Hướng dẫn quản lý môi trường trong đầu tư nuôi trồng thuỷ sản Việt Nam

Nội dung text: Hướng dẫn quản lý môi trường trong đầu tư nuôi trồng thuỷ sản Việt Nam

1. H
   NG DN QUN LÝ MÔI TR
   NG TRONG U T
   NUÔI TRNG THU SN VIT NAM Tháng 6/2006 Tài liu c xây dng theo yêu cu ca B Thu sn và Ngân hàng Th gii bi Vin Qun lý Thu sn Vin Nghiên cu Nuôi trng Thu sn 1 Mng li các Trung tâm Nuôi trng Thu sn Châu Á-Thái Bình Dng Trng i hc Cn Th Qu Qu c t v! Bo v Thiên nhiên
2. LI NÓI U B
   Thu sn (MOFI) Vit Nam và Ngân hàng Th gii rt hân hnh gii thiu tài liu h ng d n quan trng v qun lý môi tr ng trong ngành nuôi trng thu sn Vit Nam. Nuôi trng thu sn là m
   t trong nhng ngành kinh t quan trng nht ca Vit Nam do ã có óng góp quan trng vào xóa ói gim nghèo, to ra kim ngch xut khu cao và có tim nng phát mnh trong th i gian ti. Vi li th so sánh ln và tính nng 
   ng ngày càng tng trong kinh doanh, ngh nuôi trng thu sn ang trên à tng tr ng. B
   Thu sn ang phn u   a giá tr kim ngch xut khu các sn phm thu sn t 2,6 t USD nm 2005 lên 4 t USD vào nm 2010, trong ó nuôi trng thu sn là ngun óng góp quan trng cho s tng tr ng này. Mc dù có tim nng ln nh ng nuôi trng thu sn hin ang phi i mt vi các thách thc v môi tr ng có liên quan n s cnh tranh ngày càng tng v ngun tài nguyên t và n c  nhng ni din ra hot 
   ng nuôi trng thu sn. Chính vì th cn phi tng c ng qun lý môi tr ng  gim bt các tác 
   ng môi tr ng tiêu cc ca ngh này n ngun tài nguyên thiên nhiên. Báo cáo nghiên cu này  c chun b bi m
   t nhóm chuyên gia Vit Nam vi s h tr ca m
   t s chuyên gia khu vc và quc t cùng vi t vn ca ng i nuôi trng thu sn, h
   i nông dân, các c quan chính ph, các t! chc phi chính ph và các chuyên gia trên kh"p t n c. Nghiên cu ch# ra nhng thách thc chính i vi nuôi trng thu sn và  a ra m
   t b
   h ng d n qun lý và xây dng cn phi u tiên khi u t vào nuôi trng thu sn trong giai on tip theo. Báo cáo c$ng cung cp các khuyn ngh quan trng cho vic thc hin các h ng d n nh%m to thu&n li cho vic s' d(ng r
   ng rãi các h ng d n này trong nuôi trng thu sn. B
   Thu sn và Ngân hàng Th gii xin g'i l i cám n n Chính ph )an Mch vì ã tài tr cho nghiên cu này, n các chuyên gia ca nhóm công tác thu
   c các vin Nghiên cu Nuôi trng Thu sn 1, 2, 3, tr ng )i hc Cn Th, Vin Qun lý Thu sn ()an Mch), Mng l i các trung tâm nuôi trng thu sn Châu Á - Thái Bình D ng (NACA), Qu* Quc t v Bo v Thiên nhiên (WWF), T! chc L ng nông ca Liên hp quc (FAO) vì nhng óng góp và hp tác trong vic thc hin nghiên cu và chun b báo cáo này. B
   Thu sn Vit Nam Ngân hàng Th gii i
3. CÁC T" VI#T T$T BSP Ngân hàng Chính sách BMP Qun lý thc hành tt CIB Ngân hàng Công Th ng Danida C quan H tr phát trin quc t ca )an Mch DARD S Nông nghip và phát trin nông thôn DPF S K hoch và Tài chính DoA V( Nuôi trng thu sn DOFI S Thu sn DONRE S Tài nguyên và Môi tr ng DoST S Khoa hc và K* thu&t DPC U ban nhân dân huyn EC Nng lc môi tr ng ECC Sc ti môi tr ng FAO T! chc L ng nông th gii GAP Quy phm thc hành nuôi trng thu sn tt GoV Chính ph Vit Nam–th ng dùng  ch# các c quan qun lý nhà n c MARD B
   Nông nghip và phát trin nông thôn MOF B
   Tài chính MOFI B
   Thu sn MOLISA B
   Lao 
   ng, Th ng binh và Xã h
   i MONRE B
   Tài nguyên và Môi tr ng MOST B
   Khoa hc và Công ngh MOSTE B
   Khoa hc, Công ngh và Môi tr ng MPA Khu bo tn bin MPI B
   K hoch và )u t NACA Mng l i các trung tâm Nuôi trng thu sn Châu Á-Thái Bình D ng NAFEC Trung tâm Khuyn ng Trung ng NAFIQAVED C(c Qun lý cht l ng, an toàn v sinh và thú y thu sn PPC U ban nhân dân t#nh RIA Vin nghiên cu Nuôi trng thu sn VAC Mô hình V n – Ao - Chung VASEP Hip h
   i ch bin và xut khu thu sn Vit Nam VBARD Ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn Vit Nam VIFEP Vin Kinh t và Quy hoch thu sn Vit Nam VIFINET H thng các Vin nghiên cu thu sn và nuôi trng thu sn Vit Nam VINAFIS H
   i Ngh cá Vit Nam WTO T! chc Th ng mi th gii i i
4. TÓM T$T T%NG QUÁT Báo cáo nghiên cu v thu sn và ngành nuôi trng thu sn  Vit Nam do B
   Thu sn (MOFI) và Ngân hàng Th gii thc hin nm 2004 kt lu&n ngành nuôi trng thu sn ã có óng góp rt ln vào phát trin kinh t và xoá ói gim nghèo  Vit Nam. Nghiên cu c$ng l u ý r%ng s phát trin ca nuôi trng thu sn, c bit là  vùng ven bin, ã góp phn vào các vn  môi tr ng nh s suy thoái ca các sinh cnh sng ven b và các tác 
   ng môi tr ng khác. ) t  c k hoch nhà n c  ra cho s phát trin nuôi trng thu sn trong giai on tip theo, trong ó có giá tr xut khu các sn phm nuôi trng thu sn t 2,5 t USD vào nm 2010, thc hin các bin pháp tng c ng qun lý môi tr ng trong nuôi trng thu sn là ht sc quan trng nh%m phát trin bn vng ngành này. Tài liu này  a ra nhng phân tích v các tác 
   ng và nguy c môi tr ng có liên quan n s phát trin ca nuôi trng thu sn Vit Nam và h ng d n v giám sát, qun lý thc hành tt cho s phát trin ca ngành này trong giai t ng lai. Phn 1 nêu tóm t"t các kt qu nghiên cu chính và các h ng d n cho s phát trin tip theo ca nuôi trng thu sn. Phn 2 cung cp chi tit các kt qu ca nghiên cu thí im. Các h ng d n  c trình bày  Phn 1 da trên các nghiên cu thí im v tt c các loài nuôi trng thu sn ch yu  Vit Nam nh ng i sâu hn vào các mô hình nuôi phù hp vi các t#nh nghèo ven bin và ng b%ng  min B"c, min Trung và min Nam. Tài liu có nhiu ch ng, m i ch ng  c&p n n m
   t trong các mô hình nuôi/loài nuôi chính: • Nuôi tôm ven bin • Nuôi cá mú/cá giò (bp) lng trên bin • Nuôi tôm hùm lng trên bin • Nuôi cá tra/basa trong bè và trong ao n c ngt • Nuôi cá tr"m c+ trong bè n c ngt • Nuôi cá chép/cá rô phi trong ao n c ngt và mô hình kt hp (VAC) • Nuôi nhuyn th ven bin (nghêu/ngao) • Trng rong ven bin Da trên các kt qu có  c t các nghiên cu thí im, báo cáo ánh giá các vn  môi tr ng và  xut các thc hành qun lý tt, nh%m cung cp m
   t b
   h ng d n mang tính kh thi  h tr s phát trin ca ngành trong giai on tip theo. Phn cui ca tài liu  a ra các khuyn ngh quan trng cho vic thc hin các h ng d n môi tr ng; nó nhn mnh r%ng s u t ca nhà n c và t nhân vào qun lý môi tr ng và nâng cao nng lc giám sát là vô cùng cn thit cho s phát trin bn vng ca nuôi trng thu sn c$ng nh cho nn kinh t Vit Nam. ii i
5. M&C L&C Phn 1 1.1. Gii thiu 1 1.1.1 B
   i cnh 1 1.1.2 Mc ích và phng pháp 1 1.1.3 Cu trúc ca Báo cáo 2 1.2 Nuôi trng thu sn  Vit Nam 4 1.2.1 B
   i cnh 4 1.2.2 Chính sách ca Chính ph 5 1.2.3 Th ch và các bên có liên quan 7 1.2.3 Các mô hình nuôi và sn phm nuôi trng thu sn 13 1.2.4 Tóm li 17 1.3 ánh giá môi trng nuôi trng thy sn 18 1.3.1 Tng quan 18 1.3.2 Tác ng ca thay i môi trng  n nuôi trng thu sn 19 1.3.3 Tác ng môi trng ca nuôi trng thu sn 21 1.3.4 Nhng tn tht do các vn  môi trng 28 1.3.5 Tri n vng  n nm 2010 28 1.4 Qun lý t t trong nuôi trng thu sn 30 1.4.1 Gii thiu 30 1.4.2 V trí tri nuôi và quy hoch không gian 31 1.4.3 Các mô hình nuôi, thi t k và xây dng 32 1.4.4 Ngun nc và qun lý ngun nc 33 1.4.5 Các ngun cung cp gi
   ng và du nhp các loài ngoi lai 34 1.4.6 Thc n và qun lý thc n 35 1.4.7 Qun lý sc kho ng vt thy sinh và ki m soát bnh dch 36 1.4.8 Cht lng và an toàn v sinh cho các sn phm thu sn 37 1.4.9 Các li ích xã hi, xoá ói gim nghèo và vic làm 38 1.4.10 Các vn  v qun lý liên ngành 39 1.5 T'ng cng th( ch cho qun lý nuôi trng thu sn 41 1.5.1 Gii thiu 41 1.5.2 Nâng cao nng lc cho các th ch công 42 1.5.3 Các t chc xã hi và các t chc phi chính ph 42 1.5.4 Nâng cao nng lc cho khu vc t nhân 43 1.5.5 Nâng cao nng lc cho các c quan  a phng  ph
   i hp các n lc và thc thi các vn bn pháp quy, các chi n lc 43 1.5.6 Ph
   i hp liên ngành 44 1.6 Thc thi và các hành ng sau khi thc thi 44 Phn 2 và Ph) l)c 2. Mô t h th ng nuôi trng thu sn và các hng d*n 50 2.1. Ngh! nuôi tôm ven bi(n 50 2.1.1 Tình hình m t hàng và mô t h th
   ng 50 2.1.2 !ánh giá v môi trng 70 2.1.3 Phng hng thc hin qun lý t
   t hn 81 2.1.4 Trách nhim t chc thc hin 84 2.2 Nuôi cá song/cá giò lng bi(n 85 2.2.1. Miêu t tình hình loài nuôi và h th
   ng nuôi 85 2.2.2 !ánh giá v môi trng 91 2.2.3. Các hng d"n thc hành qun lý t
   t hn 97 2.2.4. Trách nhim thc thi 104 iv
6. 2.3. Nuôi tôm hùm lng bi(n 106 2.3.1 Tình hình m t hàng và mô t h th
   ng 106 2.3.2 !ánh giá v môi trng 116 2.3.3 Các hng d"n thc hành qun lý t
   t hn 121 2.3.4 Trách nhim thc thi 126 2.4. Nuôi nc ngt (cá tra/basa) 127 2.4.1 Tình hình m t hàng và mô t h th
   ng 127 2.4.2 !ánh giá môi trng 147 2.4.3 Các hng d"n thc hành qun lý t
   t hn 157 2.5. Nuôi ao cá chép/cá tr+m c, 160 2.5.1 Tình hình nuôi cá nc ngt và mô t h th
   ng 160 2.5.2 !ánh giá môi trng 169 2.5.3 Các hng d"n thc hành qun lý t
   t hn 174 2.5.4 Trách nhim thc thi 177 2.6. Nuôi cá lng nc ngt 178 2.6.1 Mô t h th
   ng 178 2.6.2 !ánh giá môi trng 185 2.6.3 Các hng d"n cho qun lý t
   t hn 187 2.7. Nuôi nhuy-n th( ven bi(n 189 2.7.1 Mô t h th
   ng 189 2.7.2 !ánh giá môi trng 202 2.7.3 Các hng d"n thc hành qun lý t
   t hn 205 2.7.4 Trách nhim thc thi 208 2.8. Trng rong bi(n ven bi(n (Gracilaria và Kapaphycus) 210 2.8.1 Tình hình m t hàng và mô t h th
   ng 210 2.8.2 !ánh giá môi trng 218 2.8.3 Các hng d"n thc hành qun lý t
   t hn 221 2.8.4 Trách nhim thc thi 224 Ph) l)c 1: Tài liu tham kho 225 Ph) l)c 2: Danh sách nh.ng ngi tham gia hi tho và thành viên nhóm nghiên cu 231 Ph) l)c 3: Các quy /nh ca chính ph liên quan n nuôi trng thu sn 233 Ph) l)c 4: Bng t0ng hp các hành ng qun lý môi trng cho t1ng loài nuôi 238 v
7. Phn 1: Hng d*n ngành 1.1. Gii thiu 1.1.1 B
   i cnh Báo cáo nghiên cu v Ngành Thu sn và nuôi trng thu sn  Vit Nam do B
   Thu sn và Ngân hàng Th gii thc hin nm 2004 ã kt lu&n Ngành Thu sn ã có óng góp rt ln vào tng tr ng kinh t và xoá ói gim nghèo  Vit Nam. )c bit là nuôi trng thu sn ang phát trin mnh  áp ng nhu cu ngày càng tng v các sn phm thu sn và ã tr thành ngành sn xut  c u tiên phát trin hàng u ca Chính ph trong giai on tip theo. , các t#nh ven bin và min núi phía B"c, nuôi trng thu sn  c Chính ph c bit quan tâm phát trin vì nó có vai trò quan trng trong xoá ói gim nghèo  nhng vùng sâu, vùng xa. Bên cnh nhng óng góp vào phát trin kinh t và xoá ói gim nghèo, phát trin nuôi trng thu sn  Vit Nam c bit ti vùng ven bin c$ng ã gây ra nhng vn  v môi tr ng, trong ó có s xung cp ca h sinh thái ven b và các tác 
   ng tiêu cc khác i vi môi tr ng. M(c tiêu ca ngành nuôi trng thu sn Vit Nam là t giá tr sn l ng xut khu 2.5 t USD/nm vào nm 2010 s- làm tng thêm mi nguy v mt môi tr ng nu nh không  c quy hoch và qun lý tt hn. Báo cáo ca B
   Thu sn/Ngân hàng th gii ã xác nh tính cp thit ca vic nâng cao qun lý môi tr ng trong nuôi trng thu sn  t  c s phát trin bn vng trong giai on tip theo. Tài liu này nh%m cung cp h ng d n v qun lý môi tr ng tt hn trong nuôi trng thu sn cho B
   Thu sn và Ngân hàng Th gii. Nó da trên các nghiên cu chi tit v tác 
   ng và qun lý môi tr ng trong nuôi trng thu sn  Vit Nam, bao gm các nghiên cu thí im các mô hình nuôi trng thu sn  c la chn và ánh giá nhng kt qu ã t  c. Tài liu c$ng cung cp nhng h ng d n s b
   v u t nuôi trng thu sn thân thin vi môi tr ng. Nhng vn  môi tr ng mà nuôi trng thu sn ca các n c khác ang phi i mt c$ng  c mô t và t vào hoàn cnh ca Vit Nam. Nghiên cu này c$ng xem xét k* nhng thu&n li và khó khn khi áp d(ng các nguyên t"c quc t v thc hành qun lý tt trong nuôi trng thu sn ca Ch ng trình liên kt v Nuôi tôm và môi tr ng do Ngân hàng Th gii/NACA/WWF/FAO xây dng vào hoàn cnh thc t ca Vit Nam. 1.1.2 Mc ích và phng pháp M(c ích chính ca nghiên cu này là xây dng các h ng d n  gim thiu tác 
   ng môi tr ng trong quy hoch và qun lý u t nuôi trng thu sn  Vit Nam, t ó có th ti u hóa s óng góp ca nuôi trng thu sn vào công cu
   c xoá ói gim nghèo mà v n bo m an toàn v môi tr ng. Báo cáo này  c&p nhng i t ng nuôi trng thu sn chính  Vit Nam, nh ng c bit quan tâm n các mô hình nuôi phù hp vi các t#nh ven bin và ng b%ng nghèo  min B"c, min Trung và min Nam ca Vit Nam. ) bo m có th s' d(ng có hiu qu các h ng d n, các c ch hin có và tim nng  thc hin và trin khai các khuyn ngh  a ra trong h ng d n ã  c nghiên cu và xem xét. Trách nhim ca các c quan chc nng và các bên có liên quan tham gia vào vic ánh giá tác 
   ng môi tr ng ã  c phân tích và  xut  các h ng d n có th phát huy tác d(ng ti a trong c ch hin nay. Bên cnh ó, m
   t xem xét ánh giá thông qua các nghiên cu thí im v 8 i t ng nuôi trng thu sn ã  c thc hin (Bng 1). Nhiu nhóm nghiên cu thu
   c nhiu c quan và t! chc ã  c giao  thc hin các nghiên cu thí im d i s h tr ca m
   t nhóm chuyên gia t vn quc t. Trong quá trình nghiên cu thí im m i nhóm ã thc hin các hot 
   ng sau: Ph
   n 1- Hng dn ngành Trang 1
8. • Thu th&p các s liu th cp (công tác chun b cho vic xem xét các tài liu/thông tin môi tr ng có liên quan n nuôi trng thy sn  Vit Nam nói chung và n m i loài nuôi/mô hình nuôi nói riêng) • La chn a im i thc a cho các nghiên cu thí im ca các mô hình nuôi/loài nuôi ã  c la chn • Thc hin các nghiên cu thí im ca các mô hình nuôi/loài nuôi ã  c la chn • Tin hành phân tích h thng qun lý môi tr ng trong nuôi trng thu sn và qun lý ngun tài nguyên có liên quan  Vit Nam • Phân tích, x' lý các s liu ã thu th&p  c và vit báo cáo • T! chc h
   i tho  xem xét và thng nht các kt qu và các khuyn ngh • Hoàn ch#nh báo cáo cui cùng  trình lên B
   Thu sn/Ngân hàng Th gii • Nghiên cu nuôi cá n c ngt bao gm phân tích k* v nuôi trng thu sn  min núi và các li ích môi tr ng ca loi hình nuôi trng thu sn này Công tác la chn a im ã  c thc hin vi s t vn ca B
   Thu sn và các nhóm nghiên cu trong giai on khi 
   ng d án (tháng 2/2006). Các loài  c la chn bao gm các loài thu
   c u tiên phát trin ca B
   Thu sn và rong bin vì kh nng hp thu dinh d .ng và không òi òi h+i cao v các yu t u vào c$ng nh k* thu&t nuôi. )c im khin nó tr thành i t ng nuôi rt phù hp cho các c
   ng ng dân c nghèo (Bng 1). Bng 1 T!ng quan v các loài nuôi và vùng nuôi  c la chn  nghiên cu thí im Mô hình nuôi/ loài nuôi T2nh nghiên cu thí i(m Nuôi tôm ven bin Qung Ninh, Ngh An Cà Mau/)ng b%ng sông C'u Long Nuôi cá lng trên bin (Cá mú/cá giò) Qung Ninh (H Long) và Hi Phòng Nuôi tôm hùm lng trên bin Khánh Hòa/Phú Yên Nuôi cá tra, cá ba sa trong bè và ao n c ngt An Giang/)ng b%ng sông C'u Long Nuôi cá chép/cá tr"m c+ trong bè n c ngt Tuyên Quang Nuôi n c ngt cá chép/rô phi/VAC/ ru
   ng lúa Ngh An (Có nghiên cu thêm  tt c các t#nh min núi) )ng b%ng sông C'u Long Nuôi nhuyn th ven bin Nam )nh Bn Tre Trng rong ven bin (rong câu và rong s(n) Hi Phòng Ninh Thu&n Nghiên cu  c tin hành t tháng 4-6/2006 và kt thúc vi m
   t h
   i tho do B
   Thu sn t! chc vào ngày 23/6/2006 ti Vin nghiên cu nuôi trng thu sn 1. Các i biu tham d ã xem xét kt qu ca nghiên cu, d tho h ng d n và  xut k hoch hành 
   ng tip theo. Danh sách các thành viên ca nhóm nghiên cu và i biu tham d h
   i tho  c trình bày trong Ph( l(c 1. 1.1.3 Cu trúc ca Báo cáo Báo cáo này  c chia thành 3 phn chính: Ph
   n 1- Hng dn ngành Trang 2
9. Phn 1: Hng d*n Ngành Phn này trình bày t!ng hp các kt qu nghiên cu gm m
   t phn v bi cnh ca nuôi trng thu sn Vit Nam, ánh giá môi tr ng, khuyn ngh các thc hành qun lý và các  xut thc hin. M(c ích ca phn này là cung cp b
   h ng d n phù hp  h tr phát trin nuôi trng thu sn trong t ng lai. Phn 2: Báo cáo nghiên cu các loài nuôi Phn này bao gm nhiu ch ng, m i ch ng  c&p m
   t trong các mô hình nuôi/loài nuôi sau: Nuôi tôm ven bin Nuôi cá mú/cá giò lng trên bin Nuôi tôm hùm lng trên bin Nuôi cá tra/ basa trong bè và trong ao n c ngt Nuôi cá chép/cá tr"m c+ trong bè n c ngt Nuôi cá chép/cá rô phi trong ao n c ngt và mô hình kt hp VAC Nuôi nhuyn th ven bin (nghêu/ngao) Trng rong ven bin (rong câu ch# vàng Gracilaria và rong s(n Kapaphycus) Ph) l)c: Các ph( l(c cung cp các thông tin c s chi tit hn v nghiên cu gm danh sách nhng ng i tham gia, danh m(c các tài liu tham kho, các bng t!ng hp mô t các  xut qun lý môi tr ng cho m i loài nuôi chính. Ph
   n 1- Hng dn ngành Trang 3
10. 1.2 Nuôi trng thu sn  Vit Nam 1.2.1 B
    i cnh Nuôi trng thu sn  Vit Nam ã phát trin rt nhanh trong hai th&p k qua  a n c ta vào nhóm 10 n c xut khu thu sn hàng u ca th gii, trong ó sn l ng Nuôi trng thu sn chim hn 40%. Nm 2005 nuôi trng thu sn ã t  c hn 1 triu tn sn phm vi sn l ng nuôi n c ngt và nuôi n c mn, l có t l t ng  ng (Bng 2). Ngành thu sn ã mang li vic làm cho trên 2 triu ng i và t giá tr xut khu là 2,65 t USD, riêng nuôi trng thu sn chim trên 1,6 t USD (B
    Thu sn, 2006a). Din tích nuôi trên b vào khong 1 triu ha ch a k n din tích ln mt n c bin và sông/h  c t&n d(ng  nuôi cá và nuôi tôm hùm trong các lng bè. Hoàn thành v t mc k hoch nhà n c giao trong quy hoch t!ng th nuôi trng thu sn giai on 1999-2010 c v sn l ng và giá tr, Chính ph và B
    Thu sn c tính nuôi trng thu sn s- tng tr ng mnh trong giai on 2006-2010. Tháng 1/2006 B
    Thu sn ã tin hành ánh giá li quy hoch t!ng th giai on 2001-2010 và bàn bin pháp thc hin k hoch phát trin nuôi trng thu sn giai on 2006-2010. Tháng 3/2006 B
    Thu sn c$ng ã công b k hoch phát trin chi tit hn cho n nm 2010, trong ó ã ch# rõ r%ng Chính ph v n tin t ng vào vic t  c m(c tiêu phát trin ngành. Sn l ng c tính s- tng hn 25%, cùng vi ó là vic to thêm v vic làm và din tích nuôi. S gia tng v kim ngch xut khu t thu sn là 
    ng lc chính  xác nh chin l c phát trin ng th i bo m s óng góp ca ngành vào công cu
    c xoá ói, gim nghèo thông qua vic !n nh và to thêm vic làm cho nhng ng i ang tham gia vào l/nh vc này. Ch# tiêu phát trin nuôi trng thu sn n nm 2010  c trình bày trong Bng 2. Bng 2 Sn l ng nuôi trng thu sn nm 2005 và m(c tiêu phát trin n nm 2010 theo c tính ca Chính ph và B
    Thu sn Kt qu thc hin Ch2 tiêu ! ra cho n n'm 2010 n'm 2005 (MOFI, 2006) (GoV, 1999) (GoV, 2006) (MOFI, 2006) Sn l ng (tn) 1.437.350 2.000.000 2.000.000 2.100.000 Nuôi n c ngt 958.870 938.000 980.000 998.000 Tôm 324.680 360.000 - 400.000 Nuôi cá bin 3.510 200.000 200.000 200.000 Nhuyn th 114.570 380.000 - 380.000 Rong bin 20.260 50.000 - 50.000 Khác 85.270 - - 72.000 Giá tr xut khu (triu USD) 1.627 2.500 - 2.500 Lao 
    ng (ng i) 2.550.000 2.000.000 - 2.800.000 Din tích (ha) 959.945 992.000 1.1-1.400.000 1.100.000 N c ngt 318.900 652.000 500-600.000 - Bin và n c mn 641.045 340.000 600-800.000 - Chính vì phát trin nhanh, nuôi trng thu sn  Vit Nam trong nhng nm gn ây c$ng ang phi i mt vi nhng thách thc ln nh bnh dch bùng phát, vn  an toàn thc phm cho sn phm xut khu và tiêu th( trong n c, môi tr ng sinh thái b suy thoái và cht l ng n c xu i, ti m
    t s vùng ã xut hin nhng mâu thu n v mt xã h
    i (MOFI, 2005a). Các vn  này ny sinh t nh h ng tiêu cc ca vic tng nhanh các c s nuôi quy mô nh+  vùng t c%n c i hoc chuyn !i m
    t cách  t nhng vùng t sn xut nông nghip kém hiu qu và rng ng&p mn sang nuôi trng thu sn. Trong khi các mô hình nuôi trng thu sn qung canh ci tin  c xây dng ri rác ít tác 
    ng xu n môi tr ng và xã h
    i thì các mô hình nuôi trng thu sn quy mô nh+ t&p trung ã to nên nhng tác 
    ng tiêu cc n môi tr ng và xã h
    i (MOFI, 2005b). Vn  môi tr ng c bit nghiêm trng ti nhng khu vc m phá kín, c'a Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 4
11. sông và các h sinh thái rng ng&p mn ni mà môi tr ng sng nhy cm và vic trao !i n c b hn ch. Hn th na s phát trin t phát ã d n n vic nh h ng l n nhau và t gây ô nhim, kt qu là bnh dch bùng phát liên miên d n n thit hi ln v mt kinh t cho ng i nuôi. Vic du nh&p và dch chuyn các loài thu sn ngoi lai làm tng thêm nguy c do vic du nh&p các tác nhân gây bnh mi, các nguy c làm nh h ng n s a dng sinh thái bn a vn ã b t!n th ng nghiêm trng. Tr c d oán v phát trin nuôi trng thu sn trong t ng lai, vic xây dng chin l c kh thi cho phát trin và u t  bo m phát trin nuôi trng thu sn bn vng và t  c các ch# tiêu k hoch ã  ra mà v n không gây tác 
    ng tiêu cc n môi tr ng là vô cùng quan trng. Nuôi trng thu sn không th gi  c tc 
    phát trin nh hin nay nu không có s ci tin ln trong qun lý. Nghiên cu này và các h ng d n kèm theo  a ra c s  xác nh các vn  then cht và các u t cn thit. 1.2.2 Chính sách ca Chính ph Các chính sách ca Chính ph Vit Nam ã và ang tip t(c h tr ti a cho phát trin nuôi trng thu sn, cùng vi s nng 
    ng và sáng to ca nông dân Vit Nam là nhân t chính làm cho nuôi trng thu sn có s tng tr ng nhanh. Các chính sách ca Chính ph Vit Nam v phát trin nuôi trng thu sn  c th hin  các lu&t và các vn bn d i lu&t nh các ngh nh, quy nh, quyt nh, thông t và quy ch1 (Ph( l(c 2). Lu&t Thu sn mi ã  c Quc h
    i thông qua nm 2004. Lu&t Thu sn không quy nh chi tit các hot 
    ng trong nuôi trng thu sn mà giao cho B
    Thu sn chu trách nhim2 xây dng các h ng d n, các vn bn d i lu&t và các tiêu chun cho m(c tiêu phát trin nuôi trng thu sn bn vng. Lu&t Thu sn trao quyn cho các nhà qun lý, c bit  cp t#nh, qun lý các ngun tài nguyên thông qua vic xây dng và thc hin các vn bn pháp quy và các k hoch. Lu&t Thu sn  c th hin rõ  Ch ng trình Quc gia v phát trin nuôi trng thu sn – Quy hoch t!ng th giai on 1999-2010, trong ó có m(c tiêu phát trin Ngành. Nh ã  c&p  trên, B
    ang rà soát li quá trình thc hin Quy hoch t!ng th và xây dng ch# tiêu k hoch cho n nm 2010 trong ó có m
    t s ch# tiêu cho n nm 2020. Nhiu sáng kin nh%m khuyn khích phát trin nuôi trng thu sn bn vng phù hp vi Lu&t Thu sn và các chính sách ca nhà n c ang  c B
    Thu sn và các bên có liên quan trin khai trên phm vi c n c. M
    t lot các ch ng trình nâng cao nng lc  tip thu công ngh mi. Các ch ng trình và d án bao gm nhiu hot 
    ng  cp quc gia nh%m h tr các d án ng tài tr, các d án u t ca các nhà u t trong n c và ngoài n c. Quy hoch t!ng th ca Chính ph và các ch ng trình phát trin nuôi trng thu sn do B
    Thu sn  ra gm: • Ch ng trình Phát trin nuôi trng thu sn th i k0 1999-2010 (Quyt nh s 224/1999/Q)-BTS) V( Nuôi trng Thy sn-B
    Thu sn • Quy hoch t!ng th phát trin ngành thu sn n nm 2010 và nh h ng n nm 2020 (Quyt nh s 246/2005/Q)-TTg ngày 6/10/2005) ca Th t ng Chính ph • Ch ng trình khuyn ng quc gia giai on 1999-2010 (sn xut ging, nuôi tôm sú, ánh b"t xa b , nuôi cá n c ngt, nuôi bin và n c l, bo qun sau thu hoch và ch bin) ca Trung tâm Khuyn ng Quc gia • Ch ng trình phát trin ging thu sn n nm 2010 (Quyt nh s 112/2004/Q)-TTg) 1 Các thí d( v vn bn pháp lý có liên quan: Quyt nh s 06/2006 v vic ban hành quy ch qun lý vùng và c s nuôi tôm an toàn. Ch# th s 32/1998 Quy hoch t!ng th phát trin kinh t-xã h
    i. Quyt nh ca B
    Thu sn quy nh chc nng, trách nhim, quyn hàn và c cu t! chc ca các c quan thu
    c B
    . Tiêu chun Ngành 28/2004 v vùng nuôi tôm - iu kin m bo v sinh an toàn thc phm. 2 Ngh nh 43/2003 quy nh trách nhim ca B
    Thu sn là c quan qun lý nhà n c v nuôi trng thu sn Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 5
12. • Ch ng trình hành 
    ng ca B
    Thu sn v y nhanh công nghip hoá, hin i hoá ngành Thu sn giai on 2001 - 2010 (Ban hành kèm theo quyt nh s 21/2004/Q)- BTS ngày 15/9/2004) • )ánh giá và tng c ng nng lc cho th ch qun lý khu vc ven bin và ci thin iu kin sng  khu vc min Trung do B
    Thu sn thc hin t nm 2006-2010 • Ch ng trình tng c ng công tác ph! bin, giáo d(c pháp lu&t trong ngành Thu sn (Quyt nh s 11 /2004/Q)-BTS) • Ch ng trình phát trin c khí ngành thy sn n nm 2010 - nh h ng n nm 2020 (Quyt nh s 33/2005/Q)-BTS) B
    Thu sn c$ng ã  ra m
    t s hot 
    ng chính  h tr phát trin các loài nuôi mi nh ã  c&p  Bng 2, trong ó có m
    t s loài  c xác nh là cn phi tng c ng các bin pháp qun lý môi tr ng. Các hot 
    ng ã  c  ra  thc hin “ci tin công ngh” t 2006-2010 gm: • )y mnh quy hoch phát trin nuôi trng thu sn bn vng • Xây dng bn  sinh thái s' d(ng k* thu&t nh v v tinh toàn cu GIS  xác nh vùng nuôi ti u cho các loài thu sn • M r
    ng mô hình nuôi theo GAP/BMP ra tt c các vùng nuôi tôm và dn dn áp d(ng cho các loài nuôi khác nh cá ba sa, cá rô phi, tôm càng xanh và nuôi cá bin • T&p trung vào vic xây dng vùng tri ging “t&p trung”, vùng nuôi tôm “t&p trung” và vùng nuôi cá bin “t&p trung” • Hoàn thin các quy trình sn xut ging, thc hin các nghiên cu và xây dng công ngh sn xut ging cho các loài nuôi bin, t&p trung vào các loài có giá tr cao nh tôm hùm, nhuyn th và rong bin • Xây dng các trung tâm ging quy mô ln sn xut ra con ging cht l ng cao, giá thành h và không gây tác 
    ng xu n môi tr ng Nhiu vn  v t! chc và hot 
    ng c$ng ã  c B
    Thu sn d c&p trong iu ch#nh k hoch t!ng th giai on 2006-2010 • Các nguyên t"c quy hoch phát trin nuôi trng thu sn bn vng phi  c th ch hoá cùng vi các quy nh rõ ràng v trách nhim bao gm c vic nâng cao nng lc l&p k hoch và qun lý cho các c quan qun lý nhà n c • Xác nh các tiêu chun, gii hn, các th t(c hành chính c$ng nh chc nng và trách nhim cho các c
    ng ng có liên quan trong vic qun lý tài nguyên thiên nhiên • Thit l&p h thng giám sát và ánh giá • )iu tra, quy hoch và xây dng các khu bo tn sinh thái  bo v các bãi ging t nhiên và các khu vc sng t nhiên cho các loài, trong ó có c vic bo v các vùng san hô Trên thc t chin l c thc hin chi tit các vn  trên v n ch a  c xây dng và làm th nào  thc hin m
    t cách có hiu qu v n ch a rõ ràng. Hn na các  xut trên v n ch a  c&p ht các vn  chính cn gii quyt. M
    t nm sau khi phê duyt Quy hoch T!ng th phát trin nuôi trng thu sn th i k0 1999-2010, Chính ph ã t! chc m
    t h
    i tho quc t  xây dng chin l c “Phát trin nuôi trng thu sn bn vng  xoá ói gim nghèo” – Chin l c SAPA. Chin l c SAPA tuân theo Quy hoch t!ng th 1999-2010 nh ng t&p trung vào vic xoá ói gim nghèo thông qua nâng cao nng lc cho th ch qun lý và nh&n thc tt hn ca các c
    ng ng dân c a ph ng. Bin pháp nh%m thc hin m(c tiêu bn vng v mt kinh t xã h
    i và môi tr ng là xây dng H ng d n ánh giá tác 
    ng liên ngành và H ng d n l&p quy hoch nuôi trng thu sn ven b bn vng. H ng d n ánh giá tác 
    ng môi tr ng (EIA) ã  c B
    Thu sn xây dng vi s h tr ca DANIDA và ang trong giai on phê duyt ln cui. H ng d n này s-  c áp d(ng Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 6
13. tr c  hoàn thin các d án phát trin nuôi trng thu sn và là n lc chung ca B
    Thu sn và B
    Tài nguyên & Môi tr ng. H ng d n l&p quy hoch nuôi trng thu sn ven b bn vng c$ng ch a  c phê duyt, mc dù quan trng, nh ng vic phê duyt các H ng d n này c$ng s- không bù "p  c s thiu h(t các chin l c qun lý môi tr ng chi tit cho các loài nuôi và các vùng nuôi. Cn l u ý r%ng trong vài nm ti ây nu Vit Nam mun duy trì s tng tr ng v nuôi trng thu sn thì nhu cu phi u t vào qun lý môi tr ng s- là rt ln. Mc dù nuôi trng thu sn ang phi chu tác 
    ng xu v mt môi tr ng do nhiu ngành sn xut khác gây ra, hin ch# có rt ít các hot 
    ng qun lý môi tr ng trong nuôi trng thu sn  c gi là “)a ngành”. )ây thc s là m
    t khim khuyt rt ln cho s phát trin bn vng ca ngành. 1.2.3 Th ch và các bên có liên quan H thng hành chính công  Vit Nam ã có thay !i rt ln t khi áp d(ng chính sách )!i mi vào nm 1986, nh%m  chun b cho t n c chuyn t nn kinh t t&p trung xã h
    i ch ngh/a sang nn kinh t th tr ng. Vic Chính ph phê duyt ) án t!ng th v Ci cách hành chính công (PAR) vào tháng 9/2001 là m
    t b c tip theo ca chính sách này. Nhng thay !i trong hành chính công kéo dài cho n nm 1990 ã  c th hin qua vic phân quyn t cp Trung ng cho các a ph ng. T nm 1997 n 2002 nhng v( vic  c gii quyt  Trung ng gim t 41% xung 22%, trong khi ó các v( vic  c gii quyt  cp 
    a ph ng tng t 59% lên 78% (Ngun B
    Thu sn và Ngân hàng Th gii, 2005). Vic s"p xp li h thng qun lý công là m
    t quá trình lâu dài bao gm các chin l c nâng cao ý thc ph(c v( dân s, s tham gia ca h thng hành chính và ca công chúng nói chung trong quá trình !i mi. Mc 
    nhanh chóng ca s thay !i có khác nhau gia các ngành và các a ph ng. Mc dù ã có ý thc và hiu bit y  v li ích ca vic phân quyn và chia s1 trong vic ra quyt nh, nhng sáng kin này v n còn t ng i mi  Vit Nam và v n ang là nhng thách thc cho cán b
    , nhân dân trong quá trình thc hin, trong ó có c nhng ng i thu
    c l/nh vc nuôi trng thu sn. D i ây là nhng mô t tóm t"t v trách nhim và nng lc ca các th ch có liên quan trong qun lý phát trin nuôi trng thu sn. B Thu sn (MOFI) B
    Thu sn (MOFI) là c quan qun lý hành chính cp quc gia i vi nuôi trng thu sn  Vit Nam. Trách nhim ca B
    Thu sn gm qun lý ngun tài nguyên, thc hin các nghiên cu khoa hc, phát trin nuôi trng thu sn, xây dng và thc hin các vn bn pháp quy theo k hoch và ch# o t Chính ph. B
    chu trách nhim t! chc và h ng d n các hot 
    ng khuyn ng , cung cp các tr giúp k* thu&t, ph! bin thông tin và chuyn giao các tin b
    k* thu&t v nuôi trng thu sn. Ngoài ra B
    Thu sn c$ng tham gia vào nghiên cu th tr ng và các hot 
    ng phát trin th tr ng khác. B
    Thu sn phi hp hot 
    ng vi các B
    khác theo ch# o ca Chính ph. B
    có 11 n v hành chính  gii quyt các nhim v(  c giao (nh V( Nuôi trng thu sn, V( K hoch và Tài chính, V( Khoa hc và Công ngh) và 9 n v ph(c v( (gm c ba Vin nghiên cu nuôi trng thu sn 1-3). T!ng s cán b
    công nhân viên ca B
    hin nay là 222 ng i (không k lái xe, tp v( và h
    i viên các hip h
    i). Ngân sách cho hot 
    ng hàng nm ca B
    hin khong 9 t ng (B
    Thu sn và Ngân hàng Th gii, 2005). B
    Thu sn c$ng là c quan qun lý nhà n c cao nht trong vic xây dng các khu bo tn bin  quy hoch cp quc gia. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 7
14. Mc dù tt c các c quan thu
    c B
    Thu sn u ít nhiu có trách nhim trong vic qun lý môi tr ng trong l/nh vc ngh cá, nh ng các C(c/V( d i ây óng vai trò chính: V) Khoa hc và Công ngh (DoST) Giúp B
    tr ng qun lý các hot 
    ng có liên quan n khoa hc, công ngh và môi tr ng. V( Khoa hc và Công ngh có trách nhim xây dng các vn bn pháp quy v khoa hc, công ngh và môi tr ng thu
    c l/nh vc ngh cá. Tt c các tiêu chun ngành có liên quan n thu sn u do V( này son tho, Tuy nhiên trong m
    t s tr ng hp V( c$ng phi hp vi các c quan khác trong B
    Thu sn (nh NAFIQAVED). C)c Qun lý Ch3t lng, An toàn v sinh và Thú y Thu sn (NAFIQAVED) là c quan qun lý nhà n c v mt cht l ng an toàn v sinh các sn phm thu sn. C(c có Vn phòng chính  B
    và có sáu chi nhánh  các vùng trng im v thu sn. T tháng 8/2003, C(c  c giao thêm trách nhim bo v sc kho1 
    ng v&t d i n c và l .ng c , hin C(c ang thc hin Quy phm thc hành nuôi tt (GAP) vi m(c ích bo m cht l ng sn phm thông qua bo v môi tr ng. V) Nuôi trng Thu sn (DoA) có trách nhim xây dng các chin l c, quy hoch t!ng th, k hoch dài hn và ng"n hn, các ch ng trình, d án v nuôi trng thu sn. V( Nuôi trng thu sn c$ng có trách nhim xây dng các vn bn pháp quy liên quan n nuôi trng thu sn trình B
    Thu sn ban hành nh “Quy ch qun lý vùng và c s nuôi tôm an toàn” (tháng 4/2006). C quan qun lý c3p t2nh và huyn: , cp t#nh và huyn, B
    Thu sn v&n hành thông qua các S Thu sn (DOFI) -  28 t#nh thành ven bin và phòng thu sn  m
    t s huyn. Huyn là cp hành chính thp hn có m
    t s cán b
    chuyên ngành ph( trách mng nuôi trng thu sn. Cp xã không có i din chính thc ca B
    Thu sn, tuy nhiên các hot 
    ng có liên quan n nuôi trng thu sn  ây  c thc hin thông qua các cán b
    khuyn ng c s. Ti các t#nh ng b%ng, các hot 
    ng nuôi trng thu sn do các phòng thu sn thu
    c các s Nông nghip và phát trin nông thôn (DARD) m trách. B Tài nguyên và Môi trng (MONRE) B
    Tài nguyên và Môi tr ng (MONRE) có chc nng qun lý nhà n c v s' d(ng t, mt n c, khoáng sn, môi tr ng, khí t ng hc, thu nh .ng hc. Trách nhim chính ca B
    Tài nguyên và Môi tr ng là xây dng các tài liu pháp lý, các chin l c phát trin và các k hoch hàng nm v vic s' d(ng tài nguyên thiên nhiên. B
    c$ng t! chc và ch# o vic thc hin các vn bn pháp quy, các k hoch, chin l c ã  c duyt và qun lý3 vic cp, cho thuê, ph(c hi vic s' d(ng t và chuyn quyn s' d(ng t. Trách nhim ca B
    Tài nguyên và Môi tr ng trong l/nh vc phát trin nuôi trng thy sn là iu ch#nh và ch# o thc hin các bin pháp bo v tài nguyên n c, C(c Qun lý tài nguyên n c giúp B
    thc hin nhim v( này. M
    t s C(c, V( khác trong B
    Tài nguyên và môi tr ng c$ng h tr vic thc hin các bin pháp bo v môi tr ng có liên quan n nuôi trng thu sn nh V( Môi tr ng, C quan Bo v môi tr ng Vit Nam, V( Khoa hc và Công ngh. S Tài nguyên và Môi tr ng (DONRE) là c quan qun lý nhà n c cp t#nh v tài nguyên và môi tr ng. B
    Tài nguyên và Môi tr ng và các s Tài nguyên và Môi tr ng hin ang  c giao nhim v( ánh giá li vic tình hình d(ng t ti m i t#nh. Mc dù vic ánh giá s- thc hin c vi t s' 3 Bao gm thanh tra UBND các t#nh và thành ph trc thu
    c trung ng v nh giá t theo khung giá t và các nguyên t"c, ph ng pháp do Chính ph quy nh v giá t ca các loi t khác nhau (Ngh nh s 91/2002/N)-CP) Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 8
15. d(ng cho nuôi trng thy sn nh ng li có s t vn rt hn ch vi B
    Thy sn và các s Thy sn. Các B khác Quy hoch nuôi trng thy sn có s tham gia ca nhiu B
    và C quan qun lý khác. B
    Nông nghip và phát trin nông thôn (MARD) óng vai trò chính trong vic qun lý h thng thy li, s' d(ng t, và phân b! li t ca nhng ng i có liên quan n vn  chuyn !i m(c ích s' d(ng t. B
    K hoch và )u t (MPI), B
    Tài chính (MOF) tham gia vào quá trình ánh giá, phê duyt ngân sách cho các k hoch và chin l c qun lý nuôi trng thy sn  các cp 
    Trung ng c$ng nh a ph ng. 4y ban Nhân dân các c3p 2y ban nhân (PC) t#nh và các cp d i có quyn hn và ngh/a v( ban hành các k hoch qun lý nuôi trng thy sn trong phm vi qun lý ca mình trên c s nhng k hoch ã  c duyt ca cp hành chính cao hn. 2y ban nhân dân các cp phi phê chun ngân sách chung và các k hoch ca a ph ng v s' d(ng tài nguyên và bo m vic thc hin các chính sách kinh t xã h
    i. 2y ban nhân dân các cp có vai trò rt khác nhau trong qun lý phát trin nuôi trng thu sn tùy theo chính sách tng a ph ng. , m
    t s vùng 2y ban nhân dân các cp ang to iu kin thu&n li cho s ci cách trong khi ó 2y ban nhân dân các cp  vài ni v n còn bo th hoc phó mc hot 
    ng này cho các c quan khác (s thy sn). Các c quan nghiên cu, tri sn xu3t gi ng và các trung tâm khuyn ng Các Vin nghiên cu nuôi trng thy sn (RIAs) gm 3 Vin (RIA 1,2 và 3) vi nhiu c s nghiên cu trc thu
    c trên kh"p t n c. Các Vin nghiên cu chia thành 5 phòng: phòng Di truyn và Chn ging, phòng K* thu&t nuôi cá n c ngt, phòng Nuôi n c l, phòng Môi tr ng và phòng Kinh t xã h
    i. Vin 1 có hn 250 cán b
    công nhân viên vi rt nhiu kinh nghim và chuyên ngành khác nhau. Các nhà khoa hc  a ra l i khuyên cho các nhà hoch nh chính sách và cung cp các c s khoa hc cho vic xây dng các vn bn pháp quy, các k hoch, chin l c, ng th i nâng cao nng lc cho các trung tâm khuyn ng  các cp t#nh, huyn. Các Vin nghiên cu thy sn ã  c B
    Thy sn giao trách nhim thit l&p và v&n hành h thng cnh báo sm dch bnh và môi tr ng trong nuôi trng thy sn. Các h thng này hin ã i vào hot 
    ng. Các tr ng i hc c$ng góp phn quan trng vào nghiên cu và h tr vic ra các quyt nh. Trong ó Tr ng )i hc Thu sn (Nha Trang), Tr ng )i hc Cn Th, Tr ng )i hc Nông Lâm (hay còn gi là Tr ng )i hc Nông Lâm thành ph H Chí Minh) có vai trò chính trong xây dng nng lc và hình thành các kin thc v phát trin ngành nuôi trng thu sn. Gn ây ã hình thành h thng các vin nghiên cu thu sn và nuôi trng thu sn Vit Nam (VIFINET) ó là m
    t h thng ca các c quan nghiên cu nh%m khuyn khích s hp tác có hiu qu gia các c quan nghiên cu và ào to cho phát trin nuôi trng thu sn bn vng  Vit Nam. Ban )iu hành VIFINET gm có i din ca các c quan nghiên cu chính nh 3 vin nghiên cu nuôi trng thu sn và 3 tr ng i hc nêu trên. S Thy sn qun lý các trung tâm khuyn ng  các t#nh ven bin, trong khi ó các hot 
    ng khuyn ng cho nuôi trng thy sn ti các t#nh sâu trong t lin li trc thu
    c hoc ch# là m
    t b
    ph&n trong trung tâm khuyn nông thu
    c s Nông nghip và Phát trin nông thôn. Mc dù ã  c h tr nhiu t Nhà n c và các nhà tài tr (nh DANIDA) các trung tâm khuyn ng v n ch a hot 
    ng hiu qu. S thiu h(t v con ng i và nng lc k* thu&t  các mc 
    khác nhau th áp ng s phát trin rt nhanh s l ng ng i tham gia vào nuôi trng thy sn và các vn  môi tr ng là nhng tr ngi chính. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 9
16. Các cán b
    khuyn ng óng vai trò quan trng là cu ni gia các th ch nhà n c  cp trung ng/t#nh vi ng i nuôi. Do s yu kém  khâu t! chc nông dân trong c n c các cán b
    khuyn ng th ng phi liên h và thông tin n nhng nhóm nh+ nông dân. )iu này tn th i gian nh ng c$ng to nên mi quan h g"n bó thân thit vi ng i nuôi. S kính trng ca nông dân i vi các cán b
    khuyn ng là 
    ng lc chính  d n n s thay !i trong hành vi, thái 
    ca nông dân và thúc y s thành l&p các nhóm/ h
    i. Kh nng tip c&n ca ng i nuôi vi ngun ging và ngun ging cht l ng cao rt cn thit cho vic thit l&p h thng nuôi trng thy sn an toàn v dch bnh, thân thin vi môi tr ng và có hiu qu v kinh t. Ba Vin nghiên cu nuôi trng thy sn qun lý ba trung tâm ging b m3 Quc gia vi 14 trung tâm sn xut ging phân b dc theo t n c. Mc dù sn l ng con ging cht l ng cao ca các trung tâm này có tng lên nh ng v n ch a áp ng  c nhu cu ngày càng tng, chính vì th các tri sn xut ging t nhân v n ang  c xây dng rt nhiu  các t#nh min Trung và min Nam làm gim i sn l ng ca các tri sn xut ging do nhà n c qun lý. Tình trng thiu con ging cho sn xut  nhng vùng sâu vùng xa và các khu vc kém phát trin nuôi trng thu sn  Vit Nam (Khu vc phía Nam và min núi) v n là vn  ln cn gii quyt. Nông dân nuôi trng thy sn )c im n!i b&t ca ngh nuôi trng thy sn  Vit Nam là có rt ông ng i tham gia vi con s lên hàng trm ngàn ng i. Gii nông dân nuôi trng thy sn không ng nht, bao gm các h
    sn xut quy mô nh+ mang tính t cung t cp hoc cung cp cho th tr ng a ph ng và các trang tri sn xut mang tính th ng mi cao. S a dng v thành phn ca nhng ng i sn xut ng ngh/a vi vic có rt nhiu mi quan tâm khác nhau cn phi  c cân nh"c k* l .ng khi l&p k hoch cho phát trin nuôi trng thy sn. Nhìn chung nông dân Vit Nam không  c t! chc tt thành các t!/nhóm và hip h
    i, iu này gây tr ngi trong vic tham gia vào các quá trình ra quyt nh (ng qun lý), chia s1 hiu bit, thích nghi vi các c h
    i thay !i Thc hin qun lý môi tr ng òi h+i ng i nông dân phi thay !i cách sn xut và tuân th các quy ch mi. Vic nhng ng i làm lu&t có th chia s1 hoc trao !i vi các bên có liên quan trong ó có nông dân là yu t quyt nh s thành công ca mi ch ng trình môi tr ng. Các hip h
    i và nhóm nông dân hin có mt trên kh"p t n c. Các t! chc qun chúng là m
    t b
    ph&n chính thc không th thiu trong h thng chính quyn ca Vit Nam, hình thành nên m
    t mng riêng trong c cu ca các b
     Trung ng và s  các t#nh. H là thành viên ca Mt tr&n T! quc và có ting nói quan trng trong Quc h
    i. H có qu*, nhân viên và các ch ng trình hành 
    ng riêng. VINAFIS là t! chc qun chúng u tiên hot 
    ng trong nuôi trng thy sn, khai thác, ch bin và dch v( h&u cn ngh cá. VINAFIS có chi nhánh ti 13 t#nh thành. H
    i có c cu t! chc t ng i m+ng và ch a  c t! chc t cp c s. Trong khi ó, sc mnh ca các h
    i d ng nh s- tng thêm khi nhng ng i nông dân t&p hp nhau li trong các nhóm hoc câu lc b
    ca mình. Nhng sáng kin nh%m h tr vic thành l&p t! chc ca nhng ng i nuôi trng thy sn c$ng nh&n  c s ng h
    ca các nhà xut khu thy sn và t! chc ca h (VASEP). Các thành viên ca VASEP cn  c thông tin có hiu qu và ng th i vi các hip h
    i nông dân  gii quyt nhng òi h+i ngày càng cao v an toàn thc phm cho các sn phm tôm, cá xut khu. H
    i Nông dân (khong 10 triu h
    i viên) c$ng là m
    t i din quan trng khác ca nông dân. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 10
17. Các chu5n và quy /nh pháp lu6t Các thc hành ca nông dân chu s chi phi ln ca các chun, truyn thng và quy nh pháp lu&t trong qun lý nuôi trng thy sn và da vào nhu cu ca th tr ng. Nu các quyt nh qun lý không h
    i   c các th ch không chính thng thì các quy nh và các k hoch phát trin c$ng s- không  c nhng ng i s' d(ng tài nguyên chp nh&n và thc hin y . Qua quá trình l&p quy hoch theo ph ng pháp có s tham gia ca ng i dân các nhà qun lý có  c s hiu bit chun ang thnh hành gia nhng ng i nông dân. Nh.ng ngi thu mua và nh.ng nhà ch bin thy sn Hip h
    i nhng nhà ch bin và xut khu thy sn (VASEP)  c thành l&p nm 1998. Hôi viên ca H
    i ch yu là nhng nhà sn xut thy sn ln. H
    i có vai trò quan trng trong vic t vn cho B
    Thy sn v chính sách th ng mi và là thành viên chính  h ng s phát trin nuôi trng thu sn theo nhu cu th tr ng xut khu (B
    Thy sn, Ngân hàng Th Gii, 2005). ) to iu kin thu&n li cho hip h
    i nhng nhà ch bin thy sn và nh ó tng c ng nng lc cho các nhà ch bin quy mô nh+, nên có mc h
    i phí khác nhau gia các thành viên VASEP b%ng cách gi nguyên mc h
    i phí hin nay vi các công ty xut khu áp d(ng ch 
    h
    i phí thp hn cho các công ty sn xut các mt hàng ph(c v( cho th tr ng n
    i a. Trên thc t, s tham gia ca các nhà ch bin và sn xut quy mô nh+ hin v n còn hn ch. VASEP c$ng có vai trò chính trong chin l c qung bá các sn phm  c “dán nhãn sinh thái” trên th tr ng, nh MSC cho sn phm khai thác ngoài t nhiên và xây dng các k hoch ghi nhãn sinh thái cho các sn phm nuôi trng thy sn. Khi Vit Nam càng thâm nh&p vào các th tr ng m, thì yêu cu v vic chng nh&n các sn phm thân thin vi môi tr ng, nh òi h+i ca ng i tiêu dùng  Châu Âu và B"c M*, có xu h ng ngày càng tng. VASEP, vi t cách là i din chính ca các nhà ch bin thu sn s- có vai trò rt quan trng. Các t0 chc tín d)ng và t thng M
    t tr ngi cho nhng ng i nghèo tham gia vào nuôi trng thy sn là thiu vn và khó có kh nng tip c&n tín d(ng vì v&y các t! chc tín d(ng có vai trò quan trng trong vic to iu kin thu&n li cho s phát trin thy sn trong khu vc này. Nhng ng i nông dân nghèo th ng gp khó khn khi tip c&n các ngun vay phi có th chp. Có nhiu t! chc cung cp tín d(ng cho ngành nuôi trng thy sn (và ánh b"t)  Vit Nam. Trong s ó có các ngân hàng nhà n c nh Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn Vit Nam (VBARD), Ngân hàng Công th ng (CIB), Ngân hàng Chính sách xã h
    i (BSP) và Ngân hàng )u t và phát trin. H
    i ph( n, Hôi nông dân và )oàn Thanh niên c$ng ang cung cp tín d(ng cho các h
    i viên ca mình t các ch ng trình phát trin ca Quc gia và t ngun h tr ca các nhà tài tr n c ngoài. Trong nuôi trng thu sn, nhng ng i buôn bán và cung cp các yu t u vào (nh các công ty thc n) c$ng là m
    t ngun tín d(ng quan trng cho ng i nuôi và gia ình h ti các a ph ng. Vit Nam có m
    t h thng rt phc tp cung cp tín d(ng cho u vào nh ging và thc n. Tuy nhiên t th ng là ngun tín d(ng quan trng nht cho nhng ng i nuôi trng thy sn và gia ình h ti các a ph ng. Vit Nam có h thng t th ng rt phc tp cung cp tín d(ng cho u t trong nuôi trng thy sn. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 11
18. Các t0 chc qun chúng và t0 chc xã hi H
    i ph( n, m
    t hip h
    i mang tính quc gia  Vit Nam rt nng 
    ng trong vic khuyn khích ph( n tham gia vào nuôi trng thy sn và các ch ng trình tín d(ng nh+ cho nuôi trng thu sn thông qua h
    i ph( n ã hot 
    ng có hiu qu. )oàn Thanh Niên c$ng là t! chc qun chúng quan trng có óng góp nhiu vào cung cp thông tin và giúp nông dân tip c&n  c vi các ngun tín d(ng nh+. )oàn Thanh niên ôi khi c$ng tham gia vào nhng d án u t nuôi trng thu sn ln (lên n nhiu t ng). Hin nay có nhiu t! chc phi chính ph quc t hot 
    ng  Vit Nam vi m(c ích khuyn khích nuôi tôm bn vng. Nm 1999, Qu* Quc t v Bo v Thiên nhiên (WWF) phi hp vi Ngân hàng th gii (WB), T! chc Nông L ng Th Gii (FAO) và Mng l i các trung tâm nuôi trng thy sn Châu Á- Thái Bình D ng (NACA) thành l&p Ch ng trình Nuôi tôm và môi tr ng, Ch ng trình này hin ang làm vic vi nhiu d án ti Vit Nam và các n c khác.CARE là m
    t t! chc phi chính ph khác ang phi hp vi Chính ph Vit Nam trong các d án qun lý tài nguyên thiên nhiên, t&p trung chính vào các c
    ng ng nghèo và nuôi trng thy sn. IUCN- T! chc bo tn th gii c$ng ang thc hin các hot 
    ng có liên quan n nuôi trng thy sn  Vit Nam. Nhng nghiên cu v nuôi tôm trên cát và s' d(ng nuôi trng thy sn nh m
    t ngun thu nh&p thay th trong các khu bo tn bin (MPA) là hai thí d(. Các t0 chc qu c t có liên quan Là thành viên ca FAO, Vit Nam là m
    t trong nhng chính ph thành viên thc hin Quy t"c ng x' ngh cá có trách nhim ca FAO (1995) quy t"c có liên quan n qun lý môi tr ng trong nuôi trng thy sn. Vit Nam c$ng gia nh&p vào các t! chc liên quan n qun lý nuôi trng thu sn trong khu vc nh ASEAN, SEAFDEC, NACA, APEC và APFIC. ASEAN ang n lc  hài hoà các tiêu chun v th ng mi khu vc trong khuôn kh! Hip nh Th ng mi t do ASEAN, và áp d(ng các tiêu chun này cho qun lý nuôi trng thu sn M
    t s kin c bit quan trng là Vit Nam s"p tr thành thành viên ca T! chc Th ng mi Th gii (WTO) và s- phi tuân th các Hip nh v các bin pháp an toàn v sinh và an toàn dch bnh, các rào cn k* thu&t trong th ng mi, thng nht các tiêu chun và t ng ng trong h thng qun lý thc phm và s' d(ng các tiêu chun trên c s khoa hc. Vi vic thc hin các tiêu chun ca WTO các nhà nuôi trng thu sn phi áp ng các yêu cu cao hn v cht l ng, iu này s- có nh h ng n chi phí và các thc hành trong nuôi trng thy sn. Nhiu ng i nuôi quy mô nh+ có th s- chu bt li và cn phi có các bin pháp c( th  giúp cho h có th tip t(c tham gia vào nuôi trng thu sn trong môi tr ng kinh doanh quc t ngày càng nghiêm ngt i vi các sn phm nuôi. Hin ang có ngày càng nhiu các k hoch chng nh&n và ghi nhãn vi m(c ích chính là bo m cho các sn phm nuôi trng thu sn có th tip c&n vi m
    t s th tr ng  c  a vào Vit Nam thông qua nhiu t! chc t nhân. Trong s nhng k hoch ln phi k n Naturland (nuôi tôm hu c), ACC (H
    i ng chng nh&n nuôi trng thy sn) và Euregap. Tuy nhiên vic thc hin các k hoch ó trên thc t hin v n còn rt hn ch. Các nhà tài tr óng góp rt ln vào s phát trin ca ngành. Nhng nhà tài tr quc t chính cho ngành thy sn là DANIDA và NORAD cùng vi nhiu t! chc quc t nh UNDP, FAO, NACA, IUCN và các t! chc phi chính ph nh WWF. Ngành nuôi trng thy sn Vit Nam c$ng ngày càng thu hút s quan tâm ca các nhà u t n c ngoài, c bit trong l/nh vc dch v(, sn xut thc n cho tôm, cá và nuôi các loài có giá tr cao nh tôm và cá bin. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 12
19. 1.2.3 Các mô hình nuôi và sn phm nuôi trng thu sn Nuôi trng thy sn  Vit Nam rt phong phú vi nhiu loài nuôi n c ngt và n c mn l. Nuôi thy sn nc ngt Ngh nuôi cá n c ngt ã có lch s' lâu  i  Vit Nam. Nó b"t ngun t vic ánh b"t t nhiên và dn dn chuyn sang nuôi qun canh và thâm canh. Các loài nuôi bn a chính là các loài trong nhóm cá chép ( trôi, mè, chép ), và cá ba sa, m
    t s loài du nh&p t n c ngoài nh cá rô phi, chép 4n )
    , mè tr"ng và tr"m c+. M
    t s loài ngoi lai mi  c  a vào nuôi nh cá hi vân và cá tm  a dng sn phm và tng thêm giá tr. Nm 2004, t!ng din tích nuôi n c ngt ca Vit Nam vào khong 335.760 ha, tng 2,7% so vi nm 2003 (B
    Thy sn, 2005c). T!ng sn l ng nuôi trng thy sn n c ngt vào khong 693.700 tn/nm, trong ó cá ba sa chim 300.000 tn, rô phi chim 20.000 tn. Sn l ng nuôi cá n c ngt ca c n c  c trình bày trong Bng 3. Trin vng phát trin thêm ca ngành là rt ln, n nm 2010 d tính sn l ng t 600.000 tn hàng nm hin nay s- tng lên n 900.000 – 1.150.000 tn. Trong khi các loài cá trong nhóm cá chép có giá tr thp và ch yu cung cp cho tiêu th( n
    i a, chúng là các loài cá quen thu
    c vi ng i tiêu dùng và là ngun cung cp m quan trng cho ng i dân, ng th i to thêm vic làm cho nhng ng i tham gia vào trong chu i th tr ng. Các loài cá này th ng  c nuôi vi quy mô nh+ trong h thng kt hp V n - Ao - Chung, tái s' d(ng ngun phân hu c t các hot 
    ng sn xut nông nghip ca ng i nông dân. Chính ph Vit Nam ã xác nh các loài các trong nhóm cá chép và cá rô phi rt thích hp  phát trin nuôi  vùng núi và các vùng xa xôi h1o lánh, hin ã có m
    t s kt qu tt áng  c khuyn khích phát trin các loài này  nhng khu vc nói trên. Nuôi cá tra, cá ba sa là ngh rt phát trin trong nuôi cá n c ngt vi sn l ng xut khu ln. )ng b%ng Sông C'u Long là vùng nuôi chính có din tích nuôi b%ng 37% din tích nuôi cá n c ngt ca c n c, chim 62,9% sn l ng cá n c ngt ca c n c. An Giang là t#nh có sn l ng cá ln nht vi 151.391 tn nm 2004. Cn Th, )ng Tháp xp th hai vi sn l ng t ng ng là 80.000 và 72.500 tn. Bên ó, ng b%ng sông Hng c$ng có sn l ng cá n c ngt áng k vi t!ng sn l ng lên n 141.076 tn. Bng 3 Sn l ng cá nm 2004 so vi nm 2003 (B
    Thy sn, 2005c) Khu vc/t2nh n v/ 2004 T'ng so vi n'm 2003 Min núi phía B"c Tn 37,557 18.1 )ng b%ng sông Hng Tn 141,076 13.5 B"c trung b
    Tn 34.634 26.6 Nam trung b
    Tn 9,500 28.5 Tây nguyên Tn 8,991 32.2 )ông nam b
    Tn 41,789 17.2 )ng b%ng Sông C'u Tn 464,148 - Long Cá n c ngt  c nuôi c  ao và bè, nh ng phn ln sn l ng t các ao nuôi quy mô nh+ rt a dng v hình thc. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 13
20. Nuôi trng thu sn bi(n và nc l Nuôi tôm Ngh nuôi tôm sú  Vit Nam b"t u t nhng nm 1980, nh ng không phát trin và, k* thu&t nuôi thp, ngun ging ph( thu
    c hoàn toàn vào t nhiên và ch# b! sung thêm thc n t ch. )iu ó không còn úng i vi ngh nuôi tôm  Vit Nam hin nay. S tng mnh v din tích và sn l ng ã kéo theo nhu cu cao v con ging và ngh sn xut ging ã ra  i to ra ngun cung cp ging !n nh, kéo theo s phát trin ca công nghip sn xut thc n (da vào b
    t cá là chính). Thc hành qun lý  c ci tin và công ngh nuôi mi ã  a nuôi tôm tr thành ngh sn xut to ra hàng hóa xut khu quan trng nht trong ngành thy sn Vit Nam. Mc dù phát trin nh ng phn ln sn phm v n n t các c s nuôi quy mô nh+ vi các hình thc nuôi qun canh ci tin và bán thâm canh (chim khong 60% sn l ng), mt khác s gia tng v sn l ng li ch yu là do gia tng v din tích nuôi vi công ngh ít  c ci tin ca rt nhiu ng i nuôi. Nng sut nuôi tôm qun canh ci tin, bán thâm canh và thâm canh ln l t vào khong 0,25-0,3 tn/ha, 2,5-3 tn/ha và 5-7 tn/ha/v( (B
    Thu sn, 2005c). Tôm sú là loài nuôi quan trng nht  ven bin c v sn l ng, din tích và giá tr. )ó ã là ngh sn xut chính ca ngành trong sut hai th&p niên qua và  c d tính là có s tng tr ng cao. Din tích nuôi nm 2005 khong 600.000 ha, vi sn l ng khong 325.000 tn. )ng b%ng Sông C'u Long  c coi là vùng quan trng nht cho phát trin nuôi trng thy sn  Vit Nam c v din tích vn rt phù hp  hình thành các trang tri nuôi và sn l ng. Nh&n nh này c$ng chính xác vi ngh nuôi tôm. )ó là do iu kin thu&n li nh khí h&u nhit i, môi tr ng sinh thái và m
    t din tích tim nng ln vi ngun n c l và cht t phù hp (Niên, 2004). Mc dù là m
    t loài nuôi rt quan trng nh ng v n có nhiu hn ch v nguy c nng sut thp và suy thoái môi tr ng. Bnh luôn luôn tn ti  m
    t s vùng do ging cht l ng xu cùng vi s t gây ô nhim. H thng cp và thoát n c ít  c chú ý xây dng. Các bin pháp bo v môi tr ng c$ng ít  c quan tâm do thiu kinh phí  u t cho c s h tng. M
    t s hn ch na là ngun lc con ng i, trình 
    k* thu&t ca cán b
    và ng i nuôi, nhng hn ch v nng lc qun lý  phát trin nuôi trng thy sn bn vng và trình 
    vn hóa thp ca ng i nuôi trng thy sn. Thêm vào ó, s phát trin ca ngành cho n nay v n nng vào t  c m(c tiêu v sn l ng hn là m(c tiêu sn xut có hiu qu. Hiu qu ca sn xut s-  c ci thin nu ngh nuôi tôm có th cnh tranh trên th tr ng quc t và nhng u t cho môi tr ng s- là m
    t gii pháp  gim thiu các ri ro cho sn xut và to uy tín cho sn phm. Nuôi cá bi(n Trong th&p niên qua nuôi cá bin ch yu là nuôi lng quy mô nh+  nhng vùng vnh kín gió và hin b"t u có s tng tc nhanh. )c thù ca ngh nuôi này là  c v&n hành bi các h
    kinh doanh cá th, m i h
    có t 5 n 50 lng tùy thu
    c vào tình hình tài chính và kh nng tip c&n tín d(ng ca tng h
    . Hin nay ã có m
    t s c s nuôi do n c ngoài u t , nh ng các h
    nuôi quy mô nh+ v n chim a s. Các loài cá nuôi chính là cá giò (bp), cá mú, cá ch-m, cá hng M* (loài ngoi lai  c du nh&p t M*). B
    Thy sn t nhiu hy vng vào s phát trin mnh ca ngh nuôi cá bin vì giá tr cao ca các sn phm này trên th tr ng. Sn l ng nm 2001 khong 5.000 tn, c Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 14
21. tính n nm 2010 s- t t 200.000 n 300.000 tn. ) t  c ch# tiêu phát trin này cn có s u t ln v tri ging cùng các c s nuôi th ng phm và ch"c ch"n s- có tác 
    ng rt ln n môi tr ng tr khi các thc hành qun lý môi tr ng nghiêm ngt hn  c áp d(ng. Do c tính “t do tip c&n” ca môi tr ng và c im ca ngh nuôi bin cn ht sc th&n trng khi la chn a im nuôi và tng c ng các bin pháp qun lý  gim thiu cht thi. Các a ph ng nuôi cá bin nhiu là min B"c và min Trung (Bng 4). Bng 4 Sn l ng m
    t s t#nh nuôi cá bin trng im T2nh Sn lng (t3n) S lng C n c 3 510 16 319 Qung Ninh 1 300 5 700 Hi Phòng 1 200 6 000 Nuôi nhuy-n th( Nhiu loài nhuyn th ang  c nuôi  Vit Nam và s phát trin ca ngh này nh&n  c s u tiên phát trin cao trong ngành thy sn. T!ng sn l ng nm 2005 theo báo cáo là 185.000 tn và m(c tiêu phn u n nm 2010 vào khong t 380.000 n 500.000 tn. Trên quan im v môi tr ng có rt nhiu ích li khi nuôi nhuyn th  nhng vùng giàu dinh d .ng, c bit là  nhng vùng ang b phì nh .ng do nuôi trng thy sn thâm canh. Các loài nhuyn th óng vai trò là ngun hp thu cht dinh d .ng gim bt tác 
    ng tiêu cc i vi môi tr ng ca các hot 
    ng gây ô nhim cao. )ây là m
    t thí d( in hình v tác 
    ng tích cc n môi tr ng ca nuôi trng thy sn. M
    t trong nhng ging hin ang  c nuôi chính  Vit Nam là nghêu (ngao), trong ó có 3 loài bn a (Bng 5). Các loài này có giá bán u b cao và nhu cu ln cho th tr ng trong n c c$ng nh có th tr ng xut khu tt. Chúng có sn l ng cao do nng sut nuôi rt cao, th ng vào khong 10-40 tn/ha/nm. Nghêu  c nuôi  nhng vùng bãi bi ven bin có cht áy là cát bùn và bùn cát, nh ng c$ng có th nuôi trong các ao, tùy thu
    c vào nn áy. Bng 5 Các loài nghêu và các t#nh có din tích nuôi ln Tên ting Vit Tên ting Anh Tên khoa hc Vùng nuôi chính (t2nh) Nghêu Bn Tre Hard Clam Meretrix lyrata Bn Tre, Trà Vinh, Tin (Sowerby, Giang, Sóc Trng 1851) Ngao du hoc Asiatic Hard Meretrix meretrix Ngh An, Thanh Hóa, Thái ngao vng Clam Linnd, 1758 Bình, Nam )nh, Bn Tre, Tin Giang. Ngao Vân Poker Chip Meretrix lusoria Ngh An Venus (Roding, 1798) T nm 1998 min B"c ã chuyn t nuôi ngao du sang nuôi nghêu Bn Tre (có ngun gc  phía Nam, Vit Nam) và hin loài này chim khong 90% sn l ng nghêu ti Nam )nh - m
    t trong nhng t#nh nuôi nghêu ln  min B"c. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 15
22. Nuôi tôm hùm Tôm hùm là loài bn a ca Vit Nam. Ngh nuôi tôm hùm b"t u t nhng nm 1988- 1990 khi nhng ng i khai thác thy sn b"t  c nhng con tôm hùm ging nh+ không  c. th ng phm. T nm 1992 n nay ngh nuôi tôm hùm phát trin rt nhanh, thí d( nm 1992 huyn Sông Cu, t#nh Phú Yên ch# có rt ít lng nuôi, nh ng n nm 2000 s lng ã lên n 7.500. Min Trung là vùng nuôi ch yu, chim hn 99% sn l ng ca c n c. Các s liu v sn l ng nuôi ti các t#nh  c trình bày  Bng 6. Bng 6 Sn l ng tôm hùm (tn)  Vit Nam nm 2005 và k hoch n nm 2010 Mi!n/T2nh 2005 K hoch S lng Mn B"c (t!ng s) 0,3 Qung Ninh 0,3 30 Min Trung (t!ng s) 1.795 Khánh Hoà 1.000 15.000 Phú Yên 750 15.000 Ninh Thu&n 45 450 Bình )nh 0 Qung Ngãi 0 C n c (t!ng s) 1.795,3 2.000,0 43.516 Ghi chú: Bình )nh và Qung Ngãi là nhng t#nh ng tôm hùm ging không nuôi th ng phm Tôm hùm có giá tr rt cao và th ng  c coi là ít bnh hn tôm sú. Tuy nhiên, bnh ã phát sinh khi ngh nuôi m r
    ng, trong vài nm gn ây ã có ghi nh&n v nhng t tôm hùm cht không xác nh  c tác nhân gây bnh  Vnh Nha Trang và T#nh Phú yên. Do tình trng l ng thc n cho vào lng tôm thì ln, nh ng l ng thc n  c s' d(ng li thp nên ngh nuôi tôm hùm ã có va chm vi ngành du lch  Vnh Nha Trang khi ng i nuôi tôm hùm b bu
    c phi di d i lng nuôi ra kh+i vnh  tránh làm môi tr ng b suy thoái thêm Bình )nh là t#nh cung cp tôm hùm ging khai thác ngoài t nhiên ln vi sn l ng hàng nm vào khong 600.000 - 800.000 con cho ngh nuôi. S ph( thu
    c vào ngun ging t nhiên là khó khn ln nht cho s phát trin hn na ca i t ng nuôi này Trong Quy hoch t!ng th 2005-2010 không ch# rõ vùng nuôi tôm hùm c( th nh ng min Trung  c coi là ni có iu kin sinh thái phù hp nht vì th các k hoch phát trin nuôi tôm hùm  c xây dng cho khu vc này. Trng rong Rong bin  c trng  Vit Nam t u nhng nm 1990 ch yu là  các t#nh min B"c Hi Phòng, Thái Bình và  các t#nh min Trung Ninh Thu&n, Phú Yên, Khánh Hòa. Hai loài nuôi chim u th tuyt i là rong câu (Gracilaria)  min B"c và rong s(n Kapaphycus alvarezii  min Trung. Rong s(n là loài ngoi lai, mi  c  a vào trng  Vit Nam nm 1993. Bng 7 trình bày s liu v sn l ng nm 2005. Mc dù ngh trng rong phát trin nhanh  các t#nh min Trung và có nng sut cao  các t#nh min B"c, s phát trin trong giai on tip theo ca rong bin không  c  c&p trong Quy hoch t!ng th 2005-2010. Nguyên nhân có th liên quan n vn  giá bán u b và giá tr xut khu không cao. Tuy nhiên, rong bin là loài nuôi trng thy sn  c ánh giá cao do rt phù hp cho ng i nghèo vì òi h+i u t thp và ít ri ro, chính vì th ngh trng rong cn  c khuyn khích phát trin phù hp vi chin l c Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 16
23. SAPA. Hn th na vic trng rong s(n là gii pháp tt nht  gim thiu các cht dinh d .ng nên có tác d(ng tích cc n môi tr ng. Bng 7 Sn l ng rong bin  Vit Nam nm 2005 T2nh Sn lng 2005 (t3n khô) Vùng nc chính c s7 d)ng ( trng rong Hi Phòng 12,700 N c l vùng c'a sông Ninh Thu&n 1,285 Vnh và bin m Khánh Hòa 1,310 Bin m 1.2.4 Tóm li Ngành nuôi trng thy sn  Vit Nam ang phát trin, nh ng c$ng ang  vào th i im phi tng c ng qun lý môi tr ng nu mun t  c m(c tiêu sn l ng. Ti các vùng ang nuôi ni mà ô nhim ã gây ra suy thoái môi tr ng và t gây ô nhim cn phi u t các công ngh làm sch, ph(c hi h sinh thái và s' d(ng các yu t u vào hiu qu hn. , m
    t vài vùng nuôi v n còn gi  c “t nhiên”, vn  thit yu là xây dng quy hoch phát trin nuôi trng thy sn thân thin vi môi tr ng phi  c u tiên hàng u. Nuôi trng thy sn có m
    t tim nng phát trin ln trong th i gian ti  ci thin  i sng ca các c
    ng ng dân c trong n
    i a và ven bin thông qua tng thêm thu nh&p cho các h
    gia ình và tng thêm c h
    i vic làm. Hn na trin vng  m r
    ng nuôi trng thu sn ven b là rt ln và nhà n c ang dành u tiên cao cho s phát trin tip theo ca nuôi bin. Nuôi cá n c ngt c$ng có kh nng tr thành ngun to thu nh&p thay th và cung cp dinh d .ng cho các vùng núi xa. Phn tip theo ca H ng d n này cung cp m
    t bc tranh chi tit hn v s a dng ca h thng nuôi trng thy sn  Vit Nam, ánh giá nhng tác 
    ng hin ti và tim n i vi môi tr ng và các thc hành qun lý tt  h tr s phát trin trong t ng lai. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 17
24. 1.3 ánh giá môi trng nuôi trng thy sn Nhng thông tin có  c qua nghiên cu thí im loài nuôi và t vn các bên có liên quan giúp  a ra s ánh giá v các vn  môi tr ng quan trng cn phi  c quan tâm và các thách thc mà ngành nuôi trng thy sn Vit Nam ang phi i mt. Các vn  chính n!i lên t các nghiên cu thí im loài nuôi ã  c tóm t"t d i ây, vi gii thiu các nghiên cu thí im tng loài nuôi c( th cùng các thí d( khi cn thit. 1.3.1 Tng quan Các vn  môi tr ng trong nuôi trng thy sn phát sinh do nuôi trng thy sn ph( thu
    c rt ln vào “hàng hóa” môi tr ng (nh n c, thành phn thc n, ging ” và “dch v(” (nh vùng sinh thái ven b  thi n c t các ao nuôi). Tác 
    ng qua li gia nuôi trng thy sn và môi tr ng b nh h ng bi nhiu yu t có mi quan h t ng h nh tính s5n có, s l ng và cht l ng ca các ngun  c s' d(ng, loài nuôi, quy mô tri nuôi, thit k và qun lý mô hình nuôi và c im môi tr ng ca vùng nuôi. Các vn  chính là: • Nuôi trng thy sn th ng rt nhy cm vi các thay !i bt li ca môi tr ng (nh cht l ng ngun n c, ging và cht l ng thc n), và có th b nh h ng nghiêm trng bi s ô nhim ngun n c. • Nuôi trng thy sn không th tránh kh+i s tác 
    ng qua li vi các ngành ngh không liên quan trc tip n nuôi trng thy sn nh ng các ngh này li ph( thu
    c vào các ngun tài nguyên s' d(ng “chung” nh ngun n c và t, các mâu thu n có th phát sinh  nhng ni mà cu trúc th ch/lu&t pháp/xã h
    i chính thc và không chính thc không   gii quyt các mâu thu n và s phân chia ngun li gia các nhóm có s cnh trnh. • Li ích lâu dài ca ng i tham gia vào nuôi trng thy sn là phi hot 
    ng theo h ng bo v và nâng cao cht l ng môi tr ng. )iu này làm ny sinh kh nng áng chú ý là ng i nuôi phi hot 
    ng trong mi quan h c
    ng tác vi nhau và vi các nhóm khác trong cùng mi quan tâm bo v môi tr ng thy sinh thông qua qun lý trên c s c
    ng ng hoc ng qun lý. S t ng tác gia nuôi trng thy sn và môi tr ng toàn cu là iu ã  c bit n t lâu, ó là tác 
    ng ca s thay !i môi tr ng i vi nuôi trng thy sn; tác 
    ng ca nuôi trng thy sn n môi tr ng và s tác 
    ng ca các loi hình nuôi trng thy sn vi nhau. Các vn  môi tr ng quan trng gm: • Tác 
    ng ca s thay !i môi tr ng n hot 
    ng nuôi trng thy sn • H qu sinh thái do s chuyn !i và thay !i các sinh cnh t nhiên liên quan n các vn  nh phá rng ng&p mn, xây dng các c s nuôi và xây dng c s h tng các vùng nuôi trng thy sn • Nhng vn  v a dng sinh hc ny sinh tr c ht do s khai thác ging b m3, ging ngoài t nhiên và vic các loài nuôi thoát ra ngoài môi tr ng ngoài • Khai thác quá mc các loài cá ngoài t nhiên  làm ging cho các tri nuôi cá và vic tht thoát các ngun m t cá (sinh khi)  cp quc gia, khu vc và th gii • Dch chuyn các 
    ng v&t sng gia các quc gia liên quan n các mi nguy v bin !i gien, các loài ngoi lai và các tác nhân gây bnh mi. • Cht thi ca nuôi trng thy sn gây ô nhim trong c s nuôi và vùng ven b . • S rò r# và thi n c mn t các ao nuôi có th d n n mn hóa ngun n c ngm và vùng t nông nghip lân c&n. • S' d(ng cá tp hoc b
    t cá và du cá làm thc n nuôi trng thy sn. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 18
25. • Vic s' d(ng không hp lý các loi hóa cht và thuc làm gia tng các mi lo ngi v sc kh+e và môi tr ng. • S lây lan bnh ca 
    ng v&t d i n c. • Các vn  v an toàn thc phm và sc kh+e ng i tiêu dùng. M
    t vn  quan trng khác c$ng cn phi cân nh"c là hiu qu ca vic s' d(ng các ngun tài nguyên trong nuôi trng thy sn so vi các ngành ngh hoc vi nhng ng i s' d(ng ngun li mang tính cnh tranh khác . Nh ã  c trình bày trong nghiên cu thí im các loài nuôi, và t!ng hp d i ây, phm vi và mc 
    ca tác 
    ng qua li vi môi tr ng là rt khác nhau tùy thu
    c vào mô hình nuôi, a im, các yu t kinh t xã h
    i và các khuyn khích hoc tr ngi khác. Mc dù iu này khó có th khái quát hóa, các nghiên cu thí im cung cp các thí d( v qun lý tt, các mô hình nuôi gim thiu tác 
    ng môi tr ng và có hiu qu. M
    t trong nhng c im ca h thng nuôi a loài là kh nng ci thin áng k thc hành nuôi  hn ch các tác 
    ng môi tr ng theo h ng có hiu qu kinh t. Các vn  chính  c t!ng kt d i ây: 1.3.2 Tác ng ca thay i môi trng  n nuôi trng thu sn Nn kinh t Vit Nam ã phát trin rt nhanh trong nhng nm gn ây. Cùng vi s phát trin, các vn  môi tr ng ã ny sinh và nh&n thc v môi tr ng ã tng lên. Trong khi tính d b t!n th ng ca nuôi trng thy sn rt khác nhau gia các vùng và mô hình nuôi, các nghiên cu thí im ã t&p trung vào nhiu mi nguy chính cho s phát trin bn vng ca nuôi trng thy sn Vit Nam. Nhng ánh giá gn ây v ô nhim t  Vit Nam (MONRE, 2005) ã xác nh nhng ngun ô nhim, các im nóng cùng vi tính nhy cm và các vùng có nguy c cao có nh h ng ln n nuôi trng thy sn Vit Nam. Dân c và ô th/ hóa Các t#nh ven bin Vit Nam chim 41% din tích và 51,7% dân s ca c n c. Dân c  c coi là ngun ô nhim ln, có tác 
    ng c bit n cht l ng n c ven b . Các thành ph bin ln nht là: H Long, Hi Phòng, )à N5ng, Quy Nhn, Nha Trang và V$ng Tàu. Các thành ph này có  a nuôi trng thy sn vào trong k hoch phát trin, mc dù chu áp lc cao v t ai cho thành ph. 6nh h ng tiêu cc ca các thành ph ln n nuôi trng thy sn không ch# là các cht thi, mà còn là các tranh chp trong s' d(ng t nh m r
    ng thành th và s ln dn ca các hot 
    ng trên t lin ra bin. Thí d(  Hi Phòng, ngh trng rong d ng nh không th tn ti trong t ng lai. Tuy nuôi trng thy sn  vùng ven ô nh huyn Thanh Trì, Hà N
    i có góp phn cung cp m và rau xanh cho thành ph, nh ng các h thng nuôi này có th dn dn bin mt bi mi quan ngi v an toàn thc phm ngày càng gia tng. Theo xu h ng hin nay, nuôi trng thy sn d ng nh khó duy trì trong t ng lai do áp lc kinh t v s' d(ng t và cht l ng n c kém. Phát tri(n công nghip  các vùng ven bi(n Vùng ven bin c$ng là nhng trng im phát trin công nghip ca Chính ph. Các khu công nghip, khu ch bin  c xây dng ngày m
    t nhiu ti các t#nh ven bin t Vnh H Long n Thành ph H Chí Minh. Các vùng này có thu&n li vì k bên các c'a sông và các sông. C$ng chính vì v&y mà các v trí này ch"c ch"c s- gây ra ô nhim ln trên các sông và chy ra bin. Các nghiên cu thí im loài nuôi xác nh nhiu tr ng hp ô nhim ngun n c gây ra bi các hot 
    ng công nghip và cht thi ô th nh h ng n nuôi trng thy sn. Nhim bn ngun n c có liên quan n nhiu ngành công nghip nh óng tàu, ch bin thc phm, khai khoáng, sn xut hóa cht và phân bón, ch to thép, lc du Ô nhim càng trm trng hn vì s x thi trc Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 19
26. tip ca công nghip và ô th ra các sông rch không qua x' lý gây nên ô nhim tng n c mt và ô nhim c vùng n c ven b (MONRE, 2005a). Vì có rt nhiu hot 
    ng nuôi trng thu sn din ra  khu vc ven bin, c bit gn các trung tâm công nghip và ô th  vùng Sông Hng (phía B"c) và sông C'u Long (phía Nam) nên rõ ràng là là công nghip hóa gây ra các nguy c ln cho s phát trin nuôi trng thy sn bn vng tr khi Lu&t môi tr ng v cht thi công nghip và ô th  c áp d(ng nghiêm ngt. Tràn du và v6n ti hàng hi S v( tràn du ghi chép  c ang ngày càng tng trong các nm qua do s gia tng trong v&n ti hàng hi (MONRE, 2005a). Ô nhim du phát sinh t các hot 
    ng v&n ti  ng thu, v&n hành cng, s'a cha tàu và nhng hot 
    ng khác liên quan n s' d(ng du và hóa cht. L ng du gây ô nhim bin và vùng n c ven b ln nht là t t lin. 7c tính có khong 17.650 tn du và các sn phm ca du ã chy xung bin Vit Nam vào nm 1995, cho n nay con s này ã tng lên rt nhiu (MONRE, 2005a). Tràn du  c coi là mi e da ln nht cho h sinh thái thy sinh và cho ngh nuôi trng thy sn  khu vc lân c&n. Các i(m nóng ô nhi-m Báo cáo Quc gia v ô nhim t t  Vit Nam ã xác nh các “im nóng ô nhim”. Nhiu ni mà ti ó các hot 
    ng trên din ra ã gây áp lc c bit nghiêm trng i vi môi tr ng. )áng lo ngi hn khi mà ti ó có nhiu khu vc sn xut nuôi trng thy sn làm gia tng s chng chéo gia sn xut công nghip và nuôi trng thy sn nu k hoch phát trin công nghip  c thc hin (MONRE, 2005a). V/nh H Long và Hi Phòng Khai thác than  vnh H Long là nguyên nhân ca nhiu s c môi tr ng tác 
    ng n nuôi trng thy sn. )ó là s mt i các vùng sng t nhiên  ven b , gn b và xa b , s suy gim cht l ng n c do nhim bn tng n c mt và nhim bn trm tích tng áy gây hi cho các ngun tài nguyên sinh v&t quan trng nh rn san hô, c+ bin, các bãi 1 ca cá và các loài thy sinh khác. Ngành công nghip than  H Long c$ng khin cho suy thoái môi tr ng tng lên. N c thi công nghip hàng nm vào khong 22.000.000 m3 có nh h ng ln n cht l ng n c v các ch# tiêu BOD, COD, TSS (t!ng cht r"n l l'ng), T-N (Ni t t!ng s), T-P (Pht pho t!ng s), kim loi nng, hóa cht và phân bón, du nht (MONRE, 2005b). Hi Phòng c$ng ang phi i mt vi các vn  t ng t. )ây là thành ph ln th 3 ca Vit Nam ng th i là ni chu tác 
    ng c
    ng h ng ca nhiu ngành công nghip và m&t 
    dân s cao vi con s c tính khong 19 triu m3 n c thi /nm. Vnh H Long và Hi Phòng là các ni có hot 
    ng nuôi trng thy sn ln nht  min B"c v nuôi cá lng trên bin, nuôi tôm và trng rong bin. Trên thc t vùng này  c cho là m
    t im nóng v ô nhim môi tr ng và ã thc s gây ra nhiu mi quan ngi Khu vc à N8ng - Dung Qu3t )à N5ng là thành ph ln th 4 ca Vit Nam và Dung Qut ã  c quy hoch  tr thành m
    t khu công nghip trong ó có c công nghip lc du. Vnh )à N5ng hin ang nh&n khong 117,5 triu m3 n c thi hàng nm và c tính s- nh&n khong 144 triu m3/nm vào nm 2010. Mc 
    ô nhim ó rõ ràng là m
    t môi e da ln cho vùng n c ti ch c$ng nh các vùng n c ven b lân c&n. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 20
27. Thành ph V9ng Tàu và c7a sông Gành Rái Nhng vùng này c$ng  c phân loi nh là m
    t im nóng ô nhim, ch yu là do s gia tng v khai thác du và phát trin du lch ng th i ây c$ng là ni tip nh&n chính dòng chy t các sông Sài Gòn và sông )ng Nai. Các sông này b ô nhim nng do các hot 
    ng công nghip và s phát trin ô th. Mt s khu vc nhy cm và nguy c cao khác Ngoài các khu vc trên, ng b%ng sông Hng và ng b%ng sông C'u Long c$ng  c xp vào khu vc nhy cm và nguy c cao. )ng b%ng sông Hng tri dài t Hi Phòng n Ninh Bình vi hai h thng sông ln là sông Thái Bình và sông Bch )%ng. Hai h thng này nh là ph ng tin chuyên ch cht ô nhim n vùng ven b và gây ra mi nguy ln cho ngành nuôi trng thy sn  các t#nh phía B"c. )iu này  c minh chng khi xem xét n nng 
    các kim loi nng nh ng và k-m có trong n c  c'a sông Hng cao hn mc cho phép (MOSTE, 1995). )ng b%ng sông Hng, c bit Nam )nh là vùng nuôi ngao ln vì v&y mi him ha nhim bn các loài hai mnh v+ và nguy c n sc kh+a con ng i là rt ln. Cn phi tng c ng giám sát môi tr ng  nhng khu vc này  bo m cht l ng sn phm. Sông C'u Long chy qua m
    t khu vc r
    ng ln dc theo b bin t M$i Cà Mau n Thành ph H Chí Minh. Khu vc này có các vùng rng ng&p mn ln vn  c coi là khu vc sinh thái nhy cm vi a dng sinh hc cao và là ni sinh sng ca các loài tôm bn a t nhiu th k nay. Trong s các ngun gây ô nhim, khu công nghip Khí - )in - )m hin ang  c xây dng ti Cà Mau s- thc s tr thành mi e da ln cho nuôi trng thy sn  vùng châu th! có sn l ng tôm ln nht n c. Trên thc t, loi hình công nghip này  c coi là có nguy c cao cho môi tr ng vì kh nng ô nhim liên quan n hot 
    ng ca h thng  ng ng  c dùng  chuyên ch khí t vùng khai thác du thô ngoài khi bin Nam Trung Hoa. Tài nguyên có hn Ngoài các mi nguy k trên, các ngun tài nguyên thiên nhiên ang ngày càng b suy kit có nh h ng n nuôi trng thy sn c$ng  c  c&p trong các nghiên cu thí im loài nuôi. M
    t trong nhng mi quan ngi chính n!i lên t các xem xét v ngun n c ngt và m
    t s vùng nuôi ven bin là tình trng thiu n c ngt  gim 
    mn trong các ao nuôi tôm  các t#nh ven bin min Trung Vit Nam. S nh h ng ca các tác 
    ng môi tr ng k trên rt cn  c quan tâm, c bit là ti nhng vùng b ô nhim cao li c$ng là nhng vùng nuôi trng thu sn ln. Chiu h ng nhim bn môi tr ng tng cùng vi các ch# tiêu k hoch cho nuôi trng thu sn c$ng tng càng làm trm trng thêm các tác 
    ng tiêu cc n nuôi trng thu sn.Tình trng này t ra các thách thc v qun lý cho tt c các cp, t các m nuôi cho n Chính ph và liên quan n rt nhiu các bên có liên quan, t các c quan qun lý (các c quan trong ngành Thy sn và các c quan môi tr ng) cho n khi t nhân. 1.3.3 Tác ng môi trng ca nuôi trng thu sn Bên cnh các nh h ng do thay !i môi tr ng i vi nuôi trng thy sn các nghiên cu thí im loài nuôi c$ng ã nêu lên tác 
    ng ca nuôi trng thy sn n môi tr ng. Nghiên cu thí im các loài nuôi ã làm n!i b&t lên các vn  môi tr ng quan trng  c trình bày d i ây. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 21
28. V/ trí tri nuôi liên quan n h sinh thái và các i tng s7 d)ng tài nguyên khác La chn a im nuôi và h sinh thái ti vùng nuôi có vai trò quan trng nht trong qun lý môi tr ng và tác 
    ng t ng h gia xã h
    i và nuôi trng thy sn. )ây là vn  chung nht trong nuôi trng thy sn ven bin và là vn  chung chi phi ngành nuôi trng thy sn. Có rt nhiu thí d( v các c s nuôi ti nhng v trí phù hp, các tri nuôi này không gây ra hoc gây ra rt ít nh h ng n môi tr ng. Ng c li, c$ng có rt nhiu thí d( v các c s nuôi trng thu sn  c xây dng ti nhng vùng không phù hp, nh các m tôm trong các vùng rng ng&p mn hoc  các vùng cát ã làm nguy hi n rng ng&p mn, nn áy, bãi cát, ngun cung cp n c ngt và tài nguyên thiên nhiên. Nuôi tôm là minh ha rõ nht v tác 
    ng môi tr ng do chn không úng a im nuôi. Tác 
    ng ca các tri nuôi tôm trong các vùng rng ng&p mn ã  c nhiu ng i bit n. , Vit Nam, c vùng r
    ng ln t Qung Ninh, Hi Phòng n Khánh Hòa và  các t#nh ng b%ng Sông C'u Long nh Sóc Trng, Bc Liêu, Cà Mau chu nh h ng nng n. Phá hy rng ng&p mn và các tác 
    ng môi tr ng khác có liên quan n v trí các ao nuôi tôm phn ln là do quy hoch phát trin ngành không phù hp. Ti các t#nh min Trung nh Ninh Thu&n và Bình Thu&n, vic xây dng các các ao tôm trong các vùng cát ã có nhiu nh h ng tiêu cc nh làm cn kit ngun n c ngm, s xâm thc ca n c mn, ô nhim ngun n c và kéo theo s t gây ô nhim vi kt c(c là bnh bùng phát và thit hi kinh t. Nm nay, trên c n c ang nh"c nhiu n tình trng các ao nuôi tôm trên vùng t cát vn ã tng rt thành công ã giúp cho nhiu ng i !i  i trong nhng nm u mi xây dng gi ây li tr nên tiêu iu, b b+ hoang do ng i nuôi b thua l liên t(c trong nhiu v( và ng&p trong n nn không còn kh nng nuôi tip. Nuôi tôm trên cát ti m
    t s t#nh nh Qung Bình, Ngh An, Hà T/nh c$ng ã phát trin không có s ánh giá k* v kh nng cung cp n c ngt. Các bài hc kinh nghim t Ninh Thu&n nên  c ph! bin cho các t#nh nuôi tôm khác  tránh nhng tác 
    ng tiêu cc t ng t và khuyn khích vic xây dng k hoch phát trin nuôi trng thy sn m
    t cách th&n trng hoc thc hin các bin pháp s'a sai kp th i. Quy hoch không phù hp và h&u qu là các loi hình nuôi trng thy sn gây nh h ng l n nhau do v trí các tri nuôi không thích hp. Nuôi cá lng trên bin  Cát Bà, Hi Phòng ã gây suy thoái vùng n c xung quanh. Theo nghiên cu v nuôi cá bin, ti Bn Bèo (Cát Bà) và V$ng Ngon (Vnh H Long) s nhim bn các thi cht hu c và vô c t các lng bè nuôi ã tr nên cc k0 nghiêm trng do s gia tng v s lng nuôi. )ã phát hin ra 28 loài to 
    c trong m
    t t 2- 3- 3- thy triu +  V$ng Ngon. Hàm l ng các cht dinh d .ng nh NO , NO và PO4 trong n c hoc trong cht áy lên rt cao trong khu vc nuôi cá lng. )ây là nguyên nhân ca các t bnh dch bùng phát ti các lng nuôi và thit hi kinh t là iu không th tránh kh+i. Chn a im t lng nuôi không phù hp không nhng ch# tác 
    ng lên cht l ng vùng n c mà còn gây mâu thu n vi các ngành khác nh du lch (Vnh H Long là di sn thiên thiên quc t ca UNESCO), giao thông  ng thy và khai thác cá. Nuôi trng thy sn trên t lin c$ng không tránh kh+i nhng tác 
    ng tiêu cc do quy hoch kém và a im tri nuôi không phù hp. Nuôi thâm canh cá tra/ basa trong ao v n còn ch a  c iu ch#nh thông qua các k hoch nuôi trng thy sn d n n m
    t s ao nuôi v n còn  c xây dng cnh các ch và các im x n c thi. Mc dù quy nh v vùng nuôi ã  c  ra cho nuôi cá basa b%ng bè, nh ng không  c ng i nuôi tuân th ã d n n m&t 
    các lng nuôi cao ti m
    t s khu vc, h&u qu là mc 
    ô nhim ngun n c cao và gây cn tr n giao thông thy và ánh b"t. Gi ng cá và gi ng tôm Nhu cu v con ging và ging b m3  cung cp cho s phát trin nhanh chóng ca ngh nuôi trng thy sn Vit Nam ã thc s gây nên nhiu mi quan ngi. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 22
29. Áp lc cao v tôm sú b m3 khin cho giá m
    t con tôm m3 có lúc lên n hàng ch(c triu ng. H&u qu là các tri ging t&n d(ng tôm m3 n mc ti a, cho tôm 1 nhiu ln qua nhiu t giao v//cy tinh d n n cht l ng ging không cao và nh h ng xu khi nuôi th ng phm. Tình trng khai thác quá mc tôm sú b m3 c$ng t ng t nh tr ng hp khai thác tôm hùm ging. Vi tôm hùm do ngun cung không  cu d n n s leo thang v giá. S tng lên v giá th ng kéo theo gia tng áp lc khai thác do li nhu&n cao d n n ngun li t nhiên b cn kit. Mc dù khó  ánh giá  m
    t mc 
    chính xác có th chp nh&n  c kh nng cung cp ging b m3 ngoài t nhiên, các b%ng chng gián tip ã ch# ra r%ng s gia tng áp lc khai thác  tho mãn nhu cu ca nuôi trng thy sn ang d n n s suy gim v s l ng tôm ging ngoài t nhiên. Chu i ca các s kin t nhu cu th tr ng tng kéo theo s leo thang v giá d n n s' d(ng quá mc tôm b m3 trong các tri ging và s phát trin kém ca con ging khi nuôi th ng phm là m
    t vòng lun qun e da s phát trin bn vng ca c ngành nuôi tôm, tr khi ngành này có s chuyn h ng sang s' d(ng ngun tôm b m3  c thun d .ng (nuôi). Các hot 
    ng khai thác con ging rt ph! bin ngoài t nhiên  ph(c v( ngh nuôi bin d n n tình trng không bn vng nu xét trên khía cnh môi tr ng. Con ging ngoài t nhiên ã tr nên b cn kit trong my nm gn ây, kt qu khai thác ca ng dân vùng bin Cát Bà và H Long gim t 100 xung còn 10-20 con ging/ngày. Hin nay, sn l ng ging t các tri sn xut ging cá bin v n còn rt thp, trong khi ging cá mú và ging cá giò không áp ng  c nhu cu, không nhng làm tng thêm áp lc cho ngun li t nhiên mà còn khin cho ng i nuôi nh&p ging t Trung Quc vi h&u qu là làm tng nguy c  a tác nhân gây bnh mi vào vùng nuôi. Nuôi ngao, ngoài các tác 
    ng tích cc n môi tr ng, li c$ng có tác 
    ng tiêu cc n môi tr ng khi xem xét n vn  s' d(ng ging ngoài t nhiên. Trên thc t, s' d(ng ging t nhiên có kh nng làm tng thêm mi lo ngi nu nh ngh sn xut ngao ging không có b c 
    t phá trong th i gian ti. )ây thc s là iu áng tic vì nuôi nhuyn th có tim nng to ln, va góp phn vào xóa ói gim nghèo trong các c
    ng ng dân c ven bin va có tác d(ng ci to môi tr ng và ã có quy trình sn xut ngao ging. S7 d)ng ngun nc và ch3t lng nc )i a s các mô hình nuôi trng thy sn v n phi s' d(ng m
    t l ng n c ln. Ly thí d( mô hình nuôi tôm tun hoàn ch a ph! bin nh các n c khác (Thái Lan), thì l ng n c phi thay v n rt ln. Nuôi tôm theo quy trình thay n c th ng xuyên cùng vi vic cho n tha to ra l ng cht thi ln d n n t gây ô nhim, bnh phát sinh và h qu cui cùng là s thit hi tài chính cho ng i nuôi. S phì nh .ng ca h sinh thái xung quanh do cho n quá mc có th d n n s n hoa ca to do hàm l ng ni-t và pht phát quá cao, gây l"ng ng trm tích và thiu ô xy  bên d i và khu vc xung quanh các lng nuôi và cht l ng n c xu do tích t( các cht thi. S n hoa ca thc v&t phù du có th d n n s sinh sôi ny n ca các loi to 
    c (nh tr ng hp nuôi cá bin  V$ng Ngon) và có th phát trin thành thy triu + và nh trong tr ng hp  o Cát Bà có tác 
    ng tiêu cc ng c tr li ngh nuôi cá lng (Nguyn và c
    ng s, 2004). Ng i ta ã thy có mùn bã hu c và cht dinh d .ng N, P tích t( thành trm tích  xung quanh khu vc lng nuôi. Sau nhiu nm hot 
    ng ngh nuôi lng trên bin ã làm tng thêm lp trm tích cht thi khong 3-5 cm, làm xu i môi tr ng bin ti nhng khu vc này (Long, 2006). Cht l ng n c b suy gim do nuôi tôm hùm ã d n n hàm l ng NH3 và H2S cao hn trong tng n c sát áy và tng áy,  c coi là nguyên nhân chính ca các t tôm hùm cht trong các nm gn ây (thí d( nm 2001). Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 23
30. Ô nhim ngun n c c$ng làm tng mâu thu n gia các ngành sn xut khác nhau, thâm chí ngay trong chính ngh nuôi trng thu sn. Trên thc t, ng i nuôi tôm hùm  Khánh Hòa cho r%ng cht thi t các ao nuôi tôm sú ã gây ra suy thoái môi tr ng và gây cht cho tôm hùm. Bên cnh ô nhim ngun n c, s' d(ng bt hp lý ngun n c c$ng có tác 
    ng tiêu cc n môi tr ng và các i t ng s' d(ng tài nguyên khác. Khai thác n c ngm  các t#nh min Trung  khng ch mn trong các ao nuôi tôm trên cát có nh h ng cc k0 bt li n các ngành khác (nh du lch) và ang e da n sinh k ca các c
    ng ng c dân dc ven bin do làm gim ngun n c ngt s' d(ng cho con ng i và sn xut nông nghip. Trên thc t, ngun n c ngm rt d b t!n th ng và d b nhim bn. S xâm thc ca n c mn là m
    t h&u qu không th tránh kh+i ca qun lý n c ngm kém và ch"c ch"n tác 
    ng nghiêm trng n  i sng xã h
    i. Cho 'n và qun lý thc 'n Dù m
    t s loài nh nhuyn th và rong bin s' d(ng thc n là cht dinh d .ng trong n c có tác d(ng làm sch môi tr ng, s' d(ng thc n ca m
    t s loài nuôi trng thy sn v n còn là mi quan ngi cho s tính bn vng ca ngành này. Mc dù chi phí thc n chim t trng cao nht trong các chi phí cho m
    t mô hình nuôi trng thy sn, cho n tha v n còn rt ph! bin trong nhiu mô hình nuôi và là m
    t trong nhng nguyên nhân ca tình trng ô nhim môi tr ng n c, làm phát sinh bnh t&t ca v&t nuôi và h qu cui cùng là t!n tht kinh t. Cho n tha th ng xut phát t kin thc và k* thu&t nuôi kém ca ng i nuôi, c bit là  nhng c s nuôi quy mô nh+. )iu này nh h ng nhiu vic xoá ói gim nghèo. Trên quan im v môi tr ng, s' d(ng cá tp c$ng là m
    t quan ngi ln. Vì giá r1 nên loi thc n này  c s' d(ng rt ph! bin trong nuôi cá bin và là nguyên nhân khin ng i nuôi cho n quá mc cn thit gây ra ô nhim cao cho ngun n c. Thêm vào ó, thành phn ca cá tp gm rt nhiu loài thy sinh vi  mi kích c. và giai on phát trin (k c giai on ging). S' d(ng cá tp góp phn làm cn kit tài nguyên thiên nhiên ven b . S' d(ng cá tp  làm thc n cho các loài nuôi rõ ràng là không bn vng, vì v&y nghiên cu tìm ngun thay th cho cá tp là vic cn u tiên gii quyt  t  c s phát trin bn vng ca ngh nuôi bin. )ã có nhng tài liu chng minh r%ng các loi kháng sinh  c s' d(ng nh cht ph( gia cho thc n s- gây ra các dòng vi khun kháng thuc trong t nhiên khi thc n tha/cht thi ca cá có cha kháng sinh ra môi tr ng ngoài và b tích t( li. S phát trin ca bt k0 m
    t dòng kháng thuc nào c$ng gây ra mi nguy v an toàn thc phm, gây bnh cho các loài thy sinh và e da sc kh+e con ng i. S7 d)ng ngun li có hiu qu Trong bi cnh ngành nuôi trng thy sn tip t(c phát trin nhanh thì nhiu ngun li có th s' d(ng  c li b hn ch, vì v&y s' d(ng hiu qu các ngun này là vn  ht sc quan trng. Nói chung a s các mô hình nuôi trng thy sn d ng nh ang  c v&n hành d i mc hiu qu ti u, nguyên nhân ch yu là do thc hành qun lý ch a phù hp. Thí d(, d ng nh rõ ràng là sn l ng tôm tng nhanh trong my nm qua ch yu là do m r
    ng din tích nuôi, trong khi tng hiu qu ca vic s' d(ng t li có vai trò rt m nht. L ng ln con ging kém cht l ng  c th nuôi khin cho t l sng thp và quá trình nuôi gp nhiu ri ro làm tng nhu cu v ging. Vì khó có th ánh giá l ng thc n tha trong ao nuôi và có th thay n c  ci thin cht l ng n c nên ng i nuôi th ng cho n quá mc cn thit. - Ch# nên thay n c khi cn thit và da vào ánh giá cht l ng n c, tình trng áy ao, trong khi ó nhng hot 
    ng này th ng không  c thc hin Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 24
31. - S l ng ln ging kém cht l ng  c th nuôi d n n t l sng thp và quá trình nuôi gp nhiu ri ro làm cho nhu cu v ging cao và kt thúc m
    t vòng lun qun không bn vng - Vì khó ánh giá l ng thc n d tha và có th thay n c  ci thin cht l ng n c ao nuôi, ng i nuôi th ng cho n tha, nh nhng thu nh&n  c qua quan sát nuôi cá tra/ basa, xu h ng chung hin nay là rút ng"n th i gian v( nuôi. Các nghiên cu loài nuôi ã ch# ra r%ng m
    t s mô hình nuôi có hiu qu hn so vi m
    t s mô hình nuôi khác. Do hn ch u vào, nuôi cá n c ngt trong ao th ng  c v&n hành khá hiu qu. Mô hình nuôi nhiu loài và nuôi kt hp ã th hin  c tính hp lý trong s' d(ng tài nguyên và loi b+ bt các cht dinh d .ng tha trong n c  hn ch x' lý môi tr ng. Trng rong và nuôi kt hp nhiu loài trên bin c$ng là các hình thc canh tác s' d(ng tài nguyên có hiu qu. Trng rong s(n Kapaphycus kt hp vi nuôi tôm hùm lng  Khánh Hòa và )m Ni (Ninh Thu&n) ni cha n c thi t các tôm x ra ã có kt qu kh quan. Trng rong câu Glacilaria luân canh trong ao nuôi tôm  Hi Phòng c$ng cho kt qu tt. Mô hình nuôi a loài trong các ao n c l gm cá ch-m, cá rô phi và rong bin c$ng ã ngày càng tr nên ph! bin  Hi Phòng và to ra tim nng ln cho xóa ói gim nghèo. Tuy nhiên cn tin hành nghiên cu th tr ng  h tr u ra cho sn phm. Sc kh,e ng v6t thy sinh và lai tp ngun gien Suy thoái môi tr ng là m
    t trong nhng nguyên nhân trc tip và ln nht gây ra các vn  sc kho1 ca 
    ng v&t thu sinh. Mi liên quan gia bnh t&t và nh h ng tiêu cc ca môi tr ng  c hình thành thông qua m
    t lot các c ch: Ô nhim n c và cht l ng n c b xung cp. Kinh nghim t quá trình nuôi các loài (tôm, cá basa, cá bin, tôm hùm ) ã cho thy hàm l ng NH3 và v&t cht hu c trong ngun n c quá ao ã khin bnh t&t phát sinh. Các tác nhân gây bnh th ng là các loài vi sinh v&t c h
    i (Vibrio sp, Aeromonas sp ). Ngoài ra cht l ng n c xu ôi khi c$ng khin bùng phát các bnh vi rút nh bnh m tr"ng  tôm sú. Thay n c nhiu và không tái s' d(ng n c khin cho mô hình nuôi b lây nhim các tác nhân gây bnh có trong ngun n c hoc  các ký ch trung gian. )iu này càng tr nên áng lo ngi ti nhng vùng có m&t 
    ao nuôi dày c, bnh rt d lây nhim chéo gia các ao và kt qu là bnh dch bùng phát trên din r
    ng nh ã  c ghi nh&n  nhiu ni. S' d(ng con ging và ging b m3 khai thác ngoài t nhiên c$ng có th mang vào h thng nuôi nhiu tác nhân gây bnh. Mc dù có th thc hin các xét nghim vi các loi ging, nh ng s' d(ng các loi 
    ng v&t ã  c gia hóa v n là la chn nên  c u tiên.T ng t nh th, s' d(ng cá tp không qua ch bin to c h
    i cho nhiu tác nhân gây bnh xâm nh&p vào h thng nuôi. Các vn  v sc kh+e 
    ng v&t thu sn ã gây ra nhng t!n tht ln cho ng i nuôi trng thy sn  Vit Nam và d n n vic thc hin các bin pháp  c gi là “Thc hành qun lý tt” hoc “Quy phm thc hành nuôi tt” (BMP/GAP)  c khu vc công c
    ng và khu vc t nhân. Dch chuyn qua biên gii các loài nuôi trng thy sn không có trách nhim, bao gm du nh&p loài ngoi lai và dch chuyn các loài ã có s5n gia các quc gia c$ng khin cho bnh dch bùng phát nh tr ng hp bnh taura  tôm và bnh VNN  cá bin. C$ng cn có m
    t xem xét t ng t v s lai tp các ngun gien. , Vit Nam, nh h ng ca vic các loài nuôi thoát ra bên ngoài n các qun th sinh v&t ngoài t nhiên v n Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 25
32. ch a  c ánh giá m
    t cách y . Tuy nhiên do rt nhiu di chuyn qua biên gii không  c kim soát và các loài nuôi th ng xuyên thoát ra bên ngoài do thc hành qun lý tri nuôi kém, hoc cách x' lý không có trách nhim khi bnh b
    c phát  các giai on u ca chu k0 sn xut khin cho tác 
    ng ca các nhóm gien gây bnh có xu h ng tng lên. An toàn thc ph5m và hóa ch3t Hai vn  v an toàn thc phm cn  c gii quyt ti th i im tr c thu hoch ó là nguy c hóa hc do vic s' d(ng hóa cht và nguy c sinh hc có liên quan n vi khun và ký sinh trùng có th gây bnh cho con ng i t các sn phm thy sn. Ph+ng vn nhng ng i có trách nhim a ph ng và ng i nuôi  a n kt lu&n r%ng ã có m
    t l ng ln hóa cht và kháng sinh  c s' d(ng trong nuôi tôm và nuôi cá. )ôi khi các loi hóa cht ã b cm nh chloramphenicol, nitrofurans và xanh malachite v n còn  c s' d(ng, gây nên phn ng xu ca th tr ng. Mc dù s liu ca các tháng u nm 2006 cho thy vic s' d(ng có gim, các s liu t nm 2003 n nm 2005 ghi nh&n tình trng gia tng s lô hàng b tr li do cha các loi kháng sinh cm (xem Bng 8). M
    t bc tranh t ng t khi nhìn vào s nhim khun. Bng 8 S lô hàng thy sn b tr li t m
    t s n c nh&p khu ln Nc t1 ch i Loi nhi-m b5n 2002 2003 2004 2005 EU Hóa cht 49 10 24 46 Vi sinh v&t 10 9 15 39 M* Hóa cht 1 0 6 17 Vi sinh v&t 18 41 25 29 Canada Hóa cht 7 1 15 54 Vi sinh v&t 23 16 17 12 Hàn Quc Hóa cht 0 0 6 7 Vi sinh v&t 3 3 1 11 T0ng s 111 80 109 215 Ngoài ra, nguy c an toàn thc phm có liên quan n s' d(ng các sn phm có d l ng kháng sinh, xu h ng ti ca các n c nh&p khu là s- b"t u kim tra thc phm nh&p khu v s hin din và mc 
    ca các loài vi khun kháng thuc (vi sinh v&t t!ng s và các tác nhân gây bnh). Nhà chc trách và các n c nh&p khu s- vin c r%ng nhng bin pháp mnh và s tr li các lô hàng có vi phm  c thc hin là  bo v sc kh+e ng i tiêu dùng ca n c h. Ngày càng có nhiu chng c khoa hc ch# ra r%ng các dng khác nhau ca sán lá ã xut hin m
    t cách r
    ng rãi  các loài cá n c ngt quan trng và m
    t s ã lan truyn (mc 
    v n ch a xác nh  c) sang các loài thy sn n c l  Vit Nam. Nhóm ký sinh trùng này gây m
    t s bnh c bit nghiêm trng  )ông Nam Á và có liên quan n nhiu dng ung th gan khác nhau. Con ng i b lây nhim khi s' d(ng thy sn sng hoc nu n ng không k*. Hin nay, vic kim tra ký sinh trùng  các sn phm nuôi trng thy sn ch yu qua ánh giá cm quan. Tuy nhiên, có th d oán tr c r%ng cùng vi s gia tng xut khu các sn phm thy sn n c ngt và các loài thy sn sng, các n c nh&p khu có kh nng s- b"t u kim tra các loi thc phm nh&p khu v s hin din ca nhóm ký sinh này. Chiu h ng gia tng các phát hin d l ng kháng sinh và nhim khun liên quan n an toàn thc phm có th do nhiu nguyên nhân, nh s gia tng sn l ng xut khu hoc yêu cu hàng nh&p khu ngày càng nghiêm ngt hn. Tuy nhiên, nó c$ng ch# ra r%ng nhng vn  v an toàn thc phm trong thy sn phi  c xem xét nghiêm túc và có nhng bin pháp kiên quyt t phía B
    Thy sn/NAFIQAVED  ngn chn tình trng này. Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 26
33. Vn  an toàn thc phm c$ng  c t ra vi s nhim bn ca nhuyn th n lc, các loài này hàng ngày này lc m
    t l ng n c ln  ly thc n. Bt k0 tác nhân gây bnh nào hin din trong vùng n c nuôi u  c tích t( trong chúng. Các nguy c v an toàn thc phm c bit cao i vi nhng loi nhuyn th  c dùng  n sng hoc x' lý nhit không k*. Các loài nhuyn th th ng  c nuôi  các vùng (nh ven b ) ô nhim cao v phân và hóa cht do s x thi n c thi sinh hot ô th và công nghip. Mc dù trên thc t Vit Nam ã xut khu nhuyn th i EU, nhng lo ngi v an toàn thc phm ã khin EU hn ch nh&p khu các loài nhuyn th hai mnh v+ t Vit Nam, trong khi cho phép nh&p khu các sn phm t ng t ca các n c khác nh Thái Lan, Malaysia và Indonesia (Deboyser, 2006), ly i ca Vit Nam nhiu c h
    i th tr ng Li ích xã hi và xóa ói gim nghèo Mc dù rt nhiu vn  môi tr ng ã n!i lên, nghiên cu này kh8ng nh nuôi trng thy sn là m
    t ngành có nhiu tim nng trong xóa ói gim nghèo. Xóa ói gim nghèo có th t  c thông qua 3 c ch chính: - Mang li thu nh&p cho ng i nuôi, c bit vi các mô hình nuôi ph(c v( xut khu - To ra ngun cung cp m cho ng i tiêu dùng trong và ngoài ngành nuôi trng thy sn - )em li c h
    i vic làm cho rt nhiu h
    nghèo Nm 2005, thu nh&p t xut khu thy sn t 2,65 t USD, riêng ngành tôm ã chim ti 1,3 t USD trong ó nhng ng i nuôi quy mô nh+ có vai trò rt quan trng, sn xut ra khong 3/4 t!ng sn l ng tôm nuôi. Nuôi cá basa c$ng óng góp ln cho kim ngch xut khu, vi giá tr 320 triu USD nm 2005 (MOFI, 2005c). Ngoài vic to ra thu nh&p thông qua sn xut các sn phm xut khu, nuôi trng thu sn c$ng ang gia tng các mt hàng ph(c v( th tr ng n
    i a. ) có th xoá ói gim nghèo và ti u hoá li ích xã h
    i t nuôi trng thu sn cn rút kinh nghim t nhng vùng nuôi có nhiu ao nuôi ang b b+ hoang do chn sai a im và qun lý kém. Bên cnh ó cn có chính sách h tr nhng ng i sn xut quy mô nh+ tip c&n vi các ngun vn tín d(ng  có th u t thích áng cho sn xut tránh nhng gây ra vn  v th tr ng nh tr ng hp tht cá da trn có màu vàng do thc n không phù hp. Mc dù kh nng  thu ngoi t ca ngh nuôi tôm và nuôi cá basa ã  c khai thác  mc 
    khá cao, xut khu nhuyn th và rong bin có m
    t tim nng rt ln  phát trin hn na trong th i gian ti nu nh có ngun cung cp ging bn vng, nhng vn  v an toàn thc phm và th tr ng  c quan tâm y   tránh tình trng giá bán ti tri thp nh tr ng hp ng i trng rong  Hi Phòng ã gp phi. Nuôi cá n c ngt cho tiêu dùng trong n c có óng góp rt ln vào cung cp m cho các c
    ng ng  nông thôn. Cho n nay, an toàn thc phm d ng nh ch#  c t nng i vi các sn phm xut khu và rt ít  c chú ý i vi hàng tiêu dùng trong n c. Do tiêu dùng các sn phm nuôi trng thy sn trong n c ang tng lên rt cao, cn phi quan tâm hn n an toàn thc phm cho các sn phm tiêu th( trong n c. Ngành nuôi trng thy sn không ch# là m
    t ngành to ra nhiu vic làm, em li công vic cho trên 2 triu ng i (MOFI, 2006b) mà còn cung cp thu nh&p thay th cho các c
    ng ng chu tác 
    ng t vic thành l&p các khu bo tn bin. Mc dù nuôi trng thy sn ã chng minh  c kh nng mang li li ích v mt xã h
    i và xóa ói gim nghèo, ngh này v n gây nên nhng mâu thu n xã h
    i vi nhng ng i cùng s' d(ng chung tài nguyên khác và gia nhng ng i tham gia vào các loi hình nuôi trng thy sn khác nhau. Mn hóa n c ngm và các ngun n c ngt ã mang li nhiu tác 
    ng tiêu cc cho ng i Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 27
34. canh tác nông nghip và các c
    ng ng  nông thôn nói chung. V trí t lng không phù hp to nên mâu thu n gia nuôi lng bin vi du lch, v&n ti thy và ánh b"t thy sn. Trong n
    i b
    ngh nuôi trng thy sn, ng i nuôi tôm hùm lng ã quy trách nhim cho ng i nuôi tôm v s gia tng các v( tôm hùm cht. Tt c các vn  trên nên  c gii quyt b%ng vic xây dng k hoch phát trin hoàn ch#nh và s kt hp gia ph ng pháp qun lý trên c s c
    ng ng và ng qun lý trong s' d(ng tài nguyên. 1.3.4 Nhng tn tht do các vn  môi trng Nhng t!n tht do tác 
    ng tiêu cc ca môi tr ng n nuôi trng thu sn và tác 
    ng tiêu cc ca nuôi trng thu sn n môi tr ng là rt ln, ó chính là nhng 
    ng lc kinh t quan trng thúc y s thay !i trong qun lý môi tr ng. Trung bình hàng nm có khong 25-30% ng i nuôi tôm  Vit Nam b thua l (Sinh, 2004). Ô nhim ngun n c do nuôi tôm d n n t gây ô nhim ca các ao nuôi và bnh dch bùng phát khin cho m
    t s t#nh nh Khánh hoà có n 70-80% ao tôm b b+ hoang trong nm 2006, tng 50% so vi nm 2005. , ng b%ng Sông C'u Long có n hn 60% h
    nuôi tôm b n nn t các ngun tín d(ng, vi khon n trung bình ca m
    t h
    khong 20 triu ng (Sinh, 2005). Chi phí hoá cht bao gm thuc kháng sinh  phòng tr bnh tôm chim khong 14-15% t!ng chi phí cho nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh  ng b%ng sông C'u Long. Ngoài vic nuôi cá basa ang b nh h ng bi th tr ng, các tác 
    ng môi tr ng nh ô nhim ngun n c c$ng là m
    t tr ngi cho ngh này. Nm 2006  An Giang có khong 1.200 lng ã ngng nuôi theo nh thông báo ca UBND t#nh An Giang. Nuôi cá lng trên bin c$ng tri qua thc trng bi át t ng t, mc dù các du hiu u tiên ca s suy thoái môi tr ng mi b"t u l
    ra ã có hn 1/3 ng i nuôi  c ph+ng vn tr l i là b thua l . Bên cnh ó, nhìn vào ch# tiêu  ra cho nuôi cá bin, hin ch# t ch a n 2% sn l ng k hoch n nm 2010, d ng nh nuôi cá bin s- là ngành tip theo chu các tác 
    ng v môi tr ng và kinh t xã h
    i 1.3.5 Tri n vng  n nm 2010 Do các tác 
    ng tiêu cc và các t!n tht ã trình bày  trên, các vn  v môi tr ng phi  c gii quyt úng mc  có th t  c ch# tiêu k hoch  ra theo quan im phát trin bn vng. Bng 9 d i ây trình bày m
    t s ch# tiêu u vào cn có và d kin nhng t!n hi v môi tr ng  thc hin k hoch  ra cho nm 2010. Bng 9 7c tính các yu t u vào và l ng cht thi to ra ca các loài nuôi trng thu sn nm 2010 Các ch2 s n v/ Tôm Cá bi(n Nhuy-n th( Sn l ng d tính Tn 400.000 200.000 380.000 Nhu cu ging triu ging/nm 62.265 400 11.000 FCR (H s thc n) 1,5 13,6 Thc n (cá tp cho Tn/nm 600.000 2.720.000 nuôi bin) Ch3t thi Ô nhim nc Ni-t Tn/nm 15.960 Pht-pho Tn/nm 1.120 Cht thi rn Ni-t Tn/nm 14.160 Pht-pho Tn/nm 9.100 Ph
    n 1- Hng dn ngành Trang 28