Khảo sát chức năng tâm thu và chức năng tâm trương của tim bằng siêu âm - PGS.TS Phạm Nguyễn Vinh

Nội dung text: Khảo sát chức năng tâm thu và chức năng tâm trương của tim bằng siêu âm - PGS.TS Phạm Nguyễn Vinh

1. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM PGS.TS PHẠM NGUYỄN VINH ° Chức năng tâm thu thất trái ° Chức năng tâm thu thất phải ° Chức năng tâm trương thất trái ° Chức năng tâm trương thất phải
2. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM SIÊU ÂM TM : CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI Lợi điểm của siêu âm TM là dễ thực hiện. Hơn nữa nhờ tần suất khung cao (high frame rate 1.000 - 2.000/ giây) so với tần suất khung của siêu âm 2D (30/giây) nên độ xâm nhập và độ ly giải cao. Phân xuất co thắt và phân xuất tống máu : Mặt cắt cạnh ức theo trục dọc (đường cắt sát bờ tự do van 2 lá) hoặc theo trục ngang (ngang chổ cơ trụ). Đường kính cuối tâm thu (ESD) và đường kính cuối tâm trương (EDD) FS = (EDD - ESD) / EDD Trị số bình thường của FS là : 0,36 + 0,04 EF = (EDV - ESV) / EDV Trị số bình thường của EF = 55 - 70% 2
3. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI 3
4. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI Khối lượng thất trái : LVM = 0,80 x 1,05 x [(ST+PWT+LVID)3 -LVID3] Sức căng thành thất trái σ = 0,334P (LVID) / [PWT x (1+PWT/LVID)] LVM : Left Ventricular Mass (Khối Lượng Thất Trái) ST : Septal Thickness (Bề dầy VLT) PWT : Posterior wall thickness (Bề dầy thành sau TTr) LVID : LV Internal Dimension (Đường kính thất trái) 4
5. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI BẰNG 2D ° Phương pháp giúp khảo sát chức năng thất trái và thất phải - – Phương pháp Simpson ° Áp dụng được cho thất trái - Phương pháp bán cầu hình ống hay viên đạn - bullet - Phương pháp chiều dài diện tích theo hai mặt - biplane area length - Phương pháp chiều dài diện tích theo 2 mặt hình ellip - biplane ellipsoidal area length - Phương pháp chiều dài - diện tích theo một mặt - single plane area length 5
6. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI BẰNG 2D ° Thể tích thất trái vào kỳ tâm thu và tâm trương đo được sẽ giúp tính được phân xuất tống máu. EF = SV / EDV SV : Stroke volume EDV : End Diastolic volume Bình thường EF > 0,55 ° Độ thu thập (gain) thấp sẽ thấy rõ nội mạc tim . Hình ảnh lớn nhất có thể có được sẽ bớt sai số khi đo. ° Trọng lượng thất trái (left ventricular mass) ° Bờ ngoài và bờ trong (nội mạc) của vách thất trái, có thể tính được thể tích của cơ thất trái, nhân với tỷ trọng cơ tim (1,055 g/ cm3) : khối lượng thất trái 6
7. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CÁC PHƯƠNG PHÁP KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT TRÁI BẰNG 2D 7
8. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG 4 BUỒNG 2 BUỒNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CÁCH ĐO NỘI MẠC THẤT TRÁI ĐỂ TÍNH THỂ TÍCH BUỒNG THẤT Tài liệu : Textbook of Clinical Echocardiography, 2nd ed 2000, Saunders Co. p.109 8
9. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT KHỐI LƯỢNG THẤT TRÁI BẰNG 2D 9
10. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM SỨC CĂNG THÀNH THẤT TRÁI BẰNG 2D P : Áp lực buồng TT Ac : Area cavity (bề mặt lòng TT) Am : Myocardial area (bề mặt cơ tim) 10
11. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU BẰNG DOPPLER Echo Doppler giúp khảo sát được chức năng tâm thu và tâm trương của thất trái và cả thất phải. •Chức năng tâm thu thất trái : •Doppler giúp đo được các trị số sau để khảo sát chức năng tâm thu thất trái : ° Vận tốc phụt (ejection velocity) –Đỉnh – Trung bình ° Thời gian phụt ° Độ gia tốc (acceleration) –Tốiđa – Trung bình ° Thời gian gia tốc (acceleration time) ° Thời gian giảm tốc (deceleration time) ° Cung lượng tim °dP/ dtthất •Doppler xung hay Doppler liên tục để khảo sát 11
12. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU BẰNG DOPPLER Cần chú ý : ° Khi có hẹp ĐMC cần dùng Doppler xung đo cung lượng tim ở buồng tống thất trái ° Đo vận tốc và đường kính ở cùng 1 vị trí giải phẫu ° Cần đo chính xác đường kính ° Nên dùng dòng lớp (laminar flow) đo vận tốc ° Chùm tia Doppler và dòng máu cần song song ° Doppler hữu ích trong theo dõi sự thay đổi cung lượng tim hơn là trị số tuyệt đối 12
13. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM DOPPLER CUNG LƯỢNG TIM QUA VAN ĐMC 13
14. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CUNG LƯỢNG THẤT BẰNG DOPPLER XUNG DÒNG MÁU QUA BUỒNG TỐNG THẤT TRÁI 14
15. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CUNG LƯỢNG THẤT BẰNG DOPPLER XUNG DÒNG MÁU QUA VÒNG VAN 2 LÁ 15
16. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CUNG LƯỢNG TP BẰNG DOPPLER XUNG DÒNG MÁU QUA VAN ĐMP 16
17. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM ĐO dP/dt BẰNG DÒNG HỞ 2 LÁ Trái : Vận tốc dòng phụt tăng từ 1m/sec -> 3m/sec trong 0,015 giây => dP/dt = 2133 mmHg/sec (chức năng tâm thu tim bt) Phải : Vận tốc dòng phụt tăng từ 1m/sec -> 3m/sec trong 0,055 giây => dP/dt = 582 mmHg/sec (PXTM = 15 - 20%) 17
18. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU THẤT PHẢI °Định tính (Qualitative) : Mặt cắt : * Cạnh ức trục dọc, trục ngang * 4 buồng từ mỏm * 4 buồng dưới sườn Chi tiết : * Kích thước TP (so với TTr) * Dạng TP * Bề dầy vách TP * Sự vận động (co bóp) vách TP, VLT °Định lượng (Quantitative) : Rất khó - Cần siêu âm 3D 18
19. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT KÍCH THƯỚC VÀ CHỨC NĂNG TÂM THU TP BẰNG SIÊU ÂM 2D 19
20. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CÁC DẠNG VẬN ĐỘNG VÁCH LIÊN THẤT 20
21. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM VẬN ĐỘNG VLT SAU MỔ TIM HỞ 21
22. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM ĐỊNH LƯỢNG ÁP LỰC ĐMP RV : Thất phải LV : Thất trái TR : Dòng hở 3 lá IVC : TMC dưới RAP : Áp lực nhĩ phải 22
23. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM ƯỚC LƯỢNG ÁP LỰC NHĨ PHẢI 23
24. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM Exp : Kỳthởra ƯỚC LƯỢNG ÁP LỰC NHĨ PHẢI Insp : Kỳ hít vào 24
25. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG TT Các thời kỳ tâm trương : – Thư giãn đồng thể tích (TGĐTT) – Đổ đầy nhanh – Diastasis (đổ đầy chậm do quán tính) – Đổ đầy cuối kỳ (nhĩ thu) 25
26. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM TỔN THƯƠNG THƯ DÃN THẤT TRÁI : E/A < 1 ; dP/dt↓ , TGĐTT ↑ 26
27. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM GIẢM ĐỘ GIÃN TÂM TRƯƠNG (diastolic compliance ↓) E/A > 2 ; TGĐTT↓ 27
28. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG QUA DOPPLER TM GAN (TP) VÀ TMP (TTr) 28
29. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CÁC DỮ KIỆN CẦN ĐO KHI KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG IVRT : Thư giãn đồng thể tích Filling Rate : Vận tốc đỗ đầy Peak : Đỉnh (Thể tích TTr cuối tâm trương) Integral : Tích phân Deceleration slope : Độ dốc giảm tốc 29
30. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM Kỹ thuật Vị trí lấy mẫu Doppler xung Hình thức Doppler Góc chùm tia - dòng máu CÁC YẾU TỐ Biến đổi bình thường CÓ ẢNH Hô hấp HƯỞNG ĐẾN Tần số tim KHẢO SÁT Tuổi DOPPLER Khoảng PR CHỨC NĂNG Sinh lý Tiền tải TÂM Vận tốc dòng chẩy TRƯƠNG TT Chức năng tâm thu TTr Chức năng co bóp nhĩ Chức năng tâm trương Thu dãn Độ giãn / Độ cứng 30
31. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM ẢNH HƯỞNG CỦA TUỔI LÊN CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG Ở NGƯỜI BÌNH THƯỜNG 31
32. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM ẢNH HƯỞNG CỦA TIỀN TẢI TRÊN DẠNG ĐỔ ĐẦY THẤT TRÁI 32
33. KHẢO SÁT CHỨC NĂNG TÂM THU VÀ CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG CỦA TIM BẰNG SIÊU ÂM CÁC BỆNH ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHỨC NĂNG TÂM TRƯƠNG ° Phì đại cơ tim thứ cấp (THA, hẹp van ) ° Bệnh cơ tim ° Thiếu máu cục bộ cơ tim ° Bệnh màng ngoài tim 33