›
›

Hệ thống commonrail trên động cơ Mercedes Printer (động cơ 31CDI)

pdf 39 trang phuongnguyen 2530
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Hệ thống commonrail trên động cơ Mercedes Printer (động cơ 31CDI)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfhe_thong_commonrail_tren_dong_co_mercedes_printer_dong_co_31.pdf

Nội dung text: Hệ thống commonrail trên động cơ Mercedes Printer (động cơ 31CDI)

  1. HỆ THỐNG COMMONRAIL TRÊN ĐỘNG CƠ MERCEDES PRINTER ( ĐỘNG CƠ 31CDI) COMMONRAIL SYSTEM IN MERCEDES PRINTER ENGINE (311CDI ENGINE). KS. Đinh Tấn Ngọc Khoa Cơ Khí Động Lực TÓM TẮT Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ thông tin trong việc giảng dạy nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai giảng dạy E/M- Learning tại trường Đại Học Sư Phạm Kỹ Thuật TP.HCM nói chung và khoa Cơ Khí Động Lực dễ dàng hơn. Với tài liệu” Hệ thống Commonrail trên động cơ Mercedes Printer giúp cho người học nắm tổng quát các hệ thống nhiên liệu Conmonrail trên động cơ Mercedes Printer về nguyên lý cấu tạo, hoạt động, bảo dưỡng,chẩn đoán, sửa chữa. ABSTRACT Researching and application of information technology in teaching to bring favorable conditions for the implementation of teaching E/M- Learning at the University of Technical Education HCMC and Faculty Automotive Engineering easily. With desiring to help students approach, understand and know the characteristics, structure, working principle and repair the Commonrail engines. I. MÔÛ ÑAÀU Với mu Caùc taøi lieäu ngoaøi nöôùc phaûi coù taøi khoaûn ñaêng kí, toán chi phí ñaêng kí khaù lôùn thì môùi coù theå ñaêng kí ñöôïc. Soá löôïng taøi lieäu phoå caäp cho noäi dung naøy coøn raát haïn cheá, noäi dung chöa tích hôïp. 1.2. Tính caáp thieát Ñaùp öùng vôùi yeâu caàu giaûng daïy theo höôùng tieáp caän CDIO cho moân thöïc taäp Ñoäng Cô Diesel caàn thieát phaûi coù nhöõng thieát bò daïy hoïc ñi keøm. Moâ hình ñoäng cô 311CDI Mercedes Printer hieän taïi ñaõ coù trong xöôûng thöïc taäp ñoäng cô DIESEL nhöng chöa ñöôïc khai thaùc söû duïng hieäu quaû vaøo coâng vieäc giaûng daïy thöïc haønh trong xöôûng. 1.3. Muïc tieâu Ngöôøi hoïc seõ deã daøng naém ñöôïc nguyeân lyù hoaït ñoäng vaø caáu taïo heä thoáng nhieân lieäu Commonrail treân ñoäng cô Mers Printer, cuõng nhö caùc caùch tìm Pan, chaån ñoaùn loãi heä thoáng. 1.4. Caùch tieáp caän. Tham khaûo taøi lieäu. Tìm hieåu, nghieân cöùu moâ hình ñoäng cô 311CDI Mercedes – Benz Sprinter. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Tham khảo các tài liệu liên quan 1.6. Phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Động cơ 311 CDI Mercedes Printer. Phạm vi nghiên cứu: hệ thống nhiên liệu Commonrail.
  2. 1.7. Nội dung nghiên cứu Nghieân cöùu toång quaùt veà heä thoáng nhieân lieäu Common Rail. Veõ sô ñoà maïch ñieän toång quaùt chung Soaïn module hoïc taäp vaø phöông phaùp kieåm tra chaån ñoaùn. Chöông II: TOÅNG QUAÙT VEÀ HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU COMMON RAIL 2.1. Daãn nhaäp. Trong thöïc teá cuoäc soáng, do haøm löôïng caùc chaát ñoäc haïi trong khí xaû ñoäng cô ñoát trong beù neân ngöôøi söû duïng ít quan taâm tôùi söï nguy hieåm tröôùc maét do noù gaây ra. Tuøy theo ñieàu kieän cuûa moãi quoác gia, luaät leä cuõng nhö tieâu chuaån veà oâ nhieãm moâi tröôøng ñöôïc aùp duïng ôû nhöõng thôøi ñieåm vaø vôùi möùc ñoä khaét khe khaùc nhau. 2.2. Sô löôïc veà lòch söû phaùt trieån vaø nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa HTNL Diesel Ñoäng cô Diesel phaùt trieån naêm 1987 nhôø Rudolf Diesel hoaït ñoäng theo nguyeân lyù töï chaùy. ÔÛû gaàn cuoái quaù trình neùn nhieân lieäu ñöôc phun vaøo ñoäng cô ñeå taïo hoøa khí roài töï boác chaùy. Ñeán naêm 1927 Robert Bosch phat trieån bôm cao aùp.(Bôm phun Bosch laép treân ñoäng cô oâ toâ thöông maïi vaø oâ toâ khaùch naêm 1936).vaø sau ñoù laø sö ra ñôøi cuûa heä thoáng ñieàu khieån ñoäng cô Diesel baèng ñieän (EDC- Electronic Diesel Control). 2.3. Nguyeân lyù hoaït ñoäng chung cuûa HTNL Common Rail: Hình 2.1 : Sô ñoà maïch nhieân lieäu Nhieân lieäu aùp löïc cao : Ñöôøng nhieân lieäu hoài veà : Ñöôøng nhieân lieäu aùp löïc thaáp: 2.4. Giôùi thieäu moät soá heä thoáng Common Rail cuûa moät soá haõng khaùc. - HTNL Common Rail cuûa haõng DENSO Corporation,hieän ñang ñöôïc öùng duïng roäng raõi treân caùc haõng xe nhö : Toyota, vaø moät soá ñoäng cô maùy xaây döïng ,maùy coâng nghieäp. -HTNL Common Rail cuûa haõng Siemens VDO. -HTNL Common Rail cuûa haõng Delphi Automotive.
  3. 2.5. Giôùi Thieäu Ñoäng Cô 311 CDI Treân Xe Mercedes - Benz Sprinter. Hình 2.2: Moâ hình ñoäng cô 311CDI Mercedes Sprinter CHÖÔNG 3: HEÄ THOÁNG ÑIEÀU KHIEÅN TREÂN ÑOÄNG CÔ 311CDI. 3.1. HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU COMMON-RAIL TREÂN ÑOÄNG CÔ 311CDI. 3.1.1. Sô ñoà maïch heä thoáng nhieân lieäu toång quaùt: Sô ñoà. Hình 3.1 : Sô ñoà toång quan veà heä thoáng Hoaït Ñoäng: Khi baät khoùa ôû vò trí ON bôm ñieän hoaït ñoäng vaø bôm moài cho bôm tieáp vaän. khi khoùa ñieän ôû vò trí START bôm tieáp vaän baét ñaàu hoaït ñoäng, bôm ñieän seõ ngaét. Nhieân lieäu töø bôm tieáp vaän seõ ñöôïc ñöa ñeán bôm cao aùp. Taïi ñaây nhieân lieäu seõ ñöôïc neùn vôùi aùp suaát cao sau ñoù ñöa ñeán caùc kim phun vaø phun vaøo caùc xylanh. Moät löôïng nhieân lieäu dö töø bôm cao aùp, voøi phun vaø oáng phaân phoái seõ ñöôïc ñöa veà oáng hoài vaø trôû veà loïc hoaëc thuøng nhieân lieäu. Caùc quaù trình hoaït ñoäng
  4. moät caùch tuaàn hoaøn vaø löôïng nhieân lieäu phun phuï thuoäc vaøo söï tính toaùn cuûa ECU (phuï thuoäc vaøo caùc cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô). Quaù trình hoaït ñoäng cuûa heä thoáng nhieân lieäu naøy coù theå chia laøm caùc phaàn: o Maïch cung caáp nhieân lieäu. o Maïch daàu hoài. o Maïch aùp suaát cao. o Maïch aùp suaát thaáp. 3.1.2. AÙp suaát trong töøng boä phaäân. Hình 3.2:AÙp suaát trong töøng boä phaän 1. Khoâng aùp suaát: Thuøng chöùa nhieân lieäu. 2. AÙp suaát chaân khoâng (-0.2 bar ñeán -0.4 bar): Maïch nhieân lieäu töø thuøng chöùa ñeán loïc, ñeán bôm tieáp vaän. 3. AÙp suaát thaáp (ñeán 3.5 bar): Töø bôm tieáp vaän ñeán bôm cao aùp 4. AÙp suaát cao (tôùi 1350 bar): Töø bôm cao aùp, ñöôøng oáng cao aùp, ñeán kim phun. 5. AÙp suaát dö yeáu: Ñöôøng hoài veà, van xöû lyù nhieät nhieân lieäu sô boä, thuøng chöùa. 3.1.3. Caáu taïo vaø nguyeân lyù laøm vieäc cuûa moät soá boä phaän trong heä thoáng. Bôm tieáp vaän. Laø loaïi bôm baùnh raêng, ñöôïc daãn ñoäng baèng truïc cam. Coù moät phaàn aùp suaát chaân khoâng (-0.2 ñeán -0.4 bar) treân ñöôøng oáng nhieân lieäu vaøo, vaø aùp suaát thaáp treân ñöôøng nhieân lieäu thoaùt ra. Taïi thôøi ñieåm khoâng taûi coù aùp suaát saün laø 2.5 bar vaø giôùi haïn ôû moät giaù trò lôùn nhaát laø 3.5 bar bôûi van an toaøn. Neáu thuøng chöùa nhieân lieäu heát baùnh raêng vaãn quay. Do ñoù coù moät lôùp nhieân lieäu bao phuû cho ñeán khi huùt nhieân lieäu trôû laïi. Bôm cao aùp. Bôm cao aùp taïo aùp löïc cho nhieân lieäu ñeán moät aùp suaát leân ñeán 1350 bar. Nhieân lieäu ñöôïc taêng aùp naøy sau ñoù di chuyeån ñeán ñöôøng oáng aùp suaát cao vaø ñöôïc ñöa vaøo oáng phaân phoái coù aùp suaát cao. Beân trong bôm cao aùp (hình 2.9), nhieân lieäu ñöïôc neùn baèng 3 piston bôm ñöôïc boá trí höôùng kính vaø caùc piston caùch nhau 120o. Do 3 piston bôm hoaït ñoäng luaân phieân trong 1 voøng quay neân chæ laøm taêng nheï löïc caûn cuûa bôm, öùng suaát treân heä thoáng daãn ñoäng vaãn giöõ ñoàng boä, neân hoaït ñoäng nheï nhaøng, linh hoaït vaø naêng suaát cao, giaûm taûi troïng ñoäng treân ñoäng .
  5. Hình 3.3: Maïch nhieân lieäu trong bôm cao aùp. OÁng phaân phoái OÁng tích tröõ nhieân lieäu aùp suaát cao (oáng phaân phoái) duøng ñeå chöùa nhieân lieäu coù aùp suaát cao. Ñoàng thôøi, söï dao ñoäng cuûa aùp suaát do bôm cao aùp taïo ra seõ ñöôïc giaûm chaán bôûi theå tích cuûa oáng (leân tôùi 35 cm3 ). Van ñieàu chænh aùp suaát oáng phaân phoái. Van ñieàu chænh aùp suaát giöõ cho nhieân lieäu trong oáng phaân phoái coù aùp suaát thích hôïp tuøy theo cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô, vaø duy trì ôû möùc naøy. Neáu aùp suaát trong oáng quaù cao thì van ñieàu khieån aùp suaát seõ môû ra vaø moät phaàn nhieân lieäu seõ trôû veà bình chöùa thoâng qua ñöôøng oáng daàu veà. Neáu aùp suaát trong oáng quaù thaáp thì van ñieàu khieån aùp suaát seõ ñoùng laïi vaø ngaên khu vöïc aùp suaát cao (high pressure stage) vôùi khu vöïc aùp suaát thaáp (low pressure stage). Van ngaét nhieân lieäu bôm cao aùp. Van ngaét nhieân lieäu bôm cao aùp ñöôïc ñaët treân bôm cao aùp giöõa bôm tieáp vaän vaø bôm cao aùp Loïc nhieân lieäu. Moãi heä thoáng phun nhieân lieäu ñoøi hoûi moät loïc nhieân lieäu rieâng nhö heä thoáng phun aùp suaát cao neáu moät boä loïc nhieân lieäu khoâng thích hôïp coù theå daãn ñeán hö hoûng cho caùc thaønh phaàn cuûa bôm, van phaân phoái vaø kim phun. Van xöû lyù nhieät nhieân lieäu sô boä. Van xöû lyù nhieät nhieân lieäu sô boä ñöôïc gaén treân loïc nhieân lieäu, nhaèm muïc ñích taùch nhieân lieäu ra laøm hai phaàn. Neáu nhieät ñoä nhieân lieäu lôùn hôn 30oC thì nhieân lieäu seõ ñöôïc ñöôïc ñöa veà thuøng nhieân lieäu. Neáu nhieät ñoä nhoû hôn 30o C thì seõ ñöôïc ñöa qua loïc vaø trôû veà heä thoáng. 3.2. HEÄ THOÁNG ÑIEÀU KHIEÅN ÑIEÄN TÖÛ TREÂN ÑOÄNG CÔ 311 CDI.  Sô ñoà toång quaùt. (1). Tín hieäu ñaàu vaøo. (2). Cô caáu chaáp haønh.
  6. Hình 3.4: sô ñoà khoái heä thoáng ñieàu khieån ñieän töû. 3.2.1. CAÙC TÍN HIEÄU ÑAÀU VAØO. Goàm caùc caûm bieán nhö: Caûm bieán vò trí truïc khuyûu, caûm bieán vò trí böôùm ga, caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, caûm bieán nhieät ñoä khí naïp, caûm bieán aùp suaát ñöôøng oáng naïp Caùc caûm bieán naøy caûm nhaän tín hieäu vaø göûi veà tín hieäu veà ECU baèng xung hoaëc baèng ñieän trôû 3.2.1.1. Caûm bieán aùp suaát khí naïp. a. Nhieäm vuï. Caûm bieán aùp suaát khoâng khí naïp xaùc ñònh aùp suaát khoâng khí trong boä phaân phoái khí naïp (charge-air distributor) naèm sau maùy neùn treân tuoác bin taêng aùp khí xaû vaø boä laøm maùt khí naïp. Giaù trò aùp suaát naøy ñöôïc göûi ñeán ECU. b. Hoaït ñoäng. AÙp suaát treân ñöôøng phaân phoái khí ñi qua ñöôøng oáng 2 taùc duïng tröïc tieáp leân maøng, laøm maøng bieán daïng. Söï bieán daïng naøy laøm thay ñoåi giaù trò ñieän trôû cuûa ñieän trôû (piezo resistor) naèm trong caûm bieán aùp suaát. Keát quaû moät giaù trò ñieän aùp töông öùng vôùi aùp suaát khoâng khí naïp vaø ñöôïc göûi veà ECU. 3.2.1.2. Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt. a. Nhieäm vuï. Nhieät ñoä nöôùc laøm maùt coøn ñoùng moät vai troø raát quan troïng trong vieäc khôûi ñoäng ñoäng cô. Döïa vaøo tín hieäu caûm bieán naøy, ECU seõ tính toaùn thôøi gian kích hoaït cho bugi xoâng hoaït ñoäng cho quaù trình xoâng tröôùc khi ñoäng cô ñang trong tình traïng nguoäi. b. Hoaït ñoäng. Hình 3.5: Ñöôøng ñaëc tuyeán cuûa caûm bieán. 3.2.1.3. Caûm bieán nhieät ñoä nhieân lieäu. a. Nhieäm vuï. Caûm bieán nhieät ñoä nhieân lieäu ghi nhaän nhieät ñoä cuûa nhieân lieäu ôû caùc cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. Thoâng tin veà nhieät ñoä cuûa nhieân lieäu seõ ñöôïc gôûi ñeán ECU baèng tín hieäu ñieän. ECU seõ döïa vaøo giaù trò cuûa tín hieäu ñoù ñeå tính toaùn ñieàu khieån phun nhieân lieäu cho phuø hôïp vôùi cheá ñoä ñang hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. b. Hoaït ñoäng. Döïa vaøo ñöôøng ñaëc tính ta thaáy. Khi nhieät ñoä nhieân lieäu thay ñoåi thì giaù trò ñieän trôû cuûa caûm bieán cuõng thay ñoåi. Giaù trò ñieän trôû seõ ñöôïc chuyeån ñoåi sang giaù trò ñieän aùp gôûi ñeán ECU. ÖÙng vôùi moãi giaù trò nhieät ñoä cuûa nhieân lieäu seõ töông öùng vôùi moät giaù trò ñieän aùp ñöôïc gôûi tôùi ECU.
  7. 3.2.1.4. Caûm bieán nhieät ñoä khí naïp sau taêng aùp. a. Nhieäm vuï. Caûm bieán nhieät ñoä khí naïp dung ñeå xaùc ñònh nhieät ñoä khí naïp.Gioáng nhö caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt, noù goàm moät nhieät ñieän trôû ñöôïc gaén beân trong caûm bieán. Do tæ troïng cuûa khoâng khí thay ñoåi theo nhieät ñoä neân khi nhieät ñoä khoâng khí cao khoâng khí loaõng hôn vaø löôïng oxi trong khoâng khí thaáp. Ngöôïc laïi, khi nhieät ñoä khoâng khí thaáp thì khoâng khí “ñaëc” hôn löôïng oâxy trong khong khí cao hôn. b. Hoaït ñoäng. Hình 3.6: Ñöôøng ñaëc tuyeán hoaït ñoäng caûm bieán. 3.2.1.5. Caûm bieán aùp suaát nhieân lieäu oáng phaân phoái. a. Nhieäm vuï. Caûm bieán aùp suaát nhieân lieäu oáng phaân phoái ño aùp suaát töùc thôøi trong oáng vaø baùo veà ECU vôùi ñoä chính xaùc thích hôïp vaø toác ñoä nhanh. Khi maøng bieán daïng thì lôùp ñieän trôû ñaët treân maøng seõ thay ñoåi giaù trò. Söï bieán daïng laø do aùp suaát taêng leân trong heä thoáng, söï thay ñoåi ñieän trôû gaây ra söï thay ñoåi ñieän theá cuûa maïch caàu ñieän trôû. Ñieän aùp thay ñoåi trong khoaûng 0-70mV (tuøy thuoäc aùp suaát taùc ñoäng) vaø ñöôïc khuyeách ñaïi bôûi maïch khuyeách ñaïi ñeán 0.5V-4.5 V. 3.2.1.6. Caûm bieán vò trí truïc cam. a. Nhieäm vuï. Caûm bieán vò trí truïc cam loaïi caûm bieán Hall ghi nhaän vò trí truïc cam. Tín hieäu naøy göûi veà ECU ñoäng cô, sau ñoù ECU xöû lyù, xaùc ñònh vò trí ñieåm cheát treân cuûa piston maùy soá 1. Neáu caûm bieán naøy bò hoûng thì ñoäng cô seõ khoâng khôûi ñoäng ñöôïc. Trong tröôøng hôïp caûm bieán naøy bò hoûng khi ñoäng cô ñang hoaït ñoäng, ECU seõ döïa vaøo tín hieäu cuûa caûm bieán truïc khuyûu ñeå duy trì hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. Maët khaùc, thoâng tin naøy ñöôïc löu vaøo trong boä nhôù loãi. Trong tröôøng hôïp naøy, ñoäng cô khoâng theå khôûi ñoäng laïi ñöôïc. b. Hoaït ñoäng.
  8. Hình 3.7: Tín hieäu caûm bieán vò trí truïc cam Tín hieäu caûm bieán ñöa ra coù daïng nhö (hình 2.34), Ñöôøng tín hieäu cao naèm trong khoaûng 4 ñeán 5V. Khi ñóa raêng cam ñoái dieän vôùi phaàn töû Hall, ngay laäp töùc ñöôøng tín hieäu rôùt xuoáng ôû möùc 0V (ñöôøng tín hieäu thaáp). Taïi vò trí naøy, tín hieäu vò trí ñieåm cheát treân cuûa maùy 1 trong kì neùn ñöôïc nhaän bieát. 3.2.1.7. Caûm bieán vò trí truïc khuyûu. a. Nhieäm vuï vaø hoaït ñoäng. Chu kì cuûa moät tín hieäu laø thôøi gian maø truïc khuyûu quay qua khoaûng hôû giöõa hai raêng. Khoaûng hôû giöõa hai raêng treân ñóa ñeàu baèng nhau, rieâng coù moät vò trí khoaûng hôû giöõa hai raêng ñöôïc keùo daøi ra theâm. Tín hieäu ghi nhaän taïi vò trí naøy ñöôïc ECU söû duïng ñeå nhaän bieát ví trí ñieåm cheát treân cuûa piston soá 1 cuoái kyø neùn. Vò trí truïc khuyûu ñöôïc tính toaùn ñeå xaùc ñònh goùc ñoä chính xaùc veà thôøi ñieåm baét ñaàu vaø keát thuùc quaù trình phun. Ngoaøi ra, ECU coøn coù theå nhaän bieát toác ñoä cuûa ñoäng cô töø caùc tín hieäu cuûa caûm bieán naøy. Tín hieäu naøy ñöôïc chuyeån ñeán boä ñieàu khieån khaùc thoâng qua coång CAN. 3.2.1.8. Caûm bieán aùp löïc nhôùt ñoäng cô b. Caáu taïo vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng. Hình 3.8: Caáu taïo caûm bieán nhôùt ñoäng cô. Caûm bieán nhôùt ñoäng cô thuoäc loaïi caûm bieán coù caáu taïo ñaëc bieät. Caûm bieán coù daïng oáng, beân trong coù moät maøng loïc vaø boä phaäân taïo xung ñieän aùp. 3.2.1.9. Caûm bieán vò trí baøn ñaïp ga. a. Nhieäm vuï vaø caáu taïo. Caûm bieán vò trí baøn ñaïp ga laø moät bieán trôû coù moät caàn gaït goùc quay töông öùng vôùi ñoä dòch chuyeån cuûa baøn ñaïp ga. Goùc quay naøy laøm cho ñieän aùp ôû ñaàu ra thay ñoåi. Ñeå ngaên ngöøa nhöõng hö hoûng nhö ngaén maïch, caûm bieán bao goàm hai maïch cho ra hai ñieän aùp ñaàu ra. Chöùc naêng cuûa caûm bieán duøng ñeå xaùc ñònh vò trí baøn ñaïp ga, xaùc ñònh möùc ñoä taêng giaûm toác cuûa xe do ngöôøi taøi xeá ñieàu khieån. Töø ñoù giuùp ECU xaùc ñònh löôïng phun phuø hôïp. b. Hoaït ñoäng.
  9. Hình 3.9: Ñöôøng ñaëc tuyeán caûm bieán vò trí baøn ñaïp ga 3.3. BOÄ ÑIEÀU KHIEÅN ÑIEÄN TÖÛ (ECU). Hình 3.10: Boä ñieàu khieån ñieän töû (ECU) ECU nhaän tín hieäu töø caùc caûm bieán vaø döïa vaøo caùc tín hieäu naøy xaùc ñònh cheá ñoä hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô, töø ñoù tính toaùn löôïng phun, thôøi gian phun phuø hôïp cho moãi cheá ñoä, ñeå ñoäng cô hoaït ñoäng moät caùch toái öu. ECU cuõng löu giöõ thoâng tin veà hoûng hoùc trong quaù trình hoaït ñoäng. 3.3 1. Ñieàu khieån phun nhieân lieäu cuûa ECU. 3.3.2. Caùc chöùc naêng khaùc cuûa ECU. ECU coù chöùc naêng kieåm tra chaån ñoaùn heä thoáng. Khi heä thoáng coù hö hoûng ôû moät soá boä phaän thì ECU coù theå kieåm tra vaø phaùt hieän ra tình traïng hö hoûng ñeå löu vaøo boä nhôù. Khi coù söï coá trong heä thoáng, ECU ñieàu khieån ñeøn baùo loãi thoâng baùo ñoäng cô hoaït ñoäng trong tình traïng khoâng bình thöôøng. 3.4. CAÙC CÔ CAÁU CHAÁP HAØNH. Caùc cô caáu chaáp haønh nhö caùc kim phun, van ñieàu chænh aùp suaát treân oáng phaân phoái, van caét nhieân lieäu 3.4.1. Kim phun. . Hoaït ñoäng. o Kim phun ñoùng. Khoâng coù tín hieäu göûi tôùi töø ECU, maëc duø aùp suaát nhieân lieäu trong kim cao, nhöng do löïc cuûa loø xo ñoùng van bi 5 neân nhieân lieäu trong buoàng ñieàu khieån 8 khoâng thoaùt veà ñöôïc taïo neân aùp löïc lôùn, löïc naøy lôùn hôn löïc cuûa boïng daàu taùc ñoäng leân ty kim. Bôûi vì taïi ñaây noù taùc ñoäng leân toaøn boä dieän tích hình troøn. Ngöôïc laïi, löïc neùn taïi boïng daàu chæ taùc ñoäng leân dieän tích nhoû cuûa ty kim. Keát quaû laø neùn ty kim bòt kín loã phun neân nhieân lieäu khoâng theå phun vaøo buoàng ñoát khi ñoäng cô khoâng hoaït ñoäng. o Kim phun môû. Hình 3.11: Kim phun môû
  10. Van ñieän 3 ñöôïc cung caáp ñieän vôùi doøng kích lôùn ñeå baûo ñaûm noù môû nhanh. Löïc taùc duïng bôûi van ñieän lôùn hôn löïc loø xo loã xaû vaø laøm môû loã xaû ra. Khi loã xaû môû ra, nhieân lieäu coù theå chaûy vaøo buoàng ñieàu khieån van vaøo khoang beân treân noù vaø töø ñoù trôû veà bình chöùa thoâng qua ñöôøng daàu veà. Loã xaû laøm maát caân baèng aùp suaát neân aùp suaát trong buoàng ñieàu khieån van giaûm xuoáng. Ñieàu naøy daãn ñeán aùp suaát trong buoàng ñieàu khieån van thaáp hôn aùp suaát trong buoàng chöùa cuûa ty kim (vaãn coøn baèng vôùi aùp suaát cuûa oáng). AÙp suaát giaûm ñi trong buoàng ñieàu khieån van laøm giaûm löïc taùc duïng leân piston ñieàu khieån neân ty kim môû ra vaø nhieân lieäu baét ñaàu phun. b. Ñaëc tính phun nhieân lieäu. So vôùi ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng nhieân lieäu cuõ, thì heä thoáng ñaõ ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu sau ñaây: o Löôïng nhieân lieäu vaø aùp suaát nhieân lieäu phun ñoäc laäp vôùi nhau trong töøng ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. o Luùc baét ñaàu phun, löôïng nhieân lieäu phun ra chæ caàn moät löôïng nhoû. o Vôùi ñaëc ñieåm phun 2 laàn. Phun sô khôûi vaø phun chính. Hình 3.12: Ñaëc tính phun cuûa heä thoáng. 3.5. CAÙC HEÄ THOÁNG KHAÙC. 3.5.1. Heä thoáng tuoác bin taêng aùp. 3.5.1.1. Giôùi thieäu. Tröôùc ñaây vaán ñeà taêng toác cuûa ñoäng cô diesel laø raát keùm, nhöng keå töø khi coâng ngheä Tuoác bin taêng aùp vaø maùy neùn khí taêng aùp ra ñôøi thì vaán ñeà taêng toác cuûa ñoäng cô diesel khoâng coøn laø vaán ñeà khoù nöõa. 3.5.1.2. Caáu taïo tuoác bin taêng aùp. Hình 3.13: Caáu taïo tuoác bin taêng aùp. 3.5.1.3. Nguyeân lyù hoaït ñoäng Khi ñoäng cô laøm vieäc khí xaû ñöôïc thaûi ra, doøng khí naøy taùc ñoäng leân baùnh tuoác bin laøm baùnh tuoác bin quay vaø daãn ñoäng baùnh neùn quay, vì baùnh tuoác bin vaø baùnh neùn ñöôïc laép treân cuøng moät truïc. Do ñoù khi tuoác bin quay, keùo theo baùnh neùn quay cuøng toác ñoä. Nhôø ñoù khí naïp ñöôïc neùn vaøo trong xylanh, laøm cho löôïng khoâng khí vaøo xylanh taêng leân.
  11. Hình 3.14: Sô ñoà nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa tuoác bin taêng aùp. 3.5.2. Cô caáu ñieàu khieån aùp suaát khí naïp Waste Gate: 3.5.2.1. Giôùi thieäu: Thieát bò ñieàu khieån aùp suaát khí naïp baèng chaân khoâng ñöôïc kích hoaït bôûi ECU sao cho phuø hôïp vôùi baûng ñoà döõ lieäu ñöôïc löu tröõ (map stored) trong thieát bò ñieàu khieån vaø tín hieäu töø caûm bieán aùp suaát khí naïp. Chaân khoâng trong boä ñieàu khieån thì ñöôïc ñieàu khieån bôûi bôm chaân khoâng. 3.5.2.2. Caáu taïo. 3.5.2.3. Hoaït ñoäng. o AÙp suaát treân ñöôøng oáng naïp nhoû: Hình 3.15: Khi waste gate ñoùng 3.5.3. Van chuyeån ñoåi aùp suaát taêng aùp. 3.5.3.1. Giôùi thieäu. AÙp suaát taêng aùp laø aùp suaát khoâng khí cung caáp vaøo xylanh trong quaù trình ñoát chaùy nhieân lieäu. AÙp suaát naøy ñöôïc xaùc ñònh bôûi caûm bieán aùp suaát khí naïp sau taêng aùp trong boä phaân phoái aùp suaát. Keát quaû cuûa quaù trình neùn trong tuoác bin taêng aùp, aùp suaát khoâng khí taêng gaáp ñoâi, ngay taïi thôøi gian naøy. 3.5.3.3. Hoaït ñoäng. o Khi khoâng coù tín hieäu töø ECU. OÁng daãn khí 14 lôùn nhaát trong ñieàu kieän doøng ñieän baèng khoâng. AÙp suaát buø ñeán töø. Ñöôøng thoâng vôùi aùp suaát khí quyeån thoâng qua ñóa ñuïc loã 7, loã trong khe 3, ñeán loã tieát löu 12 vaø qua loïc 6. Van 2 chòu aùp suaát khí quyeån xuyeân qua loã vaø ñoùng vôùi söï hoã trôï cuûa löïc loø xo 9, vaø huùt aùp suaát töø bôm cung caáp chaân khoâng. Boä chaân khoâng thì thoâng vôùi khí trôøi.
  12. Hình 3.16: Traïng thaùi hoaït ñoäng cuûa van khi ECU chöa ñieàu khieån CHÖÔNG 4 : MODULE THÖÏC HAØNH TREÂN MOÂ HÌNH VÔÙI ÑOÄNG CÔ 311CDI MERCEDES – BENZ SPRINTER 4.1. Giôùi thieäu sa baøn: Hình 4.1: Sa baøn Sô ñoà vò trí caùc baûng giaéc:
  13. 4.2.Sô ñoà maïch ñieän 4.3. Höôùng daãn söû duïng moâ hình ñoäng cô 311CDI Mercedes – Benz Sprinter. Khi coâng taéc ôû vò trí IG thì taát caû caùc ñeøn baùo trong baûng taùp loâ ñeàu saùng sau ñoù taét ngay. Rieâng ñeøn baùo tín hieäu bugi xoâng thì keùo daøi hôn. Sau khi xoâng xong ñeøn môùi taét vaø khi ñoù môùi khôûi ñoäng ñöôïc ñoäng cô. Tröôùc vaø sau khi khôûi ñoäng ñoäng cô hoaït ñoäng ta coù theå tieán haønh kieåm tra theo caùc ñôn nguyeân hoïc taäp. 4.4. QUY TRÌNH CHAÅN ÑOAÙN TÌM PAN. QUI TRÌNH XÖÛ LYÙ SÖÏ COÁ
  14. STT ÑÔN NGUYEÂN MAÕ SOÁ 1 Maïch caáp nguoàn 311CDI-001 2 Caûm bieán vò trí truïc cam – B108. 311CDI-002 3 Caûm bieán vò trí truïc khuyûu – B73 311CDI-003 4 Caûm bieán vò trí baøn ñaïp ga – B96 311CDI-004 5 Van ñieàu khieån aùp löïc oáng phaân phoái – Y92 311CDI-005 6 Caûm bieán nhôùt ñoäng cô – B110 311CDI-006 7 Caûm bieán aùp löïc nhieân lieäu oáng phaân phoái – B113 311CDI-007 8 Caûm bieán aùp löïc thaáp – B132 311CDI-008 9 Caûm bieán aùp suaát ñöôøng oáng naïp – B112 311CDI-009 10 Caûm bieán nhieät ñoä nöôùc laøm maùt – B16 311CDI-010 11 Caûm bieán nhieät ñoä khí naïp sau taêng aùp – G14 311CDI-011 12 Caûm bieán nhieät ñoä nhieân lieäu – B30. 311CDI-012 13 Van ngaét nhieân lieäu bôm cao aùp – Y93 311CDI-013 14 Bôm ñieän( bôm nhieân lieäu ). 311CDI-014 15 Kim phun – maïch ñieàu khieån kim phun 311CDI-015 16 Bugi xoâng – maïch ñieàu khieån bugi xoâng 311CDI-016
  15. 17 Van ñieàu khieån chuyeån ñoåi aùp suaát taêng aùp – Y87 311CDI-017 18 Caûm bieán nhieät ñoä khí naïp tröôùc taêng aùp 311CDI-018 4.5. Ñôn nguyeân hoïc taäp (xem chi tieát phaàn chöông 4 ) Vôùi moãi ñôn nguyeân ñöôïc phaân boá hôïp lyù vaø trình baøy roõ raøng rieâng bieät, vöøa oân laïi phaàn lyù thuyeát, vöøa chæ ra vò trí caùc chi tieát, caùc giaéc noái vaø phöông phaùp kieåm tra cuï theå chi tieát vôùi töøng boä phaän, giuùp cho ngöôøi hoïc coù theå tieáp thu nhanh choùng vaø thuaän tieän trong vieäc thöïc haønh. Moãi nhoùm coù theå thöïc haønh ñoäc laäp vôùi nhau. CHƢƠNG 5: KEÁT LUAÄN Ñeà taøi ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû nhaát ñònh ñem laïi nhieàu yù nghóa veà maët thöïc tieãn. Noäi dung ñeà taøi mang tính thieát thöïc ñoù laø: söï boå sung nguoàn taøi lieäu giaûng daïy moân thöïc taäp Ñoäng Cô Diesel, taøi lieäu tham khaûo giuùp cho vieäc giaûng daïy vaø hoïc taäp caùc moân hoïc lieân quan toát hôn. Caùc baïn sinh vieân coù theå xem ñaây nhö m oät böùc tranh toång theå veà heä thoáng nhieân lieäu treân ñoäng cô Diesel, coù theå giuùp caùc baïn sinh vieân naém baét moät soá noäi dung cô baûn trong khi baûo döôõng, chaån ñoaùn, söõa chöõa heä thoáng nhieân lieäu ñoäng cô Diesel.  Nghieân cöùu vaø trình baøy moät caùch roõ raøng cuï theå töøng chi tieát trong HTNL Common Rail treân ñoäng cô 311CDI treân xe Mercesdes Sprinter.  Nghieân cöùu vaø trình baøy heä thoáng ñieän ñieàu khieån ñoäng cô 311CDI.  Treân cô sôû nghieân cöùu HTNL Common Rail vaø heä thoáng ñieän ñieàu khieån ñoäng cô, chuùng em ñaõ ñöa ra quy trình kieåm tra khaû naêng hoaït ñoäng cuûa töøng chi tieát trong heä thoáng.  Xaây döng quy trình chaån ñoaùn, tìm pan cho heä thoáng ñieän ñieàu khieån treân ñoäng cô 311CDI.  Bieân soaïn baøi giaûng theo töøng phaàn roõ raøng cuï theå nhaèm muïc ñích phuïc vuï cho hoïc taäp. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Trang bò ñieän vaø ñieän töû treân oâtoâ hieän ñaïi, PGS.TS ÑOÃ VAÊN DUÕNG (2000) ,Ñaïi hoïc sö phaïm kyõ thuaät TP.HCM 2. Nguyeân lyù ñoäng cô ñoát trong , GVC.ThS NGUYEÃN TAÁN QUOÁC (2005) 3. Autodata CD3 4. Mercedes service training 5. Toyota service training 6. Hyundai training 7. Caåm nang söûa chöõa ñoäng cô Diesel. 8. Tham khaûo caùc taøi lieäu treân maïng:  www.autoshop101.com
  16.  www.howstuffsworks.com  www.autosaigon.com  www.thuvienoto.com  www.bosch.com
  17. NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG THỜI KỲ HỘI NHẬP Strengthening competitive capacity of the VietNam’s corporation in the international Integration ThS. Nguyễn Thị Huyền Trâm Việc gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO và Khu vực mậu dịch tự do AFTA đem đến cho các DN Việt Nam nhiều cơ hội nhưng cũng khiến các DNVN gặp nhiều thách thức. Sản phẩm của các DNVN có thể vươn ra thế giới, DNVN có thể tìm kiếm thị phần cho sản phẩm của mình, nhưng bên cạnh đó, sản phẩm của VN cũng phải cạnh tranh với sản phẩm của các nước khác. Để việc gia nhập có lợi nhiều hơn có hại thì các DNVN cần phải nâng cao NLCT. Để góp phần làm rõ thêm vấn đề này, tác giả chọn đề tài “Nâng cao NLCT của các DN Việt Nam trong thời kỳ hội nhập” để nghiên cứu. Substract The joining in The World Trade Organization (WTO) and (AFTA) brought ViêtNam’s corporation many chances but ViêtNam’s corporations are facing a big challenge to compete with foreign corporations. VietNam’s products can adhere to the world markets, ViêtNam’s corporation can have more many markets to consume their products. However, VietNam’s products have to compete against other countries in trade. To this joining have effect, ViêtNam’s corporation must raise the competent ability. To make clearly this problem, the author chooses the theme: “Strengthening competitive capacity of the VietNam’s corporation in the international Integration” to research. 1
  18. 1. Cơ sở lý luận về NLCT của DN mình mà chính là phải mang lại cho 1.1.Khái niệm về cạnh tranh, NLCT khách hàng những giá trị gia tăng cao và lợi thế cạnh tranh. hoặc/và mới lạ hơn để khách hàng lựa 1.1.1. Khái niệm cạnh tranh. chọn mình chứ không lựa chọn đối thủ Theo K. Marx: "Cạnh tranh là sự cạnh tranh của mình”. ganh đua, đấu tranh gay gắt giữa các - Trong báo cáo về cạnh tranh toàn nhà Tư bản nhằm dành giật những điều cầu năm 2003 tại diễn đàn Liên hợp kiện thuận lợi trong sản xuất và tiêu quốc thì cho rằng cạnh tranh đối với dùng hàng hóa để thu được lợi nhuận một quốc gia là "Khả năng của nước đó siêu ngạch". đạt được những thành quả nhanh và bền - Hai nhà kinh tế học Mỹ P.A vững về mức sống, nghĩa là đạt đựơc Samuelson và W.D.Nordhaus trong các tỷ lệ tăng trưởng kinh tế cao được cuốn Kinh tế học (xuất bản lần thứ 12) xác định bằng các thay đổi của tổng sản cho rằng “Cạnh tranh (Competition) là phẩm quốc nội (GDP) tính trên đầu sự kình địch giữa các DN cạnh tranh người theo thời gian”. với nhau để dành khách hàng hoặc thị Từ những định nghĩa trên, có thể trường”. Họ còn đồng nhất cạnh tranh thấy về cơ bản, cạnh tranh là quá trình với cạnh tranh hoàn hảo (Perfect một chủ thể nỗ lực vượt qua đối thủ của Competition). mình để đạt được một hay một số mục - Hai tác giả R.S. Pindyck và D.L tiêu nhất định. Rubinfeld trong cuốn kinh tế học vi mô 1.1.2. Khái niệm lợi thế cạnh tranh cho rằng: “Thị trường cạnh tranh hoàn Theo Michael Porter, LTCT được hảo là thị trường có nhiều người mua hiểu là những nguồn lực, lợi thế của và người bán và không một cá nhân ngành, quốc gia mà nhờ có chúng, các người mua hoặc người bán nào có ảnh DN KD trên thương trường quốc tế tạo hưởng đáng kể tới giá cả”. ra một số ưu thế vượt trội hơn, ưu việt - Theo Tôn Thất Nguyễn Thiêm hơn so với các đối thủ cạnh tranh trực (“Thị trường, chiến lược, cơ cấu: cạnh tiếp. tranh về giá trị gia tang, định vị và phát Bốn yếu tố tạo nên LTCT là: hiệu triển DN”) thì cạnh tranh trong thương quả, chất lượng, sự cải tiến và sự đáp trường không phải là diệt trừ đối thủ của ứng khách hàng. Chúng tạo thành một 1
  19. khối thống nhất của LTCT mà bất kỳ “DN có khả năng cạnh tranh là DN có một DN hoạt động trong lĩnh vực nào thể sản xuất sản phẩm và dịch vụ với cũng phải tuân theo. Có thể nghiên cứu chất lượng vượt trội và giá cả thấp hơn từng yếu tố tách biệt nhau như ở những các đối thủ khác trong nước và quốc tế. phần dưới đây, song cần lưu ý rằng, Khả năng cạnh tranh đồng nghĩa với giữa chúng có sự tương tác lẫn nhau rất việc đạt được lợi ích lâu dài của DN và mạnh. khả năng bảo đảm thu nhập cho người lao động và chủ DN”. Năm 1994, định nghĩa này được nhắc lại trong “Sách trắng về NLCT của Vương quốc Anh” (1994). Năm 1998, Bộ thương mại và Công nghiệp Anh đưa ra định nghĩa “Đối với DN, NLCT là khả năng sản xuất đúng sản phẩm, xác định đúng giá cả và vào đúng thời điểm. Điều đó có Hình 1: Các khối cơ bản tạo lợi nghĩa là đáp ứng nhu cầu khách hàng thế cạnh tranh với hiệu suất và hiệu quả hơn các DN Theo Michael Porter, LTCT được khác”. hiểu là những nguồn lực, lợi thế của Theo Buckley (1988), NLCT của ngành, quốc gia mà nhờ có chúng, các DN cần được gắn kết với việc thực hiện DN KD trên thương trường quốc tế tạo mục tiêu của DN với 3 yếu tố: các giá ra một số ưu thế vượt trội hơn, ưu việt trị chủ yếu của DN, mục đích chính của hơn so với các đối thủ cạnh tranh trực DN và các mục tiêu giúp các DN thực tiếp. LTCT giúp cho DN có được hiện chức năng của mình. “Quyền lực thị trường” để thành công Theo tác giả Lê Đăng Doanh trong trong KD và trong cạnh tranh. tác phẩm Nâng cao NLCT của DN thời 1.1.3. Khái niệm NLCT hội nhập: “NLCT của DN được đo Khái niệm NLCT (NLCT) được đề bằng khả năng duy trì và mở rộng thị cập đầu tiên ở Mỹ vào đầu những năm phần, thu lợi nhuận cho DN trong môi 1980. Theo Aldington Report (1985): 2
  20. trường cạnh tranh trong nước và ngoài trong DN và (2) các yếu tố bên ngoài nước”. DN. Theo Tôn Thất Nguyễn Thiêm 1.2.1. Các yếu tố bên trong DN trong tác phẩm “Thị trường, chiến lược, 1.2.1.1. Trình độ và năng lực tổ cơ cấu” thì NLCT là việc gia tăng giá chức quản lý của DN. trị nội sinh và ngoại sinh của DN. Trình độ và năng lực tổ chức quản Tóm lại, một khái niệm NLCT của lý của DN thể hiện ở: (1) áp dụng phù DN phù hợp nhất trong bối cảnh hiện hợp phương pháp quản lý hiện đại; (2) tại có thể là khả năng duy trì và nâng trình độ chuyên môn cũng như những cao LTCT trong việc tiêu thụ sản phẩm, kiến thức của đội ngũ cán bộ quản lý mở rộng mạng lưới tiêu thụ, thu hút và của DN; (3) trình độ tổ chức quản lý sử dụng có hiệu quả các yếu tố sản xuất DN, thể hiện ở việc phân công nhiệm nhằm đạt lợi ích kinh tế cao và bền vụ, sắp xếp bố trí nhân sự cho phù hợp vững. Quan trọng là, NLCT không phải với công việc. là chỉ tiêu đơn nhất mà mang tính tổng 1.2.1.2. Trình độ thiết bị, công hợp, gồm nhiều chỉ tiêu cấu thành và có nghệ thể xác định được cho nhóm DN Nếu DN ứng dụng thiết bị, công nghệ (ngành) và từng DN. phù hợp sẽ cho phép rút ngắn thời gian sản 1.2.Những yếu tố tác động đến NLCT xuất, tăng năng suất lao động, hạ giá thành của DN. nhưng vẫn nâng cao chất lượng sản phẩm. Mô hình Kim cương của M. Porter Ngoài ra, công nghệ mới và phù hợp còn chỉ ra rằng có ít nhất 6 nhóm yếu tố tác giúp DN nâng cao trình độ cơ khí hóa, tự động tới NLCT của DN: (1) “ngữ cảnh” động hóa của DN. của DN, (2) điều kiện cầu (thị trường), 1.2.1.3. Trình độ lao động trong (3) điều kiện yếu tố (nguồn lực đầu DN vào), (4) các ngành cung ứng và liên Lao động là lực lượng sử dụng quan (cạnh tranh ngành), (5) các yếu tố công nghệ, điều khiển các thiết bị để ngẫu nhiên và (6) yếu tố nhà nước. Tuy sản xuất ra sản phẩm hàng hóa. Thêm nhiên, các yếu tố trên cũng có thể được vào đó, lao động còn là lực lượng tham chia thành hai nhóm: (1) các yếu tố bên gia vào việc cải tiến kỹ thuật, hợp lý 3
  21. hóa quá trình sản xuất và đôi khi còn là năng thực hiện năng lực 4P (Product, lực lượng tạo ra cái mới Place, Prize, Promotion) trong hoạt động 1.2.1.4. Năng lực tài chính của marketing, năng lực của nguồn nhân lực DN marketing. Nó giúp khách hàng tiếp cận Năng lực tài chính của DN thể hiện ở sản phẩm của DN, tác động tới khả năng quy mô vốn, khả năng huy động và sử tiêu thụ sản phẩm nhằm thỏa mãn nhu dụng hiệu quả nguồn vốn huy động cầu khách hàng, từ đó góp phần làm tăng Việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn sẽ giúp doanh thu, tăng thị phần của DN và tăng DN tiết kiệm chi phí sử dụng vốn. Ngoài vị thế của DN trên thị trường trong nước ra, năng lực tài chính thể hiện ở “vốn” của và quốc tế. DN còn thể hiện sức mạnh kinh tế của DN, 1.2.1.6. Trình độ nghiên cứu phát thể hiện chỗ đứng của DN trên thương triển của DN. trường. Đây là yếu tố đóng vai trò quan 1.2.1.5. Khả năng liên kết và hợp trọng trong việc cải tiến kỹ thuật, cải tác với DN khác và hội nhập kinh tế quốc tiến mẫu mã và chất lượng sản phẩm, tế. nâng cao năng suất và hợp lý hóa sản Khả năng liên kết và hợp tác của xuất. Trong điều kiện hiện nay, khi mà DN thể hiện ở việc nhận biết các cơ hội khoa học công nghệ phát triển nhanh KD mới, chọn đúng đối tác để liên như vũ bão thì yếu tố này lại càng tác minh và vận hành hoạt động của liên động mạnh mẽ đến NLCT của DN, bởi minh một cách hiệu quả, đạt được mục vì nếu không chịu đổi mới thì sản phẩm tiêu đặt ra. Nếu DN không thể hoặc ít của DN chắc chắn sẽ trở nên lỗi thời, có khả năng liên minh hợp tác với các không thể cạnh tranh cùng các sản đối tác khác thì không những bỏ lỡ phẩm cùng loại trên thị trường. nhiều cơ hội KD mà còn có mối đe dọa 1.2.2. Các yếu tố bên ngoài DN nếu đối thủ cạnh tranh nắm bắt cơ hội Theo mô hình kim cương của ấy. M.Porter thì có tổng cộng 56 chỉ tiêu cụ 1.2.1.6. Trình độ năng lực thể được phân thành 4 nhóm sau: Một marketing là, các điều kiện yếu tố đầu vào, gồm: Năng lực marketing thể hiện ở khả kết cấu hạ tầng vật chất – kỹ thuật; hạ năng nắm bắt nhu cầu thị trường, khả tầng hành chính, nguồn nhân lực, hạ 4
  22. tầng công nghệ, thị trường tài chính. 1.2.2.1. Thị trường Hai là, các điều kiện về cầu: sở thích Đây chính là môi trường KD của của người mua, tình hình pháp luật về DN. Thị trường chính là nơi tiêu thụ sản tiêu dùng, về công nghệ thông tin Ba phẩm, đồng thời cũng là nơi để DN tìm là, các ngành cung ứng và ngành liên kiếm các yếu tố đầu vào. Ngoài ra, thị quan: chất lượng và số lượng các nhà trường còn là công cụ định hướng giúp cung cấp địa phương, khả năng tại chỗ DN đưa ra các chiến lược KD. về nghiên cứu chuyên biệt và dịch vụ 1.2.2.2. Thể chế- chính sách đào tạo, mức độ hợp tác giữa các khu Thể chế- chính sách là nền tảng vực kinh tế, khả năng cung cấp tại chỗ cho sự chấp hành chính sách pháp luật các chi tiết và phụ kiện máy móc. Bốn của DN. Nội dung của thể chế- chính là, bối cảnh đối với chiến lược và cạnh sách bao gồm từ các quy định về pháp tranh của DN, gồm hai phân nhóm là luật, chính sách về đầu tư, tài chính, đất động lực và cạnh tranh (các rào cản vô đai, công nghệ, thị trường , đến các hình, sự cạnh tranh của các nhà sản hàng hóa, dịch vụ, địa bàn được xuất địa phương, hiệu quả của việc khuyến khích hay bị hạn chế đầu tư chống độc quyền). KD. Tóm lại, đó là tất cả các biện pháp Tuy nhiên, theo logic truyền thống, điều tiết cả đầu vào lẫn đầu ra cũng như các yếu tố bên ngoài DN được chia thành toàn bộ quá trình hoạt động của DN. 5 nhóm: (1) thị trường, (2) thể chế-chính 1.2.2.3. Kết cấu hạ tầng sách, (3) kết cấu hạ tầng, (4) các ngành hỗ Kết cấu hạ tầng bao gồm cả hạ trợ và (5) trình độ nguồn nhân lực. tầng vật chất – kỹ thuật lẫn hạ tầng xã hội như hệ thống giao thông, mạng lưới điện, hệ thống thông tin, hệ thống giáo dục đào tạo Đây là tiền đề quan trọng, tác động mạnh tới hoạt động của DN, ảnh hưởng đến giá cả của sản phẩm dịch vụ. 5
  23. 1.2.2.3. Các ngành công nghiệp, các yếu tố cơ bản như: (1) chất lượng cao: là dịch vụ hỗ trợ. một chỉ tiêu tổng hợp gồm các nhóm Khi trình độ sản xuất càng hiện đại chỉ tiêu thành phần: các chỉ tiêu kinh tế, thì sự phụ thuộc lẫn nhau càng nhiều. các chỉ tiêu kỹ thuật, các chỉ tiêu về Chẳng hạn, các chi tiết và các bộ phận thẩm mỹ, tiện dụng (2) giá cả hợp lý: của một chiếc máy bay Boing được sản Chỉ tiêu này thường được xác định trên xuất ở nhiều nước khác nhau. Các cơ sở so sánh giá của các hàng hóa cùng ngành công nghiệp hỗ trợ không những loại hoặc tương đương. Nếu có sự khác tác động đến thời gian, năng suất mà biệt về chất lượng thì giá cả được đặt còn tác động đến giá cả của sản phẩm. trong sự so sánh với lợi ích do hàng hóa 1.2.2.4. Trình độ nguồn nhân lực mang lại, độ bền, thẫm mỹ ,(3) mẫu mã Trình độ và các điều kiện về hợp thời, (4) đáp ứng nhu cầu khách hàng: nguồn nhân lực thể hiện ở kỹ năng làm chỉ tiêu thể hiện việc cung cấp cho việc, mức lương, điều kiện làm việc, an khách hàng đúng hàng hóa, đúng thời toàn lao động, đầu tư cho đào tạo và cả điểm với mức giá hợp lý. Nó là một chỉ vai trò của Công đoàn. tiêu định tính phản ánh khả năng KD, 1.3. Các tiêu chí để đánh giá NLCT uy tín của DN; (5) Dịch vụ đi kèm: bao DN. gồm việc hướng dẫn sử dụng, các dịch 1.3.1. Khả năng duy trì và mở rộng thị vụ hậu mãi (bảo trì, bảo hành ). phần của DN: 1.3.3. Năng lực duy trì và nâng cao Tiêu chí này gồm 2 thành phần là hiệu quả KD của DN (1) thị phần: DN nào có thị phần lớn Tiêu chí này thể hiện qua một số hơn thì NLCT của DN đó cũng lớn hơn. chỉ tiêu như: (1) tỷ suất lợi nhuận: là Tiêu chí này thường được đo bằng tỷ lệ một chỉ tiêu tổng hợp, được tính bằng doanh thu hay số lượng sản phẩm tiêu trị số tuyệt đối (ví dụ, bao nhiêu đồng thụ trên thị trường và (2) tốc độ tăng thị lợi nhuận trên một đơn vị đầu vào) hoặc phần của DN: Chỉ tiêu này phản ánh sự số tương đối (tỷ suất lợi nhuận của DN thay đổi đầu ra của DN theo thời gian. so với tỷ suất lợi nhuận bình quân 1.3.2. NLCT của sản phẩm: ngành); (2) chi phí trên một đơn vị sản Đây là chỉ tiêu phản ánh kết quả hoạt phẩm động của DN. NLCT của sản phẩm dựa trên 6
  24. 1.3.4. Năng suất các yếu tố sản xuất: đầu vào của DN. Đây là điều kiện để Các chỉ tiêu liên quan đến năng đảm bảo NLCT trong dài hạn. suất gồm có: năng suất lao động, hiệu 1.3.7. Khả năng liên kết và hợp tác suất sử dụng vốn, năng suất yếu tố tổng của DN hợp Năng suất phản ánh lượng sản Cạnh tranh trong điều kiện hiện phẩm đầu ra so với đơn vị yếu tố đầu nay không phải là tiêu diệt lẫn nhau mà vào, là chỉ tiêu phản ánh năng lực khai phải là hợp tác lẫn nhau để cạnh tranh thác, sử dụng các yếu tố sản xuất của tốt hơn. Do vậy, khả năng liên kết hợp DN. Đồng thời, chỉ tiêu này còn phản tác là tiền đề cho hoạt động KD hiệu ánh năng lực đáp ứng yêu cầu của quả, đồng thời đây cũng là một tiêu chí khách hàng, chi phí trên đơn vị sản định tính của NLCT của DN. Tiêu chí phẩm và đơn vị thời gian. này thể hiện qua chất lượng và số lượng 1.3.5. Khả năng thích ứng và đổi mới các mối quan hệ với đối tác, các liên của DN doanh, hệ thống mạng lưới KD theo Đây là chỉ tiêu đánh giá NLCT lãnh thổ. “động” của DN. DN phải thích ứng với sự thay đổi của thị trường trong nước và 2. Thực trạng DN và NLCT của DN quốc tế (sở thích, nhu cầu, chất lượng, Việt Nam mẫu mã ) và môi trường KD như chính 2.1. Thực trạng DN Việt Nam sách của Nhà nước, sự thay đổi của đối 2.1.1 Số lượng, quy mô và ngành nghề tác KD, đối thủ cạnh tranh. Chỉ tiêu này KD của DN. được xác định bởi một số chỉ tiêu thành 2.1.1.1. Số lượng, quy mô DN phần như: số lượng cải tiến, sáng tạo sản Trong năm 2013, cả nước có phẩm, cải tiến quy trình sản xuất, cải tiến 76.955 DN đăng ký thành lập mới với kỹ thuật số vốn đăng ký 398.681 tỷ đồng, tăng 1.3.6. Khả năng thu hút nguồn lực 10,1% về số DN và giảm 14,7% về số Khả năng thu hút nguồn lực không vốn đăng ký so với cùng kỳ năm trước. chỉ nhằm đảm bảo cho điều kiện để hoạt Ta thấy tình hình DN có dấu hiệu tốt động sản xuất KD được tiến hành bình lên khi số DN thành lập mới trong năm thường mà còn thể hiện NLCT thu hút 2013 tăng trở lại so với năm 2012. 7
  25. Về số DN dừng hoạt động trong 25,02% với Công ty cổ phần. Các DN năm 2013, cả nước có 60.737 DN giải 100% vốn nước ngoài chỉ chiểm tỷ thể và ngừng hoạt động (trong đó, số trọng 2,17% trong tổng số các loại hình DN hoàn thành thủ tục giải thể là 9.818 DN nhưng thu hút một lực lượng lao DN, số DN gặp khó khăn và rơi vào động khá lớn với 22,34%; DNNN vẫn trạng thái tạm ngừng hoạt động là là loại hình DN chiếm tỷ trọng lớn nhất 50.919 DN) tăng 11,9 % so với cùng kỳ về vốn KD với 32,31% và vốn cố định năm trước. với 40,95%. Về số DN gặp khó khăn rơi vào Về quy mô DN: Năm 2012, cả tình trạng ngừng hoạt động nay quay nước có 341664 DN nhỏ và vừa theo trở lại hoạt động trong năm 2013 là tiêu chí quy mô lao động, chiếm 98,5% 14.402 DN. trên tổng số DN trong cả nước và có Số DN khó khăn rơi vào tình trạng 323844 DN có quy mô vốn dưới 50 tỷ ngừng hoạt động nay quay trở lại hoạt đồng, chiếm 93,4% trên tổng số DN động tăng dần theo các tháng. Về số DN trong cả nước. giải thể và gặp khó khăn phải ngừng hoạt Nhìn chung, các DN VN có quy động trong năm 2013 vẫn tăng so với mô về lao động lẫn về vốn đều rất hạn năm 2012, tuy nhiên qua theo dõi số liệu chế. Điều này cũng là một bất lợi và các tháng trong năm 2013, số DN gặp làm giảm NLCT của các DN VN khi khó khăn phải ngừng hoạt động đã có hội nhập với khu vực và quốc tế. chiều hướng giảm dần đi qua từng 2.1.1.2. Về ngành nghề của DN tháng. Đây là dấu hiệu tích cực và là cơ Xét theo số lượng DN, các DN sở cho việc phục hồi phát triển nền kinh VN chủ yếu tập trung vào 5 ngành sau: tế trong thời gian tới. Thương mại (38,9%); Công nghiệp chế Số liệu về tỷ trọng DN, lao động biến (16,24%); Xây dựng (14,07%); và vốn của DN: loại hình Công ty Hoạt động chuyên môn, khoa học và TNHH chiếm tỷ trọng khá lớn với công nghệ (8,53%) và Vận tải, kho bãi 60,87%. Tỷ trọng của Công ty cổ phần (5,57%). Xét theo số lao động, các DN tương đối cao với 21,64%. Đây cũng là tập trung vào 3 ngành: Công nghiệp chế loại hình DN thu hút nhiều lao động biến, chế tạo (45,02%); Xây dựng nhất vơi 31,03% với Công ty TNHH và (15,96%); Thương mại (13,15%). 8
  26. Xét theo Vốn KD, các DN tập 2.1.2. Vốn, lao động của DN trung vào 5 ngành: Hoạt động tài chính, - Về tài sản của DN. Nhìn chung ngân hàng và bảo hiểm (31,87%); Công tổng tài sản tăng lên trong mấy năm nghiệp chế biến, chế tạo (18,82%); qua. Tỷ trọng TSCĐ trong DN tương Thương mại (14,33%); Xây dựng đối cao (trên 40%), chứng tỏ các DN có (18,2%) và Hoạt động KD bất động sản quan tâm đến việc đầu tư lâu dài, tuy (7,39%). nhiên tỷ trọng này lại giảm đều qua các Xét theo Vốn cố định, các DN tập năm, chứng tỏ các DN đang gặp khó trung vào 5 ngành: Công nghiệp chế khăn trong hoạt động KD của mình. biến, chế tạo (22,21%); Hoạt động tài TSCĐ bình quân 1 lao động năm 2010 chính, ngân hàng và bảo hiểm là 239,2 triệu đồng; năm 2011 là 238,2 (18,57%); Sản xuất và phân phối điện, triệu đồng và năm 2012 là 224,2 triệu khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều đồng. Điều này là không tốt và làm hoà không khí (11,19%); Hoạt động giảm NLCT của DN. KD bất động sản (9,87%) và Thương - Về lao động: Số lượng lao động mại (9,38%). tăng nhanh, đây là một tín hiệu tốt . Nhìn chung, các DN VN chủ yếu Tuy nhiên, so với lực lượng lao động vẫn tập trung ở các ngành nghề “truyền hiện có tại thời điểm 2012 thì số lượng thống”. Tuy nhiên, tỷ lệ các DN hoạt lao động hiện đang làm việc là chưa động trong các ngành nghề hiện đại như cao (khoảng 52580 nghìn người). Thu tài chính, tín dụng hoặc khoa hoc, công nhập bình quân tháng của người lao nghệ đã có sự thay đổi lớn so với trước động tăng qua các năm, đây là một tín đây, điều này chứng tỏ tư duy KD của hiệu tích cực. Tuy nhiên, việc tăng thu chủ DN VN cũng đã thay đổi. Nhưng nhập của người lao động phải đi kèm suy cho cùng, tỷ lệ các DN hoạt động với cuộc sống tốt đẹp hơn thì việc tăng trong các ngành nghề hiện đại vẫn còn này mới thực sự có ý nghĩa. thấp, ví dụ Hoạt động chuyên môn, - Về thu nhập bình quân của người khoa học và công nghệ (8,53%). Cơ cấu lao động trong DN tăng qua các năm, này phản ánh cơ cấu ngành còn lạc hậu năm 2012, thu nhập bình quân tháng của DN VN. của người lao động khoảng 5,3 triệu đồng. Với mức thu nhập như vậy thì 9
  27. người lao động có thể có một cuộc sống đảo như sữa chua, sữa đặc có đường, tương đối ổn định. Tuy nhiên, đây là số nhưng ở một số phân khúc như sữa tươi liệu về thu nhập của những người lao và sữa bột cũng còn hạn chế. Cụ thể, động làm việc tại các DN. Với số liệu Vinamilk chiếm 75% thị phần sữa đặc của Tổng cục Thống kê 2012 về thu có đường, 90% thị phần sữa chua, 50% nhập bình quân đầu người khoảng 2 thị phần sữa tươi và khoảng 25 - 30% triệu đồng tháng thì tổng thu nhập bình thị phần sữa bột của Việt Nam. Với quân đầu người của Việt Nam năm công suất thiết kế khá lớn của 2 nhà 2013 khoảng hơn 2,2 triệu đồng máy mới này, Vinamilk đặt kế hoạch sẽ tháng. Đó là mức thu nhập khiêm tốn, chiếm lĩnh 50% thị 60% thị phần sữa rất khó khăn cho người dân, đặc biệt là nước trong những năm tới. khu vực nông thôn tổng thu nhập bình Trên thị trường quốc tế: Hoạt động quân đầu người trên tháng năm 2012 xuất khẩu của Việt Nam năm 2013 đạt chỉ là 1,541 triệu đồng còn thấp hơn 132,13 tỷ USD, tăng so với năm 2012. mức bình quân, trong khi 68% dân số là Trong đó, tổng trị giá xuất khẩu với ở nông thôn. Đó là chưa kể đến tình châu Á đạt 68,57 tỷ USD, tăng 11,5% trạng phân hóa giầu nghèo, làm cho so với năm 2012. Tiếp theo là với châu khoảng cách thu nhập giữa 20% người Mỹ đạt 28,85 tỷ USD, tăng 22,4%; kế nghèo nhất và 20% người giầu nhất lên đến là châu Âu: 28,11 tỷ USD, tăng tới 10 lần và đang tăng lên. 19,2%; châu Phi: 2,87 tỷ USD, tăng 2.2. Thực trạng NLCT của DN Việt 16%; châu Đại Dương: 3,73 tỷ USD, Nam tăng 9,9% so với năm 2012. Vậy trong 2.2.1. Tình hình thực hiện các chỉ tiêu năm qua, kim ngạch xuất khẩu sang NLCT của DN Việt Nam châu Á chiếm tỷ trọng lớn nhất (52%) 2.2.1.1. Thị phần và năng lực trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả chiếm lĩnh thị trường nước. Trong số các thị trường trên 1 tỷ Trên thị trường nội địa: các Công USD, có 3 thị trường xuất khẩu trên 10 ty bánh kẹo như: Kinh Đô, Bibica và tỷ USD (chiếm tỷ trọng 38% trong tổng Hải Hà chiếm hơn 42% thị phần. Công kim ngạch xuất khẩu) là Hoa Kỳ, Nhật ty sữa Vinamilk hiện nắm thị phần Bản, Trung Quốc. tương đối, một số mặt hàng ở thế áp 10
  28. Việt Nam có trao đổi hàng hóa với phẩm của các DN được cải thiện rất gần 230 quốc gia và vùng lãnh thổ. Số nhiêu, tuy nhiên các sản phẩm có thể thị trường đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD cạnh tranh được của Việt Nam thường của xuất khẩu tăng từ 25 thị trường năm nhờ vào lợi thế của tài nguyên hoặc lợi 2012 lên 27 thị trường năm 2013. Tổng thế của giá cả. Chẳng hạn, năm 2013 kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của các Việt Nam xuất khẩu sang thị trường Nhật thị trường trên 1 tỷ USD chiếm gần Bản các nhóm hàng chính là: hàng dệt 90% kim ngạch xuất khẩu cả nước. may đạt 2,38 tỷ USD; dầu thô: 2,09 tỷ Hoa kỳ tiếp tục là thị trường mà USD; linh kiện ô tô đạt 1,77 tỷ USD; Việt Nam đạt thặng dư thương mại lớn máy móc thiết bị dụng cụ & phụ tùng đạt nhất với 18,64 tỷ USD. Thị trường các 1,21 tỷ USD. Từ các vụ kiện bán phá giá Tiểu vương quốc Ảrập thống nhất đạt của các nước đối với hàng hóa của Việt được thặng dư thương mại lớn thứ 2 với Nam cho thấy giá cả hàng hóa của Việt 3,81 tỷ USD (do thị trường này là đầu Nam thấp hơn nhiều so với giá cả hàng mối xuất khẩu điện thoại các loại & linh hóa của các nước. kiện tăng cao tới 1,92 tỷ USD so với năm Về chất lượng sản phẩm: hàng hóa 2012). Và lần lượt là Anh: 3,13 tỷ USD, của Việt nam trong những năm gần đây Hồng Kông: 3,06 tỷ USD, Campuchia: cải thiện đáng kể, chủng loại hàng hóa đa 2,42 tỷ USD, Hà Lan: 2,26 tỷ USD, Nhật dạng, mẫu mã nhiều và đẹp. Nhiều sản Bản: 2,07 USD và Tây Ban Nha: 1,8 phẩm dành được chỗ đứng không chỉ USD. trên thị trường nội địa mà ngay cả thị 2.2.1.2. NLCT của sản phẩm trường quốc tế cũng được đánh giá cao NLCT của sản phẩm là một trong như chè shan tuyết Mộc Châu, chè Tân những chỉ tiêu cơ bản phản ánh NLCT Cương, hoa Đà Lạt Sản phẩm của của DN. Sản xuất ra sản phẩm có khả Công ty Chè Mộc Châu khi tham gia năng cạnh tranh cao là cách thức để DN xuất khẩu cũng như lưu thông trong nước chiếm lĩnh thị trường. NLCT của sản chưa bao giờ bị khách hàng trả lại hoặc phẩm thể hiện qua giá cả, chất lượng, có ý kiến về dư lượng thuốc bảo vệ thực thương hiệu vật, giá bán cao hơn 1,7 - 2 lần các sản Thực tế về NLCT của sản phẩm của phẩm cùng loại. Gạo nếp cái hoa vàng các DN Việt Nam cho thấy giá thành sản Kinh Môn - Hải Dương đóng bao bì 11
  29. mang nhãn hiệu tập thể có giá 27.000 được cải thiện đáng kể, tuy nhiên các đồng/kg, cao hơn gạo cùng loại không DN vẫn cần phải nỗ lực hơn nữa để mang nhãn hiệu 5.000 đồng/kg. Nhãn nâng cao chất lượng. hiệu chứng nhận "Hoa Đà Lạt" đã được 2.2.2. Thực trạng các yếu tố tác động sử dụng cho sản phẩm hoa địa lan, cấp đến NLCT cho 16 đơn vị Trong giai đoạn 2009- 2.2.2.1. Trình độ tổ chức quản 2011, số lượng đơn đăng ký tăng từ 15- lý 20%, còn trong hai năm gần đây, do ảnh Tổ chức quản lý DN bao gồm các hưởng kinh tế khó khăn nhưng lượng yếu tố: mô hình tổ chức DN, cơ cấu tổ đơn đăng ký vẫn tăng nhẹ. Điều đó chức bộ máy quản lý, năng lực cán bộ chứng tỏ các DN đã bắt đầu quan tâm quản lý DN. đến việc nâng cao NLCT của sản phẩm. - Về mô hình tổ chức DN: hiện Tuy nhiên, những sản phẩm như vậy nay nền kinh tế VN có nhiều loại hình chưa nhiều. Trên thị trường thế giới, DN. Trong đó, các loại hình DN chủ những sản phẩm được đánh giá có chất yếu gồm: DNNN, DN tư nhân, Công ty lượng cao thì hầu hết là sản phẩm thô có TNHH (2-50 thành viên), Công ty lợi thế về tự nhiên hay giá lao động rẻ TNHH 1 thành viên, Công ty Hợp như dệt may, da giày. Tính độc đáo của danh, Công ty Cổ phần, DN có vốn đầu sản phẩm nói chung không cao, trừ một tư nước ngoài. Các loại hình này rất số sản phẩm mang đậm bản sắc văn hóa phổ biến và phù hợp với điều kiện kinh như các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, còn tế thị trường. Tuy nhiên, mô hình tổ lại thì các sản phẩm khác hầu như đi sau chức ở DN Việt Nam có những đặc thù các nước về kiểu dáng, tính năng, thậm sau: chí còn lạc hậu so với thế giới. Một là, loại hình DNNN hiện đang Dịch vụ chăm sóc khách hàng và có số lượng khá lớn so với các nước hậu mãi đã được các DN chú trọng, tuy kinh tế thị trường. nhiên, số lượng DN quan tâm đến điều Hai là, các DN ngoài quốc doanh này hiện vẫn chưa cao và qui trình bảo gồm nhiều mô hình tổ chức: từ các hành sản phẩm vẫn còn nhiều phức tạp. HTX đến DN tư nhân và công ty tư Tóm lại, chất lượng hàng hóa của nhân. Tuy nhiên, số lượng DN ngoài Việt Nam trong những năm gần đây đã nhà nước chiếm tỷ trọng lớn. Qui mô 12
  30. của loại hình DN này chủ yếu là các 2.2.2.2. Về vốn của DN VN DN siêu nhỏ, nhỏ và vừa. Qui mô vốn của DN VN chủ yếu Ba là, các mô hình DN ở VN có là nhỏ và vừa, những năm gần đây thì những “biến thể” do đang trong quá quy mô vốn đăng ký bình quân của mỗi trình hình thành, phát triển và tiếp tục DN lại có xu hướng đi xuống. Năm điều chỉnh. 2012, bình quân một DN đăng ký với - Về cơ cấu tổ chức bộ máy quản số vốn 6,6 tỷ đồng, nhưng giảm xuống lý: Các loại hình DN khác nhau có cơ 5,1 tỷ đồng năm 2013 cấu tổ chức bộ máy quản lý khác nhau. Bình quân vốn của một DN là 43,8 Hiện tại khi thực hiện chức năng của bộ tỷ đồng năm 2012, trong đó vốn bình máy quản lý DN, nhiều công ty Cổ quân 1 DNNN là 1515,4 tỷ. Trong khu phần ở VN không phân biệt rõ ranh giới vực ngoài quốc doanh, vốn bình quân giữa quản lý và điều hành theo thông lệ của 1 DN ngoài quốc doanh là 23 tỷ, quốc tế. Chẳng hạn, Khi quy mô các trong đó vốn bình quân của 1 DN tư Công ty cổ phần nhỏ, số lượng cổ đông nhân là 6,2 tỷ; công ty hợp danh là ít, có công ty cổ phần chỉ có 3 cổ đông 0,011 tỷ; công ty TNHH là 12,57 tỷ; thì thường không có sự tách bạch giữa công ty cổ phần là 63,46 tỷ. Trong khi chủ sở hữu và người điều hành trực đó, vốn bình quân của 1 DN có vốn đầu tiếp, mà các cổ đông thường đồng thời tư nước ngoài là 286,3 tỷ. là người điều hành công ty, tức là Đại Với quy mô vốn nhỏ bé như vậy, hội cổ đông sẽ đồng thời là thành viên các DN Việt Nam khó có thể mở rộng của Hội đồng quản trị. quy mô sản xuất, điều này sẽ dẫn đến - Về năng lực quản lý: Năng lực chi phí cao vì vậy NLCT sẽ thấp, giá quản lý của DN tập trung ở năng lực bán sản phẩm sẽ cao do không có được của người đứng đầu DN. Năng lực của lợi thế kinh tế về quy mô. Nguồn vốn người đứng đầu DN, đặc biệt là DNNN hạn hẹn còn gây khó khăn cho DN còn nhiều hạn chế, thiếu kinh nghiệm trong việc đổi mới trang thiết bị cũng và trình độ chuyên môn trong lĩnh vực như đầu tư cho nghiên cứu để phát triển KD nên chất lượng quản lý chưa cao. sản phẩm và tạo ra sản phẩm mới. 13
  31. 2.2.2.3. Năng lực công nghệ 2.2.3. Thực trạng về môi trường KD trong DN VN của DN Việt Nam Trình độ công nghệ của DN quyết 2.2.3.1. Về Thể chế - chính sách định đến tăng trưởng và phát triển nền Từ 1986 và đặc biệt là từ khi kinh tế mỗi quốc gia. Hiện trạng công chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường nghệ của ngành và lĩnh vực sản xuất, (1989) đến nay, thể chế chung về KD, năng lực thích ứng và khả năng đổi mới tài chính, đất đai, đầu tư được hình công nghệ trong các DN có thể được thành và hoàn thiện dần. Cụ thể là, kiểm định bằng khả năng cạnh tranh, khuôn khổ pháp luật về KD: được hình mức độ tiêu thụ các sản phẩm sản xuất thành với nhiều luật quan trọng như trong nước trên thị trường trong và Luật đầu tư nước ngoài tại VN (ban ngoài nước và do đó liên quan đến khả hành năm 1987); Luật DN tư nhân và năng tồn tại và phát triển của DN. Luật Công ty (1990); Luật DNNN Theo kết quả điều tra đối với toàn (1995); Luật Hợp tác xã (1996) và Luật bộ DN năm 2011, chỉ có khoảng 8% DN (1999) Các văn bản này được DN chỉ tiến hành hoạt động nghiên cứu sửa đổi nhiều lần và hiện nay là Luật và triển khai (R&D), trong khi khoảng DN (2005), Luật Hợp tác xã (2003), 5% chỉ cải tiến công nghệ có sẵn, có Luật Đầu tư (2005) Pháp luật KD 84% DN được điều tra cho biết họ quy định rõ về thành lập DN, đăng ký không có bất cứ chương trình cải tiến KD, hoạt động của DN và phá sản DN. hoặc phát triển công nghệ nào. Luật KD tạo “sân chơi” bình đẳng giữa Với trình độ công nghệ thấp như các chủ thể KD, tạo môi trường thông hiện nay, NLCT của các DNVN bị thoáng cho hoạt động KD, tạo bước đột giảm không những do sử dụng công phá về cải cách hành chính . Những nghệ lạc hậu dẫn đến năng suất thấp mà đổi mới trong pháp luật KD tạo điều trong tương lai, nó cũng là yếu tố ảnh kiện thuận lợi cho các DN gia nhập thị hưởng đến khả năng tăng trưởng trong trường, thực hiện việc KD hiệu quả và dài hạn khi các lợi thế về lao động rẻ dễ dàng hơn. Hoặc như những đổi mới đang mất dần và NLCT tăng trưởng bị trong Luật đất đai không chỉ tạo điều giảm một cách tương đối. kiện thuận lợi cho các DN về mặt bằng 14
  32. KD mà còn giúp các DN có điều kiện nông thôn. Các hình thức đầu tư, xây thế chấp để vay vốn. dựng, vận hành, KD được đa dạng hoá, 2.2.3.2. Về kết cấu hạ tầng mở rộng. Trong những năm qua, Đảng, Nhà 2.2.3.3. Đánh giá tổng thể về nước và nhân dân ta đã dành sự quan môi trường KD của VN đối với DN tâm lớn cho đầu tư phát triển hệ thống Theo báo cáo “Đánh giá môi kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội. Nhờ đó, trường KD năm 2014” của World hệ thống kết cấu hạ tầng có bước phát Bank, chỉ số xếp hạng môi trường KD triển, từng bước đáp ứng yêu cầu xây thuận lợi của Việt Nam năm 2014 là 72 dựng và bảo vệ đất nước, góp phần bảo trên tổng số 189 quốc gia. Đây là kết đảm tăng trưởng kinh tế nhanh, phát quả của việc cải thiện hệ thống thông triển các lĩnh vực văn hoá, xã hội, giảm tin tín dụng quốc gia, giảm lãi suất tín nhẹ thiên tai, bảo đảm quốc phòng, an dụng. Đồng thời, trong thời gian qua, ninh, nâng cao đời sống nhân dân, xoá Chính phủ Việt Nam đã tạo điều kiện đói, giảm nghèo, rút ngắn khoảng cách cho các công ty giảm bớt chi phí thuế giữa các vùng, miền. Một số công trình bằng cách giảm mức thuế thu nhập DN. hiện đại được đầu tư xây dựng đạt tiêu Những lĩnh vực mà Việt Nam đã cải chuẩn khu vực và quốc tế, góp phần tạo cách trong quy định KD bao gồm: vay diện mạo mới cho đất nước. Năng lực vốn (thông tin tín dụng), nộp thuế công nghệ và chất lượng nguồn nhân Ngoài ra, World Bank cũng đưa ra đánh lực trên các lĩnh vực xây dựng, quản lý giá xếp hạng về các lĩnh vực khác trong và vận hành kết cấu hạ tầng được nâng môi trường KD của Việt Nam như điểm lên. khởi đầu KD: 125; xin cấp giấy phép Nguồn lực đầu tư phát triển kết xây dựng: 22; kết nối điện: 135; đăng cấu hạ tầng ngày càng lớn và đa dạng. ký tài sản: 33; vay vốn: 36; nộp thuế: Ngoài nguồn lực của Nhà nước, đã và 173; giải quyết tình trạng phá sản: 104; đang mở rộng sự tham gia của toàn xã thương mại xuyên biên giới: 75 Căn hội, nhất là đầu tư của các DN vào các cứ vào kết quả này, Chính phủ VN có dự án giao thông, khu công nghiệp, khu thể điều chỉnh hoặc thay đổi nhằm cải đô thị mới và đóng góp tự nguyện của thiện các yếu tố môi trường KD cho nhân dân vào phát triển kết cấu hạ tầng phù hợp. 15
  33. 3. Giải pháp và khuyến nghị nâng 3.1.3. Đẩy nhanh tốc độ cổ phần hoá cao NLCT của DNVN trong điều DN nhà nước kiện hội nhập kinh tế quốc tế Để đẩy nhanh tiến trình cổ phần 3.1. Về phía Nhà nước hóa DNNN, chúng ta cần: Một là, phải 3.1.1. Ổn định kinh tế vĩ mô thể hiện cụ thể bằng pháp luật mô hình Giữ ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định của chủ sở hữu và cơ quan chủ quản. lạm phát và giữ lãi suất ở mức hợp lý. Hai là, xác định rõ vai trò, lĩnh vực sản Để làm tốt điều này, Chính phủ cần có xuất, KD của DNNN để DN không phải những định hướng chính sách tiếp tục làm thay hay lấn sân sang các lĩnh vực ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô và kiềm mà các DN thuộc các thành phần kinh chế lạm phát. tế khác làm tốt, có hiệu quả cao. Ba là, 3.1.2. Cải thiện môi trường và điều phải thể hiện quyết tâm cao trong việc kiện KD đối với DN. thực hiện cổ phần hóa. Chính phủ cần tiếp tục phát triển 3.1.4. Quyết tâm xử lý vấn đề nợ xấu cơ sở hạ tầng kinh tế kỹ thuật để DN dễ Để giải quyết tốt vấn đề nợ xấu, dàng tiếp cận với các yếu tố đầu vào Chính phủ phải quyết tâm giải quyết của quá trình sản xuất như đất đai, năng các mục tiêu như: cải thiện thanh lượng , giảm được chi phí sản xuất, khoản, nâng cao sự an toàn, lành mạnh nâng cao năng lực vận tải và hiệu quả hoạt động của các tổ chức Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện tín dụng, tạo điều kiện mở rộng tín hệ thống pháp luật theo hướng minh dụng, góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc bạch, ổn định và không phân biệt đối đẩy sản xuất KD. xử giữa các khu vực kinh tế. 3.2. Về phía DN Tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục 3.2.1. Đổi mới tổ chức, nâng cao trình hành chính trên cơ sở tạo điều kiện độ năng lực quản lý của DN thuận lợi cho các DN nhưng không Để nâng cao trình độ tổ chức quản buông lỏng quản lý hoạt động sản xuất lý DN, cần hiện đại hóa quản lý theo KD của DN. hướng đổi mới căn bản mô hình tháp truyền thống, áp dụng linh hoạt các mô hình tổ chức quản lý hiện đại, linh hoạt như mô hình tổ chức mạng lưới, ma 16
  34. trận. Lựa chọn mô hình tổ chức DN phù và chịu sự chi phối của nhu cầu, thị hợp nhằm phát huy được vai trò của các hiếu, mùa vụ, nhưng DN cũng nên có bộ phận trong DN, tạo sự gắn kết trong chiến lược giá cả nói chung và giá cả DN, đồng thời mở ra cơ hội hợp tác và của từng sản phẩm trong từng giai đoạn huy động nguồn lực với các đối tác bên cụ thể. ngoài. - Về chiến lược thị trường: DN Nâng cao trình độ năng lực của phải nghiên cứu thị trường để nắm bắt cán bộ quản lý. Tích cực đào tạo đội các thông tin về cung, cầu, giá cả, đối ngũ cán bộ quản lý DN về cả kiến thức thủ cạnh tranh để từ đó có thể lựa chuyên môn, kiến thức quản lý và cả về chọn được mặt hàng KD, đối tượng pháp luật, tin học, ngoại ngữ Thường giao dịch, phương thức KD sao cho đạt xuyên rèn luyện kỹ năng quản lý trong hiệu quả cao nhất. Nghiên cứu thị mọi công việc trong DN. trường còn giúp các DN tổ chức tốt hệ Chú trọng đầu tư cho hoạt động thống sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. đào tạo và đào tạo lại cán bộ quản lý - Về hoạt động xúc tiến thương DN. mại: DN Việt Nam cần tăng cường hoạt 3.2.2. Nâng cao năng lực marketing động này hơn nữa. Các DN Việt Nam của DN có thể sử dụng những phương tiện Nâng cao năng lực marketing đòi truyền thông đại chúng như sách báo, ti hỏi phải thực hiện đồng bộ các biện vi để quảng cáo cho sản phẩm và DN pháp về nghiên cứu thị trường, sản của mình. phẩm, giá cả, phân phối và xúc tiến bán - Về thâm nhập thị trường: Các hàng, DN cần thiết lập kênh phân phối phù - Về chiến lược sản phẩm: phải hợp để nâng cao năng lực thâm nhập thị xác định rõ phân khúc thị trường của trường. Các DN cần thiết lập các kênh sản phẩm và đảm bảo sản phẩm đạt tiêu phân phối hiện đại. chuẩn về chất lượng và đủ số lượng 3.2.3. Nâng cao năng lực sáng tạo cung ứng cho thị trường. trong DN - Về chiến lược giá cả: Có chiến Nền kinh tế thị trường đang tiến lược giá cả phù hợp, tuy rằng giá cả đến nền kinh tế tri thức như hiện nay thì hàng hóa dựa trên cung-cầu thị trường việc nâng cao năng lực sáng tạo phải 17
  35. càng được coi trọng. Nâng cao năng lực 3.2.4.2. Sử dụng hiệu quả và sáng tạo không chỉ là phát minh, sáng nâng cao năng lực công nghệ của chế mà có thể là cải tiến kỹ thuật, đổi DN mới sản phẩm Ngoài việc mua sắm Để sử dụng có hiệu quả các thiết thiết bị, công nghệ mới, mua bản quyền bị, công nghệ của DN thì nhà quản lý sản xuất, các DN cần chú ý tạo ra bầu DN cần phải tổ chức sản xuất, bố trí không khí lao động sáng tạo và phải có nhân sự và thời gian khai thác hợp lý. khen thưởng xứng đáng cho những Ngoài việc tổ chức chia ca sản xuất để sáng tạo của nhân viên. Bên cạnh đó, khai thác tối đa thiết bị, công nghệ thì DN có thể liên kết với các trường Đại cần chú ý tới chế độ bảo trì, bảo dưỡng học, viện nghiên cứu để có thể có máy móc thiết bị, nâng cao trình độ kỹ được nguồn nhân lực cao cấp với chi năng sử dụng thiết bị công nghệ của phí thấp. người lao động. Thêm vào đó, các DN 3.2.4. Sử dụng hiệu quả các nguồn lực cần tiến hành đổi mới thiết bị công trong DN nghệ lạc hậu, khai thác tốt thiết bị công 3.2.4.1. Sử dụng hiệu quả nghệ hiện có, từng bước cải tiến thiết bị nguồn vốn, tài sản của DN công nghệ cho phù hợp với điều kiện Trong khi các DN Việt Nam có của DN, tiến tới cố gắng làm chủ thiết quy mô vốn nhỏ, khả năng huy động bị công nghệ mới. vốn thấp thì việc sử dụng hiệu quả 3.2.4.2. Sử dụng hiệu quả và nguồn vốn, tài sản của DN là cách hữu nâng cao chất lượng lao động hiệu giúp nâng cao lực cạnh tranh. Để trong DN. sử dụng vốn hiệu quả, các DN cần chú Để sử dụng hiệu quả lao động trọng đến một số vấn đề sau: trong DN, DN cần tạo ra bầu không khí - Định kỳ, các DN cần đánh giá lại dân chủ và nhiệt huyết, tăng quyền tự nguồn vốn của DN từ quy mô, cơ cấu, chủ, tự quyết cho người lao động, phát mức độ đáp ứng của vốn đến hiệu quả huy tối đa năng lực sáng tạo của người sử dụng vốn của DN để điều chỉnh kịp lao động từ cấp quản lý cho đến người thời. lao động trực tiếp. - Sử dụng hợp lý và tiết kiệm DN cũng cần chú trọng các khâu nguồn vốn, tài sản của DN. trong công tác cán bộ từ tuyển chọn, bố 18
  36. trí, sử dụng, đào tạo và có chính sách bảo cả lợi ích vật chất lẫn tinh thần cho đãi ngộ hợp lý cho người lao động, đảm người lao động. 19
  37. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2017-2018 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.