Gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp ở tỉnh Quảng Ngãi

Nội dung text: Gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp ở tỉnh Quảng Ngãi

1. GẮN KẾT ĐÀO TẠO GIỮA TRƯỜNG NGHỀ VÀ DOANH NGHIỆP Ở TỈNH QUẢNG NGÃI COHESION OF TRAINING BETWEEN VOCATIONAL SCHOOLS AND ENTERPRISES IN QUANG NGAI PROVINCE Đặng Thị Thùy Trinh TÓM TẮT Gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp là một giải pháp thiết thực và hiệu quả trong việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề hiện nay, đồng thời là nhu cầu khách quan mang lại lợi ích cho cả hai bên. Thông qua việc nắm bắt được nhu cầu của thị trường lao động, hoạt động đào tạo của trường nghề sẽ hướng tới nhu cầu của xã hội, nhu cầu của doanh nghiệp, đảm bảo được chất lượng đầu ra của sản phẩm đào tạo nghề. Mặt khác, hợp tác đào tạo với trường nghề thì doanh nghiệp sẽ có được nguồn lao động có chất lượng, đáp ứng đúng yêu cầu theo sự phát triển của doanh nghiệp. Từ những phân tích về lợi ích hoạt động gắn kết đào tạo giữa trường nghề với doanh nghiệp và thực trạng đào tạo nghề tại Tỉnh Quảng Ngãi, tác giả đề xuất một số giải pháp, kiến nghị để giải quyết mối quan hệ trên nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh, đáp ứng được với nhu cầu xã hội. ABSTRACT Cohesion of training between vocational schools and enterprises is a practical solution and efficiency in improving the quality of vocational training today, and it is also the objective demand which brings benefits to both parties. Through understanding the needs of the labor market, training’s operation of vocational schools will direct to the needs of society, the needs of the business, ensure the quality of outputs of training’s products. On the other hand, cooperation’s training with vocational schools, it provides the quality labor for the enterprises, meet the requirements for development of the business. From the analysis of benefits of activities associating training between enterprises and vocational schools and the situation of training in Quang Ngai Province, the author proposed some solutions and recommendations to solve the above relationship in order to improve the quality of vocational training in the province, and to meet social needs as well. 1. Sự cần thiết gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp Với nền kinh tế theo cơ chế thị trường, lĩnh vực đào tạo nghề phải hướng đến đáp ứng nhu cầu lao động kỹ thuật cho thị trường lao động về số lượng, chất lượng, cơ cấu ngành nghề cũng như cơ cấu trình độ. Đây là vấn đề thực tế được đặt ra và đòi hỏi được giải quyết. Hiện nay, một trong những khó khăn mà các doanh nghiệp đang gặp phải là thiếu đội ngũ lao động có trình độ, có khả năng đáp ứng được với yêu cầu phát triển trong
2. điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực. Để có nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần phải có một hệ thống đào tạo nghề có khả năng cung cấp cho xã hội một đội ngũ nhân lực đông đảo, có trình độ cần thiết theo một cơ cấu thích hợp, có khả năng thích ứng nhanh với mọi biến đổi của môi trường có trình độ toàn cầu hóa ngày càng cao. Chất lượng của nguồn nhân lực thể hiện qua kiến thức, kỹ năng và thái độ của người học tiếp thu qua quá trình đào tạo, đồng thời còn thể hiện được năng lực sáng tạo và khả năng thích ứng nhanh với thực tế sản xuất. Để có được nguồn nhân lực có chất lượng thì trường nghề và doanh nghiệp cần có sự hợp tác, gắn kết với nhau trong hoạt động đào tạo nghề. Đây là một nhu cầu thực tế mang tính khách quan và cũng là một quan hệ mang lại lợi ích rõ ràng và có sức thuyết phục cao. Với các trường nghề, thông qua hoạt động hợp tác, gắn kết đào tạo với doanh nghiệp sẽ tăng cường các nguồn lực cho đào tạo nghề về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đội ngũ giáo viên nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo nghề. Đồng thời các trường nghề có điều kiện cập nhật thông tin từ doanh nghiệp về nhu cầu, yêu cầu về số lượng, chất lượng nguồn nhân lực để cải tiến mục tiêu, nội dung chương trình giảng dạy phù hợp với thực tiễn sản xuất. Từ đó, các trường nghề có thể lập kế hoạch chiến lược dài hạn có hiệu quả, tạo nền tảng cho sự phát triển của các trường nghề. Mặc khác, thông qua mối quan hệ hợp tác với doanh nghiệp, trường nghề giải quyết tốt việc làm sau tốt nghiệp cho người học, tạo được sự yên tâm cho người học và quảng bá thương hiệu của nhà trường. Với các doanh nghiệp, hợp tác đào tạo với trường nghề, doanh nghiệp sẽ chủ động hơn trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, đào tạo lại đội ngũ lao động kỹ thuật với chi phí thấp; có cơ hội tham gia và hoạt động định hướng mục tiêu đào tạo, xây dựng nội dung chương trình đào tạo sát với yêu cầu thực tiễn, thông qua đó doanh nghiệp có thể tuyển chọn đội ngũ lao động kỹ thuật đảm bảo đúng chất lượng theo yêu cầu phát triển của doanh nghiệp. Hợp tác với trường nghề, các doanh nghiệp tham gia vào các hoạt động hướng nghiệp, hội chợ việc làm, từ đó có thể quảng bá thương hiệu của doanh nghiệp. Với người học, hoạt động hợp tác, gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp sẽ tạo điều kiện về môi trường học tập hơn về cơ sở vật chất, trang thiết bị và đội ngũ giáo viên. Người học có điều kiện tham gia vào sản xuất của doanh nghiệp, từ đó nâng cao được kỹ năng, kinh nghiệm thực tiễn để có thể sẵn sàng đáp ứng được với yêu cầu công việc ngay sau khi tốt nghiệp. Như vậy, gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp là nhu cầu khách quan và cần thiết, mang lại lợi ích thiết thực cho các bên tham gia. Đồng thời mối quan hệ hợp tác này là giải pháp có tính khả thi cao trong việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động, yêu cầu của doanh nghiệp. 2. Tình hình đào tạo nghề tại tỉnh Quảng Ngãi Sau 5 năm thực hiện Chương trình mục tiêu việc làm tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2006 - 2010 kết quả đạt được là tạo việc làm và thêm việc làm cho 169.000 lao động, bình quân mỗi năm giải quyết việc làm cho khoảng 33.800 lao động, trong đó giải quyết việc làm mới cho khoảng 17.100 người, đạt 102% chỉ tiêu của Nghị quyết đại hội đại biểu đảng
3. bộ tỉnh lần thứ XVII (chỉ tiêu là 33.000 lao động/năm). Tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề từ 14,6% năm 2005 tăng lên 28,0% năm 2010, đạt chỉ tiêu của Nghị quyết đại hội đại biểu đảng bộ tỉnh lần thứ XVII (chỉ tiêu là từ 28,0 - 30,0%). Các cơ sở dạy nghề đã đào tạo được 63.436 học sinh - sinh viên, trong đó: cao đẳng nghề: 750 người, trung cấp nghề: 21.146 người, sơ cấp nghề: 41.540 người. Tuy nhiên, công tác hướng nghiệp, dạy nghề vẫn chưa được chú ý đúng mức, đào tạo cho người lao động chưa theo quy hoạch, lao động qua đào tạo nghề chưa đảm bảo cả về số lượng và chất lượng, chưa thật sự gắn đào tạo với địa chỉ sử dụng nên dẫn đến tình trạng thiếu lao động có trình độ kỹ thuật đáp ứng được yêu cầu công việc trong các công ty, xí nghiệp, doanh nghiệp tại Khu Kinh tế Dung Quất và các Khu công nghiệp của tỉnh nhưng thừa lao động có tay nghề nhưng trình độ kém. Doanh nghiệp muốn sử dụng số lao động đó phải đào tạo lại, gây lãng phí thời gian, kinh phí đào tạo của Nhà nước và của nhân dân. Đến năm 2010, trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi có 32 cơ sở dạy nghề, trong đó: 06 trường Đại học, Cao đẳng và Trung cấp chuyên nghiệp tham gia dạy nghề; 02 trường Đại học, 02 trường Cao đẳng, 02 trường Trung cấp nghề và 24 Trung tâm Dạy nghề. Về đội ngũ giáo viên, có tổng 392 giáo viên hữu cơ; ngoài ra là thỉnh giảng và hợp đồng ngắn hạn. Tỷ lệ học sinh/giáo viên quy đổi đạt 56,7. Về chất lượng, có 17,86% có trình độ Thạc sĩ; 66,33% có trình độ Đại học; 15,81% có trình độ Cao đẳng trở xuống. Trong những năm qua Đảng, Nhà nước rất quan tâm đến phát triển giáo dục đào tạo nói chung và công tác đào tạo nghề nói riêng để phát triển nguồn nhân lực. Dù vậy, hiện nay công tác đào tạo nghề tại tỉnh Quảng Ngãi vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Cơ sở dạy nghề chỉ dạy và đào tạo những gì mình có, chưa thực sự quan tâm đến việc trang bị cho người lao động những kỹ năng, kiến thức về xã hội. Cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa thật sự phù hợp với cơ cấu ngành nghề của thị trường lao động. Chất lượng đào tạo nghề chưa đáp ứng được với yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động. Các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo nghề còn hạn chế. Mối quan hệ giữa các trường đào tạo nghề và doanh nghiệp tuyển dụng lao động còn rất mờ nhạt, chưa có sự gắn bó, hợp tác chặt chẽ trong đào tạo. Dự báo nhu cầu lao động làm việc tại tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2015 là 770.505 người trong đó lao động qua đào tạo và dạy nghề là 423.778 người (chiếm 55%). Năm 2020, nhu cầu lao động làm việc 806.557 người trong đó lao động qua đào tạo và dạy nghề là 564.590 người (chiếm 70%). Chia ra dạy nghề có 443.606 người, chiếm 55% (dưới 3 tháng 16,95%; sơ cấp chiếm 19,34%; trung cấp nghề 12,28%, cao đẳng nghề chiếm 6,43%;); đào tạo có 77.052 người, chiếm 10% (trung cấp chuyên nghiệp chiếm 2,92%; cao đẳng chiếm 2,48%; đại học trở lên chiếm 6,00%). Để có lực lượng lao động có trình độ tay nghề cao đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước thì đẩy mạnh công tác đào tạo nghề là vấn đề vô cùng cần thiết. Quảng Ngãi đang trên đà phát triển có nhu cầu về nhân lực khá lớn, tuy nhiên cơ cấu lao động qua đào tạo hiện nay chưa phù hợp cho một tỉnh phát triển theo hướng công nghiệp. Do vậy, việc đẩy mạnh công tác đào tạo nghề là việc làm thiết thực hiện nay nhằm tạo ra một đội ngũ nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của Tỉnh và các vùng phụ cận.
4. 3. Một số giải pháp hoạt động gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp ở Tỉnh Quảng Ngãi Nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề đáp ứng được với yêu cầu thực tiễn của thị trường lao động, tác giả đề xuất một số giải pháp sau: a. Các hoạt động gắn kết đào tạo giữa trường nghề với doanh nghiệp liên quan đến mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo. Mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo phù hợp với thực tiễn là vấn đề chủ yếu của việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề; mục tiêu, chương trình đào tạo là điều kiện tiên quyết cho sự thành công của hoạt động đào tạo gắn kết với doanh nghiệp. Nhờ đó mà mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo gần sát với yêu cầu của sản xuất, sản phẩm đào tạo đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp, ngoài ra còn đảm bảo và tạo điều kiện cho sự liên thông giữa các trình độ đào tạo nghề. - Tổ chức hội thảo giữa nhà trường và doanh nghiệp để xây dựng mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo đáp ứng với yêu cầu sản xuất thực tiễn thông qua đánh giá kiến thức, kỹ năng, thái độ của học sinh ngành may; cùng nhau xác định mục tiêu và nội dung đào tạo cho từng khóa học, từng mô đun cụ thể; xây dựng và thống nhất kế hoạch và tiến độ đào tạo cho từng mô đun và cho cả khóa học. - Tổ chức cho giáo viên tham quan, học tập tại doanh nghiệp nhằm xây dựng mối quan hệ với doanh nghiệp. Đồng thời trao đổi kinh nghiệm, tiếp thu ý kiến từ phía doanh nghiệp về nhu cầu, yêu cầu nhân lực doanh nghiệp sử dụng - Trao đổi thông tin giữa nhà trường và doanh nghiệp qua đó nắm bắt được yêu cầu, nhu cầu của doanh nghiệp, của thị trường lao động về kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghề và thái độ làm việc đối với đội ngũ lao động để xây dựng, điều chỉnh mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo phù hợp với thực tiễn. b. Các hoạt động gắn kết đào tạo giữa trường nghề với doanh nghiệp liên quan đến phương pháp, hình thức tổ chức đào tạo. Khi mục tiêu, chương trình, nội dung đào tạo đã tiếp cận được với yêu cầu của sản xuất thì phương pháp đào tạo, hình thức tổ chức đào tạo phải được thay đổi theo hướng tiếp cận với nhu cầu của thị trường lao động, sát với thực tiễn. - Bồi dưỡng, nâng cao trình độ giáo viên đề có lực lượng giáo viên giỏi, có kinh nghiệm, chịu khó học hỏi, nghiên cứu sâu các hướng tiến bộ trong bộ môn giảng dạy và đào tạo học sinh có hiệu quả về lý thuyết và thực hành nhằm rút ngắn khoảng cách giữa nhà trường và môi trường sản xuất của doanh nghiệp giúp học sinh thích nghi nhanh chóng với môi trường làm việc sau khi tốt nghiệp. - Nhà trường mời cán bộ kỹ thuật, công nhân lành nghề bậc cao của doanh nghiệp tham gia giảng dạy, biên soạn chương trình, đề thi và tham gia hội đồng đánh giá tốt nghiệp, ở nhà trường, ở doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho học sinh tại trường về mặt kiến thức, kỹ năng thực hành nghề và kiến thức, kinh nghiệm thức tế sản xuất và tiếp cận được với thực tế sản xuất.
5. - Tổ chức cho học sinh kiến tập, học tập tại doanh nghiệp nhằm nâng cao kỹ năng thực hành nghề và kiến thức thực tế cho học sinh. c. Các hoạt động gắn kết đào tạo giữa trường nghề với doanh nghiệp liên quan đến phương tiện, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. Phương tiện dạy học, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ảnh hưởng trực tiếp trong việc nâng cao chất lượng đào tạo nghề, là điều kiện tiên quyết thực hiện nguyên lý học tập gắn liền với thực tiễn. Để đảm bảo chất lượng đào tạo phù hợp với sự biến động, phát triển của công nghệ sản xuất thực tế thì cần có sự đầu tư đúng mức phương tiện dạy học, cơ sở vật chất, máy móc trang thiết bị. Thông qua hoạt động hợp tác, gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp để nhận sự hỗ trợ về phương tiện, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học từ doanh nghiệp nhằm tạo điều kiện học tập cho học sinh, nâng cao chất lượng dạy nghề. - Doanh nghiệp hỗ trợ vật chất, trang thiết bị cho nhà trường để tăng cường phương tiện, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động đào tạo của nhà trường nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại nhà trường. - Doanh nghiệp hỗ trợ cấp học bổng cho học sinh học tập tại trường nhằm tạo điều kiện, khuyến khích cho học sinh học tập tốt hơn, các doanh nghiệp hỗ trợ, thành lập các quỹ học bổng cho học sinh, qua đó tăng thêm kinh phí cho nhà trường. d. Các hoạt động gắn kết đào tạo giữa trường nghề với doanh nghiệp liên quan đến tổ chức tuyển sinh và giải quyết việc làm. Công tác tuyển sinh cho các trường nghề hiện nay gặp nhiều khó khăn do việc giải quyết việc làm cho học sinh sau tốt nghiệp còn nhiều hạn chế. Vì vậy, hoạt động gắn kết đào tạo nghề giữa nhà trường và doanh nghiệp là một giải pháp tích cực để giải quyết đầu vào và đầu ra cho nguồn lao động. Thông qua hoạt động hợp tác đào tạo này, người học hiểu biết hơn và tin tưởng hơn vào đầu ra sau khi tốt nghiệp; Nhà trường và doanh nghiệp có cơ hội để quảng bá rộng rãi về chính sách chất lượng của trường và doanh nghiệp; Doanh nghiệp đảm bảo được nguồn nhân lực có chất lượng cao . - Tăng cường tổ chức các hoạt động tư vấn hướng nghiệp, tuyển sinh và tổ chức hội chợ việc làm nhằm đảm bảo số lượng và chất lượng đầu vào và đầu ra cho các nghề đào tạo của nhà trường, qua đó quảng bá về thương hiệu của nhà trường và doanh nghiệp. - Ký hợp đồng cùng tuyển sinh để đào tạo lao động, cung ứng cho doanh nghiệp đảm bảo đầu vào và đầu ra cho sản phẩm đào tạo của các nghề tại trường thông qua hoạt động gắn kết đào tạo với doanh nghiệp. 4. Kết luận Chất lượng đào tạo nghề được đánh giá qua ba lĩnh vực: kiến thức, kỹ năng và thái độ; trong đó kỹ năng nghề là tiêu chí quan trọng nhất đối với người lao động có trình độ trung cấp nghề. Chính vì vậy, để nâng cao chất lượng đào tạo nói chung hay kỹ năng nghề cho người lao động nói riêng thì hoạt động gắn kết đào tạo giữa trường nghề và doanh nghiệp là giải pháp cần thiết, thiết thực và có hiệu quả.
6. 5. Khuyến nghị - Với các trường nghề: Cần nhạy bén nắm bắt thông tin, chủ động xây dựng mối quan hệ với nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh; Nhà trường cần tích cực, chủ động, linh hoạt trong xây dựng kế hoạch, mục tiêu, nội dung, chương trình và tiến độ đào tạo để hợp tác phù hợp với kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp để doanh nghiệp tin tưởng vào hoạt động của nhà trường mà tham gia vào hoạt động đào tạo; Ngoài ra, nhà trường và doanh nghiệp cần thống nhất để xây dựng bộ công cụ đánh giá hiệu quả hoạt động gắn kết đào tạo nghề, hàng năm tổ chức kiểm tra đánh giá hiệu quả của hoạt động đào tạo nghề giữa nhà trường với doanh nghiệp. - Với doanh nghiệp: Cần chủ động, tích cực và tự giác tham gia vào quá trình đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng cho nhu cầu sản xuất của doanh nghiệp và cho xã hội; tự nhận thức về vai trò của mình trong hệ thống đào tạo nghề; Phụ thuộc vào điều kiện thực tế, các doanh nghiệp có thể tự lựa chọn các nội dung để hợp tác với nhà trường trong hoạt động đào tạo nghề. - Với cơ quan Nhà nước và Tỉnh Quảng Ngãi: Cơ quan quản lý Nhà nước cần có những văn bản hỗ trợ nhà trường và doanh nghiệp trong việc gắn kết đào tạo. Ban hành những quy định ràng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp đối với hoạt động đào tạo nghề, hợp tác với nhà trường trong hoạt động đào tạo nghề. Sở LĐTB&XH - UBND Tỉnh Quảng Ngãi cần xây dựng và ban hành những cơ chế chính sách hỗ trợ về thuế, đất đai cho những doanh nghiệp tham gia hợp tác, gắn kết đào tạo nghề với nhà trường. Đối với nhà trường, Sở LĐTB&XH và UBND Tỉnh cũng cần có các chính sách ưu tiên cấp ngân sách cho đào tạo nghề, hỗ trợ kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và các hoạt động đào tạo cho nhà trường.
7. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Trần Đình Mai(2009), Mối quan hệ giữa nhà trường, sinh viên với nhu cầu Xã hội tại Đại Học Đà Nẵng, Tạp chí Khoa học và Công Nghệ, Đại Học Đà Nẵng – số 3(32). [2]. Trịnh Thị Hoa Mai (2008), Liên kết đào tạo giữa nhà trường đại học với doanh nghiệp ở Việt Nam, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế - Luật 24 [3]. Nguyễn Đông Phong (2010), Trường ĐHKT với công tác đào tạo gắn nhà trường với doanh nghiệp, Tạp chí Phát triển kinh tế - 10/2010. [4]. TS. Trần Anh Tài (2009), Gắn đào tạo với sử dụng, nhà trường với doanh nghiệp, Tạp chí Khoa học Đại Học Quốc Gia Hà Nội, Kinh tế và Kinh doanh 25. [5]. Quyết định số 2037/QĐ – UBND về việc Phê duyệt quy hoạch phát triển nhân lực tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2011 – 2020, ngày 20-12-2011. [6]. Nghị quyết số 22/2011/NQ-HĐND về đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn 2011 - 2015 và định hướng đến năm 2020. [7]. CÔNG BÁO tỉnh Quảng Ngãi/Số 28/Ngày 27-12-2011 [8]. luc-cho-phat-trien/248/987 [9]. Thông tin liên hệ của tác giả: Họ và tên: Đặng Thị Thùy Trinh Điện thoại: 0902925726 Email: thtrinh105al@gmail.com Ý kiến GVHD
8. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.