Giáo trình Công nghệ may trang phục 2 - ThS. Trần Thanh Hương

98 trang phuongnguyen 8220

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Công nghệ may trang phục 2 - ThS. Trần Thanh Hương", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

giao_trinh_cong_nghe_may_trang_phuc_2_ths_tran_thanh_huong.pdf

Nội dung text: Giáo trình Công nghệ may trang phục 2 - ThS. Trần Thanh Hương

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA COÂNG NGHEÄ MAY & THÔØI TRANG BOÄ MOÂN COÂNG NGHEÄ MAY THS. TRAÀN THANH HÖÔNG GIAÙO TRÌNH: COÂNG NGHEÄ MAY TRANG PHUÏC 2 ( TAØI LIEÄU LÖU HAØNH NOÄI BOÄ) TP. HOÀ CHÍ MINH 6-2007
Truong DH SPKT TP. HCM TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM KYÕ THUAÄT TP. HOÀ CHÍ MINH KHOA COÂNG NGHEÄ MAY & THÔØI TRANG BOÄ MOÂN COÂNG NGHEÄ MAY THS. TRAÀN THANH HÖÔNG GIAÙO TRÌNH: COÂNG NGHEÄ MAY TRANG PHUÏC 2 Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh ( TAØI LIEÄU LÖU HAØNH NOÄI BOÄ) TP. HOÀ CHÍ MINH 6-2007 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM GIÔÙI THIEÄUMOÂN HOÏC COÂNG NGHEÄ MAY TRANG PHUÏC 2 Teân hoïc phaàn: Coâng ngheä may trang phuïc II Maõ soá moân hoïc: Soá ñôn vò hoïc trình: 3 Ñieàu kieän tieân quyeát: - Cô sôû quaù trình saûn xuaát may coâng nghieäp - Thieát keá trang phuïc I - Coâng ngheä may I Moâ taû: - Trang bò cho sinh vieân nhöõng kieán thöùc cô baûn veà saûn xuaát may coâng nghieäp - Nhöõng aûnh höôûng cuûa thieát bò, vaät tö, ñieàu kieäen kyõ thuaät ñeán coâng ngheä saûn xuaát saûn phaåm. Muïc tieâu vaø noäi dung vaén taét hoïc phaàn: - Muïc tieâuCopyright cuûa hoïc © Truong phaàn DH naøy Su phamlaø: trang Ky thuat bò cho TP. sinhHo Chi vieân Minh kieán thöùc cô baûn veà quaù trình coâng ngheä saûn xuaát may coâng nghieäp, veà aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän kyõ thuaät, thieát bò vaø vaät lieäu tôùi coâng ngheä gia coâng saûn phaåm; caùc coâng ñoaïn quaù trình saûn xuaát: traûi vaûi, chia caét, raùp noái, taïo daùng, hoaøn taát saûn phaåm; noäi dung, baûn chaát vaø thoâng soá coâng ngheä cuûa caùc quaù trình naøy. - Hoïc phaàn coâng ngheä may II bao goàm caùc phaàn chính: Khaùi quaùt veà saûn phaåm may vaø quaù trình coâng ngheä may, noäi dung, baûn chaát, thoâng soá kyõ thuaät caùc coâng ñoaïn quaù trình saûn xuaát: traûi vaûi, caét, raùp noái, taïo daùng, hoaøn taát saûn phaåm, aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá ñeán quaù trình coâng ngheä. Noäi dung chi tieát hoïc phaàn: ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 1 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM CHÖÔNG I: KHAÙI QUAÙT CHUNG I. KHAÛ NAÊNG CAÏNH TRANH CUÛA CAÙC DOANH NGHIEÄP DEÄT MAY VIEÄT NAM TRONG BOÁI CAÛNH KINH DOANH MÔÙI: Keå töø ñaàu naêm 2005, haàu heát caùc nöôùc xuaát khaåu haøng deät may treân theá giôùi phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh xuaát khaåu khoác lieät töø caùc cöôøng quoác deät may nhö: Trung quoác, Aán ñoä, Baêngladesh . Vieäc baõi boû haïn ngaïch nhaäp khaåu haøng deät may hieän nay ñaõ ñaët caùc doanh nghieäp saûn xuaát vaø xuaát khaåu tröôùc nhöõng thaùch thöùc heát söùc lôùn lao töø nhöõng yeâu caàu môùi cuûa thò tröôøng. Ngoaøi nhöõng yeâu caàu ñaõ coù tröôùc ñaây, caùc doanh nghieäp hieän nay coøn phaûi thoûa maõn haøng loaït caùc yeâu caàu môùi nhö thôøi haïn giao haøng ngaén hôn, coù naêng löïc thieát keá vaø may maãu chaøo haøng, heä thoáng thoâng tin vaø phaûn xaï ñaùp öùng nhanh hôn caùc yeâu caàu cuûa khaùch haøng, xaây döïng vaên hoùa öùng xöû môùi veà quan heä lao ñoäng vaø baûo veä moâi tröôøng trong saûn xuaát kinh doanh. Cuøng vôùi söï ñoåi môùi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, ngaønh may cuõng coù nhöõng thay ñoåi saâu saéc veà coâng ngheä vaø chuû ñoäng hôn trong vieäc phaùt trieån thöông hieäu. Taäp ñoaøn deät may Vieät nam VINATEX ñang xuùc tieán môû vaên phoøng ñaïi dieän taïi nhieàu nöôùc nhö Ñöùc vaø EU. Tuy nhieân, cho ñeán nay, ngaønh may vaãn ñang gaëp phaûi moät soá khoù khaên sau: - Ñeán giöõa naêm 2006, chæ coù Vieät nam, Nga vaø Belarus bò aùp ñaët haïn ngaïch trong xuaát khaåu haøng may maëc. - Ngöôøi lao ñoängCopyright yeâu caàu ©taêng Truong löông. DH Do Su ñoù,pham laøm Ky taêng thuat chi TP. phí Ho saûn Chi xuaát, Minh giaûm möùc ñoä caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp may. - Chi phí ñaàu vaøo: ñaát ñai, ñieän, nöôùc taêng. - Ngöôøi lao ñoäng caàn ñöôïc ñaøo taïo nhieàu hôn môùi coù theå phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa quaù trình saûn xuaát. - Nguyeân phuï lieäu vaãn phuï thuoäc vaøo nhaäp khaåu töø nöôùc ngoøai - Noùi toùm laïi: ngaønh deät may Vieät nam tuy coù nhöõng lôïi theá veà nguoàn lao ñoäng khaù doài daøo, deã ñaøo taïo vaø coù chi phí lao ñoäng thaáp, nhöng yeáu keùm hôn veà nguoàn nguyeân phuï lieäu cuõng nhö trình ñoä coâng ngheä vaø quaûn lyù so vôùi caùc nöôùc caïnh tranh.Tröôùc tình hình naøy, Hieäp hoäi deät may ñaõ ñeà ra caùc bieän phaùp cuï theå nhö sau: - Xaây döïng Vinatex thaønh thöông hieäu uy tín treân thò tröôøng baèng caùch môû nhieàu sieâu thò Vinatex treân laõnh thoå Vieät nam. - Thaønh laäp 2 trung taâm nguyeân phuï lieäu ôû Thaønh phoá Hoá Chí Minh vaø Haø Noäi, nhaèm phuïc vuï nhu caàu mua baùn caùc loaïi nguyeân phuï lieäu caàn thieát cho ngaønh may. - Khoâng ngöøng phaùt trieån coâng taùc xuùc tieán thöông maïi, môû vaên phoøng ñaïi dieän ôû caùc nöôùc nhaäp khaåu haøng may Vieät nam. - Tìm hieåu nhu caàu thò tröôøng vaø môû roäng thò phaàn ngaønh may trong vaø ngoaøi nöôùc. - Lieân keát caùc doanh nghieäp, thaønh laäp caùc “coâng ty Meï con “ ñeå coù khaû naêng ñaûm nhaän gia coâng nhöõng ñôn haøng lôùn. Ñaây chính laø phöông thöùc hoaït ñoäng hieäu quaû ñeå giuùp caùc doanh nghieäp ñeàu phaùt trieån. II. CAÁU TRUÙC QUAÙ TRÌNH SAÛN XUAÁT MAY COÂNG NGHIEÄP: ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 2 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM KCS Chuaån bò saûn xuaát Caùc coâng ñoïan saûn xuaát Nguyeân Thieát keá Coâng Chia caét phuï lieäu ngheä Raùp noái Taïo daùng Hoaøn taát Laäp TCKT Tính chaát Ñeà xuaát- choïn Traûi maãu Taåy NPL Uûi ñònh hình Nhieät aåm ñònh hình Thieát keá Nguyeân lieäu Phuï lieäu Nghieân cöùu chuyeàn maåu Uûi Ñònh möùc NPL Caét phaù May chi tieát Eùp taïo daùng Thieát keá maãu Caét thoâ Caét tinh Boá trí Bao goùi CaânCaân ñoái ñoái NPL MBPX Laép raùp NPL Cheá thöû maãu Ñaùnh soá Ñoùng kieän CopyrightNhaûy © Truong maãu DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Uûi eùp Caét maãu cöùng Giaùc sô ñoà BoùcBoùc taäp taäp – Phoái– Phoáiki ki eän eän NhaäpNhaäp kho kho BTP BTP ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 3 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM III. ÑAËC ÑIEÅM VAØ CAÁU TRUÙC SAÛN PHAÅM MAY: III.1. Ñaëc ñieåm cuûa saûn phaåm may coâng nghieäp: - Mang tính phoå bieán cao - Mang tính kinh teá : saûn phaåm khoâng quaù phöùc taïp vaø saûn xuaát khoâng bò phaân taùn. III.2. Phaân loaïi saûn phaåm may: III.2.1. Theo nguyeân lieäu: saûn phaåm may töø vaûi deät kim, vaûi deät thoi, vaûi khoâng deät, da loâng töï nhieân, da loâng nhaân taïo . III.2.2. Theo giôùi tính vaø löùa tuoåi: quaàn aùo nam, quaàn aùo nöõ, quaàn aùo treû em. Quaàn aùo nam, nöõ laïi ñöôïc chia ra quaàn aùo cho thanh nieân, cho ngöôøi ñöùng tuoåi vaø cho ngöôøi giaø. Quaàn aùo treû em cuõng chia ra nhieàu loaïi phuïc vuï cho nhieàu ñoái töôïng nhö: treû em ôû tuoåi nhaø treû, treû em ôû tuoåi maãu giaùo, hoïc sinh phoå thoâng cô sôû, hoïc sinh phoå thoâng trung hoïc . III.2.3. Theo muøa vaø khí haäu: quaàn aùo xuaân vaø thu, quaàn aùo muøa heø, quaàn aùo muøa ñoâng. III.2.4. Theo coâng duïng: quaàn aùo maëc loùt, quaàn aùo maëc thöôøng, quaàn aùo maëc khoaùc. III.2.5. Theo chöùc naêng xaõ hoäi: quaàn aùo maëc thöôøng ngaøy, quaàn aùo maëc trong dòp leã hoäi, quaàn aùo lao ñoäng saûn xuaát, quaàn aùo ñoàng phuïc, quaàn aùo theå duïc theå thao, quaàn aùo trong bieåu dieãn ngheä thuaät . III.3. Caáu truùc cuûa saûn phaåm may: III.3.1. Saûn phaåm moät lôùp :goàm - Caùc chi tieát chính: laø caùc chi tieát maø khi thay ñoåi kích thöôùc cuûa noù seõ daãn ñeán thay ñoåi kích côõ cuûa saûn phaåm. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh - Caùc chi tieát phuï: khi thay ñoåi kích thöôùc cuûa chi tieát, ta thaáy khoâng aûnh höôûng ñeán kích côõ cuûa saûn phaåm. III.3.2. Saûn phaåm coù nhieàu lôùp: goàm lôùp chính vaø caùc lôùp loùt. Moãi lôùp laïi coù caùc chi tieát chính, caùc chi tieát phuï. III.4. Ñieàu kieän saûn xuaát coâng nghieäp may: Quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp may ñöôïc phuï thuoäc raát nhieàu vaøo vieäc löïa choïn coâng ngheä cuûa töøng doanh nghieäp. Tuy nhieân, duø theo loaïi coâng ngheä saûn xuaát naøo ñi nöõa, caùc doanh nghieäp may vaãn phaûi döïa treân caùc ñieàu kieän mang tính chaát cô sôû sau ñeå coù theå trieån khai toát hoaït ñoäng quaûn lyù: III.4.1. Voøng tieàn teä:coøn goïi laø khaû naêng taøi chính cuûa moät doanh nghieäp - Taêng khaû naêng caïnh tranh - Taêng hieäu quaû saûn xuaát kinh doan III.4.2. Tieáp thò: - Tìm hieåu nhu caàu cuûa khaùch haøng - Giuùp khaúng ñònh thöông hieäu cuûa nhaø sản xuất. III.4.3. Khaû naêng saûn xuaát: - Coâng suaát thieát bò: caân ñoái veà chi phí ñaàu vaøo, khaû naêng phaân phoái, kyù keát hôïp ñoàng gia coâng - Haøng toàn kho: caàn phuø hôïp vôùi khaû naêng tieâu thuï treân thò tröôøng thoâng qua kyõ thuaät döï baùo III.4.4. Caùc yeáu toá veà cô sôû vaät chaát: - Nhaø xöôûng - Thieát bò ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 4 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Phöông tieän vaän taûi III.4.5. Nguyeân vaät lieäu: - Nguyeân lieäu - Phuï lieäu III.4.6. Con ngöôøi: - Caùn boä kyõ thuaät - Caùn boä quaûn lyù - Coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát - Caùn boä coâng nhaân vieân cuûa caùc phoøng ban III.4.7. Kyõ thuaät - Qui trình coâng ngheä oån ñònh, hieän ñaïi - Taøi lieäu kyõ thuaät - Vaên baûn phaùp qui cuûa ngaønh III.4.8. Toå chöùc quaûn lyù: - Laäp keá hoaïch saûn xuaát - Toå chöùc quaù trình saûn xuaát - Ñieàu phoái quaù trình saûn xuaát - Laõnh ñaïo vaø kieåm tra quaù trình saûn xuaát. III.4.9. Quaûn trò thu hoài voán ñaàu tö: theå hieän ôû khaû naêng toå chöùc quaûn lyù vaø quaûn trò doanh nghieäp, taïo khaû naêng caïnh tranh cao treân thò tröôøng Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 5 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM CHÖÔNG II: COÂNG ÑOAÏN CHUAÅN BÒ VAÄT LIEÄU I. NGUYEÂN LIEÄU MAY: Nguyeân phuï lieäu trong ngaønh may bao goàm caùc saûn phaåm cuûa ngaønh keùo sôïi vaø ngaønh deät nhö: chæ, vaûi, vaûi loùt, vaûi döïng . Ngoaøi ra, coøn laø saûn phaåm cuaû caùc ngaønh phuï thuoäc khaùc nhö nuùt, moùc, daây keùo, thun Naém ñöôïc tính chaát nguyeân phuï lieäu, chuùng ta seõ söû duïng chuùng coù hieäu quaû kinh teá cao hôn trong saûn xuaát, seõ baûo quaûn vaät lieäu toát hôn, traùnh ñöôïc loãi do chaát löôïng cuûa nguyeân phuï lieäu khoâng ñaûm baûo. Nguyeân phuï lieäu may coù nhöõng tính chaát chung, ñoàng thôøi cuõng coù nhöõng tính chaát rieâng vaø coâng duïng rieâng. Do ñoù, chuùng ta caàn naém vöõng nhöõng tính chaát naøy ñeå xöû lyù trong quaù trình may nhaèm naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm. I.1. Phaân loïai vaûi: Vaûi laø saûn phaåm cuûa ngaønh deät vaø laø nguyeân lieäu cuûa ngaønh may. Vaûi ñöôïc laøm ra töø xô, sôïi theo nhieàu caùch khaùc nhau baèng phöông phaùp deät hay lieân keát kyõ thuaät. Ngöôøi ta phaân loaïi vaûi nhö sau: - Theo yeâu caàu söû duïng: vaûi maëc ngoaøi, vaûi maëc loùt, vaûi kyõ thuaät - Theo beà daøy cuûa vaûi: vaûi daày, vaûi trung bình, vaûi moûng ñeå choïn maùy may thích hôïp. - Theo caáu truùc vaø caáu taïo cuûa vaûi: deät thoi, deät kim, khoâng deät. I.2. Vaûi deät thoi: Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Vaûi deät thoi laø saûn phaåm daïng taám, do hai heä thoáng sôïi ñan thaúng goùc nhau taïo thaønh. Heä sôïi naèm song song vôùi chieàu daøi taámvaûi ñöôïc goïi laø sôïi doïc, heä sôïi coøn laïi laø sôïi ngang. Hieän nay, ñeå ñan hai heä sôïi naøy vaøo vôùi nhau, ngöôøi ta thöôøng duøng thoi deät. Vì vaäy, loaïi vaûi naøy ñöôïc goïi laø vaûi deät thoi. Nhöõng naêm sau naøy, ngaønh cheá taïo maùy deät ñaõ thay thoi baèng nhöõng duïng cuï khaùc nhö keïp, kieám, muõi phun , nhöng nguyeân lyù ñan ñeå hình thaønh taámvaûi vaãn khoâng heà thay ñoåi. I.2.1. Phaân loaïi vaûi deät thoi: Theo thaønh phaàn xô: - Vaûi ñoàng nhaát: ñöôïc deät töø moät loaïi xô hay sôïi duy nhaát. Thí duï: vaûi boâng, vaûi lanh, vaûi len, luïa tô taèm vaø moät soá vaûi luïa tô hoùa hoïc. - Vaûi khoâng ñoàng nhaát: laø loaïi vaûi ñöôïc deät töø hai heä sôïi ngang vaø doïc ñöôïc söû duïng töø nhöõng loaïi xô hay sôïi khaùc nhau. Tuy nhieân, moãi heä sôïi laïi laø moät loaïi sôïi ñoàng nhaát vôùi nhau. Thí duï: moät heä laø sôïi boâng, coøn heä kia laø sôïi len, sôïi tô taèm hay sôïi hoùa hoïc. - Vaûi pha: phoå bieán laø deät töø sôïi pha. Thí duï: vaûi kateâ laø loaïi vaûi coù sôïi boâng pha polysester, sôïi len pha visco. Vaûi pha cuõng coù theå laø vaûi deät töø nhöõng sôïi xe cuøng kieåu nhöng thaønh phaàn cuûa sôïi xe laøm baèng nguyeân lieäu khaùc loaïi. Theo coâng duïng cuûa vaûi: - Vaûi daân duïng: vaûi duøng cho may maëc, duøng cho sinh hoïat ( khaên baøn, taám traûi giöôøng, meàn ) vaø duøng ñeå trang trí (reøm, maøn, boïc ñoà goã, thaûm ) - Vaûi coâng nghieäp: laø loaïi vaûi phuïc vuï trong saûn xuaát nhö: vaûi loùt da nhaân taïo, vaûi baït, vaûi bao bì ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 6 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Theo phöông phaùp saûn xuaát: - Vaûi trôn nhaün - Vaûi xuø loâng: treân ñaàu sôïi coù caùc sôïi noåi leân do voøng sôïi taïo neân. Ta thöôøng gaëp ôû caùc daïng khaên loâng, vaûi nhung. - Vaûi caøo loâng: ví duï vaûi næ. - Vaûi nhieàu maøu: vaûi soïc, vaûi ca roâ - Vaûi nhieàu lôùp: ñöôïc deät töø nhieàu heä sôïi cuøng moät luùc. - Vaûi moäc: laø vaûi laáy tröïc tieáp töø maùy deät, chöa qua khaâu hoaøn taát. Loaïi vaûi naøy cöùng, thaám nöôùc keùm, maët vaûi khoâng ñeïp, coù nhieàu taïp chaát. Vaûi thöôøng ñöôïc duøng trong caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc. - Vaûi hoaøn taát: ñöa ra thò tröôøng ñaõ ñöôïc taåy traéng, nhuoäm maøu hay in hoa, hoaëc caøo boâng. I.2.2. Tính chaát vaø ñaëc ñieåm cuûa vaûi deät thoi: - Tính co giaõn cuûa vaûi deät thoi thaáp do kieåu deät cuûa vaûi. Vaûi oån ñònh söùc caêng hôn, deã daøng cho quaù trình caét vaø may. - Tính nhaên: trong quaù trình söû duïng, vaûi deã bò nhaên. Do ñoù, caàn uûi phaúng maët vaûi tröôùc khi söû duïng. - Meùp vaûi deã bò töa sôïi: sôïi doïc vaø ngang coù theå thaùo ra deã daøng. Do ñoù, caàn phaûi gia coâng meùp vaûi baèng caùch may gaáp meùp hay vaét soå. - Canh sôïi vaûi: canh sôïi doïc naèm song song vôùi chieàu daûi bieân vaûi, canh sôïi ngang vuoâng goùc vôùi chieàu daøi bieân vaûi. Canh sôïi doïc ñöôïc kyù hieäu bôûi hình muõi teân moät ñaàu hoaëc hai ñaàu tuøy theo Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh tính chaát vaûi moät chieàu hay hai chieàu. Canh sôïi doïc ít co giaõn, maät ñoä sôïi doïc lôùn hôn sôïi ngang. Canh ngang co giaõn nhieàu, maät ñoä sôïi ít hôn sôïi doïc. Canh sôïi xeùo: co söùc co giaõn lôùn nhaát. I.3. Vaûi deät kim Vaûi deät kim laø moät saûn phaåm ñöôïc hình thaønh bôûi caùc voøng sôïi moùc noái vaøo nhau. Hieän coù hai phöông phaùp taïo neân vaûi deät kim: - Phöông phaùp ñan ngang: khi moät hay nhieàu sôïi taïo laàn löôït nhöõng haøng voøng moùc noái nhau ñeå taïo ra saûn phaåm daïng oáng, daïng maûnh hay daïng chieác. - Phöông phaùp ñan doïc: khi nhieàu sôïi doïc taïo neân cuøng luùc nhöõng coät voøng moùc noái nhau ñeå cho ra nhöõng taám vaûi daøi tuøy yù vaø coù khoå roäng nhaát ñònh. Vaûi deät kim ñan ngang vaø ñan doïc coù theå laø vaûi ñôn hay vaûi keùp. Vaûi keùp ñöôïc deät treân maùy hai giöôøng kim vaø coù theå xem nhö do hai lôùp vaûi ñôn gheùp laïi vôùi nhau ôû maët traùi. Vaûi keùp daøy, naëng hôn vaûi ñôn vaø thöôøng khoâng bò quaên meùp. I.3.1. Phaân loaïi vaûi deät kim: Cuõng nhö vaûi deät thoi, theo thaønh phaàn nguyeân lieäu coù vaûi ñoàng nhaát, khoâng ñoàng nhaát vaø vaûi pha. Vaûi deät kim cuõng chia ra loaïi vaûi daân duïng vaø vaûi coâng nghieäp. Nhieàu saûn phaåm deät kim cuõng ñöôïc saûn xuaát ôû daïng chieác nhö gaêng tay, bít taát 1.3.2. Tính chaát cuûa vaûi deät kim: - Tính ñaøn hoài, co giaõn: vaûi deät k im coù ñoä ñaøn hoài lôùn. Vaûi deät kim ñöôïc söû duïng nhieàu trong may maëc, theå hieän ñöôïc nhöõng ñöôøng neùt meàm maïi. Do ñoù, vaûi deät kim ñöôïc söû duïng roäng raõi laøm quaàn aùo cho treû em, quaàn aùo loùt, quaàn aùo theå thao. Tuy nhieân, tính chaát naøy deã taïo neân söï xoâ leäch vaûi ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 7 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM khi saûn xuaát. Vì theá, tröôùc khi tieán haønh caét may, caàn xoå vaûi ñeå oån ñònh ñoä co giaõn cuûa vaûi deät kim tröôùc 1-2 ngaøy. - Tính tuoät voøng: ñaây laø nhöôïc ñieåm cuûa vaûi deät kim. Neáu vaûi coù moät loã thuûng nhoû, seõ deã daøng bò lan raùch to hôn. Ngoaøi ra, tron quaù trình deät, neáu bò tuoät muõi, seõ bò aûnh höôûng ñeán haøng ñan tieáp theo. - Tính cuoän quaên meùp: meùp doïc quaên veà maët traùi, meùp ngang quaên veà maët phaûi. Tính chaát naøy gaây trôû ngaïi trong quaù trình caét vaø may. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naøy, vaûi sau khi deät xong ñöôïc qua khaâu ñònh hình eùp noùng ñeå vaûi ñöôïc oån ñònh. - Ñoä thoaùng khí, ñoä xoáp: ñoä thoaùng khí laø möùc ñoä khoâng khí xuyeân qua vaûi treân moät dieän tích nhaát ñònh trong moät ñôn vò thôøi gian. Vaûi deät kim coù ñoä thoaùng khí, ñoä xoáp cao hôn. 1.3.3. Caùc löu yù khi caét may haøng deät kim: - Tröôùc khi traûi vaûi: vaûi phaûi ñöôïc xoå ra ôû traïng thaùi töï do - Khi traûi vaûi: khoâng ñöôïc keùo caêng. Duøng keïp giöõ chaën caùc lôùp vaûi ñeå khoâng bò xoâ leäch. - Khi caét: caùc saûn phaåm caøng ít chi tieát caøng toát, caùc chi tieát caøng lôùn caøng toát. Do ñoù, khi thieát keá maãu cho maët haøng deät kim, caàn chuù yù ñeán ñaëc ñieåm naøy ñeå quaù trình caét ñöôïc deã daøng. - Khi may: söû duïng caùc ñöôøng may coù ñoä co giaõn cao nhö ñöôøng vaét soå, maéc xích keùp Söû duïng kim may ñaàu troøn ñeå khoâng laøm ñöùt sôïi vaûi deät kim. I.4. Caùc tính chaát chung cuûa vaûi: I.4.1. Tính chaát hình hoïc: Khoå vaûi: laø chieàu roäng taám vaûi. Noù ñöôïc xaùc ñònh laø ñöôøng vuoâng goùc vôùi bieân vaûi vaø ñöôïc ño töø meùp bieân beân naøy sang meùp bieân beân kia cuûa caây vaûi. Tuøy theo caùch söû duïng maø ta coù caùc khoå vaûi Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh qui ñònh khaùc nhau sao cho khi duøng ñeå caét baùn thaønh phaåm seõ tieát kieäm ñöôïc nhieàu vaûi nhaát. Ngöôøi ta thöôøng chia 2 loïai khoå vaûi sau: Loaïi khoå heïp: thöôøng coù chieàu roäng töø 70, 75, 80, 90 cm. Loaïi khoå roäng: thöôøng coù chieàu roäng töø 1,2m, 1.4m, 1.5m, 1,6m, 1,8m Khoái löôïng 1m2 vaûi: (kg/m2) laø troïng löôïng cuûa toång soá sôïi doïc vaø sôïi ngang treân dieän tích 1m2 vaûi. Khoái löôïng 1m2 vaûi cuõng laø moät soá lieäu ñeå xaùc ñònh ñoä daøy, moûng cuûa vaûi. Vaûi naëng thöôøng laø vaûi daøy, vaûi nheï thöôøng laø vaûi moûng. Thí duï: vaûi boâng nheï: 120g/m2, vaûi boâng trung bình: 120-220g/m2, vaûi boâng naëng: 220g/m2. I.4.2. Tính chaát cô lyù: Tính chaát giöõ nhieät vaø choáng nhieät: Tính giöõ nhieät ñöôïc ñaùnh giaù baèng nhieät trôû rieâng cuûa töøng loaïi vaät lieäu deät cuõng nhö heä soá truyeàn nhieät cuûa vaät lieäu deät. Thoâng thöôøng ta duøng vaûi vaøo muïc ñích baûo veä cô theå khoûi bò taùc duïng nhieät cuûa moâi tröôøng xung quanh. Vì vaäy, tính chaát giöõ nhieät cuûa vaûi cuõng laø moät yeáu toá heát söùc quan troïng khi löïa choïn nguyeân lieäu ñeå saûn xuaát trang phuïc. Ñoä choáng nhieät ñaëc tröng baèng nhieät ñoä cöïc ñaïi maø vaûi coù theå chòu ñöïng ñöôïc. Ñeå vaûi ôû nhieät ñoä lôùn hôn nhieät ñoä cöïc ñaïi thì khoâng nhöõng beà maët vaûi bò bieán daïng, maø tính chaát cuûa vaûi cuõng bò xaáu ñi roõ reät. Khi uûi vaûi hay quaàn aùo, neáu söû duïng nhieät ñoä quaù möùc thì ñoä beàn cuûa vaûi giaûm ñi. Ta coù nhieät ñoä uûi cuûa moät soá vaûi nhö sau: Vaûi len: 165-190 0C Vaûi boâng: 180-200 0C Vaûi visco, PES: 150-160 0C ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 8 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Vaûi tô taèm: 140-150 0C Vaûi acetat, PA: <140 0C Tính thaåm thaáu: laø khaû naêng truyeàn qua khoâng khí, hôi nöôùc, buïi, khoùi, caùc chaát loûng, caùc tia phoùng xaï Ñoä thaåm thaáu khoâng khí theå hieän ôû löôïng khoâng khí truyeàn qua ñöôïc 1m2 trong 1 giaây. Ñoä thaåm thaáu khoâng khí caøng cao, vaûi caøng thoaùng. Ñoä thaåm thaáu hôi nöôùc: ñöôïc ñaëc tröng baèng khaû naêng truyeàn qua vaûi baèng löôïn hôi nöôùc töø moâi tröôøng khoâng khí coù ñoä aåm cao sang moâi tröôøng khoâng khí coù ñoä aåm thaáp. Tính chaát naøy quan troïng ñoái vôùi vaûi duøng may quaàn aùo, bít taát, giaøy , laø nhöõng saûn phaåm raát caàn ñoä thaåm thaáu hôi nöôùc lôùn. Vaûi coù ñoä thaåm thaáu hôi nöôùc caøng cao, khi maëc caøng coù caûm giaùc deã chòu hôn. Caùc loaïi vaûi ñöôïc deät töø xô coù goác thieân nhieân nhö boâng, tô taèm, visco coù ñoä thaåm thaáu hôi nöôùc cao. Ñoä beàn cô hoïc: xaùc ñònh ñoä beàn cuûa vaûi theo chieàu doïc, ngang treân maùy ño cöôøng löïc ñeå ño giaù trò cuûa löïc keùo daõn ñöùt vaûi. Caùc maãu vaûi thöû coù hình chöõ nhaät 25 x 5 cm. Thöôøng thì ñoä beàn vaûi doïc lôùn hôn ñoä beàn vaûi ngang neáu ñoù laø loaïi vaûi ñoàng nhaát. Tính hao moøn do taùc duïng cuûa vi sinh: khi vaän chuyeån vaø caát giöõ vaûi trong ñieàu kieän khoâng thích hôïp - nhaát laø moâi tröôøng aåm öôùt, vaûi thöôøng bò caùc loaïi vi sinh vaät phaù huûy, gaây ra bò moác, muïc, oá vaøng, thuûng loã .Caùc loaïi vaûi coù xô goác thieân nhieân deã bò phaù huûy hôn vaûi coù xô goác toång hôïp. I.4.3. Ñoä co cuûa vaûi: Trong quaù trình may, giaët, uûi vaûi thöôøng bò thay ñoåi kích thöôùc so vôùi kích thöôùc ban ñaàu. Tröôøng hôïp vaûi bò giaûm kích thöôùc so vôùi kích thöôùc ban ñaàu, goïi laø ñoä co cuûa vaûi. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Ñoä co doïc laø ñoä co theo chieàu daøi cuaû vaûi= Ud Ñoä co ngang laø ñoä co theo chieàu ngang cuaû vaûi= Un Bieän phaùp haïn cheá ñoä co cuûa saûn phaåm may: luùc thieát keá döïng hình chi tieát, ngöôøi ta tính luoân ñoä co vaøo kích thöôùc cuûa chi tieát I.4.4. Ñoä beàn maøu: Ñoä beàn maøu cuûa thuoác nhuoäm ñöôïc xaùc ñònh qua ñoä phai maøu vaø möùc ñoä daây maøu qua vaûi traéng. Caùc phöông phaùp xaùc ñònh: ñoä beàn maøu khi giaët xaø phoøng, döôùi taùc duïng cuûa moà hoâi, döôùi taùc duïng ma saùt khoâ vaø öôùt, khi uûi noùng. I.4.5. Maët traùi, maët phaûi cuûa vaûi: Tuøy thuoäc vaøo kieåu deät, caùch hoaøn taát, in boâng, . Maët phaûi thöôøng roõ raøng, maøu saéc ñaäm hôn, chaát löôïng maët vaûi ñeïp hôn, ít bò loãi, loã kim ôû bieân laùng maët. I.4.6. Nhaän daïng baèng phöông phaùp ñoát: Caùc loaïi vaûi goác cenluloze nhö boâng, lanh, visco tröø acetat ñeàu chaùy deã daøng vôùi ngoïn löûa, taøn tro mòn traéng vaø deã naùt vuïn ra. Neáu daäp taét löûa thì meùp vaûi loài loõm. Vaûi boâng khi ruùt ra khoûi ngoïn löûa coù hieän töôïng chaùy nguùn cho ñeán heát. Vaûi len, vaûi tô taèm chaùy vôùi muøi kheùt nhö toùc chaùy, bò taét khi ruùt ra khoûi ngoïn löûa, taøn tro maøu naâu ñen, xoáp khi boùp vôõ, meùp vaûi loài loõm. Vaûi goác toång hôïp nhö PES, PA, khi chaùy boác muøi haêng, vöøa chaùy vöøa chaûy nhöïa, meùp vaûi coù nhöïa ñoâng cöùng, khoâng laøm tuoät sôïi. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 9 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM II. PHỤ LIỆU MAY: II.1. Khaùi nieäm: - Taát caû caùc vaät lieäu caáu thaønh neân saûn phaåm may, tröø nguyeân lieäu, ñeàu ñöôïc goïi laø phuï lieäu. - Phuï lieäu toàn taïi döôùi nhieàu hình daïng khaùc nhau: daïng taám, daïng chieác, daïng cuoän, daïng haït, daïng sôïi, , vaø ñöôïc saûn xuaát ra bôûi nhieàu coâng ngheä khaùc nhau. Coù theå keå moät vaøi loaïi phuï lieäu thöôøng duøng nhö: nuùt, nhaõn trang trí, daây keùo, thun, mex, goøn, nuùt chaën, - Phuï lieäu coøn bao goàm taát caû caùc vaät lieäu bao goùi saûn phaåm ñeå vaän chuyeån chuùng ñeán tay ngöôøi tieâu duøng: kim ghim, keïp nhöïa, bìa löng, khoanh coå, böôùm coå, giaáy choáng aåm, daây ñai neïp nhöïa, ñai neïp saét, baêng keo daùn thuøng, thuøng giaáy, bao nylon, - Phuï lieäu coù taùc duïng hoã trôï cho nguyeân lieäu veà caùc maët: taïo lieân keát, taïo ñoä thaåm myõ, taïo ñoä beàn, taïo ñoä cöùng vaø laøm taêng giaù trò kinh teá cho moät saûn phaåm may. II.2. Giôùi thieäu veà chæ may: Chæ may laø loaïi vaät lieäu ñöôïc sản xuất töø sôïi, coù theå goàm 2 hay nhieàu sôïi ñôn hay sôïi xe soaén laïi vôùi nhau. Chæ may duøng ñeå raùp noái, lieân keát, trang trí ñònh hình caùc chi tieát vaûi ñeå taïo thaønh sản phẩm. Chæ coù nhieàu loaïi tuøy theo coâng duïng vaø nguyeân lieäu: II.2.1 Phaân loaïi: coù nhieàu caùch phaân loaïi chæ may nhö sau: - Theo thaønh phaàn xô: boâng, visco, PECO, PES, PA. - Theo chieàu daøi xô: ngaén, daøi, - Theo ñoä maûnh cuûa sôïiCopyright ñôn: sôïi ©to, Truong nhoû, DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh - Theo höôùng xoaén: S, Z. - Theo caáp soá xe: sôïi xe caáp 1, sôïi xe caáp 2, - Theo soá sôïi xe: xe 2 sôïi, xe 3 sôïi. - Theo chieàu daøi sôïi treân oáng chæ: oáng lôùn, oáng nhoû II.2.2. Tính chaát: * Thaønh phaàn xô: xô PECO, xô boâng ñöôïc sử dụng nhieàu nhaát. Loaïi chæ boâng thoaùt nhieät toát coù theå laøm giaûm bôùt nhieät ôû kim phaùt sinh do ma saùt trong quaù trình may nhöng khoâng beàn vaø hay bò xô töôùc, xô boâng bay ra taéc ngheõn loã kim laøm ñöùt chæ. Xô boâng bay ra laøm keït raêng cöa vaø oå chao, laøm roái chæ vaø maùy khoâng chaïy ñöôïc bình thöôøng. Chæ may töø sôïi toång hôïp nhö PES, PA beàn hôn song daãn nhieät keùm, coù theå gaây ra noùng chaûy xô chæ ôû phía ngoaøi, laøm taéc ngheõn loã kim, gaây ñöùt chæ. Ñeå keát hôïp nhöõng ñaëc tính öu vieät cuûa sôïi boâng vaø sôïi PES, ngöôøi ta ñaõ cheá taïo loaïi chæ coù loõi goàm 2 lôùp: lôùp trong laø PES vaø lôùp ngoaøi laø sôïi boâng. * Ñoä maûnh cuûa chæ: bieåu thò ñoä to nhoû cuûa sôïi ñôn laøm ra chæ. Ñeå xaùc ñònh ñoä maûnh ngöôøi ta duøng chi soá vaø chuaån soá: + Chi soá cuûa sôïi ñôn: - Chi soá meùt: bieåu dieãn chieàu daøi cuûa sôïi treân moät ñôn vò khoái löôïng. Chi soá meùt ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc döôùi ñaây. Theo coâng thöùc naøy, ta thaáy neáu sôïi caøng to thì chi soá caøng nhoû vaø ngöôïc laïi. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 10 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM L (m) Nm = M (g) - Chi soá Anh: Na, vôùi L = 840 yd (yard) vaø ñem caân ñöôïc M(lb) (Pound). Caùc chi soá thöông maïi thöôøng ñöôïc ghi treân oáng sôïi chæ may laø chi soá Na Ta coù coâng thöùc chuyeån ñoåi chi soá nhö sau: Nm = 1,693 Na + Chuaån soá cuûa sôïi ñôn: ngaøy nay trong ñôn vò tieâu chuaån quoác teá, ngöôøi ta bieåu thò ñoä maûnh baèng chuaån soá, vôùi ñôn vò ño laø TEX. TEX ñöôïc tính baèng coâng thöùc: M(g) T = (tex) L(km) Hoaëc 1 T = x 103 N - Nhö vaäy, ta thaáy TEX la nghòch ñaûo cuûa chi soá, noù bieåu thò khoái löôïng cuûa sôïi treân moät ñôn vò chieàu daøi. Chuaån soá caøng nhoû thì sôïi caøng nhoû. - Ñeå bieåu thò khoái löôïng daøi sôïi toång hôïp, ngöôøi ta coøn duøng ñôn vò Denier (D). Denier laø khoái löôïng chieàu daøi cuûa xô, sôïi coùCopyright chieàu daøi © Truong9000m DHvaø khoáiSu pham löôïng Ky 1 gam.thuat Ta TP. coù Ho coâng Chi thöùcMinh qui ñoåi: D = 9 tex = 9000/Nm = 9000/1,693Na - Chæ may ñöôïc xe tuø nhieàu sôïi ñôn (chæ ñoù laø sôïi chæ xe caáp 1) hoaëc nhieàu sôïi xe (chæ ñoù laø sôïi xe caáp 2). - Chæ may (daïng sôïi xe caáp 1) thöôøng ñöôïc kyù hieäu baèng 2 con soá. Ñoù laø chi soá hay chuaån soá cuûa sôïi ñôn vaø soá sôïi ñöôïc gheùp xoaén laïi vôùi nhau. Chi soá thì duøng daáu chia (/), chuaån soá thì duøng daáu nhaân (x).Ta kyù hieäu chæ nhö sau: 60/3, 20/3, 90/9, . Hoaëc 10x2 (tex) * Ñoä maûnh ñoái vôùi sôïi xe (chæ may): cöù moãi laàn chaäp n sôïi cho moät laàn xe vôùi ñoä co sôïi sau khi xe laø u, ta coù coâng thöùc ñeå xaùc ñònh ñoä maûnh nhö sau: - Chuaån soá: T = T.n.100/ (100 - u) - Chi soá : N = N (100 - u) /n.100 II.2.3. Yeâu caàu vaø caùch nhaän bieát: - Tuøy theo yeâu caàu sử dụng maø ngöôøi ta nhuoäm maøu hay ñeå traéng hoaëc gia coâng laøm boùng, laøm meàm chæ. Maøu saéc cuûa chæ hôïp vôùi maøu cuûa vaûi. Ñoä beàn maøu cuûa chæ cao. - Ñoä beàn chæ phaûi phuø hôïp vôùi vaûi, vôùi maùy may veà toác ñoä, söùc caêng cuûa chæ, aùp löïc cuûa chaân vòt. - Höôùng xoaén vaø ñoä saên cuûa chæ phaûi thích hôïp ñeå khoâng laøm guùt chæ hay ñöùt chæ. - Yeâu caàu veà tính chòu nhieät cuûa chæ may phaûi thích hôïp vôùi caùc loaïi maùy may coù toác ñoä cao (5000 v/p). - Ñoä ñeàu cuûa chæ cao, chæ boâng phaûi chaûi kyõ khoâng taïp chaát - Ñoä co cuûa chæ phaûi thaáp, khoâng co khi xöû lyù aåm nhö quaù trình uûi hôi nöôùc sau khi may. - Maët ngoaøi cuûa chæ phaûi ñeïp, boùng. * Caùch nhaän bieát chæ may: ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 11 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Duøng tay tôû xoaén ñeå bieát höôùng xoaén, bieát soá sôïi xe. - Sôø vaø quan saùt beà ngoaøi cuûa chæ may coù theå ñoaùn bieát thaønh phaàn xô cuûa chæ may. Thöôøng thì chæ boâng khoâng boùng, khoâng laùng, sôïi to vaø khoâng ñeàu. Chæ toång hôïp boùng, laùng, mòn hôn vaø coù ñoä beàn cao. - Baèng kinh nghieäm coù theå bieát chæ may ñoù to nhoû coù phuø hôïp vôùi vaûi seõ may. Choïn chæ coù ñoä maûnh töông ñöông vôùi ñoä maûnh cuûa sôïi trong vaûi. II. 3. Giôùi thieäu veà Vaûi loùt: Vaûi loùt laø phuï lieäu ñöôïc sử dụng trong caùc sản phẩm may. Vaûi loùt coù theå laø vaûi deät thoi, vaûi deät kim, vaûi khoâng deät. Vaûi loùt coù nhieäm vuï ñònh hình lôùp ngoaøi cuûa quaàn aùo, baûo veä maët trong cuûa vaûi ngoaøi ñoái vôùi cô theå con ngöôøi, cuøng vôùi vaûi chính taêng theâm khaû naêng giöõ nhieät, laøm ñeïp theâm aùo quaàn. Mouse, xô boâng cuõng ñöôïc duøng ñeå loùt trong aùo khoaùc muøa ñoâng, Vaûi loùt thöôøng sử dụng laø Visco, Poliamid (PA), Polyester (PES). * Tính chaát, yeâu caàu: - Beà maët nhaün, meàm maïi, ñoä duùn lôùn. - Nheï ñeå khoâng laøm taêng ñaùng keå khoái löôïng cuûa quaàn aùo. - Coù ñoä beàn lôùn, ñoä ñònh hình toát (khoâng bò co ruùt) - Coù ñoä beàn maøu saéc toát. - Coù ñoä thoaùng khí toát ñeå khoâng laøm xaáu tính chaát cô lyù cuûa vaûi ngoaøi. - Khoâng baån tröôùc vaûi ngoaøi II.4. Giôùi thieäu veà Keo : trong may coâng nghieäp, ñeå cho sản phẩm ñeïp vaø cöùng, phaúng, ôû moät soá chi Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh tieát, ngöôøi ta coøn söû duïng loùt beân trong moät loaïi phuï lieäu goïi laø Keo . Keo ngaøy caøng ñöôïc öùng duïng roäng raõi trong coâng ngheä may vì noù coù taùc duïng ruùt ngaén thôøi gian sản xuất vaø naâng cao naêng suaát lao ñoäng. - Phaân loaïi Keo: coù 2 loaïi laø mex vaø döïng. Mex laø loaïi keo coù phuû lôùp chaát nhieät deûo treân 1 lôùp vaûi ñeá. Döïng laø loaïi keo khoâng phuû chaát nhieät deûo. Caû 2 ñeàu coù caùc coâng duïng sau: + Taêng ñoä cöùng cuûa sản phẩm + Ñònh hình daùng cuûa sản phẩm (taïo ñoä mo, ñoä phaúng) + Taêng ñoä beàn cuûa sản phẩm + Taêng tính thaåm myõ cuûa sản phẩm + Thuaän lôïi cho quaù trình laép raùp (taïo lieân keát) - Caáu truùc cuûa mex: goàm vaûi ñeá vaø chaát nhieät deûo + Vaûi ñeá: coù theå laøm töø vaûi deät thoi, vaûi deät kim hay vaûi khoâng deät. + Caùc chaát nhieät deûo: coù theå laøm töø Polyetylen, Polyamid, Polyvinyl Chlorid hay Polyvinyl acetat - Caùc thoâng soá cuûa quaù trình eùp daùn: nhieät ñoä, aùp suaát, thôøi gian vaø hôi nöôùc. Moãi thoâng soá ñeàu coù taùc duïng khaùc nhau ñeán quaù trình gia coâng uûi eùp. Caàn naém roõ taùc duïng cuûa moãi thoâng soá ñeå coù theå ñieàu chænh chaát löôïng eùp daùn cho ñaït yeâu caàu II.5. Giôùi thieäu veà phuï lieâu caøi: II.5.1.Daây keùo: coù loaïi raêng baèng nhöïa, baèng ñoàng, kim loaïi, Ngoaøi daây keùo bình thöôøng coøn coù daây keùo thaùo rôøi ñeå may aùo jacket, daây keùo daáu, Daây keùo coù nhieàu maøu saéc, ta choïn cuøng maøu vôùi nguyeân lieäu chính. Cuõng coù loaïi daây keùo ñoàng khoâng cuøng maøu vôùi nguyeân lieäu chính nhö quaàn aùo ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 12 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM jean. Ñoä beàn cuûa daây keùo nhöïa cao, khoâng bò ræ seùt nhö daây keùo kim loaïi, ñoä beàn maøu saéc cao, tính chòu nhieät toát. II.5.2. Nuùt: ñöôïc laøm baèng nhöïa, nylon, söøng, kim loaïi, vaûi, goã, - Nuùt coù nhieàu hình daïng, kích thöôùc nhö nuùt 2 loã, nuùt 4 loã, nuùt coù chaân, nuùt boïc vaûi, nuùt nhieàu thaønh phaàn, - Yeâu caàu: nuùt coù maøu saéc hôïp vôùi maøu vaûi. Nuùt coù ñoä beàn cô hoïc, ñoä beàn chòu nhieät, ñoä beàn maøu cao. Nuùt kim loaïi phaûi khoâng bò ræ seùt. Caùc caïnh cuûa nuùt khoâng ñöôïc saéc beùn. II.5.3. Moùc: Laø moät loaïi phuï lieäu duøng ñeå gaén vaøo löng quaàn, coå aùo, aùo loùt. Coù hình daïng lôùn nhoû khaùc nhau. Moùc thöôøng laøm baèng kim loaïi. Trong may coâng nghieäp, moùc ñöôïc gaén vaøo sản phẩm may baèng maùy hay baèng tay. II.6. Giôùi thieäu caùc loaïi nhaõn: Coù nhieàu loaïi nhaõn ñöôïc sử dụng trong ngaønh may nhö: nhaõn côõ voùc, nhaõn baûo quaûn sử dụng, nhaõn trang trí. Moãi loaïi nhaõn laïi coù coâng duïng khaùc nhau trong quaù trình söû duïng. Tuy nhieân, nhìn chung, chuùng hoã trôï vôùi nhau ñeå höôùng daãn ngöôøi tieâu duøng söû duïng ñuùng sản phẩm vaø laøm taêng tính thaåm myõ cuûa sản phẩm. Caùc loaïi nhaõn naøy ñöôïc gaén vaøo sản phẩm baèng caùch may. II.7. Giôùi thieäu veà phuï lieäu bao goùi: Goàm raát nhieàu phuï lieäu khaùc nhau nhö kim ghim, keïp nhöïa, bao nylon, thuøng carton, vaø nhieàu hay ít tuøy theo loaïi sản phẩm. Chuùng coù taùc duïng ñònh hình, baûo quaûn vaø taêng tính thaåm myõ cho sản phẩm. Chaát löôïng phuï lieäu bao goùi phaûi toát ñeå khoâng aûnh höôûng xaáu tôùi chaát löôïng cuûa sản phẩm. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh II. 8. Giôùi thieäu veà thun: Duøng ñeå taïo ñoä co giaõn, ñoä duùn caàn thieát cho sản phẩm. Daây thun thöôøng ñuôïc may trong löng quaàn, lao aùo, ngang eo, lai tay, Thun coù nhieàu loaïi khaùc nhau tuøy theo yeâu caàu cuûa ngöôøi sử dụng. Ngöôøi ta thöôøng deät thun theo khoå coù saün vaø chieàu daøi voâ taän hay chieàu daøi ñònh tröôùc (bo thun). Chaát löôïng thun phuï thuoäc vaøo chaát löôïng cuûa sôïi cao su beân trong coù ñoä co giaõn cao vaø ñoä beàn cô hoïc cao hay khoâng. II.9. Caùc phuï lieäu khaùc: nuùt chaän , maét caùo , daây luoàn, ruyban, ñaêng ten, III. TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA VIEÄC CHUAÅN BÒ NGUYEÂN PHUÏ LIEÄU TRONG NGAØNH MAY: Trong moät doanh nghieäp may, vieäc chuaån bò nguyeân phuï lieäu laø moät coâng taùc heát söùc quan troïng tröôùc khi saûn xuaát moät maõ haøng. Nguyeân phuï lieäu khoâng chæ ñöôïc xem laø nhöõng loaïi vaät tö caàn thieát trong quaù trình saûn xuaát maø coøn ñöôïc coi laø taøi saûn lôùn cuûa doanh nghieäp. Vì vaäy, vieäc kieåm tra nhaèm oån ñònh chaát löôïng nguyeân phuï lieäu tröôùc khi saûn xuaát seõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû saûn xuaát ôû caùc maët sau: - Xöû lyù vaø söû duïng nguyeân phuï lieäu hôïp lyù. - Haïch toaùn ñöôïc nguyeân phuï lieäu chính xaùc - Tieát kieäm ñöôïc moät löôïng lôùn nguyeân phuï lieäu dö thöøa trong saûn xuaát. - Haï giaù thaønh saûn phaåm - Baûo ñaûm ñöôïc chaát löôïng nguyeân phuï lieäu theo ñuùng yeâu caàu cuûa saûn xuaát ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 13 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Naâng cao uy tín vaø lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. IV. TOÅ CHÖÙC, QUAÛN LYÙ NGUYEÂN PHUÏ LIEÄU IV.1. Sô ñoà toå chöùc kho nguyeân phuï lieäu: Taát caû nguyeân phuï lieäu nhaäp veà coâng ty ñeàu phaûi ñöôïc cho vaøo kho taïm chöùa. Sau ñoù, ngöôøi ta tieán haønh ño ñeám ñeå phaân loaïi nguyeân phuï lieäu, goùp phaàn xöû lyù vaø söû duïng moät caùch hôïp lyù, tieát kieäm nguyeân phuï lieäu vaø haï giaù thaønh saûn phaåm. Trong tình hình hieän nay, chaát löôïng vaûi chöa cao vaø khoâng oån ñònh, cho neân khaâu choïn vaûi vaãn ñang chieám moät vò trí raát quan troïng trong quaù trình saûn xuaát. Trong xí nghieäp may thöôøng toàn taïi 2 kho chöùa nguyeân phuï lieäu: + Kho taïm chöùa: chöùa nguyeân phuï lieäu nhaäp vaøo chöa qua ño ñeám + Kho chính thöùc: goàm nguyeân phuï lieäu ñaõ ñöôïc ño ñeám, kieåm tra phaân loaïi soá löôïng, chaát löôïng chính xaùc, hôïp qui caùch, coù theå ñöa vaøo saûn xuaát ñöôïc. * Döôùi ñaây laø sô ñoà toå chöùc cuûa kho nguyeân phuï lieäu: Haøng hôïp Kho chính qui caùch thöùc Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Haøng nhaäp Phaù kieän Kieåm tra soá Phaân loaïi löôïng, chaát (kho taïm löôïng chöùa ) Haøng Chôø xöû lyù khoâng hôïp qui caùch IV.2. Saép xeáp kho nguyeân phuï lieäu: Ñeå goùp phaàn quaûn lyù nguyeân phuï lieäu trong kho ñöôïc an toaøn vaø hôïp lyù, ngöôøi ta phaûi bieát caùch saép xeáp kho sao cho thaät goïn gaøng, khoa hoïc vaø ñaûm baûo caáp phaùt thaät chính xaùc. Khi xeáp haøng trong kho, caàn löu yù xeáp sao cho coù theå deã daøng laáy ñöôïc töøng thöù khi caàn vaø phaûi quay vò trí cuûa mieáng giaáy ghi thoâng tin veà moãi loaïi nguyeân phuï lieäu (daùn treân töøng loaïi haøng) ra ngoaøi ñeå coù theå nhaän bieát khi laáy haøng. Coù 2 caùch xeáp kho nhö sau: IV.2.1. Kieåu 1: saép xeáp kho theo chuûng loaïi nguyeân phuï lieäu: Trong kieåu naøy, kho ñöôïc trang bò nhöõng keä lôùn coù nhieàu taàng baèng saét cao gaàn tôùi noùc nhaø. Nguyeân phuï lieäu seõ ñöôïc xeáp goïn gaøng vaøo caùc khu vöïc rieâng bieät. Thoâng thöôøng, giöûa khu vöïc ñeå ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 14 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM nguyeân lieäu vaø phuï lieäu seõ coù loái ñi ñeå tieän vieäc laáy haøng. Chieàu roäng cuûa loái ñi phaûi baèng khoå vaûi lôùn nhaát coäng theâm 0,5 m. Öu ñieåm: + Kho saïch seõ, goïn gaøng + Dieän tích kho nhoû do taän duïng ñöôïc chieàu cao Nhöôïc: + Deã nhaàm laãn khi caáp phaùt neáu nguyeân phuï lieäu cuûa 2 maõ haøng khaùc nhau laïi gaàn gioáng nhau vaø ñöôïc ñaët gaàn nhau. + Toán nhieàu thôøi gian saép xeáp ñeå kho luùc naøo cuõng goïn gaøng. + Khoù kieåm tra ñöôïc löôïng haøng toàn. + Ñoøi hoûi ñaàu tö nhieàu hôn do coù theâ caàn trang bò theâm xe naâng ñeå laáy hoaëc xeáp vaät lieäu naëng naèm ôû treân cao. IV.2.2. Kieåu 2 : saép xeáp kho theo chuûng loaïi maõ haøng: Kieåu xeáp kho naøy raát ñôn giaûn: chia dieän tích kho thaønh nhieàu phaàn, moãi phaàn coù keâ caùc taám pallet duøng ñeå chöùa nguyeân phuï lieäu cho moät maõ haøng. Giöõa caùc phaàn caàn coù loái ñi ñeå laáy haøng. Beân caïnh ñoù, ôû moãi khu vöïc, caàn caém theâm baûng moác ghi teân maõ haøng ñeå deã nhaän thaáy khi caáp phaùt. Öu: + Caáp phaùt chínhCopyright xaùc, khoâng © Truong nhaàm DH laãn Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh + Deã kieåm tra haøng toàn kho + Toán ít thôøi gian xeáp kho + Ñôn giaûn, reû tieàn, khoâng ñoøi hoûi ñaàu tö thieát bò. Nhöôïc: + Dieän tích kho phaûi lôùn + Troâng kho khoâng goïn gaøng Tuøy theo ñieàu kieän cuûa töøng doanh nghieäp maø ngöôøi ta coù theå choïn kieåu xeáp kho sao cho phuø hôïp nhaát nhöng phaûi söû duïng theâm nhöõng bieän phaùp haïn cheá nhöôïc ñieåm ñeå phaùt huy heát taùc duïng cuûa coâng taùc quaûn lyù kho Vôùi kieåu 1, ngöôøi ta thöôøng laøm nhöõng taám baûng phaân khu vöïc ñeå töøng maõ haøng vaø daùn leân ngaên keä. Beân caïnh ñoù, ngöôøi ta coøn duøng giaáy maøu khaùc nhau daùn leân töøng nguyeân phuï lieäu khaùc nhau ñeå traùnh nhaàm laãn khi caáp phaùt vaø deã daøng kieåm tra löôïng haøng toàn kho. Vôùi kieåu 2, ñeå troâng kho ñôõ böøa boän, ngöôøi ta thöôøng ñoùng caùc vaùch ngaên baèng vaùn eùp coù chaân ñaåy ñeå che caùc khu vöïc chöùa nguyeân phuï lieäu cho caùc maõ haøng. Khi caáp phaùt, ngöôøi ta ñaåy caùc vaùch ngaên sang moät beân ñeå caáp phaùt. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 15 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM V. CAÙC NGUYEÂN TAÉC KIEÅM TRA, ÑO ÑEÁM NGUYEÂN PHUÏ LIEÄU: V.1. Taát caû caùc haøng nhaäp kho, xuaát kho phaûi coù phieáu giao nhaän ghi roõ soá löôïng, phaûi ghi soå vaø kyù nhaän roõ raøng ñeå tieän vieäc kieåm tra sau naøy. V.2. Taát caû caùc nguyeân phuï lieäu phaûi ñöôïc tieán haønh ño ñeám, phaân loaïi maøu saéc, soá löôïng, chaát löôïng, khoå vaûi, tröôùcCopyright khi cho nhaäp © Truong kho DHchính Su thöùc. pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh V.3. Ñoái vôùi caùc loaïi haøng cao caáp nhö næ, daï, nhung, baêng loâng, phaûi duøng nhöõng daây meàm ñeå boù buoäc, khoâng ñöôïc duøng nhöõng daây cöùng nhö daây ñay, thöøng, gai, Trong khi xeáp khoâng ñöôïc aán maïnh tay, gaây xoâ leäch; khi vaän chuyeån phaûi nheï nhaøng, khoâng ñöôïc nhaác maïnh, khoâng ñöôïc daãm ñaïp leân nguyeân lieäu. V.4. Ñoái vôùi moät soá maët haøng coù ñoä co giaõn lôùn, chæ ñöôïc xeáp cao 1m. Caàn phaûi phaù kieän tröôùc 3 ngaøy vaø xoå vaûi cho oån ñònh ñoä co ít nhaát 1 ngaøy tröôùc khi ñöa vaøo saûn xuaát. V.5. Khi ño ñeám xong, phaûi ghi ñaày ñuû kyù hieäu, soá löôïng, khoå vaûi, chaát löôïng cuûa caây vaûi vaøo moät mieáng giaáy nhoû ñính vaøo ñaàu caây vaûi theo qui ñònh. Sau ñoù, chòu traùch nhieäm baùo cho phoøng kyõ thuaät hoaëc phoøng keá hoaïch tröôùc 3 ngaøy ñeå tieän caân ñoái cho khaâu thieát keá vaø giaùc sô ñoà. Ñoàng thôøi, phaûi chuaån bò ñaày ñuû soá löôïng vaûi cho phaân xöôûng caét ít nhaát tröôùc 1 ngaøy ñeå nôi ñaây coù theå chuû ñoäng saûn xuaát. V.6. Khi caáp phaùt nguyeân phuï lieäu cho phaân xöôûng caét, phaûi thöïc hieän phaân loaïi theo töøng baøn caét vaø theo phieáu haïch toaùn soá lieäu giaùc sô ñoà cuûa phoøng kyõ thuaät nhaèm söû duïng nguyeân phuï lieäu hôïp lyù, traùnh phaùt sinh ñaàu taám. V.7. Ñoái vôùi vaûi ñaàu taám, caàn phaûi ñöôïc kieåm tra, phaân chia theo töøng loaïi khoå, chieàu daøi, maøu saéc, Sau ñoù, laøm baûng thoáng keâ, göûi phoøng kyõ thuaät vaø coù keá hoaïch nhaän laïi soá vaûi naøy veà kho ñeå coù theå quaûn lyù vaø leân keá hoaïch taän duïng vaøo vieäc taùi saûn xuaát. V.8. Ñoái vôùi caùc loaïi haøng caàn phaûi ñoåi nhö sai maøu, loãi sôïi, leïm huït ñeàu phaûi coù bieân baûn ghi roõ nguyeân nhaân sai hoûng vaø soá löôïng cuï theå ñoái vôùi moãi loaïi, laøm cô sôû laøm vieäc laïi vôùi khaùch haøng. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 16 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM V.9. Taát caû caùc phuï lieäu phaùt sinh do quaù trình phaù kieän nhö bao bì, daây ñai, giaáy goùi, hoøm goã, , ñeàu phaûi xeáp goïn gaøng, thoáng keâ vaøo soå saùch ñeå coù theå söû duïng laïi khi caàn. V.10. Taát caû caùc loaïi nguyeân phuï lieäu ñeàu phaûi coù soå giao nhaän haøng cuûa kho. Soå naøy phaûi ghi roõ raøng chính xaùc, ñaày ñuû, khoâng ñöôïc taåy xoùa vaø phaûi löu tröõ ñeå tieän vieäc kieåm tra theo doõi sau naøy. V.11. Taát caû nguyeân phuï lieäu trong kho caàn phaûi ñöôïc saép xeáp ngaên naép, goïn gaøng, ñeà phoøng moái moït, chuoät boï, vaø phaûi coù ñaày ñuû caùc bieän phaùp phoøng chaùy chöõa chaùy vaø phoøng gian baûo maät. V.12. Caùc nhaân vieân coi kho phaûi laøm toát taát caû caùc yeâu caàu, noäi qui maø coâng ty ñaõ ñeà ra vaø chòu söï phuùc tra cuûa ban thanh tra khi caàn VI. COÂNG ÑOAÏN CHUAÅN BÒ NGUYEÂN LIEÄU : VI.1. Phaù kieän: * Kieän haøng: laø moät ñôn vò bao goùi haøng hoùa. Trong moät kieän, ta coù theå khoâng xaùc ñònh tröôùc ñöôïc soá löôïng haøng trong ñoù, nhöng coù theå chaéc chaén ñöôïc raèng trong moät kieän haøng chæ coù moät chuûng loaïi haøng hoùa maø thoâi. Ñeå oån ñònh ñoä co giaõn cô lyù cuûa nguyeân lieäu, ñaûm baûo vieäc ño ñeám ñöôïc chính xaùc, taát caû caùc loaïi nguyeân lieäu ñeàu phaûi ñöôïc dôõ kieän tröôùc 3 ngaøy vôùi soá löôïng döï tröõ 2-3 ngaøy. Coù 2 phöông phaùp ñeå phaù kieän: Ñoái vôùi nhöõng kieän haøng baèng thuøng goã coù ñai neïp baèng saét hoaëc nylon: quan saùt thoâng tin ôû ngoaøi thuøng ñeåCopyright xaùc ñònh naép© Truong thuøng DH vaø Sudi phamchuyeån Ky kieän thuat haøng TP. sao Ho choChi naépMinh thuøng ôû treân. Duøng keàm caét ñai neïp ôû vaø môû naép thuøng theo ñuùng qui ñònh, traùnh xeo caïy böøa baõi, gaây thuûng raùch nguyeân lieäu, hö hoûng thuøng. Kieåm tra sô boä soá löôïng, maøu saéc, kyù hieäu haøng hoùa trong kieän vaø thoâng tin ghi ngoaøi kieän xem coù khôùp nhau töông ñoái hay khoâng tröôùc khi laáy haøng ra khoûi kieän. Khi laáy haøng, caàn laáy laàn löôït theo trình töï vaø xeáp haøng theo ñuùng qui ñònh. Ñoái vôùi nhöõng kieän haøng hình truï baèng vaûi, bao cöôùc hay bao nylon: döïng kieän haøng ñöùng leân, môû moái daây khaâu mieäng bao. Sau ñoù, kieåm tra so saùnh löôïng haøng trong bao vaø thoâng tin ghi ngoaøi bao roài laáy haøng ra nhö qui ñònh. Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc duøng dao hay keùo raïch bao gaây hö hoûng bao hoaëc raùch nguyeân lieäu. Trong khi phaù kieän, neáu phaùt hieän thaáy khoâng ñuùng chuûng loaïi nguyeân lieäu hoaëc khoâng ñuùng soá löôïng ghi treân phieáu (hoaëc vôùi thoâng tin ghi beân ngoaøi kieän haøng), phaûi kòp thôøi baùo caùo ñeå coù bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi ñoái vôùi töøng kieän haøng, Taát caû bao bì sau khi ñaõ dôõ boû caùc nguyeân phuï lieäu caàn ñöôïc taäp trung, phaân loaïi, baùo caùo cho phoøng keá hoaïch ñeå coù phöông thöùc taän duïng sao cho hôïp lyù. VI.2. Kieåm tra veà soá löôïng: Ñoái vôùi vaûi xeáp taäp: duøng thöôùc ño chieàu daøi cuûa moät laù vaûi, sau ñoù ñeám soá lôùp treân caây vaûi, roài nhaân soá lôùp naøy vôùi chieàu daøi cuûa moät laù vaûi (coäng theâm laù leû-neáu coù), ñeå coù toång chieàu daøi toaøn boä caây vaûi. Kieåm tra xem soá löôïng naøy coù khôùp vôùi phieáu ghi ôû ñaàu caây vaûi hay khoâng. Ñoái vôùi vaûi cuoän troøn: caàn duøng maùy kieåm tra ñoä daøi. Trong ñieàu kieän ta chöa coù phöông tieän ñaày ñuû, taïm thôøi döïa vaøo soá löôïng ghi treân phieáu ôû ñaàu caây vaûi laø chính, trong ñoù coù nhaän xeùt, phaân ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 17 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM tích theo caûm tính, neáu thaáy coù hieän töôïng nghi vaán thì phaûi xoå caây vaûi ra, ño laïi toaøn boä. Cuõng coù theå duøng moät trong 2 caùch sau: + Duøng thöôùc ño baùn kính cuûa caây vaûi ñeå xaùc ñònh chieàu daøi caây vaûi (moät caùch töông ñoái). Phöông phaùp naøy khoâng chính xaùc, ñoøi hoûi ngöôøi thuû kho phaûi coù nhieàu kinh nghieäm, ñaõ coù quaù trình kieåm tra vaûi baèng caùch ño nhieàu laàn cuøng chuûng loaïi vaûi vôùi nhieàu caây vaûi coù chieàu daøi khaùc nhau ñeå ruùt ra baùn kính caây vaûi bình quaân. + Duøng troïng löôïng ñeå xaùc ñònh chieàu daøi (caân vaûi): ñeå söû duïng phöông phaùp naøy, caây vaûi caàn coù troïng löôïng rieâng sai bieät khoâng ñaùng keå vaø chieác caân phaûi coù ñoä chính xaùc cao. Ta tieán haønh caân 1m vaûi, sau ñoù caân khoái löôïng cuûa caû caây ñeå tính ra toång soá m vaûi cuûa toaøn boä caây vaûi. VI.3. Kieåm tra veà khoå vaûi: - Khoå vaûi: laø khoaûng caùch nhoû nhaát maø ta coù theå ño ñöôïc giöõa 2 ñieåm naèm treân 2 bieân vaûi. Tuy nhieân, trong quaù trình saûn xuaát vaûi, duø sôïi vaûi ñaõ ñöôïc oån ñònh nhieät ñeå beàn hình daïng, nghóa laø giaûm ñoä co xuoáng toái thieåu, theá nhöng, khi deät treân maùy, sôïi vaãn bò caêng ra ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau (phuï thuoäc vaøo kieåu deät), neân vaûi thaønh phaåm vaãn bò co giaõn khoâng ñeàu nhau. Vì theá, bieân vaûi thöôøng khoâng song song vôùi nhau maø coù daïng gôïn soùng. - Trong saûn xuaát may coâng nghieäp, vieäc xaùc ñònh chính xaùc khoå vaûi seõ laø moät yeáu toá raát quan troïng giuùp nhaø saûn xuaát söû duïng hieäu quaû nguyeân phuï lieäu vaø tieát kieäm nguyeân phuï lieäu cao. Do ñoù, ngöôøi ta thöôøng choïn phöông phaùp ño khoå nhieàu laàn roài laáy trò soá trung bình. - Ñeå tieán haønh ño, ta söû duïng thöôùc caây ñeå traùnh söï co giaõn. Thöôùc phaûi ñaûm baûo 3 ñieàu kieän sau: Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh + Coù ñoä chính xaùc cao, chöõ soá roõ raøng. + Thöôùc phaûi trôn laùng ñeå ñaûm baûo chaát löôïng beà maët cuûa vaûi trong quaù trình ño. + Chieàu daøi cuûa thöôùc ño phaûi lôùn hôn chieàu daøi cuûa khoå vaûi ñònh ño thì khi ño môùi ñaûm baûo ñoä chính xaùc - Caùch ño khoå vaûi: ñaët vaûi leân baøn phaúng, duøng thöôùc ñaët vuoâng goùc vôùi chieàu daøi caây vaûi, cöù 5m ño moät laàn. Tuøy theo töøng loaïi meùp vaûi coù bieân trôn, xuø hay loã kim, phaûi baùo caùo cuï theå veà kích thöôùc bieân cho phoøng kyõ thuaät ñeå coù keá hoaïch tröø hao khi giaùc sô ñoà. + Ñoái vôùi vaûi in boâng: phaàn vaûi ñöôïc in boâng, in maøu laø khoå thöïc teá. + Ñoái vôùi vaûi trôn: phaàn khoå vaûi thöïc teá giôùi haïn trong 2 bieân coù loã kim hoaëc keo + Ñoái vôùi vaûi löôùi hoaëc ren: khoå vaûi söû duïng ñöôïc laø nhöõng phaàn ren vaø löôùi chính (tröø bieân deät khoâng gioáng ren vaø löôùi). + Ñoái vôùi caùc loaïi vaûi in soïc, deät soïc, in boâng theo chu kyø thì caàn baùo caùo theâm soá lieäu veà chu kyø ngang, doïc ñeå tieän vieäc giaùc sô ñoà sau naøy. - Neáu khoâng coù thôøi gian, sau khi kieåm tra baèng maét thöôøng thaáy khoâng coù khaùc bieät ñaùng keå veà kích thöôùc cuûa khoå vaûi, cuõng coù theå laáy soá ño nhö sau: + Vôùi vaûi xeáp taäp: ño laàn 1 ôû ñaàu caây, laàn 2 ôû giöõa caây, laàn 3 ôû cuoái caây. + Vôùi vaûi cuoän troøn: ño laàn 1 ôû ñaàu caây, laàn 2 luøi vaøo 3m, laàn 3 luøi vaøo 5m ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 18 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Trong quaù trình ño, neáu thaáy khoå vaûi nhoû hôn ôû phieáu ghi quaù nhieàu, phaûi baùo cho phoøng kyõ thuaät ñeå coù höôùng giaûi quyeát ngay trong ngaøy, traùnh ñeå qua ngaøy hoâm sau. VI.4. Kieåm tra veà chaát löôïng vaûi: VI.4.1. Phaân loaïi vaûi: +Vaûi loaïi 1: bình quaân 2-3m/ loãi + Vaûi loaïi 2: bình quaân töø 1-2m/loãi + Vaûi loaïi 3: döôùi 1m/loãi. VI.4.2. Caùc daïng loãi: Loãi do quaù trình deät: + Sôïi ngang khoâng saên, khoâng ñeàu maøu. + Khoå vaûi khoâng ñeàu hay bò raùch + Taïp chaát baån trong sôïi + Thöa ñöôøng sôïi doïc treân toaøn boä taám vaûi + Caùc moái guùt chæ, veát baån hay loã thuûng. + Nhaûy sôïi, daït sôïi, chaäp sôïi, maát sôïi, Loãi do quaù trình nhuoäm: + Leäch hoa, sai maøu hay leäch maøu treân toaøn boä caây vaûi. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh + Nhöõng ñöôøng nhuoäm song song quaù to. + Leäch truïc hoa, khoâng ñoàng maøu hay quaù nhaït. Loãi trong quaù trình vaän chuyeån, baûo quaûn: + Coù loã thuûng hay raùch vaûi. + Maët vaûi bò baån + Maët vaûi bò co ruùt. + Giaùn, chuoät gaëm nhaám. VI.4.3. Caùc phöông phaùp ñaùnh daáu loãi: Muïc ñích cuûa vieäc ñaùnh daáu loãi: ñeå kòp thôøi phaùt hieän nhöõng chi tieát caàn thay thaân ñoåi maøu sau quaù trình caét. Vôùi moãi loaïi loãi vaûi seõ coù caùch xöû lyù khaùc nhau. Rieâng vôùi nhöõng ñoaïn vaûi coù quaù nhieàu loãi caàn phaûi ñöôïc caét boû ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán thôøi gian saûn xuaát sau naøy. Phöông phaùp ñaùnh daáu loãi: coù theå duøng moät trong caùc caùch sau: + Duøng phaán phaûn maøu ñaùnh daáu tröïc tieáp vaøo choã coù loãi + Duøng decal giaáy phaûn maøu daùn tröïc tieáp vaøo choã coù loãi + Duøng kim khaâu khaâu chæ phaûn maøu tröïc tieáp vaøo loãi vaûi, caét chöøa ñaàu chæ töø 1-2cm ñeå laøm daáu. Tuy nhieân, ôû caùc loaïi vaûi cao caáp, neáu duøng chæ khaâu tröïc tieáp vaøo loãi vaûi, seõ aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa beà maët caùc lôùp vaûi lieân tieáp nhau. Do ñoù, ngöôøi ta thöôøng khaâu ôû ngoaøi meùp bieân ngang vôùi vò trí coù loãi. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 19 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM VI.4.4. Caùc phöông phaùp kieåm tra vaûi: - Ñoái vôùi vaûi cuoän troøn, ta duøng maùy soi vaûi coù ñeøn chieáu saùng töø döôùi leân, cho maùy chaïy chaäm, ñeàu, cuoán vaûi sang truïc khaùc ñeå kieåm tra. Cuõng coù theå duøng giaù thuû coâng coù 2 truïc laên, loàng caây vaûi vaøo 1 truïc vaø cuoán ñeàu vaûi sang truïc thöù 2 ñeå kieåm tra. Maùy soi vaûi - Ñoái vôùi vaûi xeáp taäp: coù theå duøng giaù cao 2m töông töï nhö treân ñeå kieåm tra hoaëc ñeå taäp vaûi leân baøn phaúng, 2 ngöôøi ngoàiCopyright 2 beân laät © töøngTruong laù ñeåDH kieåm Su pham tra. Ky thuat TP. Ho Chi Minh - Ñoái vôùi vaûi loang maøu: khi chieáu saùng töø döôùi leân seõ khoù phaùt hieän ñöôïc, do ñoù phaûi duøng ñeøn chieáu saùng töø treân xuoáng hoaëc duøng aùnh saùng maët trôøi ñeå kieåm tra. Cuõng coù theå ñaët vaûi leân treân baøn coù maøu saãm toái, duøng maét quan saùt hay chaäp töøng ñoaïn 2m laïi ñeå so maøu. - Rieâng ñoái vôùi vaûi ca-roâ bò leäch soïc ngang: chaäp 2 bieân vaûi laïi ñeå kieåm tra khi coù nghi ngôø, neáu thaáy leäch soïc 4% xem nhö khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå ñöa vaøo saûn xuaát ñöôïc nöõa. VII. COÂNG ÑOAÏN CHUAÅN BÒ PHUÏ LIEÄU: VII.1. Phaù kieän: töông töï nhö ñoái vôùi nguyeân lieäu VII.2. Kieåm tra khoå: + Ñoái vôùi caùc phuï lieäu coù khoå vaø chieàu daøi töông töï nguyeân lieäu (mex, goøn, vaûi loùt, vaûi löôùi, vaûi ñeäm, ): caùch kieåm tra töông töï nhö nguyeân lieäu. + Ñoái vôùi phuï lieäu daïng cuoän (thun, ruban, ren, bo thun, daây vieàn trang trí, ): caàn ño chieàu roäng cuûa töøng cuoän ñeå tieän phaân loaïi vaø söû duïng. VII.3. Kieåm tra soá löôïng: + Vôùi caùc phuï lieäu coù khoå vaø chieàu daøi töông töï nguyeân lieäu: caùch kieåm tra töông töï nhö nguyeân lieäu. + Vôùi nhöõng phuï lieäu coù theå ño ñeám deã daøng (daây keùo, ñeäm vai, bo coå, cuoän nhaõn trang trí, cuoän thun, ): ta tieán haønh kieåm nghieäm maãu khoaûng 20%, neáu thaáy caùc hoäp maãu hay cuoän maãu ñuû soá ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 20 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM löôïng, coù nghóa laø caùc hoäp khaùc vaø cuoän khaùc cuõng ñuû soá löôïng. Sau ñoù, nhaân toång soá hoäp hay cuoän ñeå tính ñöôïc soá phuï lieäu nhaäp veà. + Vôùi nhöõng phuï lieäu khoù ñeám do quaù nhoû (nuùt, kim ghim, nuùt chaän, maét caùo, ): thöôøng duøng phöông phaùp caân khoaûng 200g roài ñeám laïi soá löôïng phuï lieäu trong 200 g ñoù ñeå tính ñöôïc soá löôïng phuï lieäu nhaäp veà theo phöông phaùp tính tæ leä thuaän. VII.4. Kieåm tra chaát löôïng: + Vôùi caùc phuï lieäu coù khoå vaø chieàu daøi töông töï nguyeân lieäu: caùch kieåm tra töông töï nhö nguyeân lieäu. + Vôùi caùc phuï lieäu ñôn giaûn, coù theå kieåm tra baèng maét thöôøng (nhaõn trang trí, nuùt, khoanh coå, böôùm coå, ): kieåm nghieäm maãu khoaûng 20%, neáu thaáy ñaït chaát löôïng, coù nghóa laø chaát löôïng cuûa loaïi phuï lieäu naøy ñaït. + Vôùi caùc phuï lieäu phaûi qua quaù trình kieåm tra phöùc taïp (mex, daây keùo, daây thun, ): caàn laøm caùc thöû nghieäm nhö trong quaù trình gia coâng vaø söû duïng, ñoàng thôøi kieåm tra ñoä baùm dính, ñoä beàn keùo, thì môùi coù theå ñaùnh giaù ñöôïc chaát löôïng cuûa chuùng. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 21 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM CHÖÔNG III: TRAÛI – CAÉT VAÛI I. Coâng ñoaïn traûi vaûi: I. 1. Khaùi nieäm: Traûi vaûi laø caùch ñaët choàng leân nhau nhieàu lôùp vaûi töông ñöông nhau veà khoå cuõng nhö chieàu daøi treân baøn caét ñeå sang sô ñoà treân baøn vaûi. Sau ñoù, caét theo sô ñoà ñaõ giaùc nhaèm muïc ñích: khi caét moät chi tieát saûn phaåm, ta ñöôïc cuøng moät luùc soá löôïng chi tieát baèng soá lôùp cuûa baøn vaûi. I.2. Coâng ñoaïn chuaån bò traûi vaûi: - Chuaån bò caùc chi tieát raäp cöùng cho caùc saûn phaåm seõ coù treân sô ñoà ñeå tieän kieåm tra neáu caàn - Tính toaùn qui trình traûi vaûi ñeå soá saûn phaåm coù ñöôïc sau traûi vaø caét vaûi khoâng ñöôïc pheùp thaáp hôn naêng suaát saûn phaåm may ñöôïc trong 1 ngaøy. - Tæ leä côõ voùc trong baøn traûi phaûi phuø hôïp ñôn ñaët haøng. - Kieåm tra sô ñoà giaùc ñaõ coù ñuû soá löôïng chi tieát coù trong 1 boä saûn phaåm hay chöa ñeå traùnh söï khaùc nhau veà maøu saéc giöõa caùc chi tieát. - Caùc cuoän vaûi coù chieàu daøi vaø kích thöôùc khaùc nhau thì caàn coù phöông aùn traûi khaùc nhau ñeå coù theå tieát kieäm vaûi moät caùch toái ña. - Phuï thuoäc vaøo ñaëc tính cuûa vaûi, ñaëc ñieåm cuûa caùc chi tieát, yeâu caàu kyù thuaät ñeå choïn phöông phaùp giaùc maãu vaø phöông phaùp traûi vaûi sao cho taêng ñöôïc naêng suaát traûi vaûi, traùnh bò nhaàm laãn giöõa caùc Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh coâng ñoaïn. - Reøn luyeän kyõ naêng traûi vaûi cho coâng nhaân phaân xöôûng caét ñeå ñaûm baûo trong suoát quaù trình traûi vaûi, lôùp vaûi traûi sau ñaët leân lôùp vaûi traûi tröôùc phaûi khít khoå vaø chieàu daøi, khoâng bò caêng, nhaên hay gaáp neáp. - Tröôùc khi traûi, vaûi caàn phaûi ñöôïc oån ñònh söùc caêng ôû traïng thaùi töï do. Caàn coù keá hoaïch xoå vaûi ñeå oån ñònh ñoä co tröôùc khi tieán haønh caét ít nhaát 1 ngaøy (ñaëc bieät laø vaûi deät kim) - Tính toaùn soá coâng nhaân, thieát bò vaø caùc phöông tieän vaän chuyeån caàn thieát cho phöông phaùp vaø coâng ngheä traûi vaûi ñaõ choïn. - Thieát keá maët baèng phaân xöôûng caét sao cho phuø hôïp vôùi quaù trình giao nhaän nguyeân phuï lieäu – baùn thaønh phaåm töø kho ñeán phaân xöôûng caét, töø phaân xöôûng caét ñeán phaân xöôûng may. - Caàn kieåm tra kyõ veà nguyeân lieäu caàn duøng nhö: teân nguyeân lieäu, maøu saéc, maõ haøng ñuùng theo höôùng daãn cuûa phoøng kyõ thuaät. Ñoàng thôøi, phaûi naém roõ yeâu caàu kyõ thuaät cuûa nguyeân lieäu nhö chieàu hoa vaên, chieàu tuyeát, vaûi coù tính co giaõn cao, ñaëc bieät laø phaûi phaân bieät ñöôïc beà maët, beà traùi cuûa vaûi. - Kieåm tra kyõ ñeå chaéc chaén ñaõ choïn ñuùng sô ñoà caàn traûi- caét theo ñuùng taùc nghieäp baøn caét ñaõ coù. Caàn löu yù: coù theå trong moät loâ haøng coù nhieàu sô ñoà coù chieàu daøi gioáng nhau nhöng soá côõ voùc treân sô ñoà laïi khaùc nhau. - Kieåm tra an toaøn lao ñoäng vaø kyû luaät lao ñoäng. - Chuaån bò giaáy duøng ñeå traûi loùt hoaëc phaân lôùp treân baøn vaûi. - Chieàu daøi baøn vaûi phaûi lôùn hôn ít nhaát 2 cm so vôùi chieàu daøi sô ñoà. - Khoå vaûi phaûi lôùn hôn khoå sô ñoà (khoå sô ñoà = khoå vaûi – bieân) I.3. Nhaän vaø kieåm tra chaát löôïng nguyeân phuï lieäu: ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 22 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM I.3.1. Nhaän nguyeân phuï lieäu: Ñeå coù theå sang kho nguyeân phuï lieäu nhaän nguyeân phuï lieäu, phaân xöôûng caét caàn mang theo moät soá taøi lieäu sau: - Phieáu taùc nghieäp baøn caét: trong phieáu naøy seõ ghi roõ chuaån bò caét cho baøn vaûi naøo, côõ voùc, soá löôïng chi tieát, khoå sô ñoà .ñeå töø ñoù tính ñöôïc khoå vaûi vaø chieàu daøi baøn vaûi caàn coù. Ngoaøi ra, phieáu naøy coøn ghi roõ caùc yeâu caàu veà maõ vaûi, soá baøn vaûi caàn traûi, soá lôùp vaûi caàn traûi cho töøng sô ñoà - Baûng taùc nghieäp maøu ñeå so saùnh ñoái chieáu soá nguyeân phuï lieäu nhaän veà coù phuø hôïp, ñuùng chuûng loaïi vaø ñuùng qui caùch hay khoâng. - Leänh saûn xuaát - Phieáu xuaát vaät tö . I.3.2. .Kieåm tra chaát löôïng nguyeân phuï lieäu: Sau khi nhaän nguyeân phuï lieäu, phaân xöôûng caét caàn tieán haønh kieåm tra kyõ löôïng nguyeân phuï lieäu ñaõ nhaän ñeå chaéc chaén seõ khoâng xaûy ra sai soùt trong quaù trình traûi- caét vaûi sau naøy. Vieäc kieåm tra naøy chuû yeáu do boä phaän thoáng keâ nguyeân phuï lieäu vaø coâng nhaân tröïc tieáp traûi- caét vaûi thöïc hieän. Coâng taùc kieåm tra cuï theå ñöôïc tieán haønh nhö sau: - Caên cöù vaøo phieáu taùc nghieäp maøu, kieåm tra laïi veà maøu saéc, kích thöôùc, chuûng loïai, khoå cuûa nguyeân phuï lieäu ñang coù. - Kieåm tra ñeå chaéc chaén ñoä co cuûa nguyeân phuï lieäu ñaõ baõo hoøa. - Kieåm tra tình traïng bieân vaûi ñeå coù keá hoaïch xöû lyù bieân vaûi cho hôïp lyù: baám bieân, baét bieân, giöõ bieân, canh soïc bieân . Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh - Kieåm tra tình traïng loãi vaûi ñeå coù phöông aùn xöû lyù loãi vaûi phuø hôïp nhaát: caét boû, haï khoå vaûi, thay thaân - Kieåm tra chieàu daøi caùc caây vaûi ñang coù vaø döïa treân phieáu taùc nghieäp baøn caét ñeå tìm ra caùc baát hôïp lyù trong phieáu, nhaèm coù keá hoaïch söû duïng vaûi hôïp lyù, traùnh phaùt sinh ñaàu taám, ñaàu khuùc. - Ñeà xuaát caùc bieän phaùp ngaên chaën caùc phaùt sinh neáu coù trong quaù trình traûi- caét vaûi: loùt giaáy ñeå taêng ma saùt giöõa caùc lôùp vaûi, tính toaùn vò trí noái vaûi phuø hôïp, traûi maët phaûi hay maët traùi cuûa laù vaûi leân treân ñeå traùnh nhaàm laãn trong quaù trình traûi vaûi, I.4. Caùc phöông phaùp vaø coâng ngheä traûi vaûi: I.4.1 .Caùc phöông phaùp traûi vaûi: Tuøy theo tính chaát cuûa caùc loaïi vaûi nhö: vaûi coù 2 maët gioáng nhau, vaûi coù maët phaûi – maët traùi, vaûi moät chieàu, , ta aùp duïng nhöõng phöông phaùp traûi vaûi sau: I.4.1.1 Phöông phaùp traûi zigzac:( traûi vaûi lieân tuïc) Trong caùch traûi vaûi naøy, caùc lôùp vaûi ñöôïc ñaët 2 maët phaûi uùp vaøo nhau, 2 maët traùi uùp vaøo nhau töøng ñoâi moät, khoâng caét ñaàu baøn. Chieàu cuûa moãi lôùp vaûi ngöôïc nhau. Öu ñieåm: kieåu traûi naøy chæ thích hôïp vôùi loaïi vaûi uni, vaûi hoa vaên töï do; taän duïng ñöôïc coâng suaát traûi vaûi, thôøi gian traûi moät baøn vaûi nhanh; deã gaây nhaàm laãn maët vaûi khi ñaùnh soá vaø may. Nhöôïc ñieåm: Khoâng thích hôïp vôùi loaïi vaûi nhung, hoa vaên 1 chieàu; hao phí ñaàu baøn nhieàu. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 23 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM I.4.1.2 . Phöông phaùp traûi vaûi caét ñaàu baøn coù chieàu: (traûi vaûi giaùn ñoïan, traûi vaûi moät chieàu) ÔÛ phöông phaùp naøy, caùc lôùp vaûi ñöôïc ñaët maët phaûi vaø maët traùi uùp vaøo nhau, caùc lôùp vaûi ñi cuøng chieàu. Lôùp vaûi traûi xong seõ ñöôïc caét ñaàu baøn, coâng nhaân ñi veà ñieåm xuaát phaùt. Moät löôït ñi veà cuûa coâng nhaân laø khoâng taûi. Öu ñieåm: kieåu traûi naøy thích hôïp vôùi taát caû caùc loïai vaûi uni, vaûi hoa vaên töï do, ñaëc bieät thích hôïp vôùi caùc loïai vaûi nhung, vaûi coù hoa vaên moät chieàu; giaûm ñöôïc hao phí ñaàu baøn; ít nhaàm laãn maët vaûi khi ñaùnh soá vaø may. Nhöôïc ñieåm: coâng suaát traûi vaûi thaáp , thôøi gian traûi moät baøn vaûi laâu I.4.1.3. PhöôngCopyright phaùp traûi© Truong vaûi caét DH ñaàu Su baøn pham khoâng Ky thuatchieàu :(TP. traûi Ho vaûi Chi 2 Minhchieàu) Laø kieåu traûi vaûi töông töï nhö kieåu zigzac, nhöng moãi lôùp vaûi ñeàu coù caét ñaàu baøn Öu ñieåm vaø nhöôïc ñieåm: keát hôïp öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa 2 phöông phaùp treân. I.4.1.4. Phöông phaùp traûi vaûi thun oáng. Töông töï nhö phöông phaùp traûi vaûi caét ñaàu baøn coù chieàu. Tuy nhieân khoå sô ñoà coù theå ñöôïc ñaët tröôùc vôùi caùc cô sôû deät vaûi ñeå coù theå coù nhieàu kích thöôùc khaùc nhau phuïc vuï cho caùc côõ voùc cuûa saûn phaåm. Kieåu traûi naøy coù lôïi ñieåm laø coù theå söû duïng ñöôïc bieân vaûi nhö ñöôøng xeáp ñoâi giöõa caùc chi tieát. I.4.1.5. Phöông phaùp traûi vaûi canh soïc ngang: aùp duïng ñoái vôùi loaïi soïc aán töôïng vaø chu kyø soïc lôùn. Vôùi phöông phaùp naøy, caàn laøm daáu treân baøn caét ñeå canh soïc chính xaùc vaø deã daøng hôn. Caùch traûi vaãn laø phöông phaùp caét ñaàu baøn coù chieàu. Tuy nhieân, soá chi tieát coù treân sô ñoà chæ coù moät nöûa soá löôïng chi tieát cuûa moät saûn phaåm. I.4.1.6. Phöông phaùp traûi vaûi cho sô ñoà keùp: söû duïng khi sô ñoà ngaén vaø baøn traûi vaûi daøi ñeå tieát kieäm tieâu hao ñaàu baøn vaûi. I.4.1.7. Phöông phaùp traûi vaûi cho sô ñoà chaäp: duøng vaûi ñaàu khuùc giaùc so ñoà vaø caét töøng phaàn khaùc nhau cuûa moät saûn phaåm. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 24 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM I.4.2. Thieát bò vaø duïng cuï traûi vaûi : - Thöôùc daøi baèng goã, trôn laùng ñeå gaït phaúng lôùp vaûi. - Dao keùo: caét ñaàu lôùp vaûi. - Kim guùt, caùc vaät naëng ñeå chaën caùc laù vaûi. - Baøn traûi: roäng daøi tuøy thuoäc vaøo sô ñoà saûn phaåm vaø ñieàu kieän cuûa doanh nghieäp. Thöôøng baøn coù chieàu roäng 1-1,6m; ñöôïc gheùp töø nhieàu baøn ngaén laïi ñeå coù chieàu daøi töø 6-12m - Giaù ñôõ truïc vaûi daïng cuoän troøn. - Maùy traûi vaûi töï ñoäng. - Xe ñaåy baèng tay tröôït doïc 2 beân baøn vaûi, treân ñoù coù mang caây vaûi cuoän troøn ñaët treân daøn ngang. Maùy caét ñaàu baøn Maùy traûi vaûi Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh I.4.3. Coâng ngheä traûi vaûi: I.4.3.1. Laáy chieàu daøi baøn vaûi: - Chieàu daøi baøn vaûi laø chieàu daøi ñuùng theo sô ñoà coäng theâm hao phí 2 ñaàu baøn. - Traûi sô ñoà leân giöõa taâm cuûa maët baøn, vuoát sô ñoà cho phaúng beà maët, meùp sô ñoà song song vôùi meùp baøn caét, duøng vieát chì hoaëc vieát loâng laáy daáu chính xaùc chieàu daøi leân maët baøn. - Löu yù: caùc daáu hai beân ñaàu baøn phaûi ñaûm baûo vuoâng goùc vôùi caïnh baøn caét (neáu sô ñoà khoâng vuoâng goùc thì phaûi baùo cho phoøng kyõ thuaät xöû lyù laïi sô ñoà). - Laáy daáu chieàu daøi baøn vaûi xong, cuoän sô ñoà laïi vaø traûi moät lôùp giaáy loùt beân döôùi baøn vaûi ñeå taïo thuaän lôïi cho quaù trình caét baùn thaønh phaåm sau naøy. I.4.3.2. Traûi vaûi: - Caét boû phaàn ñaàu xaáu ôû ñaàu caây vaûi thaúng theo canh sôïi ngang, ñaûm baûo ñoä vuoâng caïnh thaúng sôïi ôû ñaàu caây. - Hai ngöôøi ñöùng ôû hai beân cuûa baøn vaûi, tay naém meùp bieân vaø cuøng luùc daãn vaûi sang phía ñaàu baøn vaûi beân kia, ñaët chính xaùc daáu gaïch ñaàu baøn, duøng vaät naëng chaën giöõ ñaàu caây vaûi. Trong luùc quay trôû laïi, ñoàng thôøi vôùi vieäc baét bieân hai bieân cho thaúng meùp, duøng que gaït gaït phaúng toaøn boä maët vaûi. Khi söû duïng caây gaït, ñaët thöôùc naèm ngang vaø gaït theo chieàu doïc vaûi. Khoâng ñöôïc duøng ñaàu caây gaït ñeå ñaåy maët vaûi, seõ laøm bieán daïng canh sôïi vaûi. - Khi trôû veà ñeán ñaàu baøn, duøng keùo hoaëc dao caét chính xaùc ñaàu baøn theo gôø caét. Sau ñoù, naém ñaàu caây vaûi daãn tieáp lôùp thöù hai, thao taùc laäp laïi ñuùng nhö lôùp thöù nhaát. Cöù theá laëp ñi laëp laïi tieáp tuïc cho caùc lôùp tieáp theo. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 25 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Trong quaù trình baét bieân vaø laøm phaúng maët vaûi, ñoàng thôøi vôùi vieäc kieåm tra chaát löôïng nguyeân lieäu, neáu phaùt hieän vaûi bò loãi thì duøng giaáy phuû leân vò trí coù loãi ñeå deã thay thaân sau naøy. Neáu vaûi coù loãi naëng, thì xöû lyù caét boû ñoaïn ñoù hoaëc baùo vôùi laõnh ñaïo xí nghieäp ñeå coù höôùng giaûi quyeát cuï theå. - Khi baøn vaûi ñaõ traûi ñöôïc naêm lôùp, phaûi traûi sô ñoà leân baøn vaûi ñeå kieåm tra laïi chieàu daøi, khoå vaûi xem coù vaán ñeà gì khoâng. Neáu ñaït yeâu caàu thì traûi tieáp möôøi lôùp nöõa vaø phuû sô ñoà leân kieåm tra laïi laàn cuoái. Sau ñoù, traûi tieáp tuïc cho ñeán heát baøn vaûi. Khi baøn vaûi traûi xong, kieåm tra laïi soá lôùp ñuùng theo taùc nghieäp. I.5. Yeâu caàu kyõ thuaät cuûa moät baøn vaûi: Moät baøn vaûi traûi xong phaûi ñaït caùc yeâu caàu kyõ thuaät sau: - Chieàu daøi baøn vaûi phaûi chính xaùc theo chieàu daøisô ñoà vaø coäng hao phí 2 ñaàu baøn. Khoå vaûi phuø hôïp vôùi khoå sô ñoà (khoå vaûi lôùn hôn khoå sô ñoà ñeå baûo ñaûm an toaøn khi caét). - Baøn vaûi phaûi ñöùng thaønh, thaúng caïnh moät beân meùp bieân, hai ñaàu baøn caét oån ñònh vaø vuoâng goùc. - Toaøn boä laù vaûi phaûi ngay canh thaúng sôïi, ñuùng maët vaûi qui ñònh vaø phaûi thaúng toaøn boä. - Baøn vaûi khoâng ñöôïc nghieâng veä ñeâ, nghieâng lôïi chaäu hoaëc guø tang troáng (meùp baøn vaûi khoâng ñöôïc nghieâng sang traùi hoaëc phaûi; beân trong maët baøn vaûi, caùc lôùp vaûi khoâng ñöôïc nhaáp nhoâ, gôïn soùng). II. Coâng ñoaïn sang maãu: Coù nhieàu caùch sang laïi sô ñoà leân baøn vaûi, nhöng coù 3 phöông phaùp ñöôïc söû duïng ôû nöôùc ta hieän Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh nay. II.1. Phöông phaùp xoa phaán: - Sô ñoà giaùc ñaït yeâu caàu xong ñöôïc ñem ñi ñuïc loã baèng duøi ñuïc loã. Ñöôøng kính loã duøi töø 0,3-0,5 mm. - Ñaët sô ñoà leân baøn vaûi, chaën giöõ ñeå sô ñoà khoâng bò xoâ leäch. - Xoa phaán leân sô ñoà ñaõ ñuïc loã. Sau ñoù, laáy sô ñoà ra, treân baøn vaûi hieän leân sô ñoà ñöôïc veõ baèng buïi phaán. Ñaët laïi raäp leân caùc chi tieát, duøng phaán saéc neùt veõ laïi ñöôøng chu vi cuûa caùc chi tieát Löu yù: + Khi laáy sô ñoà ra, ta gaáp ñoâi hai ñaàu sô ñoà, maët coù phaán ôû trong, roài môùi cuoän sô ñoà laïi, ñeå maët phaûi sô ñoà khoâng bò dô khi sang daáu baøn vaûi khaùc. + Moät sô ñoà chæ neân söû duïng khoâng quaù 50 baøn vaûi. Neáu nhieàu hôn, sô ñoà seõ bò nhaøu naùt, co laïi, khoâng coøn chính xaùc nöõa. Öu ñieåm: Naêng suaát cao, giaûm ñöôïc lao ñoäng giaùc sô ñoà, moät sô ñoà seõ söû duïng ñöôïc cho nhieàu baøn vaûi. Nhöôïc ñieåm: saûn phaåm seõ bò dô vaø aûnh höôûng buïi phaán ñeán söùc khoûe ngöôøi thöïc hieän sang sô ñoà. II.2. Phöông phaùp veõ laïi maãu treân sô ñoà: Nhìn theo sô ñoà ñaõ giaùc (sô ñoà mi ni), ta giaùc laïi maãu treân sô ñoà roài veõ laïi sô ñoà leân baøn vaûi baèng phaán aên maøu thaät maûnh. Phöông phaùp naøy toán thôøi gian, nhöng neùt veõ maûnh, ñoä chính xaùc cao (phaûi caét naùt ñöôøng phaán ñeå traùnh dô). II.3. Phöông phaùp caét sô ñoà cuøng baøn vaûi: ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 26 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Ñaët sô ñoà giaùc ñaït yeâu caàu, khoâng ñuïc loã leân baøn vaûi. Duøng kim ghim thaät chaéc vaø caét cuøng baøn vaûi. Öu ñieåm: + Traùnh dô saûn phaåm + Deã phaùt hieän sai hoûng do ngöôøi giaùc sô ñoà hay do ngöôøi caét. + Caét chính xaùc Nhöôïc ñieåm: toán thôøi gian vaø coâng söùc sang laïi nhieàu sô ñoà III. Coâng ñoaïn caét vaûi: III.1. Caùc phöông phaùp caét vaûi: Caùc phöông phaùp caét Cô khí Nhieät vaät Tia nöôùc cô lyù nhieät Dao Cưa Keùo Ñuïc Khoan Tia laser T.plasma Ñieän töû Ñieän cao Soùng sieâu Nhieät taàn aâm ñieän Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Dao Chuøm tia thẳng Đĩa dao Tia löûa ñieän Bảng dao III.2. Caét cô khí: (söû duïng cöa, dao , keùo, ñuïc, khoan) III.2.1. Caét baèng keùo, dao: Duøng ñeå caét ñaàu baøn vaûi vaø thöôøng chæ coù theå caét ñöôïc moät vaøi lôùp vaûi, ñoä chính xaùc khoâng cao. III.2.2. Caét baèng maùy caét : - Ñóa dao: duøng caét phaù - Maùy caét di ñoäng ( maùy caét tay): goàm coù 2 loaïi dao thaúng vaø ñóa dao. - Maùy caét coá ñònh ( maùy caét voøng): goàm coù dao 2 puli, 3 puli, 4 puli. Ñoä saéc cuûa dao phuï thuoäc thoâng soá hình hoïc. Goàm goùc nhoïn vaø caïnh dao, goùc löôïn vaø caïnh dao. Ngoaøi ra, caùc thoâng soá hình hoïc vi moâ cuûa löôõi dao ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 27 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Khaû naêng dao xaâm nhaäp vaøo vaät lieäu caét phuï thuoäc vaøo thoâng soá caét: toác ñoä caét, vaät lieäu caét, tính chaát cô lyù cuûa vaät lieäu, söï chuyeån ñoäng töông ñoái giöõa dao vaø vaät lieäu, chaát löôïng gia coâng dao vaø vaøo ñoä maøi moøn cuûa löôõi dao. ÔÛ Vieät nam, ngöôøi ta coøn duøng phöông phaùp cöa, khoan ñeå caét. ÔÛ nöôùc ngoaøi, söû duïng nhieät vaät lyù vaø cô nhieät. Maùy caét ñóa dao Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Maùy caét tay. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 28 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Maùy caét voøng Maùy caét töï ñoäng * Tieán trình caét: - Caét phaù baøn vaûi - Caét thoâ nhöõng chi tieát lôùn, hoaëc töøng maûng chi tieát nhoû, caét baèng maùy caét ñaåy tay ( maùy caét di ñoäng) - Caét tinh ñeå caét nhöõng chi tieát nhoû caàn ñoä chính xaùc cao baèng maùy caét voøng (maùy caét coá ñònh) Chuù yù: + Khi caét baèng maùy caét voøng, phaûi di chuyeån khoái vaûi vaø dao caét. Do ñoù, phaûi keïp taäp vaûi chaët laïi baèng keïp hoaëc baèng caùc ngoùn tay ñeå taäp vaûi khoâng bò xoâ leäch. Moät soá baøn vaûi coù loã phun khí ñeå giaûm ma saùt giöõa vaûi Copyrightvaø maët baøn. © TruongCaàn heát DH söùc Su caån pham thaän Ky trong thuat khi TP. caét Ho ñeå Chi khoâng Minh bò tai naïn lao ñoäng. + Khi caét baèng maùy caét tay, baøn vaûi ñöùng yeân, ta phaûi laùch maùy vaøo ñöôøng caét. Ñöôøng caét caøng phöùc taïp (baùn kính cong nhoû) thì caøng khoù thao taùc, maùy bò rung neân khoù caét chính xaùc. III.2.3. Phöông phaùp eùp ñoät: Baûn chaát vaät lyù cuûa phöông phaùp eùp ñoät: quaù trình caét, ñaàu tieân lôùp vaûi seõ bò eùp xuoáng. Döôùi taùc duïng cuûa löïc eùp vaø ñoä saéc cuûa dao, caùc lôùp vaûi seõ bò phaù huûy theo bieân ngoøai cuûa caïnh dao. Caùc lôùp vaûi phía treân seõ coù kích thöôùc daøi hôn caùc chi tieát ôû lôùp döôùi. Ñoä sai leäch giöõa caùc chi tieát treân vaø chi tieát döôùi töông ñoái lôùn. Xaùc ñònh goùc cuûa dao caét, ñoä daøy cuûa vaät lieäu caét (soá lôùp vaûi), löïc eùp cuûa dao. Neáu taêng soá lôùp vaûi caàn traûi, ñoä sai leäch seõ caøng nhieàu neân phaûi tính toaùn soá lôùp vaûi sao cho phuø hôïp. Ñoä daøy vaät lieäu caøng nhieàu, soá lôùp vaûi caàn traûi seõ caøng ít. Goùc saéc cuûa dao phuï thuoäc vaøo ñoä cöùng, ñoä beàn cuûa vaät lieäu. Öu ñieåm: + Giaûm tieâu hao vaûi thöøa, taêng naêng suaát söû duïng. + Thöôøng duøng cho caùc loaïi vaûi cöùng, naëng daøy: vaûi traùng nhöïa, da, mex. Nhöôïc ñieåm: + Chæ caét chi tieát phuï khoâng phöùc taïp nhö: tuùi, ñai aùo, thaét löng. + Ñoä sai soá veà kích thöôùc chi tieát giöõa caùc laù vaûi khaùc nhau. Ví duï: vaûi deät thoi cheânh leäch giöõa laù treân vaø laù döôùi coù theå tôùi 2%, vaûi deät kim ñoä cheânh leäch naøy laø 2,5%. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 29 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM + Neáu saûn phaåm ña daïng, luoân thay ñoåi thì phaûi gia coâng laïi löôõi dao. Nhö vaäy raát laõng phí, ñoàng thôøi caàn coù kho rieâng ñeå caát giöõ caùc loaïi dao. + Kinh phí gia coâng löôõi dao lôùn. III.3. Caét baèng tia nöôùc: * Nguyeân taéc caét: Duøng aùp löïc maïnh cuûa tia nöôùc ñeå phaù taùch vaät lieäu may. Caùc tia nöôùc laøm bieán daïng vaät lieäu, taïo ra moät löïc phaù vaät lieäu ra thaønh xô nhoû ôû ñöôøng caét. Ñöôøng caét loaïi naøy nhoû nhö ñöôøng caét cuûa dao. Öu: Veát caét saïch, kích thöôùc veát caét nhoû. III.4. Caét baèng cô nhieät: Coù nhieàu daïng naêng löôïng khaùc nhau: Daïng 1: truyeàn naêng löôïng töø beân ngoaøi: nhieät ñieän. Daïng 2: Naêng löôïng sinh ra töø beân trong vaät lieäu : ñieän cao taàn, sieâu aâm. III.4.1. Caét baèng nhieät ñieän : Baûn chaát: - Ñoát noùng vaät lieäu ñeán nhieät ñoä giôùi haïn. Sau ñoù vaät lieäu ñöôïc caét baèng dao. - Dao caét coù 2 daïng: daây daãn hình truï; löôõi dao hình neâm hoaëc hình raêng cöa. - Khi khoan loã, dao coù daïng ñaàu kim - Caùc löôõi dao ñöôïc noái vôùi maïch ñieän. - Dao ñöôïc ñoát noùng, bieán naêng löôïng ñieän thaønh naêng löôïng nhieät vaø laøm cho vaät lieäu noùng leân ñeán nhieät ñoä giôùi haïn. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh - Coù theå caét sau cuøng baèng chính naêng löôïng nhieät hoaëc baèng cô. - Hieäu suaát caét phuï thuoäc khaù nhieàu vaøo vaät lieäu: vaät lieäu toång hôïp seõ coù hieäu quaû nhaát, vaûi lanh keùm hieäu quaû nhaát. III.4.2. Caét baèng ñieän cao taàn: Baûn chaát: - Caét baèng naêng löôïng ñieän cao taàn, döôùi taùc ñoäng cuûa doøng ñieän xoay chieàu cao taàn leân vaät lieäu coù tính keát caáu chòu löïc ( vaät lieäu toång hôïp hoaëc vaät lieäu pha sôïi toång hôïp). Quaù trình naøy seõ taïo nhieät ngay beân trong vaät lieäu, laøm cho vaät lieäu bieán daïng. Vaät lieäu bò gia nhieät ñeán traïng thaùi deûo, sau ñoù ta seõ caét vaät lieäu baèng löïc cô hoïc nhoû. - Do ñieän tích chuyeån ñoäng veà caùc höôùng ñieän cöïc, doøng ñieän laø doøng xoay chieàu vaø taàn soá cao laøm taêng toác ñoä chuyeån dòch cuûa caùc ñieän tích veà caùc ñieän cöïc. Quaù trình laøm taêng toác ñoä ñieän tích seõ sinh ra naêng löôïng trong loøng cuûa vaät lieäu. Nhö vaäy, ñoäng naêng ñaõ chuyeån thaønh nhieät naêng vaø laøm noùng ngay trong loøng vaät lieäu. - Khi vaät lieäu deät coù tính chaát ñieän moâi lôùn, hay khoâng daãn ñieän (ví duï: vaät lieäu coù nguoàn goác thieân nhieân) thì khoâng neân aùp duïng phöông phaùp naøy vì vaät lieäu coù tính phaân cöïc keùm vaø deã chaùy khi nhieät ñoä trong loøng vaät lieäu trôû neân quaù cao. III.4.3. Caét baèng sieâu aâm: Baûn chaát: - Aâm laø nhöõng soùng ñaøn hoài trong moâi tröôøng vaät chaát. - Neáu taàn soá f= 16-20 Khz: tai ngöôøi nghe thaáy. - Neáu taàn soá f 20 Khz (sieâu aâm): tai ngöôøi khoâng nghe thaáy. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 30 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Dao ñoäng cuûa aâm lan truyeàn trong chaân khoâng, dao ñoäng ñeàu. - Soùng aâm coù 2 daïng: soùng doïc (höôùng dòch chuyeån cuûa caùc haït truøng vôùi moïi höôùng lan truyeàn cuûa soùng) hoaëc soùng ngang (höôùng dòch chuyeån cuûa caùc haït vuoâng goùc vôùi moïi höôùng lan truyeàn cuûa soùng). - Trong chaát cöùng, soùng aâm lan truyeàn theo caû höôùng doïc vaø ngang. Soùng aâm mang theo naêng löôïng taùc ñoäng leân beà maët vuoâng goùc vôùi höôùng lan truyeàn cuûa soùng aâm. Naêng löôïng naøy ño baèng cöôøng ñoä aâm w/cm2. - Cöôøng ñoä aâm maø tai nghe thaáy coù cöôøng ñoä 1,5.10-8 w/cm2. - ÖÙng duïng naêng löôïng cuûa soùng aâm: + May: caét vaät lieäu may ñeå lieân keát caùc chi tieát may hoaëc duøng ñeå daäp noåi caùc hình treân vaûi. + Deät: Khi sôïi xe coù loâng xuø seõ bò giaûm ñoä beàn. Vieäc söû duïng sieâu aâm seõ laøm giaûm ñoä xuø, vaø nhö vaäy seõ taêng ñöôïc ñoä beàn cuûa vaûi. Ñoâi khi, ngöôøi ta coøn duøng sieâu aâm ñeå laøm saïch caùc chaát baùm dính vaøo sôïi hoaëc vaûi. - Khi caét: ñaàu duïng cuï caét tieáp xuùc vaø eùp leân beà maët vaät lieäu. Duïng cuï caét dao ñoäng ôû taàn soá cao.Döôùi taùc duïng cuûa soùng sieâu aâm, naêng löôïng dao ñoäng cuûa cô ôû taàn soá cao seõ chuyeån sang naêng löôïng cuûa nhieät ñöôïc sinh ra trong loøng vaät lieäu. Naêng löôïng naøy laøm noùng vaät lieäu ñeán traïng thaùi chaûy deûo, vaø do löïc eùp cuûa ñaàu löôõi dao, seõ phaù raùch beà maët cuûa vaät lieäu. III.5. Caét baèng nhieät vaät lyù: III.5.1. Caét baèng tia löûa ñieän: + Baûn chaát: qui trình caét baèng phoùng ñieän. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Nguyeân taéc: coù 2 ñieän cöïc ñaët caùch nhau, giöõa 2 ñieän cöïc laø khoâng khí. Khi ta noái 2 ñieän cöïc naøy baèng nguoàn ñieän aùp cao, giöõa chuùng xuaát hieän tröôøng ñieän. Tröôøng ñieän naøy gaây ion hoùa khoâng khí giöõa 2 ñieän cöïc. Ngöôøi ta nghieân cöùu nhö sau: khi baét ñaàu taêng ñieän aùp, cöôøng ñoä doøng ñieän taêng, tæ leä vôùi ñieän aùp oa. Trong giai ñoïan naøy baét ñaáu coù ion hoùa. Ta tieáp tuïc taêng ñieän aùp, töùc laø taêng cöôøng ñoä doøng ñieän ab, oa seõ taïo ra caùc ion, ab: ion hoùa ñöôïc taùi hôïp laïi, doøng ñieän bò baõo hoøa. E A d b a O u - Tieáp tuïc taêng ñieän aùp cöôøng ñoä doøng ñieän taêng voït, ñieåm d phaùt ra tia saùng, tieáp tuïc taêng ñieän aùp, seõ thaáy phaùt ra tia löûa ñieän vaø tieáng laùch taùch, laøm cöôøng ñoä doøng ñieän taêng voït leân, xuaát hieän cung löûa giöõa 2 cöïc. (Tia löûa taïi E coù cöôøng ñoä doøng ñieän raát cao, ñieän aùp nhoû) ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 31 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM - Caét baèng tia löûa ñieän taïi ñieåm coù cöôøng ñoä doøng ñieän cao seõ taïo neân ñieän aùp thaáp. + ÖÙng duïng tia löûa ñieän ñeå caét vaät lieäu. (t = 40.000 oC) Caét baèng nhieät vaø cô: tia löûa ñieän coù nhieät ñoä raát cao. Naêng löôïng nhieät cuûa tia löûa ñieän laøm noùng vaät lieäu ñeán nhieät ñoä cao. Cô do caùc ñieän tích chuyeån ñoäng vôùi vaän toác lôùn seõ baén thuûng vaät lieäu taïo neân veát caét. Veát caét phuï thuoäc hình daùng ñaàu cöïc: ñaàu cöïc coù daïng cong thì taäp trung theo ñöôøng cong. Trong ngaønh may, thöôøng söû duïng ñaàu cöïc nhoïn daïng hình kim ñeå taäp trung nhieät taïi löôõi dao caét. Caùc ñaàu cöïc coù khaû naêng taùch ñieän tích cöïc aâm raát toát. Ñoái vôùi Nhoâm (Al), coù heä soá ion hoùa cao nhaát so vôùi Ñoàng (Cu ) vaø Saét (Fe). + Nguyeân taéc : ñuïc töøng loã lieân tieáp taïo thaønh veát caét. Toác ñoä dòch chuyeån cuûa vaät lieäu trong quaù trình caét phuï thuoäc vaøo tính chaát cô lyù cuûa vaät lieäu vaø beà daøy cuûa vaät lieäu. III.5.2. Caét baèng tia Plasma: + Baûn chaát vaät lyù: Plasma laø khí ion hoùa cao ñoä, laø traïng thaùi thöù 4 cuûa vaät chaát: tæ leä giöõa ñieän tích aâm vaø döông baèng nhau, nhieät ñoä cao ñeán haøng chuïc trieäu ñoä C. - 106-107 oC : Plasma noùng - to >103 oC : Plasma laïnh (söû duïng trong ngaønh may) - Khaû naêng daãn ñieän nhö kim loaïi. - Naêng löôïng Plasma goàm: naêng löôïng laøm noùng khí (nhieät), naêng löôïng ion hoùa, naêng löôïng phaân ly cuûa caùc ña nguyeân töû. + Nguyeân taéc taïo tia Plasma: Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh Plasma öùng duïng trong ngaønh deät- may: duøng Plasma döôùi daïng hoà quang ñieän. Hoà quang ñieän chính laø söï phoùng ñieän trong chaát khí giöõa 2 ñieän cöïc. Hoà quang ñieän ñöôïc taïo ra do naêng löôïng cuûa nguoàn ñieän ñoát noùng chaát khí, laøm ion hoùa khí vaø bieán noù thaønh Plasma.Plasma ñöôïc taäp trung thaønh moät tia maïnh nhôø coù nguoàn khí trô ñöôïc thoåi qua boät hoà quang. + Nguyeân taéc caét: - Ñaàu caét coá ñònh, vaät lieäu may chuyeån ñoäng. - Ñaàu caét chuyeån ñoäng, vaät lieäu may coá ñònh. - Ñaàu caét vaø vaät lieäu gia coâng cuøng chuyeån ñoäng + Chaát löôïng veát caét: chính xaùc vaø goïn, khoâng bò cong, löôïn, nham nhôû, beà roäng veát caét phaûi nhoû nhaát, toån thöông vaät lieäu xung quanh veát caét phaûi giaûm toái ña vaø veát caét lôùp treân phaûi nhö veát caét lôùp döôùi. Ñoái vôùi vaät lieäu toång hôïp, veát caét bò noùng chaûy co laïi neân coù theå traùnh ñöôïc hieän töôïng xô bieân caét, vuøng toån thöông veát caét roäng 0,5 – 1,0 mm. III.5.3. Caét baèng tia laser : + Baûn chaát vaät lyù: Tia laser ( Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) laø moät chuøm tia saùng coù böôùc soùng xaùc ñònh ñoái vôùi moãi loaïi hoïat chaát phaùt tia vaø coù tính ñònh höôùng raát cao. Tia laser coù böôùc soùng ngaén (chæ khoaûng 10, 6 micromet), möùc ñoä taäp trung naêng löôïng cao, coâng suaát cuûa tia ñaït tôùi 1012 W/cm2. Tia laser ñöôïc phaùt vôùi toác ñoä nhanh coù theå leân ñeán 10-15 s. + Nguyeân taéc taïo tia Laser: Döôùi taùc ñoäng cuûa hieäu ñieän theá cao, caùc electron cuûa caùc hoaët chaát seõ bò phaùt xa, kích thích vaø di chuyeån töø möùc naêng löôïng thaáp ñöôïc bôm leân ôû möùc ñoä cao. ÔÛ möùc naêng löôïng cao, moät soá ñieän töû naøy seõ rôi ngaãu nhieân xuoáng möùc naêng löôïng thaáp hôn, giaûi phoùng haït ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 32 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM aùnh saùng (proton). Proton naøy seõ toûa ra nhieàu höôùng khaùc nhau töø moät nguyeân töû, va phaûi nguyeân töû khaùc, kích thích caùc ñieän töû naøy rôi xuoáng tieáp, sinh ra caùc proton cuøng taàn soá, cuøng pha vaø cuøng höôùng bay taïo neân moät phaûn öùng daây chuyeàn khuyeách ñaïi doøng aùnh saùng. Caùc haït proton bò phaûn xaï qua laïi nhieàu laàn trong vaät lieäu, nhôø caùc göông ñeå taêng hieäu suaát khuyeách ñaïi aùnh saùng Moät soá proton ta ngoaøi nhôø coù göông baùn ma taïi moät ñaàu cuûa vaät lieäu . Tia saùng ñi ra coù naêng löôïng vaø laø tia saùng cöïc maïnh, ñoù laø tia laser. + Nguyeân taéc caét: coù 3 nguyeân taéc - Heä thoáng quang hoïc coá ñònh , heä thoáng gia coâng di ñoäng - Heä thoáng quang hoïc di ñoäng, heä thoáng gia coâng coá ñònh - Heä thoáng quang hoïc vaø heä thoáng gia coâng cuøng di ñoäng + Phaân loaïi phöông phaùp caét baèng tia laser: - Theo traïng thaùi phaù huûy: goàm coù caét nung chaûy (laøm cho vaät lieäu noùng ñeán traïng thaùi nung chaûy, sau ñoù duøng khí trô ñaåy vaät lieäu ra khoûi vuøng caét), caét ñoát chaùy (caét vaät lieäu ñeán traïng thaùi bò ñoát chaùy) vaø caét thaêng hoa ( vaät lieäu bay hôi ngay taïi vuøng caét). Trong ñoù, caét thaêng hoa thöôøng ñöôïc söû duïng trong ngaønh may do veát caét ñeïp, coøn caét ñoát chaùy thì veát caét nham nhôû. Do ñoù, caàn choïn vaän toác caét lôùn hôn vaän toác chaùy cuûa vaät lieäu - Theo hình daùng taùc ñoäng cuûa tia laser:duøng tia laser khoan töøng loã lieân tieáp taïo neân veát caét. Ngöôøi ta thöôøng söû duïng phöông phaùp caét ñoà hình, chuøm tia laser tuï laïi, thaønh ñöôøng theo maãu Baùn thaønh phaåm roài caét Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh IV. Coâng ñoaïn eùp: Trong coâng nghieäp may, ñeå cho saûn phaåm ñeïp vaø cöùng, phaúng, ôû moät soá chi tieát nhö coå, maêng seùt, naép tuùi, baät vai, ngöïc aùo veston, mieäng tuùi côi , coù theå ñöôïc loùt beân trong moät soá phuï lieäu nhö döïng, döïng dính, canh toùc, vaûi loùt, . Tuy nhieân, vaûi loùt, canh toùc chæ coù theå lieân keát vôùi vaûi ngoaøi thoâng qua vieäc söû duïng caùc ñöôøng lieân keát may. Vieäc laøm naøy toán khaù nhieàu thôøi gian, coâng söùc cuûa coâng nhaân. Do ñoù, döïng dính caøng ngaøy caøng ñöôïc öùng duïng roäng raõi vaø ñang daàn thay theá cho caùc loaïi phuï lieäu keå treân vì noù coù khaû naêng ruùt ngaén quaù trình saûn xuaát vaø naâng cao naêng suaát lao ñoäng. Khi nghieân cöùu veà coâng ñoaïn eùp, khoâng theå thieáu ñöôïc vieäc nghieân cöùu veà caáu taïo cuûa döïng dính. IV.1. Caáu taïo cuûa döïng dính : Döïng dính laø loaïi phuï lieäu duøng ñeå gia coá caùc chi tieát cuûa saûn phaåm baèng phöông phaùp eùp daùn. Sau khi eùp daùn, döïng dính seõ baùm dính vaøo vaûi chính nhôø moät lôùp keo phuû treân beà maët döïng dính hoaëc do tính chaát nguyeân lieäu cuûa döïng dính. Coù 2 loaïi döïng dính sau: Döïng dính laøm hoaøn toaøn baèng chaát nhieät deûo. Ñaây laø loaïi döïng dính laøm baèng nguyeân lieäu laø chaát nhieät deûo ( termoplast) coù tính chaát noùng chaûy ôû nhieät ñoä cao vaø luùc ñoù coù tính keo dính. Caùc loaïi döïng dính naøy thöôøng laøm töø nhöõng nguyeân lieäu nhö: PAD (polyamid), PVC (polyvinylchlorid), POE (polyetylen). Döïng dính treân beà maët coù phuû lôùp chaát nhieät deûo. Loaïi döïng dính naøy coøn goïi laø mex. Döôùi taùc duïng cuûa nhieät ñoä, aùp suaát trong moät thôøi gian nhaát ñònh, lôùp chaát deûo seõ noùng chaûy vaø dính lieàn mex vaøo nguyeân lieäu. IV.1.1. Caáu truùc vaø tính chaát mex: ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 33 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Mex ñöôïc caáu taïo töø lôùp vaûi ñeá, treân beà maët ñöôïc bao phuû lôùp chaát nhieät deûo. - Vaûi ñeá coù theå ñöôïc laøm töø vaûi deät thoi, thöôøng deät theo kieåu vaân ñieåm, coù troïng löôïng rieâng töø 50 ñeán 150 g/m2. - Vaûi ñeá cuõng coù theå töø vaûi deät kim, duøng gia coá nhöõng saûn phaåm töø nhöõng nguyeân lieäu ñaøn hoài hôn nhö thun, nhung. Troïng löôïng rieâng cuûa vaûi ñeá töø vaûi deät kim khoaûng töø 60 ñeán 150 g/ m2. - Vaûi ñeá coøn coù theå töø vaûi khoâng deät nhö Folie, döïng xoáp . Troïng löôïng rieâng töø 20 ñeán 80 g/m2. Nguyeân lieäu duøng laøm vaûi ñeá thöôøng laø cotton 100% hoaëc Visco, cuõng coù theå laø vaûi pha cotton vaø Visco. Ñeå cho vaûi ñeá khoâng bò co ruùt nhieàu khi eùp daùn vôùi nguyeân lieäu chính, döôùi taùc duïng cuûa nhieät, ta phaûi xöû lyù giaûm ñoä co cuûa vaûi ñeá trước khi phủ keo. IV.1.2. Caùc chaát nhieät deûo thöôøng duøng: Polyetylen (POE): ñeå daùn nhöõng chi tieát cuûa saûn phaåm vaø caùc loaïi vaät lieäu trang trí. Vaät lieäu naøy tan chaûy döôùi daïng maøng keát, beàn trong quaù trình giaët. Nhieät ñoä noùng chaûy töø 105-115 oC, khoâng tan trong dung moâi vaø xaêng. Coù theå eùp daùn baèng baøn uûi. Polyamid (PAD): Coù nhieät ñoä noùng chaûy cao töø 130-140 oC, ñöôïc söû duïng döôùi daïng keo boät, chæ tan trong röôïu etylen, khoâng tan trong xaêng vaø nöôùc. Loaïi keo naøy, döôùi taùc duïng cuûa nöôùc noùng bò tröông nôû, möùc ñoä tröông nôû coù theå laøm vaät lieäu taùch ra töøng lôùp. Ñaây laø loaïi keo dính toát nhaát phuø hôïp cho quaàn aùo maëc ngoaøi. Sôø vaøo thaáy meàm maïi, coù ñoä baùm dính toát. Chòu ñöôïc vieäc taåy haáp baèng chaát hoùa hoïc nhöng laïi deã bieán daïng khi giaët. Ôû nhieät ñoä giaët töø 40-60 oC bò co ruùt. Sau khi giaët, phôi bò keùm beàn vaø bò vaøng. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuato TP. Ho Chi Minh Polyvinyl Chlorid (PVC): Noùng chaûy ôû 180 C, ñöôïc söû duïng döôùi daïng dung dòch hoaëc saùp. Duøng ñeå traùng phuû beà maët vaät lieäu, khoâng beàn döôùi taùc duïng cuûa dung moâi, chæ duøng cho caùc saûn phaåm khoâng ñoøi hoûi giaët thöôøng xuyeân. Söû duïng loaïi mex naøy, khoâng ñöôïc eùp daùn döôùi aùp suaát quaù cao, coù theå laøm hoûng chi tieát hoaëc laøm lôùp keo chaûy sang maët phaûi cuûa saûn phaåm. Chaát PVC sau khi ñöa taåy haáp baèng chaát hoùa hoïc, saûn phaåm may sôø seõ thaáy thoâ cöùng. Polyvinyl Acetad (PVA): Deã tan trong dung moâi nhö aceton, röôïu, nöôùc. Thöôøng ñöôïc duøng ñeå laøm hoà. Chæ söû duïng trong coâng ngheä may ñeå daùn nhöõng chi tieát trang trí khoâng ñoøi hoûi möùc ñoä beàn. Loaïi naøy ít söû duïng hôn. IV.1.3. Phöông phaùp phuû keo leân vaûi ñeá: coù 3 phöông phaùp. Phuû chaát nhieät deûo ôû daïng haït leân vaûi ñeá: Caùc haït chaát nhieät deûo ñöôïc phun ñeàu leânvaûi ñeá. Sau ñoù caùn traùng ôû nhieät ñoä cao, chaát keo dính seõ baùm dính moät lôùp daøy vaøo vaûi ñeá. Luùc naøy, ta coù mex caùn traùng. Phuû chaát keo dính ôû daïng kem nhuyeãn: Chaát keo dính ñöôïc phuû leân vaûi ñeá nhôø truïc quay in leân beà maët tieáp xuùc giöõa truïc vaø vaûi. Xuaát hieän treân vaûi ñeá moät lôùp keo moûng ñeàu. Phöông phaùp naøy cho ta mex traùng. Phöông phaùp phun leân vaûi ñeá chaát keo dính ôû theå loûng: phöông phaùp naøy coù nguy cô laøm thaåm thaáu keo dính sang beà maët kia cuûa vaûi ñeá. Duøng phöông phaùp naøy, ta coù mex haït. IV.2. Ñaëc ñieåm quaù trình coâng ngheä: IV.2.1. Caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa quaù trình eùp daùn : ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 34 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM Khi ta eùp daùn mex, töùc laø ta duøng nhieät ñoä vaø aùp suaát taùc duïng leân mex ñaõ ñöôïc laø dính ñieåm ( uûi moài) leân vaûi chính trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. Nhö vaäy, caùc thoâng soá cuûa quaù trình eùp daùn laø nhieät ñoä, aùp suaát vaø thôøi gian. Tuøy theo loaïi mex vaø loaïi nguyeân lieäu chính maø ta ñieàu chænh thoâng soá cho thích hôïp. Thöôøng ñoái vôùi moãi loaïi mex, ngöôøi saûn xuaát thöôøng cung caáp caùc thoâng soá eùp daùn keøm theo. Ta phaûi ñieàu chænh maùy theo caùc thoâng soá aáy ñoái vôùi maùy khoâng töï ñoäng. Ñoái vôùi maùy töï ñoäng, ta chæ caàn ñieàu chænh caùc nuùt baám ñeå choïn caùc thoâng soá caàn thieát. - Nhieät ñoä eùp daùn phaûi ñuû cao ñeå tan chaûy lôùp chaát nhieät deûo phuû treân beà maët mex. Nhieät ñoä vì theá phuï thuoäc raát nhieàu vaøo chaát keo dính phuû lieân vaûi ñeá. Nhieät ñoä eùp daùn dao ñoäng trong khoaûng 105- 180 oC tuøy thuoäc vaøo loaïi mex. Neáu nhieät ñoä quaù cao seõ daãn ñeán lôùp keo dính bò vaøng vaø coù nguy cô thaåm thaáu ra ngoaøi beà maët vaûi chính. - Löïc neùn coù taùc duïng laøm cho mex baùm dính chaët vaøo vaûi chính vaø baùm dính ñeàu treân toaøn boä beà maët tieáp xuùc giöõa mex vaø vaûi. Löïc neùn tuøy thuoäc loaïi mex vaø loaïi nguyeân lieäu chính, dao ñoäng trong khoaûng 0,03 ñeán 0,05 MPa ñoái vôùi aùo ngoaøi, 0,3 ñeán 0,4 MPa ñoái vôùi aùo quaàn maëc trong. Söï taêng aùp suaát treân beà maët vaät lieäu aûnh höôûng ñeán quaù trình trao ñoåi nhieät, thaåm thaáu keo vaø khaû naêng keát dính cuûa keo. Chaát löôïng eùp daùn coøn phuï thuoäc vaøo söï ñoàng nhaát cuûa aùp suaát treân beà maët cuûa vaät lieäu. Nghóa laø phuï thuoäc vaøo khaû naêng neùn cuûa thieát bò. - Thôøi gian eùp phaûi ñuû ñeå chaát nhieät deûo tan chaûy heát vaø thaåm thaáu vaøo beà maët vaûi Thôøi gian dao ñoäng trong khoaûng 12 ñeán 24 giaây. - Chaát löôïng cuûa moái lieân keát keo khoâng chæ phuï thuoäc vaøo thuoäc nhieät ñoä, aùp suaát, thôøi gian maø coøn phuï thuoäc vaøo tínhCopyright chaát cuûa ©vaät Truong lieäu vaø DH tính Su chaátpham cuûa Ky keo thuat. TP. Ho Chi Minh + Tính chaát cuûa vaät lieäu eùp bao goàm: thaønh phaàn sôïi coù nguoàn goác thieân nhieân hay toång hôïp, lieân keát sôïi, caáu truùc deät, troïng löôïng, ñoä cöùng, khaû naêng huùt aåm cuûa vaät lieäu. Vôùi caùc vaät lieäu coù beà maët noåi hay coù xô thì quaù trình uûi eùp xaûy ra deã daøng vaø mau choùng. Vôùi caùc vaät lieäu coù troïng löôïng thaáp, vaûi moûng, keo deã daøng thaåm thaáu qua beà maët cuûa vaät lieäu. Khi moái lieân keát keo hình thaønh, vaät lieäu trôû neân cöùng, maát hoaøn toaøn tính ñaøn hoài ban ñaàu. Vôùi caùc vaät lieäu coù troïng löôïng cao thì chi phí thôøi gian trong quaù trình eùp taêng. Ñoái vôùi caùc vaät lieäu coù beà maët boùng laùng, khaû naêng thaåm thaáu keùm thì khaû naêng taïo lieân keát keo khoù hình thaønh. + Tính chaát keo (thaønh phaàn, khoái löôïng): moái lieân keát keo phuï thuoäc vaøo khaû naêng keát dính cuûa thaønh phaàn keo söû duïng. Khoái löôïng keo caøng taêng thì moái lieân keát keo caøng beàn vöõng nhöng vaät lieäu seõ trôû neân cöùng, maát ñi tính ñaøn hoài, ñoä meàm maïi, khaû naêng trao ñoåi khí giaûm. Trong coâng ngheä eùp, thöôøng söû duïng keo döôùi daïng boät hay vaät lieäu keo coù beà maët noåi haït. Khi ñoù, chaát löôïng cuûa moái lieân keát keo phuï thuoäc ñaùng keå vaøo söï phaân boá keo treân beà maët cuûa vaät lieäu. Vaät lieäu coù troïng löôïng caøng lôùn thì moái lieân keát keo caøng keùm bean. + Hôi nöôùc: Ñeå traùnh bò boùng vaûi do nhieät ñoä vaø aùp suaát cao, ngöôøi ta coù theå söû duïng theâm hôi nöôùc taùc duïng vaøo quaù trình uûi eùp. Söï coù maët cuûa hôi nöôùc laøm cho caùc haït keo mau nôû, deã thaåm thaáu vaø quaù trình thay ñoåi nhieät dieãn ra nhanh choùng. IV.2.2. Qui trình coâng ngheä uûi eùp : Giai ñoaïn chuaån bò: uûi khöû ñoä co cuûa nguyeân lieäu. Coù theå duøng baøn uûi hoaëc maùy eùp Giai ñoaïn uûi moài: duøng baøn uûi thöôøng uûi dính taïm mex naèm ñuùng vò trí treân chi tieát ( laø dính ñieåm). Tinh theå keo döôùi taùc duïng cuûa nhieät ñoä seõ hoùa meàm, taïo khaû naêng keát dính. Giai ñoaïn naøy seõ ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 35 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM dieãn ra nhanh hôn khi xoâng hôi. Ngoaøi ra, moät soá keo coù taùc duïng tröông nôû döôùi taùc duïng cuûa hôi nöôùc caøng laøm thuùc ñaåy khaû naêng keát dính cuûa keo. Giai ñoaïn keát dính: keo meàm vaø noùng chaûy ngaám vaøo caáu truùc phaân töû cuûa vaät lieäu, hình thaønh moái lieân keát giöõa beà maët vaät lieäu keo vaø vaät lieäu vaûi. Quaù trình eùp keo phuï thuoäc nhieät ñoä, aùp suaát, thôøi gian. Nhieät ñoä vaø aùp suaát caøng lôùn thì moái lieân keát keo caøng xaûy ra mau choùng vaø beàn vöõng. Giai ñoaïn ñònh hình: khi taùc duïng cuûa nhieät ñoä vaø aùp suaát chaám döùt, keo nguoäi daàn vaø trôû laïi traïng thaùi cöùng. Moái lieân keát keo hình thaønh. IV.3. Caùc loïai maùy eùp daùn : IV.3.1. Maùy eùp daùn phaúng khoâng lieân tuïc: Ngöôøi ñöùng maùy phaûi chòu ñöïng nhieät ñoä cao cuûa maùy vaø nhöõng ñieàu kieän baát lôïi nhö hôi hoùa chaát tan chaûy do phaûi ñöùng gaàn maët baèng laøm vieäc cuûa maùy. Caùc thoâng soá cuûa quaù trình eùp daùn do thôï cô khí ñieàu chænh. Nhieät ñoä ñöôïc xaùc ñònh baèng giaáy thöû nhieät ñoä hoaëc pin nhieät ñieän. Giaáy thöû nhieät laø loaïi giaáy taåm caùc loaïi hoùa chaát khaùc nhau, coù theå bieán thaønh maøu ñen ôû caùc nhieät ñoä khaùc nhau. Moãi thang taåm moät loaïi hoùa chaát nhaát ñònh.Neáu ñöa giaáy vaøo maùy, thang naøo bò ñen thì nhieät ñoä naèm trong khoaûng ñoù. Aùp suaát ñöôïc ño baèng caùch ta ñöa vaøo maùy eùp giaáy than vaø giaáy traéng thay vaøo vaûi chính. Sau ñoù, xaùc ñònh ñoä lôùn cuûa aùp suaát theo dieän tích than ñöôïc in treân maët giaáy. Trong phöông phaùp naøy, ngöôøi coâng nhaân phaûi ñaët caùc chi tieát caàn eùp daùn vaøo, chôø ñuû thôøi gian (hoaëc neáu ñuû thôøi gian maùy töï ñoäng môû ra) thì laáy caùc chi tieát ñöôïc eùp daùn ra. Phöông phaùp naøy khoâng lieân tuïc neân toán thôøi gian vaø eùp daùn ñöôïc ít vì laâu vaø dieän tích eùp daùn Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh nhoû. IV.3.2. .Maùy eùp daùn truïc lieân tuïc: Laø loaïi maùy hieän ñaïi thoâng duïng trong coâng nghieäp may. Caùc thoâng soá eùp daùn ñöôïc ñieàu chænh töï ñoäng baèng caùc nuùt baám ñieàu khieån nhieät ñoä, thôøi gian, löïc neùn. Maùy hoaït ñoäng lieân tuïc khoâng ngöøng khi ñaët vaø laáy caùc chi tieát. Moät ngöôøi coâng nhaân ñaët caùc chi tieát ñaõ ñöôïc laø dính ñieåm vaøo maùy, caùc chi tieát chuyeån ñoäng qua truïc eùp trong buoàng nhieät, theo moät vaän toác nhaát ñònh. Do ñoù, thôøi gian eùp cuõng coá ñònh. ÔÛ ñaàu kia, moät ngöôøi coâng nhaân khaùc laáy chi tieát ñaõ daùn eùp ra. Phöông phaùp naøy eùp daùn ñöôïc nhanh vaø soá löôïng nhieàu, ñaûm baûo kyõ thuaät. Caùc loaïi maùy eùp ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 36 Thu vien DH SPKT TP. HCM -
Truong DH SPKT TP. HCM Khoa CNMay vaø Thôøi Trang- Tröôøng ÑH.Sö Phaïm Kyõ Thuaät Tp. HCM IV.4. Kieåm tra chaát löôïng eùp daùn: IV.4.1. Kieåm tra ñoä baùm dính cuûa mex vaøo vaûi: Ta eùp daùn mex leân vaûi coù kích thöôùc 10 x 20 cm. Caùc thoâng soá nhieät ñoä, aùp suaát vaø thôøi gian phuø hôïp vôùi loïai mex vaø nguyeân lieäu. Sau ñoù taùch lôùp vaûi vaø lôùp mex ra ñeán ½ chieàu daøi. Ñöa maãu vaät ñoù vaøo ño ôû maùy ño cöôøng löïc keùo ñöùt. Cöôøng löïc duøng ñeå keùo taùch hoaøn toaøn lôùp mex vaø vaûi naèm trong khoaûng 0,8 ñeán 1,5 dN thì mex coù ñoä baùm dính ñaït yeâu caàu. Trong ñieàu kieän ôû doanh nghieäp cuûa ta khoâng coù maùy ño cöôøng löïc keùo ñöùt thì ta kieåm tra chaát löôïng eùp daùn baèng maét thöôøng: luùc chi tieát coøn noùng khoaûng 50oC, ta taùch mex vaø vaûi ra, neáu thaáy lôùp keo dính chaûy ñeàu ra beà maët tieáp xuùc thì ñaït yeâu caàu. Luùc chi tieát eùp ñaõ khoâ, neáu thaáy haït keo dính ñeàu ôû hai beân meùp vaûi cuûa chi tieát thì chaát löôïng eùp daùn ñaït yeâu caàu. IV.4.2. Thöû ñoä beàn cuûa mex trong söû duïng: Maãu vaät sau khi eùp daùn, chôø cho nguoäi vaø khoâ, ñem ñi giaët vaø uûi khoaûng 10 laàn. Neáu thaáy mex bò bong doäp khoûi vaûi thì chaát löôïn eùp daùn khoâng ñaït yeâu caàu. IV.4.3. Nguyeân nhaân khieán cho chaát löôïng eùp daùn khoâng ñaït yeâu caàu: - Do loïai döïng mex khoâng toát hoaëc ñaõ quaù thôøi gian söû duïng. Thôøi haïn söû duïng mex thöôøng khoaûng 6 thaùng, quaù 6 thaùng lôùp keo seõ bò laõo hoùa vaø khoâng coù ñoä baùm dính toát nöõa. - Caùc thoâng soá eùp daùn khoâng phuø hôïp vôùi loaïi mex vaø nguyeân lieäu ñaõ choïn. V. Coâng ñoaïn chænh, söûa, hoaøn taát chi tieát sau caét. Copyright © Truong DH Su pham Ky thuat TP. Ho Chi Minh V.1. Ñaùnh soá : V.1.1. Khaùi nieäm: laø söû duïng caùc duïng cuï caàn thieát ñaùnh soá treân vò trí qui ñònh (phaàn ñöôøng may) cuûa chi tieát nhaèm caùc muïc ñích: - Traùnh hieän töôïng khaùc maøu treân caùc chi tieát cuûa 1 saûn phaåm. - Kieåm tra ñöôïc soá lôùp vaûi ñaõ traûi treân moät baøn vaûi. - Deã daøng cho boùc taäp vaø ñieàu ñoäng raûi chuyeàn. - Deã daøng phaân bieät ñöôïc maët traùi, maët phaûi cuûa vaûi trong quaù trình may. V.1.2. Duïng cuï ñaùnh soá: - Caùc loaïi buùt: chì, bíc, saùp phaûn maøu vôùi maøu vaûi. Phöông phaùp naøy nhanh, reû tieàn vaø deã thöïc hieän. Tuy nhieân, deã xaûy ra hieän töôïng coâng nhaân khoâng tuaân thuû vò trí ñaùnh soá, nhaûy soá, nhaàm soá vaø dô saûn phaåm. - Caùc loaïi phaán thaêng hoa, phaán uûi bay: phöông phaùp naøy töông töï nhö duøng phaán . Sau moät thôøi gian, daáu phaán seõ töï bay hoaëc bay sau quaù trình uûi. Phaán naøy khaù toán keùm vaø ñoäc haïi cho ngöôøi söû duïng. - Caùc loaïi decal phaûn maøu vaûi. Phöông phaùp naøy thöïc hieän nhanh, ñôn giaûn, khoâng nhaàm soá , khoâng nhaûy soá, khi caàn coù theå gôõ soá. Tuy nhieân, khaù toán keùm vì caàn nhieàu loaïi decal khaùc nhau vaø ñoâi khi khoù xöû lyù vì keo dính quaù chaët vaøo vaûi. - Maùy ñaùnh soá: + Maùy ñaùnh soá töï ñoäng: chính xaùc, deã thöïc hieän, khoâng nhaàm soá, khoâng nhaûy soá. Tuy nhieân, saûn phaåm deã bò dô vaø coù theå khoù xöû lyù taåy khi muoán huûy soá. ThS. TRAÀN THANH HÖÔNG - 2007 37 Thu vien DH SPKT TP. HCM -