ngaân haøng : Dòch vuï taøi chính laø moät khaùi nieäm môùi vaø cuõng chöa coù moät ñònh nghóa thoáng nhaát. Tuy nhieân do tính chaát quan troïng cuûa noù ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá, nhaát laø trong boái caûnh môû cöûa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá hieän nay thì caàn coù caùch hieåu chung vaø thoáng nhaát, töø ñoù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi trong vieäc nghieân cöùu, tìm giaûi phaùp cho phaùt trieån lónh vöïc naøy trong thôøi gian tôùi. Thò tröôøng dòch vuï taøi chính laø moät khaùi nieäm môùi do Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) ñöa ra nhaèm hình thaønh caùc quy taéc öùng xöû giöõa caùc nöôùc thaønh vieân WTO trong hoaït ñoäng thöông maïi dòch vuï. Theo WTO :”Moät dòch vuï taøi chính laø baát kyø dòch vuï naøo coù tính chaát taøi chính, ñöôïc moät nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính cung caáp. Dòch vuï taøi chính bao goàm moïi dòch vuï baûo hieåm vaø dòch vuï lieân quan ñeán baûo hieåm, moïi dòch vuï ngaân haøng vaø dòch vuï taøi chính khaùc (ngoaïi tröø baûo hieåm)” Theo Hieäp ñònh veà thöông maïi – dòch vuï (GATS) : Caùc dòch vuï ngaân haøng laø : Nhaän tieàn göûi, cho vay, cho thueâ taøi chính, chuyeån tieàn vaø thanh toaùn theû, seùc, baûo laõnh vaø cam keát, mua baùn caùc coâng cuï thò tröôøng taøi chính, phaùt haønh chöùng khoaùn, moâi giôùi tieàn teä, quaûn lyù taøi saûn, dòch vuï thanh toaùn vaø buø tröø, cung caáp vaø chuyeån giao thoâng tin taøi chính, dòch vuï tö vaán vaø trung gian, hoã trôï taøi chính. Trong baûng danh muïc phaân loaïi caùc dòch vuï theo khu vöïc cuûa WTO thì dòch vuï taøi chính ñöôïc xeáp trong phaân ngaønh thöù 7 trong 12 phaân ngaønh dòch vuï.
12. 12 Trong dòch vuï taøi chính coù taát caû dòch vuï baûo hieåm vaø lieân quan ñeán baûo hieåm, caùc dòch vuï ngaân haøng vaø dòch vuï taøi chính khaùc. Nhö vaäy, dòch vuï ngaân haøng laø moät boä phaän caáu thaønh trong dòch vuï taøi chính noùi chung. Dòch vuï ngaân haøng coù hai ñaëc ñieåm noåi baät : Thöù nhaát : ñoù laø caùc dòch vuï maø chæ coù caùc ngaân haøng vôùi nhöõng öu theá cuûa noù môùi coù theå thöïc hieän moät caùch troïn veïn vaø ñaày ñuû. Thöù hai : ñoù laø caùc dòch vuï gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng. Nhö vaäy, chuùng ta coù theå cho raèng toaøn boä hoaït ñoäng tieàn teä, tín duïng, thanh toaùn, ngoaïi hoái, cuûa heä thoáng ngaân haøng ñeàu laø hoaït ñoäng cung caáp dòch vuï taøi chính cho neàn kinh teá. Quan ñieåm naøy phuø hôïp vôùi caùch phaân ngaønh dòch vuï ngaân haøng trong dòch vuï taøi chính cuûa WTO vaø hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ cuõng nhö nhieàu nöôùc phaùt trieån khaùc. 1.1.2 Saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng : Nhìn nhaän moät caùch toång theå thì caùc NHTM hoaït ñoäng kinh doanh treân 3 maûng nghieäp vuï lôùn : nghieäp vuï nguoàn voán, nghieäp vuï tín duïng – ñaàu tö vaø nghieäp vuï kinh doanh saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng. Moãi nghieäp vuï ñeàu coù moät vò trí vaø taùc duïng khaùc nhau nhöng ñeàu höôùng tôùi muïc tieâu chung vaø toång quaùt cuûa baát kyø NHTM naøo ñoù laø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch haøng vôùi hieäu quaû cao nhaát thoâng qua caùc saûn phaåm dòch vuï maø ngaân haøng mang laïi cho khaùch haøng. Saûn phaåm dòch vuï taøi chính cuûa NHTM goàm 2 loaïi : saûn phaåm dòch vuï taøi chính truyeàn thoáng vaø saûn phaåm dòch vuï taøi chính hieän ñaïi. 1.1.2.1 Dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng : Khi noùi ñeán dòch vuï ngaân haøng truyeàn thoáng, chuùng ta thöôøng nguï yù noùi ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc saûn phaåm ñaõ thöïc hieän trong nhieàu naêm treân neàn coâng ngheä cuõ, quen thuoäc vôùi khaùch haøng. Coù theå keå ñeán moät soá saûn phaåm dòch vuï truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng nhö sau :
13. 13 Dòch vuï huy ñoäng voán : Caùc NHTM trieån khai dòch vuï huy ñoäng voán trong taát caû caùc thaønh phaàn kinh teá ñeå nhaän tieàn göûi vaø baûo quaûn hoä ngöôøi göûi tieàn vôùi cam keát hoaøn traû ñuùng haïn. Voán huy ñoäng theo tính chaát ñöôïc phaân loaïi thaønh hai nhoùm : - Nhoùm 1 : Voán huy ñoäng hoaït kyø, bao goàm tieàn göûi khoâng kyø haïn cuûa caùc toå chöùc kinh teá, caù nhaân, tieàn göûi khoâng kyø haïn cuûa caùc toå chöùc tín duïng khaùc. Vôùi loaïi tieàn göûi naøy khaùch haøng coù theå linh hoaït söû duïng, ñöôïc laäp thö chuyeån tieàn, phaùt haønh seùc ruùt tieàn töø taøi khoaûn moät caùch töï do. Caùc chuû taøi khoaûn göûi tieàn vaøo taøi khoaûn khoâng nhaèm muïc ñích höôûng laõi maø nhaèm phuïc vuï nhu caàu giao dòch thanh toaùn cho chính mình. Do ñoù, ñoái vôùi loaïi saûn phaåm naøy ngaân haøng caàn phaûi coù nhöõng thuû tuïc nhanh choùng, thuaän lôïi, an toaøn thì khaû naêng thu huùt khaùch haøng caøng cao. - Nhoùm 2 : Voán huy ñoäng ñònh kyø, bao goàm tieàn göûi ñònh kyø, tieàn göûi tieát kieäm cuûa caùc caù nhaân, toå chöùc, tieàn phaùt haønh kyø phieáu, traùi phieáu, Ñaëc ñieåm cuûa loaïi nguoàn voán naøy laø khaùch haøng chæ ñöôïc ruùt tieàn khi ñaùo haïn (tuy nhieân trong ñieàu kieän bình thöôøng caùc ngaân haøng vaãn cho pheùp khaùch haøng ñöôïc ruùt tieàn tröôùc kyø haïn). Ñoái vôùi voán huy ñoäng ñònh kyø, ngöôøi göûi tieàn coù muïc ñích xaùc ñònh laø höôûng laõi, vì vaäy hoï seõ choïn ngaân haøng naøo coù laõi suaát cao hôn ñeå göûi tieàn vaøo. Vôùi lyù do ñoù, caùc ngaân haøng thöôøng söû duïng coâng cuï laõi suaát ñeå thu huùt nguoàn voán naøy. Caïnh tranh laõi suaát trôû thaønh moät trong nhöõng loaïi caïnh tranh hôïp lyù vaø gay gaét trong giai ñoaïn hoäi nhaäp hieän nay, ngaân haøng naøo coù laõi suaát cao hôn, khuyeán maõi nhieàu hôn, tieáp thò toát hôn thì seõ coù lôïi theá trong vieäc thu huùt tieàn göûi cuûa khaùch haøng. Dòch vuï chieát khaáu thöông phieáu vaø chöùng töø coù giaù : Vieäc ngaân haøng mua caùc thöông phieáu vaø chöùng töø coù giaù ngaén haïn chöa ñeán haïn thanh toaùn goïi laø chieát khaáu. Nghieäp vuï chieát khaáu giuùp caùc chuû sôû höõu chöùng töø khoâi phuïc
14. 14 naêng löïc thanh toaùn. Ñaây laø nghieäp vuï ñöôïc öa chuoäng khoâng nhöõng ñoái vôùi khaùch haøng maø coøn caû ngaân haøng vì ñaây laø nghieäp vuï cho vay coù ñaûm baûo baèng chöùng töø coù giaù, ruûi ro tín duïng ôû möùc ñoä thaáp. Dòch vuï cho vay : Hoaït ñoäng cho vay bao goàm cho vay thöông maïi, cho vay tieâu duøng, cho vay chieát khaáu giaáy tôø coù giaù, Tuyø theo nhu caàu veà thôøi gian vay voán cuûa khaùch haøng maø ngaân haøng aùp duïng caùc hình thöùc cho vay ngaén haïn, trung haïn vaø daøi haïn. Laõi suaát cho vay aùp duïng theo nhu caàu treân thò tröôøng hoaëc theo quan heä tín nhieäm laãn nhau ñeå aùp duïng möùc laõi suaát cho vay phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng cho vay. Dòch vuï thanh toaùn : Haàu heát caùc giao dòch thanh toaùn giöõa caùc khaùch haøng trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi ñeàu ñöôïc thöïc hieän qua ngaân haøng. Nhôø vieäc naém giöõ taøi khoaûn cuûa khaùch haøng, ñoàng thôøi thoâng qua vieäc kieåm soaùt chöùng töø thanh toaùn maø caùc ngaân haøng hoaøn toaøn coù khaû naêng thöïc hieän caùc dòch vuï thanh toaùn theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng. Hieän nay, caùc NHTM ôû Vieät Nam söû duïng caùc dòch vuï thanh toaùn nhö : thanh toaùn seùc, uûy nhieäm thu, uûy nhieäm chi, thö tín duïng, hoái phieáu, leänh phieáu, theû thanh toaùn, Dòch vuï trao ñoåi ngoaïi teä : dòch vuï naøy raát phaùt trieån trong giai ñoaïn hieän nay nhaèm ñaùp öùng nhu caàu trao ñoåi mua baùn trong hoaït ñoäng ngoaïi thöông. Ngaân haøng ñöùng ra mua, baùn moät loaïi tieàn naøy ñeå laáy moät loaïi tieàn khaùc nhaèm muïc ñích thu lôïi nhuaän. Dòch vuï uûy thaùc : Ngaân haøng nhaän thöïc hieän caùc coâng vieäc maø khaùch haøng uyû thaùc nhö : baûo quaûn taøi saûn cho caùc caù nhaân, baûo quaûn chöùng thö quan troïng, baûo quaûn vaø löu giöõ chöùng khoaùn cuûa khaùch haøng, phaùt haønh coå phieáu, traùi phieáu hoä, traû laõi, traû goác, traû coå töùc, cho caùc toå chöùc phaùt haønh chöùng töø coù giaù.
15. 15 Ngoaøi ra, coøn coù caùc saûn phaåm dòch vuï truyeàn thoáng khaùc nhö : dòch vuï ngaân quyõ, dòch vuï chuyeån tieàn, dòch vuï cung caáp caùc taøi khoaûn giao dòch, . Caùc saûn phaåm dòch vuï truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng ñöôïc caûi tieán theo höôùng hoaøn chænh hôn, goïn veà thuû tuïc, ruùt ngaén ñöôïc thôøi gian giao dòch, caùc ngaân haøng ñaõ höôùng tôùi vieäc xuaát phaùt töø nhu caàu cuûa khaùch haøng hôn laø aùp ñaët saûn phaåm mình coù. 1.1.2.2 Dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi : Dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi laø hình thöùc dòch vuï ngaân haøng môùi ñöôïc ñöa vaøo hoaït ñoäng cuûa toå chöùc tín duïng, ñöôïc ra ñôøi treân neàn caùc coâng ngheä môùi, ñem laïi caùc tieän ích môùi cho khaùch haøng. Moät soá dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi nhö : Dòch vuï theû ngaân haøng : Ngaân haøng caáp theû cho khaùch haøng coù taøi khoaûn duøng ñeå thanh toaùn tieàn mua haøng, chi traû tieàn dòch vuï, hay ruùt tieàn maët töï ñoäng thoâng qua caùc maùy ñoïc theû hay caùc maùy ruùt tieàn töï ñoäng ATM. Coâng ngheä thanh toaùn baèng theû coù nhieàu öu ñieåm so vôùi thanh toaùn baèng tieàn maët nhö : taäp trung voán tieàn göûi vaøo ngaân haøng, giaûm thieåu ruûi ro, choáng tham nhuõng vaø troán thueá, neân ñaõ nhanh choùng ñi vaøo cuoäc soáng. Dòch vuï quaûn lyù tieàn maët (ngaân quyõ) : laø hình thöùc quaûn lyù thu, chi hoä cho khaùch haøng, ñaàu tö caùc khoaûn tieàn maët thaëng dö ñeå sinh lôïi cho khaùch haøng. Dòch vuï thanh toaùn tieàn ñieän töû : Dòch vuï naøy cho pheùp moät doanh nghieäp, moät caù nhaân hay baát kyø toå chöùc naøo khaùc duø coù hay khoâng coù taøi khoaûn taïi ngaân haøng coù theå traû tieàn vaøo taøi khoaûn cuûa moät ngöôøi khaùc ôû ngaân haøng ñoù hay taïi moät ngaân haøng khaùc. Khaùch haøng laø doanh nghieäp thöôøng söû duïng dòch vuï naøy ñeå thöïc hieän thanh toaùn cho caùc nhaø cung caáp, caùc chuû nôï, Khaùch haøng caù nhaân thöôøng söû duïng dòch vuï naøy ñeå chuyeån tieàn cho ngöôøi thaân ôû xa hay göûi
16. 16 tieàn cho con ñi hoïc, Dòch vuï naøy raát höõu ích do chi phí thaáp, chuyeån tieàn nhanh, an toaøn, tieän lôïi. Dòch vuï ngaân haøng taïi nhaø : Vôùi dòch vuï ATM vaø dòch vuï chuyeån tieàn ñieän töû laø hai dòch vuï ngaân haøng ñieän töû coù nhöõng öu theá taïi ñieåm giao dòch thì dòch vuï ngaân haøng taïi nhaø coù nhöõng lôïi theá khaùc, ñoù laø : baèng nhöõng coâng cuï hoã trôï nhö ñieän thoaïi, maùy vi tính chuùng ta coù theå hoaït ñoäng giao dòch thanh toaùn, xem thoâng tin taïi nhaø maø khoâng caàn phaûi ñeán ngaân haøng. Moãi khaùch haøng coù moät maõ soá rieâng vaø moät maät khaåu rieâng do ngaân haøng cung caáp vaø ñöôïc giöõ bí maät nhaèm baûo ñaûm an toaøn nhaát cho caùc hoaït ñoäng giao dòch cuûa mình. Dòch vuï baûo quaûn vaø kyù göûi : Ngaân haøng nhaän baûo quaûn caùc coå phieáu, chöùng chæ quyõ ñaàu tö, caùc hôïp ñoàng baûo hieåm, caùc chöùng thö taøi saûn, di chuùc vaø caùc taøi saûn coù giaù khaùc. Nhöõng thöù naøy coù theå ñöôïc baûo quaûn theo phöông thöùc “môû” trong ñoù bieân lai seõ ghi chi tieát nhöõng gì ñöôïc löu giöõ, hoaëc theo phöông thöùc “kín” ñöôïc löu giöõ trong nhöõng chieác hoäp khoùa kín hay nhöõng phong bì daùn kín. Dòch vuï cho thueâ taøi chính : Ñaây laø phöông thöùc maø caùc doanh nghieäp nhôø ñoù maø coù nhöõng caáu kieän maùy, thieát bò, xe coä, maø khoâng caàn ñaàu tö voán. Caùc doanh nghieäp thieáu voán caàn mua taøi saûn phuïc vuï cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh, hoï coù theå ñeán caùc coâng ty thueâ mua ñeå thueâ taøi saûn vaø traû moät khoaûn phí theo thöông löôïng giöõa hai beân, taøi saûn naøy vaãn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa coâng ty cho thueâ trong thôøi gian doanh nghieäp thueâ taøi saûn. Dòch vuï thö baûo ñaûm thöïc hieän ñaáu thaàu : Caùc khaùch haøng cuûa ngaân haøng hoaït ñoäng trong lónh vöïc coâng nghieäp xaây döïng, khi tham gia ñaáu thaàu phaûi cung caáp moät thö baûo laõnh döï thaàu tröôùc khi ñöôïc pheùp ñaáu thaàu moät hôïp ñoàng. Thö baûo laõnh döï thaàu cho bieát raèng coâng ty seõ thöïc hieän nhöõng cam keát thi coâng khi truùng thaàu. Moät ngaân haøng thöôøng ñöôïc yeâu caàu cung caáp moät thö ñaûm baûo nhö
17. 17 vaäy vaø khi caáp thö thöôøng coù cam keát ñeàn buø nhöõng thieät haïi trong tröôøng hôïp khaùch haøng truùng thaàu khoâng thöïc hieän hôïp ñoàng vaø ngaân haøng bò yeâu caàu thanh toaùn theo caùc ñieàu khoaûn cuûa thö. Ngoaøi ra, coøn coù caùc loaïi thö baûo ñaûm khaùc nhö : thö baûo ñaûm thöïc hieän hôïp ñoàng, thö baûo ñaûm thanh toaùn tröôùc, Dòch vuï tö vaán taøi chính : Moät soá ngaân haøng ñaõ taäp trung vaøo cung caáp dòch vuï tö vaán ñeå ñaùp öùng nhu caàu tö vaán taøi chính vaø quaûn lyù caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Caùc doanh nghieäp naøy ñang gaëp khoù khaên veà taøi chính vaø vaán ñeà quaûn lyù, ngaân haøng höôùng daãn vaø tö vaán cho doanh nghieäp kieåm soaùt chi phí, ñònh giaù, ñaùnh giaù ñaàu tö cô baûn, döï baùo nguoàn thu nhaäp vaø quaûn lyù taøi saûn, chieán löôïc saûn xuaát kinh doanh, . Dòch vuï hôïp ñoàng trao ñoåi tín duïng (Credit Swap): laø hình thöùc hai toå chöùc tín duïng kyù keát hôïp ñoàng trao ñoåi cho nhau moät khoaûn tín duïng, chuû yeáu laø ñeå ña daïng hoùa danh muïc cho vay ñeå thöïc hieän caùc danh muïc tín duïng theo chính saùch tín duïng. Hôïp ñoàng quyeàn tín duïng (Credit Option): ngaân haøng kyù moät hôïp ñoàng vôùi toå chöùc kinh doanh quyeàn (Option dealer) vôùi noäi dung baùn quyeàn seõ thanh toaùn toaøn boä khoaûn tín duïng neáu khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï vaø laõi hoaëc khoâng traû heát nôï vaø laõi. Neáu khaùch haøng traû heát nôï vaø laõi, ngaân haøng mua quyeàn seõ maát heát phí mua quyeàn. Hôïp ñoàng trao ñoåi caùc khoaûn tín duïng ruûi ro : ngaân haøng mua moät hôïp ñoàng baùn khoaûn tín duïng ruûi ro cho moät ngaân haøng khaùc vaø do ñoù khi khaùch haøng khoâng traû ñöôïc nôï, laõi thì ngaân haøng baùn quyeàn seõ thanh toaùn phaàn cheânh leäch giöõa nôï vaø laõi maø khaùch haøng khoâng thanh toaùn ñöôïc sau khi tröø ñi giaù trò taøi saûn ñaûm baûo ñaõ ñöôïc thanh lyù. Giaù trò thanh toaùn = (giaù trò khoaûn tín duïng + laõi) – (giaù trò khaùch haøng thanh toaùn + giaù trò taøi saûn ñaûm baûo ñöôïc thanh lyù)
18. 18 Traùi phieáu raøng buoäc : ngaân haøng mua traùi phieáu cuûa doanh nghieäp vaø coù cam keát raèng neáu döï aùn bò loã thì ngaân haøng seõ khoâng thu laõi hoaëc thu laõi moät phaàn. Saûn phaåm naøy nhaèm naâng cao traùch nhieäm cuûa ngaân haøng trong vieäc chia seõ ruûi ro cuûa döï aùn maø ngaân haøng taøi trôï. Ngoaøi ra, coøn coù moät soá dòch vuï ngaân haøng môùi ngaøy caøng ñöôïc aùp duïng roäng raõi taïi caùc NHTM nhö : cung caáp dòch vuï höu trí, dòch vuï moâi giôùi ñaàu tö chöùng khoaùn, dòch vuï quyõ töông hoã vaø trôï caáp, baùn caùc dòch vuï baûo hieåm, home banking, phone banking, electronic banking, internet banking, 1.1.3 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng : 1.1.3.1 Caùc nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng : * Caùc toå chöùc nhaän tieàn göûi : ñöôïc toå chöùc döôùi caùc hình thöùc : ngaân haøng thöông maïi, hieäp hoäi tieát kieäm vaø cho vay, ngaân haøng tieát kieäm töông trôï (Multual saving bank), lieân hieäp tín duïng (Credit Union) * Caùc toå chöùc tieát kieäm theo hôïp ñoàng : ñoù laø caùc loaïi coâng ty baûo hieåm, coâng ty taùi baûo hieåm vaø caùc quyõ trôï caáp caùc dòch vuï baûo hieåm vaø dòch vuï lieân quan ñeán baûo hieåm nhaèm muïc ñích phaân taùn vaø chia seõ ruûi ro trong neàn kinh teá. 1.1.3.2 Caùc ñoái töôïng coù nhu caàu söû duïng dòch vuï ngaân haøng : * Chính phuû : Chính phuû tham gia vaøo thò tröôøng dòch vuï taøi chính vôùi tö caùch laø ngöôøi caàn dòch vuï taøi chính trong tröôøng hôïp Chính phuû tieán haønh huy ñoäng caùc nguoàn taøi chính phuïc vuï muïc tieâu ñaàu tö phaùt trieån neàn kinh teá – xaõ hoäi nhö phaùt haønh traùi phieáu Chính phuû, traùi phieáu chính quyeàn ñòa phöông, . * Caùc doanh nghieäp vaø toå chöùc kinh teá – xaõ hoäi : ñaây laø nhöõng khaùch haøng quan troïng nhaát cuûa dòch vuï taøi chính treân caû hai phöông dieän cung vaø caàu caùc nguoàn taøi chính. Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, caùc doanh nghieäp coù nhu caàu söû duïng caùc dòch vuï taøi chính ngaøy caøng nhieàu, ñoàng thôøi chính hoï cuõng trôû thaønh löïc löôïng cung caáp ñoäng löïc cho söï phaùt trieån dòch vuï taøi chính cuûa caùc ngaân haøng.
19. 19 * Daân cö : taàng lôùp daân cö tham gia vaøo thò tröôøng taøi chính thoâng qua vieäc söû duïng hieäu quaû hôn lôïi ích töø söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng nhö caùc hình thöùc göûi tieàn, mua chöùng chæ tieàn göûi, tín duïng tieâu duøng, tín duïng traû goùp, vay voán laäp doanh nghieäp, du hoïc, nhu caàu caù nhaân, thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët qua ngaân haøng, 1.1.3.3 Giaù caû cuûa dòch vuï taøi chính : Giaù caû dòch vuï taøi chính laø moät vaán ñeà raát quan troïng, coù taùc ñoäng lôùn ñeán söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng cuõng nhö caùc chuû theå cung caáp dòch vuï taøi chính. Giaù caû caùc loaïi dòch vuï taøi chính quaù cao hay quaù thaáp ñeàu coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính. Trong tröôøng hôïp giaù caû caùc loaïi dòch vuï taøi chính quaù cao, khaùch haøng seõ gaëp khoù khaên trong vieäc tieáp caän vaø söû duïng caùc loaïi dòch vuï taøi chính; ngöôïc laïi trong tröôøng hôïp giaù caû caùc loaïi dòch vuï taøi chính quaù thaáp thì caùc chuû theå cung caáp dòch vuï taøi chính seõ gaëp khoù khaên trong vieäc kinh doanh, nhieàu khaû naêng daãn ñeán thua loã vaø phaù saûn. Nhö vaäy, trong caû hai tröôøng hôïp treân ñeàu ñöa ñeán taùc ñoäng tieâu cöïc laø thu heïp thò tröôøng dòch vuï taøi chính, do ñoù, giaù caû caùc loaïi dòch vuï taøi chính caàn phaûi ñöôïc xaùc ñònh ôû möùc thích hôïp theo söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi, söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính. 1.1.3.4 Moâi tröôøng phaùp lyù : Heä thoáng khung phaùp luaät do Nhaø nöôùc thieát laäp nhaèm quy ñònh caùc nguyeân taéc hoaït ñoäng cô baûn cuûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính. Yeâu caàu cô baûn ñoái vôùi heä thoáng khung phaùp luaät laø phaûi thoáng nhaát, oån ñònh, roõ raøng minh baïch, phaûi keát hôïp, vaän duïng caùc tieâu chuaån chung ñaõ ñöôïc thöøa nhaän treân phaïm vi toaøn theá giôùi. 1.1.3.5 Heä thoáng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc :
20. 20 Treân cô sôû heä thoáng phaùp luaät ñaõ ñöôïc ban haønh, caàn phaûi toå chöùc moät heä thoáng caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc ñeå ñieàu haønh vaø quaûn lyù thò tröôøng dòch vuï taøi chính theo heä thoáng phaùp luaät naøy. Cô cheá vaø heä thoáng cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc caàn ñaûm baûo moät soá yeâu caàu sau : quaûn lyù nhaø nöôùc khoâng mang tính quaûn lyù haønh chính can thieäp tröïc tieáp, quaù saâu vaøo hoaït ñoäng kinh doanh treân thò tröôøng, maø phaûi mang tính chaát quaûn lyù vó moâ, ñònh höôùng thoâng qua heä thoáng phaùp luaät vaø caùc coâng cuï thò tröôøng ñeå ñieàu chænh thò tröôøng hoaït ñoäng theo khuoân khoå phaùp luaät, phuïc vuï muïc ñích quaûn lyù vó moâ chung cuûa toaøn boä neàn kinh teá quoác daân; heä thoáng cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc caàn ñaûm baûo goïn nheï, giaûm thieåu caùc thuû tuïc haønh chính gaây caûn trôû cho hoaït ñoäng thò tröôøng dòch vuï taøi chính. 1.1.3.6 Môû cöûa vaø hoäi nhaäp trong lónh vöïc dòch vuï taøi chính : Vaán ñeà cô baûn trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá veà dòch vuï taøi chính cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi laø môû cöûa töøng böôùc cho söï tham gia cuûa nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy coù nghóa laø nhaø nöôùc kieåm soaùt söï tham gia cuûa caùc chuû theå cung caáp dòch vuï taøi chính coù theå laøm taêng tính caïnh tranh vaø hieäu quaû trong toaøn boä neàn kinh teá. Caïnh tranh veà dòch vuï taøi chính seõ ñem laïi lôïi ích cho khaùch haøng thoâng qua vieäc töï do hôn khi löïa choïn caùc loaïi dòch vuï, löïa choïn ñöôïc nhaø cung caáp toát hôn vôùi giaù caû caïnh tranh, . 1.1.4 Vai troø cuûa söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá : Thöù nhaát, ñaûm baûo caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi nhaát laø trong boái caûnh toaøn caàu hoùa coù theå dieãn ra troâi chaûy, nhanh choùng vaø thuaän tieän vì thöïc teá khoù coù theå tìm thaáy moät hoaït ñoäng kinh teá naøo laïi khoâng coù moái lieân heä hoaëc phuï thuoäc vaøo caùc dòch vuï ngaân haøng.
21. 21 Thöù hai, vôùi nguoàn voán cung caáp cho caùc chuû theå trong neàn kinh teá thoâng qua hoaït ñoäng tín duïng, ngaân haøng giuùp cho caùc doanh nghieäp, caù nhaân taêng theâm naêng löïc saûn xuaát kinh doanh, goùp phaàn khoâng nhoû vaøo quaù trình phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát trong xaõ hoäi, thöïc hieän chính saùch phaùt trieån kinh teá cuûa nhaø nöôùc trong töøng thôøi kyø. Quan troïng hôn, nguoàn voán naøy seõ taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp taêng khaû naêng caïnh tranh khoâng chæ ôû thò tröôøng trong nöôùc maø coøn treân thò tröôøng theá giôùi do caùc doanh nghieäp coù ñieàu kieän veà voán ñeå coù theå trang bò nhöõng phöông tieän saûn xuaát hieän ñaïi, tieáp caän kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät tieân tieán, . Thöù ba, hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng coøn goùp phaàn ñaûm baûo theá caân baèng giöõa hoaït ñoäng kinh teá ñoái noäi vôùi kinh teá ñoái ngoaïi thoâng qua vieäc hoã trôï voán cho hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu, thöïc hieän dòch vuï thanh toaùn quoác teá. Thöù tö, goùp phaàn gia taêng thu nhaäp quoác daân, taïo coâng aên vieäc laøm cho haøng trieäu ngöôøi lao ñoäng. Thöù naêm, do dòch vuï taøi chính ngaân haøng lieân quan maät thieát tôùi vieäc thöïc hieän caùc luoàng chu chuyeån voán quoác teá, thöïc hieän caùc dòch vuï giuùp cho hoaït ñoäng ngoaïi thöông phaùt trieån, neân ñaây cuõng laø lónh vöïc quan troïng ñeå gaén keát neàn kinh teá cuûa moät quoác gia vôùi neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi, do vaäy khi moät quoác gia ñaõ noùi ñeán hoäi nhaäp kinh teá quoác teá khoâng theå khoâng ñeà caäp ñeán hoäi nhaäp ñoái vôùi lónh vöïc taøi chính ngaân haøng. 1.2 Toång quan veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc taøi chính – ngaân haøng : 1.2.1 Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng : Ngaân haøng, moät ñònh cheá taøi chính quan troïng trong heä thoáng taøi chính quoác gia, khoâng theå ñöùng ngoaøi tieán trình hoäi nhaäp neàn kinh teá cuûa baát kyø quoác gia naøo, neáu quoác gia ñoù ñaõ böôùc vaøo voøng xoaùy cuûa hoäi nhaäp vaø toaøn caàu hoùa.
22. 22 Hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng laø quaù trình chuû ñoäng gaén keát hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa moãi quoác gia vôùi hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng trong khu vöïc vaø theá giôùi, thoâng qua caùc noã löïc töï do hoùa vaø môû cöûa hoaït ñoäng ngaân haøng trong nöôùc vaø ñieàu kieän caùc hoaït ñoäng ñoù phaûi phuø hôïp vôùi thoâng leä, vôùi luaät phaùp quoác teá. Möùc ñoä hoäi nhaäp veà ngaân haøng ñöôïc ño baèng möùc ñoä môû cöûa cho hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa nöôùc ngoaøi treân thò tröôøng noäi ñòa, cuï theå hôn laø möùc ñoä dôõ boû caùc giôùi haïn, raøo caûn ngaên caùch hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc vôùi hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng trong khu vöïc vaø theá giôùi, möùc ñoä xaâm nhaäp hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa quoác gia ñoù treân thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Noùi moät caùch khaùc möùc ñoä môû cöûa hoaït ñoäng ngaân haøng gaén lieàn vôùi möùc ñoä töï do hoùa taøi chính, tieàn teä, tín duïng vaø ngaân haøng. Töï do hoùa taøi chính tieàn teä caøng saâu roäng thì möùc ñoä hoäi nhaäp ngaân haøng caøng nhanh choùng. 1.2.2 Nhöõng taùc ñoäng cuûa hoäi nhaäp quoác teá veà taøi chính ngaân haøng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån : * Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc : - Hoäi nhaäp quoác teá veà taøi chính ngaân haøng thuùc ñaåy caùc ngaân haøng phaûi töï hoaøn thieän vaø phaùt trieån ñeå hoaït ñoäng kinh doanh coù hieäu quaû hôn trong ñieàu kieän caïnh tranh ngaøy caøng khoác lieät vaø phöùc taïp. - Khi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng treân thò tröôøng noäi ñòa, söï chuyeån giao coâng ngheä seõ dieãn ra neáu coù söï dòch chuyeån lao ñoäng coù tay ngheà cao trong lónh vöïc ngaân haøng, hoaëc chuyeån giao qua caùc chöông trình ñaøo taïo. Söï chuyeån giao naøy seõ laøm cho trình ñoä quaûn lyù khu vöïc ngaân haøng ñöôïc naâng cao, ñaëc bieät trong quaûn lyù tín duïng, quaûn lyû ruûi ro trong ngaân haøng noùi chung vaø ñoái vôùi coâng cuï taøi chính phaùi sinh noùi rieâng, do khaû naêng ñònh giaù cuûa caùc ngaân
23. 23 haøng nöôùc ngoaøi ñoái vôùi caùc saûn phaåm naøy toát hôn vì hoïc coù nhieàu kinh nghieäm hôn. - Hoäi nhaäp vaøo heä thoáng ngaân haøng quoác teá, ngaân haøng cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån coù ñieàu kieän tranh thuû nguoàn löïc taøi chính töø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñeå phaùt trieån, tieáp caän ñöôïc thò tröôøng môùi cuõng nhö coù theå taêng hieäu quaû kinh doanh nhôø taäp trung vaøo lôïi theá so saùnh cuûa mình, ngoaøi vieäc baét buoäc tieát giaûn caùc chi phí moät caùch hôïp lyù. - Vôùi vieäc phaûi thöïc hieän moät “luaät chôi” chung treân thò tröôøng toaøn caàu baét buoäc Chính phuû caùc nöôùc cuõng nhö ngaân haøng trung öông cuûa moãi nöôùc phaûi thieát laäp caùc quy cheá quaûn lyù, kinh doanh sao cho phuø hôïp vôùi quy taéc thoâng leä chung vaø caùc ngaân haøng thöông maïi muoán hoaït ñoäng toát trong ñieàu kieän hoäi nhaäp thì maëc nhieân phaûi tuaân thuû caùc quy cheá naøy. Ñieàu ñoù laøm cho hoaït ñoäng ngaân haøng deã kieåm soaùt hôn vaø kieåm soaùt chaët cheõ hôn, nhöng cuõng seõ thoâng thoaùng hôn do Chính phuû seõ loaïi boû nhöõng can thieäp khoâng phuø hôïp vôùi cô cheá thò tröôøng. * Nhöõng taùc ñoäng baát lôïi : - Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì quaù trình hoäi nhaäp dieãn ra trong ñieàu kieän baûn thaân heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc hoaït ñoäng coøn keùm hieäu quaû vaø voán nhoû beù. Ñieàu ñoù coù theå daãn ñeán tình traïng ñeå caïnh tranh, caùc ngaân haøng seõ chaáp nhaän moät möùc ruûi ro cao hôn vôùi hy voïng thu huùt ñöôïc nhieàu laõi hôn ñeå caûi thieän tình hình taøi chính. Caùch phaûn öùng nhö vaäy coù theå laøm cho heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc seõ khoâng phaùt trieån maïnh hôn maø coøn gaëp ruûi ro cao hôn. - Môû cöûa vaø hoäi nhaäp hoaït ñoäng ngaân haøng laø chaáp nhaän tham gia vaøo luaät chôi chung bình ñaúng aùp duïng cho taát caû caùc nöôùc. Trong ñieàu kieän ñoù tình traïng dòch chuyeån thò phaàn huy ñoäng voán vaø cho vay töø caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc sang caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi chaéc chaén seõ xaûy ra. Caùc ngaân
24. 24 haøng nöôùc ngoaøi coù theå seõ thu huùt, giaønh ñöôïc caùc khaùch haøng truyeàn thoáng, coù ñoä tín nhieäm cao töø tay caùc NHTM trong nöôùc, baùn buoân vôùi caùc doanh nghieäp, khaùch haøng toát nhaát vaø ñeå laïi cho caùc ngaân haøng trong nöôùc nhöõng khaùch haøng nhoû, nhieàu ruûi ro. Caùc ngaân haøng trong nöôùc coù theå seõ gaëp phaûi tình traïng bò caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi chuyeån ruûi ro khi hoï cho vay thoâng qua caùc ngaân haøng trong nöôùc. - Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuõng ñöôïc pheùp tham gia ñaàu tö goùp voán vaøo caùc ngaân haøng noäi ñòa, töø ñoù seõ tham gia vaøo quaù trình quaûn trò caùc ngaân haøng, do ñoù khaû naêng “bò thoân tính” cuûa caùc ngaân haøng noäi ñòa seõ coù theå xaûy ra neáu nhö caùc ngaân haøng naøy khoâng coù khaû naêng kieåm soaùt toát ñoái taùc cuûa mình cuõng nhö khoâng ñuû voán ñeå giöõ ñöôïc tyû leä ôû möùc kieåm soaùt. ÔÛ möùc ñoä cao hôn, quaù trình thaâm nhaäp naøy coù theå laøm cho hoaït ñoäng tieàn teä ngaân haøng khoâng phaùt trieån theo ñònh höôùng cuûa nhaø nöôùc laø phuïc vuï cho lôïi ích cuûa coäng ñoàng maø chuyeån sang phuïc vuï cho muïc ñích toái ña hoùa lôïi nhuaän cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. - Cuøng vôùi vieäc thu huùt, giaønh ñöôïc caùc khaùch haøng toát, caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi vôùi nhöõng ñieàu kieän veà cô sôû vaät chaát, kinh nghieäm quaûn lyù, söû duïng nguoàn nhaân löïc seõ thu huùt caû nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä cao cuûa caùc NHTM Vieät Nam, ñaëc bieät laø caùc NHTMNN. Söï dòch chuyeån nguoàn nhaân löïc nhö vaäy seõ laøm cho caùc NHTM Vieät Nam – voán ñaõ thieáu nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä, laïi caøng thieáu hôn. - Ñoái vôùi ngaân haøng trung öông, hoäi nhaäp taøi chính quoác teá seõ laøm giaûm ñi tính ñoäc laäp cuûa chính saùch tieàn teä hoaëc chính saùch tyû giaù do aûnh höôûng cuûa quaù trình töï do di chuyeån caùc luoàng voán. Neáu ngaân haøng trung öông muoán duy trì moät chính saùch tieàn teä ñoäc laäp thì buoäc phaûi thaû noåi tyû giaù vaø ngöôïc laïi. Söï löïa choïn
25. 25 naøy taïo ra söùc eùp raát lôùn cho ngaân haøng trung öông trong quaûn lyù tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng. - Hoäi nhaäp trong lónh vöïc ngaân haøng laøm gia taêng tính phöùc taïp trong quaûn lyù, giaùm saùt hoaït ñoäng ngaân haøng caû taàm vó moâ laãn vi moâ. Neáu khoâng coù ñuû naêng löïc vaø kinh nghieäm quaûn lyù thì hoaït ñoäng kieåm soaùt ngaân haøng khoâng hieäu quaû vaø khoù coù theå can thieäp kòp thôøi khi xuaát hieän caùc haønh vi nguy haïi cho hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng noùi rieâng, cuõng nhö neàn kinh teá noùi chung. 1.2.3 Nhöõng nguyeân taéc phaûi tuaân thuû khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng : Ngaân haøng laø moät trong nhöõng lónh vöïc trong cam keát môû cöûa thò tröôøng dòch vuï khi hoäi nhaäp, vì vaäy hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng caàn tuaân thuû nhöõng nguyeân taéc quoác teá veà lónh vöïc dòch vuï ñaõ ñöôïc ñöa ra nhö sau : * Nguyeân taéc Toái hueä quoác (MFN) : Nguyeân taéc MFN ñöôïc hieåu laø neáu moät nöôùc daønh cho moät nöôùc thaønh vieân moät söï ñoái xöû öu ñaõi naøo ñoù thì nöôùc naøy cuõng phaûi daønh söï öu ñaõi ñoù cho taát caû caùc nöôùc thaønh vieân khaùc. Ñaây ñöôïc xem laø nguyeân taéc neàn taûng quan troïng khi hoäi nhaäp quoác teá. * Nguyeân taéc ñaõi ngoä quoác gia (NT) : Nguyeân taéc naøy quy ñònh caùc thaønh vieân phaûi daønh cho caùc dòch vuï vaø caùc nhaø cung caáp dòch vuï nöôùc ngoaøi söï ñoái xöû gioáng nhö hoï daønh cho dòch vuï vaø caùc nhaø cung caáp dòch vuï töông töï trong nöôùc. * Nguyeân taéc tieáp caän thò tröôøng : thöïc chaát cuûa nguyeân taéc naøy laø yeâu caàu moãi nöôùc chaáp nhaän ñeå caùc thaønh vieân cung öùng dòch vuï cho phaùp nhaân vaø theå nhaân nöôùc mình theo boán phöông thöùc : Cung öùng qua bieân giôùi; Tieâu duøng ngoaøi laõnh thoå; Hieän dieän thöông maïi; Hieän dieän theå nhaân * Nguyeân taéc minh baïch hay coâng khai : Minh bacïh laø moät trong nhöõng nguyeân taéc then choát cuûa töï do hoùa ña phöông. Noù cho pheùp phaùt hieän nhöõng
26. 26 haïn cheá vaø nhöõng bieän phaùp baûo hoä traùi qui ñònh cuûa moãi nöôùc thaønh vieân. Ñeå ñaûm baûo tính minh baïch, yeâu caàu caùc nöôùc thaønh vieân phaûi coâng boá coâng khai caùc luaät, qui ñònh vaø caùc quyeát ñònh coù lieân quan ñeán thöông maïi dòch vuï ñeå cho coâng chuùng vaø toaøn theá giôùi bieát tröôùc khi chuùng coù hieäu löïc. Moïi yeâu caàu veà thoâng tin, thaéc maéc vaø bình luaän ñeàu coù theå giaûi ñaùp. 1.2.4 Caùc ñieàu kieän tieàn ñeà caàn coù ñeå phaùt trieån heä thoáng ngaân haøng trong ñieàu kieän hoäi nhaäp ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån : Ñeå phaùt trieån ngaân haøng vaø hoäi nhaäp trong lónh vöïc naøy coù hieäu quaû caàn taïo laäp nhöõng ñieàu kieän tieàn ñeà sau : Thöù nhaát, xaùc ñònh ñuùng quan ñieåm kieåm soaùt dòch vuï taøi chính – ngaân haøng trong khi tham döï vaøo quaù trình toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá Thöù hai, hieåu bieát roõ caùc noäi dung chuû yeáu cuûa caùc cam keát quoác teá vaø khu vöïc veà hoäi nhaäp dòch vuï ngaân haøng. Thöù ba, thieát laäp vaø duy trì caùc chính saùch kinh teá vó moâ phuø hôïp vôùi tieán trình hoäi nhaäp Thöù tö, xaây döïng heä thoáng luaät leä, chính saùch thoáng nhaát phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Thöù naêm, cuûng coá vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng. 1.2.5 Moät soá kinh nghieäm quoác teá veà phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng trong ñieàu kieän hoäi nhaäp : 1.2.5.1 Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác : Tröôùc khi gia nhaäp WTO, Chính phuû Trung Quoác ñaõ ban haønh môùi, söûa ñoåi, boå sung haøng loïat caùc vaên baûn quy phaïm phaùp luaät veà taøi chính, ngaân haøng theo quy ñònh cuûa Hieäp ñònh veà thöông maïi – dòch vuï (GATS); tieán haønh ñoåi môùi heä thoáng ngaân haøng theo loä trình rieâng, taïo ra söï caïnh tranh “haïn cheá” trong khu
27. 27 vöïc naøy vaø keát quaû laø heä thoáng ngaân haøng Trung Quoác ñaõ khaù töï tin ñeå chuaån bò cho vieäc thöïc hieän cam keát taïi GATS. Cuï theå : Naêm 1987 – 1988 : cho pheùp TCTD nöôùc ngoøai thaønh laäp taïi moät soá thaønh phoá vaø ñaëc khu kinh teá. Naêm 1987 – 1991 : phaùt trieån nhanh caùc trung gian taøi chính phi ngaân haøng vaø hôïp taùc xaõ tín duïng, cho pheùp caùc ngaân haøng caïnh tranh theo cô cheá thò tröôøng coù kieåm soùat. Naêm 1991 – 1996 : ña daïng hoùa khu vöïc taøi chính, thaønh laäp sôû giao dòch chöùng khoùan vaø thò tröôøng lieân ngaân haøng, thaønh laäp ngaân haøng Chính phuû, cho pheùp caùc TCTD nöôùc ngoøai ñöôïc thaønh laäp ôû lónh vöïc phi ngaân haøng nhö baûo hieåm nhaân thoï vaø phi nhaân thoï, môû roäng phaïm vi hoïat ñoäng cuûa ngaân haøng nöôùc ngoøai (ngaân haøng nöôùc ngoøai ñöôïc kinh doanh baèng nhaân daân teä vaø hoïat ñoäng taïi 23 thaønh phoá cuûa Trung Quoác), ñoàng thôøi ban haønh caùc quy ñònh veà môû cöûa vaø giaùm saùt caùc TCTD nöôùc ngoøai. Naêm 1997 – 2001 : giaûi quyeát caùc vaán ñeà danh muïc ñaàu tö cuûa caùc NHTM. Chuaån bò cho vieäc gia nhaäp WTO ñaõ ñaåy nhanh caûi caùch NHTM nhaø nöôùc vaø tieáp tuïc nôùi loûng hoïat ñoäng cho TCTD nöôùc ngoøai; thöïc hieän chöông trình taùi cô caáu vaø hôïp nhaát trong khu vöïc taøi chính, ngaân haøng; taêng cöôøng giaùm saùt, buoäc caùc NHTM tuaân thuû nghieâm ngaët quy ñònh cuûa ngaân haøng Trung öông; ñaåy maïnh cô caáu laïi khu vöïc taøi chính trong nöôùc; khuyeán khích caïnh tranh trong nöôùc baèng caùch thaønh laäp theâm nhieàu ngaân haøng thuoäc sôû höõu Chính phuû; môû cöûa cho pheùp caïnh tranh quoác teá trong khu vöïc taøi chính; tieáp tuïc caûi caùch phaùp luaät veà ngaân haøng, taøi chính nhaèm taêng khaû naêng caïnh tranh khu vöïc taøi chính, ngaân haøng sau khi laø thaønh vieân WTO.
28. 28 Theo cam keát taïi WTO, Trung Quoác ñaõ thöïc hieän chænh söûa haøng loïat caùc luaät vaø quy ñònh luaät; ñoàng thôøi thaønh laäp moät cô quan ñaëc bieät ñeå baùo caùo kòp thôøi vôùi WTO veà caùc chính saùch kinh teá vaø thöông maïi lieân quan, vieäc thöïc hieän ñeå ñaûm baûo tính minh baïch cuûa caùc chính saùch ñoù. Song song vôùi hoøan chænh moâi tröôøng phaùp lyù, Chính phuû vaø ngaân haøng Trung Quoác ñaõ thöïc hieän haøng loïat caùc giaûi phaùp ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa khu vöïc ngaân haøng vaø hoã trôï cho khu vöïc ngaân haøng, doanh nghieäp phaùt trieån nhö : phaùt trieån thò tröôøng taøi chính theo nguyeân taéc thò tröôøng; naâng cao quaûn trò taïi caùc NHTM baèng nhieàu bieän phaùp khaùc nhau (tinh giaûm khoûang 73% laõnh ñaïo, môøi chuyeân gia nöôùc ngoøai tham gia quaûn trò ñieàu haønh, giaûm bieân cheá nhaát laø ñoái vôùi soá caùn boä trình ñoä thaáp, ); giaûm toác ñoä cho vay; taêng cöôøng ñaøo taïo, . Ñeå trôû thaønh thaønh vieân cuûa WTO, caùc cam keát veà GATS cuûa Chính phuû Trung Quoác ñöôïc thöïc hieän vôùi moät loä trình môû song song vôùi caùc caûi caùch trong nöôùc. Sau 4 naêm, keå töø khi Trung Quoác trôû thaønh thaønh vieân cuûa WTO, caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai môùi ñöôïc thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng Trung Quoác. Cho ñeán naêm 2006, caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai coøn phaûi chòu nhöõng giôùi haïn veà yeâu caàu voán löu ñoäng, yeâu caàu an toøan voán cao, cho vay baèng ngoïai teä phaûi ñöôïc söï cho pheùp raát chaët cheõ veà ngoïai hoái, laõi suaát caùc khoûan tieàn göûi baèng ngoïai teä vaãn bò haïn cheá, Vôùi söï cam keát “khoân ngoan” cuûa Chính phuû Trung Quoác ñaõ baûo hoä ñöôïc heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc, cô cheá cho caùc ngaân haøng hoïat ñoäng ñöôïc söûa ñoåi, boå sung moät caùch thaän troïng ñaõ cho pheùp caùc ngaân haøng trong nöôùc coù thôøi gian ñeå caûi caùch, naâng cao naêng löïc caïnh tranh tröôùc khi chôi cuøng saân vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai. 1.2.5.2 Kinh nghieäm cuûa moät soá nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ (ASEAN) :
29. 29 Phaàn lôùn caùc nöôùc ASEAN laø thaønh vieân WTO töø 1995, nhöng haàu nhö khoâng phaûi thöïc hieän caùcc nghóa vuï cuûa GATS. Trong cuoäc khuûng hoûang taøi chính (naêm 1997) ñaõ buoäc phaûi tieán haønh caûi caùch heä thoáng ngaân haøng theo caùc quy ñònh cuûa GATS vaø ñaõ ñöôïc nhöõng keát quaû ñaùng keå. Nhôø ñoù, heä thoáng ngaân haøng trong caùc nöôùc naøy ñaõ giöõa ñöôïc vai troø chuû ñaïo trong vieäc huy ñoäng tieát kieäm ôû möùc raát cao. Maët khaùc, caùc nöôùc ASEAN ñaõ tieán haønh ñoåi môùi maïnh meõ cô cheá hoïat ñoäng ngaân haøng theo höôùng môû roäng cöûa, xoùa boû raøo caûn cho caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai vaø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoøai; nhôø vaäy, ñaõ thu huùt moät löôïng ñaùng keå voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoøai vaø nôï vay chính thöùc cuûa Chính phuû; giuùp neàn kinh teá thoùat khoûi khuûng hoûang vaø phaùt trieån nhanh choùng. Chính phuû caùc nöôùc naøy ñaõ thöïc hieän caûi caùch heä thoáng ngaân haøng moät caùch trieät ñeå, taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc sôû höõu khaùc nhau veà ngaân haøng phaùt trieån, ñoàng thôøi thaâm nhaäp nhanh choùng vaøo thò tröôøng theá giôùi. Maëc duø moãi nöôùc coù ñaëc thuø rieâng, nhöng caùc nöôùc ASEAN ñaõ thöïc hieän moät soá giaûi phaùp töông töï nhau ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa heä thoáng ngaân haøng, cuï theå laø “ giaûm thieåu söï can thieäp veà chính trò trong vieäc phaân boå tín duïng cuûa heä thoáng ngaân haøng taïo ra hieäu quaû tín duïng toái ña; xoùa boû tín duïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc hoaëc caùc doanh nghieäp coù quan heä rieâng vôùi ñieàu kieän tín duïng deã daõi; xoùa boû söï raøng buoäc chaët cheõ giöõa Chính phuû vaø caùc ngaân haøng veà quaûn trò, ñieàu haønh, kinh doanh taïi caùc NHTM lôùn; taêng cöôøng vai troø ñoäc laäp trong vieäc thanh tra, giaùm saùt caùc ñònh cheá taøi chính; loïai boû trieät ñeå tö duy cho raèng Chính phuû laø ngöôøi cho caùc ngaân haøng vay cuoái cuøng vaø raèng Chính phuû khoâng theå ñeå caùc ngaân haøng phaù saûn; taêng cöôøng quaûn lyù vaø nhaän bieát ruûi ro ñoái vôùi caùc NHTM trong lónh vöïc hoã trôï cho caùc doanh nghieäp tieáp caän vôùi tín duïng nöôùc ngoøai; thöïc hieän chính saùch tyû giaù theo cô cheá thò tröôøng; khuyeán khích vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng voán;
30. 30 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 Trong chöông naøy, luaän vaên ñaõ ñeà caäp ñeán lyù luaän cô baûn veà dòch vuï ngaân haøng, trong ñoù coù khaùi nieäm dòch vuï ngaân haøng, caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng, caùc yeáu toá aûnh höôûng vaø vai troø cuûa söï phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi hoaït ñoäng neàn kinh teá, ñaëc bieät trong boái caûnh neàn kinh teá ñang böôùc vaøo tieán trình hoäi nhaäp. Keá tieáp, luaän vaên cuõng nghieân cöùu, phaân tích nhöõng taùc ñoäng tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa quaù trình hoäi nhaäp kinh teá ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng ñeå töø ñoù tìm hieåu nhöõng vaán ñeà maø moät quoác gia caàn giaûi quyeát ñeå coù theå phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån neàn kinh teá vaø hoäi nhaäp. Cuoái cuøng, luaän vaên cuõng nghieân cöùu tình hình phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng cuûa moät soá quoác gia coù ñieåm gaàn guõi vôùi Vieät Nam, töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm caàn thieát cho vieäc phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong boái caûnh hoäi nhaäp.
31. 31 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG DÒCH VUÏ NGAÂN HAØNG VIEÄT NAM TRONG THÔØI GIAN QUA 2.1 Thöïc traïng hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong thôøi gian qua : 2.1.1 Dòch vuï huy ñoäng voán : Beân caïnh loaïi hình tieàn göûi coù kyø haïn vaø phaùt haønh caùc coâng cuï taøi chính nhö kyø phieáu, traùi phieáu, chöùng chæ tieàn göûi (baèng VNÑ vaø ngoaïi teä), caùc ngaân haøng ñaõ khoâng ngöøng thay ñoåi caùch thöùc huy ñoäng voán ñeå taêng söùc haáp daãn ñoái vôùi daân chuùng. Veà kyø haïn : khaùch haøng ñaõ coù ñieàu kieän ñeå löïa choïn kyø haïn göûi tieàn theo nhu caàu cuûa mình khi caùc ngaân haøng ñöa ra nhieàu loaïi kyø haïn tieàn göûi khaùc nhau cho saûn phaåm nhö : tieàn göûi khoâng kyø haïn, coø kyø haïn tuaàn, coù kyø haïn 1,2,3,6,9,12 thaùng, Veà caùch thöùc guûi vaø ruùt : khaùch haøng coù theå göûi theo hình thöùc tích luõy, göûi moät nôi ruùt nhieàu nôi, göûi vôùi laõi suaát baäc thang, coù theå göûi baèng tieàn ñoàng, ngoaïi teä hay vaøng, tieát kieäm coù döï thöôûng, coù muïc ñích. Caùch thöùc traû laõi : khaùch haøng coù theå lónh laõi thaùng, quyù, lónh laõi tröôùc, lónh laõi cuoái kyø, vaø ñeå taêng tính haáp daãn, tuyø theo ñieàu kieän cuï theå, caùc ngaân haøng vaãn traû laõi tieàn göûi cho khaùch haøng neáu hoï ruùt voán tröôùc haïn hoaëc nhaäp laõi vaøo voán khi ñeán haïn khaùch haøng chöa ruùt voán ñoái vôùi loaïi tieàn göûi coù kyø haïn, Caùc tieän ích keøm theo tieàn göûi cuõng ñöôïc caùc ngaân haøng khai thaùc ñeå thu huùt khaùch haøng nhö : nhaän chuyeån nhöôïng caùc coâng cuï tieàn göûi, cho vay caàm coá soå tieàn göûi khi saép ñeán haïn maø khaùch haøng coù nhu caàu ruùt voán tröôùc haïn, nhaän traû tieàn göûi taïi ñòa ñieåm cuûa ngöôøi göûi, .
32. 32 Hieän nay coù khaù nhieàu hình thöùc ñaàu tö môùi xuaát hieän nhö daân chuùng coù theå ñaàu tö qua vieäc mua traùi phieáu Chính phuû, ñoâ thò, mua baùn chöùng khoaùn treân thò tröôøng chöùng khoaùn, mua coå phieáu tröïc tieáp töø caùc coâng ty, mua baûo hieåm, kinh doanh baát ñoäng saûn, , taïo aùp löïc caïnh tranh raát lôùn ñeán vieäc thu huùt nguoàn tieàn göûi töø khaùch haøng cuûa caùc ngaân haøng. . Tuy nhieân, soá lieäu treân Baûng 2.1 cho thaáy voán huy ñoäng töø thò tröôøng khaùch haøng ñaõ lieân tuïc taêng qua caùc naêm vaø chieám tyû leä ngaøy caøng cao so vôùi GDP, duø trong nhöõng naêm gaàn ñaây khoâng ñaït ñöôïc toác ñoä baèng nhöõng naêm tröôùc naêm 2000. Ñieàu naøy chöùng toû ngaân haøng ñaõ taïo ñöôïc nieàm tin ñoái vôùi coâng chuùng, thu huùt coâng chuùng söû duïng saûn phaåm cuûa mình, ñoàng thôøi cuõng chöùng toû söï phaùt trieån trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa heä thoáng ngaân haøng. Baûng 2.1 : Dòch vuï huy ñoäng voán qua caùc naêm cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam Toác ñoä taêng Voán huy ñoäng tröôûng % (so % so vôùi GDP Naêm (tyû ñoàng) vôùi naêm (giaù thöïc teá) tröôùc) 1995 43,918 19.18 1996 59,289 35.00 21.79 1997 74,112 25.00 23.63 1998 99,310 34.00 27.51 1999 133,075 34.00 33.27 2000 190,697 43.30 43.18 2001 238,904 25.28 49.64 2002 298,630 25.00 55.70 2003 365,450 22.38 59.57 2004 445,849 22.00 62.52 2005 540,394 21.21 69.90 Nguoàn : Toång hôïp baùo caùo cuûa NHNN vaø thôøi baùo kinh teá Vieät Nam Tuy nhieân, maëc duø khoái löôïng tieàn göûi vaøo ngaân haøng ñaõ taêng töø 19.18% GDP naêm 1995 leân ñeán 69.9% GDP naêm 2005 nhöng khoái löôïng tieàn göûi taêng leân naøy chæ laø moät phaàn nhoû trong soá tieàn daân chuùng naêm giöõ. Phaàn lôùn soá voán
33. 33 coøn laïi cuûa daân chuùng ñang naèm trong baát ñoäng saûn, trong caùc khoaûn ñaàu tö vaøo caùc khu vöïc phi chính thöùc vaø nhieàu khoaûn ñaàu tö nhö vaäy chæ ñem laïi moät tyû leä lôïi töùc thaáp. 2.1.2 Dòch vuï tín duïng : Dòch vuï tín duïng ñaõ coù nhieàu thay ñoåi ñeå ñaùp öùng yeâu caàu veà voán cuûa khaùch haøng. Ngoaøi caùc saûn phaåm tín duïng truyeàn thoáng theo phöông thöùc öùng tröôùc, caùc ngaân haøng ña ñöa vaøo danh muïc saûn phaåm cuûa mình caùc saûn phaåm môùi nhö chieát khaáu giaáy tôø coù giaù, cho thueâ taøi chính, cho vay theo döï aùn, cho vay tieâu duøng traû goùp, cho vay theû tín duïng, bao thanh toaùn, Ñaëc bieät, dòch vuï cho vay tieâu duøng raát phaùt trieån, nhieàu ngaân haøng ñaõ thöïc hieän phuïc vuï khaùch haøng taän nhaø. Soá lieäu treân Baûng 2.2 cho thaáy quy moâ hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng ngaøy caøng taêng, ñaùp öùng ñöôïc phaàn lôùn nhu caàu voán cho phaùt trieån kinh teá. Dö nôï tín duïng naêm sau luoân cao hôn naêm tröôùc vaø cuõng ngaøy caøng chieám tyû troïng cao trong GDP. Ñieàu naøy chöùng toû voán do ngaân haøng cung öùng cho neàn kinh teá laø moät nguoàn quan troïng. Baûng 2.2 : Dòch vuï tín duïng qua caùc naêm cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam Toác ñoä taêng Cho vay neàn tröôûng % (so % so vôùi GDP Naêm kinh teá (tyû ñoàng) vôùi naêm (giaù thöïc teá) tröôùc) 1995 58,860 25.72 1996 75,930 29.00 27.91 1997 93,395 23.00 29.78 1998 111,700 19.60 30.94 1999 143,783 28.72 35.95 2000 184,963 28.64 41.88 2001 230,287 24.50 47.85 2002 300,294 30.40 56.05 2003 365,300 21.65 60.32 2004 461,008 26.20 64.64 2005 540,599 17.26 69.90 Nguoàn : Toång hôïp baùo caùo cuûa NHNN, nieân giaùm thoáng keâ 1990 - 2003 vaø thôøi baùo kinh teá Vieät Nam
34. 34 Veà cô baûn voán huy ñoäng cuûa ngaân haøng luoân ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu vay cuûa caùc khaùch haøng, do vaäy tình traïng thieáu voán cho vay khieán caùc ngaân haøng huy ñoäng “noùng” ñaõ khoâng xaûy ra thöôøng xuyeân, taïo ñöôïc söï oån ñònh töông ñoái trong kinh doanh (xem Hình 2.1) Hình 2.1 : Taêng tröôûng voán huy ñoäng vaø dö nôï tín duïng toaøn heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam 50.00 40.00 30.00 20.00 10.00 Toác ñoä taêng % taêng ñoä Toác 0.00 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Voán huy ñoäng Dö nôï tín duïng 2.1.3 Dòch vuï thanh toaùn : Ñaây laø hoaït ñoäng dòch vuï coù böôùc phaùt trieån nhanh vaø ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû raát tích cöïc. Chính quaù trình phaùt trieån vaø öùng duïng coâng ngheä hieän ñaïi trong hoaït ñoäng thanh toaùn ñaõ taïo ra khaû naêng thanh toaùn nhanh, chính xaùc, an toaøn vaø baûo maät. Vôùi nhöõng öu ñieåm ñoù, hoaït ñoäng dòch vuï thanh toaùn ñaõ mang laïi lôïi ích kinh teá thöïc söï cho khaùch haøng vaø cho neàn kinh teá, thu huùt vaø haáp daãn nhieàu khaùch haøng quan heä giao dòch vaø thanh toaùn vôùi ngaân haøng, noåi baät nhaát laø hoaït ñoäng dòch vuï chuyeån tieàn ñieän töû, dòch vuï theû, thanh toaùn tröïc tuyeán. Beân caïnh ñoù, moâ hình giao dòch moät cöûa cuõng ñem laïi söï thuaän tieän cho khaùch haøng trong quaù trình giao dòch, taïo cho hoaït ñoäng thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng coù öu theá trong quaù trình caïnh tranh vaø phaùt trieån.
35. 35 Baûng 2.3 : Khoái löôïng thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët qua heä thoáng ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM ÑVT : tyû ñoàng Noäi dung 2001 2002 2003 2004 2005 Khoái löôïng thanh toaùn khoâng 840,744 1,099,613 1,117,832 1,750,600 1,953,238 duøng tieàn maët + Thanh toaùn theû (VNÑ, 204 7,900 9,039 11,430 18,590 ngoaïi teä quy ñoåi VNÑ) + Thanh toaùn seùc 2,948 4,480 5,921 9,450 - + Uûy nhieäm thu 33,269 43,035 35,461 44,064 - + Uûy nhieäm chi 648,244 846,509 807,072 1,170,871 - + Khaùc 156,079 197,689 260,339 514,785 - Nguoàn : Baùo caùo sô boä veà phaùt trieån caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM 10 thaùng naêm 2006 - NHNN chi nhaùnh TpHCM Qua soá lieäu treân baûng 2.3, chuùng ta thaáy raèng khoái löôïng thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët taêng leân theo thôøi gian. Ñieàu naøy chöùng toû raèng dòch vuï thanh toaùn cuûa caùc ngaân haøng ngaøy caøng phaùt trieån theo söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä ngaân haøng. Söï phaùt trieån naøy ñaõ goùp phaàn löu chuyeån nhanh nguoàn voán trong neàn kinh teá, thuùc ñaåy saûn xuaát, löu thoâng, giaûm tyû leä thanh toaùn baèng tieàn maët. Ñaëc bieät sau thaønh coâng vieäc noái maïng thanh toaùn lieân ngaân haøng cuûa 6 ngaân haøng (Ngoaïi thöông, Ñaàu tö, Coâng thöông, Coâng thöông, AÙ Chaâu, AÙ Chaâu, Eximbank) baét ñaàu töø ngaøy 02/05/2002, thöïc hieän moät khoaûn thanh toaùn khoâng quaù 10 giaây. Ñeán naêm 2004, ñaõ coù 51 ñôn vò thaønh vieân (trong ñoù coù 6 ñôn vò thuoäc NHNN vaø 45 TCTD) vôùi gaàn 200 ñôn vò thaønh vieân ñaõ tham gia thanh toaùn lieân ngaân haøng. Theo soá lieäu thoáng keâ, löôïng giao dòch thanh toaùn lieân ngaân haøng trung bình laø 9.000 – 10.000 moùn/ngaøy vaø doanh soá hoaït ñoäng khoaûng gaàn 5.000 tyû ñoàng/ngaøy, coù ngaøy leân ñeán 17.000 moùn vôùi gaàn 11.000 tyû ñoàng. Nhieàu phöông tieän thanh toaùn khaùc ñaõ ñaùp öùng yeâu caàu chi traû cuûa neàn kinh teá nhö : uyû nhieäm thu, uûy nhieäm chi, seùc, coù nhieàu noäi dung môùi, thuaän tieän cho ngöôøi söû duïng. Cuõng chính söï thuaän tieän cuûa caùc phöông tieän thanh toaùn
36. 36 ñaõ laøm cho soá löôïng taøi khoaûn caù nhaân taêng nhanh trong caùc naêm, goùp phaàn thuùc ñaåy hoaït ñoäng thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët qua ngaân haøng phaùt trieån. 2.1.4 Dòch vuï ngoaïi hoái : Cô cheá chính saùch veà quaûn lyù ngoaïi hoái ngaøy caøng thoâng thoaùng, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá – vôùi nhöõng ñieàu chænh, thay ñoåi linh hoaït, phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá ( nhöõng thay ñoåi trong hoaït ñoäng xaùc nhaän vay vaø traû nôï, chuyeån tieàn caù nhaân, kinh doanh mua baùn ngoaïi teä, nghieäp vuï Option ngoaïi teä, vaøng, ) ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc ngaân haøng phaùt trieån caùc dòch vuï ngoaïi hoái, kinh doanh mua baùn ngoaïi teä, dòch vuï chuyeån tieàn, dòch vuï thanh toaùn quoác teá. Ngoaøi ra, caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh xuaát nhaäp khaåu phaùt trieån vaø coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh laø moâi tröôøng kinh teá thuaän lôïi goùp phaàn thuùc ñaåy hoaït ñoäng dòch vuï ngoaïi hoái cuûa caùc TCTD ñöôïc môû roäng vaø phaùt trieån. Baûng 2.4: Dòch vuï ngoaïi hoái treân ñòa baøn TPHCM qua caùc naêm ÑVT : trieäu USD Noäi dung 2001 2002 2003 2004 2005 Doanh soá mua ngoaïi teä 6,834 7,175 9,214 13,924 20,407 Doanh soá baùn ngoaïi teä 6,607 7,008 8,198 13,048 19,628 Kieàu hoái 829 1,057 1,690 1,891 2,200 Thu ñoåi ngoaïi teä 906 1,283 1,324 1,537 2,108 Nguoàn : Baùo caùo sô boä veà phaùt trieån caùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng treân ñòa baøn TPHCM 10 thaùng naêm 2006 - NHNN chi nhaùnh TPHCM * Hoaït ñoäng kinh doanh ngoaïi teä : Toång doanh soá mua ngoaïi teä treân ñòa baøn TPHCM naêm 2005 ñaït 20.107 trieäu USD, gaàn baèng 2 laàn so vôùi naêm 2004. Toång doanh soá baùn ngoaïi teä naêm 2005 ñaït 19.628 trieäu USD, baèng 3 laàn so vôùi naêm 2001. * Dòch vuï kieàu hoái : Cô cheá chính saùch veà ñaàu tö, veà ngoaïi hoái, veà thanh toaùn cuõng nhö caùc tieän ích ñem laïi töø dòch vuï chi traû kieàu hoái (moät soá ngaân haøng thöïc hieän chi traû taän nhaø, chi traû theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng, ) ñaõ taïo ñieàu kieän kích thích vaø thu huùt nguoàn kieàu hoái töø nöôùc ngoaøi chuyeån veà. Theo ñoù, löôïng kieàu hoái chuyeån
37. 37 veà taêng cao qua caùc naêm. Naêm 2005, löôïng kieàu hoái chuyeån veà treân ñòa baøn TPHCM ñaït 2.200 trieäu USD, baèng 2.7 laàn so vôùi naêm 2001. * Dòch vuï thu ñoåi ngoaïi teä : Söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caùc ngaønh du lòch, dòch vuï, thöông maïi, ñaõ thu huùt nhieàu du khaùch ñeán tham quan, du lòch; cuõng nhö caùc hoaït ñoäng thöông maïi dòch vuï coù quan heä quoác teá khaùc ngaøy caøng phaùt trieån – cuøng vôùi heä thoáng maïng löôùi baøn thu ñoåi ngoaïi teä roäng khaép (hieän nay coù khoaûng 524 baøn thu ñoái ngoaïi teä treân ñòa baøn TPHCM), laø nhöõng nhaân toá chính, taïo ñieàu kieän cho hoaït ñoäng dòch vuï thu ñoåi ngoaïi teä coù toác ñoä taêng tröôûng cao qua caùc naêm. Chæ tính rieâng treân ñòa baøn TPHCM, doanh soá thu ñoåi ngoaïi teä naêm 2005 ñaït 2.108 trieäu USD, baèng 2.3 laàn so vôùi naêm 2001. * Dòch vuï chuyeån tieàn caù nhaân : Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, dòch vuï chuyeån tieàn caù nhaân tieáp tuïc taêng tröôûng nhanh gaén lieàn vôùi nhu caàu hoïc taäp, nghieân cöùu, khaùm chöõa beänh vaø du lòch cuûa ngöôøi daân. Trong ñoù löôïng tieàn chuyeån ñi chuû yeáu ñaùp öùng nhu caàu hoïc phí, sinh hoaït phí cho du hoïc sinh, chieám hôn 70% trong soá chuyeån tieàn caù nhaân. Ñeán 31/12/2005, toång soá chuyeån tieàn caù nhaân treân ñòa baøn TPHCM ñaït 69.35 trieäu USD, baèng 3.2 laàn so vôùi naêm 2002, trong ñoù chuyeån tieàn qua taøi khoaûn chieám 89% toång soá tieàn chuyeån ñi trong naêm, mang ngoaïi teä tieàn maët chieám 11%. 2.1.5 Dòch vuï theû : Baûng 2.5 : Tình hình phaùt trieån theû Chæ tieâu 2002 2003 2004 6/2005 Soá löôïng ngaân haøng phaùt haønh theû noäi ñòa na na 15 17 Soá löôïng theû ñaõ phaùt haønh (theû) 20,000 240,000 760,000 2,100,000 Soá löôïng maùy ATM ñöôïc laép ñaët 200 320 600 1,200 Soá löôïng taøi khoaûn caù nhaân ñaõ môû 500,000 na 1,300,000 5,000,000 Soá dö treân taøi khoaûn na na 12,000 na Doanh soá thanh toaùn theû (tyû ñoàng) 136 2,805 7,590 2,277,000 Nguoàn : Trang tin ñieän töû thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam www.vneconomy.vn
38. 38 Trong naêm 2004, ngöôøi tieâu duøng ñaõ chöùng kieán söï phaùt trieån maïnh meõ saûn phaåm theû ngaân haøng, vôùi raát nhieàu ngaân haøng tham gia vaøo thò tröôøng theû vaø nhieàu maùy ruùt tieàn töï ñoäng ñöôïc laép ñaët. Soá löôïng maùy ñöôïc laép ñaët naêm 2004 taêng 87% so vôùi naêm 2003, soá löôïng theû phaùt haønh taêng 316% so vôùi naêm 2003 vaø quan troïng hôn doanh soá giao dòch baèng phöông tieän naøy taêng 270%. Ñeán thaùng 6/2005, soá löôïng theû phaùt haønh ñaõ leân ñeán 1.500.000 theû vaø coù hôn 1.100 maùy ATM ñöôïc laép ñaët nhöng ñeán cuoái naêm 2005, soá löôïng theû ñaõ taêng leân nhanh choùng nhaát laø doanh soá thanh toaùn vaø ruùt tieàn qua theû taêng 300% so vôùi naêm 2004 Cuøng vôùi söï gia taêng löôïng theû phaùt haønh, giaù trò giao dòch qua ngaân haøng ñaõ taêng leân, soá dö treân taøi khoaûn cuõng ñaõ gia taêng trong ñoù toác ñoä gia taêng giaù trò thanh toaùn baèng theû taêng nhanh chöùng toû khaùch haøng môû theû khoâng phaûi vì “moát”maø vì nhu caàu söû duïng dòch vuï thöïc söï (xem hình 2.2 vaø hình 2.3) Hình 2.2: Tình hình phaùt haønh theû (noäi ñòa) taïi Vieät Nam 2,500,000 2,100,000 2,000,000 1,500,000 760,000 1,000,000 240,000 500,000 20,000 0 2002 2003 2004 6/2005 Nguoàn : Trang tin ñieän töû thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam www.vneconomy.vn
39. 39 Hình 2.3 : Doanh soá thanh toaùn theû (noäi ñòa) taïi Vieät Nam (tyû ñoàng) 2,277,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 136 2,805 7,590 0 2002 2003 2004 6/2005 Nguoàn : Trang tin ñieän töû thôøi baùo Kinh teá Vieät Nam www.vneconomy.vn Maëc duø coøn trong giai ñoaïn kích thích tieâu duøng neân möùc phí giao dòch, phí laøm theû cuûa caùc ngaân haøng haàu heát ôû möùc khoâng ñaùng keå, song ñoái vôùi moät soá ngaân haøng, saûn phaåm theû ñaõ coù ñoùng goùp ñaùng keå vaøo lôïi nhuaän cuûa hoï. Chaúng haïn, ñoái vôùi VCB, maëc duø mieãn phí ruùt tieàn töø theû ATM, phí chuyeån khoaûn, phí thanh toaùn hoaù ñôn, nhöng vôùi theû ATM Connect 24 ñaõ giuùp ngaân haøng naøy coù ñöôïc treân 500.000 taøi khoaûn caù nhaân, soá dö thöôøng xuyeân ñaït möùc 2.900 tyû ñoàng. Ñaây laø nguoàn voán reû, chæ phaûi traû laõi khoâng kyø haïn (0.2%/thaùng), trong khi ñoù cho vay coù theå thu ñöôïc laõi 0,7 – 0,8%/thaùng, möùc cheânh leäch haáp daãn ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng hieän nay. Ngoaøi ra, vôùi 400 maùy ATM cho pheùp ruùt tieàn töø theû tín duïng quoác teá ñöôïc ñaët treân caû nöôùc, soá phí ruùt tieàn maët cuûa khaùch du lòch 4%/soá tieàn ruùt cuõng laø khoaûn thu ñaùng keå cuûa VCB. Caùc giao dòch khaùc cuõng raát phong phuù vaø phaùt trieån ngaøy caøng moät nhanh, nhaát laø caùc giao dòch coù öùng duïng coâng ngheä thoâng tin. Do dòch vuï phaùt trieån ña daïng hôn neân tyû troïng thu nhaäp do dòch vuï mang laïi cuõng ñaõ taêng leân vaø lôïi ích lôùn hôn cho ngaønh ngaân haøng laø ñaõ taêng ñöôïc
40. 40 löôïng voán tieàn göûi vôùi chi phí thaáp, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän giaûm daàn caùc giao dòch baèng tieàn maët trong neàn kinh teá (xem Baûng 2.6) Baûng 2.6: Tyû leä thu nhaäp dòch vuï phi tín duïng so vôùi toång thu nhaäp cuûa moät soá ngaân haøng coå phaàn taïi TPHCM ÑVT : tyû leä % Ngaân haøng 2003 2004 ACB 20 29 Sacombank 15.4 25.7 Eximbank 10 28 MHB 1.3 12 SGCT 9.7 20.5 EAB 19 21 Phöông Nam 4.8 9.5 Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân cuûa caùc ngaân haøng Tuy caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi, nhaát laø caùc dòch vuï öùng duïng coâng ngheä tin hoïc cao nhö Internet banking, Home banking, Mobile banking, ñaõ ñöôïc caùc ngaân haøng aùp duïng nhöng phaàn lôùn môùi chæ döøng laïi ôû möùc ñoä tra cöùu thoâng tin coù lieân quan ñeán soá dö vaø hoaït ñoäng taøi khoaûn cuûa khaùch haøng taïi ngaân haøng. 2.1.6 Dòch vuï khaùc : Caùc dòch vuï nhö dòch vuï tö vaán, dòch vuï ñaàu tö taøi chính, dòch vuï cho thueâ taøi chính, dòch vuï bao thanh toaùn, ñaõ ñöôïc caùc ngaân haøng quan taâm, chuû ñoäng tìm khaùch haøng ñeå cung öùng dòch vuï. Tuyø theo töøng ñieàu kieän, caùc ngaân haøng ñaõ phaùt trieån dòch vuï theo höôùng chuyeân cung caáp dòch vuï baùn leû, dòch vuï baùn buoân, dòch vuï troïn goùi, . Beân caïnh ñoù, caùc dòch vuï phaùi sinh treân neàn caùc dòch vuï chính nhö dòch vuï Option tieàn teä, mua baùn kyø haïn, hoaùn ñoåi laõi suaát, ñaõ ñöôïc caùc ngaân haøng quan taâm, böôùc ñaàu mang laïi keát quaû ñaùng ghi nhaän.
41. 41 2.2 Ñaùnh giaù caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån hoïat ñoäng dòch vuï ngaân haøng : 2.2.1 Caùc nhaø cung caáp dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam : Chæ sau moät thôøi gian ngaén keå töø khi taùch baïch hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa NHNN vôùi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NHTM vaø nhaø nöôùc cho pheùp ña daïng hoùa sôû höõu ngaân haøng, maïng löôùi NHTM ñaõ phaùt trieån nhanh choùng. Cho ñeán nay, maïng löôùi ngaân haøng ñaõ bao truøm haàu heát laõnh thoå quoác gia vaø caùc chi nhaùnh cuûa caùc NHTM ñaõ ñöôïc môû roäng taïi nhöõng nôi do ngaân haøng choïn ñeå phuïc vuï cho muïc tieâu phaùt trieån cuûa ngaân haøng chöù khoâng chæ theo ñòa giôùi haønh chính nhö tröôùc ñaây (xem Baûng 2.7) Baûng 2.7: Soá löôïng caùc NHTM tính ñeán 12/2004 Ngaân haøng 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2004 NHTMNN 4 4 4 5 5 5 5 5 NHTMCP 4 41 48 51 48 39 38 38 Lieân doanh 1 3 4 4 4 4 4 4 Chi nhaùnh ngaân 0 8 18 24 26 26 26 27 haøng nöôùc ngoaøi Nguoàn : Baùo caùo cuûa NHNN Vieät Nam töø naêm 1991 - 2004 Ñaây laø moät söï ñoåi môùi trong tö duy veà quaûn trò cuûa caùc NHTM, phaù vôõ quan ñieåm xaây döïng caùc ngaân haøng theo ñôn vò laõnh thoå haønh chính ñaõ toàn taïi khaù nhieàu naêm trong thôøi bao caáp. Vieäc môû roäng maïng löôùi ñaõ laøm cho heä thoáng ngaân haøng coù tính xaõ hoäi hoùa cao, coù theå thích nghi vôùi moïi ñoái taùc coù quan heä, bao goàm caû khaùch haøng lôùn, laãn khaùch haøng nhoû, vaø nhieàu khaùch haøng chöa quen giao tieáp vôùi ngaân haøng coù ñieàu kieän tieáp caän vôùi dòch vuï taøi chính, môû roäng thò phaàn kinh doanh. Ñaây coøn laø moät lôïi theá cuûa ngaân haøng Vieät Nam so vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng treân thò tröôøng Vieät Nam, bôûi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù soá
42. 42 löôïng chi nhaùnh ít vaø chæ taäp trung vaøo khaùch haøng lôùn, taøi chính maïnh ôû caùc khu vöïc ñoâ thò lôùn. 2.2.2 Caùc ñoái töôïng söû duïng dòch vuï ngaân haøng vaø khaû naêng tieáp caän caùc dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc doanh nghieäp: Khaùch haøng cuûa caùc dòch vuï ngaân haøng ñang ñöôïc môû roäng ñeán moïi thaønh phaàn kinh teá, ñoàng thôøi traûi roäng khaép caùc ñòa baøn kinh teá. Tuy nhieân, khaùch haøng chính vaãn laø khu vöïc kinh teá quoác doanh vaø ñòa baøn chính vaãn laø caùc khu ñoâ thò. Baûng 2.8 : Dö nôï cho vay cuûa nhoùm caùc ngaân haøng taïi TPHCM naêm 2004 ÑVT : tyû ñoàng NH lieân NH nöôùc NHTMNN NHTMCP Toaøn thaønh phoá doanh ngoaøi Ñoái töôïng % dö cho vay Soá TT Soá TT Soá TT Soá TT Soá nôï/toång tieàn (%) tieàn (%) tieàn (%) tieàn (%) tieàn soá (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) Toång soá 37,193 100 29,504 100 2,035 100 5,152 100 73,884 DNNN 13,369 35.9 1,614 5.5 312 15.3 228 4.4 15,523 86.1 Taäp theå 231 0.6 181 0.6 96 4.7 4 0.1 512 45.1 Tö nhaân 3,995 10.7 4,412 15.0 247 12.1 137 2.7 8,791 45.4 Caù theå 7,268 19.5 15,565 52.8 364 17.9 121 2.3 23,318 31.2 Hoãn hôïp 11,187 30.1 7618 25.8 560 27.5 999 19.4 20,364 54.9 Khu vöïc coù voán ñaàu tö 1,143 3.1 114 0.4 456 22.4 3,663 71.1 5,376 21.3 nöôùc ngoaøi Nguoàn : Toång hôïp töø baùo caùo cuûa NHNN TPHCM TT : tyû troïng (10) = (1)/(9) :tyû troïng dö nôï cho vay ñoái vôùi moãi thaønh phaàn kinh teá so vôùi toång dö nôï cuûa moãi thaønh teá toaøn TPHCM cuûa caùc NHTMNN Soá lieäu treân baûng 2.8 cho thaáy caùc NHTMNN taïi TPHCM : 35.94% dö nôï cho vay thuoäc veà doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø chieám 86.1% toång dö nôï cho vay doanh nghieäp nhaø nöôùc toaøn thaønh phoá. Trong khi ñoù soá lieäu thoáng keâ cho thaáy soá löôïng doanh nghieäp nhaø nöôùc chieám khoaûng 6% toång soá caùc doanh nghieäp
43. 43 hieän ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn TPHCM, doanh nghieäp ngoaøi nhaø nöôùc chieám khoaûng 90% toång soá vaø nhoùm naøy ñoùng goùp 59.1% GDP. Nhö vaäy, coù theå thaáy dö nôï cho vay cuûa caùc NHTMNN chuû yeáu taäp truïng vaøo caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, trong khi phaàn lôùn caùc doanh nghieäp naøy ñeàu coù thöù baäc xeáp haïng taøi chính thaáp thuoäc caùc ngaønh coù khaû naêng caïnh tranh yeáu, hieäu quaû kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp naøy khoâng cao, khaû naêng traû nôï quaù haïn lôùn. Ñaây laø nguy cô tieàm taøng lôùn ñoái vôùi caùc NHTM noùi chung vaø NHTMNN noùi rieâng. 2.2.3 Giaù caû dòch vuï ngaân haøng : Ñoái vôùi laõi suaát, chính saùch laõi suaát cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam laø : Thöïc hieän cô cheá laõi suaát döông theo nguyeân taéc ngöôøi göûi coù lôïi, ngöôøi vay chaáp nhaän ñöôïc vaø ngaân haøng kinh doanh coù laõi. Ñieàu chænh laõi suaát tieàn göûi vaø cho vay phuø hôïp vôùi bieán ñoäng cuûa chæ soá laïm phaùt vaø yeâu caàu cuûa chính saùch tieàn teä, ñoàng thôøi naâng cao tính töï chuû cuûa caùc toå chöùc kinh doanh tieàn teä thoâng qua vôùi nôùi loûng daàn caùc qui cheá quaûn lyù laõi suaát. Hieän nay, laõi suaát tieàn göûi ñaõ ñöôïc töï do hoùa theo quan heä cung caàu voán treân thò tröôøng. Laõi suaát cho vay thöông maïi baèng VNÑ ñöôïc thöïc hieän theo cô cheá laõi suaát cho vay thoûa thuaän. Giaù caû caùc dòch vuï thu phí : hieän nay moät soá ngaân haøng aán ñònh giaù baùn döïa treân chi phí thöïc teá vaø lôïi nhuaän döï kieán, moät soá ngaân haøng döïa treân quy ñònh chung cuûa nhaø nöôùc, moät soá ngaân haøng döï treân ñoái thuû caïnh tranh, Nhö vaäy, coù theå thaáy vôùi caùch thöùc aán ñònh giaù baùn chuû yeáu cuûa caùc ngaân haøng vaãn döïa vaøo chi phí, vaøo ñoái thuû caïnh tranh thì caùc ngaân haøng vaãn cung caáp cho khaùch haøng nhöõng gì mình coù, chöù chöa ñaùp öùng yeâu caàu cung caáp nhöõng gì khaùch haøng caàn.
44. 44 2.2.4 Moâi tröôøng phaùp lyù vaø heä thoáng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng : * Moâi tröôøng phaùp lyù : Trong thôøi gian qua, nhöõng thay ñoåi veà moâi tröôøng phaùp lyù taøi chính – ngaân haøng ñaõ coù nhöõng hieäu öùng voâ cuøng to lôùn ñoái vôùi hoïat ñoäng dòch vuï ngaân haøng. Ñieàu naøy theå hieän qua loä trình caûi caùch vaø cuûng coá caùc NHTM Vieät Nam töø 1998 ñeán nay nhö sau : - Naêm 1998 : + Thaønh laäp Ban Cô caáu laïi Ngaân haøng vaø baét ñaàu taùi cô caáu caùc NHTMCP taïi TPHCM. + Ban haønh caùc quy ñònh veà vieäc can thieäp ñoái vôùi caùc ngaân haøng coù vaán ñeà keå caû ñieàu kieän “Cheá ñoä giaùm saùt ñaëc bieät cuûa ngaân haøng trung öông” - Naêm 1999: + Hoøan thaønh ñaùnh giaù taøi chính cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam ñoái vôùi taát caû caùc ngaân haøng coå phaàn vaø kieåm toùan ñoäc laäp 4 NHTMNN do caùc haõng kieåm toùan quoác teá thöïc hieän ñoàng thôøi hình thaønh keá hoïach cô caáu laïi ban ñaàu cho taát caû caùc NHTMCP. + Ñoùng cöûa vaø saùp nhaäp 4 NHTMCP ôû TPHCM + Ban haønh caùc quy ñònh veà söï thaän troïng trong hoïat ñoäng ngaân haøng, quy ñònh tyû leä taøi chính ñeå ñaûm baûo hoïat ñoäng an toøan trong caùc toå chöùc tín duïng; thaåm tra thanh tra ngaân haøng; baûo hieåm tieàn göûi vaø theá chaáp. - Naêm 2000 : + Ban haønh caùc quy ñònh môùi veà hoïat ñoäng cuûa ngaân haøng trong vaán ñeà tính möùc döï phoøng cho caùc khoûan nôï xaáu cho töøng quyù (Quyeát ñònh 488) + Trao traùch nhieäm giaûi trình ñaày ñuû veà taát caû moïi khía caïnh trong chu kyø tín duïng cho caùc ngaân haøng; yeâu caàu caùn boä ngaân haøng cuûa caùc NHTM phaûi
45. 45 kieåm tra khoâng chæ khaû naêng thanh toùan khoûan vay cuûa ngöôøi vay maø coøn phaûi kieåm tra tính khaû thi cuûa döï aùn ñònh taøi trôï (Quyeát ñònh 284 thaùng 8/2000) + Cho pheùp cho vay treân cô sôû tín chaáp ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoøai. + Thay theá laõi suaát hoøan toøan mang tính aùp ñaët ñoái vôùi khoûan vay baèng tieàn ñoàng vaø ñoâ la baèng moät heä thoáng laõi suaát linh hoïat hôn theo ñoù laõi suaát ñoâ la ñöôïc ñaët theo laõi suaát lieân ngaân haøng Singapore, coøn laõi suaát tieàn ñoàng ñöôïc dao ñoäng quanh möùc laõi suaát cô baûn cuûa NHNN coù quy ñònh möùc laõi suaát traàn (Quyeát ñònh 241 – 244 thaùng 8/2000) + Ban haønh quy ñònh toå chöùc kieåm soùat cuûa NHNN ñoái vôùi ngaân haøng (Quyeát ñònh 270 thaùng 8/2000) + Boå sung caùc quy ñònh phaùp lyù hieän taïi baèng nhöõng ñieàu khoûan chi tieát lieân quan ñeán toå chöùc vaø hoïat ñoäng cuûa caùc NHTMNN vaø NHTMCP, môû roäng caùc hoïat ñoäng phi cô baûn (Nghò ñònh 49, thaùng 9/2000) + Laøm roõ caùc quy ñònh ñoái vôùi vieäc ñaêng kyù giao dòch coù baûo ñaûm theá chaáp (Thoâng tö soá 10 thaùng 09/2000) - Naêm 2001 : + Ban haønh höôùng daãn caùc toå chöùc tín duïng thöïc hieän thu taøi saûn theá chaáp ñeå thu hoài nôï (Thoâng tö 03 thaùng 4/2001) + Ñôn giaûn hoùa thuû tuïc veà thö tín duïng traû chaäm, baèng caùch giaûm soá yeâu caàu töø saùu xuoáng coøn hai yeâu caàu, baét ñaàu coù hieäu löïc töø ngaøy 10/06/2001 + Aùp duïng keá hoïach taùi cô caáu chi tieát cho moät trong 4 NHTMNN lôùn (haønh ñoäng vaø muïc tieâu) caàn phaûi ñaït ñöôïc ñeå Chính phuû taùi caáp voán daàn daàn töøng ñôït)
46. 46 + Môû roäng phaïm vi cho thueâ taøi chính vaø caûi thieän caùc quy ñònh nhaèm taïo moâi tröôøng hoïat ñoäng hôn cho caùc coâng ty thueâ mua trong vaø ngoøai nöôùc (Nghò ñònh 16 ngaøy 17/05/2001) + Töï do hoùa laõi suaát cho vay baèng ngoïai teä cuûa caùc ngaân haøng ôû Vieät Nam vaø ngaân haøng nöôùc ngoøai (Quyeát ñònh 718 ngaøy 29/05/2001 vaø Quyeát ñònh 16 ngaøy 17/05/2001) + Ban haønh höôùng daãn thöïc hieän Phaùp leänh Thöông phieáu töø 1999, bao goàm hình thöùc, ngoân ngöõ vaø caùc ñieàu kieän baûo laõnh vaø cam keát caùc loïai thöông phieáu, cuõng nhö caùc nghóa vuï töông öùng cuûa caùc beân ñoái vôùi nhöõng giao dòch ñoù (Nghò ñònh 32 ngaøy 05/07/2001) + Naâng cao quyeàn töï chuû cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi baèng caùch cho pheùp hoï thaønh laäp heä thoáng thanh toùan buø tröø noäi boä maø khoâng coù söï tham gia cuûa NHNN, nhöng phaûi ñöôïc pheùp cuûa NHNN (Nghò ñònh soá 64 ngaøy 20/09/2001) + Taïo khuoân khoå cho caùc giao dòch thanh toùan qua bieân giôùi vaø laàn ñaàu tieân coâng nhaän caùc thoâng leä quoác teá coù theå ñöôïc duøng ñeå ñieàu chænh caùc giao dòch qua bieân giôùi, neáu luaät cuûa Vieät Nam khoâng coù gì traùi laïi. (Nghò ñònh 15 ngaøy 20/09/2001) + Cho pheùp caùc ngaân haøng lieân doanh vaø ngaân haøng nöôùc ngoøai nhaän theá chaáp döôùi hình thöùc ñaát töø khaùch haøng trong nöôùc, töùc laø quyeàn söû duïng ñaát vaø giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát (Nghò ñònh 79/2001) + Cho pheùp caùc ngaân haøng lieân doanh nhaän tieàn göûi baèng ngoïai teä maïnh töø caùc khaùch haøng Vieät Nam (Quyeát ñònh 1380 coù hieäu löïc töø 16/11/2001) - Naêm 2002 :
47. 47 + Thaønh laäp Cuïc Ñaêng kyù giao dòch baûo ñaûm Quoác gia thuoäc Boä Tö phaùp nhaèm taïo ñieàu kieän cho caùc giao dòch cuûa caùc toå chöùc tín duïng vaø cho pheùp beân thöù ba ñöôïc tieáp caän vôùi caùc thoâng tin lieân quan ñeán giao dòch baûo ñaûm. + Ñaåy maïnh quaù trình giaûi quyeát nôï quaù haïn baèng caùch cho pheùp caùc ngaân haøng trong nöôùc vaø caùc toå chöùc tín duïng tröïc tieáp phaùt maïi caùc taøi saûn theá chaáp theo giaù thò tröôøng, thay vì phaûi thoâng qua caùc cô quan nhaø nöôùc (Chæ thò 01 thaùng 01/2002) + Ñöa ra caùc quy cheá hoïat ñoäng ngaân haøng tieán saùt hôn vôùi caùc chuaån möïc quoác teá, tuyeân boá raèng neáu khaùch haøng khoâng traû ñöôïc moät phaàn khoûan vay, thì toøan boä khoûan vay ñoù seõ ñöôïc xeáp loïai laø nôï quaù haïn, vaø cho ngaân haøng quyeàn quyeát ñònh laõi suaát ñoái vôùi nôï quaù haïn (Quyeát ñònh 1627 coù hieäu löïc töø 01/02/2002) + Cho pheùp caùc ngaân haøng quyeát ñònh veà caùc ñieàu khoûan cuûa baát kyø khoûan vay naøo, bao goàm caû nhöõng khoûan cho khaùch haøng nöôùc ngoøai vay taïi Vieät Nam, veà thôøi haïn traû laõi vaø laõi suaát, hoaëc ñöa ra nhöõng hình thöùc cho vay môùi maø phaùp luaät khoâng caám, laàn ñaàu tieân bao goàm caû hình thöùc ruùt voán treân haïn möùc (Quyeát ñònh 1627 coù hieäu löïc töø 01/02/2002) + Thu hoài giaáy pheùp kinh doanh cuûa moät ngaân haøng coå phaàn thuoäc dieän giaùm saùt ñaëc bieät cuûa NHNN - Naêm 2003 : + Trong khuoân khoå caùc cam keát vôùi coäng ñoàng taøi chính quoác teá, NHNN ñaõ cho pheùp caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoøai hoïat ñoäng taïi Vieät Nam (tröø chi nhaùnh ngaân haøng Hoa Kyø thöïc hieän theo loä trình rieâng) ñöôïc nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn, coù kyø haïn vaø tieàn göûi tieát kieäm baèng ñoàng Vieät Nam cuûa caùc caù nhaân Vieät Nam vaø phaùp nhaân laø toå chöùc Vieät Nam khoâng coù quan heä tín duïng vôùi ngaân haøng, toái ña baèng 50% voán ñöôïc caáp.
48. 48 + Ban haønh Nghò ñònh 159/2003/NÑ-CP veà cung öùng vaø söû duïng seùc, thay theá Nghò ñònh 30/CP. + Ban haønh Luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät Ngaân haøng nhaø nöôùc vaøo thaùng 06/2003. - Naêm 2004 : + Ban haønh Quyeát ñònh soá 293/QÑ-2004 cho pheùp caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoøai vaø ngaân haøng lieân doanh hoïat ñoäng taïi Vieät Nam ñöôïc quyeàn töï quyeát trong vieäc môû taøi khoûan tieàn göûi khoâng hoaëc coù kyø haïn taïi caùc toå chöùc tín duïng nöôùc ngoøai. Quyeát ñònh naøy baõi boû chæ thò naêm 1992 veà vieäc qui ñònh toång soá tieàn göûi taïi caùc taøi khoûan nöôùc ngoøai treân toång soá voán khoâng ñöôïc vöôït quaù 30% ñoái vôùi chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoøai vaø 10% ñoái vôùi ngaân haøng lieân doanh. + Quoác hoäi thoâng qua Luaät söûa ñoåi vaø boå sung Luaät caùc Toå chöùc tín duïng. Tuy haønh lang phaùp lyù roõ raøng ñaõ ngaøy caøng thoâng thoùang hôn, côûi môû hôn ñoái vôùi lónh vöïc kinh doanh ngaân haøng, caùc raøo caûn caïnh tranh ñaõ daàn daàn ñöôïc thaùo gôõ nhöõng vaãn ñoù nhöõng caûn ngaïi phaùp lyù nhaát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån hieän taïi vaø trong thôøi gian tôùi cuûa ngaân haøng. Ñieàu naøy coù theå thaáy qua moät soá vaán ñeà sau : - Thuû tuïc, thôøi gian ñaêng kyù giao dòch ñaûm baûo gaén vôùi quyeàn söû duïng ñaát vaø taøi saûn gaén vôùi ñaát vaãn coøn laø moät khoù khaên aûnh höôûng ñeán tieán ñoä giaûi ngaân voán vay. Ñaêng kyù giao dòch vaãn coøn nhieàu khoù khaên do thieáu söï phoái hôïp giöõa caùc ngaân haøng - Moät soá phoøng coâng chöùng chæ thöïc hieän hôïp ñoàng theá chaáp, caàm coá taøi saûn hình thaønh töø voán vay sau khi taøi saûn ñaõ hình thaønh. Trong khi ñoù, ñaëc ñieåm cuûa loïai hình naøy laø taøi saûn hình thaønh töø voán vay, töùc taøi saûn hình thaønh trong töông lai, nhöng ngaân haøng vaãn cho vay. Neáu thöïc hieän nhö caùc phoøng coâng
49. 49 chöùng hieän nay thì quyeàn lôïi cuûa caùc ngaân haøng seõ khoâng ñöôïc baûo ñaûm trong thôøi gian taøi saûn ñang hình thaønh. - Khi coâng chöùng hôïp ñoàng tín duïng, moät soá phoøng coâng chöùng baét buoäc ghi cuï theå soá hôïp ñoàng tín duïng vaøo trong hôïp ñoàng baûo ñaûm tieàn vay daãn ñeán vieäc laøm giaùn ñoïan vieäc cung caáp voán ngaân haøng cho khaùch haøng, ñaëc bieät laø hình thöùc tín duïng theo haïn möùc. Theo qui ñònh, khi hôïp ñoàng tín duïng heát thôøi haïn thì phaûi thay baèng hôïp ñoàng tín duïng môùi. Ñieàu naøy khoâng phuø hôïp vôùi tính lieân tuïc vaø thöôøng xuyeân cuûa saûn xuaát kinh doanh. - Vieäc coâng chöùng caùc phuï kieän hôïp ñoàng baûo ñaûm tieàn vay nhaèm taêng taøi saûn theá chaáp ñeå taêng haïn möùc vay voán cuõng khoâng ñöôïc caùc cô quan coâng chöùng chaáp nhaän maø yeâu caàu ngaân haøng laøm moät hôïp ñoàng ñaûm baûo môùi. Ñieàu naøy laïi khoâng thöïc hieän ñöôïc vì khaùch haøng coøn dö nôï ngaân haøng thì khoâng theà giaûi chaáp hôïp ñoàng baûo ñaûm ñeå laäp hôïp ñoàng baûo ñaûm môùi. - Vieäc thi haønh aùn chaäm, cuøng vôùi caùc khoù khaên trong quaù trình phaùt maõi, xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo nôï vay aûnh höôûng ñeán hoïat ñoäng cuûa caùc ngaân haøng. * Heä thoáng cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng : Töø naêm 1988, thöïc hieän chuû tröông ñoåi môùi heä thoáng ngaân haøng theo ñònh höôùng cuûa Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VI ngaøy 15/12/1996, heä thoáng ngaân haøng moät caáp tröôùc ñaây cuûa Vieät Nam ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh heä thoáng hai caáp, trong ñoù chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä, tín duïng do ngaân haøng nhaø nöôùc ñaûm nhieäm ñöôïc taùch bieät khoûi chöùc naêng kinh doanh tieàn teä, tín duïng cuûa caùc toå chöùc tín duïng. 2.2.5 Môû cöûa vaø hoäi nhaäp trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng : Thöïc hieän ñöôøng loái vaø chuû tröông cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc, trong nhöõng naêm qua Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu quan troïng trong vieäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thoâng qua môû roäng maïnh meõ quan heä kinh teá song phöông vaø ña
50. 50 phöông; phaùt trieån quan heä ñaàu tö vôùi gaàn 70 nöôùc vaø laõnh thoå; bình thöôøng hoùa quan heä vôùi caùc toå chöùc taøi chính – tieàn teä quoác teá nhö Ngaân haøng theà giôùi (WB), Quyõ tieàn teä quoác teá (IMF), Ngaân haøng phaùt trieån Chaâu AÙ (ADB); gia nhaäp Hieäp hoäi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ (ASEAN) vaø khu vöïc maäu dòch töï do ASEAN (AFTA), kyù keát Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø, vaø söï kieän ñaëc bieät nhaát laø Vieät Nam chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân thöù 150 cuûa Toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) vaøo ngaøy 07/11/2006 Khi gia nhaäp vaøo caùc toå chöùc quoác teá, Chính phuû Vieät Nam phaûi thöïc hieän caùc cam keát song phöông vaø ña phöông, trong ñoù bao goàm caùc cam keát trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng (xem Phuï luïc 1 vaø Phuï luïc 2) Vieäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong lónh vöïc taøi chính ngaân haøng mang laïi nhieàu cô hoäi cho heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam nhö taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi vaø caûi caùch; naâng cao naêng löïc quaûn lyù vaø ñieàu haønh; tranh thuû voán, coâng ngheä, Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng cô hoäi, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam cuõng phaûi ñoái maët vôùi nhöõng thaùch thöùc cuûa vieäc hoäi nhaäp nhö tính caïnh tranh cuõng gay gaét, khoác lieät hôn, . 2.3 Ñaùnh giaù chung veà dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong thôøi gian qua : 2.3.1 Nhöõng thaønh töïu : - Saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng luoân ñöôïc hoaøn thieän vaø boå sung môùi : Chaát löôïng caùc dòch vuï truyeàn thoáng ngaøy caøng hoaøn thieän, phaùt trieån vaø ngaøy caøng naâng cao vôùi toác ñoä phaùt trieån ngaøy caøng cao; Cuøng vôùi söï phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä hieän ñaïi, caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi ngaøy caøng ra ñôøi vaø phaùt trieån maïnh meõ nhö dòch vuï theû ngaân haøng, dòch vuï ngaân haøng ñieän töû nhö home banking, internet banking, mobile banking, - Moâi tröôøng phaùp lyù ngaøy caøng hoaøn thieän vôùi heä thoáng caùc vaên baûn döôùi luaät ñöôïc ban haønh.
51. 51 - Heä thoáng caùc chuû theå cung caáp dòch vuï ngaân haøng phaùt trieån ngaøy caøng ña daïng, vôùi caùc doanh nghieäp cung caáp dòch vuï thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá vaø coù söï tham gia ngaøy caøng saâu roäng cuûa caùc thuû theå nöôùc ngoaøi ñaõ thuùc ñaåy caïnh tranh maïnh meõ trong vieäc cung öùng dòch vuï ngaân haøng treân thò tröôøng. - Vieäc tieáp caän vaø söû duïng caùc dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá ñöôïc môû roäng, ñaëc bieät ñoái vôùi doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh vaø caùc caù nhaân. - Giaù caû dòch vuï ngaân haøng töøng böôùc ñaõ ñöôïc töï do hoùa. - Caùc cam keát veà môû cöûa lónh vöïc taøi chính ngaân haøng ñöôïc Chính phuû tuaân thuû theo loä trình ñaõ kyù keát. 2.3.2 Nhöõng haïn cheá : * Quy moâ voán töï coù, quy moâ taøi saûn cuûa caùc NHTM coøn nhoû beù : Baûng 2.9 : Voán töï coù cuûa moät soá ngaân haøng lôùn cuûa Vieät Nam tính ñeán 31/12/2004 ÑVT : Trieäu VNÑ 2002 2003 2004 Voán töï coù Voán Voán Voán naêm 2004 Ngaân haøng Voán Voán Voán ñieàu ñieàu ñieàu quy ñoåi ra töï coù töï coù töï coù leä leä leä USD (trieäu) VCB 2,000 2,993 2,400 3,477 4,030 5,133 324.8 BIDV 2,300 3,759 3,740 5,504* 3,866 5,746 363.6 ICB 2,100 2,998 2,900 3,949 3,328 4,154 262.9 AGRIBANK 4,016 4,980 5,607 7,193 6,138 7,679 486.0 MHB 700 741 754 806 761 830 52.5 ACB 341 419 424 539 481 675 42.7 SACOMBANK 271 321 505 590 741 859 54.4 * NHÑT & PT theo tieâu chuaån kieåm toaùn quoác teá voán töï coù laø 3,084 tyû VNÑ Nguoàn : Baùo caùo thöôøng nieân cuûa caùc ngaân haøng Soá lieäu baûng 2.9 cho thaáy ngaân haøng coù voán töï coù lôùn nhaát ñeán naêm 2004 laø AGRIBANK vôùi möùc voán töï coù laø 7,679 tyû VNÑ töông ñöông vôùi 486 trieäu USD.
52. 52 Nhö vaäy, toång voán töï coù cuûa ngaân haøng lôùn nhaát cuõng chöa tôùi 500 trieäu USD, coøn caùc NHTMNN khaùc chæ ñaït 300 trieäu USD Möùc voán töï coù thaáp laøm cho caùc ngaân haøng khoâng ñaït ñöôïc heä soá ñaûm baûo an toaøn voán theo thoâng leä quoác teá toái thieåu laø 8%, haïn cheá khaû naêng môû roäng cho vay, baûo laõnh theo quy ñònh cuûa Luaät caùc TCTD, haïn cheá khaû naêng ñaàu tö coâng ngheä hieän ñaïi, haïn cheá khaû naêng choáng ñôõ ruûi ro cuûa ngaân haøng. Quy moâ voán nhoû cuõng haïn cheá vieäc ña daïng hoùa dòch vuï cung caáp, giaù caû dòch vuï cuõng khoù coù theå chaáp nhaän hôn caùc ngaân haøng coù quy moâ lôùn, nhaát laø giaù caû trong cho vay. Baûng 2.10 : Heä soá an toaøn voán cuûa moät soá ngaân haøng (%) Naêm Naêm Ngaân haøng Naêm 2002 2003 2004 ICB 2.97 3.92 3.64 BIDV 3.93 5.57 4.76 VCB 3.89 3.55 3.64 AGIBANK 4.81 4.8 5.43 MHB 29.3 19.35 12.92 SACOMBANK 7.9 9.78 10.49 EAB 7.41 7.84 8.24 EXIMBANK 8.99 6.82 10.02 ACB 6.37 6.08 8.09 SGCT 13.69 13.32 11 INDOVINA BANK 17.15 14.04 na VINASIAMBANK 68.51 31.17 39.01 CHOHUNG VINA BANK 31.23 22.91 22.29 Nguoàn : Toång hôïp töø caùc baùo caùo cuûa NHNN vaø thôøi baùo kinh teá Vieät Nam Soá lieäu baûng 2.10 cho thaáy heä soá an toaøn voán thaáp laïi rôi vaøo caùc NHTMNN, nôi naém giöõ 75% thò phaàn voán huy ñoäng vaø cuõng treân 75% thò phaàn caáp tín duïng cuûa toaøn heä thoáng. Nhö vaäy, khaû naêng ruûi ro cuûa caùc ngaân haøng naøy
53. 53 laø raát cao, coøn khaû naêng môû roäng tín duïng trong nhöõng naêm tieáp theo laø raát khoù khaên neáu khoâng taêng theâm voán töï coù. * Saûn phaåm dòch vuï coøn ñôn ñieäu, chöa taïo cô hoäi cho khaùch haøng tieáp caän dòch vuï ngaân haøng, chöa khai thaùc ñöôïc caùc phaân ñoaïn thò tröôøng: - Maëc duø ñaõ coù khaù nhieàu saûn phaåm dòch vuï môùi ñöôïc caùc ngaân haøng ñöa vaøo kinh doanh, song nhìn chung danh muïc saûn phaåm cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam coøn chöa thaät phong phuù, phaàn lôùn chæ taäp trung vaøo caùc nghieäp vuï coù tính truyeàn thoáng, tính tieän ích chöa cao. - Nhöõng dòch vuï hieän caùc ngaân haøng ñang cung caáp thì raát nhieàu nhöng nhieàu khaùch haøng vaãn chöa coù ñöôïc söï hieåu bieát ñaày ñuû veà chuùng (hieåu bieát veà noäi dung dòch vuï, veà caùc vaên baûn, quy ñònh hieän haønh, quyeàn vaø nghóa vuï khi söû duïng dòch vuï, lôïi ích khi söû duïng dòch vuï , ) ñeå coù theå söû duïng moät caùch hieäu quaû. Khoaûng caùch giöõa ngaân haøng vaø caùc khaùch haøng vaãn coøn lôùn do baûn thaân ngaân haøng chöa chuû ñoäng tieáp caän vôùi khaùch haøng, chuû yeáu laø khaùch haøng töï tìm ñeán ngaân haønh. - Chaát löôïng dòch vuï do caùc ngaân haøng Vieät Nam cung caáp (theå hieän ôû toác ñoä xöû lyù nghieäp vuï, ñoä an toaøn, chính xaùc, tính tieän lôïi) chöa cao, thuû tuïc giao dòch coøn röôøm raø, phöùc taïp, neân coù phaân ñoaïn thò tröôøng caùc ngaân haøng Vieät Nam chöa theå chieám lónh vôùi thò phaàn cao maëc duø coù lôïi theá veà maïng löôùi. Nhoùm khaùch haøng maø caùc ngaân haøng Vieät Nam khoù thu huùt laø caùc doanh nghieäp coù voán nöôùc ngoaøi trong caùc khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp – khu vöïc coù taàm aûnh höôûng lôùn ñeán söï phaùt trieån toång theå cuûa neàn kinh teá. Thò tröôøng khaùch haøng tö nhaân, nhaát laø khu vöïc noâng thoân cuõng chöa ñöôïc khai thaùc toát (xem baûng 2.11)
54. 54 Baûng 2.11 : Bieán ñoäng thò phaàn thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng (%) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Voán Voán Voán Voán Voán Voán Nhoùm ngaân haøng Cho Cho Cho Cho Cho Cho huy huy huy huy huy huy vay vay vay vay vay vay ñoäng ñoäng ñoäng ñoäng ñoäng ñoäng NHTMNN 88.8 83.5 85.2 84.5 84.0 83.2 80.2 78.0 77.0 76.5 71.3 74.8 NHTMCP 5.8 8.6 8.1 7.7 8.3 8.6 10.2 9.9 12.0 11.3 16.6 13.7 Lieân doanh & 5.4 7.84 6.5 7.73 7.4 8.02 8.9 11.3 10.0 13.2 11.2 10.3 nöôùc ngoaøi TCTD khaùc 0.06 0.2 0.07 0.3 0.18 0.7 0.75 1.0 0.8 0.9 1.2 Nguoàn : Ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam * Hoaït ñoäng kinh doanh phaùt trieån môùi naëng veà soá löôïng, chöa ñi vaøo chaát löôïng : Maëc duø ngaân haøng ñaõ ñaït nhieàu keát quaû cao trong kinh doanh nhöng veà cô baûn caùc ngaân haøng chuû yeáu môùi chuù troïng taêng tröôûng veà soá löôïng, coøn chaát löôïng taêng tröôûng ñeå ñaûm baûo taêng tröôûng beàn vöõng vaãn chöa ñöôïc chuù troïng, theå hieän ôû chaát löôïng tín duïng keùm, ñoä ruûi ro cao; hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh coøn thaáp (xem baûng 2.12) Baûng 2.12 : Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc NHTMNN Chæ tieâu 1999 2000 2001 2002 Nôï quaù haïn/Toång dö nôï (%) 14.74 11.19 8.74 7.58 Lôïi nhuaän roøng/Voán töï coù (ROE) (%) 8.63 12.81 15.58 9.43 Lôïi nhuaän roøng/Toång taøi coù (ROA) (%) 0.36 0.36 0.38 0.30 * Heä thoáng khung phaùp lyù ñieàu chænh hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng coøn nhieàu haïn cheá, thieáu cô sôû phaùp lyù cho vieäc cung caáp dòch vuï môùi vaø chöa phuø hôïp vôùi söï thay ñoåi cuûa thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng ñang ñöôïc töï do hoùa. 2.3.3 Nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá : 2.3.3.1 Nguyeân nhaân khaùch quan töø neàn kinh teá :
55. 55 - Theå cheá kinh teá thò tröôøng vaãn chaäm ñöôïc hình thaønh ñoàng boä vaø ñaày ñuû. Nhieàu loaïi thò tröôøng vaãn chöa hoäi tuï ñöôïc caùc ñieàu kieän ñeå phaùt huy taùc duïng ñoái vôùi taêng tröôûng vaø phaùt trieån, nhaát laø thò tröôøng voán. - Cô cheá kinh teá thò tröôøng chöa hoaøn thieän : maëc duø quan ñieåm ñoåi môùi cuûa Chính phuû ñeà ra laø neàn kinh teá Vieät Nam laø kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát cuûa nhaø nöôùc nhöng hieän taïi phaàn ñieàu tieát cuûa nhaø nöôùc coù veû mang tính chuû ñaïo hôn, nhöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng chöa thöïc söï ñöôïc phaùt huy. - Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi coøn thaáp vaø nieàm tin cuûa daân chuùng vaøo ngaân haøng chöa cao. - Caùc chính saùch vaø quy ñònh phaùp lyù lieân quan ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng thieáu ñoàng boä, chöa taïo moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng cho caùc thaønh vieân tham gia thò tröôøng, hoaëc chöa taïo ñöôïc söï thoáng nhaát trong caùch thöùc ñieàu haønh, quaûn lyù. - Neàn taøi chính Vieät Nam noùi chung coøn nhieàu baát caäp, theå hieän treân moät soá khía caïnh nhö : caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng chaäm phaùt trieån doàn gaùnh naëng voán daøi haïn cho ngaân haøng; caùch thöùc caát tröõ taøi saûn baèng vaøng hoaëc ngoaïi teä maïnh, söû duïng vaøng vaø ngoaïi teä ñeå thanh toaùn vaãn coøn phoå bieán trong daân chuùng neân ngaân haøng khoù coù theå huy ñoäng ñöôïc voán nhaøn roãi. - Nhaän thöùc lyù luaän veà tieàn teä – ngaân haøng trong neàn kinh teá thò tröôøng chöa ñoàng nhaát, chöa hieåu ñuùng hoaït ñoäng kinh doanh ngaân haøng, do ñoù nhieàu doanh nghieäp nhaø nöôùc, nhieàu ngaønh vaãn coi ngaân haøng nhö laø nguoàn trôï caáp cuûa ngaân saùch. 2.3.3.2 Nguyeân nhaân chuû quan cuûa caùc NHTM vaø NHNN : * Ngaân haøng thöông maïi :
56. 56 - Caùc ngaân haøng vaãn chöa thöïc söï hoaït ñoäng theo nguyeân taéc thò tröôøng nhö : giaù caû saûn phaåm chöa ñöôïc xaùc ñònh phuø hôïp vôùi quy luaät cung caàu, tình traïng ñoäc quyeàn trong kinh doanh vaãn phoå bieán, quyeát ñònh cho vay vaãn coøn chòu aûnh höôûng lôùn cuûa quyeát ñònh haønh chính, chöa thay ñoåi ñöôïc phöông thöùc kinh doanh ñeå coù theå baùn saûn phaåm maø khaùch haøng caàn. - Kyõ naêng quaûn trò cuûa caùc ngaân haøng coøn haïn cheá so vôùi yeâu caàu kinh doanh theo cô cheá thò tröôøng, vôùi toác ñoä phaùt trieån kinh doanh vaø toác ñoä hoäi nhaäp kinh teá ñang ngaøy caøng nhanh, nhaát laø caùc NHTMNN. Söï haïn cheá veà kyõ naêng quaûn trò theå hieän ôû moät soá maët sau : + Thieáu khaû naêng hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh hieäu quaû vaø beàn vöõng, nhieàu tröôøng hôïp chæ döïa vaøo lôïi ích ngaén haïn neân khi moâi tröôøng kinh doanh thay ñoåi seõ gaëp khoù khaên ñeå xöû lyù vaø chöa döï baùo heát nhöõng haäu quaû trong töông lai. + Caùc ngaân haøng chöa coù bieän phaùp kieåm soaùt hôïp lyù veà chi phí, phaân boå chi phí vaø tính giaù thaønh saûn phaåm, do ñoù vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû kinh doanh chöa xaùc thöïc. + Hoaït ñoäng quaûn lyù ruûi ro, quaûn lyù danh muïc ñaàu tö, quaûn lyù taøi saûn Nôï – Coù, quaûn lyù voán, kieåm toaùn noäi boä vaø heä thoáng thoâng tin keá toaùn trong moät thôøi gian daøi ñaõ khoâng ñöôïc chuù yù ñuùng möùc, nhaát laø quaûn lyù ruûi ro. + Hoaït ñoäng marketing cuûa ngaân haøng coøn yeáu keùm. + Tính heä thoáng cuûa caùc ngaân haøng coøn thaáp. - Nhaän thöùc veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Ban laõnh ñaïo vaø nhaân vieân cuûa caùc ngaân haøng coøn haïn cheá, tö duy kinh doanh theo kieåu saûn xuaát nhoû vaãn coøn aûnh höôûng ñeán quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån hoaït ñoäng ngaân haøng. - Ñoäi nguõ caùn boä cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam cuõng coù nhieàu haïn cheá veà chuyeân moân, trình ñoä, kieán thöùc veà kinh doanh trong neàn kinh teá thò
57. 57 tröôøng vaø trong moâi tröôøng môû cöûa, hoäi nhaäp, Trong ñoù, haïn cheá lôùn nhaát khoâng phaûi laø trình ñoä baèng caáp cô baûn maø laø kyõ naêng nghieäp vuï ñoái vôùi caùn boä thöøa haønh taùc nghieäp, kyõ naêng cuõng nhö kinh nghieäm quaûn trò cuûa caùc caùn boä quaûn lyù vaø thoùi quen haønh ñoäng theo caùc quy ñònh, nguyeân taéc kinh doanh theo ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng. * NHNN : - Caùc vaên baûn phaùp lyù do NHNN ban haønh vaãn coøn thieáu, chöa ñoàng boä, chöa theo kòp vôùi thöïc tieãn. Ngoaøi noäi dung höôùng daãn quy trình phaùp luaät, nhieàu vaên baûn coøn can thieäp chi tieát vaøo caû quy trình nghieäp vuï cuûa caùc NHTM laøm giaûm tính töï chuû, töï chòu traùch nhieäm cuûa caùc ngaân haøng, taïo ra söï yû laïi, ñoái phoù vaø xöû lyù nghieäp vuï kinh doanh theo kieåu haønh chính. - Khaû naêng giaùm saùt cuûa NHNN tuy ñaõ ñöôïc caûi thieän nhöng nhìn chung coøn nhieàu haïn cheá, do vaäy khoâng phaùt hieän kòp thôøi vaø xöû lyù khaùch quan caùc vuï vieäc sai phaïm. NHNN cuõng chöa thöïc hieän toát khaâu phaân tích, döï baùo tình hình tieàn teä, laõi suaát, tín duïng, tình hình kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp vaø caù NHTM ñeå kòp thôøi ñieàu chænh caùc quy ñònh vaø coù bieän phaùp giaùm saùt thích hôïp. KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 Trong chöông 2, luaän vaên ñaõ taäp trung ñaùnh giaù nhöõng thaønh töïu maø dòch vuï ngaân haøng ñaõ ñaït ñöôïc chuû yeáu trong thôøi gian qua nhö nhöõng tieán boä vaø theå cheá, chính saùch, keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuï theå, Keá tieáp, luaän vaên cuõng trình baøy nhöõng haïn cheá cuûa hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam so vôùi yeâu caàu hoäi nhaäp nhö naêng löïc taøi chính coøn yeáu, saûn phaåm coøn ñôn ñieäu, chaát löôïng, hieäu quaû kinh doanh thaáp, vaø phaân tích nhöõng nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá ñeå töø ñoù laøm cô sôû toát cho vieäc ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phaùt trieån dòch vuï ngaân haøng Vieät Nam trong thôøi gian tôùi.