Hiện trạng, xu thế và khả năng phục hồi đa dạng sinh học rạn san hô ở vịnh Nha Trang

Nội dung text: Hiện trạng, xu thế và khả năng phục hồi đa dạng sinh học rạn san hô ở vịnh Nha Trang

1. Tuy n T p Nghiên C u Bi n, 2015, tp 21, s 2: 176-187 HI N TR NG, XU TH VÀ KH N NG PH C H I A D NG SINH H C RN SAN HÔ V NH NHA TRANG Hoàng Xuân B n, H a Thái Tuy n, Phan Kim Hoàng, Nguy n V n Long, Võ S Tu n Vi ện H ải d ươ ng h ọc, Vi ện Hàn lâm Khoa h ọc & Công ngh ệ Vi ệt Nam Tóm t t Bài báo trình bày k t qu v hi n tr ng r n san hô t i 13 im kh o sát trong vnh Nha Trang. Nh m ánh giá xu th bi n ng c a các r n san hô, 8 im giám sát c nh giai on t n m 2002 – 2007 và k t qu kh o sát n m 2015 ưc s d ng phân tích xu th bi n ng và kh n ng ph c h i a d ng sinh h c có th có c a các r n san hô vnh Nha Trang. K t qu cho th y, hi n tr ng ph trung bình c a san hô s ng v nh Nha Trang t giá tr b c 2, mt cá r n trung bình t 122 ± 23SE con/100m 2, ng v t không x ươ ng sng kích th ưc l n có m t trung bình 14 ± 4,3SE con/100m 2. ph c a san hô s ng và cá r n san hô có d u hi u t ng t i khu v c b o v nghiêm ng t. M t s vùng r n ngoài khu v c b o v nghiêm ng t có xu th gi m v ph , m t s r n ã suy thoái ho c có th suy thoái trong th i gian t i và không còn kh n ng ph c h i t nhiên. M t ng v t không x ươ ng s ng kích th ưc l n thay i không theo qui lu t t i các im giám sát theo th i gian và cu gai en ( Diadema spp ) là loài chi m ưu th trong nhóm ng v t không x ươ ng s ng. H ơn n a không có d u hi u ph c h i c a các nhóm sinh vt có giá tr kinh t . Tính a d ng sinh h c t i m t s im giám sát có d u hi u suy gi m do s thay i c a c u trúc qu n xã sinh v t r n và s bi n mt m t s loài sinh v t. THE STATUS, TREND AND RECOVERY POTENTIAL OF CORAL REEF BIODIVERSITY IN NHA TRANG BAY Hoang Xuan Ben, Hua Thai Tuyen, Phan Kim Hoang, Nguyen Van Long, Vo Si Tuan Institute of Oceanography, Vietnam Academy of Science & Technology Abstract The status of coral reefs at thirteen surveying sites in Nha Trang Protected Area is presented in this article. Eight permanent surveying sites established from 2002 – 2007 and the data collected in 2015 were used to assess the trend of coral reef’s fluctuation in Nha Trang bay. The average covery of living coral was classified as category 2, the densities of coral fish were 122 ± 23SE ind.100m -2, macro-invertebrates were 14 ± 4.3SE ind.100m -2. Overall, the status of coral reefs in Nha Trang did not vary over the past decade. The living covery and the density of fish increased at core zone of Nha Trang Protected Area. Some reefs located at buffer zone have been degraded or will be degraded in the near future and they are no longer able to naturally recover. The density of macro-invertebrate in the monitoring sites fluctuated and sea urchin ( Diadema spp ) is the dominant species of macro- invertebrate. Moreover, no recovery signal of the valuable benthic groups 176
2. was detected in the reef and some of the benthic groups will not be able to recover any more. The decline of biodiversity at some monitoring sites is due to the changes of community structure of coral reef and the disappearance of some species. I. M U chia ph c a English và cs., 1997). Kt qu c a d án cng nh n nh: ph san Rn san hô là m t h sinh thái v i c tr ưng hô s ng trên r n các vùng ven b ang b cao v a d ng, n ng su t sinh h c và là n ơi gi m d n theo th i gian, có nhi u n ơi lên cư ng c a r t nhi u loài sinh v t r n. Vì n trên 30% trong vòng 10 n m qua. Các vy, chúng ưc xem là ‘r ng nhi t i’ mi e d a i v i r n san hô c ng ưc ca bi n (Connell, 1978). Tng di n tích xác nh bao g m: khai thác quá m c, khai rn san hô toàn c u ưc tính nh h ơn 1,2% thác h y di t, l ng ng tr m tích, ô nhi m, di n tích l c a (Spalding và cs., 2001) s bùng n c a sinh v t ch h i, xâm th c nh ưng nh ng giá tr l i ích mà chúng em ca h i miên, tai bi n thiên nhiên (Võ S li cho con ng ưi th t áng k bao g m giá Tu n và cs., 2005). Các nghiên c u v hi n tr v ngu n l i và các giá tr d ch v sinh tr ng ngu n l i sinh v t r n các vùng ven thái khác (Moberg và Folke, 1999). Ch v i b Vi t Nam c ng ph n nh th c tr ng quá 1 km 2 rn san hô trong iu ki n t t có th nghèo nàn v thành ph n sinh v t ngu n l i cung c p ngu n protein cho trên 300 ng ưi nh ư cá, thân m m, da gai, giáp xác (Võ S dân s ng vùng có phân b r n san hô Tu n và cs., 2008). iu này cho th y m t (Jennings và Polunin, 1996). Cesar và cs. th c tr ng là hi n tr ng rn san hô vùng (2003) ưc tính r ng, l i ích kinh t mà r n bi n ven b Vi t Nam ang có chi u h ưng san hô trên th gi i em l i hàng n m suy gi m nghiêm tr ng do các ho t ng kho ng 30 t USD, trong ó ngh cá óng khai thác quá m c, s d ng không h p lý, ô góp 5,7 t , b o v vùng b 9 t , du l ch, gi i nhi m môi tr ưng. trí 9,6 t và giá tr v a d ng sinh h c 5,5 t Nha Trang là m t trong 29 vnh p nh t USD. Tuy nhiên, theo nh ng th ng kê g n th gi i, có di n tích m t n ưc kho ng ây, di n tích r n san hô trên th gi i ã 12.200 ha, bao g m 14 hòn o l n nh v i mt kho ng 19% và kho ng 15% s r n ưng b bi n dài trên 15 km, ây là n ơi có ang trong tình tr ng có chi u h ưng b e iu ki n khá lí t ưng cho s phân b r n da nghiêm tr ng và s m t trong vòng 10 – san hô. Các nghiên c u cho th y, t ng di n 20 n m t i, 20% r n b e d a và có kh tích r n san hô v nh Nha Trang là 731 ha nng bi n m t trong vòng 20 – 40 n m phân b xung quanh h u h t các o trong (Wilkinson, 2008). Nh ư v y, có th nh n vnh và Bãi C n L n (Granband). Trong th y r ng mc dù trong t ươ ng lai g n r n th i gian qua, các ho t ng phát tri n kinh san hô v n ch ưa b tuy t ch ng nh ưng t trên các o trong v nh cng nh ư nhu c u nh ng l i ích mà r n san hô em l i cho du lch bi n ngày càng t ng, ch c ch n r ng con ng ưi s không còn nh ư tr ưc. rn san hô ây ã và ang ch u nhi u áp Ti Vi t Nam, trong khuôn kh c a d lc và chúng có th s thay i theo các án “ Ng ăn ng ừa xu h ướng suy thoái môi chi u h ưng khác nhau. K t qu nghiên c u tr ường Bi ển Đông và v ịnh Thái Lan, ca Võ S Tu n (2011) v ‘‘ Biến độ ng đa UNEP/GEF/SCS ” do Vi n H i d ươ ng h c dạng sinh h ọc r ạn san hô v ịnh Nha Trang ch trì ã ti n hành kh o sát trên 200 im và các gi ải pháp qu ản lý ’’ ã nêu ra s m t rn san hô vùng ven b Vi t Nam, cho th y mát và thay i c u trúc qu n xã, suy gi m ch kho ng 1% s r n có ph cao trong ngu n l i và các m i e d a r n san hô do khi s r n có ph th p chi m t i trên ho t ng c a con ng ưi và tai bi n thiên 31%, s r n có ph trung bình và khá l n nhiên, qua ó ã ư a ra các gi i pháp nh m lưt là 41% và 26% (d a theo thang phân nâng cao hi u qu qu n lý b n v ng r n san 177
3. hô. Vì v y, bài báo này s ch trình bày II. PH Ơ NG PHÁP nh ng k t qu m i nh t v hi n tr ng r n san hô v nh Nha Trang n m 2015 trong ó Tng s 13 im r n ưc kh o sát ánh có nh ng im l n u tiên ưc kh o sát giá hi n tr ng r n san hô vào tháng 8 n m mt cách chi ti t v hi n tr ng. M t khác, 2015 g m: ông Nam Hòn Mi u, B c Hòn da vào nh ng k t qu giám sát r n san hô Tm, Bãi L n, Tây Nam Hòn Mun, Tây ti các im giám sát c nh v nh Nha Bc Hòn Mun, Bãi Bàng, Bãi Nghéo, Hòn Trang t n m 2002 n n m 2007, bài báo Vung, Hòn Ch ng, Hòn Rùa, Bãi C n 1,2,3 s t ng h p phân tích xu th thay i c ng (Hình 1 và bng 1). nh ư kh n ng ph c h i a d ng sinh h c ca r n san hô v nh Nha Trang. Hình 1. Sơ các v trí kh o sát và giám sát c nh t i v nh Nha Trang Fig. 1. Studied sites and monitoring sites (number with dark colour) in Nha Trang bay Bng 1. Các im kh o sát r n san hô Nha Trang (* im giám sát c nh) Table 1. Studied sites in Nha Trang bay (* monitoring sites) STT V trí V Kinh 1. ông Nam Hòn Mi u* 12 0 181307 109 0 224747 2. Bc Hòn T m* 12 0 177029 109 0 249199 3. Bãi L n* 12 0 181496 109 0 292356 4. Tây Nam Hòn Mun* 12 0 166916 109 0 294885 5. Tây B c Hòn Mun* 12 0 171822 109 0 301156 6. Bãi Bàng* 12 0 221545 109 0 323552 7. Bãi Nghéo* 12 0 218219 109 0 304891 8. Hòn Vung* 12 0 270690 109 0 355364 9. Hòn Ch ng 12 0 275470 109 0 203100 10. Hòn Rùa 12 0 288990 109 0 240230 11. Bãi C n 1 12 0 283766 109 0 295650 12. Bãi C n 2 12 0 292283 109 0 295650 13. Bãi C n 3 12 0 291483 109 0 287666 178
4. ánh giá s bi n ng ca r n san hô, hispidus ), tôm hùm ( Panulirus spp ) và c s li u v r n san hô t i 8 im giám sát c n ( Tectus spp ). S li u ghi nh n s là m t nh t n m 2002 – 2007 và n m 2015 g m c a cá r n và ng v t không x ươ ng ông Nam Hòn Mi u, B c Hòn T m, Bãi sng trên ơ n v di n tích 100 m 2. Ln, Tây Nam Hòn Mun, Tây B c Hòn S li u ưc nh p và x lí b ng ph n Mun, Bãi Bàng, Bãi Nghéo và Hòn Vung mm Excel, trong ó dùng ANOVA m t ưc s d ng ánh giá có hay không s bi n xác nh s sai khác là có ho c thay i c a r n san hô v nh Nha Trang không có ý ngh a c a mi nhóm sinh v t theo th i gian. S d ng ph ươ ng pháp m t theo th i gian. N u s sai khác là có ý ct (English và cs., 1997) và ph ươ ng pháp ngh a, Turkey test ưc dùng ki m tra s Ki m tra r n - Reefcheck (Hodgson và sai khác c a m i nhóm sinh v t gi a các Waddell, 1997), ng th i có b sung thêm th i im giám sát. mt s ch tiêu phù h p v i iu ki n c a vnh Nha Trang ánh giá hi n tr ng r n III. KT QU san hô t i các im kh o sát: 1. Hi n tr ng rn san hô Các d ạng h ợp ph ần đáy r ạn san hô: Các dng h p ph n s ưc ghi nh n theo t ng Kt qu nghiên c u cho th y, ph san hô im ch m 0,5 m c a dây m t c t. Các ch sng (bao g m san hô c ng và san hô m m) tiêu giám sát v ph san hô, các d ng dao ng khá l n và phân b không ng hp ph n áy khác bao g m: san hô c ng u gi a các im kh o sát. ph r n san (hard corals), san hô m m (soft corals), san hô v nh Nha Trang có th chia (theo hô m i ch t (recent killed corals), san hô thang phân chia c a English và cs, 1997) ch t b ph rong (dead coral with algae), làm 3 nhóm nh ư sau: nhóm có ph cao rong l n (fleshy seaweeds), rong vôi là Tây B c và Tây Nam Hòn Mun t giá (coralline algae), rong s i (turf algae), h i tr b c 4 ( ph > 50%). Nhóm có ph miên (sponges), á (rock), san hô v v n trung bình là Bãi Bàng, Hòn Ch ng, Hòn (rubble corals), cát (sand), bùn hay t sét Vung và B c Hòn T m (có ph > 10%) (silt/clay) và các lo i khác (others) s ưc và nhóm có ph th p là các im còn l i ghi nh n các im ch m 0,5 m theo 4 t giá tr b c 1( ph 20 cm) b t 2,9SE và san hô m m 1,5% ± 0,7SE (Hình gp trên m t c t s ưc ghi nh n. Các loài 2). Rong kích th ưc l n không ghi nh n t i ng v t không x ươ ng s ng kích th ưc l n khu v c Hòn Mun, Hòn Vung và B c Hòn ưc ghi nh n bao g m: trai tai tưng Tm nh ưng ph nhóm này khá cao t i (Tridacna spp ), cu gai bút chì Bãi C n 1,2,3 và Bãi Nghéo v i các giá tr (Heterocentrotus mammilatus) , cu gai en tươ ng ng là 16,3% ± 1,1SE, 17,5% ± (Diadema spp) , hi sâm (h Holothuridea), 2,3SE, 14,4% ± 4,5SE và 10,3% ± 3,0SE sao bin gai ( Acanthaster planci ), c tù và (Hình 2). (Charonia tritonis ), tôm bác s ( Stenopus 179
5. Hình 2. ph m t s h p ph n áy t i các im kh o sát n m 2015 (HC: san hô c ng, SC: san hô m m, FS: rong l n, RC: á) Fig. 2. The cover of substrate types at studying sites in 2015 (HC: hard coral, SC: soft coral, FS: fleshy algae, RC: rock) Mt cá r n san hô trung bình t i các t 14 ± 4,3SE con/100m 2. T ươ ng t v i cá im kh o sát t 122 ± 23SE con/100m 2, rn san hô, m t ng v t không x ươ ng mt này cao nh t t i Tây Nam Hòn Mun sng t giá tr cao nh t t i Tây Nam Hòn 291 ± 40SE (Hình 3). M t cá r n t giá Mun 31 ± 4,2SE con/100m 2. Các im t i tr r t th p t i Bãi C n 1,2,3 t ươ ng ng Bãi C n 1,2,3 và Hòn Ch ng h u nh ư là 16 ± 4SE, 73 ± 17SE và 9 ± 1SE không ghi nh n ưc cá th nào (Hình 4). con/100m 2. K t qu c ng cho th y, m t Kt qu c ng cho th y, m t ng v t cá r n t p trung vào nhóm có kích th ưc không x ươ ng s ng kích th ưc l n ch y u nh 94% t ng s . ln trên r n trung bình t i các im kh o sát Hình 3. Mt cá r n san hô t i các im kh o sát n m 2015 Fig. 3. The density of coral fish at studying sites in 2015 180
6. Hình 4. Mt ng v t không x ươ ng s ng kích th ưc l n t i các im kh o sát n m 2015 Fig. 4. The density of macro-invertebrates at studying sites in 2015 2. S bi n ng c a r n san hô theo th i ch là ng u nhiên (P>0,05). S thay i v gian ph c a rong l n và san hô ch t l n l ưt Kt qu giám sát t i 8 im c nh cho t 2,0% ± 1,5SE n 9,1% ± 5,2E và 0,1% th y, các h p ph n r n san hô bao gm san ± 0,1SE n 4,0% ± 2,5SE, k t qu phân hô c ng, san hô m m, rong l n và san hô tích cho th y s thay i v ph rong ư ch t u có s dao ng theo th i gian kích th c l n là có ý ngh a (P<0,05) gi a (Hình 5). ph trung bình c a san hô các n m 2003, 2004 và 2006 so v i các ươ ư cng dao ng t 21% ± 8,1SE n 25% ± n m khác. T ng t v i rong kích th c 8,0SE và san hô m m t 1,6% ± 1,5SE n l n, ph san hô ch t thay i gi a các 3,6% ± 1,2SE. S thay i v ph c a n m 2003 và 2015 so v i các n m còn l i là san hô c ng và san hô m m theo th i gian có ý ngh a (P<0,05). Hình 5. Bi n ng ph c a các h p ph n áy theo th i gian t i các im giám sát c nh (HC: san hô c ng, SC: san hô m m, FS: rong l n, DCA: san hô ch t) Fig. 5. The fluctuation of cover substrate types with time at monitoring sites (HC: hard coral, SC: soft coral, FS: fleshy algae, DCA: dead coral with algae) 181
7. Nhìn chung, các im giám sát nm Ti t ng im giám sát, m t cá r n t i trong vùng b o v nghiêm ng t g m Tây Hòn Mun (c hai im Tây B c và Tây Nam Hòn Mun và Tây B c Hòn Mun u Nam Hòn Mun) có s bi n ng theo có giá tr ph san hô c ng cao và duy trì hưng tng theo th i gian. K t qu phân s n nh theo th i gian t n m 2002 – tích cho th y, s bi n ng v m t cá r n 2015, trong khi ó ph n l n các im giám ti Tây Nam Hòn Mun là có ý ngh a sát n m bên ngoài vùng b o v nghiêm ng t (P 0,05). so v i các n m còn l i. Hình 6. Bi n thiên ph san hô c ng ti các im giám sát c nh Fig. 6. The fluctuation of hard coral cover at monitoring sites Hình 7. Bi n thiên m t cá r n theo th i gian t i các im giám sát Fig. 7. The fluctuation of coral fish density with time at monitoring sites 182
8. Hình 8. Bi n thiên m t cá r n t i các im giám sát c nh Fig. 8. The fluctuation of coral fish density at monitoring sites Hình 9. Bi n thiên m t nhóm ng v t không x ươ ng s ng t i các im giám sát Fig. 9. The fluctuation of macro-invertebrates density at monitoring sites Ti m i im giám sát, m t c a ng cu gai en chi m h ơn 90% m t c a các vt không x ươ ng s ng có s dao ng nhóm ng v t không x ươ ng s ng kích không theo qui lu t gi a các n m và gi a th ưc l n trên r n. các im giám sát. So sánh gi a các im Kt qu giám sát c ng cho th y trong giám sát theo th i gian thì m t chung th i gian t 2002 – 2015 m t m t s loài ca ng v t không x ươ ng s ng các im sinh v t r n có giá tr kinh t nh ư trai tai Hòn Vung, ông B c Hòn T m, Tây Nam tưng, hi sâm và tôm hùm t i các im Hòn Mun cao h ơn so v i các im khác giám sát r t th p (Hình 11). H ơn n a, m t nh ư Bãi Bàng, Bãi L n, Hòn Mi u (Hình s loài có giá tr kinh t và vai trò sinh thái 10). T ươ ng t v i hi n tr ng v m t nh ư c tù và ( Charonia tritonis ), cu gai ng v t không x ươ ng s ng cho toàn v nh, bút chì ( Heterocentrotus mammilatus) mt c a ng v t không x ươ ng s ng ti không còn b t g p t i t t c các im giám các im giám sát c nh ph thu c vào sát. mt c a cu gai en ( Diadema spp ) vì 183
9. Hình 10. Bi n thiên m t c a ng v t không x ươ ng s ng ti các im giám sát theo th i gian Fig. 10. The fluctuation of macro-invertebrates density at monitoring sites Hình 11. Bi n thiên m t c a trai tai tưng, hi sâm và tôm hùm theo th i gian Fig. 11. The fluctuation of giant clams, sea-cucumber and lobster with time at monitoring sites IV. TH O LU N th do nhi u nguyên nhân khách quan và ch quan khác nhau, theo Võ S Tu n Trong vòng h ơn m t th p k t n m 2002 (2011) thì nhi u r n san hô khu v c này n 2015 ph trung bình c a các r n san ã b suy thoái n ng t n m 2002 tr v hô t i nh ng im giám sát c nh v nh tr ưc vì th chúng không còn kh n ng Nha Trang h u nh ư không thay i. ây có ph c h i t nhiên ho c n u có thì s m t th coi là d u hi u kh quan cho hi n tr ng nhi u th i gian h ơn n a. iu này th hi n ca r n san hô v nh Nha Trang. Giai on rõ nh t hai im giám sát là Bãi Nghéo và tr ưc n m 1994 các r n san hô v nh Nha Hòn Mi u n ơi mà ph san hô s ng duy Trang có ph trên 20% và trung bình t trì m c d ưi 10% trong su t th i gian qua giá tr ph là 30% (WWF, 1994), tuy và r n san hô hai khu v c này có th s nhiên, vì sao trong th i gian khá dài t bi n m t hoàn toàn trong th i gian t i khi 2002 n 2015 mà các r n san hô v nh mà chúng v n ti p t c b nh h ưng b i các Nha Trang ch ưa có d u hi u ph c h i? Có ho t ng c a con ng ưi ph c v cho du 184
10. lch nh ư khu du l ch Làng Chài và lân c n tươ ng lai s nhi m b nh c a san hô vnh ti Hòn Mi u, san l p m t b ng t i Bãi Nha Trang có th s theo chi u h ưng gia Nghéo. tng. S hi n di n c a rong l n trên các r n S nghèo nàn sinh v t ngu n l i trong san hô c ng ghi nh n t i các im kh o sát. rn san hô vùng bi n ven b Vi t Nam Các nghiên c u tr ưc ây cho th y, khu nói chung và v nh Nha Trang nói riêng là vc phía b c v nh Nha Trang ã ghi nh n nguyên nhân c a s khai thác quá m c (Võ s phát tri n m nh c a rong (Ph m V n S Tu n, 2011). K t qu giám sát n m 2015 Th ơm và Võ S Tu n, 1997), hi n nay trong nghiên c u này m t l n n a ti p t c ph ca rong v n phát tri n m nh khu v c kh ng nh tình tr ng khai thác quá m c này c bi t là Bãi C n 1,2,3, Hòn Rùa, Bãi vn l i h u qu dai d ng t i các r n san Nghéo. ph rong l n cao trên r n ưc hô v nh Nha Trang, khi mà sinh v t có giá xem là ch th c a s suy thoái r n san hô tr ngu n l i cao còn l i quá ít không còn (Karnit và cs., 2010). S thay i gi a rong kh n ng tái t o ph c h i t nhiên và l i và ph san hô c ng là k t qu c a các ti p t c b khai thác nh ư nh ng khu v c quá trình sinh thái h c ho c/và iu ki n phía bc v nh, nơi mà s qu n lý h u nh ư môi tr ưng và iu này th ưng xy ra sau còn buông lng. M t s khu v c khác nh ư khi xu t hi n các hi n t ưng nh ư san hô b Hòn Mi u, Hòn T m, Bãi L n, m t sinh bnh, bùng n sinh v t n san hô, thiên tai vt áy ch yu vn ch là cu gai en phá h y san hô, gi m m t sinh v t n (Diadema spp ) và tht l ưng ( Synapta spp ), rong trên r n và hi n t ưng ưu d ưng c c nh ng loài ưc cho là ít có giá tr kinh t , b (Bythell và Sheppard, 1993; Bythell và ngo i tr vai trò sinh thái c a chúng trên cs., 1993; Kramer, 2003; Littler và cs., rn. 1993). Nh ư v y, có th nh n th y r ng, các Rn san hô có d u hi u ph c h i t i vùng im r n san hô t i Bãi C n, Hòn Rùa có bo v nghiêm ng t (Hòn Mun) ca khu th s không còn là n ơi thích h p cho san bo t n bi n v nh Nha Trang th hi n vi c hô ph c h i m t cách t nhiên. gia t ng ph san hô s ng, m t cá r n Bnh san hô có ngu n g c t s lây và ng v t không x ươ ng s ng kích th ưc nhi m c a các vi khu n, n m, virus ho c ln trên r n theo th i gian (Võ S Tu n và do s thay i c a các y u t môi tr ưng cs., 2008; Võ S Tu n, 2011; trong nghiên khác (Richardson và Aronson, 2002; Bruno cu này). Trong khi ó, m t s im ngoài và cs., 2007). M c khác, m i liên h gi a khu v c b o v nghiêm ng t nh ư Hòn các tp h p cá r n san hô, c u trúc qu n xã Mi u, Bãi Nghéo không có d u hi u c a san hô và b nh san hô c ng ưc các nhà vi c ph c h i. Có th nh n th y r ng, tác nghiên c u quan tâm. Ng ưi ta ưa ra m t dng ‘hi u ng tràn’ c a ngu n l i sinh v t gi thuy t r ng: s gia t ng m c a d ng cng nh ư tính a d ng sinh h c t vùng b o ca cá r n san hô có kh n ng làm gi m v nghiêm ng t ra bên ngoài ch ưa th c s mc b nh c a san hô (Cathie và cs., có hi u qu . iu này ưc gi i thích do 2009). Theo Võ S Tu n (2011) ã có ph m vi vùng b o v nghiêm ng t là quá kho ng 7% im ánh giá nhanh b ng k nh và ch t p trung t i Hòn Mun nên có thu t Manta tow xu t hi n b nh “d i tr ng” kh n ng ch ưa m b o ưc kh n ng b và “d i en”. H ơn n a, các d n li u c a sung b y àn cho các khu v c lân c n trong nghiên c u a d ng loài trên r n san hô mt th i gian ng n (Võ S Tu n, 2011). vnh Nha Trang cho th y s kém a d ng Dù bài báo này không trình bày k t qu ca cá r n san hô (Vo Si Tuan và cs., 2002). nghiên c u v s thay i c im c u trúc Kt qu kh o sát n m 2015 c ng ch ghi qu n xã sinh v t r n san hô và tính a d ng nh n s gia t ng m t trung bình c a cá sinh h c c a chúng. Nh ưng k t qu rn nhóm kích th ưc 11 - 20 cm. Nh ư cho th y m t s loài nh ư c tù và vy, n u gi thuy t trên là úng thì trong (Charonia tritonis ), trai tai t ưng ( Tridacna 185
11. squamosa ), cu gai bút chì ( Hetero- v " Kh ảo sát đa d ạng sinh h ọc trong khu centrotus mammilatus ) ã bi n m t hoàn bảo t ồn bi ển v ịnh Nha Trang n ăm 2015 ", và toàn t i các im nghiên c u. i v i san s d ng các k t qu kh o sát a d ng sinh hô c ng, s a d ng c a gi ng san hô cành hc và giám sát r n san hô do các d án c a Acropora spp ã suy gi m, th m chí bi n DANIDA, IUCN, d án VAST. mt hoàn toàn m t vài im giám sát (Võ HTQT.NGA.01/14-15 và BQL v nh Nha S Tu n, 2011). Nguyên nhân c a s thay Trang tài tr . Xin c m ơn các t ch c ã h i v tính a d ng có th là do s thay i tr kinh phí th c hi n vi c kh o sát a v c u trúc qu n xã d ưi các tác ng khác dng sinh h c và giám sát r n san hô v nh nhau c a y u t môi tr ưng làm gia t ng Nha Trang trong th i gian qua. các loài ưu th có kh n ng thích nghi v i iu ki n m i và s khai thác quá m c các TÀI LI U THAM KH O loài sinh v t có giá tr . Bruno J. F., E. R. Selig, K. S.Casey, C. A. V. KT LU N Page, B. L. Willis, C. D. Harvell, H. Sweatman, A. M. Melendy, 2007. Hi n tr ng ph trung bình san hô c ng Thermal stress and coral cover as drivers ti các im kh o sát t giá tr b c 2 of coral disease outbreaks. PloS Biology, (>10%). Có 2 im kh o sát t i Hòn Mun 5 (6): 1220-1227. t b c 4 (>50%), nhi u im kh o sát ch Bythell J., C. Sheppard, 1993. Mass t giá tr b c 1 ( 10cm) và các nhóm ng v t không Environmental Economics Consulting, xươ ng s ng có giá tr kinh t v n không có 23 pp. du hi u ph c h i, nhi u loài không còn Connell J. H., 1978. Diversity in tropical ưc bt g p trong th i gian giám sát. rain forests and coral reefs. Science, 199: Mc dù rn san hô có d u hi u ph c h i 1302-1310. khu v c b o v nghiêm ng t nh ưng mt English S., C. Wilkinson, V. Baker, 1997. s vùng r n ngoài khu v c b o v nghiêm Survey manual for tropical marine ng t ưc cho là suy thoái hoàn toàn và khó resource. Australia Institute of Marine có kh n ng ph c h i t nhiên, m t s vùng Science. Townsville, 390pp. khác có kh n ng s suy thoái trong th i Hodgson G., S. Waddell, 1997. gian t i. International reef check core method. Li c m ơn. Ngu n t ư li u s d ng cho bài 76p. báo này là k t qu c a nhi m v môi tr ưng 186
12. Jennings S., N. V. C. Polunin, 1996. Võ S Tu n (ch biên), Nguy n Huy Y t và Impacts of fishing on tropical reef Nguy n V n Long, 2005. H sinh thái ecosystems. Ambio, 25 (1): 44-49. rn san hô bi n Vi t Nam. NXB Khoa Karnit B., Z. Mohammad, A. Yousef, I. hc và K thu t, chi nhánh thành ph H Alvaro, B. Itzchak, A. Avigdor, 2010. Chí Minh, 212 trang. Macroalgae in the coral reefs of Eilat Võ S Tu n, 2011. Bi n ng a d ng sinh (Gulf of Aqaba, Red Sea) as a possible hc r n san hô v nh Nha Trang và các indicator of reef degradation. Marine gi i pháp qu n lý. Tuy n t p Báo cáo Pollution Bulletin, 60: 759-764. Hi ngh Khoa h c và Công ngh Bin Kramer P.A., 2003. Synthesis of coral reef Toàn qu c l n V – Ti u ban Sinh h c và health indicators for the western ngu n l i sinh v t bi n. Hà N i, 29-39. Atlantic: results of the AGRRA program Vo Si Tuan, Hua Thai Tuyen, Nguyen (1997–2000). Atoll Research Bulletin, Xuan Hoa, Lindon DeVantier, 2002. 496: 1-58. Shallow water habitats of Hon Mun Littler M. M., D. S. Littler, B. E. Lapointe, Marine Protected Area, Nha Trang Bay, 1993. Modification of tropical reef Vietnam: Distribution, Extent and Status community structure due to cultural 2002. Collection of Marine Research eutrophication: the southwest coast of Works, Special Issue on the Occasion of Martinique. Proc. 7th Int. Coral Reef the 80th Anniversary of the Institute of Symp. 1: 335 - 343. Oceanography (1922-2002), Science and Moberg F., C. Folke, 1999. Ecological Technique Publishing House, vol. 12: goods and service of coral reef 179-204. ecosystems. Ecological Economics, 29: Võ S Tu n, Nguy n V n Long, Hoàng 215-233. Xuân B n, Phan Kim Hoàng, H a Thái Ph m V n Th ơm, Võ S Tu n, 1997. Các Tuy n, 2008. Giám sát r n san hô vùng c tr ưng hóa môi tr ưng và m i liên bi n ven b Vi t Nam: 1994-2007. NXB quan kh n ng gi a chúng v i s suy Nông nghi p, 108 trang. thoái c a các r n san hô trong v nh Nha Wilkinson C., 2008. Status of coral reefs of Trang. Tuy n t p Hi ngh Sinh h c the world: 2008. Global Coral Reef Bin Toàn qu c l n th nh t. NXB Khoa Monitoring Network and Reef and hc K thu t, Hà N i, 54-61. Rainforest Research Centre, Townsville, Richardson L. L., R. R. Aronson, 2002. Australia, 298 pp. Infectious diseases of reef corals. WWF, 1994. Vietnam Marine Conservation Proceedings of the Ninth International Southern Survey Team. Survey Report Coral Reef Symposium, Bali, 2: 1225- on the Biodiversity, Resource Utilization 1230. and Conservation Potential of Cat Ba, Spalding M. D., C. Ravilious, E. P. Green, Hon Mun, Cu Lao Cau, An Thoi, Co To, 2001. World atlas of coral reefs. Con Dao. Institute of Oceanography Prepared at the UNEP World (Nha Trang, Hai Phong, Vietnam) and Conservation Monitoring Centre. WWF, 95p. University of California Press, Berkeley USA, 424p. 187