Hiện tượng đua xe trái phép dưới góc nhìn của tâm lý học đám đông

Nội dung text: Hiện tượng đua xe trái phép dưới góc nhìn của tâm lý học đám đông

1. Hiện tượng đua xe trái phép dưới góc nhìn của tâm lý học đám đông Nguyễn Thị Bích Hằng* Tóm tắt: Đua xe trái phép là một hiện tượng đặc biệt; đã và đang diễn ra tại các thành phố lớn ở nước ta; cho đến nay luôn làm đau đầu các nhà chức trách, các bậc phụ huynh và cộng đồng xã hội, là một vấn nạn chưa có giải pháp khắc phục hữu hiệu. Hiện tượng đua xe trái phép cần được lý giải dưới góc độ của nhiều khoa học khác nhau, như kinh tế học, chính trị học, luật học, văn hóa học, xã hội học, tâm lý học Nhìn dưới góc độ của tâm lý học đám đông, nguyên nhân của hiện tượng đua xe trái phép là có số đông người có cùng sở thích đua xe, có sự lây nhiễm hay lây lan của sở thích đua xe, có sự ám thị bởi các cá nhân trong đám đông đua xe. Để khắc phục vấn nạn này cần xử lý ngăn chặn ngay từ khi hình thành đám đông đua xe trái phép; cần tạo sân chơi lành mạnh cho giới trẻ tham gia vào các cuộc đua xe và các cuộc đua khác có tổ chức quy củ, lành mạnh; cần bổ sung các điều luật theo hướng quy định chặt chẽ hơn, nghiêm minh hơn, đảm bảo tính chất răn đe cao hơn đối với hành vi đua xe trái phép; cần khai thác phát huy điểm tích cực của tâm lý đám đông, phát huy loại hình phong trào tập thể trong giới trẻ. Từ khóa: Tâm lý học; tâm lý đám đông; đua xe trái phép. 1. Mở đầu niên, đứng hai bên đường hò la, cổ vũ, Trong những năm vừa qua, các phương khích lệ những người đua xe. Những tiếng tiện truyền thông đại chúng ở Việt Nam reo hò cổ vũ đó đã làm tăng sự phấn khích, thường xuyên phản ánh hiện tượng hàng sự cuồng loạn của những người đua xe, bất trăm thanh thiếu niên tụ tập thành từng chấp nguy hiểm đến tính mạng của mình và đoàn trên một số tuyến đường ở các thành những người đi đường. Đua xe trái phép là * phố lớn, các khu đô thị, vào những ngày vấn nạn của xã hội. Tuy các cơ quan chức cuối tuần hoặc các ngày lễ lớn để đua xe năng đã thực hiện nhiều giải pháp ngăn trái phép. Các đối tượng này được gọi là chặn song vấn nạn này vẫn không suy giảm các “quái xế”, “anh hùng xa lộ” hoặc “bão mà có chiều hướng gia tăng. Hiện tượng đêm”. Họ la hét, lạng lách, đánh võng, chạy đua xe trái phép cần được nhìn nhận dưới với tốc độ cao, gây rối trật tự công cộng, góc độ của nhiều môn khoa học xã hội gây nguy hiểm cho bản thân, gây ra nhiều (kinh tế học, chính trị học, luật học, văn hóa tai nạn cho người đi đường. Ngoài những học, xã hội học, tâm lý học ). Bài viết này thanh thiếu niên trực tiếp tham gia đua xe phân tích hiện tượng đua xe trái phép dưới trái phép, còn có một số lượng rất lớn người (*) Tiến sĩ, Trường Đại học Hà Tĩnh. ĐT: 0912136548. bên ngoài, mà phần lớn cũng là thanh thiếu Email: hang.nguyenthibich@htu.edu.vn 48
2. Nguyễn Thị Bích Hằng góc độ của tâm lý học đám đông với mong chóng rơi vào một tình trạng rất giống tình muốn góp thêm vào những góc nhìn đa trạng bị thôi miên ở trong tay người thôi chiều để có những giải pháp ngăn chặn miên. Mọi tình cảm và tư tưởng của anh ta phòng ngừa hữu hiệu. đều bị nhà thôi miên hướng theo một chiều 2. Tâm lý đám đông nhất định. Tâm lý đám đông được hình thành dưới áp lực của số đông; có tính lây Tâm lý học đám đông là một chuyên lan hay lây nhiễm trong đám đông; có tính ngành của tâm lý học xã hội, nghiên cứu về dễ bị gợi ý hay tính dễ bị ám thị của cá tâm lý và hành xử của một người bình nhân trong đám đông. Một trong những thường trong những hoạt động mang tính điểm dễ nhận thấy ở đám đông là tính bốc chất tập thể. Tâm lý đám đông (crowd đồng, tính dễ thay đổi và dễ bị kích động. psychology) còn được gọi là tâm lý bầy đàn Le Bon cho rằng, đám đông hầu như bị vô (herd mentality) hay tâm lý nhóm (group thức dẫn dắt; cá nhân khi đứng riêng thì có psychology) v.v Tâm lý học đám đông lần khả năng làm chủ những phản xạ của mình, đầu tiên được nghiên cứu bởi G. Le Bon nhưng khi ở trong đám đông sẽ không có (nhà tâm lý học xã hội Pháp) với tác phẩm được những phản xạ đó. Le Bon viết: “Cá Tâm lý học đám đông (1895), W.Trotter nhân đơn độc cảm thấy rõ rằng anh ta không (nhà tâm lý học người Anh) với tác phẩm thể một mình đốt cháy được lâu đài, cướp phá Bản năng bầy đàn trong thời bình và thời cửa hàng, và nếu anh ta định làm việc đó, thì chiến (1905), Mc. Dougall (nhà tâm lý học anh ta sẽ dễ dàng cưỡng lại được ý đồ của người Mỹ) với tác phẩm Tâm trí nhóm mình. Nhưng khi là bộ phận của đám đông, (1920) và S.Freud (nhà Phân tâm học người anh ta có ý thức về quyền lực mà số đông đem Áo) với tác phẩm Tâm lý đám đông và phân lại cho mình, và chỉ cần gợi ý cho anh ta ý tích cái tôi (1922). Đó là những tác phẩm tưởng về sự giết người và cướp phá là anh ta kinh điển về lĩnh vực tâm lý đám đông. Sau lập tức ngả theo ý đồ ấy” [1, tr.59 - 60]. này có rất nhiều nghiên cứu khác về tâm lý Một trong những tính cách chung của đám đông trong hoạt động tài chính, thương đám đông là tính dễ bị gợi ý. Sự gợi ý lan mại, quảng cáo marketing, thị trường buôn tỏa rất nhanh như một sự lây nhiễm trong bán, thị trường chứng khoán v.v đám đông, nó đưa tình cảm và tư duy của Điểm nổi bật của đám đông là dù mỗi cá đám đông theo một chiều hướng nhất định. nhân có đặc điểm, đời sống nghề nghiệp, cá Một gợi ý được đưa ra, qua sự lây nhiễm, tính, trí tuệ khác nhau, thì khi tập hợp lại nó áp đặt vào bộ não của tất cả các cá nhân thành đám đông, họ vẫn có chung một tâm trong đám đông và ngay lập tức định hướng hồn tập thể. Tâm hồn tập thể làm cho họ được thiết lập theo gợi ý và biến đổi thành suy nghĩ và hành động theo một cách hoàn hành động của chung đám đông. Đám đông toàn khác với cách mà từng cá nhân riêng lẻ dễ tuân theo sự gợi ý, những hình ảnh được vẫn suy nghĩ và hành động. Nếu cá nhân bị gợi lên trong tâm trí thì được đám đông coi chìm đắm trong một đám đông thì sẽ nhanh là hoàn toàn đúng đắn. Cá nhân không còn 49
3. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 6(103) - 2016 suy xét gì, họ hoàn toàn tin vào sự gợi ý Thứ nhất, có số đông người có cùng sở một cách nhẹ dạ và mù quáng. thích đua xe. Nếu chỉ với vài người có cùng Theo Freud, các cá nhân trong đám sở thích đua xe (muốn có cảm giác mạnh, đông đều hành động từ vô thức; có cùng cảm giác say tốc độ cao, cảm giác “iêng sở thích, có cùng một sự đam mê; trong hùng” của đua xe) gặp nhau thì không tạo đám đông mỗi cá nhân luôn chấp nhận và ra được nhóm đua xe. Nhưng khi có thêm hấp thụ những tác động của cá nhân khác người có cùng sở thích đua xe thì độ phấn ảnh hưởng tới mình, đồng thời cũng tác khích càng gia tăng và đến một lúc nào đó, động ngược lại ảnh hưởng tới cá nhân khi có sự khởi xướng, thì hiện tượng đua xe khác [6, tr.134]. Phân tích của Freud sẽ bột phát khởi động. Càng có thêm người tương tự như quan niệm của người Việt tham gia đua xe, sự phấn khích càng cuồng Nam chúng ta trong ngạn ngữ “đồng nhiệt, lúc đó mọi hành động, mọi suy nghĩ thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”. của cá nhân đều hòa vào hành động chung Ngạn ngữ này có thể được hiểu là: những của đám đông đua xe. Họ cậy có số đông vật có cùng tiếng thì cùng đáp lại với nhiều người tham gia đua xe mà thấy mình nhau, người hay vật có cùng bản chất thì có sức mạnh dường như là vô địch, không ứng hiệp nhau; những vật có cùng khí còn sợ cảnh sát giao thông, không còn sợ chất thì tìm đến nhau, những người có ý tới nguy hiểm tính mạng cho bản thân và chí, sở thích giống nhau thì tìm đến kết cho người đi đường. Họ thả lỏng cho bản hợp nhau. năng của mình. Các hành động la hét, rú ga, bốc cao đầu xe, nằm ra xe, lái xe bằng chân, 3. Nguyên nhân của hiện tượng đua xe lạng lách, đánh võng đều là những hành trái phép động xuất phát từ tâm lý đám đông. Nếu Cái gì là nguyên nhân hay động lực tạo mỗi người đứng riêng một mình thì sẽ nên hiện tượng đua xe trái phép? Cái gì là không thể có các hành động như vậy (dù họ động lực lôi kéo số đông người trẻ tuổi có nghĩ tới các hành động đó thì họ cũng sẽ tham gia đua xe trái phép và số đông người kìm nén được). Như vậy số lượng người khác đứng reo hò cổ vũ? Nguyên nhân hình của đám đông càng gia tăng thì càng khích thành đám đông được xác định là do tâm lý lệ cá nhân hòa vào đám đông và càng giảm đám đông (tâm lý này được hình thành dưới đi sự kìm nén của cá nhân. Freud viết: “Các áp lực của số đông; có tính lây lan hay lây cá nhân càng ít có xu hướng kìm nén nhiễm trong đám đông; có tính dễ bị gợi ý chúng, nếu đám đông là vô danh, kéo hay tính dễ bị ám thị của cá nhân trong đám theo là vô trách nhiệm. Ý thức về trách đông). Đám đông đua xe trái phép cũng là nhiệm, điều luôn ngăn giữ những cá một đám đông nên cũng có tâm lý đám nhân, đã biến mất hoàn toàn khi họ hòa đông như vậy. Sự hình thành đám đông đua vào trong đám đông” [6, tr.117]. xe trái phép dưới góc độ của tâm lý học Thứ hai, có sự lây nhiễm hay lây lan của đám đông có ba nguyên nhân chính sau. sở thích đua xe. Mỗi cá nhân trong đám 50
4. Nguyễn Thị Bích Hằng đông nhìn nhau và bắt chước nhau hành xe vào người đi đường. Họ chẳng còn sợ động. Họ dễ dàng quên đi chính mình mà hãi nếu đến lượt mình gặp nạn như vậy. chỉ nghĩ về đám đông và sẵn sàng hy sinh Thứ ba, có sự ám thị bởi các cá nhân quyền lợi riêng cho quyền lợi đám đông. trong đám đông đua xe. Các cá nhân trong Đó là điểm trái ngược với bản tính cá nhân đám đông đua xe có những nét cá tính đặc mà con người hầu như chỉ có thể làm được biệt, nhiều khi mâu thuẫn hẳn với cá tính khi nó là một bộ phận của đám đông. Freud bình thường của họ (khi họ sống riêng lẻ viết: “Họ không ý thức được việc làm của một mình). Đó là do họ bị ám thị bởi những họ nữa. Họ cũng như người bị thôi miên người trong đám đông đua xe. Sự ám thị có (hypnoses), một vài năng lực bị tiêu hủy thể đưa một người vào trạng thái quên hẳn trong khi một vài năng lực khác có thể bị ý thức nhân tính, họ vâng theo mọi cách sai phấn khích đến tột độ. Ảnh hưởng thôi bảo của người ám thị hay người thôi miên miên có thể thúc đẩy họ hùng hổ đâm đầu và làm những việc trái hẳn với tính cách và làm một số việc. Đám đông còn hùng hổ thói quen của họ. Điều này như Freud viết: lao mình vào mạnh hơn trường hợp người “Cá nhân chìm vào một đám đông hiếu bị thôi miên” [6, tr.114]. Trong đám đông động, chẳng bao lâu sự hăng say của đám đua xe trái phép, sở thích đua xe lây lan, lây đông sẽ ngấm vào họ và còn nhiều lý do nhiễm nhanh chóng lan tỏa từ người này khác nữa, họ bị lôi cuốn vào một trạng thái đến người khác, từ những người tham gia đặc biệt rất gần với trạng thái mê hoặc bị đua xe tới những người xem đua xe, rồi tất thôi miên chẳng khác nào bị thôi miên thật. cả bị lôi cuốn vào đám đông đua xe, từ đó Đời sống tâm trí của người bị thôi miên đã số lượng người tham gia mỗi lúc một gia tê liệt hẳn, họ trở thành nô lệ mọi hoạt động tăng. Thông thường, lúc đầu những người tiềm thức do ông thầy thôi miên điều khiển đến tham gia đua xe là chưa nhiều, nhưng theo ý muốn của ông thầy. Nhân tính ý thức sau đó, số lượng gia tăng tới hàng chục, bị tiêu hủy, ý thức và sự phân biệt phải trái thậm chí hàng trăm, hàng nghìn. Đó là do cũng bị tiêu hủy theo. Tình cảm và ý tưởng sở thích đua xe đã lây lan, lây nhiễm nhau. bị hướng về một chiều định đoạt bởi ông Hầu như những người tham gia không hề thầy thôi miên” [6, tr.114]. Trong đám đông quen biết nhau, nhưng họ dễ dàng trở nên đua xe, mỗi người suy nghĩ hoàn toàn tuân thân thiết với nhau. Trong đám đông đua theo sự chỉ huy, dẫn dắt của người thôi xe, người ta bắt chước nhau từng lời nói, cử miên; họ lao vào tham gia đua xe một cách chỉ, hành động, họ không còn ý thức được điên cuồng và mê muội. Sự gợi ý từ “ông các hành động của riêng mình nữa, họ bị thầy thôi miên” lan tỏa nhanh chóng trong thôi miên lẫn nhau. Họ phấn khích đến tột đám đông đua xe. Nó hướng tình cảm, tư độ khi họ cuồng điên la hét, rú ga, lạng duy của mọi người trong đám đông vào một lách Họ để mặc những người trong đám điểm chung nhất, cuốn hút họ vào vòng đông đua xe gặp nạn như đâm đầu vào cột xoáy của cơn lốc phấn khích. Tinh thần của điện, húc nhau đổ xe giữa đường hoặc tông các cá nhân tham gia trong đám đông đua 51
5. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 6(103) - 2016 xe luôn ở trong trạng thái sẵn sàng đợi lệnh. đám đông, kẻ ngu dốt và nhà bác học đều Một sự gợi ý được đưa ra từ người cầm đầu không có khả năng nhận xét” [5, tr.64]. đám đua xe hay một lời gào thét hò la của Trong đám đông đua xe, chúng ta thấy, các người bên cạnh sẽ tác động ngay đến các cá cá nhân trong đám đông đều là những người nhân trong đám đông đua xe; gợi ý đó biến có cùng sở thích say mê cảm giác mạnh, thành hành động chung của đám đông đua say mê cảm giác của tốc độ cao trên xe, say xe. Từ gợi ý đó, hàng chục và hàng trăm mê những hành động mang tính chất “iêng người có thể đua xe ào ạt như cơn lốc, hò la, hùng”, say mê những hành động để cho lao xe như điên dại trên đường phố, bất chấp người khác phải nể phục Sự say mê này mọi hậu quả có thể xảy ra. Khi đó (như Le thể hiện ở các mức độ khác nhau, hoặc là Bon và Freud đã nói), dù đốt cháy một tòa thích được xem, được hò la cổ vũ, cao hơn lâu đài hay thực hiện những hành động điên nữa là thích được tham dự vào đua xe. Vì cuồng khác (như cướp phá cửa hàng, đập vậy, khi nghe tin có cuộc đua xe thì họ háo phá đốt xe ô tô), đám đông cũng sẵn sàng hức và thông báo cho nhau cùng đến dự. Do làm một cách dễ dàng, họ tin tưởng hoàn đó, số lượng những người ham thích đua xe toàn vào sự gợi ý một cách mù quáng. mỗi lúc một gia tăng, lực lượng tham gia Trong đám đông đua xe thường có cả đua xe mỗi lúc một lớn mạnh, sự phấn những cô gái, lúc bình thường những cô gái khích của đám đông càng tăng cao. Khi này không có những hành động điên cuồng những người cùng ham thích đua xe đến với như vậy. Họ cũng la hét, nằm rạp sau xe, nhau, họ hồ hởi vui mừng, họ nhìn nhau ganh đua các tư thế khó, nguy hiểm cùng với xem ai “mode” hơn, “iêng hùng” hơn để bắt những cặp đôi trên xe khác và phối hợp với chước. Thế rồi, họ cuốn hút nhau vào cơn bạn trai ấn chân chống xuống mặt đường gây lốc đua xe, họ hò reo, la hét, lạng lách, đánh tóe lửa, tạo ra sự phấn khích chung cho cả võng bất chấp mọi nguy hiểm. Sự phấn đoàn đua. Trong đám đông đua xe còn có rất khích của đám đông đua xe càng gia tăng nhiều thiếu niên là học sinh phổ thông. Sự khi có tiếng reo hò cổ vũ của đám người phấn khích liều lĩnh của những thiếu niên này đứng xem hai bên đường. Sự cổ vũ đó càng nhiều khi còn hơn cả các bậc đàn anh trong khích lệ những người đua xe ganh đua nhau đoàn. Như vậy, mọi cá nhân trong đám đông hơn, thực hiện những tư thế khó hơn, những đua xe dù là nam hay nữ, là thanh niên hay động tác khó hơn, nguy hiểm hơn trên xe. thiếu niên, là người có học hành hay không Họ cho rằng, càng có nhiều động tác khó học, hoàn toàn không còn lý trí khi tham gia hơn, nguy hiểm hơn, thậm chí kề cận giáp vào đám đông đua xe. Họ chỉ là những người gianh với tai nạn thì mình càng anh hùng máy vô tri vô giác, chịu sự ấn nút điều khiển hơn và càng được ngưỡng mộ hơn. Thế là, của kẻ cầm đầu hay bắt chước hành động điên họ lao như con thiêu thân, họ không còn cuồng chung của cả đám đông đua xe. Đúng là chính họ nữa. Freud viết: “Đám đông như Le Bon đã viết: “Khi con người nằm trong dễ xách động và dễ khích động, không ý 52
6. Nguyễn Thị Bích Hằng thức được mình mà cũng không biết tự thức, cần có những giải pháp riêng mang trọng, không có tinh thần trách nhiệm vì tính đặc thù của tâm lý học đám đông. Từ cảm thấy mình mạnh mà dám làm đủ mọi góc độ của tâm lý học đám đông có thể nêu việc xấu xa, những việc ấy chỉ người có một số giải pháp như sau: quyền hành tuyệt đối và vô trách nhiệm Một là, xử lý ngăn chặn ngay từ khi hình mới dám làm. Đám đông cũng xử sự như thành đám đông đua xe trái phép. Cộng đứa trẻ mất dạy hay người mọi rợ mê đồng, gia đình, nhà trường, đặc biệt là cơ muội không ai canh chừng và lọt vào một quan quản lý trật tự xã hội, cần ngăn chặn nơi xa lạ hẳn với họ. Trong những trường ngay từ khi mới có dấu hiệu tập trung và hợp trầm trọng hơn, đám đông xử sự như khởi phát đua xe. Những ngày nghỉ cuối một đàn thú rừng chứ không phải là một tuần, những ngày lễ lớn, những ngày có các đoàn người nữa” [6, tr.131]. trận bóng đá hấp dẫn, những đêm hội ở các Khi hòa vào đám đông đua xe, mọi cá đô thị lớn, những lúc trước, trong và sau nhân có những hành động như những con các cuộc vui; đó là những thời điểm thanh thú trong một đàn thú và cả đám đông thiếu niên có điều kiện tập trung đông đúc. trông như một đàn thú ô hợp chạy trên Khi tập trung đông như vậy, trong đám đường. Đám đông la hét, rú ga điên loạn, đông dễ xuất hiện những sự gợi ý, những nẹt pô, ấn chân chống gây tóe lửa, lạng thách đố, những xúi bẩy, những kích động lách đánh võng. Họ phấn khích khi thấy về một cuộc đua xe tốc độ cao để tranh tài, người hai bên đường hò reo cổ vũ tán thử sức với những giải thưởng lớn. Lúc này thưởng họ. Họ phấn khích sung sướng khi cơ quản quản lý trật tự xã hội (cụ thể là thấy những người già, những người phụ nữ, công an, đội an ninh trật tự, đội thanh niên những trẻ em chạy xe trên đường giật mình tự quản các cấp) cần có biện pháp ngăn sợ hãi, vì tiếng gầm rú ghê rợn mà ngã quay chặn ngay bằng những thông báo phát trên ra đường bị tai nạn. Họ càng phấn khích và loa đài hoặc trực tiếp tại những nơi tập không hề run sợ, không hề dừng lại, khi trung chuẩn bị khởi phát đua xe. Các thông thấy bạn đua xe đâm đầu vào cột điện vỡ báo tập trung vào kêu gọi, giải thích, vận sọ, què chân. Khi gặp cảnh sát chặn đoàn động, phân tích sự nguy hiểm của đua xe. xe, họ sẵn sàng lao xe cảnh sát như con Những thông báo này còn góp phần vào hạn thiêu thân mà chẳng hề sợ hãi. Hành chế và ngăn chặn sự đồng tình, sự lây lan động như vậy của đám đông đua xe làm lây nhiễm và tính dễ bị gợi ý hay tính dễ bị náo loạn bầu trời đêm trong lành, đúng ám thị của cá nhân trong đám đông đang là hành động của một bầy thú điên loạn. chuẩn bị tham gia hoặc cổ vũ đua xe trái 4. Giải pháp nhằm giảm thiểu vấn nạn phép. Cần trực tiếp ngăn chặn bằng việc đua xe trái phép tạm giữ những kẻ cầm đầu, những kẻ đi xúi Để có những giải pháp giảm thiểu vấn giục, vận động, kích động mọi người tham nạn đua xe trái phép, ngoài những giải pháp gia đua xe. Những kẻ này chính là ngòi nổ kinh tế, chính trị, pháp luật, văn hóa, nhận của một cuộc đua xe. Khi không còn ngòi 53
7. Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 6(103) - 2016 nổ nữa, cuộc đua xe trái phép sẽ khó khởi như các môn thể thao khác. Ở nhiều địa phát. Đồng thời cần khẩn trương giải tán phương phía Nam đã có kinh nghiệm tổ đám đông đua xe và đám đông cổ vũ đua chức các cuộc đua truyền thống không kém xe, kể cả những nhóm người hiếu kỳ đứng phần hấp dẫn như đua bò ở An Giang, đua xem đua xe. Kiểm soát những con đường sẽ ghe ngo ở Sóc Trăng. Đó là những bài học đua xe bằng ngăn rào cản đường, cấm các quý khi tổ chức các cuộc đua xe. phương tiện giao thông lưu hành Ba là, cần bổ sung các điều luật theo Hai là, tạo sân chơi lành mạnh cho giới hướng quy định chặt chẽ hơn, nghiêm minh trẻ tham gia vào các cuộc đua xe và các hơn, đảm bảo tính chất răn đe cao hơn đối cuộc đua khác có tổ chức quy củ, lành với với hành vi đua xe trái phép. Bộ luật mạnh. Những môn thể thao cảm giác mạnh Hình sự năm 1999, trong đó có xử lý hành như đua xe ô tô công thức 1, công thức 2, vi đua xe trái phép, ban hành trong thời đua xe mô tô tốc độ cao, đua mô tô địa gian đã lâu, quá xa với thực tiễn xã hội hiện hình của nước ngoài trên các phương tiện nay. Với việc xử lý vấn nạn đua xe trái thông tin đại chúng, luôn là điều hấp dẫn phép thì bộ luật đó còn tồn tại nhiều vướng cuốn hút phần lớn giới trẻ Việt Nam. mắc. Cụ thể là, mức phạt tiền cho người Những nước láng giềng như Thailand, phạm tội đua xe trái phép còn rất thấp, Malaysia đều có những cuộc đua thể thao không mang tính răn đe cao; trong quy định như vậy. Thế nhưng ở Việt Nam, sau 30 về tịch thu xe đua trái phép, chỉ tịch thu xe năm đổi mới hội nhập và là một nước có số của chính chủ là người đua xe, còn xe lượng mô tô đứng hàng đầu thế giới, vẫn không phải là của người đua xe thì lại chưa hề có một dạng thể thao nào tương tự không tịch thu; còn có sự nhầm lẫn do như thế. Đua xe trái phép là không tốt. không có ranh giới giữa tội gây rối trật tự Nhưng đua xe có tổ chức là một dạng thể công cộng với tội đua xe trái phép v.v Do thao cảm giác mạnh như bất kỳ cuộc đua xe mô tô nào trên thế giới. Trong khi những bất cập như vậy, cần thiết phải bổ sung một cuộc đua xe ở nước ngoài ngày càng lôi số điểm trong bộ luật Hình sự về hành vi cuốn giới trẻ, nhưng lại không có tổ chức đua xe trái phép. Cần bổ sung thêm tình tiết đua xe bài bản cho giới trẻ thì việc đua xe tăng nặng hình phạt với những trường hợp trái phép dễ xảy ra. Việc tổ chức các cuộc đua xe ở khu đông dân cư và đối tượng đua đua mô tô như là một môn thể thao của xe sử dụng bia rượu hoặc chất kích thích quốc gia là cần thiết. Đối với môn thể thao như ma túy, ma túy đá. Cần bổ sung quy này, không nhất thiết Nhà nước phải đứng định về tịch thu tất cả các phương tiện xe ra tổ chức, mà có thể xã hội hóa. Cần dành đua của người tham gia đua xe trái phép, những khu vực riêng, có thể là lâu dài hoặc không phân biệt chính chủ hay không chính tạm thời định kỳ, cho những đường đua xe chủ. Cần tăng thêm thời gian phạt tù đối với tại các địa phương. Nên tổ chức các giải các đối tượng gây ra tai nạn trực tiếp và các đua xe cấp tỉnh, cấp vùng và cấp quốc gia trường hợp tái phạm nhiều lần. 54
8. Nguyễn Thị Bích Hằng Bốn là, khai thác phát huy điểm tích cực tượng xã hội khác cần được lý giải dưới góc của tâm lý đám đông, phát huy loại hình độ tâm lý học đám đông. Việc xem xét hiện phong trào tập thể trong giới trẻ. Tâm lý tượng đua xe trái phép cho phép chỉ ra toàn đám đông là một hiện tượng tâm lý khách diện hơn các nguyên nhân xuất hiện hiện quan, nó vừa có mặt tiêu cực vừa có mặt tượng này, từ đó có các giải pháp toàn diện tích cực. Hiểu theo nghĩa rộng thì các hơn trong việc giải quyết vấn nạn đó, thậm phong trào quần chúng, các phong trào của chí có thể làm cho nó thay đổi tính chất từ thanh thiếu niên, các cuộc vận động hiện tiêu cực trở thành tích cực. nay đều là tập hợp của đám đông, song những hành động của đám đông này là tích cực, có tổ chức. Trong cộng đồng, trong Tài liệu tham khảo nhà trường cần tổ chức nhiều các phong [1] Lưu Phóng Đồng (1994), Triết học trào thi đua tập thể rèn luyện sức khỏe, các phương Tây hiện đại, t.4, Nxb Chính trị giải thể thao, các môn thi đấu phong trào để quốc gia, Hà Nội. cuốn hút thanh thiếu niên lôi kéo họ tránh xa những hấp dẫn của các trò chơi, các [2] Nguyễn Thị Bích Hằng (2015), Lối sống game, các cuộc đua xe trái phép. Thực chất tiêu cực của một bộ phận giới trẻ Việt các cá nhân điển hình, các cá nhân tích cực Nam hiện nay dưới lăng kính học thuyết trong các phong trào này là những người hành vi con người của Freud, Luận án tiến “khởi xướng”, những người “đầu đàn” của sĩ Triết học, Học viện Chính trị quốc gia đám đông. Theo tâm lý đám đông, các cá Hồ Chí Minh. nhân trong đám đông phong trào sẽ dễ dàng [3] Vũ Đình Lưu (1969), Phân tâm học áp hướng theo những cá nhân điển hình, tích dụng vào việc nghiên cứu các ngành học cực này. Các phong trào vận động thanh vấn, Nxb Tổ hợp Gió, Sài Gòn. thiếu niên tham gia các hoạt động tập thể, [4] Phạm Hồng Tung (2011), Thanh niên và tích cực, lành mạnh theo những quy luật lối sống của thanh niên Việt Nam trong của tâm lý đám đông sẽ là một yếu tố quan quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế, trọng để giảm thiểu những hành vi tiêu cực Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. trong lối sống của giới trẻ nói chung và những hành vi tiêu cực nói riêng của vấn [5] Gustave Le Bon (2006), Tâm lý học đám nạn đua xe trái phép hiện nay. đông, Nxb Tri thức, Hà Nội. 5. Kết luận [6] S.Freud (1969), Nghiên cứu phân tâm học, Đua xe trái phép là một vấn nạn trong Nxb An Tiêm, Sài Gòn. công tác quản lý xã hội ở nước ta. Hiện [7] S. Freud, (1995), Psychological writings tượng đua xe trái phép cũng như nhiều hiện and letters, Continuum Press, New York. 55