Luận văn Một số giải pháp áp dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam

pdf

86 trang phuongnguyen 2560

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Một số giải pháp áp dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

luan_van_mot_so_giai_phap_ap_dung_quyen_chon_chung_khoan_tre.pdf

Nội dung text: Luận văn Một số giải pháp áp dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam

LI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u và thông tin s d ng trong lu n v ăn này ñu có ngu n g c, trung th c và ñưc phép công b . Tác gi lu n v ăn ð Th Th y
MC L C Trang bìa Li cam ñoan Mc l c Danh m c các ký hi u, ch vi t t t Danh m c các b ng Danh m c các hình, bi u ñ LI M ðU 1 CH ƯƠ NG 1: TH TR ƯNG CH NG KHOÁN VÀ Ý NGH ĨA C A VI C ÁP DNG QUY N CH N TRÊN TTCK VI T NAM 4 1.1. Th tr ưng ch ng khoán 4 1.1.1 Khái ni m 4 1.1.2. Ch c n ăng và vai trò c a th tr ưng ch ng khoán 4 1.1.2.1. Ch c n ăng c a TTCK 4 1.1.2.2. Vai trò c a TTCK 6 1.2. Quy n ch n 8 1.2.1 ðnh ngh ĩa 8 1.2.1.1. Quy n ch n 8 1.2.1.2. Quy n ch n mua 9 1.2.1.3. Quy n ch n bán 9 1.2.2. Phân lo i quy n ch n theo th i gian th c hi n h p ñng 9 1.2.3. Ưu nh ưc ñim c a quy n ch n 10 1.2.3.1. Ưu ñim 10
1.2.3.2. Nh ưc ñim 10 1.2.4. S phát tri n c a các th tr ưng quy n ch n 11 1.2.5. Công c phòng ng a r i ro b ng quy n ch n 12 1.2.5.1. Giao d ch quy n ch n mua 12 1.2.5.2. Giao d ch quy n ch n bán 14 1.2.5.3. Quy n ch n mua và c phi u - Quy n ch n mua ñưc phòng ng a 16 1.2.5.4. Quy n ch n bán và c phi u - Quy n ch n bán b o v 16 1.2.6. Vai trò c a h p ñng quy n ch n 17 1.2.7. Ý ngh ĩa c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n trên th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam 19 CH ƯƠ NG 2: TH C TR NG V T CH C SÀN GIAO D CH QUY N CH N CH NG KHOÁN M T S N ƯC TRÊN TH GI I VÀ HO T ðNG C A TTCK VI T NAM GIAI ðON 2000 - 2008 23 2.1. Th c tr ng v t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán m t s nưc trên th gi i 23 2.1.1. Mô hình M 23 2.1.1.1. Th tr ưng ch ng khoán M 23 2.1.1.2. Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago (“CBOE”) 24 2.1.2. Mô hình Châu Âu 30 2.1.2.1. Sàn giao d ch ch ng khoán Châu Âu (“Euronext N.V.”) 30 2.1.2.2. Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London (“LIFFE”) 32 2.1.3. Mô hình Nh t 36 2.1.3.1. Th tr ưng ch ng khoán Nh t 36
2.1.3.2. Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo (“TSE”) 38 2.1.4. So sánh sàn giao d ch quy n ch n c a M , Châu Âu, Nh t 42 2.2. Ho t ñng c a TTCK Vi t Nam giai ñon 2000 - 2008 44 2.2.1. S ơ l ưc v quá trình hình thành và phát tri n TTCK Vi t Nam 44 2.2.2. Th c ti n ho t ñng c a TTCK th c p Vi t Nam 45 2.2.3. Thu n l i và khó kh ăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán TTCK Vi t nam 49 2.2.3.1. Thu n l i c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán TTCK Vi t nam 49 2.2.3.2. Khó kh ăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán TTCK Vi t Nam 50 CH ƯƠ NG 3: MT S GI I PHÁP ÁP D NG QUY N CH N CH NG KHOÁN TRÊN TTCK VI T NAM 53 3.1. ðnh h ưng phát tri n TTCK Vi t Nam ñn n ăm 2020 53 3.2 Nh n ñnh kh n ăng áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán ti Vi t Nam 54 3.3. ðiu ki n ñ áp d ng quy n ch n ch ng khoán 55 3.4. M t s gi i pháp áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán vào th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam 57 3.4.1. M t s gi i pháp v t ch c và qu n lý sàn giao d ch 58 3.4.1.1. Hoàn thi n khung pháp lý 58 3.4.1.2. Nâng cao vai trò và trách nhi m c a m t s c ơ quan ch c n ăng có liên quan 58 3.4.1.3. Nâng cao hi u qu qu n lý, giám sát c a c ơ quan qu n lý nhà n ưc 59
3.4.2. M t s gi i pháp v phát tri n th tr ưng ch ng khoán 60 3.4.2.1. T ăng cung -cu hàng hóa cho TTCK 60 3.4.2.2. Nâng cao hi u qu ho t ñng công b thông tin 62 3.4.2.3. C i thi n và nâng cao hi u qu c a h th ng giao d ch, h th ng ñă ng ký - l ưu ký - thanh toán bù tr ch ng khoán 63 3.4.2.4. Tri n khai nghi p v bán kh ng trên TTCK 66 3.4.3. M t s ñim c n quan tâm khi áp d ng giao d ch quy n ch n 67 3.4.3.1. Xác ñnh phí quy n ch n ch ng khoán 67 3.4.3.2. Quy ñnh v gi i h n giá và s l ưng 68 3.4.4. Gi i pháp ñi v i các nhà ñu t ư 68 3.4.5. Gi i pháp khác 69 3.4.5.1. ðy m nh vi c nghiên c u ñào t o, ñng th i ph bi n r ng rãi ki n th c v ch ng khoán, TTCK và ñc bi t là ch ng khoán phái sinh 69 3.4.5.2. Hình thành t ch c ñnh m c tín nhi m 69 3.4.5.3. Nâng cao ho t ñng c a các t ch c trung gian 70 KT LU N 72 TÀI LI U THAM KH O 74 PH L C
DANH M C CÁC KÝ HI U CH VI T T T CBOE : Chicago Board Options Exchange: Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago CPH : C ph n hóa DNNN : Doanh nghi p nhà n ưc Euronext N.V. : Sàn giao d ch ch ng khoán Châu Âu HASTC : Trung tâm giao d ch ch ng khoán Hà N i HOSE : S giao d ch ch ng khoán Tp. H Chí Minh LIFFE : Sàn giao d ch giao sau và quyn ch n tài chính qu c t London IPO : Chào bán l n ñu ch ng khoán ra công chúng NðT : Nhà ñu t ư OTC : Th tr ưng quy n ch n phi t p trung OTC SEC : U Ban Ch ng Khoán Nhà N ưc t i M : Securities Exchange Commission Tp. HCM : Thành ph H Chí Minh TSE : Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo TTCK : Th tr ưng ch ng khoán TTGDCK HCM : Trung tâm Giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh UBCK : y ban ch ng khoán UBCKNN : y ban ch ng khoán Nhà n ưc
DANH M C CÁC B NG Bng 2.1: L ch s hình thành và phát tri n CBOE 24 Bng 2.2: L ch s hình thành và phát tri n Euronext N.V 31 Bng 2.3: L ch s hình thành và phát tri n LIFFE 32 Bng 2.4: L ch s hình thành và phát tri n TSE 38 Bng 2.5: Quá trình hình thành và phát tri n TTCK Vi t Nam 44 Bng 2.6: Quy mô niêm y t ch ng khoán trên th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam t i th i ñim 31/07/2008 46 Bng 2.7: S l ưng công ty niêm y t trên TTCK Vi t Nam t n ăm 2000 - 2008 47 Bng 2.8: Ch s VN-Index t n ăm 2000 - 2008 48
DANH M C CÁC HÌNH, BI U ð Hình 1.1: Mua quy n ch n mua 13 Hình 1.2: Bán quy n ch n mua 14 Hình 1.3: Mua quy n ch n bán 15 Hình 1.4: Bán quy n ch n bán 15 Hinh 1.5: Quy n ch n mua ñưc phòng ng a 16 Hình 1.6: Quy n ch n bán b o v 17 Hình 2.1: Giao d ch trên th tr ưng quy n ch n CBOE 28 Hình 2.2: Giao d ch trên th tr ưng quy n ch n LIFFE 34 Hình 2.3: Giao d ch trên th tr ưng quy n ch n TSE 40 Bi u 2.1: Ch s VN-Index qua các n ăm 48
1 LI M ðU 1. S c n thi t và tính th c ti n c a ñ tài Trong ti n trình h i nh p kinh t qu c t toàn c u, tham gia vào n n tài chính qu c t ch a ñng ñy r i ro và thách th c. Th tr ưng tài chính Vi t Nam nói chung và th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam nói riêng ñã có nh ng b ưc phát tri n mnh m c v quy mô và ch t l ưng. Th tr ưng ch ng khoán ra ñi, ho t ñng ñã mang l i nhi u l i ích và ngày càng tr thành m t kênh huy ñng v n hi u qu cho n n kinh t . Sau 08 n ăm ho t ñng, TTCK Vi t Nam ñã có nh ng d u hi u h t s c lo ng i, ch s VN-Index tăng, gi m h t s c th t th ưng làm cho các nhà ñu t ư không th ch ñ ng, tính toán, phòng ng a. ðiu này th y r ng ñu t ư ch ng khoán không ch luôn mang li l i nhu n mà nó có c nh ng r i ro r t cao, không th d ñoán tr ưc d n ñ n thua l n ng. Trên th gi i, h u h t các th tr ưng giao d ch ch ng khoán ñã có th tr ưng giao d ch ch ng khoán phái sinh v i nhi u lo i công c ñ nhà ñu t ư l a ch n cho gi i pháp b o v r i ro c a riêng mình. Vi c hình thành th tr ưng ch ng khoán phái sinh, ngoài nhu c u r t l n t chính n i t i th trưng ch ng khoán trong n ưc, thì cũng là m t t t y u khách quan trong ti n trình phát tri n th tr ưng ch ng khoán. Trong ñiu ki n Vi t Nam hi n nay, quy n ch n là công c giúp nhà ñu t ư hn ch r i ro và góp ph n phát tri n th tr ưng. Vi nh ng lý do ñó, tôi ti n hành nghiên c u ñ tài “ Mt s gii pháp áp d ng quy n ch n ch ng khoán trên th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam ”. 2. M c tiêu nghiên c u c a ñ tài - Nghiên c u tìm hi u lý lu n v th tr ưng ch ng khoán, quy n ch n và ý ngh ĩa c a vi c áp d ng quy n ch n trên TTCK Vi t Nam.
2 - Nghiên c u tìm hi u v t ch c và qu n lý th tr ưng giao d ch quy n ch n ch ng khoán c a m t s quc gia trên th gi i. T ñó, k t h p v i th c ti n c a TTCK Vi t Nam hi n nay, ñư a ra nh ng thu n l i c ũng nh ư khó kh ăn c a vi c áp dng quy n ch n trên TTCK Vi t Nam - ðư a ra nh ng nh n ñnh v kh n ăng áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i Vi t Nam, t ñó ñ xut m t s gi i pháp nh m áp d ng các giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i Vi t Nam. 3. Ph m vi nghiên c u c a ñ tài ð tài t p trung nghiên c u vào vi c nghiên c u m t s th tr ưng quy n ch n trên th gi i, gi i thi u s ơ l ưc th c tr ng th tr ưng ch ng khoán th c p c a Vi t Nam, rút ra nh ng thu n l i và khó kh ăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán th tr ưng ch ng khoán Vi t nam. T ñó ñư a ra mt s gi i pháp áp d ng quy n ch n ch ng khoán trên th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam. Th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam còn khá non tr , h ơn n a ch ng khoán phái sinh c ũng là m t khái ni m mà ít ng ưi ñã tip c n. Vì v y, vi c tìm hi u và ti p c n tài li u c a tác gi g p không ít khó kh ăn và ki n th c c a tác gi có th ch ưa hoàn ch nh v th tr ưng ch ng khoán phái sinh, ch ưa th hi n ñy ñ các khía c nh v ñ tài nghiên c u nên ñ tài c n ñưc ti p t c hoàn ch nh. Ngoài ra, do th i gian có h n nên trong khuôn kh nghiên c u c a ñ tài không ñi sâu vào vi c nghiên c u ñnh giá quy n ch n. 4. Ph ươ ng pháp nghiên c u Tác gi nghiên c u lý lu n và tìm hi u th c ti n v quy n ch n ch ng khoán và th tr ưng giao d ch quy n ch n ch ng khoán m t s n ưc trên th gi i k t h p vi quá trình tìm hi u th c ti n phát tri n và nhu c u th c t c a th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam. ð tài s d ng t ng h p m t s ph ươ ng pháp nghiên c u: th ng kê mô t , t ng h p, so sánh, phân tích, ph ươ ng pháp quan sát t th c ti n, ñ khái quát b n ch t c a các v n ñ nghiên c u. Ngoài ra, ñ tài c ũng s d ng các b ng, bi u, hình ñ minh h a.
3 5. K t c u c a lu n v ăn Ngoài l i m ñ u, k t lu n, m c l c, danh m c các t vi t t t, danh m c các bng, danh m c các hình, bi u ñ, danh m c tài li u tham kh o, lu n v ăn bao g m 3 ch ươ ng: Ch ươ ng 1: Th tr ưng ch ng khoán và ý ngh ĩa c a vi c áp d ng quy n ch n trên th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam Ch ươ ng 2: Th c tr ng v t ch c sàn giao d ch quy n chn ch ng khoán mt s n ưc trên th gi i và ho t ñng c a th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam giai ñon 2000 - 2008 Ch ươ ng 3: Mt s gi i pháp áp d ng quy n ch n ch ng khoán vào th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam
4 CH ƯƠ NG 1 TH TR ƯNG CH NG KHOÁN VÀ Ý NGH ĨA C A VI C ÁP D NG QUY N CH N TRÊN TH TR ƯNG CH NG KHOÁN VI T NAM 1.1. Th tr ưng ch ng khoán 1.1.1 Khái ni m Th tr ưng ch ng khoán (Securities Market) là thu t ng dùng ñ ch c ơ ch ca ho t ñng giao d ch mua bán ch ng khoán trung và dài h n nh ư các lo i trái phi u, c phi u và các công c tài chính khác nh ư ch ng ch qu ñu t ư, công c phái sinh - h p ñng t ươ ng lai, quy n ch n, ch ng quy n. TTCK là th tr ưng v n trung và dài h n, t p trung các ngu n v n cho ñu t ư và phát tri n kinh t , do ñó có tác ñng r t l n ñn môi tr ưng ñu t ư nói riêng và nn kinh t nói chung. M t khác, TTCK là m t th tr ưng cao c p, n ơi t p trung nhi u ñi t ưng tham gia v i các m c ñích, s hi u bi t và l i ích khác nhau; giao dch các s n ph m tài chính ñưc th c hi n v i giá tr r t l n. ðc tính ñó khi n cho TTCK c ũng là môi tr ưng d x y ra các ho t ñng ki m l i không chính ñáng thông qua các ho t ñng gian l n, không công b ng, gây t n th t cho các nhà ñu t ư; t n th t cho th tr ưng và cho toàn b n n kinh t . 1.1.2. Ch c n ăng và vai trò ca th tr ưng ch ng khoán 1.1.2.1. Ch c n ăng c a TTCK Th nh t, Huy ñng v n ñu t ư cho n n kinh t ðây là ch c n ăng quan tr ng nh t c a TTCK, TTCK s thu hút và t p trung các ngu n v n nhàn r i trong n n kinh t qua các công c tài chính ña d ng, phong phú có kh n ăng tài tr cho các d án ñu t ư dài h n phát tri n h t ng kinh t , ph c v các nhu c u chung c a xã h i c ũng nh ư tài tr cho các nhu c u t o v n, t ăng v n ca các doanh nghi p và Chính ph . TTCK c ũng là y u t quy t ñnh ñ thu hút v n ñu t ư n ưc ngoài. ðây là y u t ñm b o cho s phân b có hi u qu các ngu n l c trong m t qu c gia c ũng nh ư trên ph m vi qu c t .
5 Khi các nhà ñu t ư mua ch ng khoán do các công ty phát hành, s ti n nhàn ri c a h ñưc ñư a vào ho t ñng s n xu t kinh doanh và qua ñó góp ph n m rng s n xu t xã h i. Bng cách h tr các ho t ñng ñu t ư c a công ty, TTCK ñã có nh ng tác ñng quan tr ng ñi v i s phát tri n c a n n kinh t qu c dân. Thông qua TTCK, Chính ph và chính quy n các ña ph ươ ng c ũng huy ñng ñưc các ngu n v n cho m c ñích s d ng và ñu t ư phát tri n h t ng kinh t , ph c v các nhu c u chung c a xã h i. Th hai, Cung c p môi tr ưng ñu t ư cho công chúng TTCK cung c p cho công chúng m t môi tr ưng ñu t ư lành m nh v i các công c ñu t ư ña d ng. Các lo i ch ng khoán trên th tr ưng r t khác nhau v tính ch t, kh n ăng sinh l i, ñ r i ro, cho phép các nhà ñu t ư có th l a ch n lo i hàng hóa phù h p v i kh n ăng, m c tiêu và s thích c a mình. Vì v y, TTCK góp ph n ñáng k làm t ăng m c ti t ki m qu c gia. Th ba, To tính thanh kho n cho các ch ng khoán Thông qua TTCK, các N ðT có th d dàng chuy n ñi các ch ng khoán s hu thành ti n khi có nhu c u. Kh n ăng thanh kho n là m t trong nh ng ñc tính hp d n c a ch ng khoán ñi v i N ðT. ðây là y u t cho th y tính linh ho t, an toàn c a v n ñu t ư. M t TTCK càng n ăng ñng và hi u qu càng có kh n ăng nâng cao tính thanh kho n c a các ch ng khoán giao d ch trên th tr ưng Th t ư, ðánh giá ho t ñng c a các doanh nghi p Thông qua giá ch ng khoán, ho t ñng c a các doanh nghi p ñưc ph n nh mt cách t ng h p và chính xác, giúp cho vi c ñánh giá và so sánh ho t ñng c a các doanh nghi p ñưc nhanh chóng và thu n ti n, t ñó c ũng t o ra ñưc m t môi tr ưng c nh tranh lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp dng công ngh m i, c i ti n s n ph m. Ng ưc l i, TTCK ho t ñng trên c ơ s thông tin hoàn h o s góp ph n ñnh giá ch ng khoán ñưc chính xác. Th n ăm, To môi tr ưng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t v ĩ mô Các ch báo c a TTCK ph n ánh ñng thái c a n n kinh t m t cách nh y bén và chính xác. S t ăng gi m giá ch ng khoán cho th y d u hi u t ăng tr ưng ho c suy
6 thoái kinh t c a m t qu c gia. Vì th , TTCK ñưc g i là phong v ũ bi u c a n n kinh t và là m t công c quan tr ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t v ĩ mô: chính sách thu , chính sách lãi su t, qu n lý l m phát, v thu-chi ngân sách. Các ch c n ăng c a TTCK có phát huy tác d ng còn ph thu c vào s qu n lý, giám sát c a nhà n ưc và vai trò c a các ch th tham gia th tr ưng m i qu c gia. 1.1.2.2. Vai trò c a TTCK TTCK luôn ñóng m t vai trò quan tr ng ñi vi n n kinh t c a m i qu c gia, ñc bi t là các qu c gia có n n kinh t ho t ñng theo c ơ ch th tr ưng. Th nh t, TTCK là công c khuy n khích dân chúng ti t ki m và thu hút m i ngu n v n nhàn r i vào ñu t ư. Khi TTCK ra ñi, công chúng ñã có thêm công c ñu t ư m i ña d ng, phong phú phù h p v i t ng ñi t ưng có suy ngh ĩ và tâm lý riêng. Nh ng ng ưi ti t ki m có th t mình ho c thông qua nh ng nhà tài chính chuyên môn l a ch n nh ng lo i c phi u, trái phi u c a các công ty khác nhau t nhi u ngành kinh t , nhi u l ĩnh v c. Ngoài vi c nh n ñưc c t c hàng n ăm t vi c mua c phi u, nhà ñu t ư còn thu ñưc l i ích l n h ơn ñó là s gia t ăng giá tr công ty, giá tr c ph n qua vi c tích l ũy và giá ch ng khoán trên th tr ưng cao h ơn m nh giá do k t qu ho t ñng và uy tín c a công ty phát hành. Ngoài ra, nhà ñu t ư còn ñưc th c hi n quy n ki m soát ñi v i công ty mà mình góp v n. ðây chính là nh ng nhân t kích thích ý th c ti t ki m c a dân chúng. Trong xã h i, luôn t n t i nh ng lo i qu có v n t m th i nhàn r i nh ư qu bo hi m, qu phúc l i t p th , và các lo i qu t ươ ng t khác. M t ph n v n c a các lo i qu này ñưc g i vào ngân hàng ñ th c hi n vi c thanh toán. S còn l i quan tr ng h ơn, nh ng ng ưi qu n tr qu ph i luôn tìm m i cách ñ s v n này v a ñưc sinh l i nhi u nh t, v a an toàn, Và h ñã có th th c hi n ñiu này khi tham gia ñu t ư trên TTCK. Th hai, H tr và thúc ñy các công ty c ph n ra ñi và phát tri n: TTCK h tr ch ươ ng trình c ph n hóa c ũng nh ư vi c thành l p và phát trin c a công ty
7 c ph n qua vi c qu ng bá thông tin, ñnh giá doanh nghi p, b o lãnh phát hành, phân ph i ch ng khoán m t cách nhanh chóng, t o tính thanh kho n cho chúng và nh ư th thu hút các nhà ñu t ư ñn góp v n vào công ty c ph n. Ng ưc l i, chính s phát tri n c a mô hình công ty c ph n ñã làm phong phú và ña d ng các lo i hàng hóa trên TTCK, thúc ñy s phát tri n sôi ñng c a TTCK. Có th nói TTCK và công ty c ph n là 2 ñnh ch song hành h tr nhau cùng phát tri n. Th ba, Thu hút v n ñu t ư n ưc ngoài TTCK không nh ng thu hút các ngu n v n trong n i ña mà còn giúp Chính ph và doanh nghi p có th phát hành trái phi u ho c c phi u công ty ra th tr ưng vn qu c t ñ thu hút thêm ngo i t . Vi c thu hút v n ñu t ư n ưc ngoài qua kênh ch ng khoán là an toàn và hi u qu vì các ch th phát hành ñưc toàn quy n s dng v n huy ñng cho m c ñích riêng mà không b ràng bu c b i b t k ỳ ñiu ki n nào c a các nhà ñu t ư n ưc ngoài. Th t ư, TTCK là m t công c giúp nhà n ưc th c hi n ch ươ ng trình phát tri n kinh t xã h i Th tr ưng ch ng khoán t o ñiu ki n thu n l i cho vi c th c hi n chính sách m c a, c i cách kinh t thông qua vi c phát hành ch ng khoán ra n ưc ngoài. Th tr ưng ch ng khoán r t nh y c m ñ i v i các ho t ñ ng kinh t , là th ưc ño hi u qu các ho t ñ ng kinh t . Ch s chung c a th tr ưng ch ng khoán ph n ánh mc t ăng tr ưng kinh t c a qu c gia ñó trong th i gian ng n, trung và dài h n. Th n ăm, TTCK thúc ñy các doanh nghi p làm ăn hi u qu h ơn: Khi tham gia niêm y t trên TTCK t p trung, các doanh nghi p niêm y t c n ph i ñáp ng ñưc m t s ñiu ki n: kinh doanh h p pháp, tình hình tài chính, có l i nhu n, và các doanh nghi p ph i công khai tình hình tài chính, k t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh theo ch ñ báo cáo ñ nh k ỳ. Bên cnh ñó, nhà ñu t ư ch mua c phi u ca các công ty t ăng tr ưng. Vi s c ép th ưng xuyên c a th tr ưng, v i quy n t do l a ch n mua ch ng khoán c a nhà ñu t ư ñòi h i các nhà qu n lý doanh nghi p
8 ph i bi t tính toán, nâng cao ho t ñ ng kinh doanh m t cách có hi u qu . T ñó, t o mt môi tr ưng c nh tranh lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp d ng công ngh m i và nâng cao ch t l ưng s n ph m. Th sáu, Thúc ñy vi c tích l ũy và t p trung v n ñ ñáp ng nhu c u xây dng c ơ s v t ch t k thu t c a n n kinh t . N u ch d a vào ngu n v n c a b n thân m t ñơn v ho c qua con ñưng vay truy n th ng thì không ñáp ng ñưc v th i gian và l ưng v n. Vì th các ñơn v và ña ph ươ ng có th phát hành trái phi u ñ thu hút v n nhanh. Th b y, Là n n t ng ñ thúc ñ y s phát tri n các công c phái sinh ch ng khoán. T nh ng n i dung trên ñây cho th y th tr ưng ch ng khoán ñóng vai trò quan tr ng trong n n kinh t và là n n t ng ñ giao d ch ch ng khoán phái sinh nói chung, quy n ch n ch ng khoán nói riêng hình thành và phát tri n. 1.2. Quy n ch n 1.2.1 ðnh ngh ĩa 1.2.1.1. Quy n ch n Quy n ch n là m t h p ñng gi a hai bên - ng ưi mua và ng ưi bán - trong ñó cho ng ưi mua quy n, nh ưng không ph i là ngh ĩa v , ñ mua ho c bán m t tài sn nào ñó vào m t ngày trong t ươ ng lai v i giá ñã ñng ý vào ngày hôm nay. Nh ư v y, vi c yêu c u th c hi n quy n ch n là quy n mà không ph i là ngh ĩa v c a ng ưi mua quy n ch n trong khi ng ưi bán ph i th c hi n ngh ĩa v c a mình khi ng ưi mua yêu c u. Do ñó, ng ưi mua quy n ch n có th yêu c u th c hi n quy n ch n, ñ quy n ch n h t h n, ho c bán l i quy n ch n trên th tr ưng. Chính vì v y, ngưi mua ñưc xem là nhà ñu t ư có v th dài h n và ng ưi bán v th ng n h n trên h p ñng. Ng ưi mua quy n ch n tr cho ng ưi bán m t s ti n g i là phí quy n ch n hay còn g i là giá quy n ch n. Ng ưi bán quy n ch n s n sàng bán ho c ti p t c nm gi tài s n theo các ñiu kho n c a h p ñng n u ng ưi mua mu n nh ư v y. Mt quy n ch n ñ mua tài s n g i là quy n ch n mua. M t quy n ch n ñ bán tài
9 sn g i là quy n ch n bán. Bán h p ñng quy n ch n ñưc g i là phát hành quy n ch n. M c giá mà t i ñó quy n ch n có th ñưc mua ho c ñưc bán g i là m c giá th c thi quy n. Ngày mà sau ñó quy n ch n h t giá tr g i là ngày ñáo h n Có 4 lo i ng ưi tham gia trên th tr ưng quy n ch n: - Ng ưi mua quy n ch n mua - Ng ưi bán quy n ch n mua - Ng ưi mua quy n ch n bán - Ng ưi bán quy n ch n bán Các lo i quy n ch n ñưc trao ñi ph bi n nh t hi n nay trên th gi i là quy n ch n v ch ng khoán, ch s ch ng khoán, ngo i t , vàng Trong khuôn kh ñ tài này, tác gi xin ñưc trình bày v quy n ch n ch ng khoán. 1.2.1.2. Quy n ch n mua Quy n ch n mua là quy n ñưc ghi trong h p ñng cho phép ng ưi mua l a ch n quy n mua m t s l ưng ch ng khoán ñưc xác ñnh tr ưc trong kho ng th i gian nh t ñnh v i m c giá ñưc xác ñnh tr ưc. 1.2.1.3. Quy n chn bán Quy n ch n bán là quy n ñưc ghi trong h p ñng cho phép ng ưi bán l a ch n quy n bán m t s l ưng ch ng khoán ñưc xác ñnh tr ưc trong kho ng th i gian nh t ñnh v i m c giá ñưc xác ñnh tr ưc. 1.2.2. Phân lo i quy n ch n theo th i gian th c hi n h p ñng - Quy n ch n ki u M (American style option): cho phép ng ưi n m gi quy n ch n th c hi n h p ñng quy n ch n vào b t k ỳ ngày nào trong th i h n h p ñng và tr ưc ngày ñáo h n. - Quy n ch n ki u Châu Âu (European style option): ch cho phép ng ưi nm gi th c hi n h p ñng quy n ch n vào ngày ñáo h n. S phân bi t gi a hai lo i quy n ch n ki u Châu Âu và quy n ch n ki u M không liên quan ñn v trí ña lý. ða s h p ñng quy n ch n ñưc trao ñi chính
10 yu trên th tr ưng M . Tuy nhiên, quy n ch n ki u Châu Âu có ñc ñim d phân tích h ơn quy n ch n ki u M . 1.2.3. Ưu nh ưc ñim c a quy n ch n 1.2.3.1. Ưu ñim Quy n ch n có nhi u ưu ñim: Th nh t, Ngưi n m gi quy n ch n có quy n th c hi n mua, bán hàng hóa hay không. ðiu này t o thêm c ơ h i kinh doanh và phù h p v i các bi n ñng v giá hàng hóa. Th hai, Cho phép nhà ñu t ư thu ñưc t l % l i t c trên v n ñu t ư cao nh t. Do nhà ñu t ư ch b ra chi phí nh là giá quy n ch n và m t s phí liên quan trong quá trình giao d ch và thanh toán nh ư phí môi gi i, phí thanh toán, Tuy nhiên, n u giá tài s n c ơ s (c phi u, trái phi u, ) bi n ñng ñúng nh ư k ỳ v ng ca nhà ñu t ư, lúc này kho n l i nhu n là r t l n. Th ba, S d ng ñ b o v l i nhu n: ñây là m t trong nh ng ñc ñim n i bt c a quy n ch n so v i các công c ñu t ư khác nh ư c phi u, ch ng ch qu , Khi n m gi tài s n c ơ s , ñ b o v m c l i nhu n ñã có ñưc, nhà ñu t ư có th mua quy n ch n bán v i m t m c giá th c hi n t t nh t ñ b o v m c l i nhu n mình ñã có khi giá tài s n c ơ s s t gi m. Th t ư, Linh ho t phòng ng a r i ro: m i v th , nhà ñu t ư ñu có th s dng quy n ch n ñ b o v các r i ro mà mình có th g p ph i. V i vi c s d ng các công c quy n ch n linh ho t, nhà ñu t ư có th phòng ng a r i ro, m t khác có th tìm ki m l i nhu n t chính công c phòng ng a r i ro này. 1.2.3.2. Nh ưc ñim Bên c nh các ưu ñim, quy n ch n c ũng có nhi u nh ưc ñim: Giao d ch quy n ch n ph thu c giá tr c a tài s n c ơ s , m c giá th c thi quy n, th i gian, ñ bi n thiên c a tài s n c ơ s , . Mt trái c ơ b n nh t c a quy n ch n là khi TTCK di n bi n không nh ư k ỳ v ng c a nhà ñu t ư, nhà ñu t ư s m t toàn b s ti n b ra ñ có ñưc quy n ch n.
11 Quy n ch n là công c phái sinh khá ph c t p. Do ñó, khi s d ng giao d ch quy n ch n, nhà ñu t ư c n ph i hi u rõ và bi t cách v n d ng các công c quy n ch n m t cách linh ho t. Do ñó, r i ro l n nh t c a quy n ch n là khi chính nhà ñu tư không hi u rõ v quy n ch n và không bi t cách k t h p các v th ñ gi i h n tn th t n u có và gia t ăng l i nhu n. Mt trái c a giao d ch quy n ch n là hi n t ưng ñu c ơ. Các nhà ñu c ơ có th ñu c ơ giá lên ho c ñu c ơ giá xu ng b ng các quy n ch n mua và quy n ch n bán. Vi c ñu c ơ giá trên các h p ñng quy n ch n có th làm cho giá c ch ng khoán bi n ñng v ưt kh i biên ñ d ki n và do ñó làm m t ni m tin c a các doanh nghi p và các nhà ñu t ư. 1.2.4. S phát tri n c a các th tr ưng quy n ch n H th ng th tr ưng quy n ch n hi n nay có ngu n g c t th k 19, khi quy n ch n mua và ch n bán ñưc chào bán ñi v i c phi u. Ngoài nh ng ho t ñng có liên quan ñn các v tiêu c c, thì ng ưi ta bi t r t ít v th gi i quy n ch n trong th p niên 1800. Vào ñu nh ng n ăm 1900, m t nhóm Công ty ñã thành l p: “Hi p h i nh ng nhà môi gi i và kinh doanh quy n ch n”. M c ñích c a hi p h i này là cung c p k thu t nh m ñư a nh ng ng ưi mua và ng ưi bán l i v i nhau. Các nhà kinh doanh không g p nhau trên th tr ưng, nhà ñu t ư mu n mua quy n ch n liên h v i m t Công ty thành viên, Công ty này s c g ng tìm ng ưi bán quy n ch n t nh ng khách hàng c a h ho c t nh ng công ty thành viên khác, n u không có ng ưi bán, Công ty s t phát hành quy n ch n v i giá c thích h p. Th tr ưng ho t ñng theo cách này g i là th tr ưng quy n ch n phi t p trung (OTC). Mc dù th tr ưng OTC này có th t n t i, nó có r t nhi u khi m khuy t: - Mt là, không có th tr ưng th c p, ng ưi mua quy n ch n không có quy n bán cho bên khác tr ưc ngày ñáo h n. - Hai là, không có k thu t nào ñm b o r ng ng ưi bán quy n ch n s th c hi n h p ñng. - Ba là, chi phí giao d ch t ươ ng ñi cao, m t ph n là do hai v n ñ trên.
12 Các khuy t ñim trên t n t i ñi v i m i th tr ưng không có t ch c, k c th tr ưng ch ng khoán. Vì v y, tt y u c n ph i ra ñi th tr ưng giao d ch quy n ch n tp trung. Tháng 4 n ăm 1973, y ban th ươ ng m i Chicago (Chicago Board of Trade - CBO) thành l p Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago (Chicago Board Options Exchange - CBOE), ñc bi t cho trao ñi quy n ch n v c phi u. T ñó, th tr ưng quy n ch n tr nên ph bi n v i nhà ñu t ư. TTCK Philadelphia (Philadelphia Exchange - PHLX) b t ñu th c hi n giao d ch quy n ch n vào n ăm 1975, TTCK Pacific (Pacific Stock Exchange - PSE) th c hi n vào n ăm 1976 và TTCK New York (New York Stock Exchange - NYSE) th c hi n vào n ăm 1985. Trong th p niên 80, th tr ưng quy n ch n ñi v i ngo i t , ch s ch ng khoán, và h p ñng giao sau ñã phát tri n M . TTCK Philadelphia là n ơi giao dch quy n ch n ngo i t ñu tiên. CBOE trao ñi ch s ch ng khoán c a S&P 100, S&P 500, Hu h t các th tr ưng ñu giao d ch quy n ch n ñi v i nh ng hp ñng giao sau. Hi n nay th tr ưng quy n ch n t n t i kh p n ơi trên th gi i. Các lo i quy n ch n ñưc trao ñi ph bi n nh t hin nay trên th gi i là quy n ch n v ch ng khoán, ch s ch ng khoán, ngo i t , 1.2.5. Công c phòng ng a r i ro b ng quy n ch n Mt trong nh ng ñc tính h p d n nh t c a m t quy n ch n là nó có th ñưc k t h p v i c phi u ho c m t quy n ch n khác ñ t o ra nhi u công c ña dng. Các kh n ăng có th ñt ñưc l i nhu n ña d ng ñn n i g n nh ư b t k ỳ m t nhà ñu t ư nào c ũng có th tìm ñưc m t công c ñáp ng r i ro ưa thích c a mình và phù h p v i d báo c a th tr ưng. Quy n ch n làm cho vi c chuy n t d báo sang m t k ho ch hành ñng ñem l i l i nhu n n u d báo ñúng. Dĩ nhiên, nu b n d báo sai thì vi c s d ng công c này s tr ng ph t b n. Tuy nhiên, v i vi c s dng quy n ch n mt cách ñúng ñn, m c tr ng ph t s khá nh và có th bi t tr ưc ñưc. Trong khuôn kh ñ tài này, tác gi ch trình bày các công c quy n ch n c ơ b n, d hi u nh t và c n ít giao d ch nh t. 1.2.5.1. Giao d ch quy n ch n mua Có hai d ng giao d ch quy n ch n mua:
13 a. Mua quy n ch n mua Mua quy n ch n mua là m t công c kinh doanh t ăng giá có m c l có gi i h n (phí quy n ch n) và có m c l i nhu n ti m n ăng không gi i h n. ðiu này có ngh ĩa, mua m t quy n ch n mua cho chúng ta c ơ h i ki m l i do t ăng giá không gi i h n và hn ch l do gi m giá. Do ñó, mua m t quy n ch n mua là m t công c ñc bi t h p dn ñi v i nh ng ng ưi có ngu n v n có h n mu n “cùng th thách v i th tr ưng” mà v n gi i h n m c l c a h m t m c không ñn m c h y di t h hoàn toàn. π ðim hòa v n Vùng lãi X S 0 t -C Hình 1.1: Mua quy n ch n mua Vi π: L i nhu n; S t: giá tr tài s n lúc ñáo h n, X: giá th c hi n; C: Giá quy n ch n mua Nh ư v y, qua hình trên cho th y giá c phi u hòa v n khi ñáo h n b ng giá th c hi n c ng v i giá quy n ch n mua. Do ñó, ñ hòa v n, ng ưi mua quy n ch n mua ph i th c hi n quy n ch n m t m c giá ñ cao ñ bù ñp chi phí quy n ch n. b. Bán quy n ch n mua Bán quy n ch n mua là m t công c kinh doanh giá xu ng và mang l i l i nhu n có gi i h n chính là phí quy n ch n, nh ưng m c l thì vô h n. Vì l i nhu n c a ng ưi mua và ng ưi bán là các hình nh trái ng ưc nhau, nên ñ th s là:
14 π ðim hòa v n C S 0 t X Vùng l Hình 1.2: Bán quy n ch n mua Mt nhà kinh doanh quy n ch n th c hi n bán m t quy n ch n mua mà không ñng th i s h u c phi u ñưc g i là bán m t quy n ch n mua không ñưc phòng ng a. Lý do là vì ñây là m t công c có r i ro cao, v i kh n ăng b l không gi i h n. M c dù v y, công c này v n ñưc áp d ng vì nó có th ñưc k t h p v i các công c khác ñ t o thành m t công c v i r i ro r t th p. 1.2.5.2. Giao d ch quy n ch n bán Giao d ch quy n ch n bán c ũng có hai d ng giao d ch quy n ch n bán: mua quy n ch n bán và bán quy n ch n bán. a. Mua quy n ch n bán Mua quy n ch n bán là m t công c kinh doanh gi m giá có m c l có gi i hn (phí quy n ch n bán) và m t m c l i nhu n ti m n ăng l n, nh ưng có gi i h n. ðây là m t công c phù h p dành cho th tr ưng giá xu ng. M c l ti m n ăng ñưc gi i h n trong phí quy n ch n ñưc chi tr. L i nhu n c ũng b gi i h n nh ưng v n có th r t l n. C th xem hình: Vi π: L i nhu n; S t: giá tr tài s n lúc ñáo h n, X: giá th c hi n; P: Giá quy n ch n bán
15 π ðim hòa v n Vùng lãi X S 0 t -P Hình 1.3: Mua quy n ch n bán b. Bán quy n ch n bán Bán quy n ch n bán là m t công c kinh doanh giá lên v i mc l i nhu n có gi i h n là phí quy n ch n và m t m c l ti m n ăng l n nh ưng c ũng có gi i h n. Ng ưi bán quy n ch n bán có trách nhi m mua c phi u c a ng ưi mua quy n ch n bán m c giá th c hi n. Ng ưi bán quy n ch n bán có l i nhu n n u giá c phi u t ăng và vì v y quy n ch n bán không ñưc th c hi n, trong tr ưng h p ñó ng ưi bán s gi hoàn toàn kho n phí. N u giá c phi u gi m ñn m c quy n ch n bán ñưc th c hi n, ng ưi bán quy n ch n bán b bu c ph i mua c phi u v i giá cao h ơn giá tr th tr ưng c a nó. π P St 0 Vùng l X ðim hòa v n Hình 1.4: Bán quy n ch n bán
16 1.2.5.3. Quy n ch n mua và c phi u - Quy n ch n mua ñưc phòng ng a Mt công c ñơ n gi n nh ưng có r i ro th p là bán m t quy n ch n mua tươ ng ng v i mi c phi u ñang s h u. M c dù công c này không ph i là phi r i ro nh ưng nó c ũng làm gi m r i ro c a vi c ch s h u c phi u. Vi h p ñng bán mt quy n ch n mua, ng ưi bán ph i ch u r i ro không gi i h n. Tuy nhiên, n u ngưi kinh doanh quy n ch n s hu c phi u, s không còn r i ro ph i mua nó trên th tr ưng v i m t m c giá có th khá cao. N u quy n ch n mua ñưc th c hi n, nhà ñu t ư ch ph i chuy n giao c phi u. ðng trên m t quan ñim khác, ng ưi s h u c phi u mà không bán quy n ch n gp ph i mt r i ro ñáng k c a vi c giá c phi u gi m xu ng. B ng cách bán mt quy n ch n mua ñi v i c phi u ñó, nhà ñu t ư ñã làm gi m r i ro gi m giá. Nu giá c phi u gi m ñáng k , kho n l s ñưc gi m b t b i phí quy n ch n nh n ñưc t vi c bán quy n ch n mua. π Quy n ch n mua Mua c phi u ñưc phòng ng a St 0 Vùng l Bán quy n ch n mua Hình 1.5: Quy n ch n mua ñưc phòng ng a 1.2.5.4. Quy n ch n bán và c phi u - Quy n ch n bán b o v Quy n ch n bán b o v n ñnh m c l t i ña do giá gi m nh ưng l i ch u m t lo i chi phí là l i nhu n ít h ơn khi giá t ăng. Nó t ươ ng ñươ ng v i m t h p ñng b o hi m tài s n.
17 Ngưi s h u c phi u mu n ñưc b o v ñi v i vi c giá c phi u gi m có th ch n cách bán m t quy n ch n mua. Trong m t th tr ưng giá lên, c phi u g n nh ư s ñưc mua l i b ng cách th c hi n quy n ch n. M t cách ñ nh n ñưc s bo v tr ưc th tr ưng giá xu ng và v n có th chia ph n l i nhu n trong m t th tr ưng giá lên là mua m t quy n ch n bán b o v ; ngh ĩa là nhà ñu t ư ch ñơ n gi n mua c phi u và mua m t quy n ch n bán. Quyn ch n bán b o v tươ ng t nh ư m t h p ñng b o hi m ñi v i c phi u. Trong th tr ưng giá xu ng, t n th t c a c phi u s ph n nào ñưc bù ñp bi vi c th c hi n quy n ch n. Trong th tr ưng giá lên, b o hi m là không c n thi t và m c l i nhu n do t ăng giá b gi m ñi do phí quy n ch n tr tr ưc. π Mua c phi u Quy n ch n bán bo v Vùng lãi St 0 Mua quy n ch n bán Hình 1.6: Quy n ch n bán b o v Nh ư v y, qua tìm hi u công c phòng ng a r i ro b ng quy n ch n cho th y ph n nào vai trò c a quy n ch n. Ph n d ưi ñây s cho th y b c tranh rõ nét h ơn v vai trò c a quy n ch n. 1.2.6. Vai trò c a h p ñng quy n ch n - Qu n lý r i ro giá c
18 Các nhà ñu t ư có kh u v r i ro khác nhau. M t s nhà ñu t ư có kh n ăng ch p nh n r i ro t t h ơn các nhà ñu t ư khác. Tuy nhiên, t t c các nhà ñu t ư ñu mu n gi cho kho n ñu t ư c a mình m t m c r i ro có th ch p nh n ñưc. Th tr ưng quy n ch n cho phép nh ng ng ưi mu n làm gi m r i ro c a mình chuy n giao r i ro cho nh ng ng ưi s n sàng ch p nh n nó, ñó là các nhà ñu c ơ. Vì các th tr ưng này là r t hi u qu trong vi c phân ph i l i r i ro gi a các nhà ñu t ư không có ai c n ph i ch p nh n m t m c r i ro không phù h p v i b n thân mình. Vì v y, các nhà ñu t ư s n sàng cung c p nhi u v n h ơn cho th tr ưng tài chính. ðiu này s t o ra nhi u l i ích cho n n kinh t , vì nó t o ñiu ki n cho nhi u công ty có kh năng huy ñng v n trên th tr ưng h ơn và gi cho chi phí s d ng v n càng th p càng t t. Quy n ch n cung c p m t c ơ ch hi u qu cho phép phòng tránh r i ro và chuy n d ch r i ro t nh ng ngưi không thích r i ro sang nh ng ng ưi ch p nh n ri ro ñ tìm ki m l i nhu n. - Thúc ñy th tr ưng tài chính phát tri n Hp ñng quy n ch n cho phép nhà kinh doanh ñt ñưc t su t sinh l i cao, chính ñiu này h p d n m nh các ngu n v n m o hi m, góp phn huy ñng ngu n lc tài chính t xã h i. Ngoài ra chi phí th c hi n h p ñng th p và tính thanh kho n c a các h p ñng này là r t cao. Vì v y th tr ưng quy n ch n s khuy n khích, thu hút nhi u nhà ñu t ư, s n xu t kinh doanh trong và ngoài n ưc tham gia tích c c trên th tr ưng ch ng khoán, thúc ñy th tr ưng ch ng khoán ngày càng phát tri n và sôi ñng h ơn v i l i ích c a công c phái sinh nh ư quy n ch n. - Vai trò ñnh giá Th tr ưng quy n ch n không cung c p nh ng d báo v giá giao ngay trong tươ ng lai m t cách tr c ti p. Tuy nhiên, chúng cung c p nh ng thông tin quý giá v ñ b t n, và c ũng là r i ro c a tài s n giao ngay c ơ s . - Li th v ho t ñng: Th tr ưng quy n ch n cung c p r t nhi u l i th v ho t ñng.
19 + Chi phí giao d ch th p. ðiu này làm cho vi c s d ng giao d ch trên các th tr ưng này thay th ho c b sung cho các giao d ch trên th tr ưng giao ngay tr nên d dàng và h p d n h ơn + Giao d ch quy n ch n có tính thanh kho n cao h ơn so v i th tr ưng giao ngay. M c dù th tr ưng giao ngay nói chung là có tính thanh kho n r t cao ñi v i các ch ng khoán c a các công ty l n, chúng không th h p thu ñưc các giao d ch có giá tr l n mà không gây ra các bi n ñng ñáng k . Do ñó, th tr ưng s n ph m phái sinh có th thích ng v i các giao d ch kh i l ưng l n d dàng h ơn. Tính thanh kho n cao h ơn m t ph n là do m c v n sinh l i và r i ro có th ñưc ñiu ch nh bt c m c ñ nào nh ư mong mu n, nh ưng vì c n ít v n h ơn nên các th tr ưng này có th h p thu nhi u giao d ch h ơn. 1.2.7. Ý ngh ĩa c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n trên TTCK Vi t Nam Giao d ch quy n ch n có ý ngh ĩa to l n ñi v i TTCK nói chung và TTCK Vi t Nam nói riêng: Th nh t, To ra công c b o v l i nhu n cho nhà ñu t ư trên TTCK Nhà ñu t ư trên TTCK có th c ñnh giá bán, giá mua ch ng khoán c a mình qua vi c s h u quy n ch n. Do ñó, n u bi t v n d ng các k thu t mua bán ch ng khoán k t h p v i quy n ch n, các nhà ñu t ư có th b o v ñưc l i nhu n trong kinh doanh ch ng khoán m t cách h u hi u. Vi c ng d ng giao d ch quy n ch n ñem l i cho nhà ñu t ư trên TTCK Vi t Nam mt công c ñu t ư m i nh m b o v và tìm ki m l i nhu n trên TTCK. ðiu này càng có ý ngh ĩa ñi v i nhà ñu t ư Vi t Nam b i nh ng lý do sau: - Th i gian qua, t c ñ phát tri n c a TTCK Vi t Nam khá nhanh, giá ch ng khoán t ăng gi m ñt bi n ñã t o tâm lý lo s , bán tháo c phi u c a nhà ñu t ư khi TTCK ñi xu ng. ðng th i, khi th tr ưng ñi lên, thì nhi u nhà ñu t ư mu n mua c phi u c ũng không th mua ñưc. Do ñó, quy n ch n ra ñi s giúp nhà ñu t ư tránh ñưc tình tr ng thua l quá n ng khi th tr ưng ñi xu ng sâu và ng ưc l i, nhà ñu tư có th ñt m c l i nhu n r t cao khi th tr ưng ñi lên.
20 - Hàng hóa trên TTCK Vi t Nam hi n nay ñang r t ít, c ơ h i l a ch n ñu t ư ca nhà ñu t ư không nhi u. - V i tính cách th n tr ng, nh ng nhà ñu t ư Vi t Nam r t ng i b ra nh ng kho n ti n l n ñ ñu t ư. - Trên th c t , thu nh p c a ng ưi Vi t Nam còn r t th p nên m t công c ñu t ư m i v i v n ban ñu b ra t ươ ng ñi ít, r t thích h p v i ñi ña s nhà ñu t ư Vi t Nam. Chính vì v y, v i nh ng ñc tính c a h p ñng quy n ch n ch ng khoán, rõ ràng nó ñã ñáp ng ñưc nh ng mong ñi c a nhà ñu t ư Vi t Nam. Do ñó, n u quy n ch n ch ng khoán ñưc ng d ng giao d ch trên TTCK Vi t Nam s thu hút thêm ñưc r t nhi u nhà ñu t ư vào th tr ưng. Th hai, ða d ng hóa c ơ h i kinh doanh cho các nhà ñu t ư tài chính trong và ngoài n ưc Chúng ta không th ph nh n m c phát tri n v l ưng và t ăng tr ưng v ch t ca TTCK Vi t Nam trong th i gian qua. Tuy nhiên, hin nay, TTCK Vi t Nam ñưc ñánh giá là m t trong nh ng th tr ưng còn nh bé so v i khu v c và th gi i. Vi c áp d ng quy n ch n s làm phong phú thêm, ña d ng hóa thêm s n ph m trên th tr ưng, ñng ngh ĩa v i vi c gia t ăng c ơ h i ñu t ư tài chính mang l i m t v th mi cho TTCK Vi t Nam ðánh vào thu nh p khiêm t n và tâm lý th n tr ng c a ña s b ph n dân c ư, các h p ñng quy n ch n v i chi phí ñu t ư ban ñu t ươ ng ñi ít xem ra r t phù h p vi nhu c u ñu t ư trong n ưc. Bên c nh ñó, vi c áp d ng quy n ch n c ũng giúp nhà ñu t ư, công ty ch ng khoán và nhà n ưc có thêm thu nh p. ði v i công ty ch ng khoán, c ơ h i t ăng thu nh p thông qua vi c thu phí t giao d ch, t ư v n, t ñó, t ăng thêm kho n thu cho ngân sách nhà n ưc b ng các kho n thu . Th ba, Thúc ñy phát tri n th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam
21 Quy n ch n v a là công c b o v l i nhu n v a là công c gi m thi u r i ro hu hi u và ñng th i là m t lo i hàng hóa có th mua bán trên TTCK, nên khi ng dng giao d ch quy n ch n s làm cho TTCK r t sôi ñng. V i vai trò là công c bo v l i nhu n và gi m thi u r i ro quy n ch n t o tâm lý an toàn h ơn trong ñu tư vào c phi u, do ñó thu hút ñưc thêm nhi u nhà ñu t ư còn e ng i v m c ñ mo hi m, r i ro trên TTCK m nh d n tham gia th tr ưng. V i vai trò là m t hàng hóa trên TTCK và v i ưu ñim không c n nhi u v n ñ ñu t ư, quy n ch n ch ng khoán góp ph n gia t ăng thêm l a ch n cho nhà ñu t ư, ñng th i mang ñn khát khao ki m l i nhu n nên khi quy n ch n ñưc ng d ng giao d ch, nhi u nhà ñu t ư s tham gia th tr ưng ñ kinh doanh quy n ch n. Khi nhi u nhà ñu t ư tham gia th tr ưng s làm c u hàng hóa ch ng khoán t ăng. ðiu này làm cho th tr ưng tr nên sôi ñng và c ơ h i phát tri n, m r ng th tr ưng là r t cao. Mt khác, thông qua giao d ch quy n ch n nói riêng, th tr ưng ch ng khoán nói chung, Nhà n ưc có th giám sát gián ti p ho t ñng c a các công ty và ñiu ti t v ĩ mô n n kinh t . ðng th i, khi giao d ch quy n ch n ñưc áp d ng s là ñiu ki n t t ñ hp d n và thu hút thêm các nhà ñu t ư tham gia th tr ưng giúp TTCK Vi t Nam phát tri n. Th t ư, Tác ñng gián ti p ñn các công ty niêm y t ð quy n ch n ch ng khoán c a m t công ty ñưc niêm y t thì công ty ñó ph i ñáp ng ñưc nh ng ñiu ki n c a UBCK Nhà n ưc ñ ra. H ơn n a, các công ty niêm y t không mu n th y quy n ch n bán c phi u công ty mình ñưc mua bán liên t c b i vì ñó là d u hi u cho th y th tr ưng d ñoán giá c phi u công ty mình s ñi xu ng và ñiu này c ũng cho th y uy tín c a công ty trên th tr ưng ñang gi m dn. Nh ư v y, công ty có th nhìn vào xu h ưng giao d ch quy n ch n trên th tr ưng mà nh n bi t ñưc s ñánh giá c a th tr ưng ñi v i công ty mình, ñiu này giúp công ty có nh ng ñiu ch nh k p th i trong chi n l ưc kinh doanh ñ gi uy tín ca công ty trên th tr ưng.
22 Nh ư v y, quy n ch n giúp nhà ñu t ư giám sát gián ti p ho t ñng c a các công ty niêm y t. Khi có thêm ng ưi giám sát, ñòi h i công ty niêm y t ph i n l c hơn trong ho t ñng kinh doanh. Kt lu n ch ươ ng 1 Ch ươ ng 1 ñã nêu nh ng v n ñ lý lu n th tr ưng ch ng khoán và quy n ch n. ðư a ra nh ng ki n th c c ơ b n nh t v th tr ưng ch ng khoán c ũng nh ư v quy n ch n. Ch ươ ng này c ũng ñ c p ñn s phát tri n c a các th tr ưng quy n ch n và ñi vào phân tích công c phòng ng a r i ro b ng quy n ch n. Các công c này bao g m quy n ch n mua, quy n ch n bán, s k t h p gi a quy n ch n mua vi c phi u và quy n ch n bán v i c phi u. Chúng ta c ũng ñã ñưc cung c p nh ng ki n th c c ơ b n ñ bi t r ng: c phi u và quy n ch n mua có th ñưc k t hp v i nhau nh ư th nào ñ t o thành quy n ch n bán; c phi u và quy n ch n bán có th ñưc k t h p v i nhau nh ư th nào ñ t o ra quy n ch n mua. ðng th i, cũng nêu lên vai trò c a quy n ch n và ý ngh ĩa c a vi c áp d ng quy n ch n ñi vi th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam. Ch ươ ng 1 ñã cung c p ph n lý lu n c ơ b n làm n n t ng cho vi c nghiên c u th c tr ng v t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i m t s n ưc trên th gi i c ũng nh ư vi c nghiên c u và áp d ng các giao d ch quy n ch n ch ng khoán vào TTCK Vi t Nam trong các ch ươ ng ti p theo.
23 CH ƯƠ NG 2 TH C TR NG V T CH C SÀN GIAO D CH QUY N CH N CH NG KHOÁN M T S N ƯC TRÊN TH GI I VÀ HO T ðNG C A TH TR ƯNG CH NG KHOÁN VI T NAM GIAI ðON 2000 - 2008 2.1. Th c tr ng v t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán m t s nưc trên th gi i S hình thành và phát tri n giao d ch quy n ch n trên th tr ưng ch ng khoán là m t t t y u khách quan ñ phát tri n th tr ưng ch ng khoán. Tuy v y, do ñiu ki n kinh t xã h i, các quy ñnh v th ch , lu t pháp c a m i n ưc có nh ng ñc thù riêng nên vi c nghiên c u t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán trên th gi i là v n ñ r t c n thi t cho kinh nghi m xây d ng và phát tri n giao dch quy n ch n ch ng khoán Vi t Nam. 2.1.1. Mô hình M 2.1.1.1. Th tr ưng ch ng khoán M Th tr ưng ch ng khoán M hình thành t n ăm 1790, có l ch s phát tri n hơn 200 n ăm vi kh i l ưng giao d ch thu c lo i l n nh t th gi i nh ư New York Stock Exchange (NYSE), American Stock Exchange (AMEX), Philadelphia Stock Exchange (PHLX), Các t ch c tham gia ho t ñng kinh doanh ch ng khoán t i M bao g m các ngân hàng ñu t ư và các công ty môi gi i: - Các ngân hàng ñu t ư: Ch c n ăng ho t ñng c a ngân hàng ñu t ư c c k ỳ quan tr ng ch nó làm cái g ch n i gi a ch th phát hành và ng ưi ñu t ư. Mc tiêu c a ho t ñng ngân hàng ñu t ư là huy ñng v n cho ch th phát hành trong ñiu ki n thu n l i nh t. M t ñt phát hành m i thông th ưng ñưc bán qua m t nhóm các ngân hàng ñu t ư. Khi ñóng vai trò nhà b o lãnh cho ñt phát hành, m t ngân hàng ñu t ư th ưng ñm ñươ ng r i ro trong vi c mua ch ng khoán m i c a công ty phát hành và bán ra cho ñi chúng.
24 Nh ng ngân hàng ñu t ư n i ti ng c a M g m có Morgan Stanley, Merrill Lynch, Saiomon Brothes, First Boston Corporation và Goldman Sachs ñã r t thành công trong l ĩnh v c b o lãnh phát hành không nh ng M mà c các th tr ưng ngoài M . - Các công ty môi gi i: M , các công ty môi gi i có th thành l p d ưi b t kỳ hình th c nào: Công ty c ph n, công ty trách nhi m h u h n ho c hình th c công ty h p danh. Các công ty môi gi i và t doanh ch ng khoán tham gia vào m i ho t ñng kinh doanh trên TTCK nh ư môi gi i ch ng khoán, cho khách hàng vay ti n mua ch ng khoán, cung c p các d ch v liên quan t i b o lãnh phát, qu n lý ti n cho khách hàng, nghiên c u và cung c p các d ch v liên quan t i ch ng khoán. Công ty môi gi i l n nh t c a M là công ty Merrill Lynch. Nh ng công ty n i ti ng khác nh ư Paine-Webber, Dean Witter Reynolds và Smith Barney. M , U Ban Ch ng Khoán Nhà N ưc (Securities Exchange Commission - SEC) là m t c ơ quan chính ph qu n lý vi c phát hành, mua bán ch ng khoán. SEC là c ơ quan qu n lý chính c a th tr ưng quy n ch n M . SEC là m t t ch c qu n lý liên bang ñưc thi t l p vào n ăm 1934 ñ giám sát l ĩnh v c kinh doanh ch ng khoán, bao g m c phi u, trái phi u, quy n ch n và qu ñu t ư. Nhi m v c a SEC là nh m b o v nhà ñu t ư, duy trì th tr ưng ñm b o công b ng, k lu t, và hi u qu ; và t o ñiu ki n huy ñng v n. 2.1.1.2. Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago (“CBOE”) a. Lch s hình thành và phát tri n CBOE là m t trong nh ng sàn giao d ch quy n ch n l n nh t th gi i, vi lch s hình thành và phát tri n ñưc tóm l ưc nh ư sau: Bng 2.1: L ch s hình thành và phát tri n CBOE Th i gian S ki n 1973 - CBOE ñưc thành l p.
25 Th i gian S ki n - CBOE m c a giao d ch quy n ch n mua vào ngày 26/04/1973 v i 911 h p ñng d a trên 16 ch ng khoán c ơ s . 1975 - H th ng báo giá t ñng ñưc gi i thi u. - Trung tâm thanh toán các giao d ch quy n ch n ñưc thành l p. - Mô hình Black-Scholes ñưc áp d ng trong vi c ñnh giá quy n ch n. 1977 - Bt ñu giao d ch quy n ch n bán. - SEC t m ng ưng vi c m r ng các giao d ch quy n ch n trong th i gian c ơ quan này xem xét l i vi c phát tri n quá nhanh c a TTCK. 1980 - CBOE c ng c l i công vi c kinh doanh quy n ch n. 1981 - Tháng 4 CBOE ñng th xây d ng tr s m i v i t ng di n tích 350.000 m 2 thay cho quy mô tr ưc ñây là 45.000m 2. 1983 - CBOE ti n hành th c hi n cu c cách m ng trong ngành giao d ch quy n ch n b ng lo i hình giao d ch ch s ch ng khoán. - Ngày 11/03/1983, CBOE bt ñu s d ng ch s CBOE-100, sau này ñi tên thành ch s S&P 100 và ngày 01/07/1983 ñư a vào giao dch quy n ch n ch s S&P 500. 1984 - Kh i l ưng giao d ch th ưng niên qua sàn l n ñu tiên ñt ñn con s 100 tri u h p ñng. - CBOE khai tr ươ ng h th ng t ñng th c hi n vi c bán l (Retail Automatic Execution System (RAES)). 1985 - CBOE thành l p Vi n nghiên c u v quy n ch n. - ðư a vào giao d ch ch s NASDAQ. - Quy n ch n ñưc niêm y t trên NYSE. 1987 - Tháng 10, TTCK r ơi vào kh ng ho ng kéo theo s s p ñ c a
26 Th i gian S ki n TTCK phái sinh. 1989 - CBOE b t ñu phát tri n lo i hình giao d ch quy n ch n lãi su t. 1992 - Hi ñng công ngh quy n ch n (Options Industry Council) ñưc thành l p v i nhi m v m r ng vi c ñào t o cho nh ng nhà ñu t ư. - Các ch s ñưc giao d ch t i CBOE 1993 - CBOE gi i thi u quy n ch n FLEX® - t o ra nh ng ñiu kho n c ơ bn trong h p ñng quy n ch n. - CBOE khai tr ươ ng ch s VIX® - m t ch s ño l ưng tính không n ñnh c a th tr ưng. 1997 - ðư a vào giao d ch ch s công nghi p Down Jones. - CBOE mua l i b ph n kinh doanh quy n ch n c a NYSE. 1998 - CBOE và ngành công nghi p quy n ch n k ni m 15 n ăm ngày thành l p. - Kh i l ưng h p ñng quy n ch n th ưng niên qua CBOE v ưt ng ưng 200 tri u h p ñng. 2000 - SEC ch p thu n k ho ch liên k t th tr ưng quy n ch n M c a CBOE. - S l ưng các h p ñng giao d ch l n ñu tiên v ưt ng ưng 1 tri u hp ñng/ngày. - Kh i l ưng giao d ch quy n ch n th ưng niên qua CBOE ñt 300 tri u h p ñng. 2002 - CBOE ti p t c m r ng h th ng giao d ch ñin t . - CBOE b t ñu phát tri n h th ng giao d ch kép, k t h p gi a vi c mua bán th công trên sàn v i giao d ch t ñng hóa qua h th ng ñin t .
27 Th i gian S ki n 2003 - CBOE và các sàn giao d ch khác thành công trong k ho ch k t n i liên th tr ưng. - CBOE k ni m 20 n ăm ngày giao d ch quy n ch n ñu tiên ñưc th c hi n. 2005 - CBOE ñt kh i l ưng giao d ch m c k l c 468.249.301 h p ñng (t ăng 30% so v i n ăm 2004) v i t ng giá tr ưc tính lên ñn 12.000 t ñô la M . 2006 - CBOE ñt kh i l ưng giao d ch m c k l c 674.735.348 h p ñng (t ăng 40% so v i n ăm 2005). 2007 - CBOE ñt kh i l ưng giao d ch m c k l c 944.471.924 h p ñng (t ăng 40% so v i n ăm 2006). Ngu n: b. Nh ng ng ưi giao d ch quy n ch n Sàn giao d ch có m t s thành viên giao d ch là cá nhân ho c công ty có quy n ñn sàn và giao d ch: - Nhà t o l p th tr ưng (Market Makers): ch u trách nhi m ñáp ng nhu c u ca công chúng ñi v i quy n ch n. Khi m t công chúng nào ñó mu n mua (bán) mt quy n ch n và n u không có m t nhà giao d ch khác mu n bán (mua) quy n ch n ñó, nhà t o l p th tr ưng s ph i th c hi n v giao d ch ñó. Nhà t o l p th tr ưng cung c p cho công chúng ti n ích v th c hi n giao d ch ngay l p t c. Nhà t o l p th tr ưng v b n ch t là m t doanh nghi p. ð t n t i, nhà t o lp th tr ưng ph i t o ra l i nhu n b ng cách mua vào m t m c giá và bán ra mt m c giá cao h ơn. ði v i nhà t o l p th tr ưng, chênh l ch giá mua - bán là ph n th ưng cho vi c s n lòng th c hi n giao d ch. - Môi gi i trên sàn giao d ch (Floor Broker): là m t d ng kinh doanh khác trên sàn giao d ch. Nhà môi gi i trên sàn th c hi n các giao d ch cho các thành viên
28 ca công chúng. Nhà môi gi i trên sàn giao d ch có th có hoa h ng ho c ñưc tr lươ ng b i công ty môi gi i c a h . Nhà môi gi i trên sàn th ưng không c n quan tâm ñn vi c giá t ăng hay gi m, tuy nhiên, m t nhà môi gi i gi i s làm vi c m n cán ñ ñt ñưc m c giá t t nh t cho khách hàng. CBOE c ũng có m t s nhà t o l p th tr ưng chính ñưc ch ñnh, ñó là nh ng ng ưi ñưc phép v a là nhà t o l p th tr ưng v a là nhà môi gi i. - Nhân viên gi s l nh (Order Book Officials - OBO): ðây là d ng kinh doanh th ba c a CBOE. Nhân viên OBO là m t nhân viên c a sàn giao d ch, có ch c n ăng nh n và nh p vào h th ng máy tính các l nh gi i h n (là l nh quy ñnh c th m c giá t i ña có th tr ñ mua ho c m c giá t i thi u ch p nh n ñưc ñ bán) c a t t c khách hàng ñ ñm b o r ng ngay khi ñt ñn giá gi i h n, l nh s ñưc th c hi n. c. Quy trình giao d ch Giao d ch trên th tr ưng quy n ch n CBOE ñưc th hi n qua s ơ ñ: Ng ưi mua Ng ưi bán (1a) (6a) (7a) (1b) (6b) (7b) Môi gi i (2a) Môi gi i trên Sàn giao Môi gi i trên (2b) Môi gi i ca sàn c a ng ưi dch sàn c a ng ưi ca ng ưi môi gi i c a quy n môi gi i c a ng ưi mua (5a) ng ưi mua ch n ng ưi bán (5b) bán (8a) (8b) (4) Công ty thanh Công ty thanh toán c a ng ưi (9a) Trung tâm (9a) toán c a ng ưi môi gi i c a thanh toán môi gi i c a ng ưi mua ng ưi bán Hình 2.1: Giao d ch trên th tr ưng quy n ch n CBOE
29 (1a) (1b) Ng ưi mua và Ng ưi bán ch th cho ng ưi môi gi i riêng c a mình ti n hành m t giao d ch quy n ch n. (2a) (2b) Ng ưi môi gi i c a ng ưi mua và ng ưi bán yêu c u nhà môi gi i trên sàn c a công ty mình th c hi n giao d ch. (3) Các nhà môi gi i trên sàn g p g trên sàn giao d ch quy n ch n và th ng nh t giá c . (4) Thông tin v giao d ch ñưc báo cáo cho trung tâm thanh toán bù tr . (5a) (5b) Nhà môi gi i trên sàn thông báo giá cho ng ưi môi gi i c a ng ưi mua và ng ưi bán. (6a) (6b) Ng ưi môi gi i c a ng ưi bán và ng ưi mua thông báo giá v cho ng ưi bán và ng ưi mua. (7a) (7b) Ng ưi mua (ng ưi bán) ký g i phí quy n ch n cho ng ưi môi gi i. (8a) (8b) Ng ưi môi gi i c a ng ưi mua và ng ưi bán ký g i phí quy n ch n và ti n ký qu cho công ty thanh toán c a mình. (9a) (9b) Công ty thanh toán c a ng ưi môi gi i c a bên mua và bên bán ký g i phí quy n ch n và ti n ký qu cho trung tâm thanh toán bù tr . Mt cá nhân mu n giao d ch quy n ch n ñu tiên ph i m m t tài kho n công ty môi gi i. Sau ñó cá nhân này s ch th cho ng ưi môi gi i mua ho c bán mt quy n ch n c th . Ng ưi môi gi i g i l nh ñn ng ưi môi gi i sàn giao d ch ca công ty trên sàn giao d ch quy n ch n. Mt nhà ñu t ư có th ñt nhi u l nh nh ư l nh th tr ưng; l nh gi i h n; l nh có giá tr cho ñn khi b h y (good-till canceled); l nh có giá tr trong ngày (day order); l nh d ng (stop order); l nh t t c ho c không (all or none order); l nh t t c ho c không, cùng giá (all or none, same price order) Sau khi các giao d ch ñưc th c hi n, trung tâm thanh toán - Công ty thanh toán bù tr trên quy n ch n OCC - ñm b o cho vi c th c hi n c a nh ng ng ưi bán quy n ch n.
30 2.1.2. Mô hình Châu Âu 2.1.2.1. Sàn giao d ch ch ng khoán Châu Âu (“Euronext N.V.”) a. Gi i thi u v Euronext N.V Euronext N.V. là sàn giao d ch xuyên qu c gia ñu tiên trên th gi i, nó cung cp d ch v liên quan ñn th tr ưng các s n ph m giao sau, th tr ưng quy n ch n và th tr ưng ti n t t i B , Pháp, Anh, Hà Lan và B ðào Nha. Th tr ưng ch ng khoán Châu Âu (Euronext) m i hình thành t n ăm 2000 do s sáp nh p c a 3 th tr ưng l n nh t châu Âu, Amsterdam, Brussels và Paris. Ngay t khi m i thành l p Euronext ñã ñưc ñánh giá là trung tâm giao d ch ch ng khoán l n th hai th gi i ch sau NYSE. NYSE Euronext, m t công ty ñưc thành l p t s h p nh t gi a t p ñoàn ch ng khoán New York (NYSE) và Euronext N.V., b t ñ u giao d ch t 04/04/2007. NYSE Euronext hi n ñiu hành nhóm s giao d ch l n nh t và có tính thanh kho n cao nh t th gi i, ñ ng th i cung cp các d ch v tài chính ña d ng nh t th gi i. NYSE Euronext là s k t h p c a 6 s giao d ch c phi u t i 5 qu c gia và 6 s giao d ch s n ph m phái sinh t i 6 qu c gia và là t ch c hàng ñu th gi i v niêm y t và giao d ch c phi u và các s n ph m phái sinh lãi su t, trái phi u và phân ph i d li u th tr ưng. Trên th c t m c dù ñã sáp nh p nh ưng c NYSE l n Euronext v n s gi nguyên nh ng ñc ñim riêng c a mình, c th ñó là cách th c ti n hành giao d ch và th i gian giao d ch. ðiu quan tr ng nh t là các công ty ñã niêm y t trên m i th tr ưng s ti p t c ch u s ñiu ch nh c a các quy ñnh hi n hành t i th tr ưng ñó. Sàn ch ng khoán này c ũng ñi di n cho t ng giá tr v n hóa th tr ưng c a tt c các công ty niêm y t là 30,8 nghìn t USD và giá tr giao d ch trung bình hàng ngày vào kho ng 127 nghìn t USD (tính ñn th i ñim 29/6/2007). b. Ho t ñng c a Euronext N.V. K t khi thành l p, Euronext N.V. ñã c ng c th tr ưng tài chính b ng cách th ng nh t nh ng th tr ưng trong t ng n ưc nh ư Châu Âu. B ng cách th c hi n
31 vi c k t h p này, th tr ưng ch ng khoán Châu Âu ñã phát huy ñưc th m nh c a tng thành viên. ðiu này ñã ch ng minh ñưc r ng: cách t t nh t ñ h p nh t th tr ưng ch ng khoán Châu Âu là cách áp d ng t m nhìn mang tính ch t toàn c u cho cp ñ ña ph ươ ng. Euronext N.V. có th ñáp ng cho khách hàng nh ng d ch v ña d ng và rng l n. Nh ng khách hàng c a sàn giao d ch này bao g m nh ng t ch c tài chính, các công ty có ch ng khoán niêm y t trên th tr ưng, các nhà ñu t ư, các t ch c khác có s d ng công ngh , d ch v và thông tin c a sàn giao d ch này. Các d ch v c a Euronext N.V. bao g m t môi gi i ch ng khoán và cung cp nh ng ti n ích cho vi c mua bán các ch ng khoán phái sinh ñn vi c cung c p các d li u trên th tr ưng. Sàn giao d ch này ñưc l i t vi c cung c p d ch v thông qua các thành viên c a nó Châu Âu. Thêm vào ñó, Sàn giao d ch này còn cung c p các ph n m m và các gi i pháp v công ngh thông tin cho khách hàng. c. Lch s hình thành và phát tri n Lch s hình thành và phát tri n c a Euronext N.V. ñưc tóm l ưc nh ư sau: Bng 2.2: L ch s hình thành và phát tri n Euronext N.V. Th i gian S ki n Tháng Các Sàn giao d ch quy n ch n Amsterdam, Brussels và Paris h p 9/2000 nh t t o thành Euronext N.V. Tháng Euronext N.V. k t n p thêm thành viên m i ñó là Sàn giao d ch 2/2002 giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London (London International Financial Futures and Options Exchang – LIFFE). Tháng Euronext N.V. ti p t c k t n p thêm thành viên m i ñó là Sàn 2/2002 giao d ch quy n ch n Lisbon và Porto c a B ðào Nha (Bolsa de Valores de Lisboa e Porto – BVLP). Tháng Hoàn t t s th ng nh t c a th tr ưng quy n ch n Châu Âu. S 11/2004 ki n này ñưc ñánh d u b ng vi c hình thành m t c ơ s pháp lý chung cho th tr ưng quy n ch n ti n t và th tr ưng quy n ch n dành cho các s n ph m ch ng khoán phái sinh.
32 04/04/2007 NYSE Euronext, m t công ty ñưc thành l p t s h p nh t gi a tp ñoàn ch ng khoán New York (NYSE) và Euronext N.V., b t ñu giao d ch. Ngu n: 2.1.2.2. Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London (“LIFFE”) a. Lch s hình thành và phát tri n Lch s hình thành và phát tri n c a Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London ñưc tóm t t nh ư sau: Bng 2.3: L ch s hình thành và phát tri n LIFFE Th i gian S ki n 1982 Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London (London International Financia Futures and Options Exchange – LIFFE) ñưc thành l p. Ban ñu LIFFE ñưc thành l p nh ư là m t sàn giao d ch h p ñng mua bán hàng hóa giao sau và quy n ch n tài chính. 1992 LIFFE cung c p nh ng h p ñng giao d ch v lãi su t ñi v i nh ng lo i ti n t chính trên th gi i. 1993 LIFFE sáp nh p v i Sàn giao d ch quy n ch n London (Trade Options Market - LTOM) ñ làm t ăng thêm các giao d ch v quy n ch n và ph m vi ho t ñng. 1996 LIFFE sáp nh p v i Sàn giao d ch hàng hóa (London Commodity Exchange - LCE) ñ tr thành sàn giao d ch v i 3 ch c n ăng: Giao dch h p ñng mua bán hàng hóa giao sau, quy n ch n tài chính và ch ng khoán. 1998 LIFFE thi t l p m t ch ươ ng trình nh m chuy n t t c các giao d ch ca nó t hình th c mua bán truy n th ng sang sàn giao d ch ñin t (LIFFE CONNECT®).
33 Th i gian S ki n 2000 LIFFE thông báo ý ñnh tr thành Sàn giao d ch d n ñu trong l ĩnh vc kinh doanh ph tr . 2002 Euronext N.V. và LIFFE ñưc k t h p ñ t o thành Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London tr c thu c Sàn giao d ch quy n ch n Châu Âu (Euronext.life). Ngày nay LIFFE tr thành m t trong nh ng sàn giao d ch các s n ph m ch ng khoán phái sinh xuyên biên gi i tinh vi nh t th gi i. Ngu n: b. Nguyên t c giao d ch Ngày giao d ch: LIFFE m c a giao d ch t th 2 ñn th 6, ñóng c a vào th 7, Ch nh t, các ngày ngh l c a V ươ ng qu c liên hi p Anh và vào b t k ỳ ngày nào mà các giao d ch b ñình ch theo ño lut n ăm 1971 v quan h tài chính và ngân hàng. Tuy nhiên, y ban giám sát có th quy t ñnh vi c m hay ñóng c a Sàn giao d ch trong t ng th i ñim và quy t ñnh này ph i ñưc thông báo trên ph ươ ng ti n thông tin ñi chúng. Nh ng hành vi b c m: Nh ng ng ưi có liên quan ñn b t k ỳ m t ho t ñng kinh doanh nào c a LIFFE s không ñưc tham gia vào nh ng giao d ch ñưc cho là có h i cho th tr ưng ho c d n ñn s b t công cho các khách hàng hay nh ng ng ưi tham gia trên th tr ưng. Tranh ch p: N u m t h p ñng ñã ñưc ký hay coi nh ư ñã ñưc ký thì nó có th là ñi t ưng c a vi c tranh ch p. N u m t bên b t ñng ý ki n thì bên ñó s ph i thông báo s b t ñng ý ki n c a mình ñn nhân viên c a Sàn giao d ch. Khi ñó nhân viên c a Sàn giao d ch s yêu c u hai bên tham gia h p ñng th c hi n nh ng công vi c c n thi t ñ h n ch t n th t ñn m c th p nh t. Tư cách pháp lý ñ t o nên m t h p ñng: T t c các h p ñng ph i ñưc th c hi n trên c ơ s h p ñng m u c a Sàn giao d ch. M t h p ñng s không có hi u l c trong tr ưng h p m t bên tham gia h p ñng không có gi y phép giao d ch h p l .
34 c. Quy trình giao d ch Quy trình giao d ch c a LIFFE có th ñưc khái quát nh ư sau: Nhà giao d ch Ng ưi môi SÀN GIAO D CH gi i c a QUY N CH N Nh ng nhà giao Giá th a thu n ch ñnh lnh dch cho nhà môi gi i giao dch khác Phòng qu n lý hành chính H th ng thanh toán Hình 2.2: Giao d ch trên th tr ưng quy n ch n LIFFE - L nh giao d ch: các l nh giao d ch có th g i ñn Sàn giao d ch t khi b t ñu m c a ñn lúc ñóng c a giao d ch. Trên LIFFE CONNECT ®: + B giá s ñưc xem là m t l nh mua; + Chào giá s ñưc xem là m t l nh bán; + Ch p thu n ñưc ñnh ngh ĩa là vi c kh p l nh mua và bán t i h th ng ñt lnh trung tâm. Các l nh giao d ch bao g m ñơn l nh gi i h n, ñơn l nh giao d ch, ñơn l nh giao d ch m - Th c hi n giao d ch: + Các tiêu chu n v l nh giao d ch sau s ñưc xác ñnh ưu tiên giao d ch: ưu tiên v giá, ưu tiên v th i gian ñt l nh, ưu tiên v t l giao d ch và ðơ n l nh giao dch m ñưc ưu tiên h ơn ðơ n l nh gi i h n.
35 + Khi x y ra hi n t ưng giá ñu th u cao h ơn giá chào (backwardation) ho c giá ñu th u b ng giá chào (choice prices) t i th i ñim m c a giao d ch, Sàn giao dch s t ñng tính toán giá mà t i ñó kh i l ưng giao d ch ñưc th c hi n nhi u nh t. Các l nh th c hi n theo cách này s ñưc giao d ch t i giá b ng ho c t t h ơn giá nh p và các l nh ch ưa ñưc th c hi n s l ưu l i cho ñn khi nó ñưc giao d ch ho c b rút l i. + Chi ti t các giao d ch trên Sàn giao d ch s ñưc chuy n ñn n ơi ñă ng ký giao d ch và ñn t t c nh ng ng ưi tham gia ñã ñă ng nh p vào th tr ưng. T t c chi ti t c a các giao d ch s ñưc công b d ng vô danh. + Riêng H p ñng giao sau và H p ñng quy n ch n, trong su t th i gian tr ưc khi hoàn t t vi c giao d ch, chi ti t v giá và kh i l ưng m s ñưc công b ñn t t c thành viên ñã ñă ng nh p vào th tr ưng. - M t hi u l c giao d ch: + Sàn giao d ch có th xóa các ñơ n l nh ra kh i s kh p l nh trung tâm theo yêu c u c a nhà giao d ch. + Khi Sàn giao d ch xác ñnh là m t giao d ch ñưc th c hi n v i giá không phù h p thì Sàn giao d ch có th tuyên b m t hi u l c giao d ch. Các tiêu chu n ñ xem xét ñư a ra quy t ñnh là: • Mc giá m c a; • Giá c a các h p ñng t ươ ng t ; • Bi u ñ giá trong tháng; • ðiu ki n th tr ưng hi n t i, trong ñó có m c ho t ñng và dao ñng; • Tc ñ th c hi n giao d ch; • Thông tin liên quan ñn thay ñi giá trong th tr ưng. Khi m t giao d ch b tuyên b m t hi u l c các bên có liên quan s ñưc thông báo b ng ñin tho i ho c tin nh n t Sàn giao d ch. - Hi u chính sai sót:
36 + N u có m t sai sót trong vi c thi hành h p ñng, Sàn giao d ch s ñ ngh bi n pháp kh c ph c ñn các bên có liên quan nh m ñm b o quy n l i cho các bên. + ð có gi y ch ng nh n hi u ch nh sai sót, các bên ph i cung c p cho Sàn giao d ch: • Các b ng ch ng v giao d ch; • Các h p ñng có liên quan; • Các th t c khai báo hi u ch nh sai sót ñưc ký b i hai bên. + Sàn giao d ch c ũng có th yêu c u các bên cung cp thêm các thông tin khác trong tr ưng h p c n thi t. 2.1.3. Mô hình Nh t 2.1.3.1. Th tr ưng ch ng khoán Nh t Nh t là m t qu c ño có TTCK ra ñi s m nh t so v i các n ưc Châu Á, theo nguyên m u c a th tr ưng ch ng khoán London, vào n ăm 1874. C ũng t ñây ch s ch ng khoán Nikkei n i ti ng ñã hình thành. ðiu này cho phép Nh t t p h p ñưc ngu n l c tài chính hùng m nh ñ phát tri n th tr ưng hàng hóa, t o c ơ s cho s l n m nh c a toàn b n n kinh t . Tr ưc ñây, mô hình công ty ch ng khoán t i Nh t B n c ũng t ươ ng t nh ư mô hình c a M , t c là mô hình công ty chuyên doanh. Ngân hàng không ñưc phép tham gia vào ho t ñng ch ng khoán. Theo lu t c i cách các ñnh ch ban hành tháng 04/1993, các t ch c ngân hàng ñưc phép tham gia vào TTCK thông qua các công ty ch ng khoán con nh m tăng s c nh tranh trên TTCK. ðng th i, các công ty ch ng khoán l i ñưc phép thành l p công ty con làm d ch v ngân hàng. Kinh doanh ch ng khoán t i Nh t ñưc chia thành 4 lo i hình và m i lo i hình ph i có m t gi y phép kinh doanh riêng bi t. Lo i hình th nh t là t doanh ho c kinh doanh ch ng khoán do các công ty ch ng khoán ti n hành cho chính b n thân h . Lo i hình th hai là môi gi i ch ng khoán hay kinh doanh ch ng khoán trên c ơ s l nh c a khách hàng. Lo i hình th 3 là b o lãnh phát hành ch ng khoán:
37 bo lãnh ch ng khoán m i phát hành ho c chào bán ra công chúng các ch ng khoán ñang l ưu hành. Lo i hình th t ư là chào bán chng khoán hay tham gia vào h th ng bán l các ch ng khoán phát hành ra công chúng. Tuy nhiên, theo quy ñnh hi n hành c a Lu t C i cách các ñnh ch nêu trên, các công ty ch ng khoán con thu c các ngân hàng không ñưc tham gia vào môi gi i c phi u, b o lãnh phát hành và giao d ch c phi u, kinh doanh các lo i ch ng khoán có liên quan t i c phi u (trái phi u chuy n ñi, ch ng kh , ), kinh doanh các h p ñng t ươ ng lai, quy n ch n. ðng th i, các lu t liên quan và các quy ch ñu có các ñiu kho n bu c ph i thi hành các bi n pháp nh m ng ăn ch n có hi u qu các giao d ch d dàng gi a công ty ch ng khoán và các công ty m và các công ty khác có liên quan t i nó. Ngoài các lo i hình kinh doanh ch ng khoán trên, theo Lu t Ch ng khoán và Giao d ch c a Nh t, các công ty ch ng khoán chuyên doanh c ũng ñưc phép cung cp d ch v khác liên quan t i ch ng khoán nh ư d ch v t ư v n ñu t ư ch ng khoán và m t s d ch v liên quan t i ch ng khoán. Ngoài ra, các công ty này ñưc phép thành l p các công ty con làm d ch v ngân hàng. Các công ty con c a Công ty Ch ng khoán Nomura, Công ty Ch ng khoán Daiwa, Công ty Ch ng khoán Nikko, ñã nh n ñưc Gi y phép kinh doanh d ch v ngân hàng. Nh ư ñã ñ c p trên, t nh ng n ăm 1940, Nh t áp d ng ch ñ ñă ng ký ho t ñng nh ư t i M . T i cu i n ăm 1949, Nh t có 1.127 công ty ch ng khoán ñă ng ký ho t ñng. Mãi t i nh ng n ăm 1960 Nh t m i chuy n t ch ñ ñă ng ký sang ch ñ c p phép. Sau khi áp d ng ch ñ c p phép, s các công ty ch ng khoán gi m xu ng còn 277 công ty. ðn n ăm 1996 s công ty ch ng khoán ñã gi m xu ng còn 230 công ty do các công ty sáp nh p, chuy n lo i hình kinh doanh, Theo Lu t Ch ng khoán c a Nh t, ch có các công ty c ph n ñưc B Tài chính Nh t c p phép m i ñưc tham gia vào kinh doanh ch ng khoán. V s tham gia c a bên n ưc ngoài vào TTCK Nh t: trong m t th i gian dài k t khi thành l p cho ñn n ăm 1972, Nh t m i cho phép công ty ch ng khoán nưc ngoài m chi nhánh t i Nh t. Quy ñnh càng ñưc n i l ng theo s phát tri n
38 ca th tr ưng. Theo lu t hi n hành c a Nh t, các công ty ch ng khoán n ưc ngoài khi m chi nhánh t i Nh t ph i ñưc phép c a B Tài chính Nh t. 2.1.3.2. Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo (“TSE”) a. Lch s hình thành và phát tri n Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo (Tokyo Stock Exchange - TSE) là sàn giao dch ch ng khoán và các h p ñng phái sinh l n th hai th gi i tính v l ưng ti n t ch x p sau Sàn giao d ch ch ng khoán New York. Hi n t i Sàn giao d ch này niêm y t kho ng 2.355 công ty n i ña và 22 công ty n ưc ngoài v i t ng kh i lưng v n hóa th tr ưng h ơn 3.600 t ñô la M . Hi n nay Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo là m t công ty d ng chuyên doanh vi 11 Giám ñc (Ban Giám ñc), 4 ki m toán viên và 6 giám ñc ñiu hành. TSE th c hi n hai phiên giao d ch bao g m phiên giao d ch sáng (t 9h00 ñn 11h00) và phiên giao d ch chi u (t 12h30 ñn 15h00) vào các ngày t th 2 ñn th 6 trong tu n. Bên c nh các lo i hàng hóa ñưc giao d ch thông th ưng trên sàn là c phi u, trái phi u chính ph , TSE còn giao d ch các lo i h p ñng t ươ ng lai, quy n ch n tài sn, ch ng khoán và ch s ch ng khoán. Lch s hình thành và phát tri n c a Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo ñưc tóm t t nh ư sau: Bng 2.4: L ch s hình thành và phát tri n TSE Th i gian S ki n 15/05/1878 Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo ñưc thành l p. Th c hi n giao dch b t ñu t ngày 01/06/1878 30/06/1943 TSE h p nh t v i 11 sàn giao d ch c a các thành ph l n khác Nh t B n t o thành S giao d ch ch ng khoán Nh t B n. 16/04/1947 S giao d ch ch ng khoán Nh t B n ñã gi i tán. Tháng 3/1947 Lu t giao d ch ch ng khoán và S giao d ch ch ng khoán ñưc ban hành, và chính th c s a l i vào tháng 4/1948
39 Th i gian S ki n 01/04/1949 Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo ñưc khôi ph c l i (ho t ñng ngày 16/05/1949) 1983-1990 ðây là th i k ỳ phát tri n ñưc g i là th n k ỳ trong l ch s c a TSE. 03/09/1988 TSE b t ñu ti n hành giao d ch các h p ñng t ươ ng lai. 20/10/1989 TSE b t ñu giao d ch các h p ñng quy n ch n ch s ch ng khoán. 1990 Lưng tin t giao d ch qua TSE chi m h ơn 60% l ưng ti n t giao d ch trên TTCK toàn th gi i. 18/07/1997 TSE ñư a vào giao d ch các h p ñng quy n ch n ch ng khoán. 01/06/1999 TSE chuy n sang h th ng giao d ch ñin t . 09/05/2000 H th ng giao d ch ñin t m i ñưc ñư a vào s d ng ñưc g i là TSE Arrows. 2001 Ngày 09/04/2001, TSE ph i h p v i Công ty Standard & Poor, ch n ra 150 ch ng khoán c ơ s có ñ thanh kho n cao nh t th i by gi làm danh m c ñu t ư chu n và ti n hành giao d ch các h p ñng quy n ch n ch s ch ng khoán S&P và TOPIX 150 Ngu n: b. Cơ ch giao d ch Hp ñng quy n ch n ñưc th c hi n trên sàn giao d ch TSE thông qua các thành viên giao d ch t ng h p (General Trading Participant). T t c các l nh và ti n trình giao d ch ñu ñưc th c hi n trên h th ng t ñng (Computerized Order Routing and Execution System for Futures and Options - CORES-FOP), t t c các
40 lnh giao d ch s ñưc nh p vào h th ng t các c ng giao d ch c a thành viên thông qua h th ng vi tính n i m ng v i S giao d ch. Quy trình giao d ch quy n ch n trên TSE có th ñưc khái quát nh ư sau: Thành viên giao d ch (Trading participants) Bng ñin t SÀN TSE (TSE monitoring) H th ng c ng giao d ch H th ng (CORES-FOP Terminal) CORES-FOP thanh toán (Clearing system) H th ng thông tin th tr ưng H th ng thông tin (Market information th tr ưng (Market system) information system) Thông tin ra công chúng (Information Vendor Media) Hình 2.3: Giao d ch trên th tr ưng quy n ch n TSE Hp ñng quy n ch n trên TSE là d ng h p ñng quy n ch n theo ki u Châu Âu. Nó ch cho phép ng ưi n m gi th c hi n h p ñng quy n ch n vào ngày ñn hn. Khách hàng mu n mua (bán) m t quy n ch n ph i báo cho nhân viên môi gi i tr ưc 12 gi sáng ho c 4 gi chi u c a ngày giao d ch. Nhân viên môi gi i s ph i gi thông báo giao d ch ñn TSE thông qua h th ng CORES-FOP trưc 12 gi 45’ sáng ho c 4 gi 45’ chi u. Khách hàng mu n giao d ch các h p ñng quy n ch n (ch ng ch hay ch s ch ng khoán) trên TSE ph i m m t tài kho n t i các thành viên trên sàn ñ th c hi n vi c thanh toán. Tr ưc khi ñt l nh, khách hàng ph i ký qu vào tài kho n và y quy n cho các thành viên giao d ch thông qua các tài kho n này.
41 Trong tr ưng h p s ti n ký qu không ñáp ng ñưc giá tr giao d ch ho c ngh ĩa v thanh toán, khách hàng ph i ký qu b sung ngay ngày hôm sau. Sau khi nhân viên môi gii g i thông báo giao d ch, TSE s ch ñnh m t nhân viên môi gi i m t cách ng u nhiên ñ th c hi n giao d ch quy n ch n. Nhân viên môi gi i ñưc ch ñnh này s tìm ki m các khách hàng mu n mua (bán) quy n ch n ñó ñ th c hi n vi c giao d ch. N u không có khách hàng nào mu n mua (bán) quy n ch n ñó thì TSE s ph i th c hi n nhi m v giao d ch ñó. Tt c các cao giá quy n ch n (ITM) ñu ñưc t ñng th c hi n vào ngày ñáo hn tr nh ng tr ưng h p khác ñưc ch ñnh. T t c các quy n ch n không ñưc th c hi n ñu t ñng h t hi u l c vào ngày ti p theo c a ngày ñáo h n. ðn th i ñim ñáo h n, n u khách hàng mu n th c hi n h p ñng thì ph i ch th cho các thành viên giao d ch trên sàn tr ưc 16 gi c a ngày giao d ch, các thành viên có trách nhi m thông báo vic th c hi n cho TSE thông qua h th ng CORES- FOP tr ưc 16 gi 15’. Khi ñó, TSE s ch ñnh các thành viên có liên quan trên sàn giao d ch th c hi n chuy n giao thông qua h th ng thanh toán vào ngay ngày hôm sau v i l ưng ti n hay ch ng khoán t ươ ng ng ñưc th hi n trong các h p ñng. c. Cơ ch giám sát Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo t xây d ng m t h th ng ki m soát n i b ñ giám sát các ho t ñng và t ư cách c a các thành viên ñiu hành l n các thành viên giao d ch trên sàn trên c ơ s tuân theo quy ñnh, ñiu l giao d ch c a sàn giao dch và Lu t ch ng khoán Nh t B n. Theo ñó, h th ng quy ñnh rõ ph m vi quy n hn, trách nhi m và ngh ĩa v c a t ng b ph n và thành viên trên sàn giao d ch. Bng h th ng này, các ho t ñng giao d ch ñưc ñiu ch nh m t cách k p th i và ñm b o tính an toàn cho th tr ưng, phòng ng a nh ng hành vi gian l n theo quy ñnh c a pháp lu t và gi m thi u r i ro cho các nhà ñu t ư. H th ng qu n lý giám sát TSE ñưc t ch c d a trên s ph i h p ho t ñng ca các b ph n ch c n ăng: - B ph n qu n lý công ty thành viên
42 - B ph n th tr ưng - B ph n niêm y t - B ph n giám sát và tuân th 2.1.4. So sánh sàn giao d ch quy n ch n c a M, Châu Âu, Nh t Qua vi c tìm hi u th c tr ng v quá trình hình thành và phát tri n, t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i m t s n ưc trên th gi i nh ư M , Châu Âu, Nh t B n cho th y các th tr ưng này có nh ng nét t ươ ng ñng nh ưng cũng có s ñc tr ưng, khác bit, c th : Th nh t, th i ñim áp d ng : m c dù TTCK c a các n ưc ra ñ i t r t lâu (M : 1790, Nh t: 1878, Anh: 1801, ) nh ưng mãi ñn n ăm 1973 giao d ch quy n ch n m i chính th c ñưc giao d ch trên sàn giao d ch t p trung (nh ư M : 1973, Nh t: 1988, ). Mc dù TTCK M ra ñ i r t s m, lu t và các quy ñnh v TTCK ra ñ i khá lâu và khá ch t ch nh ưng lúc ñu CBOE ñi vào ho t ñ ng thì ch th c hi n giao dch quy n ch n mua v i 16 ch ng khoán c ơ s . Sau 04 n ăm ho t ñ ng thì m i áp dng quy n ch n bán và sau ñó m i th c hi n quy n ch n ch s . Còn ñi v i TSE, v i ưu th v nhân s chuyên nghi p, c ơ s k thu t hi n ñi và s phân h ng c phi u rõ ràng, TSE ñã áp d ng tri n khai quy n ch n ch s tr ưc khi giao d ch quy n ch n c phi u các công ty niêm y t. Trong khi ñó, LIFFE thì th c hi n giao d ch quy n ch n tài chính tr ưc. Th hai , mô hình t ch c sàn giao d ch : Ba th tr ưng này ñu có kt c u chung nh ư mi giao d ch ñưc th c hi n qua sàn giao d ch quy n ch n. Tuy nhiên, Sàn giao d ch Quy n ch n Châu Âu ñưc t ch c theo mô hình công ty c ph n, nm gi công ty con các qu c gia thành viên - ñây là m t mô hình t ch c hi n ñi và t t y u c a sàn giao d ch quy n ch n nói riêng, sàn giao d ch ch ng khoán và các s n ph m khác nói chung. ðng th i, LIFFE, ph n m m giao d ch ñ u – cu i s ñóng vai trò quy t ñ nh ñ i v i toàn b ho t ñ ng giao d ch c a th tr ưng.
43 Mô hình t ch c c a Nh t B n có r t nhi u nét t ươ ng ñng vi mô hình M , ñu là mô hình công ty chuyên doanh. Nhưng Nh t, ngân hàng ñưc phép tham gia vào ho t ñ ng ch ng khoán. Nh t xây d ng và tách b ch 3 sàn giao d ch: sàn hng nh t dành cho c phi u các công ty l n, thành công th ưng ñưc g i là c phi u h ng nh t; sàn c phi u h ng hai dành cho các công ty nh h ơn v i kh i lưng giao d ch thp h ơn; sàn dành cho c phi u t ăng tr ưng và m i n i c a các công ty m i trong n ưc và ngoài n ưc. Th ba , cơ ch giao d ch, v n hành th tr ưng : c ba th tr ưng trên thì mi giao d ch bù tr , thanh toán ñ u có h th ng thanh toán. Tuy nhiên, ñi v i CBOE thì Trung tâm Thanh toán - Công ty thanh toán bù tr trên quy n ch n (OCC) - là m t công ty ñ c l p ñ m b o cho vi c th c hi n c a ng ưi bán. Còn Nh t thì TSE ñóng vai trò là trung tâm thanh toán c ti n và ch ng khoán cho khách hàng. Th tư, vai trò c a nhà t o l p th tr ưng ñưc xem là thành viên chính th c và h p pháp trong sàn giao d ch CBOE. Trong khi LIFFE thì ch th c hi n qua môi gi i c a nhà giao d ch, còn TSE thì không có s hi n di n c a con ng ưi tham gia v i vai trò trung gian. T nh ng nét t ươ ng ñng, c ũng nh ư nh ng ñc tr ưng, khác bi t c a các sàn giao d ch quy n ch n trên th gi i, Vi t Nam c n xây d ng m t sàn giao d ch quy n ch n phù h p v i ñiu ki n và ñc ñim c a mình. Xây d ng th tr ưng quy n ch n t i Vi t Nam ñm b o v a có th h c h i kinh nghi m t ch c c a các nưc trên th gi i nh ưng v n ti p nh n các k thu t m i và c i ti n các ph ươ ng th c t ch c hi n ñ i, tiên ti n nh m ñ m b o s phù h p v i thông l qu c t và không mt ñi b n s c riêng c a TTCK Vi t Nam. Vi th c tr ng v t ch c sàn giao d ch quy n ch n ca các n ưc trên th gi i, ta ñi vào xem xét th c tr ng ho t ñ ng TTCK Vi t Nam, ñ t ñó th y ñưc nh ng thu n l i và khó kh ăn c ũng nh ư ñư a ra nh ng gi i pháp phù h p ñ áp d ng giao d ch quy n ch n.
44 2.2. Ho t ñng c a th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam giai ñon 2000 - 2008 2.2.1. S ơ l ưc v quá trình hình thành và phát tri n TTCK Vi t Nam Bng 2.5: Quá trình hình thành và phát tri n TTCK Vi t Nam Th i gian S ki n Ban Nghiên c u xây d ng và phát tri n th tr ưng v n ñưc thành 6/11/1993 lp v i nhi m v nghiên c u và xây d ng TTCK cho Vit Nam Chính ph ban hành Ngh ñnh 75/CP v vi c thành l p y ban 28/11/1996 ch ng khoán (“UBCK”) Nhà n ưc. Trung tâm Giao d ch Ch ng khoán TP.H Chí Minh ñưc thành 11/07/1998 lp theo Quy t ñnh s 127/1998/Q ð-TTg Trung tâm giao d ch ch ng khoán Tp. H Chí Minh chính th c ñi 20/07/2000 vào ho t ñng, th c hi n phiên giao d ch ñu tiên vào ngày 28/07/2000. UBCK Nhà n ưc tr thành thành viên chính th c c a “T ch c 26/06/2001 Qu c t các UBCK”. ðây là s ki n ñánh d u b ưc ti n trong quá trình h i nh p kinh t khu v c và qu c t c a Vi t Nam. 11/06/2003 Thành l p Hi p h i các t ch c kinh doanh ch ng khoán Vi t Nam. Th t ưng Chính ph ban hành Quy t ñnh 163/2003/Q ð-TTg phê 05/08/2003 duy t Chi n l ưc phát tri n TTCK Vi t Nam ñn 2010. Chính ph ban hành Ngh ñnh s 144/2003/N ð-CP v ch ng 28/11/2003 khoán và TTCK. Chính ph ban hành Ngh ñnh s 66/2004/ N ð-CP v vi c chuy n 19/02/2004 UBCK Nhà n ưc vào B Tài Chính. B Tài chính ban hành Thông t ư s 58/2004/TT-BTC h ưng d n 17/06/2004 v thành viên và giao d ch ch ng khoán. Trung tâm giao d ch ch ng khoán Hà N i chính th c khai tr ươ ng 08/03/2005 ho t ñng. 29/06/2006 Lu t ch ng khoán s 70/2006/QH11 ñưc Qu c h i N ưc c ng
45 Th i gian S ki n hòa xã h i ch ngh ĩa Vi t nam khóa XI k ỳ h p khóa 9 thông qua. ðây là v ăn b n pháp lu t cao nh t v ch ng khoán và TTCK. Chính ph ban hành Ngh ñnh s 14/2007/ N ð-CP quy ñnh chi ti t thi hành m t s ñiu c a Lu t ch ng khoán v chào bán ch ng 19/01/2007 khoán ra công chúng, niêm y t ch ng khoán, công ty ch ng khoán, công ty qu n lý qu và công ty ñu t ư ch ng khoán. B Tài chính ban hành Thông t ư s 38/2007/TT-BTC h ưng d n 18/04/2007 v vi c công b thông tin trên TTCK. Trung tâm giao d ch ch ng khoán Tp.HCM ñã chính th c ñưc Chính ph ký Quy t ñnh s : 599/Q ð-TTg chuy n ñi thành S 11/05/2007 giao d ch Ch ng khoán Tp.HCM (HOSE). HOSE ñã chính th c ñưc khai tr ươ ng vào ngày 08/08/2007. Th t ưng Chính ph ban hành Quy t ñnh 128/2007/Q ð-TTg v vi c phê duy t “ð án phát tri n th tr ưng v n Vi t Nam ñn năm 02/08/2007 2010 và t m nhìn ñn n ăm 2020”, thay th Quy t ñnh 163/2003/Q ð-TTg ngày 05/08/2003 Ngu n: www.ssc.gov.vn , www.hsx.vn , www.hastc.org.vn . 2.2.2. Th c ti n hot ñng c a TTCK th c p Vi t Nam TTCK Vi t Nam b t ñu ñi vào ho t ñng t khi Trung tâm giao d ch ch ng khoán Tp.HCM ñi vào ho t ñng. Khi th tr ưng giao d ch ch ng khoán Tp.HCM bt ñu phiên giao d ch ñu tiên vào ngày 28/07/2000, ch có 02 lo i c phi u ñưc niêm y t, v i t ng giá tr v n niêm y t là 270 t ñng. Lúc này, ch s th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam - VNIndex là ch s duy nh t ñ i di n cho các c phi u ñưc niêm y t trên TTGDCK HCM, là ch s ph n ánh m c giá trên TTCK trong mt ngày c th so sánh v i m c giá c t i th i ñim g c. Ch s này ñưc c u thành b i 2 y u t là lo i ch ng khoán tr ng s và giá c a t ng ch ng khoán c u
46 thành. Ch s này ñưc tính theo ph ươ ng pháp tr ng s giá tr th tr ưng. ( Cách tính ch s VNIndex: xem ph l c ñính kèm ). Ch s giá ch ng khoán, là thông tin r t quan tr ng ñi v i ho t ñng c a th tr ưng, ñi v i nhà ñu t ư và các nhà phân tích kinh t b i nó ñưc xem là phong v ũ bi u th hi n tình hình ho t ñng c a th tr ưng ch ng khoán. Ch s giá ch ng khoán nói chung, ch s th tr ưng ch ng khoán VNIndex nói riêng, ñưc coi là nhi t k ñ ño tình tr ng s c kho c a TTCK, nn kinh t , xã h i. Thông th ưng, n n kinh t t ăng tr ưng thì ch s này t ăng và ng ưc l i. Tuy nhiên, giá ch ng khoán nói riêng, hay ch s giá ch ng khoán nói chung, ñu là k t qu ñưc t ng h p t hàng lo t y u t nh ư: các y u t kinh t v ĩ mô, các y u t c a môi tr ưng ñu t ư nh t là y u t tâm lý c a ng ưi ñu t ư. Nhi u khi, các d u hi u t ăng tr ưng c a n n kinh t m i ch th p thoáng xa, m c l c quan c a nhà ñu t ư ñã có th r t cao và h ñua nhau ñi mua ch ng khoán, ñy giá lên cao. Ng ưc l i, có th tình hình ch ưa ñn n i t i t , nh ưng m i ng ưi ñã ho ng h t bán ra t làm giá ch ng khoán gi m m nh. Sau g n 8 n ăm ho t ñng, TTCK Vi t Nam b ưc ñu ñã hình thành m t kênh huy ñng và phân b các ngu n v n trung và dài h n quan tr ng trong n n kinh t . Tính ñn ngày 31/07/2008, toàn th tr ưng có 862 ch ng khoán v i kh i lưng 8.040,05 tri u c phi u, trái phi u và ch ng ch qu niêm y t, trong ñó c phi u chi m 76,83% v kh i l ưng nh ưng ch chi m 27,41% v giá tr . Bng 2.6: Quy mô niêm y t ch ng khoán trên TTCK Vi t Nam ti th i ñim 31/07/2008 Toàn Ch ng Trái C phi u Khác th tr ưng ch phi u S CK niêm y t (1 CK) 862 303 4 555 0 T tr ng (%) 100 35,15 0,46 64,39 0,00 Trong ñó:HOSE 240 156 4 80 0 HASTC 622 147 0 475 0 KL niêm y t (tri u CK) 8.040,05 6.177,55 252,51 1.609,99 0,00
47 Toàn Ch ng Trái C phi u Khác th tr ưng ch phi u T tr ng(%) 100,00 76,83 3,14 20,02 0,00 Trong ñó:HOSE 4.912,77 4.490,39 252,51 169,87 0,00 HASTC 3.127,28 1.687,16 0,00 1.440,12 0,00 GT niêm y t (t ñ ng) 225.413,42 61.775,54 2.520,56 161.117,33 0,00 T tr ng (%) 100,00 27,41 1,12 71,48 0,00 Trong ñó:HOSE 64.529,52 44.903,93 2.520,56 17.105,03 0,00 HASTC 160.883,91 16.871,61 0,00 144.012,30 0,00 Ngu n: www.hsx.vn , www.hastc.org.vn th i ñim 31/07/2008 Bng 2.7: S l ưng công ty niêm y t trên TTCK Vi t Nam giai ñon 2000-2008 Ch tiêu 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 S công ty niêm y t 5 10 20 22 26 41 193 250 303 HOSE 5 10 20 22 26 32 106 138 156 HASTC 9 87 112 147 Ngu n: www.hsx.vn , www.hastc.org.vn th i ñim 31/07/2008 Ngay khi th tr ưng chính th c ñi vào ho t ñng, ch s giá t ng h p ñi v i c phi u VN-Index c ũng ñưc ñư a ra nh m ph n ánh k p th i di n bi n giá c toàn th tr ưng. Kh i ñng m c 100 ñim, ch s VN-Index t ăng nhanh chóng lên m c gp 5 l n ch trong vòng g n m t n ăm, sau ñó t t d c c ũng v i t c ñ t ươ ng ng và hu nh ư ch ng l i, ít bi n ñng trong m t th i gian khá dài t cu i năm 2001 ñn năm 2003. Ch s h i ph c d n nh ưng v i t c ñ ch m t gi a n ăm 2004 và có nhi u bi n ñng ñáng k t cu i n ăm 2005 ñn nay. VN-Index ñt ñnh t i m c 1.171 t i ngày 13/03/2007. Ch s bi n ñng m t th i gian và gi m d n t o ñáy t i ngày 23/06/2008 v i 368,95 ñim. ðn ngày 31/07/2008, ch s VN-Index ñóng c a
48 mc 451,4 ñim. ðiu này cho th y, HOSE nói riêng và TTCK Vi t Nam nói chung luôn bi n ñng ph c t p, ch a ñng nhi u r i ro ñi v i m t th tr ưng non tr . Bng 2.8: Ch s VN-Index giai ñon 2000 - 2008 Th p Cu i Bình Chênh l ch gi a Năm Cao nh t nh t năm quân max và min 2000 206,8 100,0 206,8 140,6 106,8 2001 571,0 203,1 235,4 312,9 367,9 2002 231,7 174,6 183,3 193,2 57,1 2003 183,4 130,9 166,9 152,9 52,5 2004 279,7 169,2 239,3 238,5 110,5 2005 322,6 232,4 307,5 262,3 90,2 2006 799,0 304,0 305,0 504,1 495,0 2007 1.171,0 741,0 741,0 1.007,4 430,0 2008 921,1 366,0 927,0 569,2 555,1 Ngu n: HOSE (tính ñn th i ñim 31/7/2008) 1.200,0 1.100,0 1.000,0 900,0 800,0 700,0 Cao nh ất 600,0 Th ấp nh ất 500,0 Bình quân 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bi u 2.1: Ch s VN-Index giai ñon 2000 - 2008
49 2.2.3. Thu n l i và khó kh ăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán th tr ưng ch ng khoán Vi t nam 2.2.3.1. Thu n l i c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán th tr ưng ch ng khoán Vi t nam Có th nói TTCK Vi t Nam có nhi u thu n l i ñ áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán. Nh ng ñiu ki n thu n l i ñó là: Th nh t, Ti m n ăng phát tri n c a TTCK Vi t Nam là r t l n: Trong th i gian qua, m c dù trên th gi i có nhi u b t n v chính tr , xung ñt tôn giáo, xung ñt s c t c, Nh ưng Vi t Nam v n ñưc c ng ñng qu c t ñánh giá cao v t c ñ phát tri n kinh t , n ñnh chính tr và ñưc coi là ñim ñn an toàn c a nhà ñu t ư. ðây chính là tri n v ng l n cho TTCK Vi t Nam phát tri n. Các doanh nghi p nhà n ưc n m trong di n c ph n hóa ho c ñang ti n hành c ph n hóa r t l n, trong s ñó có các ngân hàng th ươ ng m i, các T ng công ty ln ca nhà n ưc, . Khi c phi u c a các công ty này ñưc niêm y t trên sàn s là ngu n hàng ch t l ưng thu hút nhi u nhà ñu t ư trong c ũng nh ư ngoài n ưc tham gia vào th tr ưng, ñây là ngu n cung v hàng cho TTCK phát tri n. Th hai, Sc c u v ñu t ư ch ng khoán cao: Sc c u ñu t ư v ch ng khoán ñưc ñánh giá là có tri n v ng l n, ñiu ñó ñưc th hi n qua kh n ăng có th tham gia c a các nhà ñu t ư trong n ưc, các nhà ñu t ư n ưc ngoài, và các t ch c ñu t ư. ðây là y u t thu n l i cho vi c ra ñi quy n ch n. Nh ưng ñ bi n s quan tâm này thành hành ñng c th thông qua mua bán trên th tr ưng c n ph i m t th i gian chu n b và xây d ng th tr ưng m t cách có h th ng. Th ba, S ra ñi c a các hi p h i: S ra ñi c a các hi p h i (hi p h i kinh doanh ch ng khoán, hi p h i các nhà ñu t ư tài chính, ) m t m t, liên k t h tr , trao ñi thông tin kinh nghi m, chuy n giao công ngh , ; m t khác, ki n ngh v các chính sách lên c ơ quan qu n lý nh m b o v quy n l i cho các bên tham gia và thúc ñy th tr ưng phát tri n.
50 Th t ư, S quy t tâm c a Chính ph xây d ng và phát tri n TTCK Vi t Nam: Tr ưc t m quan tr ng c a TTCK ñi v i n n kinh t th tr ưng, Chính ph quy t tâm “Phát tri n nhanh, ñng b , v ng ch c th tr ưng v n Vi t Nam, trong ñó TTCK ñóng vai trò ch ño”, ñng th i “Ph n ñu ñn n ăm 2010 giá tr v n hóa TTCK ñt 50% GDP và ñn n ăm 2020 ñt 70% GDP.” Th n ăm, H c h i kinh nghi m trong vi c xây d ng sàn giao d ch quy n ch n các n ưc trên th gi i. Giao d ch quy n ch n trên th gi i ñã ra ñi t lâu và r t phát tri n. Do ñó, Vi t Nam có th rút ra nh ng bài h c kinh nghi m t các n ưc ñi tr ưc ñ vn d ng vào Vi t Nam m t cách phù h p v i tình hình và ñiu ki n c a mình. Th sáu, ðúc rút ñưc kinh nghi m t vi c ng d ng quy n ch n trong giao dch ngo i t , vàng Vi t Nam Th b y, Th i gian qua, t c ñ phát tri n c a TTCK Vi t Nam khá nhanh, giá ch ng khoán t ăng gi m ñt bi n, do ñó, nhu c u v quy n ch n càng tr nên c p bách. 2.2.3.2. Khó kh ăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam Cho ñn hôm nay, ñã có m t s ti n ñ cho vi c ra ñi quy n ch n trên TTCK Vi t Nam. Song bên c nh ñó, còn nhi u v n ñ c n ph i gi i quy t tr ưc khi cho ng d ng quy n ch n: Th nh t, M c ñ am hi u v quy n ch n là rào c n l n nh t cho vi c s dng giao d ch quy n ch n. Hi n nay, m c dù th tr ưng Vi t Nam ñã ra ñi quy n ch n vàng, ngo i t , tuy nhiên các chuyên gia ñào t o v s n ph m phái sinh nói chung và quy n ch n nói riêng hi n còn quá ít, h ơn n a s ñơ n v cung c p và tham gia giao d ch quy n ch n không nhi u. Chính vì v y, c ơ h i ti p c n v i th c ti n ng d ng giao d ch quy n ch n Vi t Nam là r t h n ch . Th hai, Khung pháp lý: Lu t ch ng khoán m i ra ñi có nhi u ñim n i b t nh ưng v n còn nhi u thi u sót, ch ưa ch t ch ñ có th ñm b o cho m t th tr ưng ch a ñng nhi u r i ro, bi n ñng nh ư TTCK Vi t Nam th i gian qua ho t ñng n
51 ñnh. ðng th i, Nhà n ưc ch ưa có quy ñnh, khuôn kh pháp lý cho giao d ch quy n ch n. Th ba, Mc dù kh n ăng phân tích c a ng ưi tham gia trên th tr ưng ñã ñưc c i thi n nh ưng v n còn th p: Các nhà ñu t ư cá nhân ch y u mang tính ng n hn, ch ưa n ñnh, ñng thái ñu t ư th ưng mang tính b y ñàn và ch u s tác ñng ca tâm lý r t cao khi TTCK có bi n ñng l n, làm nh h ưng ñn s phát tri n b n vng c a th tr ưng. Các nhà ñu t ư t ch c ch ưa th c s quan tâm ñn vi c ñu t ư vào ch ng khoán và có nhi u quy ñnh h n ch ñu t ư áp d ng ñi v i các t ch c này. S d ĩ nh ư v y là do tính chuyên nghi p c a th tr ưng còn m c th p, k c ng ưi ñu t ư, ng ưi môi gi i, kinh doanh và ng ưi ñiu hành, qu n lý th tr ưng. Th t ư, Ti n trình c ph n hóa và niêm y t di n ra quá ch m do ñó s không th gia t ăng hàng cho TTCK và hàng hóa c ơ s cho giao d ch quy n ch n. Th n ăm, Giá c phi u b gi i h n trong biên ñ giao ñng giá: Giá c phi u bi n ñng không l n vì b ñiu ch nh b i biên ñ giao ñng giá. Trong khi ñó, quy n ch n không ph i là công c có giá tr v ĩnh vi n mà có th i gian ñáo h n c th . ðiu này d n y sinh tâm lý, giá có th không thay ñi nhi u trong th i gian hi u l c c a quy n ch n, nhà ñu t ư không thích b thêm phí ñ mua quy n ch n. Tuy nhiên, có th th y hi n t i biên ñ giao ñng là m t công c b o v tính n ñnh ca th tr ưng non tr m t cách h u hi u. ðiu này cho th y, vi c ng d ng giao dch quy n ch n ch có th ñưc áp d ng khi mà TTCK Vi t Nam ñã t ươ ng ñi phát tri n, th tr ưng t ươ ng ñi n ñnh và ñi vào quy lu t, khi ñó, giá có th do cung c u quy t ñnh và ñó c ũng là th i ñim thích h p ñ ng d ng giao d ch quy n ch n. Th sáu, Thông tin trên th tr ưng ch ưa th c s minh b ch c ũng là r i ro r t ln cho nhà ñu t ư. Th i gian qua, ñã có hi n t ưng công b thông tin không ñy ñ, không ñúng v i th c t làm tn th t cho các nhà ñu t ư, ph n nào gây tâm lý hoang mang ñi v i các nhà ñu t ư. Th b y, TTCK Vi t Nam m i ñi vào ho t ñng h ơn 8 n ăm, so v i các n ưc trên th gi i thì TTCK Vi t Nam còn r t non tr , quy mô c a TTCK Vi t Nam còn
52 quá nh . TTCK còn thi u nh ng hàng hóa có ch t l ưng cao ñ gi m thi u r i ro có th ñi v i các nhà ñu t ư. Kt lu n ch ươ ng 2 Trong ch ươ ng 2, tác gi gi i thi u ba sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán ñưc xem là tiêu bi u và ñin hình nh t th gi i bao g m: Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago, Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London và Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo. Vi c nghiên c u, h c h i và ng dng kinh nghi m v t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i m t s nưc trên th gi i ñóng vai trò vô cùng quan tr ng trong vi c xây d ng và phát tri n th tr ưng quy n ch n ch ng khoán t i Vi t Nam. Bng các thông tin và s li u th c t thu th p ñưc trong th i gian qua, tác gi ñã trình bày s ơ l ưc v TTCK Vi t Nam t quá trình hình thành và phát tri n ñn th c ti n ho t ñng c a th tr ưng ch ng khoán th c p. Trên c ơ s ñó, tác gi ñã nêu ra nh ng thu n l i cũng nh ư nh ng khó kh ăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán th tr ưng ch ng khoán Vi t Nam nh m ñư a ñn vi c ñ xu t m t s gi i pháp c n th c hi n trong th i gian t i.
53 CH ƯƠ NG 3 MT S GI I PHÁP ÁP D NG QUY N CH N CH NG KHOÁN TRÊN TH TR ƯNG CH NG KHOÁN VI T NAM 3.1. ðnh h ưng phát tri n TTCK Vi t Nam ñn n ăm 2020 TTCK Vi t Nam ñã tr i qua m t quá trình hình thành và phát tri n, ñã b c l ñưc s c thái c ơ b n c a m t th ch cao c p c a n n kinh t th tr ưng. Trong giai ñon ti p theo, v i b i c nh h i nh p kinh t c a n n kinh t ñt n ưc và th tr ưng tài chính qu c gia, nh ng ñnh h ưng chi n l ưc phát tri n lâu dài là nh ng ñiu ki n ti n ñ r t c n thi t ñ phát tri n TTCK Vi t Nam. Tr ưc quy mô t ăng tr ưng m nh c a TTCK qua các n ăm g n ñây, ñn n ăm 2007, Th T ưng Chính ph ñã ra Quy t ñnh s 128/2007/Q ð-TTg ngày 02/08/2007 v vi c phê duy t ð án phát tri n th tr ưng v n Vi t Nam ñn n ăm 2010 và t m nhìn ñn n ăm 2020. M c tiêu t ng quát là: Phát tri n nhanh, ñng b , vng ch c th tr ưng v n Vi t Nam, trong ñó TTCK ñóng vai trò ch ño; t ng bưc ñư a th tr ưng v n tr thành m t c u thành quan tr ng c a th tr ưng tài chính, góp ph n ñc l c trong vi c huy ñng v n cho ñu t ư phát tri n và c i cách nn kinh t ; ñm b o tính công khai, minh b ch, duy trì tr t t , an toàn, hi u qu , tăng c ưng qu n lý, giám sát th tr ưng; b o v quy n và l i ích h p pháp c a ng ưi ñu t ư; t ng b ưc nâng cao kh n ăng c nh tranh và ch ñng h i nh p th tr ưng tài chính qu c t . Ph n ñu ñn n ăm 2020, th tr ưng v n Vi t Nam phát tri n t ươ ng ñươ ng th tr ưng các n ưc trong khu v c. V i m c tiêu t ng quát trên thì m c tiêu c th là: Phát tri n th tr ưng v n ña d ng ñ ñáp ng nhu c u huy ñng v n và ñu t ư c a m i ñi t ưng trong n n kinh t . Vi các m c tiêu trên, quy n chn ñã ñưc th hi n rõ trong t ng b ưc ñi ca các chính sách, th hi n s c n thi t và c n ñưc phát tri n trên th tr ưng ch ng khoán trong ti n trình h i nh p phát tri n. Theo Quy t ñnh này, các lo i