Giáo trình Thanh toán quốc tế - PGS. TS.Trần Hoàng Ngân (Hệ đào tạo từ xa - Phần 1)

Nội dung text: Giáo trình Thanh toán quốc tế - PGS. TS.Trần Hoàng Ngân (Hệ đào tạo từ xa - Phần 1)

1. CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO TỪ XA QUA TRUYỀN HÌNH - TRUYỀN THANH – MẠNG INTERNET GIÁO TRÌNH THANH TOÁN QUỐC TẾ PGS. TS. TRẦN HOÀNG NGÂN Năm 2006
2. Thanh Toán Quốc Tế GIỚI THIỆU MÔN HỌC THANH TOÁN QUỐC TẾ 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA MÔN HỌC Thanh toán quốc tế là một trong những khâu quan trọng và có ảnh hưởng đến hiệu quả cuối cùng của hoạt động xuất nhập khẩu. Tìm hiểu các phương thức thanh toán quốc tế hiện nay đang được áp dụng trên thế giới là nhu cầu cấp thiết cho các công ty xuất nhập khẩu. Qua đó giúp các doanh nghiệp lựa chọn được phương thức thanh toán khả thi. Ngoài ra, các nguồn thu và chi của hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu là các ngoại tệ, nhưng giá cả ngoại tệ thì thường xuyên biến động, vì vậy làm thế nào để hạn chế rủi ro hối đoái cũng là những trọng tâm của môn học này. Chính những lý do trên, môn học Thanh toán quốc tế đã được đưa vào giảng dạy cho sinh viên khối kinh tế - quản trị kinh doanh – ngoại thương – ngân hàng 2. MỤC TIÊU CỦA MÔN HỌC . Môn học TTQT giúp sinh viên tìm hiểu chuyên sâu về các lĩnh vực: tỷ giá hối đoái, thị trường hối đoái, các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ (Spot, Arbitrage, Forward, Swap, Options, Futures Market), các phương tiện thanh toán quốc tế (Bill of exchange, Cheque, Payment Card), các phương thức thanh toán quốc tế (T/T, D/P, D/A, CAD, D/C, L/C). . Học xong môn học này, sinh viên có thể làm việc tại phòng thanh toán quốc tế, phòng kinh doanh ngoại tệ của các ngân hàng, hoặc là nhân viên thanh toán của phòng kinh doanh của các công ty xuất nhập khẩu. 3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU MÔN HỌC . Nghiên cứu những vấn đề về tỷ giá hối đoái, các nghiệp vụ hối đoái . Các phương tiện và phương thức thanh toán quốc tế 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MÔN HỌC . Sinh viên đọc tài liệu tham khảo môn học trước khi lên lớp . Sinh viên nghe giảng trên lớp, đài phát thanh, đài truyền hình . Làm bài tập trong sách và trên lớp . Tiếp cận thực tế tại Ngân hàng thương mại hoặc tại công ty xuất nhập khẩu Trang 3
3. Thanh Toán Quốc Tế 5. MỤC LỤC MÔN HỌC . Chương 1: Hối Đoái . Chương 2: Phương Tiện Thanh Toán Quốc Tế . Chương 3: Phương Thức Thanh Toán Quốc Tế 6. TÀI LIỆU THAM KHẢO . Sách Thanh Toán Quốc Tế - Nhà Xuất Bản Thống kê năm 2003 . Các website www.exchangerate.com, www.saxobank.com, www.forexdirectory.net, các website của các ngân hàng thương mại. Trang 4
4. Thanh Toán Quốc Tế MÔN HỌC THANH TOÁN QUỐC TẾ Môn học Thanh Toán Quốc Tế là môn học mang tính tác nghiệp rất cao, là môn học nghiệp vụ chính của sinh viên chuyên ngành Ngân hàng và Ngoại thương, là môn hổ trợ cho sinh viên các chuyên ngành kinh tế khác. Môn học TTQT giúp sinh viên tìm hiểu chuyên sâu về các lĩnh vực: tỷ giá hối đoái, thị trường hối đoái, các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ (Spot, Arbitrage, Forward, Swap, Options, Futures Market), các phương tiện thanh toán quốc tế (Bill of exchange, Cheque, Payment Card), các phương thức thanh toán quốc tế (T/T, D/P, D/A, CAD, D/C, L/C). Sinh viên có thể thực hiện các kỹ thuật nghiệp vụ của một nhân viên phòng kinh doanh quốc tế của doanh nghiệp, thanh toán viên của phòng thanh toán quốc tế, dealer của phòng kinh doanh ngoại tệ Chủ biên PGS.TS. TRẦN HOÀNG NGÂN Trang 5
5. Thanh Toán Quốc Tế CHƯƠNG 1 HỐI ĐOÁI 1. TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI (Foreign Exchange Rate – FX) 1.1. KHÁI NIỆM Tỷ giá hối đoái là giá cả cuả một đơn vị tiền tệ nước này được thể hiện bằng số lượng đơn vị tiền tệ nước khác. Ví dụ: Ngày xx/xx/xxxx, trên thị trường hối đoái quốc tế ta có thông tin: . 1USD = 118,25 JPY (Japanese Yen) . 1GBP = 1,4790 USD (United States dollars) . 1USD = 1,6192 CHF (Confederation helvetique Franc) . GBP (Great Britain Pound) 1.2. PHƯƠNG PHÁP BIỂU THỊ TỶ GIÁ (Yết Giá – Quotation) 1 đồng tiền yết giá = x đồng tiền định giá . Phương pháp biểu thị thứ nhất (Direct quotation – Price quotation) 1 ngoại tệ = x nội tệ Phương pháp yết giá này được áp dụng ở nhiều quốc gia: Nhật, Thailan, Hàn Quốc, Việt Nam . Phương pháp biểu thị thứ hai (Indirect quotation – Volume quotation) 1 nội tệ = y ngoại tệ Phương pháp yết giá này áp dụng ở một số nước: Anh, Mỹ, Úc, EU 1.3. MỘT SỐ QUY ƯỚC TRONG GIAO DỊCH HỐI ĐOÁI QUỐC TẾ Ký hiệu tiền tệ: XXX Đồng Việt Nam (VND), Đô la Mỹ (USD), Bảng Anh (GBP), Yên Nhật (JPY), Bạt Thái Lan (THB) Tham khảo Web site: www.exchangerate.com hoặc www.yahoo.com/finance hoặc www.saxobank.com hoặc www.forexdirectory.net xem phụ lục 1 trang 21. Trang 6
6. Thanh Toán Quốc Tế Cách viết tỷ giá: 1 A = x B hoặc A/B = x Tỷ giá 1USD = 120 JPY ta có thể viết USD/JPY = 120 hoặc là 120 JPY/USD. + A/B = 1/B/A USD/EUR = 1/EUR/USD Phương pháp đọc tỷ giá (Ngôn ngữ trong giao dịch hối đoái quốc tế) Vì những lý do nhanh chóng, chính xác và tiết kiệm, các tỷ giá không bao giờ được đọc đầy đủ trên thị trường, mà người ta thường đọc những con số có ý nghĩa. Các con số đằng sau dấu phẩy được đọc theo nhóm hai số. Hai số thập phân đầu tiên được gọi là “số” (figure), hai số kế tiếp gọi là “điểm” (point). Trong ví dụ đó thì số là 40, điểm là 60. Như vậy, ta thấy tỷ giá mua và tỷ giá bán có khoảng chênh lệch (tiếng Anh gọi là: Spread), thông thường vào khoảng 5 đến 20 điểm. Tỷ giá BID ASK USD/CHF = 1,4060 1,4070 Mua USD Bán USD Bán CHF Mua CHF Lưu ý: . Số nhỏ là giá mua đồng tiền ở yết giá (USD) và là giá bán đồng tiền định giá (CHF). . Số lớn là giá bán đồng tiền yết giá (USD)và là giá mua đồng tiền định giá (CHF). 1.4. CƠ SỞ XÁC ĐỊNH TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI . Trong chế độ bản vị vàng: Ví dụ: Đầu thế kỷ 20 Trang 7
7. Thanh Toán Quốc Tế 1 GBP có hàm lượng vàng là 7,32g vàng (năm 1821) 1 USD có hàm lượng vàng là 1,50463g vàng (năm 1879) 1 FRF có hàm lượng vàng là 0,32258g vàng (năm 1803) Dựa vào nguyên lý đồng giá vàng, ngang giá vàng thì tỷ giá giữa GBP và USD được xác định là : 1 GBP = 7,32/1,50463 = 4,8650 USD GBP/USD = 4.8650 1USD = 1,50463/0,32258 = 4,6644 FRF USD/FRF = 4.6644 . Hệ thống tỷ giá Bretton Woods: Hội nghị Bretton Woods Trong những năm 30, do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế nhiều nước đã từ bỏ chế độ bản vị vàng, đặc biệt là ảnh hưởng của chiến tranh thế giới lần thứ hai 1939 - 1945, tình hình tài chính tiền tệ của các nước TBCN hỗn loạn. Vì vậy có thể vạch ra một trật tự kinh tế quốc tế mới phù hợp với điều kiện hiện tại, các nước Mỹ, Anh và một số nước đồng minh của họ đã họp tại Bretton Woods, New Hampshire (cách Boston 150 km). Hội nghị kéo dài từ ngày 1/7/1944 đến ngày 20/7/1944 dưới sự lãnh đạo của J.M Keynes và H.D White, 44 quốc gia tham dự hội nghị đã đi đến thỏa thuận : Thành lập quỹ tiền tệ quốc tế IMF - International Monetary Fund- (website: www.imf.org). Ngân hàng thế giới (WB - The World Bank Group) Website www.worldbank.org  Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Quốc tế (The International Bank for Reconstruction and Development – IBRD)  Hiệp hội Phát Triển Quốc tế (The International Development Association – IDA)  Công ty Tài chính Quốc tế (The International Finance Corporation – IFC)  Công ty Đảm lãnh Đầu tư Đa biên (The Multilateral Investment Guarantee Agency – MIGA)  Trung Tâm Hoà Giải Tranh Chấp Đầu Tư Quốc Tế (The International Centre for Settlement of Investment Disputes – ICSID) Hình thành hệ thống tỷ giá hối đoái Bretton Woods (The gold exchange standard) 1946 - 1973 Tỷ giá hối đoái chính thức của các nước được hình thành trên cơ sở so sánh với hàm lượng vàng chính thức của đôla Mỹ (0,888671g – 35USD/ounce) và Trang 8
8. Thanh Toán Quốc Tế không được phép biến động quá phạm vi x% (lúc bấy giờ là 1%) của tỷ giá chính thức đã đăng ký tại IMF. . Trong chế độ tiền tệ ngày nay (từ năm 1973) Tỷ giá cố định: là tỷ giá không biến động thường xuyên, không phụ thuộc vào quy luật cung cầu, phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của chính phủ, Tỷ giá thả nổi tự do và tỷ giá thả nổi có quản lý (Flexible exchange Rate Regimes)  Tỷ giá thả nổi tự do là cơ chế tỷ giá mà theo đó giá cả ngoại tệ sẽ do cung cầu quyết định và không có sự can thiệp của chính phủ (hoặc can thiệp thông qua các công cụ tài chính tiền tệ).  Tỷ giá thả nổi có quản lý là tỷ giá thả nổi nhưng có sự can thiệp của chính phủ để tác động lên tỷ giá hối đoái để phục vụ chiến lược chung của nước mình.  Tỷ giá thả nổi tập thể: Một số nước tập hợp trong một khối tiền tệ thống nhất để ổn định tỷ giá giữa họ với nhau hay còn gọi là “rổ tiền tệ“. Nổi bật nhất là hệ thống tiền tệ Châu Âu (EMS 1978). Ngày 09/05/1978 Nghị viện Châu Aâu phê chuẩn danh sách 11 nước đủ tiêu chuẩn gia nhập EU – 11: Đức, Pháp, Ailen, Áo, Bỉ, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Ý, Lucxembua, Phần Lan, Tây Ban Nha (và vào ngày 01/01/2001 có cả Hy Lạp – EU – 12). Ngày 01/01/1999 EURO chính thức ra đời với đầy đủ tư cách của một đồng tiền thực, chung và duy nhất cho cả khối EU – 12  Cơ chế tỷ giá hối đoái của Việt Nam (tham khảo sách Thanh Toán Quốc Tế trang 18 - 21) 1.5. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ BIẾN ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI . Lạm phát tỷ giá hối đoái . Cán cân thanh toán quốc tế tỷ giá hối đoái . Một số nhân tố khác như: Sự điều chỉnh các chính sách tài chính tiền tệ – lãi suất, các sự kiện kinh tế, xã hội, chiến tranh, thiên tai, sự biến động của các chỉ số thống kê về việc làm - thất nghiệp – tăng trưởng kinh tế (GDP – Gross domestic product – TSP trong nước) 1.5.1. Liên quan giữa tỷ giá hối đoái với tỷ lệ lạm phát Lạm phát là gì? Là sự suy giảm sức mua của tiền tệ và được đo lường bằng chỉ số giá cả chung ngày càng tăng lên. Trang 9
9. Thanh Toán Quốc Tế Năm 2002, chỉ số giá tiêu dùng VN (CPI – Consumer price index) tăng 4% so với cuối năm 2001. Năm 1998 là 9.2%, năm 1999 là 0.1%, năm 2000 là – 0.6%, năm 2001 là 0.8%, năm 2002 là 3%. Lý thuyết đồng giá sức mua (Ricardo – Cassel) 3P (Purchasing Power Parity - Ricardo (1772 – 1823) Với giả thiết trong một nền kinh tế cạnh tranh lành mạnh, tức là trong đó cước phí vận chuyển, thuế hải quan được giả định bằng 0. Do đó nếu các hàng hoá đều đồng nhất thì người tiêu dùng sẽ mua hàng ở nước nào mà giá thật sự thấp. Cũng theo giả thiết đó, một kiện hàng X ở Canada giá 150 CAD và cũng kiện hàng X đó ở Mỹ giá 100 USD thì tỷ giá hối đoái sẽ chuyển đến mức là: USD 150CAD (giá cả hàng hóa X tại Canada) = = 1.50 CAD 100USD (giá cả hàng hóa X tại Mỹ) (1 + LPb) a: Đồng tiền yết giá Tck – Tđk (1 + LPa) b: Đồng tiền định giá Tck – Tđk (1 + LPa) Tđk: Tỷ giá đầu kỳ = Tđ (1 + LPb) Tck: Tỷ giá cuối kỳ ±%TG = ±%LP LPa: Lạm phát tại quốc giá đồng tiền a LPb: lạm phát tại quốc gia đồng tiền b 1.5.2. Tình hình dư thừa hay thiếu hụt của cán cân thanh toán Nếu cán cân thanh toán thường xuyên thâm hụt (chi > thu), thì dự trữ ngoại tệ của quốc gia sẽ giảm, tình hình ngoại tệ căng thẳng, từ đó tạo ra nhu cầu ngoại tệ tăng lên, giá ngoại tệ tăng. Nếu cán cân thanh toán thặng dư (thu > chi), dự trữ ngoại tệ tăng, cung ngoại tệ trên thị trường tăng, giá ngoại tệ có khuynh hướng giảm . 1.5.3. Một số nhân tố khác Sự điều chỉnh các chính sách tài chính tiền tệ, các sự kiện kinh tế, xã hội, chiến tranh, thiên tai, sự biến động của các chỉ số thống kê về việc làm – thất Trang 10
10. Thanh Toán Quốc Tế nghiệp – tăng trưởng kinh tế. Đặc biệt là các chỉ số và các sự kiện tại Mỹ sẽ ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái trên thị trường thế giới. Cụ thể là các nhân tố: . Chỉ số thất nghiệp tăng, giảm trong tháng. . Chỉ số bán lẻ . Việc tăng lãi suất hay giảm lãi suất của Ngân hàng trung ương và những dự báo của thị trường về lãi suất, tỷ giá. . Kết quả các hội nghị G7, EU, Asian . Sản lượng công nghiệp, GDP, GNP Tóm lại: Khi tỷ giá được thả nổi thì nó rất nhạy cảm với những sự kiện kinh tế, chính trị, xã hội, chiến tranh kể cả các yếu tố tâm lí 1.6. CÁC LOẠI TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI . Tỷ giá chính thức . Tỷ giá kinh doanh của Ngân Hàng Thương Mại Tỷ giá mua bán tiền mặt Tỷ giá chuyển khoản . Tỷ giá xuất khẩu Tỷ giá xuất  Giá vốn hàng VN sàn tàu = khẩu Ngoại tệ thu được theo giá FBO cảng VN . Tỷ giá nhập khẩu Tỷ giá nhập  Giá bán hàng nhập tại cảng VN = khẩu Ngọai tệ chi trả theo giá CIF cảng VN . Tỷ giá đóng cửa 2. THỊ TRƯỜNG HỐI ĐOÁI (Le Marché des changes, Foreign Exchange Market) 2.1. KHÁI NIỆM Thị trường hối đoái là nơi thực hiện việc mua bán các ngoại tệ và phương tiện chi trả có giá trị như ngoại tệ, và giá cả ngoại tệ được xác định trên cơ sở cung cầu. Trang 11
11. Thanh Toán Quốc Tế 2.2. ĐẶC ĐIỂM THỊ TRƯỜNG HỐI ĐOÁI Có bốn đặc điểm lớn: . Thị trường hoạt động liên tục 24/24 bởi vì do sự chênh lệch múi giờ (trừ những ngày nghỉ cuối tuần). . Thị trường mang tính quốc tế. . Tỷ giá thị trường được xác định trên cơ sở cọ xát của cung và cầu ngoại tệ trên thị trường quyết định. Những đồng tiền mạnh như USD, EUR, JPY, CHF, GBP giữ vị trí quan trọng của thị trường, đặc biệt là đồng Đôla Mỹ (USD). . Thị trường hối đoái phần lớn được mua bán qua thị trường OTC (Over The Counter), thị trường vô hình, mua bán qua điện thoại, telex, mạng vi tính Ngày 16/08/1991 Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước ban hành quyết định số 107/NHQD về việc tổ chức và hoạt động của trung tâm giao dịch ngoại tệ tại TP.HCM và Hà Nội. Ngày 29/09/1994 Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước ký quyết định số 203/QĐ - NH ban hành quy chế “tổ chức và hoạt động của thị trường ngoại tệ liên Ngân hàng” (xem Phụ lục 2 trang 52). 2.3. ĐỐI TƯỢNG THAM GIA THỊ TRƯỜNG HỐI ĐOÁI . Các Ngân hàng thương mại (Commercial Banks): Trong Dealing room thường bao gồm các nhóm sau: Bộ phận chuyên kinh doanh mua bán ngoại hối. Bộ phận gồm các nhà phân tích để dự đoán tỷ giá, tính toán tỷ giá. Bộ phận quản trị, kiểm soát. . Các nhà môi giới (Broker,Courtier) . Ngân hàng trung ương (Central Bank) . Các công ty kinh doanh (Corporate customers) 2.4. PHƯƠNG THỨC GIAO DỊCH (Methods of Trading) Nhiều phương thức giao dịch được sử dụng như thực hiện các nghiệp vụ trên thị trường hối đoái . Điện thoại (Telephone) . Hệ thống xử lý điện tử (Electronic Dealing Systems) . Telex Trang 12
12. Thanh Toán Quốc Tế . SWIFT (Society for World-wide InterBank Financial Telecommunication) 3. CÁC NGHIỆP VỤ HỐI ĐOÁI 3.1. NGHIỆP VỤ SPOT CÒN GỌI LÀ NGHIỆP VỤ GIAO NGAY (Spot Operations) Nghiệp vụ Spot là hoạt động mua bán ngoại tệ mà theo đó việc chuyển giao ngoại tệ được thực hiện ngay, theo tỷ giá đã được thỏa thuận. 3.2. NGHIỆP VỤ ÁCBÍT (Arbitrage Operations) Ácbít là một loại nghiệp vụ hối đoái nhằm sử dụng mức chênh lệch tỷ lệ giữa các thị trường hối đoái để thu lợi nhuận. Tức là mua ở nơi rẻ nhất và bán ở nơi mắc nhất. 3.3. NGHIỆP VỤ MUA BÁN NGOẠI TỆ CÓ KỲ HẠN (Forward Operations) Một giao dịch có kỳ hạn là một giao dịch trong đó mọi dữ kiện được định ra vào hiện tại nhưng việc thực hiện sẽ diễn ra trong tương lai. Tỷ giá có kỳ hạn sẽ được xác định trên cơ sở tỷ giá giao ngay, thời hạn giao dịch và lãi suất của hai đồng tiền đó. Cụ thể nó được tính toán bằng công thức sau đây (công thức 1) A: Đồng tiền yết giá 1 + KLB B: Đồng tiền định giá TK =TSx 1 + KLA K: Thời gian, thời hạn thỏa thuận (ngày, tháng, năm) LA: Lãi suất của đồng tiền A (ngày, tháng, năm) LB: Lãi suất của đồng tiền B (ngày, tháng, năm) TS: Tỷ giá giao ngay (A/B) FORWARD RATE = SPOT RATE + SWAP COST Trang 13
13. Thanh Toán Quốc Tế Tk = Ts + Ts x K x (Lb - La) Khi LB > LA TK > TS, phần dôi ra được gọi là điểm gia tăng (Report, Premium). Khi LB < LA TK < TS chênh lệch được gọi là điểm khấu trừ (Deport, Discount). Lb = La Tk = Ts 3.4. NGHIỆP VỤ SWAP (Cầm Cố, Hoán Đổi) Là nghiệp vụ hối đoái kép, gồm hai nghiệp vụ Spot và Forward. Hai nghiệp vụ này được tiến hành cùng một lúc, với cùng một lượng ngoại tệ nhưng theo hai hướng ngược nhau. 3.5. NGHIỆP VỤ CALL OPTION (Quyền Chọn Mua) . Người mua quyền chọn mua (Buyer Call Option – Long Call): Người mua call option phải trả cho người bán call một khoảng chi phí và do đó người mua có được quyền mua, nhưng không bắt buộc phải mua một lượng ngoại tệ (hàng hoá, chứng khoán) nhất định, theo một tỷ giá đã định trước vào một ngày xác định trong tương lai hoặc trước ngày đó. . Người bán quyền chọn mua (Seller Call option – Short Call): Người bán call option nhận được tiền từ người mua call nên phải có trách nhiệm bán một số ngoại tệ nhất định (hàng hoá chứng khoán), theo một giá đã định trước tại một ngày xác định trong tương lai hoặc trước ngày đó khi người mua muốn thực hiện quyền mua của nó. 3.6. NGHIỆP VỤ PUT OPTION (Quyền Chọn Bán) . Người mua quyền chọn bán (Buyer put option – Long put): Người mua put option phải trả cho người bán put một khoảng chi phí và do đó người mua có được quyền bán, nhưng không bắt buộc phải bán một lượng ngoại tệ (hàng hoá, chứng khoán) nhất định, theo một tỷ giá đã định trước vào một ngày xác định trong tương lai hoặc trước ngày đó. . Người bán quyền chọn bán (Seller put option – Short put): Người bán put option nhận được tiền từ người mua put nên phải có trách nhiệm mua một số ngoại tệ (hàng hoá chứng khoán) nhất định, theo một giá đã định trước tại một ngày xác định trong tương lai hoặc trước ngày đó khi người mua muốn thực hiện quyền bán của nó. Trang 14
14. Thanh Toán Quốc Tế Giá option (premium) phụ thuộc vào nhiều nhân tố: tỷ giá giao ngay (Spot rate), tỷ giá thỏa thuận trên hợp đồng (Strike), thời hạn thỏa thuận (maturity), tỷ giá kỳ hạn (Forward rate), lãi suất của các đồng tiền giao dịch, phương sai Ví dụ: Công ty A hỏi mua quyền chọn bán của Ngân hàng B về lượng ngoại Lời Người mua Call Option (Công ty A) 1,6200 Tỷ giá 1,6000 Người bán Call Option (Ngân hàng B) Lỗ Call Breakeven = Strike + Premium tệ là 100.000 USD, thời hạn 3 tháng, theo giá thỏa thuận là USD/DEM = 1.6300, giá cái quyền chọn bán này là 0,0220 DEM cho USD. Theo số liệu trên ta có đồ thị sau đây: Người mua Put Option Lời 1,6080 1,6300 Tỷ giá Lỗ Người bán Put Breakeven = Strike + Premium Put Option 4. THỊ TRƯỜNG GIAO SAU (Futures Market) Thị trường giao sau là nơi giao dịch mua bán các hợp đồng giao sau về hàng hóa, tiền tệ và các công cụ tài chính. Hợp đồng giao sau (Futures contract) là Trang 15
15. Thanh Toán Quốc Tế một sự thỏa thuận bán hoặc mua một tài sản (tiền, hàng hoặc chứng khoán) nhất định tại một thời điểm xác định trong tương lai và hợp đồng này được thực hiện tại quầy giao dịch. Thị trường giao sau có một số đặc điểm sau đây: . Được thực hiện tại quầy giao dịch mua bán của thị trường, thông qua môi giới (Broker). . Phần lớn các hợp đồng giao sau thường được kết thúc trước thời hạn. Trong khi hợp đồng có kỳ hạn (Forward) thì đa số các hợp đồng đều được thanh toán bằng việc giao hàng chính thức. . Hợp đồng giao sau chỉ có bốn ngày có giá trị trong năm (4 value date per year): Ngày thứ tư tuần thứ ba, tháng ba, tháng sáu, tháng chín và tháng mười hai. . Bên tương ứng (counterpart) không phải là Ngân hàng mà là quầy giao dịch. . Các khoản lời lỗ (loss or profit) được ghi nhận và thu nhập hàng ngày với clearing house (Phòng thanh toán bù trừ). . Thị trường giao sau quy định kích cỡ cho một đơn vị hợp đồng (fixed amount per contract). Trong khi hợp đồng Forward thì khối lượng giao dịch bất kỳ Hợp đồng Kích cỡ Cỡ tích Giá trị của một tick (Contract) (Size) (Tich size) (Value of 1 tick) GBP/USD 62.500 GBP 0,0001 6,25 USD CHF/USD 125.000 CHF 0,0001 12,50 USD Ví dụ: Nếu khách hàng có khoản giao dịch là 250.000 GBP (tức là 4 hợp đồng) và nếu tỷ giá giao động từ 1,5960 lên 1,5970 thì khoản chênh lệch bằng USD sẽ là: 250.000 x 0,0010 USD/GBP = 250 USD Hoặc 62500 x 4 x 0,001 = 250 USD Hoặc 4 x10 x 6,25 = 250 USD 5. THỊ TRƯỜNG TIỀN GỞI NGOẠI TỆ 5.1. KHÁI NIỆM Trang 16
16. Thanh Toán Quốc Tế Thị trường tiền gởi là nơi tiến hành các hoạt động vay và cho vay bằng ngoại tệ với những thời hạn xác định kèm theo một khản tiền lời thể hiện qua lãi suất. Thị trường ngoại tệ Châu Âu, Đôla Châu Âu với những lãi suất LiBor, PiBor, NiBor, FiBor, SiBor, ZiBor 5.2. CÁC LOẠI GIAO DỊCH TRÊN THỊ TRƯỜNG TIỀN GỞI . Giao dịch qua đêm (J+1, Overnight, O/N): Tức là giao dịch mà ngày vay vốn là ngày hôm nay (ngày J), ngày trả nợ là ngày hôm sau (J+1). . Giao dịch ngày mai (J+2, Tomorrow/next, tomnext) Ký hiệu T/N: Tùức ngày thỏa thuận là ngày hôm nay (ngày J), ngày giao vốn là ngày mai (J+1), ngày trả nợ là ngày (J+2). . Giao dịch ngày kia (J+3, Spotnext, S/N): Tức là ngày thỏa thuận là ngày hôm nay (ngày J), ngày giao vốn là ngày (J+2), ngày trả nợ là ngày mốt (J+2+1). . Giao dịch cho kỳ hạn thứ n: Là giao dịch mà ngày thỏa thuận là ngày hôm nay (ngày J), ngày giao vốn là ngày J+2, ngày trả nợ là ngày (J+2+n). Bài đọc tham khảo. Phân tích kỹ thuật dùng trong hoạt động kinh doanh ngoại tệ trên thị trường hối đoái (xem sách trang 46) Resistance Support Down Trendline Up Trendline Trang 17
17. Thanh Toán Quốc Tế Right Shoulder Left Shoulder Neckline Neckline Flag Pennant Trang 18
18. Thanh Toán Quốc Tế CHƯƠNG 2 PHƯƠNG TIỆN THANH TOÁN QUỐC TẾ . Thương phiếu (Trade bill) . Hối phiếu (Bill of exchange – Drafts) . Lệnh phiếu (Promissory notes) . Séc (Cheque) . Thẻ (Card) 1. HỐI PHIẾU . Luật hối phiếu Anh 1882 (Bill of Exchange Act of 1882). . Luật thương mại thống nhất của Mỹ năm 1962 (uniform commercial codes of 1962 UCC) . Luật thống nhất về hối phiếu (Uniform law for bills of exchange – ULB), được ký tại Giơ – ne – vơ (Geneve) năm 1930. . Ủy ban thương mại quốc tế của Liên hợp quốc kỳ họp thứ 15 tại New York – thông qua văn kiện A/CN 9/211 ngày 18/2/1982 về hối phiếu và lệnh phiếu quốc tế (International Bills of Exchange and Promissory notes). 1.1. KHÁI NIỆM Hối phiếu là một mệnh lệnh đòi tiền vô điều kiện do người xuất khẩu, người bán, người cung ứng dịch vụ ký phát đòi tiền người nhập khẩu, người mua, người nhận cung ứng dịch vụ và yêu cầu người này phải trả một số tiền nhất định, trong một thời gian xác định cho người hưởng lợi quy định trong mệnh lệnh ấy. Trang 19
19. Thanh Toán Quốc Tế No BILL OF EXCHANGE 2004 For At sight of this FIRST Bill of Exchange (Second of the same tenor and date being unpaid) Pay to the order of BANK FOR FOREIGN TRADE OF VIETNAM the sum of Value received as per our invoice (s) No(s) Date Drawn under Confirmed / irrevocable / without recourse L/C No Dated/wired To Drawer No BILL OF EXCHANGE 2004 For At sight of this SECOND Bill of Exchange (First of the same tenor and date being unpaid) Pay to the order of BANK FOR FOREIGN TRADE OF VIETNAM the sum of Value received as per our invoice (s) No(s) Date Drawn under Confirmed / irrevocable / without recourse L/C No Dated/wired To Drawer 1.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA HỐI PHIẾU Có 3 đặc điểm . Tính trừu tượng của hối phiếu Trang 20
20. Thanh Toán Quốc Tế . Tính bắt buộc trả tiền hối phiếu . Tính lưu thông của hối phiếu 1.3. HÌNH THỨC CỦA HỐI PHIẾU No BILL OF EXCHANGE 2004 For At sight of this FIRST Bill of Exchange (Second of the same tenor and date being unpaid) Pay to the order of BANK FOR FOREIGN TRADE OF VIETNAM the sum of Value received as per our invoice (s) No(s) Date Drawn under Confirmed / irrevocable / without recourse L/C No Dated/wired To Drawer Trang 21
21. Thanh Toán Quốc Tế 1.4. NỘI DUNG CỦA HỐI PHIẾU No BILL OF EXCHANGE 2004 For At sight of this FIRST Bill of Exchange (Second of the same tenor and date being unpaid) Pay to the order of BANK FOR FOREIGN TRADE OF VIETNAM the sum of Value received as per our invoice (s) No(s) Date Drawn under Confirmed / irrevocable / without recourse L/C No Dated/wired To Drawer Trả tiền sau thì có nhiều cách thỏa thuận: . Nếu phải trả tiền sau bao nhiêu ngày nhận hối phiếu thì sẽ ghi là “X ngày sau khi nhìn thấy ” (At days after sight ) . Nếu phải trả tiền sau bao nhiêu ngày khi giao hàng thì sẽ ghi là “X ngày sau khi ký vận đơn ” (At days after bill of lading date). . Nếu phải trả sau bao nhiêu ngày ký phát hối phiếu, thì ghi “X ngày kể từ ngày ký phát hối phiếu” (At days after bill of exchange date) Trang 22
22. Thanh Toán Quốc Tế 1.5. CHẤP NHẬN HỐI PHIẾU (Acceptance) Chấp nhận hối phiếu là một thủ tục pháp lý nhằm xác nhận việc đồng ý thanh toán của người trả tiền hối phiếu. Hình thức chấp nhận – accepted, ký góc dưới bên trái, mặt sau, đóng dấu ngay giữa, chấp nhận bằng tờ giấy rời. 1.6. KÝ HẬU HỐI PHIẾU (Endorsement) Ký hậu hối phiếu là một thủ tục pháp lý để chuyển nhượng hối phiếu từ người hưởng lợi này sang người hưởng lợi khác. Hình thức ký hậu chuyển nhượng: . Ký hậu để trắng (Blank endorsement) . Ký hậu theo lệnh (To order endorsement) . Ký hậu hạn chế (Restrictive endorsement) . Ký hậu miễn truy đòi (Without recourse endorsement) 1.7. BẢO LÃNH HỐI PHIẾU (Guarantee) Bảo lãnh là sự cam kết của người thứ ba (thông thường là các tổ chức tài chính) nhằm đảm bảo trả tiền cho nguời hưởng lợi nếu như đến kỳ hạn mà người trả tiền không thanh toán. Bảo lãnh bí mật hay bảo lãnh công khai. 1.8. KHÁNG NGHỊ (Protest) Kháng nghị là một thủ tục pháp lý nhằm bảo vệ quyền lợi cho chủ nợ, đó là bản tuyên bố của công chứng viên (người đại diện cơ quan pháp luật), xác thực tình trạng không trả nợ của con nợ. Trang 23
23. Thanh Toán Quốc Tế 1.9. CHIẾT KHẤU HỐI PHIẾU (Discount) Chiết khấu hối phiếu là nghiệp vụ cho vay của Ngân hàng thương mại. Người bán hoặc người hưởng lợi hối phiếu xuất trình hối phiếu chưa đến hạn trả tiền cho Ngân hàng để nhận trước một khoản tiền thấp hơn số tiền ghi trên hối phiếu. 2. LỆNH PHIẾU (Promissory Notes) Lệnh phiếu là lời hứa, lời cam kết thanh toán của người trả tiền . Mẫu 1: Lệnh phiếu trả ngay NewYork 30 December 2003 5000 USD I promise to pay bearer on demand the sum of five thousand US Dollars. Mr Agasi NewYork 24 January 2004 5000 USD Three months after date I promise to pay David Henry or order the sum of five thousand US Dollars. David Cantona Mẫu 2: Lệnh phiếu có kỳ hạn 3. SÉC (Cheque, Check, Chèque) 3.1. KHÁI NIỆM Séc là tờ lệnh thanh toán do người chủ tài khoản tiền gởi ký phát, ra lệnh cho Ngân hàng trích từ tài khoản của mình một số tiền nhất định để trả cho người cầm séc, người có tên trên tờ séc hoặc trả theo lệnh của người ấy. Trang 24
24. Thanh Toán Quốc Tế 3.2. CÁC LOẠI SÉC . Séc đích danh (Nominal cheque) . Séc vô danh (cheque to bearer) . Séc theo lệnh (cheque to order) 3.3. NỘI DUNG TỜ SÉC . Tiêu đề “Cheque-Séc”, Anh – Mỹ không bắt buộc . Số séc (cheque No) . Ngày tháng năm ký phát séc . Địa điểm phát hành séc . Ngân hàng trả tiền, địa điểm thanh toán . Số hiệu tài khoản được trích trả . Số tiền xác định được ghi cả bằng số và bằng chữ. . Người hưởng lợi tờ séc . Chữ ký người phát hành séc, kèm theo tên họ. . Mặt sau tờ séc ghi nội dung chuyển nhượng. 3.4. THỜI GIAN XUẤT TRÌNH TỜ SÉC Theo công ước Genève 1931 thí quy định thời hạn hiệu lực của séc như sau: . 8 ngày nếu séc lưu hành trong một nước . 20 ngày nếu séc lưu hành trong một châu . 70 ngày ngày nếu séc lưu hành ở các nước không cùng một châu. Theo Điều 43 chương năm của Luật séc quốc tế do Ủy ban thương mại quốc tế cuả liên hợp quốc (18/2/1982) ban hành thì séc phải xuất trình để thanh toán trong vòng 120 ngày kể từ ngày ghi trên séc. 3.5. CÁC LOẠI SÉC ĐẶC BIỆT Căn cứ vào đặc điểm sử dụng séc, người ta chia làm nhiều loại séc khác nhau: . Séc gạch chéo (crossed cheque – chèque barré) Trang 25
25. Thanh Toán Quốc Tế Séc gạch chéo thường (cheque crossed generally) Séc gạch chéo đặc biệt (cheque crossed specially) . Séc xác nhận (Certified cheque) . Séc du lịch (Travellers cheques) 4. THẺ NHỰA (Plastic Card) Thẻ do các tổ chức tài chính phát hành 4.1. KHÁI NIỆM Thẻ là phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt, mà người sở hữu có thể sử sụng để rút tiền mặt tại các máy ATM, các quầy tự động của Ngân hàng, đồng thời có thể sử dụng thẻ để thanh toán tiền hàng hóa dịch vụ tại các cơ sở chấp nhận thẻ (có thiết bị đọc thẻ Imprinter - máy chà tay hoá đơn, máy POS - Point of sale) 4.2. MÔ TẢ KỸ THUẬT (trang 119) Xem hình thẻ mặt trước và mặt sau. 4.3. CÁC LOẠI THẺ VÀ CÔNG DỤNG CỦA NÓ . Thẻ rút tiền (ATM card: Automatic Teller Machine Card) . Thẻ thanh toán (Payment card) Thẻ ghi nợ (Debit card) Thẻ tín dụng (Credit cardù) Thẻ quốc tế (International Card) Visa Card, Marter card, American card. Express card, JCB card 4. QUY TRÌNH THANH TOÁN THẺ Trang 26