Giáo trình Kỹ thuật sửa chữa mô tô xe máy

197 trang phuongnguyen 160

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Kỹ thuật sửa chữa mô tô xe máy", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_trinh_ky_thuat_sua_chua_mo_to_xe_may.pdf

Nội dung text: Giáo trình Kỹ thuật sửa chữa mô tô xe máy

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP.HCM KHOA CÔ KHÍ ÑOÄNG LÖÏC BOÄ MOÂN ÑOÄNG CÔ  Giaùo trình KYÕ THUAÄT SÖÛA CHÖÕA MOÂTOÂ XE MAÙY GV bieân soaïn : LEÂ XUAÂN TÔÙI Tp.HOÀ CHÍ MINH 12 / 2007
Truong DH SPKT TP. HCM TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA CÔ KHÍ ÑOÄNG LÖÏC BOÄ MOÂN ÑOÄNG CÔ ___ oo0oo ___ ÑEÀ CÖÔNG MOÂN HOÏC Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM (HEÄ CHÍNH QUI – KHOÁI K – HOAØN CHÆNH ÑAÏI HOÏC) NGÖÔØI BIEÂN SOÏAN: LEÂ XUAÂN TÔÙI THAÙNG 12/2004 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SPKT TP.HCM KHOA CÔ KHÍ ÑOÄNG LÖÏC ÑEÀ CÖÔNG CHI TIEÁT HOÏC PHAÀN o0o TEÂN HOÏC PHAÀN: KYÕ THUAÄT SÖÛA CHÖÕA MOÂ TOÂ XE MAÙY BOÄ MOÂN ÑOÄNG CÔ TEÂN TIEÁNG ANH: TECHNICAL METHOD OF REPAIRING MOTOCYCLE SOÁ TÍN CHÆ (ÑVHP): 2 ÑÔN VÒ HOÏC PHAÀN 30 TIEÁT TRÌNH ÑOÄ: ÑAÏI HOÏC - KHOÁI K - HOAØN CHÆNH ÑAÏI HOÏC 1. Muïc tieâu hoïc phaàn: Sau khi hoïc xong hoïc phaàn naøy, sinh vieân coù khaû naêng: 1.1 Hieåu bieát ñöôïc veà caáu taïo, nguyeân lyù laøm vieäc cuûa caùc loaïi ñoäng cô moâtoâ xe maùy. 1.2 Hieåu bieát ñöôïc veà caáu taïo, nguyeân lyù laøm vieäc cuûa caùc loaïi heä thoáng truyeàn ñoäng söû duïng treân moâ toâ xe maùy. 1.3 Phaùt hieän ñöôïc caùc hö hoûng thoâng thöôøng cuûa ñoäng cô moâ toâ xe maùy. 1.4 Söû duïng, baûo döôõng ñöôïc caùc loaïi moâ toâ xe maùy ñuùng qui trình cuaû nhaø cheá taïo. 2. Moâ taû vaén taét noäi dung hoïc phaàn: Ñaây laø moân hoïc lyù thuyeát tín chæ töï choïn veà kyõ thuaät söûa chöõa moâ toâ xe maùy. Moân hoïc ñöôïc giaûng daïy sau khi ñaõ hoïc xong lyù thuyeát caáu taïo nguyeân lyù laøm vieäc ñoäng cô xaêng. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 3. Ñieàu kieän tieân quyeát: Caùc moân hoïc tieân quyeát: - Phaûi hoïc xong moân: Thöïc taäp ñoäng cô I. - Phaûi hoïc xong moân: Thöïc taäp oâtoâ I. 4. Nhieäm vuï cuûa sinh vieân: - Döï lôùp ñaày ñuû caùc baøi lyù thuyeát giaûng treân lôùp vôùi thôøi gian toái thieåu laø 24 tieát. - Ñoïc tröôùc taøi lieäu caáu taïo kyõ thuaät söûa chöõa moâ toâ xe maùy. 5. Thang ñieåm vaø tieâu chuaån ñaùnh giaù: a. Thang ñieåm 10 b. Tieâu chuaån ñaùnh giaù: theo qui cheá hieän haønh vaø - Baûng thu hoaïch: thöïc teá chính xaùc, khoâng sao cheùp. 6. Noäi dung chi tieát hoïc phaàn: Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM PHAÂN BOÁ THÔØI GIAN MOÂN HOÏC CHÖÔNG TEÂN CHÖÔNG LT TH TC 1 Khaùi nieäm veà xe gaén maùy 1T 1T 2 Khaùi nieäm veà ñoäng cô 2T 2T 3 Caùc chi tieát cuûa ñoäng cô 3T 3T 4 Heä thoáng phaân phoái khí 2T 2T 5 Heä thoáng laøm maùt laøm trôn 2T 2T 6 Heä thoáng nhieân lieäu 2T 2T 7 Heä thoáng ñaùnh löûa 3T 3T 8 Heä thoáng khôûi ñoäng 1T 1T 9 Heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng 5t 5T 10 Baùnh xe 1T 1T 11 Heä thoáng phanh 2T 2T 12 Heä thoáng giaûm soác 2T 2T 13 Tìm pan ñoäng cô 2T 2T 14 Söû duïngBan baûo quyen döôõng © Truong DH Su pham Ky thuat 2T TP. HCM 2T Toång coäng: 30T 30T Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM NOÄI DUNG CHI TIEÁT CUÛA HOÏC PHAÀN ___ oo0oo ___ CHÖÔNG I: KHAÙI NIEÄM VEÀ XE MAÙY 1T I. Lòch söû phaùt trieån cuûa xe maùy II. Caáu taïo toång quaùt moät chieác xe maùy III. Caùc kích thöôùc ñaëc tröng cuûa XGM CHÖÔNG II: KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑOÄNG CÔ 2T I. Khaùi nieäm vaø phaân loaïi. II. Ñoäng cô 4 kyø : caáu taïo chung, nguyeân lyù laøm vieäc. III. Ñoäng cô 2 kyø : caáu taïo chung, nguyeân lyù laøm vieäc. IV. Caùc thoâng soá ñaëc tröng cuûa ñoäng cô. CHÖÔNG III: CAÙC CHI TIEÁT CUÛA ÑOÄNG CÔ 3T A. Caùc chi tieát coá ñònh. I. Naép maùy. II. Xy lanh. III. CaùcBan – quyente. © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM B. Caùc chi tieát di ñoäng. I. Píttoâng ( Piston ). II. Xeùc maêng. III. Thanh truyeàn. IV. Truïc khuyûu – Baùnh ñaø. C. Hö hoûng söûa chöõa caùc chi tieát ñoäng cô. CHÖÔNG IV: HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ. 2T I. Coâng duïng vaø phaân loaïi II. Nnguyeân lyù laøm vieäc heä thoáng phaân phoái khí ôû ñoäng cô 4 kyø. III. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng IV. Cô caáu caêng seân cam V. Ñieàu chænh söûa chöõa heä thoáng phaân phoái khí CHÖÔNG V: HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT, LAØM TRÔN 2T A. Heä thoáng laøm maùt. I. Khaùi nieäm veà söï laøm maùt. II. Phaân loaïi. B. Heä thoáng laøm trôn. I. Muïc ñích cuûa söï laøm trôn. II. Ñaëc tính cuûa daàu laøm trôn. III. Phöông phaùp laøm trôn . Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM - Động cơ 2 kyø. - Động cơ 4 kyø. IV. Hö hoûng, söûa chöõa heä thoáng laøm trôn CHÖÔNG VI: HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU 2T I. Coâng duïng, caáu taïo, nguyeân lyù toång quaùt . II. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng. III. Boä cheá hoøa khí töï ñoäng. IV. Ñieàu chænh boä cheá hoøa khí. CHÖÔNG VII: HEÄ THOÁNG ÑAÙNH LÖÛA 3T I. Coâng duïng vaø phaân loaïi. II. Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän tö.ø 1. Caáu taïo heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø. 2. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø. 3. Söï caàn thieát cuûa vieäc ñaùnh löûa sôùm. 4. Ñieàu chænh, söûa chöõa heä thoáng ñaùnh löûa. III. Heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. 1. Caáu taïo heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. 2. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng ñaùnh löûa aéc quy. 3. Heä thoáng ñaùnh löûa baùn daãn ( ñaùnh löûa ñieän töû ). a. Phaân loaïi – Sô ñoà nguyeân lyù caáu taïo. Ban quyenb. Nguyeân © Truong lyù laøm DH vieäc. Su pham Ky thuat TP. HCM c. Baûo trì, kieåm tra heä thoáng ñaùnh löûa CDI. CHÖÔNG VIII : HEÄ THOÁNG KHÔÛI ÑOÄNG ÑIEÄN 1T I. Caáu taïo caùc chi tieát. II. Sô ñoà nguyeân lyù laøm vieäc cuûa heä thoáng khôûi ñoäng. III. Hö hoûng, söûa chöõa heä thoáng khôûi ñoäng. CHÖÔNG IX: HEÄ THOÁNG TRUYEÀN CHUYEÅN ÑOÄNG 5T A. Caùc phöông phaùp truyeàn ñoäng ñeán baùnh xe phaùt ñoäng. Caùc thoâng soá cuûa heä thoáng truyeàn ñoäng. B. Cô caáu khôûi ñoäng gioø ñaïp. 1. Coâng duïng. 2. Caùc nguyeân taéc truyeàn löïc cô caàu khôûi ñoäng. C. Boä ly hôïp. I. Vò trí boá trí ly hôïp. II. Coâng duïng vaø phaân loaïi. III. Ly hôïp coù ñóa ma saùt, coù tay ñieàu khieån. IV. Ly hôïp coù ñóa ma saùt, khoâng coù tay ñieàu khieån. V. Ly hôïp khoâng coù ñóa ma saùt, khoâng coù tay ñieàu khieån, aùp duïng löïc ly taâm. VI. Ñieàu chænh, hö hoûng, söûa chöõa ly hôïp. B. Hoäp soá. Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM I. Coâng duïng. II. Phaân loaïi. III. Caáu taïo hoäp soá. IV. Vaän chuyeån hoäp soá. C. Heä thoáng truyeàn ñoäng duøng ôû caùc xe tay ga. CHÖÔNG X: BAÙNH XE 1T I. Caáu taïo – Giaûi thích caùc kyù hieäu. II. Hö hoûng söûa chöõa. CHÖÔNG XI: HEÄ THOÁNG PHANH 2T I. Coâng duïng – Phaân loaïi. II. Phanh cô khí. III. Phanh daàu. CHÖÔNG XII: HEÄ THOÁNG GIAÛM SOÁC 2T I. Caáu taïo – Phaân loaïi. II. Hö hoûng söûa chöõa. CHÖÔNG XIII: TÌM PAN ÑOÄNG CÔ 2T I. Pan söùc neùn. II. Pan xaêng. III. Pan löûa. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM CHÖÔNG XIV: SÖÛ DUÏNG BAÛO DÖÔÕNG 2T I. Söû duïng xe môùi. II. Söû duïng xe treân ñöôøng . III. Baûo döôõng. 7. Taøi lieäu hoïc taäp cho sinh vieân: a. Taøi lieäu hoïc taäp chính: 1. Leâ Xuaân Tôùi – Kyõ thuaät söûa chöõa xe gaén maùy – NXBGD. 2. Leâ Xuaân Tôùi qui trình thaùo raùp caùc loaïi xe gaén maùy– NXBGD. b. Taøi lieäu tham khaûo: 1. Honda taøi lieäu huaán luyeän 2. Yamaha taøi lieäu huaán luyeän Hoï vaø teân ngöôøi bieân soaïn: Leâ Xuaân Tôùi Kyù teân Hoï vaø teân ngöôøi phaûn bieän: 1. Nguyeãn Taán Loäc Kyù teân 2. Nguyeãn Vaên Long Giang Kyù teân Chuû nhieäm boä moân : Nguyeãn Taán Loäc Kyù teân . Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM CHÖÔNG I KHAÙI NIEÄM VEÀ XE GAÉN MAÙY I. Lòch söû phaùt trieån veà xe gaén maùy: Lòch söû cuûa xe gaén maùy coù theå coi nhö söï keát hôïp giöõa ñoäng cô noå vaø xe hai baùnh. Veà ñoäng cô raát phöùc taïp, do nhieàu ngöôøi phaàn nhieàu laø voâ danh laøm. Thaät ra ñoäng cô ñoát trong ñaàu tieân do kyõ sö Phaùp Etienne Lenoir cheá taïo thaønh coâng naêm 1860. Töø ñoù caùc nhaø thieát keá luoân luoân nghó ñeán vieäc ñaët ñoäng cô leân xe ngöïa vaø xe ñaïp. Tuy vaäy maõi ñeán naêm 1870 chieác xe ñaïp ñöôïc gaén ñoäng cô hôi nöôùc vôøi noài suùp de ñoát baèng röôïu coàn do kyõ sö Phaùp Perrot saùng cheá laø chieác xe gaén maùy ñaàu tieân. Naêm 1884 moät ñoäng cô noå 2 xylanh gaén leân xe 3 baùnh do ngöôøi Anh Edward Butler saùng cheá. Naêm 1885 chieác xe ñaàu tieân chaïy tröôùc coâng chuùng do ngöôùi Ñöùc Gotthieb- Daimler saùng cheá. Moät trong nhöõng hieäu xe ñaàu tieân ñöôïc saûn xuaát ñoù laø DAIMLER cuûa Ñöùc, Beeston vaø Holden cuûa Anh naêm 1897. Do tình traïng ñieàu khieån khoù khaên (vì maùy chaïy chaäm, khoâng coù ly hôïp) neân xe hai baùnh phaùt trieån chaäm. Maõi ñeán theá kyû XX xe hai baùnh môùi duøng nhieàu, nhaát laø ôû chaâu AÂu. Vò trí ñaët maùy ñaàu tieân ñöôïc ñaët ngay truïc baùnh xe daàn daø ñöa vaøo giöõa khung xe nhö hieän nay, vò trí naøy thuaän lôïi nhaát vaø taïo neân caân baèng cho xe. Veà truyeàn löïc ñaàu tieân duøng daây cu roa,Ban veà quyen sau seân© Truong ñöôïc DH phoå Su bieán, pham moät Ky thuatsoá xe TP.duøng HCM laùp chuyeàn vaø caùc ñaêng. Khung xe caøng ngaøy caøng ñöôïc caûi tieán. Ñaàu tieân xe khoâng coù nhuùng nhö xe ñaïp hieän nay. Töø töø xuaát hieän nhuùn tröôùc roài ñeán nhuùn sau, nhuùn baèng loø xo roài ñeán nhuùn daàu (thuûy löïc). Heä thoáng ly hôïp, hoäp soá caøng ngaøy caøng phaùt trieån ñeå xe deã ñieàu khieån, toác ñoä caøng ngaøy caøng cao. Heä thoáng thaéng cuõng ñöôïc caûi tieán daàn, ña soá duøng thaéng ñuøm vaø gaàn ñaây moät soá xe duøng thaéng ñóa. Rieâng ñoäng cô vaãn duøng loaïi 2 thì hoaëc 4 thì, dung tích xylanh coù theå töø 50 1300 cm3. Chæ coù nhöõng caûi tieán nhoû vì noù trang bò cho xe gaén maùy gaàn nhö ñaït ñeán möùc cao nhaát cuûa coâng suaát. Hieän nay xe gaén maùy coù vaøi caûi tieán môùi nhö duøng thaéng ñóa, phun xaêng ñieän töû, hoäp soá töï ñoäng, trang bò loaïi nieàng chæ coù khoaûng 7 – 8 caây caêm to thay vì nhieàu caêm nhoû nhö tröôùc ñaây Nhaèm cho vieäc ñieàu khieån xe trôû neân deã daøng heä thoáng ly hôïp töï ñoäng ñöôïc duøng phoå bieán ôû caùc loaïi xe nöõ vaø caùc xe tay ga. II. Caáu taïo toång quaùt moät chieác xe gaén maùy : 1. Caáu taïo toång quaùt 1 chieác xe gaén maùy: Thoâng thöôøng moät chieác xe gaén maùy goàm nhöõng boä phaän sau: - 1 – Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM a. Ñoäng cô: Laø boä maùy goàm nhieàu chi tieát vaø heä thoáng laép gheùp lieân heä maät thieát vôùi nhau, laø nôi ñoát chaùy nhieân lieäu toûa nhieät bieán thaønh cô naêng roài sinh ra ñoäng löïc truyeàn sang heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng laøm cho xe di chuyeån. Muoán vaäy trong ñoäng cô phaûi coù caùc chi tieát vaø heä thoáng sau: Caùc chi tieát coá ñònh vaø di ñoäng. Caùc chi tieát cuûa heä thoáng phaân phoái khí. Heä thoáng laøm trôn, laøm maùt. Heä thoáng nhieân lieäu. Heä thoáng ñaùnh löûa. b. Heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng: Coù nhieäm vuï truyeàn chuyeån ñoäng töø ñoäng cô ñeán baùnh xe phaùt ñoäng, thay ñoåi toác ñoä, moment cuûa baùnh xe phaùt ñoäng tuøy theo taûi troïng vaø ñöôøng saù. Heä thoáng naøy goàm: Boä ly hôïp, hoäp soá, baùnh xe raêng keùo xích (nhoâng tröôùc); dóa seân (nhoâng sau), xích taûi. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 1 - 1 CAÁU TAÏO TOÅNG QUAÙT XE 1. Coâng taéc maùy ñoàng thôøi khoaù coå, chìa khoaù yeân 2. Cuïm coâng taéc coát, pha, coâng taéc keøn, coâng taéc queïo 3. Coâng tô meùt 4. Cuïm coâng taéc ñeøn chính, nuùt ñeà 5. Tay ga 6. Tay thaéng tröôùc 7. Böûng, vít raùp moùc treo 8. Baøn ñaïp thaéng sau 9. Choå ñeå chaân 10. Coâng taéc ñeøn stop 11. Gioø ñaïp 12. Gaùc chaân 13. Deø sau 14. Khung giöõ khi döïng hay ñaåy xe 15. Baga tröôùc 16. Choã ñöïng ñoà ngheà 17.Khoaù yeân 18. Khung gaén gaùt chaân 19. Chaân choáng nghieâng 20.Chaân choáng ñöùng 21. Choå ñeå chaân 22.Caàn sang soá 23. Khoaù xaêng 24. Loïc xaêng 25. Kính chieáu haäu 26. Yeân xe 27. Cao su giaûm chaán yeân xe 28. Naép xaêng - 2 – Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM ÔÛ moät vaøi loaïi moâtoâ khoâng duøng seân maø heä thoáng laùp chuyeàn vaø cac - ñan. Treân xe gaén maùy ñoäng cô vaø heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng ñöôïc raùp chung thaønh moät khoái ta thöôøng goïi laø ñoäng cô. c. Heä thoáng chuyeån ñoäng (heä thoáng di chuyeån): Coù taùc duïng bieán chuyeån ñoäng quay cuûa heä thoáng truyeàn chuyeån ñoäng thaønh chuyeån ñoäng tònh tieán cuûa chieác xe. Maët khaùc noù coøn coù taùc duïng baûo ñaûm cho xe di chuyeån eâm dòu treân nhöõng ñoaïn ñöôøng khoâng baèng phaúng. Heä thoáng naøy goàm: Baùnh xe tröôùc, baùnh xe sau, heä thoáng nhuùn vaø khung xe. d. Heä thoáng ñieàu khieån: Coù nhieäm vuï thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng cuûa chieác xe. Cho xe chaïy chaäm laïi hay döøng haún ñeå ñaûm baûo an toaøn khi giao thoâng. Heä thoáng naøy goàm tay laùi, caùc caàn ñieàu khieån vaø heä thoáng thaéng. e. Heä thoáng ñieän ñeøn coøi: Coù taùc duïng taïo tín hieäu hoaëc chieáu saùng khi xe döøng, queïo, ñi trong ñeâm toái hoaëc choã ñoâng ngöôøi ñeå baûo ñaûm an toaøn giao thoâng. Heä thoáng naøy goàm caùc ñeøn chieáu gaàn, chieáu xa, ñeøn laùi, ñeøn stop, ñeøn queïo, ñeøn soi saùng coângtômeùt, keøn, caùc loaïi ñeøn tín hieäu. . . 2. Phaân loaïi xe gaén maùy: Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Xe gaén maùy laø goïi chung cho taát caû caùc xe 2 baùnh coù gaén ñoäng cô. Thöïc ra danh töø xe gaén maùy (xe maùy daàu) ñeå chæ cho caùc xe hai baùnh coù gaén ñoäng cô, khi caàn thieát coù theå ñaïp nhö xe ñaïp maø khoâng duøng ñeán maùy nhö Veùlo Solex, Mobylette, Peugeot, PC, soá coøn laïi goïi laø Scooter hay moâtoâ. Neáu côõ baùnh xe nhoû nhö Vespa, Lambertta goïi laø Scooter, Côõ baùnh lôùn goïi laø moâtoâ. Ngaøy nay xe gaén maùy phaân loaïi chuû yeáu döïa vaøo ñoäng cô. Theo tính naêng ta coù hai loaïi chính laø ñoäng cô 4 thì vaø ñoäng cô 2 thì. – Loaïi 4 thì duøng cho xe coù loøng xylanh töø 50 1300 cm3 . – Loaïi 2 thì duøng cho xe coù loøng xylanh töø 50  250 cm3 . Toái ña laø 350 cm3 vì loaïi naøy tieâu hao nhieân lieäu nhieàu. Döïa vaøo thieát keá ñoäng cô thì ta coù: – Ñoäng cô maùy ñöùng (Honda CB 350) – Ñoäng cô maùy naèm (Honda C50) – Ñoäng cô maùy hình chöõ V (Harley Davidson) – Ñoäng cô maùy naèm ngang (B.M.W) Döïa vaøo dung tích xylanh ta coù: – Ñoäng cô loaïi 49cc (Honda C.50) - 3 – Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Ñoäng cô loaïi 150cc (Vespa 150) – Ñoäng cô loaïi 250cc (Yamaha 250 ) Döïa vaøo caùc söû duïng ta coù: – Xe tay ga: Attila, Honda @, Honda Click, SH, Nouvo, Spacy – Xe sang soá: Dream, Future, Wave Thoâng duïng nhaát hieän nay vaãn laø loaïi xe gaén maùy 100cc, 125cc, 150cc chæ coù 1 loøng xylanh ña soá laø xe 2 thì Peugeot, Mobylette (Phaùp), Suzuki, Yamaha, Bridgestone (Nhaät) vaø xe 4 thì nhö Honda Dream, Sirius, Suzuki Viva Phaân loaïi xe gaén maùy Honda Ví duï: Honda C 50 M Honda C 70 E Econo Power Honda C 100 M DM Dream II 1984 1 2 3 4 5 6 7 1- Hieäu xe thöôøng ñaïi dieän cho loaïi ñoäng cô 4 thì 2- Chæ danh kieåu xe nam hay nöõ Xe Nam: S, SS, CL, CD, CB Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Xe Nöõ: C Ngoaøi ra, Xe Nam hay Nöõ coøn ñöôïc thieát keá chuyeân duøng. – Xe theå thao (Sport). – Xe leo nuùi (Setambler). – Xe chôû haøng, yeân rôøi (business). – Xe gia ñình, baùnh nhoû (Family). 3- Soá phaân khoái: chæ danh baèng soá phaân khoái ñaõ ñaêng kyù, thöïc teá soá phaân khoái nhoû hoaëc lôùn hôn 1cc  2cc. 4- Coù chöõ M laø xe coù trang bò ñeà-ma-rô. 5- Thò tröôøng löu haønh xe. E, UK : Lieân hieäp Anh (Maùy ñen choáng toûa nhieät) GR : Greece B : Belgium : Bæ U : Australia : UÙc D, DM, DK : General export: Thò tröôøng chung (DM toác ñoä keá ñôn vò Mile giôø MPH : DK : KM/giôø) - 4 – Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM 6- Ñôøi xe: Teân goïi rieâng cho ñôøi xe, cuõng theo teân goïi ngöôøi ta coøn phaân bieät heä thoáng ñaùnh löûa baèng maù vít hoaëc tuï phoùng ñieän CDI. 7- Năm sản xuất. III. Caùc kích thöôùc ñaëc tröng cuûa XGM: F C D E B G A HÌNH 1-2 KÍCH THÖÔÙC XE YAMAHA MIO MIO Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Kích thöôùc Mio Nouvo A Chieàu daøi toaøn boä 1820 mm 1935 mm B Chieàu roäng toaøn boä 675 mm 675 mm C 1050 mm 1070 mm Chieàu cao toaøn boä D Chieàu cao yeân 745 mm 755 mm E Khoaûng caùch truïc baùnh xe 1240 mm 1280 mm 0 0 F Goùc nghieâng phöông truïc laùi 26,5 25 G Ñoä leäch phöông truïc laùi 100 mm 112 mm H 130 mm 135 mm Khoaûng saùng gaàm xe - 5 – Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 1 - 3 KÍCH THÖÔÙC CÔ BAÛN XE GAÉN MAÙY 1. Chieàu daøi 5. Khe hôû vôùi maët ñaát 2. Chieàu roäng 6. Goùc phuoäc tröôùc 3. Chieàu cao 7. Veát queùt 4. Khoaûng caùch 2 baùnh xe - 6 – Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM CHÖÔNG II KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑOÄNG CÔ I. KHAÙI NIEÄM VAØ PHAÂN LOAÏI: Taát caû caùc ñoäng cô duøng nhieân lieäu hoaëc loûng, hoaëc ñaëc, hoaëc theå khí ñeå bieán nhieät naêng thaønh cô naêng coù theå chia thaønh hai loaïi lôùn: Ñoäng cô ñoát ngoaøi vaø ñoäng cô ñoát trong. – Ñoäng cô ñoát ngoaøi: Nhieân lieäu ñoát ôû ngoaøi xylanh nhö tröôøng hôïp ñoäng cô chaïy baèng hôi nöôùc, ñoát than cuûi ôû noài soát de laáy hôi nöôùc, duøng aùp suaát hôi nöôùc ñaåy pít - toâng vaän chuyeån. – Ñoäng cô ñoát trong: Nhieân lieäu ñoát chaùy trong loøng xylanh xong giaõn nôû ñaåy pít - toâng vaän chuyeån nhö ñoäng cô chaïy baèng xaêng, daàu caën hay gaz. Ña soá xe gaén maùy ñeàu duøng nhieân lieäu xaêng vaø ñoäng cô ñöôïc phaân laøm 2 loaïi laø 4 thì vaø 2 thì nhö ñaõ ñeà caäp tröôùc ñaây. II. ÑOÄNG CÔ 4 THÌ: 1. Caáu taïo toång quaùt: Ñoäng cô xe gaén maùy 4 thì nhö Future, Dream, Viva, Nouvo Coù nhöõng cô caáu vaø heä thoáng chính sau ñaây: Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM a. Cô caáu coát maùy, thanh truyeàn (truïc khuyûu tay bieân): Duøng ñeå thöïc hieän chu trình cuûa ñoäng cô, bieán chuyeån ñoäng leân xuoáng cuûa pít - toâng thaønh chuyeån ñoäng xoay troøn ôû coát maùy. Cô caáu naøy goàm coù: – Caùc chi tieát coá ñònh: Catte, khoái xylanh, naép quylaùt. – Caùc chi tieát di ñoäng: pít - toâng, xeùc - maêng, thanh truyeàn (tay bieân) coát maùy, baùnh trôùn (volant). b. Cô caáu phaân phoái khí: Duøng ñeå huùt hoøa khí vaøo xylanh, thaûi khí chaùy ra ngoaøi ñuùng luùc ñuùng thì. Cô caáu naøy goàm: baùnh xe raêng coát maùy (nhoâng chia thì), xích cam, baùnh xe raêng cam, coát cam, coø moå, xu - paùp huùt, xu - paùp thoaùt vaø caùc chi tieát phuï thuoäc. c. Heä thoáng nhieân lieäu: Taïo moät tæ leä hoøa khí (xaêng + gioù) thích hôïp tuøy theo yeâu caàu hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô. Heä thoáng naøy goàm: Thuøng xaêng, khoùa xaêng, loïc xaêng, oáng daãn xaêng, loïc gioù, boä cheá hoøa khí (bình xaêng con), oáng thoaùt. Ngoaøi ra coøn coù heä thoáng phun xaêng söû duïng treân caùc xe tay ga ñôøi môùi nhö Honda SH 150. - 7- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM d. Heä thoáng ñaùnh löûa: Duøng ñeå taïo tia löûa ñieän cao theá nhaûy sang hay chaáu bugi ñoát chaùy khoái hoøa khí ñaõ ñöôïc eùp noùng xong giaûn nôû roài sinh coâng. Heä thoáng ñaùnh löûa goàm 3 loaïi: – Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töø: duøng ôû caùc xe ñôøi cuõ ñeán ñôøi 80. – Heä thoáng ñaùnh löûa accu: duøng treân caùc xe moâtoâ, caùc xe oâtoâ ñeán ñôøi 80, caùc xe gaén maùy coù ñeà ñôøi cuõ nhö: cub 78, 79, Honda 90, 125 – Heä thoáng ñaùnh löûa ñieän töû: coøn goïi laø ñaùnh löûa IC, ñaùnh löûa CDI, ñöôïc söû duïng treân caùc ñôøi xe 81 trôû veà sau naøy coù ñeà cuõng nhö khoâng coù ñeà e. Heä thoáng laøm trôn: Daãn daàu boâi trôn ñeán caùc chi tieát coï xaùt, ñeå giaûm ma saùt. Haï thaáp nhieät ñoä caùc chi tieát ñoäng cô bò ñoát noùng trong quaù trình laøm vieäc ñeå taêng tuoåi thoï vaø coâng suaát ñoäng cô. Heä thoáng naøy goàm catte daàu, caùc ñöôøng daãn daàu, bôm daàu. Caùc caùnh toûa nhieät ñuùc lieàn vôùi xylanh, quylaùt. f. Heä thoáng laøm maùt: Coù nhieäm vuï ruùt nhieät ñoä khí chaùy truyeàn cho xylanh, quylaùt vaø truyeàn cho moâi tröôøng xung quanh. Coù 2 caùch laøm maùt: – Laøm maùt baèng gioù aùp duïng haàu heát caùc xe Honda, Yamaha, Suzuki. . . – Laøm maùt baèngBan quyen chaát loûng© Truong aùp duïngDH Su chopham caùc Ky xe thuat moâtoâ, TP. tayHCM ga: Honda Click, Yamaha Exciter . HÌNH 2 – 1 CAÁU TAÏO TOÅNG QUAÙT ÑOÄNG CÔ 4 THÌ - 8- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM 2. Ñònh nghóa caùc danh töø: a. Töû ñieåm: Ñieåm di chuyeån cuoái cuøng cuûa pít - toâng, taïi ñieåm naøy pít - toâng thay ñoåi chieàu chaïy. Ta coù hai töû ñieåm: – Töû ñieåm thöôïng (TÑT): Laø ñieåm di chuyeån treân cuøng cuûa pít - toâng. – Töû ñieåm haï (TÑH): Ñieåm di chuyeån döôùi cuøng cuûa pít - toâng. b. Khoaûng chaïy: Laø khoaûng caùch cuûa 2 töû ñieåm, thöôøng tính baèng mm. Kyù hieäu C. c. Loøng xylanh: Ñöôøng kính ño ñöôïc phía trong loøng xylanh, thöôøng tính baèng mm. Kyù hieäu D. d. Theå tích xylanh: Theå tích taïo ra bôûi söï di chuyeån cuûa pít - toâng trong moät khoaûng chaïy. (Ñoù laø theå tích noät khoái hình truï ñöôøng kính laø loøng xylanh vaø chieàu cao laø khoaûng chaïy). Ñöôïc tính baèng cm3 (cc) hay cubic Inch. Kí hieäu V tính theo coâng thöùc: π : 3.14 π x D2 V = x C D : Ñöôøng kính xylanh 4 C : Khoaûng chaïy Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM e. Theå tích phoøng noå: Theå tích coøn laïi luùc pít - toâng ôû TÑT, ñöôïc giôùi haïn bôûi ñaàu pít - toâng thaønh xylanh vaø naép quylaùt. Kyù hieäu v f. Phaân soá eùp: Coøn goïi laø tæ soá neùn, laø tæ soá giöõa tích toaøn boä (V + v) treân theå tích phoøng noå. kyù hieäu  tính theo coâng thöùc: V + v  = V : Theå tích xylanh v v : Theå tích phoøng noå Ví duï: Tæ soá neùn 7/1 coù nghóa laø pít - toâng huùt vaøo xylanh 7 phaàn hoøa khí maø khi eùp laïi chæ coøn moät phaàn. Treân xe gaén maùy tæ soá neùn: – Ñoái vôùi ñoäng cô 2 thì:  : 6:1 8:1 – Ñoái vôùi ñoäng cô 4 thì: : 8:111:1 g. Thì: Laø söï taùc duïng cuûa khoái hoøa khí ñoái vôùi moät khoaûng chaïy (nöûa voøng quay coát maùy). h. Chu kyø: Laø toaøn theå nhöõng söï thay ñoåi veà aùp suaát, nhieät ñoä, theå tích cuûa moät khoái hoøa khí töø khi huùt vaøo xylanh cho ñeán luùc thaønh khí chaùy thaûi ra ngoaøi. - 9- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM HÌNH 2 - 2 CAÙC DANH TÖØ KYÕ THUAÄT 3. Nguyeân lyù laøm vieäc: THUAÄT a. Theo chu kyø lyù thuyeát: Ñeå hoaøn thaønh moät chu kyø, ñoäng cô 4 thì phaûi vaän chuyeån qua 4 thì lieân tieáp ñoù laø: – Thì huùt: Ta quay coát maùy pít - toâng töø TÑT di chuyeån xuoáng TÑH taïo aùp thaáp phía sau noù. Nhôø heä thoáng phaân phoái khi cam ñoäi xu - paùp huùt môû hoøa khí ñöôïc huùt vaøo loøng xylanh. Khi pít - toâng xuoáng ñeán TÑH hoøa khí vaøo ñaày xylanh, xu - paùp huùt ñoùng laïi. – Thì eùp (neùn): Pít - toâng tieáp tuïc di chuyeån chaïy trôû leân TÑT, luùc naøy hai xu - paùp ñeàu ñoùng neân pítBan - toâng quyen eùp ©hoøa Truong khí ñaõDH huùt Su vaøopham thì Ky tröôùc. thuat Khi TP. pít HCM - toâng leân ñeán TÑT thì aùp löïc trong xylanh khoaûng töø 8  10 kg/cm2, nhieät ñoä loái 3000 C. – Thì noå giaõn: Khi pít - toâng leân ñeán TÑT nhôø heä thoáng ñaùnh löûa tia löûa ñieän neït ôû bugi, ñoát chaùy hoøa khí vöøa bò eùp noùng. Hoøa khí boác chaùy raát nhanh, aùp löïc leân ñeán 30  35 kg/cm2, nhieät ñoä loái 20000 C, pít - toâng bò ñaåy xuoáng raát nhanh do söï giaõn nôû cuûa khí chaùy. Ñoù laø thì phaùt ñoäng. – Thì thoaùt: Luùc pít - toâng ñaåy xuoáng TÑH do quaùn tính cuûa baùnh trôùn pít - toâng tieáp tuïc ñi leân, cam thoaùt ñoäi xu - paùp thoaùt môû ra ñeå khí chaùy tuoâng ra ngoaøi. Khi pít - toâng ñeán TÑT thì xylanh saïch khí chaùy xu - paùp thoauøt ñoùng laïi. Khi pít - toâng baét ñaàu ñi xuoáng thì xu - paùp huùt laïi môû ra ñeå khôûi söï moät chu kyø khaùc. Toùm laïi sôû dó goïi laø ñoäng cô 4 thì vì muoán laøm xong moät chu kyø pít - toâng leân xuoáng 4 laàn coát cam quay 2 voøng, coát maùy quay moät voøng. - 10- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM HUÙT NEÙN Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM NOÅ XAÛ HÌNH 2 – 3 THEO CHU KYØ LYÙ THUYEÁT b. Theo chu kyø thöïc teá: THUYEÁT Theo chu kyø lyù thuyeát ôû treân moãi thì khôûi söï ngay ôû töû ñieåm vaø cuõng chaám döùt ngay töû ñieåm. Khôûi söï tính töø luùc xu - paùp baét ñaàu môû, chaám döùt tính luùc xu - paùp vöøa ñoùng kín. Ví duï: Thì huùt khôûi söï ôû TÑT vaø chaám döùt ôû TÑH. Neáu ñoäng cô hieäu chænh nhö theá seõ maát ñi 30% coâng suaát. Vì vaäy neân thöïc teá ta aùp duïng chu kyø thöïc haønh. Ñieåm khaùc nhau cô baûn giöõa chu kyø lyù thuyeát vaø thöïc teá laø ôû chu kyø thöïc teá caùc thì khôûi söï hoaëc chaám döùt tröôùc hoaëc sau töû ñieåm vôùi muïc ñích cho hoøa khí huùt vaøo xylanh ñaày ñuû hôn vaø khí chaùy thoaùt ra ngoaøi moät caùch troïn veïn. Chu kyø thöïc teá tuøy theo loaïi ñoäng cô, nhaø cheá taïo thieát keá khaùc nhau. Ví duï ñoái vôùi ñoäng cô xe Honda S50 aùp duïng chu kyø thöïc teá sau ñaây: – Thì huùt: Xu - paùp huùt môû sôùm tröôùc TÑT vaø ñoùng treã hôn 300 sau TÑH. Söï môû sôùm vaø ñoùng treã coù muïc ñích laøm cho xylanh ñöôïc hoaøn toaøn ñaày ñuû hoøa khí. Nhö vaäy tieáng noå môùi maïnh ñöôïc. – Thì neùn: Khôûi söï khi xu - paùp huùt vöøa chaám döùt tröôùc TÑT loái 150 luùc aáy bugi neït löûa. Ta goïi ñoù laø söï ñaùnh löûa sôùm. - 11- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Thì noå: Tia löûa ñieän neït ôû bugi ñoát chaùy hoøa khí raát nhanh (loái 1/200 giaây) sau khi chaùy xong giaõn nôû ñaåy pít - toâng xuoáng TÑH. Khi pít - toâng coøn loái 400 ñeán TÑT xu - paùp thoaùt môû. – Thì xaû: Xu - paùp thoaùt môû sôùm 400 tröôùc TÑT, khí chaùy tuoân ra ngoaøi 1 phaàn lôùn trong luùc pít - toâng chaïy xuoáng, pít - toâng chaïy leân khí chaùy tieáp tuïc tuoân ra ngoaøi. Xu - paùp thoaùt ñoùng treã loái 50 khi pít - toâng qua khoûi TÑT ñeå khí chaùy coù thì giôø ra heát trong xylanh. Taïi thôøi ñieåm naøy ta thaáy huùt môû sôùm 50 trong luùc xu - paùp thoaùt chöa ñoùng ta goïi laø 2 xu - paùp cöôõi nhau (trong khoaûng thôøi gian raát ngaén aáy khí chaùy khoâng ñuû thôøi gian doäi laïi boä cheá hoøa khí). Theo chu kyø thöïc haønh ta thaáy raèng: Xu - paùp huùt ñoùng treã 300 trong luùc pít - toâng töø TÑH ñi leân nhöng hoøa khí khoâng bò ñaåy trôû veà boä cheá hoøa khí laø do: – AÙp suaát trong xylanh luùc naøy nhoû hôn aùp suaát khí trôøi. – Maëc daàu pít - toâng ñi leân nhöng coát maùy quay nhanh trôùn huùt vaãn coøn maïnh. – ÔÛ gaàn töû ñieåm ta quay coát maùy ñi moät cung daøi nhöng pít - toâng chæ ñi moät ñoaïn ngaén. Xu - paùp thoaùt môû sôùm 400 tröôùc TÑH laøm thì noå giaõn khoâng troïn veïn nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán coâng suaát laø vì xu - paùp thoaùt môû sôùm maát ñi moät phaàn hieäu suaát nhöng ñöôïc buø laïi trongBan luùcquyen pít -© toângTruong chaïy DH leân Su khoângpham Ky bò caûnthuat bôûi TP. söùc HCM ñoái aùp cuûa khí chaùy, nhôø vaäy maø coâng suaát ñoäng cô taêng leân. C50, C65 S50, S65 HÌNH 2 – 4 GOÙC ÑOÄ PHAÂN PHOÁI KHÍ XE HONDA 1.Töû ñieåm thöôïng 2. Töû ñieåm haï 3. Thì huùt 4. Thì eùp 5. Thì giaõn noå 6. Thì thoaùt 7. Goùc ñaùnh löûa sôùm - 12- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Vaän chuyeån theo chu trình lyù thuyeát Vaän chuyeån theo chu trình thöïc teá HÌNH 2-5 CHU KYØ LYÙ THUYEÁT VAØ THÖÏC HAØNH ÑOÄNG CÔ 4 THÌ III. ÑOÄNG CÔ 2 THÌ: 1. Caáu taïo toångBan quaùt: quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Caùc xe gaén maùy duøng ñoäng cô 2 thì nhö: Suzuki Sport, Yamaha, Kawasaki Moät ñoäng cô 2 thì goàm caùc chi tieát vaø heä thoáng sau: – Chi tieát coá ñònh: catte, xylanh, quylaùt. – Chi tieát di ñoäng: pít - toâng, xeùc - maêng, thanh truyeàn, coát maùy, baùnh trôùn. – Heä thoáng nhieân lieäu (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). – Heä thoáng ñaùnh löûa (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). – Heä thoáng laøm maùt (Töông töï nhö ñoäng cô 4 thì). Ñaëc ñieåm caáu taïo: – Xylanh: Coù 3 loã, khoaûng 8/10 khoaûng chaïy xuoáng laø loã thoaùt ñeå baét oáng thoaùt. Ñoái dieän vaø thaáp hôn moät chuùt laø loã naïp thoâng vôùi catte, döôùi cuøng laø loã huùt ñeå baét boä cheá hoøa khí. – Pít - toâng: Ñoái vôùi ñoäng cô xöa thöôøng coù moät caùi böôùu ôû treân ñaàu coâng duïng cho hoøa khí töø catte leân khoâng theo loã thoaùt ra ngoaøi. – Catte: Phaûi nhoû vaø thaät kín vì pít - toâng trong luùc chaïy xuoáng seõ eùp hoøa khí ôû catte ñöa leân xylanh. Nhö vaäy heä thoáng phaân phoái khí ôû xe 2 thì tuøy thuoäc vaøo vò trí cuûa pít - toâng ñoùng môû caùc loã ôû xylanh vaø catte kín. - 13- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Rieâng xe Yamaha, Vespa, xe 2 thì ñôøi môùi ôû xylanh chæ coù 2 loã laø thoaùt vaø loã naïp. Coøn loã huùt ñöôïc boá trí ôû catte vaø ñoùng môû nhôø ñóa huùt (quaït xaêng) hoaëc maù coát maùy. ÔÛ xe Yamaha thì ñóa huùt môû khi pít - toâng caùch TÑT 720 vaø ñoùng laïi sau khi qua khoûi TÑT 540. ÔÛ xe Bridgestone dóa huùt seõ môû khi pít - toâng caùch TÑT 720 vaø ñoùng laïi sau khi qua khoûi 490. ÔÛ xe Vespa thì loã huùt môû ñoùng tuøy thuoäc vò trí maù coát maùy. Xe 2 thì ñôøi môùi loã huùt boá trí ôû catte ñöôïc ñieàu khieån ñoùng môû nhôø löôõi gaø (van moät chieàu). Vì duøng catte ñeå eùp hoøa khí do ñoù treân ñoäng cô 2 thì khoâng ñoå nhôùt vaøo catte, ñeå laøm trôn baèng caùch pha nhôùt vaøo xaêng vôùi tæ leä khoaûng 2  5 %, luùc vaän chuyeån hôi nhôùt seõ chui vaøo caùc khe hôû ñeå laøm trôn caùc chi tieát. Löu yù: Ñoäng cô 2 thì catte khoâng kín nhö phoát moøn, ñeäm khoâng kín, sieát vít giöõ catte maùy khoâng chaët ñoäng cô seõ khoâng noå ñöôïc maëc daàu taát caû caùc chi tieát coøn laïi ñeàu toát. A Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM B HÌNH 2 – 6 PHAÂN LOAÏI LÖÔÏC ÑOÀ MAÙY 2 THÌ A: Loaïi BCHK raùp ôû xylanh B: Loaïi BCHK raùp ôû catte - 14- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM 2. Vaän chuyeån: Chaùy Neùn Hút B C Nạp Nạp ThoátXaû KhíXaû cháy Hoà khí ở catte D A Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 2 - 7 NGUYEÂN TAÉC VAÄN HAØNH CUÛA ÑOÄNG CÔ 2 THÌ Muoán laøm xong moät chu kyø ñoäng cô 2 thì traõi qua 2 gian ñoaïn (2thì) sau: Thì thöù 1: Pít - toâng töø TÑH leân TÑT Phía treân pít - toâng: Loã naïp vaø thoaùt môû, hoøa khí ôû catte naïp vaøo thì tröôùc tieáp tuïc naïp vaøo xylanh. Khí chaùy tieáp tuïc thoaùt ra ngoaøi (hình A). Khi loã thoaùt vaø naïp ñoùng, pít - toâng baét ñaàu eùp hoøa khí trong loøng xylanh (hình B). Phía döôùi pít - toâng: Taïo moät aùp thaáp trong catte, huùt hoøa khí ôû bình xaêng con vaøo catte. Thì thöù 2: Pít - toâng töø TÑT xuoáng TÑH. Khi pít - toâng leân ñeán TÑT thì aùp löïc trong xylanh töø 6-8 kg/cm2 nhieät ñoä loái 2800 C, nhôø heä thoáng ñaùnh löûa tia löûa ñieän neït ôû bugi ñoát chaùy hoøa khí ñaõ eùp noùng xong giaõn nôû ñaåy pít - toâng ñi xuoáng (hình C). Khi pít - toâng di chuyeån xuoáng 8/10 khoaûng chaïy loã thoaùt môû khí chaùy tuoâng ra ngoaøi, keá ñeán loã naïp môû hoøa khí eùp döôùi pít - toâng luùc chaïy xuoáng theo loã naïp vaøo xylanh (hình D). Khi pít - toâng xuoáng ñeán TÑH nhôø quaùn tính baùnh trôùn pít - toâng laïi chaïy trôû leân vaø moät chu kyø khaùc taùi dieãn. - 15- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Nhö vaäy sôû dó goïi laø ñoäng cô 2 thì bôûi vì muoán laøm xong moät chu kyø pít - toâng leân xuoáng 2 laàn coát maùy quay 1 voøng. HÌNH 2-8 GIẢN ĐỒ PHÂN PHỐI KHÍ ĐỘNG CƠ 2 TH Ì IV. SO SAÙNH ÑOÄNG CÔ 2 THÌ VAØ ÑOÄNG CÔ 4 THÌ: 1. Tieän lôïi: – Ñoäng cô 2 thì ñôn giaûn hôn ñoäng cô 4 thì vì khoâng coù xu - paùp vaø caùc boä phaän ñieàu khieån xu - paùp nhö xích cam, coát cam, coø moû. – Chaïy eâm hôn ñoäng cô 4 thì vì khoâng coù tieáng keâu ñoùng môû xu - paùp vaø caùc cô caáu phuï thuoäc. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM – Quay ñeàu voøng hôn ñoäng cô 4 thì vì moãi voøng quay laø moät thì phaùt ñoäng coøn ñoäng cô 4 thì 2 voøng quay môùi coù moät thì phaùt ñoäng. – Cuøng moät coâng suaát: maùy 2 thì nheï hôn maùy 4 thì vaø ít boä phaän hôn. – Khoâng caàn phaûi coù thôï laønh ngheà ñeå hieäu chænh xu - paùp, caân coát cam. 2. Baát tieän: – Cuøng moät côû maùy (cuøng ñöôøng kính, khoûang chaïy, tæ soá neùn ) ñoäng cô 2 thì tieâu thuï nhieàu xaêng hôn ñoäng cô 4 thì vaø coù hieäu suaát nhoû hôn. Ví duï: Cuøng moät côõ, ñoäng cô 4 thì coù 10 maõ löïc thì ñoäng cô 2 thì phaûi coù 20 maõ löïc. Nhöng thöïc teá chæ coù 15 maõ löïc. Söï giaûm coâng suaát aáy laø do caùc nguyeân nhaân sau: – Söï caàn thieát phaûi môû sôùm loã thoaùt 8/10 khoaûng chaïy xuoáng laøm cho söï giaõn nôû khí chaùy khoâng troïn veïn. – Moät phaàn hoøa khí seõ bò chaùy loâi ra ngoaøi vì 2 loã thoaùt naïp cuøng môû. – Duøng pít - toâng ñeå eùp hoøa khí ôû catte laøm giaûm bôùt moät phaàn coâng suaát ñoäng cô. Vì höõng lyù do vöøa keå treân neân ñoäng cô 2 thì chæ ñöôïc aùp duïng ôû moät soá ñoäng cô coù coâng suaát nhoû nhö xe gaém maùy. - 16- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Ví duï: ÑAËC TÍNH KYÕ THUAÄT CUÛA VAØI LOAÏI ÑOÄNG CÔ THOÂNG DUÏNG Đường Khoảng Thể tích kính chạy pít - Phân số Hiệu xe xylanh xylanh tông nén cc mm mm HONDA C50 39 41,4 49 8,8 :1 HONDA C65 44 41,4 63 8,8 :1 VESPA 150 57 57 145,45 6,8 :1 YAMAHA 125 56 50 123 6,8 :1 HONDA SS50 39 41,4 49 9,5 :1 NOUVO 50 57,9 113,7 8,8 :1 MIO 50 57,9 113,7 8,8 :1 SIRIUS V 49 54 102 9,0 :1 SUZUKI 100 51 48,8 90 9,3 :1 ATTILA 52.4 57,8 124,6 10,1 :1 ATTILA VICTORIA 52,4 57,8 124,6 10,1 :1 JUPITERV 51 54 110,3 9,3 :1 MAXIMO 50 57,9 113,7 8,8 :1 CLASSICO 50 57,9 113,7 8,8 :1 KYMCO ZING 150 57,4 57,8 150 9,5 :1 JOCKEY SR 125 52,4 57,8 124,6 9,9 :1 SOLONA 125 52,4 57,8 125 9,2 :1 LIFAN (GM 110)Ban quyen © Truong52,4 DH Su pham49,5 Ky thuat TP.107 HCM 9,0 :1 HONDA @ 150 58 57,8 153 11 :1 HONDA @ 125 52,4 57,8 125 11 :1 Thuøng xaêng xaêng Boä cheá hoøa Thuøng nhôùt Loïc nhôùt nhôùt Bôm nhôùt nhôùt Van kieåm tra tra HÌNH 2-9 ĐỘNG CƠ 2 THÌ LOẠI XĂNG NHỚT RIÊNG OÁng naïp naïp - 17- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM CHÖÔNG III CAÙC CHI TIEÁT CUÛA ÑOÄNG CÔ A. CAÙC CHI TIEÁT COÁ ÑÒNH I. NAÉP MAÙY (naép quylaùt, daøn ñaàu): 1. Coâng duïng vaø caáu taïo: Naép maùy laø moät chi tieát ñaäy kín phía treân khoái xylanh nhôø moät caùi ñeäm (joint) baèng kim loaïi hoaëc baèng amiaêng boïc kim loaïi. Noù ñöôïc sieát eùp cöùng vaøo xylanh nhôø caùc con guroâng laép ôû catte vaø ñai oác. Maët tieáp xuùc vôùi xylanh ñöôïc baøo raát phaúng, phía trong truõng xuoáng cuøng vôùi ñaàu pít - toâng taïo thaønh buoàng ñoát trong, nôi ñaây coù khoan loã ven raêng ñeå laép bugi. Xung quanh naép maùy coù ñuùc caùc caùnh taûn nhieät ñeå gia taêng dieän tích laøm maùt. Naép maùy ñoäng cô hai thì chæ coù moät loã ñeå vaën bugi, ñoâi luùc coù gaén theâm xu - paùp ñeå xaû hôi neùn cho nheï khi phaùt haønh hay taét maùy. Naép maùy cuûa ñoäng cô boán thì ngoaøi loã vaën bugi coøn coù loã ñeå gaén xu - paùp xaû, xu - paùp huùt vaø caùc cô caáu cuûa heä thoáng phaân phoái khí nhö coát cam, coø moå, seân cam. . . Xeùt veà phöông dieän caáu taïo kim loaïi ta chia ra thaønh hai loaïi: Naép maùy baèng gang: Naép maùy naøy tieän lôïi laø ít bieán daïng nhöng gang truyeàn nhieät keùm neân khoângBan duøng quyen cho ©caùc Truong ñoäng DH cô Sucoù phamtæ soá neùnKy thuatcao. NoùTP. chæ HCM duøng cho caùc ñoäng cô coù tæ soá neùn khoaûng 6,5 :1. Naép maùy baèng nhoâm: Truyeàn nhieät nhanh, mau nguoäi, neân coù theå aùp duïng cho caùc ñoäng cô coù tæ soá neùn cao, laøm taêng hieäu suaát ñoäng cô, nhöng nhoâm hay bieán daïng vaø deã cong, veânh. 2. Phöông phaùp thaùo raùp naép maùy: – Khoâng neân thaùo naép maùy trong luùc ñoäng cô coøn noùng vì laøm nhö theá deã bò cong, veânh. – Khi thaùo naép maùy ñaàu tieân nôùi loûng 4 ñai oác ñoái xöùng nhau, xong roài môùi môû heát ñai oác ra. – Neáu ñeäm naép maùy laø loaïi toát khoâng neân boâi keo (hermatic) leân ñeäm maø chæ caàn boâi moät lôùp môõ moûng. Neáu boâi keo khi thaùo ra seõ hö khoâng söû duïng laïi ñöôïc. – Khi laép naép maùy phaûi xieát ñoái xöùng nhau, laøm nhieàu laàn vaø ñuùng söùc sieát aán ñònh. II. XYLANH: 1. Coâng duïng, caáu taïo: Xylanh laø moät chi tieát ñeå pít - toâng di chuyeån trong ñoù. Noù hôïp vôùi pít - toâng naép maùy ñeå huùt, eùp hoaø khí. -18- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Ñoái vôùi caùc ñoäng cô xöa xylanh ñuùc lieàn moät khoái, phía ngoaøi coù caùc caùnh toaû nhieät ñeå taêng dieän tích laøm maùt, coù khoan 4 loã ñeå xoû guroâng laép vôùi catte, naép maùy. Phía trong ñöôïc tieän troøn goïi laø noøng maøi thaät laùng ñeå pít - toâng di chuyeån trong ñoù. Ñeå cho vieäc thay theá ñôõ toán keùm khi xylanh moøn khuyeát, ngaøy nay ña soá xylanh ñeàu laøm noøng rôøi vaø eùp cöùng vaøo xylanh maø ta goïi laø sômi. HONDA Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM XEVAØXYLANH QUYLAÙT 1 - HÌNH 3 1. Xylanh 12. OÁng noái loïc gioù 2. Ñeäm xylanh 13. Loø xo giöõ oáng noái 3. Quylaùt 14. OÁng noái boä cheá hoaø khí 4. Ñeäm quylaùt 17.25.26.27. Vít 5. Naép ñaäy 4 loã 18.19.22. Loâng ñeàn 6. Naép caùnh böôùm 21. Ñeäm cao su 7. Naép troøn 24. Choát ñònh vò 8. Ñai oác ñaäy loã chænh xu - paùp 28.29. Ñai oác 9.10.11.15.20. Ñeäm kín 16. Keïp giöõ daây -19- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Xylanh ñoäng cô 4 thì noøng chæ laø moät oáng truï. Vôùi ñoäng cô 2 thì noøng xylanh coù khoeùt loã thoaùt, loã naïp, loã huùt. Rieâng ñoäng cô 2 thì xe Yamaha, Vespa, ñoäng cô 2 thì ñôøi môùi noøng xylanh chæ coù 2 loã thoaùt vaø naïp coøn loã huùt boá trí ôû catte. Phía treân xylanh ñöôïc baøo phaúng ñeå laép naép maùy, phía döôùi cuõng baøo phaúng raùp vôùi catte ôû giöõa coù mieáng ñeäm baèng amiaêng hoaëc giaáy bìa, goïi laø joint chaân xylanh. Beân hoâng xylanh ñoäng cô 4 thì coù döï truø choã ñeå chöùa seân cam, baùnh loàng. 2. Söï moøn khuyeát cuûa noøng xylanh: – Sau moät thôøi gian vaän chuyeån, do söï coï saùt giöõa xeùc - maêng vaø pít - toâng, xylanh seõ bò moøn khuyeát ôû caùc daïng sau: – Seõ bò moøn khuyeát theo hình baàu duïc vì söï ñeø vaøo loøng xylanh khi pít - toâng chaïy leân vaø chaïy xuoáng. – Seõ bò moøn khuyeát theo hình coân phía treân moøn nhieàu hôn phía döôùi vì chòu tröïc tieáp aùp suaát vaø nhieät ñoä cao lieân tuïc. – Phaàn treân cuøng vaø döôùi cuøng khoâng bò moøn vì xeùc - maêng khoâng di chuyeån ñeán Khi xylanh moøn, pít - toâng khoâng coøn kín trong xylanh nöõa neân söùc neùn ñoäng cô seõ giaûm, maùy leân daàu, buoàng noå ñoùng muoäi than, maùy tieâu thuï nhieàu xaêng, coâng suaát ñoäng cô giaûm, ñoäng cô 4 thì seõ thoaùt khoùi traéng. III. CATTE: Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Catte thöôøng ñuùc baèng hoäp kim nhoâm, goàm nhieàu phaàn gheùp laïi vôùi nhau baèng ñinh vít, ôû giöõa hai maët tieáp xuùc coù ñeäm amiaêng hay giaáy bìa. Tuyø theo xe maø catte goàm hai phaàn, ba phaàn, boán phaàn (Honda, Suzuki ). Phaàn ngoaøi cuøng beân phaûi laø catte ly hôïp, ngoaøi cuøng beân traùi laø catte ñaäy maâm löûa (coøn goïi laø catte ñuoâi caù). ÔÛ giöõa laø hai catte soá. Giöõa hai catte coù choát ñònh vò. HNÌH 3-2 CATTE HOÄP SOÁ XE HODA 1. Catte soá beân phaûi 2.Ñeäm catte soá 3. Catte soá beân traùi 4. Loïc nhôùt 5.6 Gu – roâng 7.8. Loâng ñeàn vaø oác xaû nhôùt 9.10. Choát ñònh vò 11.12.13. Vít raùp catte -20- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Catte laø nôi chöùa coát maùy, thanh truyeàn, boä ly hôïp, hoäp soá, cô caáu khôûi ñoäng. Ñoái vôùi xe 2 thì catte chöùa coát maùy, thanh truyeàn ñoäc laäp vôùi catte chöùa ly hôïp vaø hoäp soá vì catte naøy duøng ñeå eùp hoaø khí. Ñoái vôùi xe 4 thì caùc catte thoâng vôùi nhau ñeå nhôùt laøm trôn chung cho ñoäng cô, ly hôïp, hoäp soá. Phía ngoaøi catte nôi baét xylanh ñöôïc baøo phaúng vaø coù ven raêng ñeå gaén 4 guroâng raùp xylanh naép maùy laïi thaønh moät khoái. ÔÛ xe Honda saùt loã tay phaûi phía döôùi coù khoan moät loã nhoû ñeå daãn nhôùt boâi trôn leân daøn ñaàu, thôï söõa chöõa goïi laø loã gheøn. Giöõa hai maët tieáp xuùc coù ñeäm baèng amiaêng. Ngoaøi ra catte coøn phaûi döï truø choã ñeå laép baïc ñaïn, baïc thau cho caùc truïc maùy sô caáp, thöù caáp vaø caùc truïc phuï khaùc. Ñoái vôùi ñoäng cô 4 thì daøn ñaàu coøn coù catte (naép) 4 loã, naép troøn, naép caùnh böôùm. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 3-3 CATTE ÑUOÂI CAÙ 1.Catte 2. Baøn ñaïp ñoåi soá 3. Cao su boïc 4. Vít sieát baøn ñaïp 5. Phoát chaän daàu coát sang soá 6.7. Vít catte B. CAÙC CHI TIEÁT DI ÑOÄNG I. Pít - toâng: Pít - toâng laø chi tieát di ñoäng trong xylanh. Noù nhaän naêng löïc cuûa thì noå vaø truyeàn cho coát maùy trung gian cuûa thanh truyeàn. Noù coøn duøng ñeå huùt, eùp hoaø khí, ñaåy khí chaùy vaø truyeàn nhieät cho xylanh. Pít - toâng thöôøng ñaùnh baèng hoäp kim nhoâm thaønh moät khoái hình truï, phaàn treân kín, phaàn döôùi roãng vaø phía trong coù gaân ñeå taêng ñoä beàn. Moät pít - toâng thöôøng ñöôïc chia ra thaønh 3 phaàn: -21- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Ñaàu pít - toâng: Thöôøng baèng phaúng, mo leân hay coù böôùu, ñeå chòu aùp löïc lôùn tuyø theo moãi nhaø cheá taïo. Treân ñaàu thöôøng coù ghi côõ (code) pít - toâng ñang duøng vaø daáu muõi teân hoaëc chöõ IN ñònh vò laép raùp. Ví duï: ñoái vôùi xe Nhaät thöôøng coù 5 côõ (code): standard (STD), côõ 1,2,3,4 vaø moãi côõ caùch nhau 0.25mm (STD; 0,25; 0.50; 0.75; 1,00). Ví duï: treân ñaàu pít - toâng coù ghi 0.75 coù nghóa laø pít - toâng côõ 3, ñöôøng kính noù lôùn hôn ñöôøng kính nguyeân thuyû laø 0mm75. Daáu muõi teân thöôøng höôùng veà phía tröôùc (phía oáng thoaùt) hay chöõ IN ôû veà phía xu - paùp huùt. Thaân treân pít - toâng: Coù moùc raõnh xung quanh ñeå laép caùc voøng xeùc - maêng. Soá raõnh tuyø theo nhaø cheá taïo. Thöôøng ôû xe gaén maùy loaïi 2 thì coù 2 raõnh, 4 thì coù 3 raõnh. Treân raõnh pít - toâng ñoäng cô 2 thì coù gaén choát ñònh vò (aïc goâ) ñeå xeùc - maêng khoâng quay troøn. Döôùi caùc raõnh coù khoan moät loã ñeå gaén truïc (axe) pít - toâng. Thaân döôùi pít - toâng: Duøng ñeå keàm pít - toâng vaø truyeàn nhieät cho xylanh, thaân döôùi thöôøng coù hình baàu duïc, pít - toâng ñoäng cô 2 thì thaân döôùi thöôøng khoeùt troáng moät loã ñeå hoaø khí theo ñoù vaøo catte. Vì ñaàu vaø thaân treân tröïc tieáp vôùi khí eùp vaø nhieät ñoä cao neân bao giôø cuõng noùng hôn thaân döôùi neân ngöôøi ta thöôøng tieän ñöôøng kính thaân treân nhoû hôn thaân döôùi töø 0.03 – 0.05% ñöôøng kính. Truïc pít - toâng (axe pít - toâng): Duøng ñeå noái pít - toâng vaø chaân thanh truyeàn. Coù nhieäm vuï nhaän vaø truyeàn löïc töø pít - toâng qua thanh truyeàn laøm quay coát maùy. Truïc pít - Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM toâng thöôøng laøm baèng theùp truïi cöùng gaén vöøa vaën qua khaâu thau ôû chaân thanh truyeàn vaø hai loã khoan ôû pít - toâng. Ñeå giöõ cho truïc pít - toâng khoâng chaïy ra ngoaøi laøm traày loøng xylanh, ngöôøi ta gaén hai voøng khoaù (cirlip) ôû hai ñaàu truïc treân loã pít - toâng. 1.00 HÌNH 3-4 KÍ HIỆU TREÂN PÍT - TOÂNG 0.75 KÍCH THÖÔÙC VAØI LOAÏI PÍT - TOÂNG THOÂNG DUÏNG Hieäu xe Standard Code 1 Code 2 Code 3 Code 4 Honda 70 47 mm 47.25 47.50 47,75 47.80 Future, Dream 50 mm 50.25 50.50 50.75 50.80 Wave 52.5mm 52.75 53 53.25 53.50 Max 53 mm 53.25 53.50 53.75 53.80 -22- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Viva 53.5mm 53.75 54 54.25 54.50 Sirius 49 mm 49.25 49.50 49.75 49.80 Jupiter 52.5mm 52.75 53 53.25 53.50 z Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 3-5 CAÙC CHI TIEÁT DI ÑOÄNG 1. Xeùc - maêng 9.Truïc tay quay (aéc deân) 2. Píttoâng 10. Baùnh xe raêng coát maùy 3. Truïc píttoâng (baùnh xe raêng chia thì) 4. Voøng khoaù 11. Voøng cheâm 5. Thanh truyeàn 12. Choát Claveùt 6. Baïc ñaïn ñuõa 14. Baïc ñaïn coát maùy 7.8. Tay quay coát maùy 15. Ñaïn ñuõa rôøi -23- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM II. XEÙC - MAÊNG: Xeùc - maêng laø nhöõng voøng ñaøn hoài baèng gang xaùm hay haït theùp mòn laép vaøo nhöõng raõnh ôû pít - toâng coù nhöõng coâng duïng sau: – Laøm kín giöõa pít - toâng vaø xylanh – Keàm pít - toâng trong xylanh – Truyeàn nhieät cho xylanh – Gôùt daàu dính vaøo loøng xylanh Treân pít - toâng ñoäng cô 4 thì coù 3 loaïi xeùc - maêng: – Caùi treân cuøng tieáp xuùc truïc tieáp vôùi khí chaùy goïi laø xeùc - maêng löûa maët ngoaøi xeùc - maêng naøy coù maï Chrome ñeå taêng ñoä beàn neân coù maøu traéng xung quanh. – Caùi thöù nhì goïi laø xeùc - maêng eùp (xeùc - maêng laøm kín), hình daùng gioáng nhö xeùc - maêng treân, khoâng maï, thöôøng coù maøu xaùm ñaäm. – Caùi cuoái cuøng laø xeùc - maêng gôùt daàu coù nhieäm vuï gaït daàu treân loøng xylanh ñöa veà catte, hình daïng xeùc - maêng naøy thöôøng coù loã ôû xung quanh. Cub 81 veà sau xeùc - maêng gôït daàu goàm 3 mieáng, hai voøng theùp hai beân keïp giöõa moät loø xo. Do ñoù thôï thöôøng goïi laø boä baïc 5 laù. Xeùc - maêng ñöôïcBan cheá quyen taïo cuøng© Truong côõ vôùiDH pítSu -pham toâng Kyneân thuat treân TP.xeùc HCM- maêng thöôøng coù ghi côõ (code) gioáng nhö pít - toâng, luùc raùp vaøo nhôù ñeå maët coù chöõ höôùng leân ñaàu pít - toâng. Ñoäng cô 2 thì coù 2 loaïi xeùc - maêng laø löûa vaø laøm kín khoâng coù xeùc - maêng daàu vì daàu laøm trôn hoaø troän vôùi xaêng chaùy thaûi ra ngoaøi cuøng khí thoaùt. Do söï vaän chuyeån cuûa pít - toâng neân pít - toâng vaø xeùc - maêng di chuyeån ñoái vôùi xylanh, coøn pít - toâng thì di chuyeån ñoái vôùi xeùc - maêng. Vì vaäy sau moät thôøi gian vaän chuyeån xung quanh xeùc - maêng, raõnh pít - toâng vaø caïnh xeùc - maêng bò moøn, hoaø khí, khí chaùy loït xuoáng catte söùc eùp yeáu ñi vaø nhôùt ñöôïc ñöa leân phoøng noå laøm cheát bugi mau ñoùng chaáu, phoøng noå mau ñoùng muoäi than. 1 2 3 HÌNH 3-6 XEÙC - MAÊNG 3 LAÙ , 5 LAÙ -24- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM III. THANH TRUYEÀN (tay deân): 1. Coâng duïng: Thanh truyeàn laø moät chi tieát noái lieàn giöõa pít - toâng vaø coát maùy. Nhôø thanh truyeàn vaø tay quay maø söï chuyeån ñoäng thaúng cuûa pít - toâng ñöôïc taïo neân töø söï chuyeån ñoäng xoay troøn cuûa coát maùy. Khi laøm vieäc thanh truyeàn nhaän löïc giaõn nôû cuûa khí chaùy vaø löïc quaùn tính cuûa coát maùy baùnh ñaø neân thanh truyeàn ñöôïc cheá taïo baèng theùp ñaëc bieät coù pha Chrome vaø Niken hay Vanadium ñeå taêng söùc chòu ñöïng. Caáu taïo: Goàm coù 3 phaàn: Chaân (ñaàu nhoû thanh truyeàn): Laø moät oáng theùp troøn reøn dính vaøo mình, noái lieàn vôùi pít - toâng nhôø truïc pít - toâng. Giöõa chaân vaø truïc thöôøng coù gaén moät khaâu thau, hoaëc traùng moät lôùp hôïp kim ñôõ coï xaùt hoaëc moät voøng bi ñuõa kim (Yamaha), phía ngoaøi khoan loã ñeå daàu vaøo laøm trôn. Thaân thanh truyeàn: Noái lieàn giöõa ñaàu lôùn vaø ñaàu nhoû, mình thöôøng coù tieát dieän troøn roãng ruoät hoaëc tieát dieän hình chöõ I. Hieän nay ña soá tieát dieän hình chöõ I vì nheï maø vaãn cöùng. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Ñaàu (ñaàu to thanh truyeàn): Laø moät oáng theùp hình troøn reøn dính vaøo mình. Ñaàu to ñöôïc raùp vaøo coát maùy nhôø truïc tay quay (aéc deân), giöõa ñaàu to vaø truïc tay quay laø moät voøng bi ñuõa. ÔÛ ngoaøi coù khoan loã ñeå nhôùt vaøo laøm trôn. Ñoái vôùi xe 4 thì laøm trôn baèng caùch taùt nhôùt, cuoái ñaàu lôùn coù ñuùc theâm muoãng taùt nhôùt. Ñoái vôùi moät soá xe moâtoâ lôùn ñaàu lôùn thanh truyeàn goàm 2 phaàn, moät nöõa dính lieàn vaøo mình, moät nöõa goïi laø noùn ñöôïc baét vaøo phaàn kia nhôø 2 caây bulong. Trong tröôøng hôïp naøy voøng bi ñuõa ñöôc thay baèng hai mieáng baïc loùt. Chaân Thaân Ñaàu HÌNH 3-7 THANH -25- TRUYEÀN Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM 2. Hö hoûng cuûa thanh truyeàn: Sau moät thôøi gian söû duïng, do söï taùc duïng cuûa nhieàu löïc thanh truyeàn thöôøng gaëp caùc hö hoûng sau: Deân ñaâm: Laø taâm giöõa ñaàu lôùn vaø ñaàu nhoû khoâng song song nhau hoaëc mình thanh truyeàn khoâng phaúng. Neáu ñaâm ít thì ñoäng cô noùng maùy, pít - toâng, xylanh bò traày moät beân, ñaâm nhieàu thì pít - toâng keït trong xylanh, khoâng di chuyeån ñöôïc. Deân khua: Khe hôû giöõa truïc tay quay vaø voøng bi ñuõa lôùn hôn giôùi haïn cho pheùp. AÉc pít - toâng khua: Khe hôû giöõa ñaàu nhoû vaø truïc pít - toâng lôùn hôn giôùi haïn cho pheùp. Loät deân: Daàu laøm trôn khoâng ñeán ñöôïc voøng bi hoaëc maát tính chaát laøm trôn, laøm “chaùy” voøng bi, truïc hay ñaàu lôùn. Taát caû caùc hö hoûng treân ñeàu ñem ñeán tieäm chuyeân moân söûa chöõa hay thay theá goïi laø eùp deân. IV. Truïc khuyûu- baùnh ñaø: Truïc tay quay Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM quay Baùnh ñaø Coát HÌNH 3-8 TRUÏC KHUYÛU – BAÙNH ÑAØ 1. Truïc khuyûu (coát maùy): ÑAØ Coát maùy laø chi tieát chính cuûa ñoäng cô, noù nhaän naêng löïc cuûa thì giaûn nôû vaø chuyeån ñoäng thaúng cuûa pít - toâng ra chuyeån ñoäng quay troøn qua trung gian cuûa thanh truyeàn Coát maùy cuûa xe gaén maùy thuoäc coát chaáp nghóa laø goàm caùc thaønh phaàn cuûa coát maùy cheá taïo rôøi roài sau ñoù eùp chaët laïi vôùi nhau thaønh coát maùy. Caùc thaønh phaàn aáy goàm: -26- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Moät khuùc tieän troøn maø nôi ñoù ta gaén ñaàu to thanh truyeàn goïi laø truïc tay quay (aéc deân). – Hai khuùc tieän troøn laép treân hai baïc ñaïn ôû catte goïi laø truïc coát maùy. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM -27- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Truïc tay quay noái lieàn vôùi coát maùy baèng hai caùnh tay quay coát maùy. – Hai ñaàu truïc coát maùy, moät ñaàu thöôøng coù daïng coân coù moùc raõnh choát cla- vet ñeå laép baùnh ñaø töø (volant), ñaàu kia ñeå raùp baùnh xe raêng ñieàu khieån boä ly hôïp (nhoâng huù) hay boä ly hôïp Ñoái vôùi coát maùy xe 4 thì coøn coù baùnh xe raêng coát maùy (nhoâng chia thì) laép eùp cöùng ôû moät ñaàu truïc ñeå ñieàu khieån heä thoáng phaân phoái khí. Giöõa truïc phía raùp ly hôïp coù khoan loã daàu ñeå laøm trôn baïc thau ly hôïp vaø aéc deân. 2. Baùnh ñaø (volant)ø: Baùnh ñaø coù coâng duïng tích tröõ naêng löôïng sinh ra trong quaù trình giaûn nôû vaø truyeàn naêng löôïng aáy trong quaù trình tieâu hao nhö huùt, eùp, thaûi. Nhôø coù baùnh ñaø maø ñoäng cô quay ñeàu voøng hôn giuùp quaù trình khôûi ñoäng maùy deã daøng (ôû xe gaén maùy vì tay quay coát maùy coù khoái löôïng cuûa noù chieám 80% khoái löôïng chi tieát chuyeån ñoäng cuûa ñoäng cô cho neân cuõng coù coâng duïng tích tröõ naêng löôïng nhö baùnh ñaø). Tuyø theo loaïi xe gaén maùy maø baùnh ñaø coøn coù coâng duïng khaùc nhö: gaén caùc phím nam chaâm ñeå gaây töø tính cho heä thoáng ñieän, gaén quaït gioù ñeå laøm maùt ñoäng cô, gaén cam ngaét ñieän duøng cho heä thoáng ñaùnh löûa. Vaønh ngoaøi baùnh ñaø coù ghi caùc daáu: – Muõi teân ( ): chæ chieàu quay volant. – Daáu T (Top Death Center): ñieåm cheát treân. – Daáu F (FiringBan point): quyen ñieåm© Truong phaùt DH löûa. Su pham Ky thuat TP. HCM – Daáu ll: goùc ñaùnh löûa sôùm töï ñoäng khi daáu naøy ngang vôùi daáu khuyeát coá ñòng ôû catte. KÍCH THÖÔÙC BAÏC ÑAÏN VAØI COÁT MAÙY THOÂNG DUÏNG Honda C50: 6304 Yamaha nöõ : 6204 Kawasaki : 6203 Yamaha nam: 6304 Suzuki nöõ : 6003- 6203 Suzuki nam : 6303 C. HÖ HOÛNG SÖÕA CHÖÕA CAÙC CHI TIEÁT ÑOÄNG CÔ 1. Kieåm tra maët phaúng quylaùt, xylanh: Neáu maët phaúng tieáp xuùc cuûa xylanh, quylaùt bò cong, veânh söùc neùn seõ xì ñoäng cô seõ khoâng hoaït ñoäng ñöôïc hoaëc ñöôïc nhöng coâng suaát keùm, maùy noùng, hao xaêng. Ta kieåm tra baèng caùch: -28- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Duøng moät thöôùc chuaån thaät thaúng ñeå treân maët phaúng, di chuyeån theo moïi chieàu, ñeå tröôùc aùnh saùng neáu coù aùnh saùng roïi qua thì quylat bò veânh. Kieåm tra ôû caùc vò trí nhö hình veõ. Thước lá HÌNH 3-9 KIEÅM TRA MAËT PHAÚNG QUYLAÙT QUYLAÙT – Raûi boät maøu ñeàu leân maët baøn raø hay taám kieáng daøy uùp maët phaúng xuoáng di chuyeån theo hình soá 8,xong giô leân xem boät maøu coù aên ñeàu hay khoâng neáu khoâng chöùng toû bò veânh. 2. Raø maët phaúng xylanh, quylat, catte: Khi maët phaúng Banbò veânh quyen trong © Truong giôùi haïn DH taSu raø pham laïi nhö Ky sau:thuat TP. HCM – Chuøi thaät saïch maët phaúng. – Chuøi thaät saïch maët baøn raø, boâi leân moät lôùp caùt xoaùy moûng. Neáu khoâng coù baøn raø thì duøng moät tôø giaáy nhaùm nhuyeãn ñeå treân moät taám kieáng daøy côõ 5 ly. – UÙp maët phaúng raø xuoáng baøn raø hay giaáy nhaùm di chuyeån theo soá 8 ñeán khi naøo maët phaúng aên ñeàu heát laø phaúng. Ngoaøi ra sau moät thôøi gian vaän chuyeån do pít - toâng, xylanh moøn, do tính chaát nhieân lieäu phoøng ñoát ñoùng muoäi than laøm thay ñoåi tæ soá neùn, ñoäng cô chaùy töï ñoäng vì vaäy ta phaûi caïo muoäi than ôû phoøng ñoát. Neáu raø quylat quaù nhieàu phoøng noå nhoû laïi cuõng sinh ra hieän töôïng chaùy töï ñoäng nhö treân. 3. Kieåm tra pít - toâng, xylanh: a. Kieåm tra pít - toâng: Moät pít - toâng cuõ muoán söû duïng laïi phaûi hoäi ñuû caùc ñieàu kieän sau: – Xung quanh thaân khoâng bò traày, söôùt, khoâng coù veát raø laïi baèng giaáy nhaùm. – Raõnh xeùc - maêng phaûi vöøa vaën vôùi xeùc - maêng, neáu ñoäng cô 2 thì phaûi coù choát ñònh vò. – Loã aéc pít - toâng khoâng lôùn so vôùi truïc tay quay – Khi thöû vôùi xylanh khoâng quaù loûng -29- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM b. Kieåm tra xylanh: Moät xylanh coù theå tieáp tuïc duøng ñöôïc neáu caùc khe hôû coøn trong giôùi haïn vaø khoâng bò traày söôùt. – Kieåm tra söï traày söôùt coù theå nhìn baèng maét thöôøng neáu coù traày söôùt laø do hoaëc thieáu daàu boâi trôn, hoaëc deân ñaâm, hoaëc khe hôû pít - toâng xylanh quaù ít. – Kieåm tra söï moøn khuyeát. Laáy tay sôø vaøo loøng xylanh ôû vuøng ÑCT neáu thaáy coù dôïn soùng hay coù chôùn laø ñaõ quaù moøn. Thöôøng khi xylanh moøn ñeán noåi coù chôùn thì ta phaûi xoaùy nhaûy code, töùc laø code 0 leân code 2, code 1 leân code 3. – Ta cuõngat(ù theå kieåm tra ñoä moøn cuûa xylanh baèng caùch ñeå xeùc - maêng vaøo loøng xylanh. Duøng ñaàu pít - toâng ñaåy xeùc - maêng xuoáng vuøng ÑCD roài leân vuøng saùt ÑCT neáu khe hôû xeùc - maêng giöõa 2 vuøng khaùc nhau chöùng toû xylanh bò coân. – Ño ñöôøng kính loøng xylanh ôû 6 vò trí. Neáu coù vò trí naøo vöôït quaù giôùi haïn, tieán haønh leân coát thay theá boä píttoâng phuø hôïp hay thay môùi xylanh Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 4 thì 2 thì Ñænh Giöõa Ñaùy HÌNH 3-10 KIEÅM TRA XYLANH XYLANH c. Kieåm tra khe hôû giöõa pít - toâng vaø xylanh: – Thaùo xeùc - maêng ra khoûi xylanh, chuøi saïch pít - toâng loøng xylanh. – Ñeå pít - toâng vaøo loøng xylanh, ñaàu pít - toâng quay xuoáng döôùi. – Duøng laù côõ ño khe hôû giöõa xylanh vaø thaân döôùi khe hôû naøy phaûi naèm trong tieâu chuaån nhaø cheá tao. Thöôøng khe hôû naøy töø 0.001  0.005 mm”cho 1” ñöôøng kính. Nhöng treân thöïc teá ít ai ño theo caùch naøy maø laøm nhö sau: – Ñeå pít - toâng vaøo loøng xylanh, xoay chuyeån nhieàu vò trí ñöa ra tröôùc aùnh saùng. Neáu aùnh saùng loït quaù nhieàu thì khe hôû quaù lôùn. -30- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Hoaëc ñeå pít - toâng vaøo xylanh thaû tay nheï neáu pít - toâng rôi töø töø laø toát, neáu rôi töï do laø khe hôû quaù lôùn, neáu ñaåy maïnh môùi xuoáng laø khe hôû quaù ít deã bò keït maùy. Khi khe hôû quaù lôùn neáu tình traïng xylanh coøn toát thì ta thay pít - toâng, nhöng thöïc teá thöôøng thì ta thay pít - toâng môùi vaø xoaùy xylanh theo code môùi cuûa pít - toâng. 4. Kieåm tra khe hôû xeùc - maêng: a. Kieåm tra khe hôû mieäng: Thaùo xeùc - maêng ra khoûi pít - toâng, chuøi saïch xeùc - maêng, xylanh, pít - toâng. – Ñaët xeùc - maêng vaøo loøng xylanh. – Duøng ñaàu pít - toâng ñaåy xeùc - maêng xuoáng ½ khoaûng chaïy. – Laáy thöôùc ño khoaûng hôû ñeå giöõa 2 mieäng cuûa xeùc - maêng, khe hôû naøy vaøo khoaûng 0.15 mm. Neáu ít hôn phaûi duøng giuõa mòn hay giaáy nhaùm raø laïi, neáu lôùn 0.50 mm thì phaûi thay xeùc - maêng môùi. – Treân thöïc teá ít ai duøng thöôùc ño khe hôû maø ñöa xylanh leân aùnh saùng vaø xem khe hôû côõ sôïi toùc laø ñöôïc. Thöôùc laù Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Xeùc - maêng maêng HÌNH 3-11 KIEÅM TRA KHE HÔÛ MIEÄNG XEÙC - MAÊNG MAÊNG b. Kieåm tra khe hôû giöõa xeùc - maêng vaø raõnh xeùc - maêng: – Thaùo xeùc - maêng ra khoûi pít - toâng chuøi saïch seõ. – Laáy xeùc - maêng ñeå löng xeùc - maêng vaøo raõnh töông öùng. – Xoay xeùc - maêng xung quanh raõnh xeùc - maêng. – Vöøa xoay vöøa quan saùt moïi vò trí xeùc - maêng ñeàu naèm loït döôùi raõnh vaø thaáp hôn khoaûng 0.25mm. – Cuõng ôû moïi vò trí xeùc - maêng xoay töï do vöøa vaën trong raõnh. Khe hôû naøy theo tieâu chuaån töø 0.01 mm – 0.045 mm. – Neáu khe hôû quaù ít thì xeùc - maêng seõ bò keït (dính) trong raõnh, neáu lôùn quaù ñoäng cô seõ leân daàu. -31- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Neáu pít - toâng cuõ muoán duøng laïi ta phaûi duøng moät xeùc - maêng gaõy ñeå naïo raõnh cho saïch muoäi than tröôùc khi kieåm tra. Khoâng neân duøng ñaàu vaën vít hay löôõi cöa ñeå naïo raõnh vì laøm nhö theá khoâng nhöõng khoâng ñeàu maø coøn hö raõnh. Xeùc - maêng Xeùc - maêng maêng maêng Píttoâng Thöôùc laù Píttoâng g g Sai HÌNH 3-12 KIEÅM TRA KHE HÔÛ GIÖÕA XEÙC – MAÊNG VAØ RAÕNH XEÙC - MAÊNG 5. Kieåm tra thanh truyeàn coát maùy: a. Kieåm tra baïc ñaïn coát maùy: Khi baïc ñaïn coøn naèm trong ñoäng cô thì ta phaûi thaùo catte ñuoâi caù ra. Naém volant laéc Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM qua laéc laïi, leân, xuoáng. Neáu laéc ñöôïc, coù ñoä rô thì baïc ñaïn ñaõ moøn. Khi coát maùy ñaõ thaùo ra ngoaøi thì moät tay giöõ coát maùy, moät tay naém ngoaøi voøng baïc ñaïn laéc qua laïi xem thöû rô nhieàu hay ít. Neáu baïc ñaïn bò moøn ñoäng cô chaïy khoâng ñeàu coù tieáng keâu, löûa luùc coù luùc khoâng, caùc chi tieát khaùc mau moøn. Thöôøng khi thaùo coát maùy ra khoûi catte. ÔÛ xe 2 thì baïc ñaïn coøn naèm trong catte, neáu ra theo laø baïc ñaïn rô, noài baïc ñaïn quaù roäng. ÔÛ xe 4 thì baïc ñaïn ra theo vaø dính lieàn vôùi coát maùy, neáu naèm laïi thì baïc ñaïn rô, coát maùy moøn. b. Kieåm tra phoát daàu: Treân ñoäng cô 4 thì phoát daàu gaén nôi coát maùy phía maâm löûa coù nhieäm vuï khoâng cho daàu vaøo trong catte theo coát maùy ra ngoaøi laøm öôùt caùc chi tieát treân maâm löûa gaây pan löûa. Treân ñoäng cô 2 thì hai phoát daàu hai beân coát maùy raát quan troïng, ngoaøi vieäc khoâng cho nhôùt maùy loït töø catte ly hôïp qua coøn coù nhieäm vuï ñeå giöõ pít - toâng thaät kín ñeå luùc pít - toâng chaïy xuoáng thì eùp hoaø khí ñöa leân xylanh. Neáu phoát hö ñoäng cô chaïy yeáu, hao xaêng ñoâi luùc khoâng hoïat ñoäng ñöôïc. Ta kieåm tra phoát phaûi ôû trong tình traïng sau: – Phoát khoâng ñöôïc raïn nöùt hay chai cöùng, phoát aên kín ngoaøi coát maùy, voøng ngoaøi khít vôùi noài baïc ñaïn. Neáu phoát cuõ cao su coøn meàm toát, nhöng oâm khoâng khít coù theå laø do loø xo phía trong bò giaõn thì ta thaùo ra caét bôùt laø xo noái laïi. Khoâng ñöôïc duøng vaät nhoïn, saét ñeå thaùo raùp phoát. Neáu ñoäng cô ñang hoaït ñoäng, thaùo volant ra neáu thaáy coù daàu ôû maâm löûa chöùng toû phoát daàu coát maùy bò hö, hôû. -32- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM c. Kieåm tra baïc thau, chaân deân: Neáu truïc pít - toâng (aéc) vôùi pít - toâng khe hôû coøn naèm trong phaïm vi cho pheùp (döôùi 0.12mm) thì ta môùi kieåm tra tieáp khe hôû giöõa chaân deân va truïc pít - toâng. Ñoái vôùi xe Honda phía trong chaân deân traùng moät lôùp hôïp kim. Xe Yamaha duøng baïc ñaïn kim. Caùc xe coøn laïi thöôøng duøng baïc ñaïn thau. Thöôøng ñoä rô giöõa chaân deân vaø truïc pít - toâng laø 0.08  0.10 mm neáu vöôït quaù phaûi thay theá ñeå khoûi coù tieáng keâu truïc pít - toâng. Thay theá thöôøng coù hai caùch hoaëc laø thay truïc pít - toâng môùi hoaëc laø ñoùng baïc thau môùi ôû chaân deân tuyø theo tình traïng cuï theå. d. Kieåm tra khe hôû giöõa truïc tay quay vaø ñaàu lôùn deân: Ñaåy ñaàu lôùn thanh truyeàn qua moät beân vaø ño khe hôû beân baèng thöôùc laù hoaëc ñoàng hoà so nhö hình veõ. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HNÌH 3-13 KIEÅM TRA KHE HÔÛ GIÖÕA TRUÏC TAY QUAY VAØ ÑAÀU LÔÙN DEÂN Neáu khe hôû naøy quaù giôùi haïn ñoäng cô seõ coù tieáng khua trong luùc vaän chuyeån, ta goïi laø deân khua. Thöôøng khe hôû naøy thöû theo kinh nghieäm nhö sau: – Thaùo rôøi caùc chi tieát coøn laïi deân vaø coát maùy. – Tay traùi naém thaân deân giô leân ñeå coát maùy treo döôùi ñaàu deân. – Duøng mu baøn tay phaûi goõ maïnh leân ñaàu nhoû deân. – Neáu coù tieáng keâu kim khí phaùt ra thì phaûi ñem ñi eùp deân, neáu khoâng coù tieáng keâu laø coøn toát. Ñoâi luùc gaëp deân quaù rô, ta laéc leân xuoáng, qua laïi cuõng bieát ñöôïc. – Khi ñem ñeán tieäm eùp deân ta chôø xem thöû reá ñöïng ñaïn, truïc tay quay coøn duøng ñöôïc hay phaûi thay luoân tuyø theo tình traïng cuï theå. Vì caùc chi tieát naøy phaûi duøng maùy eùp eùp rôøi laáy deân ra môùi bieát ñöôïc. Ngoaøi ra ta coøn kieåm tra loã gaén choát clavet, raõnh ven raêng ôû ñaàu coát maùy, truïc coát maùy nôi gaén 2 baïc ñaïn vaø ñeà nghò söõa chöõa luoân trong khi eùp deân. -33- Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM CHÖÔNG IV HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ I. Coâng duïng vaø phaân loaïi: Heä thoáng phaân phoái khí coù nhieäm vuï ñoùng môû caùc loã thoâng vôùi xylanh ñeå hoaø khí huùt vaøo xylanh vaø cho khí chaùy thoaùt ra ngoaøi ñuùng luùc, ñuùng thì. Treân caùc loaïi ñoäng cô 2 thì heä thoáng phaân phoái khí tuyø thuoäc vaøo vò trí pít - toâng ñoùng môû caùc loã ôû xylanh vaø catte thaät kín. Rieâng ñoái vôùi xe Yamaha BS coøn tuyø thuoäc vaøo vò trí ñóa huùt gaén ôû coát maùy vôùi loã huùt beân hoâng catte. Ñoái vôùi xe Vespa tuyø thuoäc vaøo vò trí maët hoâng tay quay coát maùy vôùi loã huùt gaén beân hoâng catte. Xe 2 thì ñôøi môùí nhö Honda,Yamaha, Suzuki loã huùt boá trí ôû catte ñoùng môû nhôø löôõi gaø vaø aùp suaát pít - toâng luùc di chuyeån, pít - toâng ñi leân loã huùt môû, pít - toâng ñi xuoáng loã huùt ñoùng. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 4 – 1 CAÙC LOAÏI ÑOÄNG CÔ 2 THÌ a: Loã huùt raùp ôû catte b: Loã huùt raùp ôû xylanh Treân ñoäng cô 4 thì heä thoáng phaân phoái khí duøng cô caáu xu - paùp. II. Nguyeân lyù laøm vieäc heä thoáng phaân phoái khí ñoäng cô 4 thì: Treân ñoäng cô 4 thì thöôøng duøng cô caáu xu - paùp treo, xu - paùp ñöôïc boá trí ôû naép quylaùt ñöôïc ñieàu khieån theo caùc phöông phaùp: – Coát cam boá trí ôû catte ñöôïc ñieàu khieån tröïc tieáp bôûi baùnh raêng coát maùy ñieàu khieån xu - paùp thoâng qua thanh ñaåy vaø coø moå (OHV). – Coát cam boá trí ôû daøn ñaàu ñöôïc ñieàu khieån bôûi baùnh raêng cam ñieàu khieån xu - paùp thoâng qua coø moå (OHC). – Coát cam boá trí ôû daøn ñaàu ñieàu khieån tröïc tieáp xu - paùp. - 33 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Cô caáu naøy ñöôïc duøng treân haàu heát caùc ñoäng cô xe gaén maùy hieän nay goàm caùc chi tieát sau: – Moät baùnh xe raêng coát maùy (nhoâng chia thì) gaén ôû coát maùy. Moät sôïi seân cam truyeàn chuyeån ñoäng töø baùnh xe raêng coát maùy cho baùnh xe raêng coát cam. CAM ÑIEÀU KHIEÅN OHV OHC XU - PAÙP TRÖÏC TIEÁP HÌNH 4 -2 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU KHIEÅN XU - PAÙP Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM – Moät baùng xe raêng coát cam gaén ôû ñaàu coát cam, treân coát cam coù hai böôùu cam, coát cam laép trong hai bôï coát ôû naép quylaùt. – Hai coø moå gaén treân hai coát coø moå ñeå ñieàu khieån xu - paùp. – Hai xu - paùp moät caùi laø xu - paùp huùt, moät caùi laø xu - paùp thoaùt gaén treân naép quylaùt thoâng vôùi phoùng moå nhôø caùc chi tieát phuï thuoäc nhö loø xo, cheùn chaän, choát chaän. Nguyeân lyù laøm vieäc heä thoáng phaân phoái khí ôû ñoäng cô 4 kyø: Khi ñoäng cô hoaït ñoäng baùnh xe raêng coát maùy keùo baùnh xe raêng coát cam quay theo nhôø seân cam. Baùnh xe raêng cam keùo coát cam treân ñoù coù 2 böôùu cam quay theo. ÔÛ kyø huùt böôùu cam huùt ñoäi coø moå laøm xu - paùp huùt môû ra, hoaø khí ñöôïc huùt vaøo xylanh, cuoái kyø huùt böôùu cam khoâng ñoäi nöõa loø xo ñaåy xu - paùp huùt ñoùng laïi. ÔÛ 2 thì neùn vaø nôû giaõn 2 xupapù ñeàu ñoùng. Ñeán kyø thoaùt böôùu cam thoaùt ñoäi coø moå ñeø xu - paùp huùt môû ra khí chaùy bò ñaåy ra ngoaøi, ñeán cuoái kyø thoaùt cam khoâng ñoäi nöõa loø xo ñaåy xu - paùp thoaùt ñoùng laïi. Vaøo chu kyø keá tieáp xu - paùp huùt laïi môû ra vaø cöù nhö theá maø heä thoáng laøm vieäc. - 34 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM HÌNH 4 - 3 HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ VAØ CÔ CAÁU CAÊNG SEÂN CAM 1. Baùnh raêng coát maùy 2. Baùnh raêng coát cam 3. Seân cam 4. Baùnh daãn höôùng 5. Baùnh caêng seân 6. Baùnh raêng ñieàu khieån bôm nhôùt 7. Caàn caêng seân 8. Pít - toâng 9. Loø xo taêng ñô 10.OÁc ñaäy phía döôùi 11. Van moät chieàu III. Caáu taïo caùc chi tieát cuûa heä thoáng: a. Baùnh xe raêng coát maùy: – Theo chu kyøBan vaän quyen chuyeån © Truong ñoäng DHcô 4Su thì pham muoán Ky laømthuat xong TP. HCMmoät chu kyø pít - toâng leân xuoáng 4 laàn coát maùy quay 2 voøng coát cam quay 1 voøng vì moãi xu - paùp chæ ñoùng môû 1 laàn. Do ñoù baùnh xe raêng coát maùy coù ñöôøng kính hay soá raêng baèng nöõa baùnh xe raêng coát cam. – Baùnh xe raêng coát maùy ñöôïc cheá taïo rôøi roài eùp cöùng vaùo ñaáu coát maùy, phía ngoaøi baïc ñaïn ña soá ñaët beân traùi coát maùy. b. Baùnh xe raêng cam vaø coát cam: – Baùnh xe raêng coát cam coù ñöôøng kính lôùn gaáp ñoâi baùnh xe raêng coát maùy ñöôïc laép ôû ñaàu coát cam coù nhieäm vuï nhaän naêng löïc töø coát maùy ñeå ñieàu khieån xu - paùp ñoùng môû ñuùng luùc, ñuùng thì. – Baùnh xe raêng cam ñöôïc laép ôû ñaàu coát cam nhôø 2 hay 3 con vít coù moät vò trí thích öùng maø thoâi. Phía ngoaøi gaàn caùc raêng coù moät daáu chöõ “O”, luùc naøo daáu naøy ngay vôùi daáu khoeùt ôû ñaàu quylaùt thì coát cam ñang ôû cuoái thì eùp, hai xu - paùp ñeàu ñoùng. Coát cam laø moät caây coát baèng theùp 2 ñaàu tieän troøn töïa hai beân loã coát ôû naép quylaùt, ñôøi 81 trôû veà sau hai ñaàu töïa leân baïc ñaïn coù 2 böôùu cam ñieàu khieån hai xu - paùp, coát coù khoan caùc loã daãn daàu boâi trôn, ôû moät ñaàu coát cam coù khoan caùc loã ven raêng ñeå laép baùnh xe raêng cam. Ngoaøi ra coøn moät loã khoâng ven raêng luùc ta quay loã naøy ngay vôùi daáu khoeùt ñaàu quylaùt cuõng laø coát cam ôû cuoái thì eùp. - 35 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM c. Coø moå: – Coø moå coøn goïi laø ñoøn gaùnh, chi tieát trung gian giöõa coát cam vaø xu - paùp coù nhieäm vuï bieán chuyeån ñoäng xoay troøn cuûa böôùu cam thaønh chuyeån ñoäng leân xuoáng ñoùng môû xu - paùp. Coø moå ñöôïc reøn baèng moät thöù theùp ñaëc bieät, moät ñaàu chòu söùc ñaåy cuûa böôùu cam, moät ñaàu chòu söùc ñaåy cuûa loø xo xu - paùp. ÔÛ phía chòu söùc ñaåy cuûa xu - paùp coù gaén moät vít vaø taùn ñeå ñieàu chænh khe hôû xu - paùp. Coát cam Coø moå Xu - paùp huùt huùt Xu - paùp thoaùt thoaùt HÌNH 4 - 4 MOÄT COØ MOÅ ÑIEÀU KHIEÅN HAI XU - PAÙP PAÙP – Coø moå ñöôïc gaén treân moät caây coát boïng quylaùt goïi laø coát coø moå. Coát naøy moät ñaàu coù ven raêng, moät ñaàu khoâng, ñaàu coù ven raêng höôùng ra ngoaøi ñeå thaùo raùp deã daøng. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Caùc xe moâtoâ, Space, FX loaïi 4 xu - paùp moät coø moå ñieåu khieån 2 xu - paùp. d. Xu - paùp: – Moät xylanh ñoäng cô coù 2 xu - paùp, moät caùi goïi laø xu - paùp huùt (caùc xe coâng suaát lôùn coù 4 xu - paùp), moät caùi goïi laø xu - paùp thoaùt. Xu - paùp huùt coù nhieäm vuï laøm cho xylanh tieáp xuùc vôùi boä cheá hoaø khí ôû kyø huùt vaø xu - paùp thoaùt laøm cho xylanh tieáp xuùc vôùi khí trôøi ôû kyø thoaùt. – Caû hai xu - paùp ñeàu coù hình daùng gioáng nhau vaø ñöôïc reøn baèng moät thöù theùp ñaëc bieät coù pha Niken ñeå ñuû söùc cöùng chòu ñöïng nhieät ñoä cao vaø söï va ñaäp lieân tieáp maø khoâng bieán daïng. Moät xu - paùp goàm 3 phaàn: – Moät ñaàu hình tay naém coù vaït caùi lôïi hình noùn maø goùc ôû choùp thöôøng 900 hay 1200 . Thöôøng xu - paùp huùt coù ñaàu lôùn hôn xu - paùp thoaùt ñeå cho hoaø khí huùt vaøo nhieàu hôn, treân ñaàu coù tieän moät caùi raõnh duøng ñeå xoaùy xu - paùp. – Thaân xu - paùp ñeå höôùng daãn truyeàn ñoäng xu - paùp, thaân ñöôïc tieän troøn vaø di chuyeån trong moät oáng goïi laø oáng keàm xu - paùp. – Ñuoâi xu - paùp ôû cuoái cuøng ñöôïc tieän nhoû hôn thaân moät tí, treân ñuoâi coù tieän raõnh ñeå laép cheùn chaän loø xo xu - paùp vaø choát chaän. - 36 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Xu - paùp thoaùt Xu - paùp huùt e. Caùc boä phaän phuï thuoäc: OÁng keàm xu - paùp (ghít): Laø moät oáng hình truï coù moät caùi lôïi ôû giöõa ñöôïc laép vaøo quylaùt baèng caùch eùp cöùng. Maët truï phía trong duøng ñeå höôùng daãn xu - paùp leân xuoáng, ñöôïc laøm baèng gang vì kim loaïi naøy coù tính chaát töï boâi trôn. OÁng keàm xu - paùp moøn coù theå leân daàu phoøng noå, huùt gioù vaøo xylanh neáu laø xu - paùp huùt vaø khí chaùy xì ra phoøng ñaàu quylaùt neáu laø xu - paùp thoaùt. Loø xo xu - paùp: Coù nhieäm vuï ñoùng kín xu - paùp treân beä cuûa noù khi cam khoâng coøn ñoäi nöõa. Loø xo laøm baèng theùp trui cöùng, moät ñaàu döïa vaøo lôïi oáng keàm ñaàu khaùc chui vaøo cheùn chaän ôû ñuoâi xu – paùp. Cheùn chaän, choát chaän: Cheùn chaän laø nôi töïa loø xo ñeá xu - paùp muïc ñích giôùi haïn ñoä bung cuûa loø xo ñeå xu - paùp ñoùng ñöôïc kín. Cheùn chaän laép ôû ñuoâi xu - paùp vaø ñöôïc khoaù laïi nhôø hai nöõa choát chaän daïng coân hình moùng ngöïa. Beä xu - paùp:Ban Laø quyen nôi lôïi© Truong xu - paùp DH töïaSu pham leân khi Ky noùthuat ñoùng TP. kín HCM goùc ñoä cuûa beä tuyø thuoäc vaøo goùc ñoä cuûa lôïi. Coù loaïi beä ñuùc lieàn nôi quylaùt, coù loaïi ñöôïc laøm rôøi roài eùp cöùng vaøo. Beä ñöôïc laøm baèng theùp ñeå giaûm söï moøn khuyeát. Hieän nay ña soá beä ñeàu laøm rôøi ñeå vaán ñeà thay theá deã daøng. Phôùt chaän nhôùt: Laép saùt oáng keàm coù nhieäm vuï chaän nhôùt khoâng cho huùt vaøo xylanh hay theo khí chaùy thoaùt ra ngoaøi. Neáu phôùt moøn khí chaùy coù maøu traéng xaùm. Ñaëc ñieåm heä thoáng phaân phoái khí xe Dream vaø caùc xe thoâng duïng hieän nay: Öu ñieåm cuûa heä thoáng naøy laø khi ñoäng cô ngöøng xu - paùp thoaùt luoân môû nhôø vaäy maø khôûi ñoäng laàn keá tieáp deã daøng. Cô caáu naøy goàm coù : – Moät khung laù theùp raùp treân hai truïc coø moå, treân khung coù moät loø xo vaø moät maáu caûn. – Moät cam nhoû lieân keát vôùi coát cam daïng líp moät chieàu, treân cam naøy coù moät choát chaän. - 37 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM HÌNH 4 - 5 ÑAÀU QUY LAÙT XE DREAM 8 10 1. Coát cam 9 2.3. AÉ coø moå 4. Baïc ñaïn coát maùy. 5. Xu - paùp 6. OÁng keàm xu – paùp 3 7. Loø xo xu – paùp 8. Moû chaän coù loø xo 2 9. Cam nhoû moät chieàu 1 10. Khung raùp maáu caûn 2 7 6 4 5 Nguyeân lyù laøm vieäc: Khi taét maùy volant quay theo quaùn tính roài môùi döøng haún vaø thöôøng tröôùc khi döøng haún volant bò traû ngöôïc laïi do thì eùp, khi volant quay ngöôïc laïi thì khaâu moät chieàu quay theo, cam nhoû ôû khaâu moät chieàu ñieàu khieån xu - paùp thoaùt môû. Gaëp tröôøng hôïp traû laïi maïnh cam nhoû ôû khaâu moät chieàu seõ eùp loø xo, maáu caûn ñöa leân vaø coát cam bò döøng laïi vì söùc caûn cuûa loø xo maáu caûn. Do ñoù khi ngöøng laïi xu - paùp thoaùt luoân môû. Vì vaäy khôûi ñoäng nheï deã daøng. Ñaây laø kyõ thuaät môùi maø caùc xe khaùc khoâng coù. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM 6 7 4 5 2 3 3 8 1 HÌNH 4 - 6 CÔ CAÁU CHOÁNG XOAY COÁT CAM ÔÛ ÑAÀU QUYLAÙT 1. Khaâu moät chieàu ôû coát cam cam 2. Choát chaän ôû cam nhoû 3. Loã raùp vaøo aéc coø 4. Maáu caûn 5. Chieàu quay coát cam 6. Loø xo ñeø maáu caûn 7. Khung laù theùp 8. Coát cam - 38 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 4 - 7 CAÙC CHI TIEÁT HEÄ THOÁNG PHAÂN PHOÁI KHÍ XE HONDA 1.2. OÁng keàm 10.11. Loø xo 3. Coát cam 12. Cheùn chaän 4. Coø moå 14. Choát chaän 5. Truïc coø moå 15. Vít ñieàu chænh xu - paùp 6. Xu - paùp huùt 16. Ñai oác khoaù 7. Xu - paùp thoaùt 17. Voøng khoaù giöõ oáng keàm keàm 8.9.13. Naép chuïp vaø choát chaän daàu xu - paùp thoaùt - 39 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM IV. Cô caáu caêng seân cam: Thieát bò caêng seân cam seõ khaéc phuïc ñoä chuøng trong seân cam. Ngaøy nay haàu heát caùc thieát bò caêng seân cam ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu chænh ñoä chuøng seân moät caùch töï ñoäng. Hoaït ñoäng: Thieát bò caêng seân loaïi thuyû löïc ñoái vôùi xe Honda (C50/70/90/100), pít - toâng taêng ñô thuyû löïc ñöôïc ñaåy leân nhôø loø xo ñaåy caàn caêng seân cam thoâng qua truï tröôït. Trong pít - toâng taêng ñô phía treân buoàng thuyû löïc boá trí van moät chieàu, van naøy goàm coù moät vieân bi theùp vaø maët töïa cuûa noù. Nhôø van moät chieàu daàu nhôùt laøm trôn ñoäng cô vaøo ñaày qua van moät chieàu (bi kieåm tra). Loaïi khoaù thuyû löïc löïc Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Caàn caêng caêng Truï tröôït Khi coù ñoä chuøng trong seân cam, seân daàu nhôùt trong buoàng thuyû löïc ñi qua tröôït khe hôû giöõa vieân bi theùp vaø maët töïa cuûa noù neân ñaåy truï tröôït di chuyeån leân treân Daàu nhôùt ñaåy caàn caêng seân cam ñeå khaéc phuïc ñoä Buoàng thuyû chuøng. thuyû Bi theùp löïc theùp Loø xo Khi caàn caêng seân cam ñaåy vaøo truï tröôït, truï tröôït di chuyeån xuoáng laøm cho vieân bi töïa vaøo maët töïa cuûa noù ñoùng laïi khe hôû neân daàu nhôùt khoâng quay trôû veà buoàng thuyû löïc ñöôïc. Truï tröôït khoâng theå bò ñaåy xuoáng. Do ñoù vieäc caêng seân cam ñöôïc duy trì. - 40 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Ngoaøi ra coøn coù cô caáu caêng seân cam caùc daïng khaùc: Kieåu vít chòu taûi loø xo Kieåu ñieàu chænh cô khí Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 4 - 8 CAÙC LOAÏI KHOAÙ THUYÛ LÖÏC IV. Ñieàu chænh söõa chöõa heä thoáng phaân phoái khí: 1. Raùp dóa huùt vaøo coát maùy ôû xe Yamaha vaø Bridgestones: Dóa huùt raùp vaøo coát maùy coù ñònh vò saün, tuy nhieân neáu khoâng ñeå yù ta seõ raùp loän 1800 (nöõa voøng) vaø raùp nhö sau: – Quay coát maùy ñeå pít - toâng leân TÑT. – Raùp dóa huùt vaøo coát maùy, xoay dóa huùt theá naøo ñeå dóa huùt khoâng ñaäy loã huùt. - 41 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Xaû choát ñònh vò naép dóa huùt lieân heä vôùi coát maùy. – Raùp naép ñaäy dóa huùt laïi. – Thöû laïi baèng caùch quay coát maùy ñeå pít - toâng leân TÑT: xoû caây vaën vít vaøo loã huùt, caây vaën vít khoâng bò caûn laïi laø ñuùng. 2. Caân cam: Caân cam nghóa laø ñaët cho coát cam ñuùng vò trí tröôùc khi cho noù lieân heä vôùi coát maùy. Ñoái vôùi vò trí nhaát ñònh cuûa coát maùy coát cam phaûi ôû vò trí töông öùng ñeå cho xu - paùp ñoùng môû ñuùng luùc ñuùng thì. Caân cam xe Honda: – Quay coát cam ñeå loã khoâng ven raêng ñaàu coát cam ngay daáu khoeùt nôi quylaùt, luùc naøy 2 coø moå cuoái thì eùp. – Quay coát maùy ñeå daáu T treân volant ngay daáu khoeùt beân hoâng catte, luùc naøy pít - toâng ôû TÑT. – Maùng baùnh xe raêng cam vaøo, canh theá naøo ñeå daáu O treân baùnh xe raêng ngay ôû giöõa. – Raùp ñaàu quy laùt vaøo, luùc naøy 3 loã ôû baùnh xe raêng cam ngay vôùi 3 loã ôû coát cam. Raùp baùnh raêng cam vaøo coát cam. – Thöû laïi baèngBan caùch quyen quay © Truong coát maùy DH 2 Suvoøng pham ñeå Kydaáu thuat T ôû volantTP. HCM ngay daáu catte, luùc naøy daáu O ôû baùnh xe raêng cam ngay vôùi daáu khoeùt treân quylaùt. Daáu khoeùt nôi catte Baùnh raêng coát cam catte cam F T Daáu khoeùt nôi quylaùt Baùnh raêng coát maùy quylaùt HÌNH 4 - 9 DAÁU CAÂN CAM HONDA Caân cam xe Yamaha: Laép nhoâng cam 1, seân cam 2 – Xoay coát maùy theo chieàu kim ñoàng hoà. – Canh thaúng daáu vaïch “I” (a) treân thaân voâlaênt ñieän vôùi daáu coá ñònh(b) treân loác maùy. - 42 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM – Canh thaúng daáu vaïch “I” (c) treân baùnh xe raêng cam vôùi daáu coá ñònh (d) treân ñaàu xylanh. – Laép seân cam leân baùnh xe raêng cam, laép baùnh xe raêng cam leân coát cam. – Xieát taïm buloâng giöõ baùnh xe raêng cam trong khi giöõ coát cam khoûi xoay. – Thaùo daây giöõ seân cam. Chuù yù: e  Khi laép baùnh xe raêng cam, phaûi ñaûm baûo keùo caêng seân cam phía xaû  Canh thaúng vaáu (e) treân baùnh xe raêng cam vôùi khe töông öùng treân coát cam.  Khi daáu “I” ôû volant ngay daáu catte thì daáu “I” ôû baùnh xe raêng cam ngay daáu ôû ñaàu quylaùt 3. Hieäu chænh xu - paùp: Hieäu chænh xu -Ban paùp quyen laø taïo © raTruong moät khe DH hôûSu giöõapham ñuoâi Ky thuatxu - paùp TP. vaøHCM ñaàu coø moå ñeå khaéc phuïc söï giaûn nôû daøi cuûa xu - paùp laøm cho xu - paùp ñoùng ñöôïc kín. Neáu khe hôû ít hay khoâng coù ñoäng cô seõ thieáu söùc neùn, khoù phaùt haønh, noå doäi laïi boä cheá hoaø khí, ñoâi luùc khoâng noå ñöôïc. Neáu khe hôû quaù nhieàu xu - paùp seõ môû treã ñoùng sôùm hoaø khí vaøo khoâng ñuû, khí chaùy thoaùt khoâng heát vaø coù tieáng khua xu - paùp. Khe hôû naøy phaûi theo chæ daãn nhaø cheá taïo. Ví duï ñoäng cô Honda coù khe hôû laø 0,05 mm cho caû hai xu - paùp. Phöông phaùp hieäu chænh xu - paùp ñoäng cô Honda: – Thaùo oác ñaäy xu - paùp huùt vaø thoaùt . – Thaùo catte ñuoâi caù hoaëc naép ñaäy loã chaën. – Quay volant ñeå pít - toâng ôû TÑT cuoái thì eùp, luùc naøy daáu T ôû volant ngay daáu catte. – Duøng chìa khoaù 9 nôùi loûng oác khoaù vít hieäu chænh. – Vaën oác ñieàu chænh ra hay vaøo ñeå coù khe hôû 0,05 mm ghi ôû beà maët laù côõ (thöôøng khe hôû naøy ít ai duøng laù côõ ño maø chæ caàm ñaàu coø moå laéc leân xuoáng khoâng ñöôïc, qua laïi ñöôïc laø ñuùng). – Giöõ nguyeân vít ñieàu chænh vaø xieát chaët oác khoaù laïi. – Thöïc hieän cho caû 2 xu - paùp. – Kieåm soaùt laïi baèng caùch quay volant 2 voøng vaø kieåm tra laïi khe hôû. - 43 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Löu yù: Hieäu chænh xu – paùp xe Dream coù cô caáu giaûm aùp chính vì vaäy khoâng ñöôïc quay ngöôïc volant ñeå ñöa coát cam veà cuoái thì eùp bôûi vì laøm nhö vaäy cam nhoû seõ ñoäi xu – paùp thoaùt. 2 1 3 4 5 HÌNH 4 - 10 PHÖÔNG PHAÙP HIEÄU CHÆNH XU - PAÙP PAÙP 1. OÁc khoaù 2. Vít ñieàu chænh 3. Ñieàu chænh 4. Khoaù voøng Ñoái vôùi loaïi xe söû duïng shim (mieáng cheâm) ñeå ñieàu chænh khe hôû (xe FX) thì ta Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM phaûi löïa choïn mieáng cheâm theo ñuùng yeâu caàu cuûa nhaø cheá taïo, neáu khoâng coù duøng thöôùc palme ño ñeå choïn mieáng cheâm laøm theá naøo ñeå khe hôû giöõa cam, xu - paùp ñuùng tieâu chuaån nhaø cheá taïo. Mieáng cheâm 4. Xoaùy xu - paùp: - 44 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Sau moät thôøi gian vaän chuyeån do söï va daäp lieân tuïc, tieáp xuùc vôùi aùp suaát vaø nhieät ñoä cao xu - paùp seõ bò ñoå, ñaäy khoâng coøn kín, vì vaäy phaûi caàn xoaùy xu - paùp laø laøm cho lôïi vaø beä xu - paùp ñoùng thaät kín. a. Duïng cuï xoaùy: Lon caùt xoaùy coù 2 ñaàu, moät beân caùt lôùn, moät beân caùt nhuyeãn, caây xoaùy, daàu nhôùt, gieû lau. b. Phöông phaùp thöïc haønh: – Caùc chi tieát ôû ñaàu quylaùt ñaõ thaùo rôøi, chuøi röûa saïch seõ. – Thoa moät lôùp moûng caùt xoaùy leân lôïi xu - paùp. – Ñaët xu - paùp vaøo beä cuûa noù. – Duøng caây xoaùyBan quyen hay caây © Truong vaën vít DH ñeå Su xoaùy pham baèng Ky thuat caùch TP. ñaåy HCM xu - paùp leân chaën xuoáng vöøa xoay. – Ñaàu tieân xoaùy baèng caùt lôùn, keá ñeán xoaùy caùt nhuyeãn vaø sau cuøng laø daàu nhôùt. Muïc ñích caùt lôùn ñeå phaù veát roå, caùt nhuyeãn ñeå laøm baèng maët vaø daàu nhôùt ñeå cho laùng. – Sau khi xoaùy xong thöû laïi kín baèng caùch: Chuøi saïch seõ beä vaø lôïi, duøng buùt chì gaïch ñeàu xung quanh lôïi, gaén xu - paùp vaøo beä vaø xoay nheï ¼ voøng, laáy xu - paùp ra xem. Neáu taát caû laèn buùt chì bò xoaù laø xu - paùp ñaõ kín. Hoaëc ñeå hai caây xu - paùp vaøo vò trí cuûa noù, vaën bugi vaøo, laät ngöûa quylaùt leân ñoå xaêng hoaëc daàu hoâi vaøo phoøng noå, neáu khoâng thaám hay chaûy xuoáng laø toát. Hoaëc laáy tay giöõ xu - paùp ñoã xaêng vaøo loã huùt hay loã thoaùt, xaêng khoâng chaûy hay thaám xuoáng phoøng noå laø toát. 5. Kieåm tra coát cam: Neáu caùc chi tieát ñaõ thaùo rôøi thì ta chuøi coát cam vaø loã coát saïch seõ, laép coát cam vaøo loã coát cuûa noù, duøng hai ngoùn tay caùi vaø troû laéc nheï ñaàu phía gaén baùnh raêng cam. Neáu coát cam gaén treân ñoäng cô thì ta môû catte troøn ñaäy coát cam, duøng caây vaën vít naäy baùnh raêng cam theo chieàu di chuyeån cuûa pít - toâng. Neáu thaáy ruïc ròch thì phaûi ñoùng laïi sô mi coát cam. - 45 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Theo chæ daãn ñoä rô cuûa coát cam vaø loã coát khoâng quaù 0.2mm lôùn hôn seõ coù tieáng keâu khi vaän ñoäng. 6. Kieåm tra oáng keàm: – Neáu coù duïng cuï ño nhö so keá chaúng haïn thì ñaët vaøo hoâng ñuoâi xu - paùp laéc qua laïi. Khe hôû tieâu chuaån giöõa xu - paùp vaø oáng keàm laø 0.01mm cho xu - paùp huùt vaø 0.03mm cho xu - paùp thoaùt. Hoaëc khe hôû giöõa xu - paùp vaø daãn höôùng xu - paùp baèng ñöôøng kính daãn höôùng xu – paùp (a) ñöôøng kính thaân xu – paùp (b). Neáu khe hôû lôùn 0.06  0.08 thì phaûi thay oáng keàm môùi. Goïi laø ñoùng ghít. – Neáu khoâng coù duïng cuï ño kieåm tra theo kinh nghieäm nhö sau:Chuøi saïch seõ oáng keàm, xu - paùp. Raùp xu - paùp vaøo oáng keàm, neáu duøng ngoùn tay ñaåy nheï maø vaøo nheï laø toát. Töï loït xuoáng laø quaù moøn. Phaûi ñaåy maïnh môùi xuoáng coù theå laø xu - paùp bò cong. Naâng xu - paùp leân 5mm laéc qua laïi ñöôïc laø oáng keàm moøn. 7. Kieåm tra coøBan moå quyenvaø coát © coøTruong moå: DH Su pham Ky thuat TP. HCM Quan saùt coø moå neáu thaáy phaàn ñaàu töïa vaøo böôùu cam coù ngaán laø do loø xo xu - paùp quaù maïnh. Phía ñaàu gaén oác hieäu chænh xu - paùp coù laèn ngang do chaïm cheùn chaän loø xo laø do beä xu - paùp quaù moøn, xu - paùp loõm xuoáng cuõng coù theå loø xo quaù maïnh hoaëc laâu khoâng söûa chöõa. Laáy coát coø moå ñuùt vaøo coø moå, laéc qua laïi ñeå bieát ñoä rô. Ñoä rô tieâu chuaån cuûa nhaø cheá taïo laø 0.013  0.037mm. Thöïc teá thöû nhö sau: Thoa nhôùt leân coát coø moå, höôùng coát xuoáng ñaát neáu coát töï ñoäng tuoät ra laø khe hôû quaù lôùn phaûi ñoùng baïc thau laïi. Coø moå Beà maët tröôït Truïc coø moå moå HÌNH 4 - 11 TRUÏC VAØ COØ MOÅ MOÅ - 46 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM 8. Kieåm tra loø xo xu - paùp: Loø xo quaù maïnh seõ mau moøn beä, coù tieáng keâu, loø xo yeáu ñoùng khoâng kín. Caû hai ñeàu khoâng toát. Loø xo lôùn ngoaøi chieàu daøi luùc töï do laø 28,1mm, loø xo nhoû trong 25,5 mm. Luùc chieàu daøi ngaén hôn 1y 5 thì phaûi thay hay cheâm. Theo kinh nghieäm khi raùp loø xo nhöng chöa raùp cheùn chaän maø chieàu cao loø xo ngang hoaëc thaáp hôn ñuoâi xu - paùp thì ñeán luùc phaûi thay hay cheâm. d b c a HÌNH 4 - 12 CAÙCH KIEÅM TRA XU - PAÙP a: Chieàu daøi töï do loø xo xu - paùp Ban quyen b: Chieàu © Truong daøi loø DH xo Su xu pham - paùp Ky khi thuat laép TP. HCM c: Löïc neùn ban ñaàu loø xo xu - paùp d: Ñoä nghieâng loø xo xu - paùp - 47 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM CHÖÔNG V HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT, LAØM TRÔN A. HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT I. Khaùi nieäm veà söï laøm maùt: Laøm maùt ñoäng cô laø ruùt bôùt moät phaàn nhieät löôïng do khí chaùy truyeàn laïi cho pít - toâng, xylanh, quylaùt. Neáu khoâng ñöôïc laøm maùt xylanh noùng quaù laøm cho khoái hoaø khí ruùt vaøo bò nôû giaûn ra troïng löôïng hoaø khí bò giaûm theo. Hôn theá nöõa neáu ñoäng cô noùng quaù seõ gaây ra hieän töôïng chaùy töï ñoäng. Khi ñoäng cô hoaït ñoäng, lôùp daàu nhôùt laøm trôn giöõa caùc boä phaän coï saùt seõ bò chaùy hoaëc bieán chaát laøm caùc chi tieát maùy giaõn nôû ra boù keït khoâng di chuyeån ñöôïc. Do ñoù ñeå baûo ñaûm cho caùc chi tieát maùy laøm vieäc bình thöôøng taêng söùc beàn vaø tuoåi thoï, taát caû caùc loaïi hoaït ñoäng ñeàu phaûi trang bò heä thoáng laøm maùt. II. Phaân loaïi: Tuøy theo nhaø cheá taïo, coâng suaát vaø coâng duïng ñoäng cô, heä thoáng laøm maùt coù theå chia ra laøm hai loaïi laø laøm maùt baèng gioù vaø laøm maùt baèng nöôùc. 1. Laøm maùt baèng gioù: Ñöôïc aùp duïng haàu heát cho caùc ñoäng cô xe gaén maùy. Vôùi phöông phaùp naøy söùc noùng ôû xylanh, quylaùtBan seõ quyen toaû ra© Truong moâi tröôøng DH Su khoâng pham khíKy thuatxung TP.quanh. HCM Do ñoù muoán laøm maùt coù hieäu quaû toát phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp sau : ─ Gia taêng tieát dieän laøm maùt cuûa ñoäng cô baèng ñuùc lieàn xylanh vôùi quylaùt nhöõng caùnh toûa nhieät. ─ Duøng kim loïai coù heä soá truyeàn nhieät lôùn nhö nhoâm hay hôïp kim nhoâm. ─ Khoái löôïng khoâng khí löu thoâng qua dieän tích laøm maùt phaûi lôùn. Vì vaäy caùc ñoäng cô ñöôïc ñeå troáng, lôïi duïng toác ñoä cuûa xe chaïy treân ñöôøng ñeå laáy toác ñoä gioù laøm maùt caùc caùnh taûn nhieät. Ñoái vôùi moät soá xe ñoäng cô boïc kính nhö: Vespa, Spacy, Attila. . . coù trang bò theâm moät quaït gioù thöôøng goïi laø ly taâm, ñöôïc gaén vaøo hoaëc ñuùc lieàn vôùi baùnh trôùn (Volant) ñeå taêng löu löôïng gioù thoâng qua caùc caùnh taûn nhieät. ─ Nhieät ñoä moâi tröôøng khoâng khí xung quanh thaáp hôn nhieät ñoä laøm maùt. 1. Quaït gioù 2. Höôùng ñi cuûa gioù 3. Voû boïc höôùng gioù 4. BCHK 5. Loïc gioù 6. OÁng thoaùt 7. Baøn ñaïp khôûi ñoäng Hình 5 - 1 HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT BAÈNG GIOÙ - 48 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM 2. Laøm maùt baèng nöôùc: Ñöôïc aùp duïng haàu heát treân oâtoâ vaø moät soá loïai xe gaén maùy coù coâng suaát lôùn, toác ñoä nhanh nhö xe ñua, moâtoâ, caùc xe tay ga hieän nay nhö xe Honda Click, Dylan. . . a. Caáu taïo: Moät heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc goàm coù: Keùt nöôùc: Laø boä phaän chöùa ñöïng nöôùc laøm maùt vaø laøm nguoäi nöôùc ñaõ bò noùng sau khi ñi vaøo ñoäng cô. Keùt nöôùc thöôøng coù 2 thuøng nöôùc: Thuøng nöôùc treân vaø thuøng nöôùc döôùi thoâng nhau bôûi nhöõng oáng nhoû tieát dieän deït hình toå oâng. Moät soá xe ñôøi môùi coøn coù theâm thuøng nöôùc döï tröõ töï ñoäng chaâm nöôùc vaøo thuøng nöôùc chính khi thuøng nöôùc chính thieáu nöôùc. Trong thuøng nöôùc “rin” coù chaát choáng ñoâng, choáng soâi. ÔÛ nhieät ñoä bình thöôøng hoãn hôïp naøy thöôøng coù maøu xanh. Keùt nöôùc Boä ñieàu nhieät Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Thuøng dö Bôm nöôùc tröõ Hình 5 - 2 HEÄ THOÁNG LAØM MAÙT BAÈNG NÖÔÙC Boïng nöôùc: Ñöôïc ñuùc xung quanh xylanh, ñaàu quylaùt, laø nôi nöôùc löu thoâng töø keùt nöôùc ñeán ñaàu quylaùt vaø ngöôïc laïi. Taïi ñaây seõ xaûy ra quaù trình trao ñoåi nhieät. OÁng daãn: Daãn nöôùc töø ñoäng cô ra thuøng nöôùc treân, töø thuøng nöôùc döôùi vaøo ñoäng cô coù khaû naêng chòu ñöôïc nhieät ñoä cao, coù theå duøng oáng ñoàng hoaëc nhoâm. Bôm: Coù coâng duïng huùt nöôùc ñaõ laøm maùt töø thuøng nöôùc döôùi ñöa vaøo ñoäng cô laøm cho nöôùc löu thoâng tuaàn hoaøn ñeán caùc ñöôøng oáng vaø caùc boä phaän laøm maùt. Bôm nöôùc ñöôïc ñieàu khieån bôûi buli quaït nöôùc hay baùnh raêng töø coát maùy hoaëc ñieàu khieån töï ñoäng baèng ñieän thoâng qua rôle nhieät. - 49 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Quaït: Ñöôïc laép sau thuøng nöôùc coù nhieäm vuï ruùt khoâng khí töø tröôùc ngang qua ruoät keùt nöôùc ñeå laøm nguoäi nöôùc nhanh choùng, ñoàng thôøi thoåi gioù vaøo ñoäng cô. Quaït gioù ñöôïc raùp treân moät buli bôm nöôùc vaø quay nhôø coát maùy hay ñöôïc ñieàu khieån töï ñoäng baèng ñieän thoâng qua rôle nhieät. Boä ñieàu nhieät: Ñöôïc laép giöõa ñöôøng nöôùc töø naép quylaùt ra thuøng nöôùc, coù nhieäm vuï khoâng cho nöôùc löu haønh ra thuøng nöôùc neáu nöôùc chöa ñaït ñeán nhieät ñoä trung bình loái 700  900 C. Ñoàng hoà baùo nhieät ñoä nöôùc: Ñeå giuùp cho ngöôøi ñieàu khieån theo doõi nhieät ñoä ñoäng cô luùc maùy hoaït ñoäng. Söï kieåm soaùt naøy ñöôïc thöïc hieän baèng moät vieãn nhieät keá. 1 2 2 3 3 1. Coâng taéc 2. Kim loaïi keùp 3. Ñieän trôû 4. Boä phaän ngaét ñieän Khoâng noái maùt 7 5. Nöôùc töø ñoäng cô ra 1 2 4 6. Nöôùc trôû veà ñoäng cô 3 8 7. Naép 8. Hoäp chöùa axeâtoân. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM Noái maùt 6 5 HÌNH 5 - 3 VIEÃN NHIEÄT KEÁ VAØ BOÄ ÑIEÀU NHIEÄT Moät vieãn nhieät keá thöôøng coù 2 phaàn: Phaàn A gaén vaøo ñoäng cô. Phaàn B laø moät ñoàng hoà coù kim chæ laép tröôùc maët ngöôøi ñieàu khieån. Luùc maùy nguoäi mieáng kim loaïi keùp gaén ôû phaàn A chöa giaõn nôû laøm coâng taéc môû, luoàng ñieän khoâng löu thoâng kim loaïi keùo ôû ñoàng hoà keùo caây kim veà phía C (cool). Khi ñoäng cô noùng, coâng taéc ôû phaàn A ñoùng laïi, luoàng ñieän chaïy qua ñieän trôû R trong ñoàng hoà laøm mieáng kim loaïi keùp trong ñoàng hoà noùng giaõn ra ñaåy caây kim veà phía H (hot) Xe ñôøi môùi ngaøy nay duøng ñeøn baùo thay cho ñoàng hoà baùo nhieät ñoä nöôùc (Vd: Xe Dylan): Khi môû coâng taéc maùy thì ñeøn saùng sau 3 giaây ñeøn taét. Khi ñoäng cô chaïy neáu ñeøn saùng thì nöôùc noùng. b. Nguyeân lyù laøm vieäc: Khi ñoäng cô laøm vieäc, bôm nöôùc quay huùt nöôùc töø keùt nöôùc ñöa vaøo caùc boïng nöôùc ôû xylanh, naép quylaùt. Taïi ñaây nhieät löôïng cuaû khí chaùy truyeàn cho xylanh quylaùt ñöôïc truyeàn cho nöôùc laøm maùt, nöôùc laøm maùt seõ noùng leân qua oáng daãn nöôùc trôû veà keùt nöôùc. Neáu nhieät ñoä nöôùc thaáp hôn 70oC thì boä ñieàu nhieät chöa môû nöôùc vaãn löu haønh - 50 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM xung quanh quylaùt. Neáu nhieät ñoä nöôùc lôùn hôn 70oC thì boä ñieàu nhieät môû ra nöôùc seõ ñi tuaàn hoaøn trong heä thoáng keùt nöôùc. ÔÛ keùt nöôùc coù nhieàu laù taûn nhieät, nöôùc naøy seõ ñöôïc laøm nguoäi baèng gioù (söùc gioù khi xe chaïy hoaëc quaït gioù gaén ôû ñoäng cô). Sau ñoù nöôùc laïi ñöôïc huùt vaøo laøm nguoäi xylanh, quylaùt. Quaù trình laøm maùt cöù nhö theá tieáp tuïc. Nöôùc noùng Ñöôøng nöôùc taét Bôm nöôùc Keùt laøm maùt Van haèng nhieät Nöôùc nguoäi HÌNH 5 - 4 SÔ ÑOÀ TUAÀN HOAØN NÖÔÙC LAØM MAÙT III. Hö hoûng heä thoáng laøm maùt: ─ Ñoái vôùi heä Banthoáng quyen laøm © maùtTruong baèng DH gioù Su khoângpham Ky caàn thuat baûo TP. trì HCM quaù ñaùng, ngoaøi vieäc laøm saïch caùc caùnh taûn nhieät, thay theá chi tieát khaùc neáu caùnh taûn nhieät gaõy beå hôn 20%. ─ Ñoái vôùi heä thoáng laøm maùt baèng nöôùc: Nöôùc quaù noùng: Hieän töôïng nhaän bieát: Hieån thò ôû ñoàng hoà ,maøu saéc, giaù trò hoaëc ñeøn Nguyeân nhaân: Thieáu nöôùc, thuøng nöôùc dô, bôm khoâng laøm vieäc, caân löûa quaù sôùm, boä ñieàu nhieät khoâng laøm vieäc, tæ soá neùn ñoäng cô quaù cao. Ñoäng cô noùng thaùi quaù: Laø do nhieàu nguyeân nhaân do ôû caùc heä thoáng: laøm nguoäi, laøm trôn, nhieân lieäu, ñaùnh löûa, phaân phoái khí. Ñoái vôùi heä thoáng laøm nguoäi thöôøng do caùc nguyeân nhaân sau: Thieáu nöôùc ôû thuøng nöôùc hoaëc thuøng nöôùc chaûy. Caùc oáng noái cao su noái khoâng kyõ. Boïng nöôùc ôû xylanh , quylaùt dô. Bôm nöôùc khoâng laøm vieäc. Caùnh quaït laép ngöôïc. - 51 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Naép boä ñieàu nhieät khoâng môû. Nöôùc loän nhôùt: Hieän töôïng nhaän bieát: Nhôùt coù maøu cafe söõa. Nguyeân nhaân: Sô mi (aùo nöôùc) bò moït, ron quylaùt thoåi, phoát bôm nöôùc hö, ron xylanh hôû. Caùch kieåm tra boä ñieàu nhieät: Ñeå boä ñieàu nhieät trong lon nöôùc (trong lon ñeå nhieät keá). Ñun nöôùc noùng töø töø khi nhieät ñoä nöôùc 700 C thì naép ñieàu nhieät baét ñaàu môû, ñeán 800 C thì môû hoaøn toaøn. B. HEÄ THOÁNG LAØM TRÔN I. Muïc ñích cuûa söï laøm trôn: Trong ñoäng cô coù nhieàu boä phaän vaän chuyeån nhö coát maùy, thanh truyeàn, pít - toâng, caùc baùnh raêng trong heä thoáng truyeàn ñoäng neáu ñeå caùc boä phaän naøy vaän chuyeån töï nhieân, caùc dieän tích coï saùt daàn daàn seõ noùng leân caùc cô phaän seõ bieán daïng, keït cöùng khoâng vaän chuyeån ñöôïc. Ñeå traùnh söï kieän naøy xaûy ra, ngöôøi ta cho moät lôùp daàu nhôùt giöõa hai dieän tích coï saùt laãn nhau ñeå bieán söï coï saùt thaønh coï tröôït vaø taêng tuoåi thoï caùc chi tieát ñoäng cô. Daàu laøm trôn ñoäng cô coù nhieäm vuï: ─ Giaûm söï coïBan saùt cuûaquyen caùc © Truongboä phaän. DH Su pham Ky thuat TP. HCM ─ Laøm saïch caùc maët tieáp xuùc. ─ Laøm kín giöõa hai khe hôû. ─ Laøm maùt caùc boä phaän cuûa ñoäng cô. II. Ñaëc tính cuûa daàu boâi trôn: Ñoái vôùi moãi loaïi ñoäng cô, ta phaûi duøng moät thöù daàu boâi trôn thích hôïp tuøy theo söï vaän chuyeån cuûa caùc cô phaän vaø theo söï chæ daãn cuûa nhaø cheá taïo. Söï löïa choïn moät thöù daàu boâi trôn caên cöù vaøo caùc yeáu toá: ─ Nhieät ñoä ñoäng cô trong luùc vaän chuyeån. ─ Caùch thöùc phaân boá daàu boâi trôn. ─ AÙp löïc cuûa caùc cô phaän coï saùt. Duø ôû tröôøng hôïp naøo, daàu boâi trôn phaûi ñuùng ñoä loûng khi nguoäi cuõng nhö khi noùng phaûi giöõ ñöôïc ñoä nhôøn toái ña cuûa noù. Ngoaøi ra daàu boâi trôn coøn phaûi: ─ Khoâng loän nöôùc, loän axit laøm ræ caùc boä phaän. ─ Khoâng loän buïi baëm laøm moøn caùc boä phaän. ─ Khoâng bieán theå trong thôøi gian söû duïng. - 52 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Daàu boâi trôn coù nhieàu ñaëc tính trong ñoù coù 2 ñaëc tính theå hieän treân bao bì saûn phaåm: Ñoä nhôùt vaø chaát löôïng. 1. Ñoä nhôùt: Ñoä loûng cuaû nhôùt coù chæ soá töø 10 ñeán 140 do hoäi SAE (Society of Automotive Engineers) quy ñònh: Chæ daàu thaät loûng ñeán thaät ñaëc ─ Nhôùt ñôn caáp: laø nhôùt chæ coù 1 chæ soá (Vd: SAE10, SAE30, SAE40 ) ─ Nhôùt ña caáp: laø nhôùt coù 2 chæ soá (Vd: SAE20W/40, SAE25W/50 ). ÔÛ nhieät ñoä thaáp coù ñaëc tính nhö nhôùt 20, ôû nhieät ñoä cao coù ñaëc tính nhö nhôùt 40. Nhôùt ña caáp giuùp cho xe vöøa noå maùy coù theå taêng toác maø khoâng sôï haïi maùy vì ñoä nhôùt thích hôïp, ôû nhieät ñoä bình thöôøng daàu ñöôïc bôm leân deã daøng vaø nhanh choùng ñeán caùc vò trí laøm ñoäng. Raát thích hôïp cho xe phaân khoái lôùn. Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 5 - 5BIEÅU ÑOÀ SÖÏ LIEÂN HEÄ GIÖÕA CHÆ SOÁ SAE CAÀN DUØNG THEO NHIEÄT ÑOÄ MOÂI TRÖÔØNG CUÛA ÑOÄNG CÔ 2. Chaát löôïng cuûa daàu boâi trôn: Do hoäi API (American Petroleum Institure) cuûa vieän daàu moû Hoa Kyø ñònh. Ñoái vôùi ñoäng cô xaêng nhö xe gaén maùy vaø caùc oâtoâ du lòch, taûi nheï. Chaát löôïng töø thaáp ñeán cao ñöôïc bieåu thò bôûi caùc chöõ SA, SB, SC, SE, SF, SG, SH Ñoái vôùi ñoäng cô Diesel duøng cho caùc xe taûi bieåu thò bôûi caùc chöõ CA, CB, CD, CDII, CE, CF4, CF-2 Ngoaøi ra coøn coù tieâu chuaån JASO (Japanese Automobile Standards Oganization): Muoán ñaït ñöôïc JASO phaûi töông ñöông SF:  Nhôùt pha xaêng ñoäng cô 2 thì coù caùc caáp FA, FB, FC - 53 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM  Nhôùt ñoå catte ñoäng cô 4 thì vaø 2 thì coù MA (söû duïng cho ly hôïp ngaâm trong nhôùt ma saùt cao) III. Phöông phaùp laøm trôn 1. Laøm trôn ñoäng cô hai thì: Thuøng xaêng Boä cheá hoaø khí Thuøng nhôùt Loïc nhôùt Bôm nhôùt Van kieåm tra OÁng naïp HÌNH 5 - 6 HEÄ THOÁNG NHIEÂN LIEÄU ÑOÄNG CÔ 2 THÌ XAÊNG NHÔÙT ÑOÅ RIEÂNG Ñoái vôùi ñoäng cô hai thì daàu laøm trôn ñoäng cô khoâng ñoå vaøo catte vì catte duøng ñeå eùp hoaø khí, daàu boâi trôn ñöôïc pha vôùi xaêng vôùi tyû leâ 2 – 5%, hôi nhôùt seõ chui vaøo caùc Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM khe hôû laøm trôn caùc boä phaän khi vaän chuyeån. Ñoái vôùi ly hôïp, hoäp soá ñöôïc laøm trôn baèng caùch ñoå daàu vaøo catte ly hôïp (catte ly hôïp vaø hoäp soá thoâng nhau) ñeán möùc quy ñònh (xem thöôùc ño daàu gaén ôû catte hay vít vaën ôû hoâng catte chæ möùc daàu). Luùc vaän chuyeån caùc baùnh raêng seõ taùt nhôùt vaêng tung toeù laøm trôn caùc boä phaän beân trong ly hôïp, hoäp soá. Xe 2 thì ñôøi môùi nhôùt pha xaêng ñoå rieâng, xaêng ñoå rieâng. Luùc ñoäng cô vaän chuyeån nhôùt seõ ñöôïc daãn xuoáng moät bôm daàu gaén phía ngoaøi catte döôùi boä cheá hoaø khí vaø bôm vaøo loã huùt nôi gaén boä cheá hoøa khí. Öu ñieåm caùc loaïi naøy laø nhôùt ñöôïc pha vôùi xaêng ñoàng ñeàu ñuùng tyû leä, khoâng coù hieän töôïng loùng nhôùt ôû boä cheá hoaø khí neân laøm cho ñoäng cô khôûi ñoäng deã daøng. Khuyeát ñieåm laø caáu truùc phöùc taïp, deã hö hoûng. - 54 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 5 - 7 BÔM NHÔÙT YAMAHA 1.Pít - toâng phaàn loù ra ngoaøi 2.Cam dính lieàn pít - toâng 3.Choát ñieàu khieån 4.Ñai oác chænh löu löôïng raùp vôùi daây ñieàu khieån 5.Tay ga 6,7.Daây ga 8.Hoøa khí 9.Baùnh raêng ñieàu khieån 10.Bôm nhôùt 11.Thuøng nhôùt 12.Thuøng xaêng A. Maïch nhôùtvaøo töø thuøng chöùa B. Xylanh bôm C.Voû bôm D.Ñöôøng nhôùt daãn ga tôùi BCHK E.Phaàn döôùi voû bôm F.Loø xo luoân luoân ñaåy cam Daây ga Daây ñieàu khieån nhôùt Bôm daàu Caàn Air - 55 - HÌNH 5 - 8 XAÊNG NHÔÙT ÑIEÀU KHIEÅN CHUNG BÔÛI TAY GA Thu vien DH SPKT TP. HCM - GA
Truong DH SPKT TP. HCM 2. Laøm trôn ñoäng cô 4 thì: Coù hai phöông phaùp laøm trôn: Laøm trôn baèng caùch taùc daàu vaø laøm trôn baèng caùch bôm daàu. a. Laøm trôn baèng caùch taùc daàu: Phöông phaùp naøy aùp duïng treân xe gaén maùy P C, maùy bôm, maùy phaùt ñieän coâng suaát nhoû, toác ñoä chaäm vaø thöïc hieän nhö sau: Daàu boâi trôn ñoå vaøo catte ñeán möùc aán ñònh ôû ñaàu lôùn thanh truyeàn coù moät muoãng nhoû, trong luùc ñoäng cô laøm vieäc muoãng naøy seõ muùc daàu vaø taùt tung toeù leân laøm trôn loøng xylanh, pít - toâng, xeùc - maêng, rôùt vaøo nhöõng loã khoeùt ôû chaân ñaàu thanh truyeàn, baïc ñaïn coát maùy. Ñoàng thôøi daàu vaêng leân baùnh raêng coát maùy, leân seân cam theo moät caùi maùng daãn daàu baèng cao su (con thaèn laèn) ñeán laøm trôn truïc coát cam, coø moå roài rôi rôùt chaûy trôû veà catte. Phöông phaùp laøm trôn naøy ñôn giaûn khoâng truïc traëc nhöng keùm hieäu löïc ñoái vôùi nhöõng luùc xe leân hoaëc xuoáng doác vaø caùc xe coâng suaát lôùn, toác ñoä nhanh. b. Laøm trôn baèng caùch bôm daàu: Ban quyen © Truong DH Su pham Ky thuat TP. HCM HÌNH 5 -9 MAÏCH LAØM TRÔN TREÂN XE HONDA 1. Loïc ly taâm ôû boä ly hôïp. 2. Baùnh xe taêng ñô, 3. Bôm daàu 4.Loïc daàu daàu Phöông phaùp naøy aùp duïng haàu heát treân caùc xe hieän nay vaø thöïc hieän nhö sau: Daàu boâi trôn ñoå vaøo catte ñeán möùc aán ñònh ñöôïc moät bôm daàu ñieàu khieån bôûi baùnh raêng bôm daàu beân traùi ôû cô caáu taêng seân cam, huùt daàu vaøo catte theo maïch daàu ñeán laøm trôn caùc cô phaän coï saùt. Daàu töø catte qua löôùi loïc vaøo bôm daàu (coù coâng duïng huùt daàu töø catte vaø ñaåy ñi). Sau khi ra khoûi bôm daàu chia thaønh hai maïch: - 56 - Thu vien DH SPKT TP. HCM -