Giải pháp bồi dưỡng đội ngũ nhân viên thư viện tại Học viện chính trị khu vực phía Nam, đáp ứng chuẩn nghiệp vụ ngành Văn hóa Thông tin

Nội dung text: Giải pháp bồi dưỡng đội ngũ nhân viên thư viện tại Học viện chính trị khu vực phía Nam, đáp ứng chuẩn nghiệp vụ ngành Văn hóa Thông tin

1. GIẢI PHÁP BỒI DƯỠNG NHÂN VIÊN THƯ VIỆN TẠI HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC PHÍA NAM ĐÁP ỨNG THEO NGHIỆP VỤ NGÀNH VĂN HÓA THÔNG TIN MEASURES TO BE TAKEN TO ENRICH LIBRARY PERSONNEL AT ACADEMY OF POLITICS IN THE SOUTH TO CATCH UP WITH THE LATEST EXPERTISE IN THE FIELD OF INFORMATION AND ULTURE (1)Bùi Thị Phượng (1)Học viện chính trị khu vực 2 TÓM TẮT Bài báo này trình bày các giải pháp bồi dưỡng đội ngũ nhân viên thư viện tại Học viện chính trị khu vực phía Nam, đáp ứng chuẩn nghiệp vụ ngành Văn hóa Thông tin. Các giải pháp được xây dựng dựa trên cơ sở pháp lý, cơ sở thực trạng, khoa học nhận thức nên mang tính khoa học và khả thi. Các giải pháp được mô tả chi tiết về mục tiêu, nội dung, kế hoạch thực hiện nên rất dễ dàng vận dụng, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện đáp ứng nhu cầu thông tin của người sử dụng thư viện tại Học viện Chính trị khu vực phía Nam. Từ khóa: Nghiệp vụ thư viện, giải pháp bồi dưỡng, Học viện chính trị. ABSTRACT This article presents methods to foster librarian’s professional ability at of library personel at Academy of Polictics in the South, to cacth up with the latest expertise in the field of Information and Culture. The methods is scientific and realizable because they was based on legal, pratical basis, awareness science. The methods was describe in detail about object, contents, plan so they could applying easily, thenceforth improving working quality and meeting the reading needs of library users at Academy of Politics in the South. Keyword: Library professional competence, foster method, Academy of Politics I. GIỚI THIỆU Với tốc độ phát triển của khoa học kỹ thuật, thì khối lượng tri thức của nhân loại ngày càng nhiều, do vậy cần phải đổi mới giáo dục đào tạo theo hướng nâng cao năng lực tự học của mỗi người, tạo mọi điều kiện để con người có thể tự học tập, tự nghiên cứu để nâng cao năng lực hoàn thiện bản thân. Để tạo môi trường thuận lợi cho việc tự học tự nghiên cứu của học viên của Học viện Chính trị thì thư viện cần phải hoạt động có hiệu quả, đòi hỏi nhân viên thư viện phải có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao. Do vậy, công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ nhân viên thư viện là nhiệm vụ hết sức quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo của Học viện chính trị. Để thực hiện nhiệm vụ đó, người nghiên cứu đã nghiên cứu lý luận về xây 1
2. dựng chuẩn năng lực nghề quốc gia, tiêu chuẩn nghiệp vụ của các ngạch công chức ngành thư viện và công tác nghiệp vụ thư viện để làm cơ sở cho việc xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí nghiệp vụ thư viện. Từ đó, xây dựng các giải pháp để bồi dưỡng đội ngũ nhân viên thư viện chuyên nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của thư viện, đáp ứng nhu cầu thông tin có hiệu quả, chủ động cung cấp thông tin cho bạn đọc. II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra, người nghiên cứu đã sử dụng một số phương pháp như: phương pháp nghiên cứu lý luận, phương pháp nghiên cứu thực tiễn, phương pháp chuyên gia, phương pháp thống kê toán học và phương pháp thử nghiệm để kiểm tra tính khả thi của các giải pháp. III. NGHIỆP VỤ THƯ VIỆN Theo quyết định số 428/TCCP-VC của Ban tổ chức-Cán bộ Chính phủ, ngày 2/6/1993 thì ngạch thư viện có 4 cấp: Thư viện viên trung cấp, thư viện viên, thư viện viên chính, thư viện viên cao cấp. Tiêu chuẩn nghiệp vụ được trình bày theo 3 thành tố chính là chức trách, hiểu biết và yêu cầu trình độ. Tiêu chuẩn về chức trách quy định về chức danh, mô tả cụ thể các nhiệm vụ của nhân viên ngạch thư viện. Đây là tiêu chuẩn quan trọng nhất, thể hiện các tiêu chuẩn, yêu cầu về khả năng hoàn thành các nhiệm vụ theo sự phân công, bằng cách sử dụng các nghiệp vụ thư viện theo đúng quy trình. Tiêu chuẩn về hiểu biết là các yêu cầu về tư tưởng chính trị, pháp luật, ý thức tổ chức kỷ luật. Tiêu chuẩn về yêu cầu trình độ là quy định trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực ngoại ngữ. Trong bối cảnh hiện nay, bên cạnh các năng lực về chuyên môn như xây dựng vốn tài liệu, xử lý vốn tài liệu, tổ chức kho và bảo quản vốn tài liệu, phục vụ bạn đọc, thống kê báo cáo thì đội ngũ nhân viên thư viện còn phải bồi dưỡng thêm các năng lực phương pháp như lập kế hoạch, thu thập, phân tích xử lý thông tin; năng lực xã hội như làm việc nhóm, cách ứng xử, tinh thần trách nhiệm, khả năng giải quyết xung đột; năng lực cá thể như tự đánh giá, xây dựng kế hoạch phát triển cá nhân, đánh giá, hình thành các chuẩn mực giá trị, đạo đức, văn hóa, lòng tự trọng Để có cơ sở đánh giá nghiệp vụ của đội ngũ nhân viên thư viện, người nghiên cứu đã xây dựng được quy trình thực hiện nghiệp vụ thư viện, với các bước cụ thể, dễ thực hiện, các bước thực hiện của từng nhóm nghiệp vụ thư viện tại Học viện Chính trị khu vực phía Nam. IV. GIẢI PHÁP BỒI DƯỠNG NHÂN VIÊN THƯ VIỆN TẠI HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC PHÍA NAM Qua phân tích và đánh giá thực trạng cho thấy, đội ngũ nghiệp vụ thư viện đều có năng lực chuyên môn khá tốt, do đã được đào tạo về trình độ chuyên môn nghiệp vụ ở các bậc đại học, trung cấp. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu của thực tế công việc trong xã hội ngày nay thì nghiệp vụ thư viện ngoài bồi dưỡng và phát triển năng lực chuyên môn cần phải bồi dưỡng thêm các năng lực phương pháp, năng lực xã hội và năng lực cá thể. 2
3. Căn cứ vào cơ sở pháp lý là tiêu chuẩn nghiệp vụ thư viện của Bộ Văn hóa thông tin, cơ sở thực tiễn là kết quả đánh giá thực trạng nghiệp vụ của đội ngũ nghiệp vụ thư viện tại Học viện Chính trị khu vực phía Nam và cơ sở khoa học nhận thức là lý luận của học thuyết kiến tạo, người nghiên cứu đề xuất các nhóm giải pháp bồi dưỡng nghiệp vụ như sau:  Nhóm giải pháp: Tạo môi trường nâng cao nghiệp vụ nhân viên thư viện Giải pháp 1: : Nâng cao năng lực xử lý vốn tài liệu, tổ chức kho và bảo quản tài liệu của nhân viên thư viện. Tổ chức cải tiến, sắp xếp lại kho sách, từ kho đóng chuyển sang kho mở để đáp ứng nhu cầu phục vụ một cách khoa học hơn. Việc cải tiến kho nhằm tạo ra môi trường để nhân viên thư viện vận dụng các nghiệp vụ vào thực tế, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Quá trình tiến hành cải tiến kho sách giúp cho nhân viên thư viện có thêm kinh nghiệm về chuyên môn nghiệp vụ của mình, như: thanh lọc tài liệu, xử lý kỹ thuật tài liệu, xây dựng vốn tài liệu, và công tác phục vụ bạn đọc tốt hơn, bạn đọc có thể tiếp cận, tìm kiếm tài liệu một cách nhanh chóng dễ dàng. Giải pháp 2: Nâng cao năng lực phục vụ bạn đọc và kỹ năng mềm của nhân viên thư viện Hàng năm Thư viện cần phải tổ chức các đợt triển lãm giới thiệu sách nhằm tạo môi trường cho đội ngũ nhân viên thư viện rèn luyện các kỹ năng mềm, phát triển nghiệp vụ phục vụ bạn đọc, giao lưu với bạn đọc và nắm bắt nhu cầu của bạn đọc, từ đó nâng cao chất lượng hoạt động của thư viện. Giải pháp 3: Tổ chức tham quan các thư viện phát triển để học tập kinh nghiệm về nghiệp vụ thư viện. Hàng năm Thư viện tổ chức cho nhân viên thư viện đi tham quan thực tế tại các thư viện phát triển, các thư viện trong cùng hệ thống, các thư viện liên kết. Nhằm tạo điều kiện cho nhân viên thư viện trao đổi, học tập kinh nghiệm về nghiệp vụ thư viện đồng thời có dịp trao đổi, học tập các mô hình, giải pháp hay. Bên cạnh giải pháp tổ chức đi tham quan thực tế, còn phải thường xuyên tổ chức các buổi gặp gỡ, thảo luận, sinh hoạt chia sẻ kinh nghiệm cho nhân viên thư viện. Trong các buổi thảo luận, nhân viên thư viện lần lượt nêu lên các vấn đề khó khăn trong khi thực hiện nhiệm vụ, từ đó mọi người đóng góp ý kiến và thảo luận tìm phương án giải quyết. Khi khó khăn được giải quyết, vốn kinh nghiệm và nghiệp vụ của nhân viên thư viện sẽ ngày càng phát triển. Giải pháp 4: Tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho nhân viên thư viện. Hàng năm, quản lý thư viện căn cứ vào hiệu quả công việc để xác định các khâu nghiệp vụ còn chưa đạt yêu cầu để tiến hành xây dựng kế hoạch và mời các chuyên gia về nghiệp vụ thư viện để về tập huấn nghiệp vụ cho nhân viên. Trước khi tập huấn cần triển khai cho nhân viên thư viện chuẩn bị các bài tham luận, các vấn đề đang gặp khó khăn để tham gia tập huấn đạt hiệu quả cao. Giải pháp 5: Khuyến khích nhân viên thư viện tự học tập nâng cao trình độ chuyên môn. Căn cứ vào chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ của Học viện Chính trị khu vực phía Nam, xây dựng kế hoạch quy hoạch, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho nhân viên thư viện. 3
4. Khuyến khích nhân viên thư viện tự học tập nâng cao trình độ qua các khóa học sau đại học, đại học liên thông, văn bằng 2, tại chức Tạo điều kiện khuyến khích, sắp xếp công việc và thời gian hợp lý cho nhân viên thư viện thay phiên nhau đi học các khóa học ngắn hạn hoặc dài hạn về nghiệp vụ thư viện, ngoại ngữ, tin học, lý luận chính trị để phục vụ cho công việc hiện tại. Tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho nhân viên thư viện.  Nhóm các giải pháp hỗ trợ - Định kỳ hàng năm tổ chức hội thảo chuyên đề về các ngành nghề đào tạo của Học viện để nhân viên thư viện có thêm vốn kinh nghiệm cho nghiệp vụ xây dựng kế hoạch bổ sung vốn tài liệu, và công tác tư vấn cho bạn đọc tốt hơn. - Hàng năm tạo điều kiện cho đội ngũ nhân viên thư viện tham gia các buổi tập huấn nghiệp vụ do hệ thống Học viện tổ chức. - Tổ chức hoặc cho nhân viên thư viện tham gia các cuộc thi nghiệp vụ thư viện, để tạo động lực cho nhân viên thư viện bồi dưỡng nghiệp vụ và học tập được nhiều kinh nghiệm mới thông qua cuộc thi. - Đề xuất tăng cường cơ sở vật chất để nhân viên thư viện có thể vận dụng các nghiệp vụ mới, đổi mới công tác phục vụ bạn đọc từ đó thu hút bạn đọc tới thư viện nhiều hơn, bạn đọc sẽ chủ động tiếp cận với các nguồn thông tin mới. - Hàng tháng tổ chức các buổi sinh hoạt chia sẻ kinh nghiệm để luôn cải tiến và nâng cao hiệu quả hoạt động của Thư viện. Lồng ghép sinh hoạt chia sẻ kinh nghiệm trong các buổi họp chuyên môn, họp định kỳ hàng tháng. Nhân viên thư viện nêu lên các vấn đề khó khăn, vướng mắc khi thực hiện nghiệp vụ để từ đó mọi người cùng tìm phương án giải quyết khó khăn, không ngừng nâng cao hiệu quả làm việc. Qua quá trình thử nghiệm ba giải pháp về cải tiến kho, tổ chức triển lãm và tổ chức tham quan, người nghiên cứu đã khảo sát và đánh giá rằng việc thực hiện các giải pháp trên thật sự có hiệu quả. Đội ngũ nghiệp vụ thư viện được bồi dưỡng một cách toàn diện năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội và năng lực cá thể. Sau khi thử nghiệm, các nhân viên thư viện đều đánh giá cao công tác tổ chức, rèn luyện và học hỏi được nhiều kinh nghiệm mới, làm cho năng lực nghiệp vụ của bản thân không ngừng nâng cao. Hơn nữa, giải pháp được các nhân viên thư viện ủng hộ thật sự mang lại hiệu quả lớn, bên cạnh các kỹ năng nghiệp vụ thì đội ngũ nhân viên thư viện có cơ hội giao lưu học hỏi, rèn luyện kỹ năng mềm, đặc biệt kỹ năng làm việc nhóm và tăng tình đoàn kết. Các giải pháp khác đều được các chuyên gia đánh giá là rất cần thiết và cần thiết. Do vậy, các giải pháp trên đều có thể dùng để bồi dưỡng đội nhân viên thư viện, nâng cao hiệu quả phục vụ bạn đọc, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Học viện Chính trị nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung. Căn cứ vào các giải pháp đã xây dựng, người nghiên cứu đã tổ chức thử nghiệm thành công 3 giải pháp: tổ chức kho, tổ chức triển lãm và tổ chức tham quan. Từ những kết quả khảo sát sau thử nghiệm, người nghiên cứu đã đánh giá được tính hiệu quả và khả thi của các giải pháp. Hơn nữa, người nghiên cứu đã tiến hành xin ý kiến chuyên gia về các giải pháp đã đề xuất, kết quả cho thấy các chuyên gia đánh giá các giải 4
5. pháp đã đề xuất là rất cần thiết và cần thiết cho việc bồi dưỡng nghiệp vụ và quá trình cải tiến, phát triển thư viện, nâng cao chất lượng giáo dục. Các giải pháp bồi dưỡng được xây dựng có mục tiêu, nội dung, kế hoạch rõ ràng nên khi tổ chức thử nghiệm tại Học viện Chính trị khu vực phía Nam rất thành công. Vì vậy, đây là bước khởi đầu cho việc bồi dưỡng nghiệp vụ ở các thư viện khác. Các giải pháp tuy cụ thể nhưng chưa linh hoạt, nên khi vận dụng ở các thư viện khác thì cần phải thay đổi cho phù hợp với thực trạng tại thư viện đó. Các giải pháp trên đều gắn liền với các hoạt động thường xuyên của Học viện nên được các nhân viên thư viện nhiệt tình ủng hộ, tạo nên hiệu quả bồi bưỡng nghiệp vụ. Các nhân viên thư viện được rèn luyện thông qua môi trường làm việc, công việc được phân công rõ ràng, giúp nhân viên thư viện tự định hướng được mục tiêu cũng như tự đánh giá được hiệu quả công việc của bản thân, từ đó vừa rèn luyện nghiệp vụ, vừa học hỏi thêm nhiều kinh nghiệm mới. Quá trình bồi dưỡng được tiến hành trong quá trình đội ngũ nhân viên thư viện cùng thực hiện một nhiệm vụ chung, từ đó giúp nhân viên thư viện tăng thêm tình đoàn kết, tạo điều kiện cho các nhân viên thư viện có thể chia sẻ kinh nghiệm về nghiệp vụ với nhau. Quá trình bồi dưỡng thường được lồng ghép vào các nhiệm vụ chuyên môn hàng ngày, do đó không ảnh hưởng tới hoạt động của Thư viện, không ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo của Học viện. V. KẾT LUẬN Kết quả nghiên cứu làm phong phú hơn cơ sở lý luận về các phương pháp bồi dưỡng nghiệp vụ, bổ sung quy trình nghiệp vụ thư viện giúp nâng cao hiệu quả phục vụ của thư viện và chất lượng đào tạo của Học viện Chính trị khu vực phía Nam. Các giải pháp đề xuất đều dựa trên quy trình thực hiện các công việc chuyên môn và phù hợp với quá trình phát triển nhận thức tự nhiên của con người nên mang tính khoa học và khả thi cao. Nội dung các nghiệp vụ cần bồi dưỡng được xây dựng trên cơ sở tiêu chuẩn nghiệp vụ ngành văn hóa thông tin và các nhiệm vụ thực tế tại Thư viện nên phù hợp với hiểu biết của nhân viên thư viện tại Học viện Chính trị khu vực phía Nam. Điều này giúp cho việc bồi dưỡng đội ngũ nhân viên thư viện tiến hành dễ dàng hơn. 5
6. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bernd Meier - Nguyễn Văn Cường (2014), Lí luận dạy học hiện đại – Cơ sở đổi mới mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học, NXB Đại học Sư phạm. [2] Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội (2008), Quyết định 09/2008/QĐ-BLĐTBXH về việc ban hành quy định nguyên tắc, quy trình xây dựng và ban hành tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia. [3] Bùi Hiền, Nguyễn Văn Giao, Nguyễn Hữu Quỳnh, Vũ Văn Tảo, Từ điển giáo dục học, NXB Từ điển bách khoa. [4] Nguyễn Hữu Giới (2002), Nguyễn Thị Thanh Mai, Về công tác thư viện – Các văn bản pháp quy hiện hành về thư viện, NXB Hà Nội. [5] TCVN 10274:2013 (2013), Hoạt động thư viện -Thuật ngữ và định nghĩa chung, NXB Hà Nội. Thông tin liên hệ tác giả chính Họ và tên: Bùi Thị Phượng Đơn vị: Học viện Chính trị khu vực II Điện thoại: 08 3896 6363 Email: phuongbt_tt@yahoo.com XÁC NHẬN VÀ ĐỀ XUẤT CHO ĐĂNG BÀI CỦA HỌC VIÊN THỰC HIỆN GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN Bùi Thị Phượng 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.