Giáo trình Kiến trúc máy tính I - Chương II: Các bộ phận cơ bản của máy tính - Vũ Đức Lung

Nội dung text: Giáo trình Kiến trúc máy tính I - Chương II: Các bộ phận cơ bản của máy tính - Vũ Đức Lung

1. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính ChươngII: Cácbphncơbncamáytính Vìtínhphctpcacácbphncơbntrongmáytính,trongphn nàytơichgiithiusơquahìnhdángbênngồi,vtrínmtrong máytính,chcnănglàmvicvimcđíchnmbtđưccácđc tínhchính,giúptacĩththáog,láprápmtmáytínhđbànvà hiuđưcnguyênlýhotđngcơbn,cũngnhưliênktgiacác thitbtrongmáytính. 2.1.Bxlý(CPU) Bvix lýCPU(CentralProcessingUnit)làct lõi ca mtmáyvitính.Nhngbvixlýtươngthíchcacáchãngnhư AMDvàCyrixcĩcáchphânbchânvimchvàhotđngtương thíchvixlýcaIntel,vìthchúngtaschnĩiđnvixlýca Intel,hãngchimthphnlnnhtthgiivCPU. Tronghình2.1minhhatchcmáytínhtheohưngBUS đơngin.CPUlàbnãocamáytính,nĩđĩngvaitrị thi hành chươngtrìnhlưutrongbnhchínhbngcáchnplnh,kimtra chúngrithihànhlnlưttnglnh. Bđiukhin(controlblock)chutráchnhimtìmnplnh tbnhchínhvàđnhloi. CPUchabnhnhcĩtcđcao,dùngđlưutrktqutm thi và thơng tin điu khin. B nh này gm các thanh ghi (register),mithanhghicĩmtchcnăngcth.Thanhghiquan trngnhtlàbđmchươngtrình(PCprogramcounter)chđn lnhsthihànhtiptheo. ALUbxlýlogicshc,thchincácphéptínhshc nhưphépcng(+)vàcáclunlýlogicnhưlogicAND,OR. 30
2. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính CentralProcessingUnitCPU Control Block ALU I/Odevices Registers Main Disk Printer memory Bus Hình2.1.TchcmáytínhtheohưngBUSđơngin PhthucvàosbittrongcácthanhghimàtacĩCPU8 bit,16bit,32bit,64bit.Cácmáytínhhinđingàynay là loi CPU64bit. MtthơngsquantrongkhilachnmuaCPUlàtcđ đơc đo bng MOPS (Millions of Operations Per Second) hay ngàynayhaydùnglàTFOPS(TeraFloatingPointOperationsPer Second),tuynhiêntrongthctchúngtalihaydavàotnsghi kèmđnĩiđntcđtươngđicaCPU.Hìnhdángbênngồi cacácCPUhinđingàynayđucĩdngnhưhình2.2. AMDAthlon64 IntelPentium4 Hình2.2.HìnhdángbênngồiCPU. 31
3. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Cácthơngsquantrngcabvislý: a) Hãngsnxutvàmodel(Processormakeandmodel) Trênthtrưngmáytínhcánhânhinnaychyu cĩ 2 hãng sn xut CPU chimhuht thphn là AMDvàIntel. TuycácCPUca2hãngnàycĩnhngđctínhvàtcđgn nhưnhau,nhưngkhơngthcàiđtmtAMDCPUvàomtbo mchchính(Motherboard)dùngchoIntelCPUvàngưcli. b) DngSocket(Sockettype) Tínhchtnàyxácđnhslưng,hìnhdng,cũngnhưcách spxpcácchânvànhưvymiloiCPUphiđưcgnvào bomchchínhcĩsocketloiđĩhaynĩicáchkháclàloikhe cmcaCPU.Trongbng2.1chothycácloiCPUnàodùng viloiSocketnàovàloinàocĩthnângcp(upgrade)đưc, cịnhình2.3chothymtsbvixlývicácdngSocket khácnhau. Socket370 Socket478 Socket775 Hình2.3.MtsloiSocket c) Tcđđnghxung(ClockSpeedCS) Tc đ đng h xung ca CPU thưng đưc tính bng megahertz(MHz)hocgigahertz(GHz).Chúngtathưngdùng thơng s này đ nĩi đn tc đ x lý ca CPU. Tuy nhiên, khơngphilúcnàoCScaCPUnàolnhơnthìCPUđĩcũng mnhhơn.Víd,mt3.0GHzCeleronCPUschmhơn2.6 32
4. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính GHzPentium4,bivìCeleroncĩbnhđmcacheL2nh hơnvàtcđcakênhtruynch(hostbus)thphơn. ðcbitlàgiaAMDvàIntelcĩskhácbitln,AMD CPUchyviCSthphơnIntel,nhưnglàmkhong50%cơng vicnhiuhơnInteltrongmtxungđngh(clocktick).Do đĩmtAMDAthlon64chy2.0GHzstươngđươngvi IntelP4chy3.0GHz.ChínhvìCScaAMDCPUluơnthp hơncaintel,nênAMDmicĩcáckýhiumodelnhư3000+ đchrarngtcđcanĩtươngđươngvi3.0GHzcaIntel. Khnăng CPUcĩthnâng Socket CPUgc nângcp cp PentiumII/III, Slot1 khơng khơngcĩ Celeron SlotA khơng Athlon khơngcĩ cĩ,nhưng Celeron,Pentium 370 Celeron,PentiumIII rthnch III,VIA 423 khơng Pentium4 khơngcĩ Athlon,AthlonXP, 462 cĩ Sempron Sempron Celeron,CeleronD, CeleronD,Pentium 478 cĩ Pentium4 4 754 tt Sempron,Athlon64 Sempron,Athlon64 CeleronD,Pentium CeleronD,Pentium 775 rttt 4 4,PentiumD Athlon64,Athlon Athlon64,Athlon 939 rttt 64/FX 64/FX,Athlon64X2 Athlon64FX, Athlon64FX, 940 rttt Opteron Opteron Bng2.1.CácloisocketvàCPUtươngng 33
5. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính d) Tcđđưngtruynch(hostbusspeed) Haycịngilàfrontsidebus(FSB)speed,hayFSBspeed, hay chđơn gin làFSBđ ch ratc đ truyn d liugia CPUvàcácvimch(chipset).TcđFSBgiúptănghiusut caCPUngayckhiCPUcĩcùngmtCS.AMDvàintelthc hintruyndliugiabnhvàcachekhácnhau,nhưngbn chtđulàslưnglnnhtcamtgĩidliucĩthđưc truyntrongmtgiây.Theocáchtínhnàythìmtmáytínhvi FSB là 100 MHz, nhưng trong mt chu kỳ xung đng h li truynđưc4lnthìtươngđươngvimtmáytínhcùngCPU nhưngFSBhatđngFSBlà400MHz. e) Kínhthưcbnhđm(Cachesize) Cachelàmtloibnhcĩtcđcaohơnrtnhiusovi bnhchính(mainmemory).CácCPUdùnghailoibnh cacheL1(Level1)vàL2(Level2)đtănghiusutcaCPU bngcáchtmthilưutrcácdliucntruyngiaCPUvà b nh chính vào trong cache. Cache L1 là cache nm trong CPU và nĩ khơng th thay đi nu khơng thit k li CPU. CacheL2làcachenmngồinhânCPU,cĩnghĩalàcĩthch toCPUvikíchthưcL2khácnhau.Nhưvycachecàngln thì càng tt, càng giúp cho tc đ x lý chung camáy tính nhanhhơn.
   Víd: P42.8Ghz(511)/Socket775/Bus533/1024K/PrescottCPUcĩ nghĩalà: P4,vittccatPentium4,tclàtêncaloiCPU.ðây làCPUcahãngIntel.2.8Ghz,chtcđxungđnghcavix lý.Consnàylàmttrongnhngthưcđoscmnhcavixlý, tuyvynĩkhơngphilàttc.ðơilúcchlàmtconsnhmso sánhtươngđiscmnhcaCPU.Cons511phíasauconsth hinchtlưngvàvthcaconCPUtrongtồnbcácsnphm 34
6. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính thuccùngdịng.Consnàylàmtquyưccahãng Intel. S càngcaochngtCPUcàngtt. Socket775,chloikhecmcaCPU.ðâylàđctínhđ xétstươnghpgiavixlývàmainboard.Bomchchphih trloisocketnàythìvixlýmicĩthhotđngđưc. Bus533,chtcđ"lõi"cađưnggiaotipgiaCPUvà mainboard.MtCPUđưcđánhgiánhanhhaychmtuỳthuckhá lnvàogiátrnày.Vixlýchyđưcbus533thìđươngnhiên hơnhnsovivixlýchchyđưcbus400Mhz. 1024K,chbnhđmcavixlý. ðâylàvùngcha thơngtintrưckhiđưavàochovixlýtrungtâm(CPU)thaotác. ThưngthìtcđxlýcaCPUsrtnhanhsoviviccungcp thơngtinchonĩxlý,chonên,khơnggianbnhđm(cache) cànglncàngttvìCPUslydliutrctiptvùngnày.Mt sVixlýcịnlàmbnhđmnhiucp.S1024màbnthy đĩchínhlàdunglưngbnhđmcp2,1024KB=1MB. PrescottchínhlàtênmtdịngvixlýcaIntel.Dịngvi xlýnàycĩkhnăngxlývideosiêuvitnhttrongcácdịngvi xlýcùngcơngnghcaIntel.Tuynhiên,đâylàdịngCPUtương đinĩng,tcđxungđnghtiđađt3.8Ghz.
   SkhácbitcơbngiaAMDvàIntel a)Cáchđttên AMD ðưc gi theo tên và khơng h xut hin xung nhpthc caCPU,thayvàođĩlàcácconsđsosánhnĩtươngđươngvi thhIntelPentiumtươngng.VídtrongtêngicaCPUAMD Athlon643000+,khơnghxut hin xung nhp thc ca CPU. ðâylàđiuhơikháclđivingưiVitNamvìthưngquen 35
7. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính đánhgiákhnăngcaCPUtheotêngi“cĩxungnhpkèmtheo”, vídnhư1muđithoisau: A:MáynhàBdùngCPUgìvy?MáytơidùngPentium42GHz. B:MáycatơidùngCPUPentium43GHz. A:Vylàmáybnnhanhhơnmáytơiri. CáchnghĩvàgitênnhưvylàdothĩiquendùngCPU Intel.Cáchsosánhhiunăngnhưtrênsđúngnu2CPUđĩđưc snxuttheocùng1cơngngh,vìkhiđĩ,CPUnàocĩxungnhp caohơnscĩhiunăngtthơn.Nhưngnutasosánh2CPUca 2 hãng khác nhau, cơng ngh ch to khác nhau thì hiu năng khơngcịnđiđơivixungnhp. Ví d như khi so sánh 2 CPU AMD và Intel cĩ cùng tc đ 1,8GHz,CPUAMDcĩhiunăngvưttrihồntồnsoviCPU Intel. Chính t điu trên mà hãng AMD đã khơng cịn đt tên CPUcamìnhdatheoxungnhpna.BtđutdịngAthlonXP cathhK7trđi,AMDđãđttênsnphmcamìnhlàtênsn phmcngvi1consphíasau. Vd:AMDAthlonXP2500+:cons2500+cĩýnghĩalà CPUAthlonXPnàycĩhiunăngtươngđương1CPU2500MHz cùngcpcaIntel. Tươngtnhưvy,CPUAthlon643000+1800MHzđưc AMDxácđnh làcĩhiunăngtươngđươngCPU3000MHzca Intel.Stươngđươngđâyđưcđánhgiátrênnhiumtvàcĩgiá trtươngđi. Intel SaumtthigianAMDđưaracáchđttênmichodịng CPUđbàn,IntelcũngđãnhnrakhuytđimvtêngiCPUcĩ kèmtheoxungnhp.Khuytđimđĩlàhkhơngthđưarath trưng các CPU cĩ tc đ ngày càng cao đưc. Vi kin trúc NetBurstđưcIntelápdngchodịngCPUPentium4cĩtháp dngđsnxutcácCPUcĩxungnhpcaonhư45GHzhochơn 36
8. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính nanhưngxungnhpcaoluơnđiđơivivnđnhưlưngđin năngtiêuth,hiunăngkhơngtlthunvimcxungtăngthêm, vàđcbitlàvnđtnnhit. KhitungradịngCPUPentium4dùngđcmLGA775, IntelđãkhơngcịnkèmtheoxungnhptrongtêngiCPUna.H đttênCPUtheotngserienhưhãngxehơiBMWthưnglàm.Ví dnhưPentium4630.630làtên1modelCPUthucserie6xx. b)Cáccơngnghtiêubiu AMD TíchhpMemoryController(Hình2.4):TronghuhtcácCPU mi,MemoryControllernmtrongnhânCPU,cĩcùngxungnhp viCPU(CPUcĩtcđ1,8GHzthìMemoryControllercũngcĩ tc đ 1,8GHz). D liu t RAM s đưc truyn trc tip vào CPU,đtrthp,khơngcịnhintưngthtcchaina.Lúcnày ngưidùngcàngsdùngRAMtcđcaothìcàngcĩli. Hình2.4.BtrímemorykiuAMD CơngnghHyperTransport:đâylàcơngnghktnitrctip theo kiu đimđim, kt ni vi RAM và chipset bng HyperTransportbus(HTT)cĩbăngthơngrtlnvàđưcmđng thi2chiu(nhưhìnhminhha2.4). 37
9. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Intel IntelvnsdngkiuthitkMemoryControllernmtichipset (Hình2.5),MemoryControllernàycĩtcđnhtđnh,cĩtênlà FrontSideBus.DliutRAMbtbucphiđnchipsetrimi vàođưcCPU.ðtrcathitknàylnvàluơntntinúttht cchaitichipset. Hình2.5.BtrímemorykiuIntel Cơng ngh Hyper Threading S dng cơng ngh này giúp tn dng hiu qu hơn tài nguyên dư tha ca CPU, CPU Intel cĩ HyperThreadingschynhanhhơnCPUIntelkhơngcĩ Hyper Threadingkhongt10%20%.CPU1nhâncĩHyperThreading sđưchđiuhànhnhndinthành2CPU(1physical,1logical) nhưngđĩvnlà1CPUđơnlung,ti1thiđimthìCPUchthc hinđưcduynht1tácv. c)Tanhit ðâylàmtthơngsmàVitNamđángđưcquantâmvì điukinkhíhunưctartnĩng.CácbCPUcaAMDtrưc đây thưng ta nhit nhiu hơn và khơng thích hp cho khí hu nĩngnhưnưcta.CĩthchínhvìdimnàymàAMDkhơngcĩ đutưqungbásnphmVitNam.TuynhiêntAMDK8vi cơngngh90nmhinnayrtmát,khơngcịnnĩngnhưthhK6, K7.CPUAthlon643000+cũngkhơnglàngoil. 38
10. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính TrongkhiđĩdoIntelchútrngvictăngxungtnđãlàm cho các CPU ca mình ta ra mt nhit đ khơngthchp nhn đưc.TrongthigiangnđâyIntelcũngđãnhnrađiunàyvà đangđutưnhiuvàogiiquytvnđnày. TrongđiukinkhíhunhitđiVitNam,360C ca AMD là mt nhit đ rt lí tưng, CPU ta nhit ít, ngưi dùng khơngphilolngvtingn,vvnđquttnnhitmtkhis dngCPUAMD.LúcnàohthngdùngAMDcũngmátvàtĩnh lng. CịnđiviIntel,nhitđCPUcaogĩpphnlàmnhitđ thùngmáyvàmơitrưngtănglên.Ngưisdngcũngphilưuý đnvnđquttnnhitvìquttnnhitcaIntelquayvitcđ cao,đcbitlàkhihotđngvàobanđêm,tingndohthng dùngIntelphátrasgâykhĩchuđivingưidùng. TĩmlikhimuaCPUthìngồiviccnchúýcácthơngsv giác,cơngngh,tcđxlýthìcịncnlưuýđnloisocket đđmbostươngthíchcacácthitbkhilpráp.Vnđ tanhitVitNamlàquantrngchonêncũngcnchúý. 2.2.Bnmchchính(Mainboard) Mainboardlàtrungtâmđiukhinmihotđngcamtmáy tìnhvàđĩngvaitrịlàtrunggiangiaotipgiaCPUvàcácthitb khác ca máy tính. Bn mch chính là nơi đ cha đng (cm) nhnglinhkinđintvànhngchititquantrngnhtcamt máytínhcánhânnhư:bvixlýCPU(centralprocessingunit), cácthànhphncaCPU,hthngbus,bnh,cácthitblưutr (đĩacng,CD, ),cáccardcm(cardmànhình,cardmng,card âmthanh)vàcácvimchhtr. Formfactor ðctínhnàyquiđnhkíchthưccamainboardcũngnhư cáchbtrínĩtrongthânmáytính(case).Chunthngtrhin 39
11. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính nay trên máy tínhđ bànnĩi chungchính làATX (Advanced Technology Extended) 12V, đưc thit k bi Intel vào năm 1995vàđãnhanhchĩngthaythchunATcũbinhiu ưu đimvưttri.NunhưvingunAT,vickíchhotchđ btđưcthchinquacơngtccĩbnđimtipxúcđinthì vibngunATXbncĩthbtttbngphnmmhaych cnnimchhaichâncmkíchngun(dâyxanhlácâyvàmt trong các dây Ground đen). Các ngun ATX chun luơn cĩ cơngtctngđcĩthngthồntồndịngđinrakhimáy tính.NgồiracịncĩmicroATXcĩkíchthưcnhhơnATX. Hình2.6chothymtdngca2loimainboardnày. Hình2.6.MainboardmicroATX(bêntrái)vàATX(bên phi)  BTX–Vàonăm2004,Intelbtđusnxutloimainboard BTX(BalancedTechnologyeXtended).BTXvàthùngmáy missdngítquthơnnênmáytínhchyêmhơnvàcĩ kh năng nhit đ cũng thp hơn nhng h thng dùng chunATX(AdvancedTechnologyExtended)hinnay.Do vy,bomchBTXcĩnhiuthayđiđángktrongcáchb trícácthànhphnvàthitktnnhit. 40
12. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
    Víd Mainboard:ASUS Intel 915GV P5GLMX, Socket 775/ s/p 3.8Ghz/ Bus 800/ Sound& Vga, Lan onboard/PCI Express 16X/ Dual4DDR400/3PCI/4SATA/8USB2.0.cĩnghĩalà: ASUSIntel915GVP5GLMX,đơngin,đâychlàtênca loibomchchcahãngAsus. Socket775nhưđãnĩitrên,làloikhecmchoCPU s/p3.8GhzđĩchínhlàtcđxungđnghtiđacaCPU màbomchchhtr. Bus800,chtnshotđngtiđacađưnggiaotipd liucaCPUmàbo mchchhtr.Thưngthìbustcđ caoshtrluơncácCPUchybusthphơn. PCIExpress16Xlàtêncaloikhecmcardmànhìnhvàbo mchch.KhePCIExpresslàloikhecmminht,htrtcđ giao tipd liunhanh nhthinnaygiabomchchvàCard màn hình. Con s 16X th hin mt cách tương đi băng thơng giaotipquakhecm,soviAGP8X,4Xmàbncĩththytrên mtsbomchchcũ.Tuybăngthơnggiaotiptrênlýthuytlà gpXln,thnhưngtcđhotđngthctkhơngphinhưvy màcịnphthucvàortnhiuyutkhácnhưlưngRAMtrên card,loiGPU(CPUtrungtâmcacardmànhình). Sound& Vga, Lan onboard: bo mch ch này đã đưc tích hpsncardâmthanh,cardmànhìnhvàcardmngphcvcho vicktnigiacácmáytínhvinhau. Dual4DDR400:trênbomchchnàycĩ4khecmBnh (RAM),h tr tcđgiaotip400 Mhz.Davàothơngsnày, 41
13. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính bn cĩ th la chn loi b nh(RAM) vi tcđ thíchhpđ nângcaotínhđngbvàhiusutcamáytính.ChDuallàvit tccaDualChanel,tclàbomchchhtrchđchy2thanh RAMsongsong.Vicơngnghnày,cĩthnângcaohiusutvà tcđchuyndliucaRAM. 3PCI, 4SATA,8 USB 2.0:trênbo mchch cĩ 3khe cm PCIdànhđlpthêmcácthitbgiaotipvimáytínhnhưcard âm thanh, modem gn trong 4SATA là 4 khe cm SATA, mt loichungiaotipdànhchođĩacng.SATAthìnhanhhơnvàn đnhhơnsovichunIDE.8cngcmUSB2.0đưchtrtrên bomchch.USB2.0thìnhanhhơnUSB1.1.USB2.0thìtương thíchluơnvicácthitbchcĩUSB1.1. 2.3.mm(FDD) Cùngvisxuthincamáytínhcánhânthìmtvnđ nan gii cũng xut hin. ðĩ là làm th nào đ ph bin nhng chươngtrìnhngdngđnngưidùng?đgiiquytvnđnày, đu tiên con ngưi đã phát minh ra đĩa mm (floppy disk)(hình 2.7). Hình2.7.đĩaFDD HãngIBMđãnghĩracơngnghnàyđutiên.đĩamm baogmphncơkhívàphnđintđiukhintđngcũngnhư bphnđc/ghivàgiimã.đĩaphiđmbođquaychínhxác (300hoc360vịng/phútvisais1đn2%).Khnăngđnhv cađutcũngrtchínhxácđnvàimicrometchtrongthigian vàimiligiâyrtngn.ðĩammcĩcáctínhchtchungrtgingvi HDD.ðimkhácnhauđcbitlàđutcaHDDdichuyntrên 42
14. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính bmtđĩanhmtđmkhơngkhí,trongkhitrênđĩammthìđu ttrctiptrưttrênbmtđĩa.Ktqulàcđutvàđĩabma sátlàmchonhanhchĩngbhng.Chínhvìthnênkhikhơngcĩ địihiđc/ghilênđĩathìđutđưcctđivàđĩadnglikhơng quaynhưtrongtrưnghpHDD.ðiunàylàmnhhưnglnđn tcđcađĩavìphimtmtkhongthigianđkíchhotđĩa quaytrlikhicnthit. Cĩ2loiđĩamm:5,25inchvà3,5inch.Chaiđucĩth tích hp mt đ ghi thp (Low Density LD), hoc cao (High DensityHD).Nhngthơngschínhca4loiđĩammđưara trongbng2.2. ðctính LD5,25 HD5,25 LD3,5 HD3,5 Kínhthưc 5,25 5,25 3,5 3,5 Dunglưng 360Kbyte 1,2MB 720 1,44MB Kbyte Sđưng 40 80 80 80 Ssectortrong1 9 15 9 18 đưng Sđuđc 2 2 2 2 Svịngquay/1 300 300 300 300 phút Tc đ truyn 250 500 250 500 dliuKbit/s Bng2.2.Cácđctínhcađĩamm 2.4.cng(HDD) Nguyên tc hot đng ca đĩa cng (hình 2.8) hồn tồn tươngtđĩamm.Ðimkhácnhaucănbnlàđĩacngđưccài đtngaytrongđĩa,cĩcutobnvàcĩdunglưnglưutrln hơnnhiusoviđĩamm. 43
15. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Hình2.8.BênngồivàbêntrongHDD Ðĩa cng đưc làm t vt liu nn cng như nhơm, thy tinhhaygm.Lpvtliunnđưcph mtlptip xúc bám (nickel) phía trên lp tip xúc bám là màng t lưu tr d liu (Cobalt).Bmttrêncùngđưcphmtlpchngmasát(graphit haysaphia).Docutocơhcbn,đĩacngcĩthquayvitc đ ln (7200 vịng/phút), nhanh gp 20 ln đĩa mm. Mt đĩa cng thưng cĩ hai hay nhiu đĩa. Tc đ máy nhp đĩa cng nhanhhơnnhiulnsoviđĩamm,thigiantruynhpđưcphân loinhưsau: Chm:t>40ms, Trungbình:28ms<t<40ms. Nhanh:18ms<t<28ms. Ccnhanh:t<18ms. Mtđlưutrtrênđĩacngrtln(10000bit/inch),vìth vt liu t như ơxyt st khơng dùng đưc cho đĩa cngvàđưc thaythbimtlpkimloitnhưcobalthayNicken.Cácđĩa cnghinđingàynaycĩmtđthơngtinvàokhong100đn 300Mbittrongmtinchvuơng.Haiyutquantrngquytđnh đnmtđlưutrcaolà: Cutrúchtcavtliutthtnh, Bmtđĩathtphngđgikhongcáchgiađuđcvà mtđĩatigiátrtithiu. 44
16. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Khác vi đĩa mm, do tc đ quay nhanh, đu đc/ghi khơngđưctipxúcvibmtđĩacng.Ðuđcđưcgicách xamtđĩaquamtlp đmkhơngkhí.Lpđmkhơngkhínày đưchìnhthànhkhidĩaquayvitcđcao. Khong cách gia đu t và mt đĩa ch vào khong vài micrơmét,nhhơnrtnhiumthtbikhĩitrungbình. Vì th phíabêntrongđĩacngcnđưcgithtsch.Ngưisdng khơngđưcphépmđĩatrongmơitrưngbìnhthưng.Ðsn xuthocsachađĩacngngưitacnđnmơitrưngsiêusch nhưthưnggptrongcơngnghipviđint. HDDđơclàmtmthaynhiuđĩanhơm(platter)vimt lpt(hình2.9).Banđunĩcĩkíchthưc50cm,cịnbâygit3 đn12cm,cịnmáysáchtaythìnhhơn3cm,kíchthưcnày vnngàycàngđưcthunh.Miplatterđưcchiathànhtngrãnh (track),mirãnhliđưcchiathànhtngsector. Hình2.9.CutoHDD Khimuađĩacngtacnxemxétcácthơngschính: Tcđquay:hinnaythơngdngloi7200vịng/1phút (loichmhơn5400vịnghoc3600vịng) 45
17. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Dunglưng:ðivimáytínhđbànthìthơngdngloi 80160GB,tuynhiênnumunlưutrthơngtinnhiuthì cĩthdùng>200GB(loi250GBhinnaycũngđang bánrtchy) Tc đ đc/ghi: tính bng MB/s, ngày nay khong trên 12MB/s Vídnhngthơngschínhca1đĩacngnhưtrongbng2.3. Bng2.3.CácthơngscơbncaHDD Cácchungiaotipđĩacngthơngdng 46
18. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
    IntergratedDriveElectronics(IDE):giaodinbđiukhin cngkthpvibđiukhinđinttrênboardcacng. GiaotipEIDElàmtpháttringnnhtcaIDE.
    SmallComputerSystemInterface(SCSI):.Là mtloichun giaotipthưngđưcdùngđktniPCđnthitbkhácnhư làcng,máyin,scannervàCDROM.
    SerialATA(SATA)làmtbưcpháttrincagiaodinlưu trvtlýsongsongATA,thaythcápchun40sivàđukt niIDEthànhcáp7sivàđuktniSATA.HDDSATAcĩ tcđtruyndliurtcao(hinnaylà150Mbyte/svàcịns đưcnânglêncaohơnna)vàcĩgiácũngtươngđươngvi HDDIDE. 2.5.CDvàDVD Tươngtnhưđĩat,đĩaquanglàmơitrưnglưutrdliu ngayckhimtngunđin.Ðimkhácnhaugiađĩaquangvàđĩa tnmphươngpháplưutrvtlý.Thơngtindưclưutrtrên đĩaquangdưidngthayđitínhchtquangtrênbmtđĩa.Tính chtnàyđưcpháthinquachtlưngphnxmttiasángcab mtđĩa.TiasángnàythưnglàmttiaLASERvibưcsĩngc đnh(790nmđn850nm).Bmtđĩađưcthayđikhighiđcĩ thphnxtialasertthockém.Tialaserđưchitvàomt đimrtnhtrênmtđĩa,vìthđĩaquangcĩdungtíchlưutrln hơnnhiulnsoviđĩat.Hainhưcđimchínhcađĩaquang là: • Chghidưcmtln(nayđãdưckhcphcviđĩaCD WR), • Tcđđcchmhơnđĩat. ðĩaquangđưcchiarathànhbnloichính: • CDROM(compactdiskreadonlymemory):thơngtinđưc lưutrngaykhisnxutđĩa.Dlutntidưidngmt 47
19. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính phng(land)vàl(pit).Ngưisnxutdùngkhuơnđđúc ranhiuphiênbnCDROM. • CDR (RECORDABLE COMPACT DISK)đưcđc t đĩa CDROM bình thưng. Ðĩa này cĩ đc đim là ghi đưc.Ðĩatrngđưcphmtlpchtnhymàu.Dưitác dngcatialaser,lpnàyđimàuvàdùngđcđimđĩd lưutrudliu.LoiđĩanàycịncĩtênlàWORM(write oncereadmany). • CDWR(writeable/readablecompactdisk)cũngdùnglaser đđcvàghidliu.Ðimkhácnhaucơbnlàbmtđĩa đưcphmtlpkimloimng.Trngtháilpkimloi đưcthayđidưitácdngtialaser. • DVD(DigitalVersatileDischayDigitalVideoDisc)cũng gingnhưCDnhưngcĩmtđghicaohơnrtnhiudođĩ lưutrđưcnhiuthơngtinhơn.ðcbitlàmtsđnh dngcĩkhnăngghiđưcnhiulpvàdùngđưcchai mt. DVD cũng cĩ nhiu loi như DVDROM, DVDR (DigitalVersatileDisc–Recordable),DVDRAM(Digital VersatileDiscRandomAccessMemory),DVDRW, Laser dùng đ đc và ghi đĩa quang là laser bán dn. Năng lưngcatialaserrtthp,khong5mw.Vinănglưngnày,tia laserkhơngnguyhimđnmt.Mcdùvycntránhnhìntrc tipvàotialaserkhisachavàbotrìđĩaCDROM.Ngun laserluơnđưcttkhiđưađĩavào,vìthđĩalaserrtantồn chongưisdng.Ðđcđưcthơngtinphnxttialaser, đĩaquangcịnđưctrangbđitcmquang: 1. Ðitkimtracưngđtialaser.Ðitnàyđocưngđlaser đhiuchnhnucơngsutphátsánggimtheothigian. 2. Ðitđcdùngđhintínhiuquangthànhtínhiuđinđ xlýtip.Ðĩaquangápdngnguyêntcmãhốtươngt nhưđĩat.MãhaydùngnhtlàmãRLLvìnĩtitkim 48
20. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính đintíchvàtđnhthi.Ðimkhácnhauduynhtgiađĩa quangvàđĩatlàđĩaquangcnkimtravàsalinhiu hơn. Thơngtin rt db nhiu chng hn khi mt htbi nmgiangunlaservànơicnđctrênđĩa.Ðĩaquangvì thcnnhiuthơngtinCRChơnđĩat.Liđcphiđưc pháthinvàsalidùngmãCRCđikèmtheodliu. Mtđctínhquantrngcacácđĩaquangmàkhimuađĩa cnbitlàtcđđc/ghi.Cáctcđđcghidliuthơng dngngàynaylà24X,32X,48X,52X. 2.6.BnhRAMvàROM a)Cáckháinimvbnh
    Cáctbàonh(storagecell): B nh lưu gi thơng tin dưi dng mt dãy các con s nh phân1và0,trongđĩ1làđidinchoscĩmtcađináptín hiu,và0đidinchosvngmt.Vìmibitđưcđidinbi mtmcđináp,nênđinápđĩphiđưcduytrìtrongmchđin tnh,gilàtbàonh.Nidunglưugitrongtbàonhcĩth đưc sao chép ra bus hoc các linh kin ch khác, gi là đc ra (reading).Mtstbàonhcũngchophépsaochépvàobnthân mình nhng mc tín hiu mi ly t bus ngồi, gi là ghi vào (writing).Bngcáchspxpliênkttbàonhthànhcáchàngvà ct (ma trn),ngưitacĩthxâydngnêncácmchnhnhiu triubit.Cácmatrntbàonhđưcchtotrênmtchipsilic nhgingnhưcácmchtíchhp.
    RAMslot(hình2.10)DùngđcmRAMvàomainmàta cĩthnhndngđukhecmRAMluơncĩcngt2đu.Tùy loi RAM (SDRAM, DDRAM, RDRAM) mà giao din khe cm khácnhau=>MuaRAMchomáy thìphibitmáycĩslotcho loinào. 49
21. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Hình2.10.SlotđcmRAM
    Interface: là cu trúc bên ngồi ca memory. Khi mua RAMchúngtacnphixemnĩcĩphùhpvi(ănkhp)RAM slotcamáymìnhkhơng.Hình2.11làhìnhdngcamtvàiloi RAM Hình2.11.HìnhdángbênngồimtsloiRAM
    RAMvàROM: CĩhaidịngbnhphbincĩtêngittlàRAMvàROM. Mchnhtruycpngunhiên(randomaccessmemoryRAM) làbnhchính(mainmemory)bêntrongmáytính,nơilưutrtm thicácdliuvàlnhchươngtrìnhđBxlý(BXL)cĩthtruy cpnhanhchĩng.Thutng"truycpngunhiên"cĩýnhnmnh mttínhchtkthutquantrng:mivtrílưutrtrongRAMđu cĩthtruycptrctip.Nhđĩcácthaotáctruytìmvàcttrcĩ th thchinnhanhhơnnhiusovicácthit blưutrtunt nhưđiãhaybăngt.NidunglưugitrongRAMlàkhơngc đnhcĩnghĩaphiluơncĩngunnuơiđduytrìnidungnh đĩ,mtđinlàmtthơngtin. Kích thưc ca RAM thưng đo bng đơn v megabyte (MB).BaonhiêuRAMthìđ?Ðâylàcâuhichcchntasđtra khimuasmhaynâng cpmáytính.Windows XPSP2chchy vi128MBRAM,nhưngđtđưchiunăngttnhtvi256MB RAMtrđi. 50
22. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Dịngthhailàbnhchđcra(readonlymemoryROM). NidungtrongROMchcĩthđưcđcratrongquátrìnhhot đng bình thưng ca máy tính. B nh ROM là loi c đnh (nonvolatile),nênnĩvnduytrìnidungnhkhikhơngcĩđin. Nh tính năng này, ngưi ta dùng ROM đ lưu gi các chương trìnhBIOSkhơngthayđi. b)Cácloibnh: • RAMtĩnh(staticRAMSRAM)lưugicácbittrongnhng tbàocamìnhdưidngchuynmchđint.TbàoSRAM m mch đin (logic 1) hoc tt mch (logic 0) đ phn ánh trngtháicatbào.Thctđĩlàcácmchflipfloptrongtình trng set hoc reset. Mch flipflop s gi nguyên mu trng tháichođnkhiđưcthayđibithaotácghitiptheohoc ngtđin.TuynhiênSRAMcĩkíchthưclnvàtnđin,hin naythưngđưcchtosntronggiihn512K.Mcdùcĩ tcđnhanh,nhưngphctpvàđttin,SRAMchđưcs dng trong các b phn cn tc đ như b nh cache chng hn. • RAM đng (dynamic RAM DRAM)lưugicácbitdưi dngđintíchchatrongcáctđinccnh,đĩlàcácđin dungca bn thân transistor MOS đĩng vai trị chuyn mch hocphntđiukhin.Cĩhockhơngcĩđintíchtrongt đinnàytươngngvilogic1hoclogic0.Dotđinnhnên đintíchđưcnpvàphĩngrtnhanh,cchcnanơgiây.Bi kíchthưcnhvàhunhưkhơngtiêuthđinnênDRAMcĩ mt đ lưu tr khá cao và giá r. Nhưc đim duy nht ca DRAMlàkhơnggiđưcthơngtinlâuquávàimiligiây,nên phithưngxuyênnplinănglưngchonĩgilàlàmtươi hay hi phc (refresh), thc cht là làmđy li đin tíchcho cáctđinnhtíhon. • DDRSDRAM(DoubleDataRateSDRAM) 51
23. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính SDRAMlà têngichungca mtdịngbnh máy tính,nĩ đưcphân ra SDR (Single Data Rate) vàDDR (DoubleData Rate). Do đĩ nu gi mt cách chínhxác, chúngta s cĩ hai loiRAMchínhlàSDRSDRAMvàDDRSDRAM.Cutrúc cahai loiRAM này tương đi ging nhau, nhưngDDRcĩ khnăngtruyndliuchaiđimlênvàxungcatínhiu nên tcđnhanh gp đơi. Trongthi gian gn đâyxuthin chunRAMmidatrênnntngDDRlàDDRII,DDRIIcĩ tcđcaohơnnhcitinthitk. • BnhROMthcchtlàmttchcghépnisncácmch đinđthhincáctrngtháicĩni(logic0)hockhơngni (logic1).Cáchbtrícáctrngthái1và0nhưthnàolàtùy yêucu,vàđưcchtosntrongROMkhisnxut.Khivi mchROMđưcchtoxongthìnidungcanĩkhơngth thayđina.ROMdùngtronghBIOScũthucloinàycho nên khi bt máy tính là các chương trình cha sn trong đĩ đưclyrađchykhiđngmáy(baogmcácbưckimtra chn đốn, h tr phn mm cơ s và hp nht các b phn tronghthngmáy).Takhơngmunvàcũngkhơngththay đibtcđiugìđivicácchươngtrìnhct t này. Tuy nhiênkhi phát hincĩ mt li trongROM hoccn đưavào mtthơngsBIOSmiđphùhpvithitbngoivimithì thtlàtaiha.GnđâycĩmtgiipháplàdùngflashBIOS,nĩ thaymtphnROMbngloiEEPROM,đĩlàvimchROM cĩ th lp trình và xĩa bng đin (Electrically Erasable Programmable ROM). Phương pháp này cho phép ch xĩa mtsđach,khơngphitồnbtrongkhivimchvngi nguyêntrênboard. • SIMM(single inlinememory module).Ðây làloimơđun nhmthàngchânrađdcmvàocáccmthíchhptrên boardm.SIMMgmnhiuvimchnhDRAMđưcgntrên mttmmchinnh,đtchcthànhcácloimơđunt1MB đn16MBhochơn.SIMMloicũcĩ30chân,phbinhin nay là 72 chân nên các nhà thit k cĩ nhiu phương án cu 52
24. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính hìnhhơn.Ðâylàloithunlinhtchovicnângcpbnh ca ta. CnlưuýlàcĩrtnhuloiRAMkhácnhau,dođĩkhimua RAMthìphibitloinàocĩthdùngđưcchomáycamình vàtcđBUStiđachoRAMmàmainboardhtrlà bao nhiêuthìchnênlaloiRAMcĩtcđđĩlàđ. c)Thigiantruycp: Mtbnhlýtưngphiđưadliuđưcchnngaytc khclêncácđưngdliucavimchnhđĩ.Tuynhiêntrong thctluơntntimtthigiantrgiathiđimtínhiuđach livàocĩhiulcvàthiđimdliucĩmttrêncácđưngd liu,gilàthigiantruycp(accesstime).Mcdùthigiannày đưctínhbngnanơgiâynhưngcũnglàmchmtcđhotđng chungcatồnhthng,nênbxlýphiđi,cĩkhiđn4hoc5 xungnhp. CácmáyPCloicũcĩthsdngcácchipDRAMcĩthi gian truycptrongvịng6080nanơgiây.Các máy tínhhinnay dùngloinhanhhơn60nanơgiây.Thigiantruycpcàngnhanh thìDRAMcàngđt. 2.7.Bànphím(keyboard) Thànhphncơbncabànphímlàphímn.Phímncĩ tácdngnhưmtcmbinlcvàđưcdùngđchuyn lc n thànhmtđilưngđin.Ðilưngđinnàysđưcxlýtip thànhmttínhiusđtruynđnmáyvi tínhcánhân.Vìvy phímnđưcphânloitùytheonguyêntccmbinnhưsau: • Phímcmbinđintr(thayđivđintr), • Phímcmbinđindung(thayđivđindung), • Phímcmbinđint(thayđivdịngđintheohiung Hall), 53
25. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Bànphímthơngdngnhtchocácloimáyvitínhcánhân tươngthíchIBMlàloiMF101hayMF102.S101và102chra sphímtrênbàn,sphímnàythưnggiaođngtrongkhong90 104.tuynhiêncũngcĩnhngbànphímtrên130nút. Bàn phím hin đi ngày nay cho ngơn ng ting Anh li theomtloimigilàQWERTY,đưclyt6kýtđutiên trênbànphím. 2.8.Chut(mouse) Thitbnhndliuvàodưidngvtríđimtươngđi đưcgilàconchut(mouse).Tagicáchxácđnhtođcacon chutlàtươngđivìchutlàmtthitbđovntcdichuyncon tr.Tgiátrvntctươngđinày,hàmngtcahđiuhànhs tínhrav trí micacontr(cursor)trên màn hình.Nguyên tc nàyhồntồnkhácphươngphápxácđnhvtrítuytđicabút quanghaymtđimvtrongbngvvectơ.Michutcĩthai đnnămphímnhnđđưatínhiuchnvtríhinhành. Cĩhaicáchphânloichut: • Theogiaodinvimáytính • Theonguyêntcđovntcchuynđng. Theoloigiaodinchuttacĩ: • Chutsongsong(nivimáyvitínhquacngsong song LPT1hocLPT2), • Chutnitip(nihutuynvicngCOM1hocCOM2, ni vơ tuyn vi cng tia hng ngoi hay ni qua vi điu khin8042nhưchutPS/2) Theonguyêntcđovntcchuynđngtacĩ: • Chutcơ(dùngviênbistphcaosuđđochuynđng) 54
26. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính • Chut quang (dùngtín hiu ánh sáng phn xt bànchut (mousepad)đđochuynđng) 2.9.Cardmànhình(VGACard) Trong máy tính cá nhân th h trưc, ni dung màn hình đưcbvixlýtrctipqunlý.Nidungmànhìnhđưctruy nhptrctipquađachbnh.Tàinguyênxlýkhơngbnh hưng nhiunu máy làm vic trongch đvăn bn (ví d như trênhđiuhànhMSDOS).Máytínhhinđilàmvictrongch đđha(vídnhưhdiuhànhWindows).Sđimnhvàs màutrongchđnàyrtlnvàđịihiđưctruynhpnhanh.Nu khơngcĩtrgiúptbênngồi,bvixlýsphidùngphnln tàinguyêncanĩđđiuhphinthđha.Bng2.4chothy lchspháttrincacácchunthđiuhphinth. Năm Chun Ýnghĩa Kíchthưc Smàu 1981 CGA ColourGraphicsAdaptor 640x200 Khơng 160x200 16 1984 EGA EnhancedGraphicsAdaptor 640x350 64 VGA VideoGraphicsArray 640x480 262144 320x200 256 1987 XGA ExtendedGraphicsArray 800x600 16.7triu 1024x768 65536 1990 SXGA SuperExtendedGraphics 1280x1024 65,536 UXGA Array 1600x 65,536 UltraXGA 1200 Bng2.4.Quátrìnhpháttrinthđiuhphinth 55
27. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Ð gii quyt vn đ này, nhiu nhà sn xut cho ra th trưng th điu hp hin th cĩ tên là b gia tc (accelerator). Nhngthnàycĩbviđiukhincanĩ,cácphéptínhliênquan đnđiuhphinthđưctinhànhtrênth,gimgánhnngcho bvixlý.Thayvìphitínhtồnbcácđimnhcnhinth,b vixlýchcngimtlnhngnvthđiuhphinth,phn cịnliđưcbvixlýđhaGPU(GraphicsProcessingUnit) caththchin.Vixlýcathđiuhphinthđưcthitk đcbitchonhimvnàynênlàmvichiuquhơnnhiubvi xlý
    Bnhvideo Bnhvideo(VRAM)chanidunghìnhnhđưchinth vàcácthơngtinliênquanđnnĩ.Chriêngcácđimnhmtmàn hình1600x1200màuthcđãcnđn8MBbnh(xembng2.5). Nhucuvbnhhinthkhinphicmthêmbnhvideodành riêngchomcđíchnày. Dunglưngb Kíchthưcmàn Chiusâu smàu nh hình màu 1Mb 1024x768 8bit 256 800x600 16bit 65,536 2Mb 1024x768 8bit 256 1284x1024 16bit 65,536 800x600 24bit 16.7 million 4Mb 1024x768 24bit 16.7 million 6Mb 1280x1024 24bit 16.7 million 8Mb 1600x1200 32bit 16.7 million Bng2.5.Dunglưngbnhvideovàkhnănghinthmànhình 56
28. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính B nh video cịn đưc gi là b đm khung (frame buffer). Mơt s máy vi tính cĩ vi mch Chipset trên bn mch chínhvàdùngmtphnbnhchínhlàmbnhvideo,phương pháp này làm gim đáng k kh năng hin th nhưng r hơn th cmđha.TthhPentium,bvixlýcĩcnggiatcđha AGP(acceleratedgraphicsport).Cngnàychophépbvixlýđ hatruynhptrctipbnhhthngchocácphéptínhđha nhưngvncĩbnhvideoriêngđlưutrnidungcácđimnh mànhình.Phươngphápnàychophépsdngbnhh thng mmdohơnmàkhơnglàmnhhưngđntcđmáytính.Cng AGPngàynaytrthànhchuntrongcácmáyvitínhhinđi. Ngồiracơngnghsnxutbnhvideokhácnhaucũng schocácđctínhcabnhkhácnhau.Bng2.6chotathy mtskhácbitgiacácbnhvideo. Loibnh EDO VRAM WRAM SDRAM SGRAM RDRAM Tcđ 400 400 960 800 800 600 truyncao nht (MBps) Cngkép Sing dual dual single single single hayđơn Chiurng 64 64 64 64 64 8 dliu Thigian 50 50 50 10 810ns 3ns truycp 60ns 60ns 60ns 15ns Bng2.6.Sosánhcácloibnhdànhchobnhvideo 2.10.Mànhình(Monitor) Cùngvibànphímvàchut,mànhìnhlàmtthitbkhơng ththiuđưctrongmáyvitính.Cơngnghchtovàngdng 57
29. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính camànhìnhrtđadng.Chươngtrìnhnàychđcpkđncác loimànhìnhthơngdng: • Mànhìnhtiaâmcc(cathoderaytube), • Mànhìnhtinhthlng(liquidcrystaldisplay), • Mànhìnhplasma(plasmadisplay), Phntnhnhtcamtnhhaymtthitbhinthnh gilàđimnhpixel(pictureelement).Kháinimnàyxuthin trongquátrìnhnghiêncuvàpháttrinmànhìnhngtiaâmcc. KíchthưcmtđimnhtrênmànhìnhCRTphthucvàocác thams • Kíchthưcchùmtiađint, • Kíchthưchtphotpho, • Chiudàylpphotpho. Kíchthưcngangvàdcviđơnvlàmtđimnhđưcgi là kích thưc màn hình. Màn hình VGA cơ bn cĩ kích thưc 640x480đimnh. Ðphângiiđưcđnhnghĩalàkíchthưcchititnhnht vàđođưccamtthitbhinth.Mtthamsđđođphân giilàsđimnhtrênmtđơnvchiudài(inchhaycentimet), đưcgilàmtđđimnh.Mtđđimnhthưnggpđưc tínhtheosđimnhtrênmtinch,vitttlàdpi(dotperinch). Tacntránhnhmlngiakíchthưcmànhìnhvàđphângii. Ðphângiiđưcphânloinhưsau: • Phângiithp( l20dpi) Kíchthưcđimnhkhơngcịnlàthamsđiviloimàn hình ma trn đim(dot matrixdisplay) như màn hìnhLCD ngày nay. Ðim nh a các màn hình này luơn là hình vuơng và kích thưcmànhìnhthưnglà640x480,800x600hay1024x768.Kích thưcđimnhcnđưcthitkđtlchiungangvàchiudc camànhìnhlà4:3. 58
30. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính Mt màu bt kỳ cĩth biudinquaba màu cơ bn:đ, xanhlc,xanhnưcbintuỳtheođđmnht(grayscale).Ðsâu màu(colordepth)làsmàucĩthhinthđưcchomtđimnh. Tuỳtheosbitđưcdùngđhinthmàutaphânloimànhình theomunhưsau: • Ðentrng1bit(2màu), • MàuCGA4bit(16màu), • Màugi(pseudocolor)8bit(256màu), • Màu(highcolor)16bit, • Màutht(truecolor)24bit • Màusiêutht(highestcolor)32bit Tc đ quét mànhình cịn gi là tns làm tươi (refresh rate)làmtthamsquantrngvàđịihinhiuvnđkhĩgii quyttcơngnghmànhìnhcũngnhưcơngnghbđiukhin màn hình. Ð mt thưng phân bit đưc thay đi tnhiên trên mànhình,tồnbmànhìnhítnhtphiđưcthhinliítnht30 lnmtgiây.Ðiunàycĩnghĩalàmànhìnhcncĩtnslàmtươi tithiulà30Hz.TnslàmtươicamànhìnhVGAnmtrong khong30đn60Hz,thigiantntimtnhnhhơn33ms.Tn snàykhơngcao lmnhưngđãlà thách thclnchomànhình, nhtlàcácloichmnhưLCD.MtđimnhLCDcnt50đn 250msđthayđitrngthái MÀNHÌNHTINHTHLNG Tinh th lng đưc mt nhà thc vt hc ngưi ÁO, Friedrich Reinitzer, phát hin vào cui th k l9. Mt thi gian ngnsau,kháinimtinhthlngđưcnhàvtlýhcngưiÐc OttoLehmannnhcđnlnđutiên. Tnăm1971,mànhìnhtinhthlngđưcngdngtrongnhiu lĩnhvc:TV,máynhs,mànhìnhmáytính.v.v.Ngàynay,màn hìnhtinhthlngđbànhaymànhìnhmáytínhxáchtayđưcch tothainguyêntcchính: • DSTN(dualscantwistednematic) • TFT(thinfilmtransistor) 59
31. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính TinhthlngLCD(liquidcrystaldisplay)làchtlnghu cơmàphântcanĩcĩkhnăngphânccánhsángdnđnthay đi cưng đ sáng. Trưng tĩnh đin đưc dùng đ điu khin hưngphânttinhthlng. MÀNHÌNHTFT MànhìnhLCDmàuhaycịngilàmànhìnhmatrnchm (dotmatrixdisplay)cĩđinccvàblcmàuriêngchotngđim tinhthlng.Miđimnhsbaogmbađimmàuriêngbit. Mànhìnhmatrnchđng(activematrixdisplay)tiưuhốquá trình đnh đa ch và np tng đim nh. Màn hình ma trn ch đng dùng mt transistor màng mng TFT (thinfilm transistor) làm cơng tc chuyn mch cho tng đim màu. Transistor đĩng mchrtnhanh(trongvàimicrơgiây),tđinmcsongsongvi nĩsgitrngtháidịngmchlâuhơntrongkhitransistorcacác dịngkháctiptcđĩngmch.MànhìnhTFTđưcsnxuttheo cơngnghviđintvàchavimchđiukhinngay trên màn hình. MÀNHÌNHPLASMA NguyêntcmànhìnhplasmagingnguyêntcđènNeon. Mànhìnhplasmathưngcĩmàuđctrưnglàxanhhayvàngđ. Mànhìnhplasmagmnhiuơkhítrơđưchànkíntươngngvi cácđimnh.MiƠkhítrơcĩhaiđincc.Khihiuđinthvưt quámtgiihnnhtđnh,khítrơsionhĩavàphátsáng.Nguyên tc điu khin màn hình loi này đơn gin hơn màn hình LCD. Nhưcđimcamànhìnhloinàylàthigianlàmvicngn,tiêu thnhiunănglưng.Ðtươngphnvàokhong10:1.Mànhình plasma tng đưc dùng cho máy tính xách tay ca Toshiba và Compaq.Ngàynaychúnghunhưkhơngthcnhtranhđưcvi mànhìnhtinhthlngtiêntin.MànhìnhLCDcĩthdùngtrong máychiunh(cĩvaitrịnhưphimtrongmáychiubĩng)đcĩ đưchìnhtrênmànnhrng. 60
32. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính 2.11.Cardmng(Networkadapter)vàModem Thit b đu tiên cn đ xây dng mng là card mng (NetworkInterface–CardNIC).Mimáytínhtrongmngcnmt NIC.NICcùngvidriverthchin2chcnăngchính:truynvà nhthơngtindngdataframe.TrênNICphicĩmtđunivi cáp mng, thơng dng nht là loi BNC (vit tt ca bayoner connector)dùngchocápđngtrcvàRJ45,dùngchocápdngdây đênthoi.NICcịnphthucvàoloimngdùngmàthơngdng nht ngày nay là loi Ethernet (10Mbit/s), Fast Ethernet (100Mbit/s)vàGigabitEthernet(1000Mbit/s). Modem Cùngviđàsdngmáytínhtrongnhngnămqua,vic máytínhnàycngiaotipvimáytínhkháclàchuynhinnhiên xyra.Modemrađivivicngdngmnglưiđinthoicĩ snđktnicácmáytínhđtxanhau.Víd,ktnimtmáy tínhcánhântinhàvimáytínhđttinơilàmvic,vihthng ngân hàngtrongnưc,hoc vibng thơngbáo đint,màph binnhtngàynaylàtruycpInternet. Nhngmodemhinđitruyndliuvitcđt28800 bit/sđn57600bit/s,tcđnàyhinnayđưccoilàhơichm,do vymirađimodemvicơngnghADSL. 61
33. ChươngII:Cácbphncơbncamáytính CÂUHIVÀBÀITPCHƯƠNGII 1. CPUcĩcácthànhphnchyunào?hãymơthotđng ca các thành phn đĩ. Mt máy tính đơn gin đưc t chcnhưthnào? 2. Hãy nêu ra s khác bit cơ bn gia các b vi x lý ca hãngIntelvàcahãngAMD. 3. TnscaCPUcĩphilàtcđxlýcanĩkhơng?gii thíchrõskhácnhauvtnscaCPUhãngIntelvàhãng AMD. 4. Cho bit các loi bn mch chính đang thơng dng ngày nay ngồi th trưng. Cho bit trên mainboard đưc cm nhngbphngì? 5. Mơtvnhànhcađĩacng.Cáchlưutrthơngtintrong đĩacng. 6. Nguyên tc vn hànhcađĩa quang.Ưu khuyt đim ca cácloiđĩaquang. 7. ChobitskhácbitgiabnhRAMvàROM.Litkê mtsloiRAMthơngdngvàcácđctínhkthutca nĩ 8. BxlýđhaGPUkhácCPUđimgì?đimđcbit cabnhvideosovicácloibnhkhác. 9. Hãychobitcácthloimànhìnhvàcácđctínhcơbn catngloi 62