Đổi mới phương pháp dạy-Học hướng nghiệp mô đun điện dân dụng thông qua phương pháp dạy học dự án

Nội dung text: Đổi mới phương pháp dạy-Học hướng nghiệp mô đun điện dân dụng thông qua phương pháp dạy học dự án

1. ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY - HỌC HƢỚNG NGHIỆP MÔ ĐUN ĐIỆN DÂN DỤNG THÔNG QUA PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC DỰ ÁN INNOVATIVE METHODS OF TEACHING – LEARNING VOCATIONAL GUIDANCE HOUSEHOLD ELECTRICAL MODULE BY THE PROJECT – BASED LEARNING Lê Thị Thùy Trang Trung tâm kỹ thuật tổng hợp – hướng nghiệp Gò Vấp TÓM TẮT Phương pháp dạy học dự án (PPDHDA) là một trong những phương pháp dạy học (PPDH) tích cực nhằm khuyến khích học sinh làm việc theo nhóm để khám phá những vấn đề từ thực tế cuộc sống. Tuy nhiên, việc đưa PPDH này vào dạy học hướng nghiệp còn gặp không ít khó khăn. Nội dung bài viết này nhằm phân tích những mặt tích cực của PPDHDA, làm cơ sở để đưa PPDH này vào giảng dạy hướng nghiệp mô – đun điện dân dụng tại Trung Tâm Kỹ Thuật – Tổng Hợp Hướng Nghiệp Gò Vấp nhằm góp phần đổi mới PPDH, nâng cao công tác định hướng nghề nghiệp và phân luồng cho học sinh sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở và trung học phổ thông. ABSTRACT The project – based learning (PBL) is one of the positive teaching methods to encourage pupils to work in groups for explore knowledge from real life. However, the introduce of PBL is facing many difficult in career education. This article analyzes advantages of the PBL, which is foundation for suggests applying it to teaching and learning household electrical vocational guidance module at General Technical – Vocational Guidance Go Vap Center, contribute to innovative methods of teaching - learning, enhance vocational orientation task and treams pupils after graduating junior schools. 1. Đặt vấn đề: Mô – đun điện dân dụng bậc THCS là một trong những môn học nhằm định hướng nghề nghiệp và phân luồng HS sau khi tốt nghiệp THCS. Mục tiêu của mô – đun này là cung cấp cho HS những kiến thức, kỹ năng, phẩm chất chung và cơ bản về nghề điện dân dụng. Hiện nay, nội dung mô – đun điện dân dụng vẫn còn nặng về lý thuyết hàn lâm, phương pháp dạy học vẫn hướng vào truyền thụ kiến thức một chiều, chưa hướng tới hoạt động học tập chủ động, chưa tạo cho người học có cảm giác hứng thú, tò mò, muốn khám phá, tìm hiểu những điều chưa biết, vì thế việc tiếp thu kiến thức chưa đạt hiệu quả cao. Do đó, việc đổi mới PPDH theo hướng tích cực hóa hoạt động của HS là việc làm hết sức cần thiết, trong đó HS thực hiện một nhiệm vụ học tập gắn với thực tiễn cuộc sống, kết hợp lí thuyết với thực hành, tự lực lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá kết quả trong đó kết quả là những sản phẩm hành động có thể giới thiệu được – hay nói cách khác, đó là 1
2. hình thức dạy học theo dự án, góp phần phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của HS nhằm nâng cao chất lượng giáo dục hướng nghiệp cho học sinh phổ thông. Bảng: Các PPDH giáo viên sử dụng trong tiết dạy hướng nghiệp điện dân dụng Thƣờng Thỉnh Không sử Ít xuyên thoảng dụng TT NỘI DUNG GV HS GV HS GV HS GV HS (%) (%) (%) (%) (%) (%) (%) (%) 1 Thuyết trình, vấn đáp, đàm thoại 86,1 85,7 13,9 14,3 - - - - 2 Thảo luận nhóm 61,1 22,2 16,7 62,2 22,2 15,7 - - 3 Thực hành 44,4 47,0 30,6 27,8 25,0 25,1 - - Trực quan (Dạy học với sự hỗ trợ của 4 86,1 6,2 11,1 92,2 5,5 1,6 - - ĐDDH) 5 Dạy học bằng tình huống - - 13,9 18,4 11,1 4,6 75,0 69,7 6 Nghiên cứu trường hợp - - 11,1 4,9 11,1 7,0 77,8 88,1 7 Dạy học theo dự án - - - - - - 100 100 8 Tham quan - - - - - - 100 100 2. Phƣơng pháp dạy học dự án 2.1. Khái niệm dạy học theo dự án “Dạy học theo dự án” gọi tắt là dạy học dự án, hay “học tập dựa trên dự án” có tên tiếng Anh là Project - Based Learning (viết tắt là PBL). Dạy học dự án (DHDA) là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, có tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu. Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong toàn bộ quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế hoạch, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Làm việc nhóm là hình thức cơ bản của DHDA. 2.2. Ƣu điểm của phƣơng pháp dạy học dự án: - Về phía HS: + DHDA giúp người học phát triển những kĩ năng phức hợp như tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh giá), tự giải quyết vấn đề một cách đầy đủ, hợp tác và giao tiếp. + Nâng cao tính tự lực, phát triển khả năng sáng tạo và có trách nhiệm hơn trong học tập. + Kiến thức mà HS thu được từ DHDA là tương đương hoặc nhiều hơn so với các mô hình học tập khác vì khi được tham gia vào dự án, HS sẽ có hứng thú và trách nhiệm hơn vì môi trường học tập không hạn chế trong khuôn viên của nhà trường. + Đảm bảo tốt nhất yêu cầu cá biệt hóa DH, phù hợp với tốc độ, nhịp độ học tập của từng HS. Mỗi HS đặt ra và giải quyết các vấn đề trong khả năng của mình. - Về phía GV: + Nâng cao tính chuyên nghiệp. + Nâng cao sự hợp tác với đồng nghiệp, cơ hội xây dựng các mối quan hệ với HS. 2
3. + Tìm ra được PPDH cho phép tạo ra nhiều cơ hội học tập hơn cho HS trong lớp học và thậm chí ngoài lớp học. 2.3. Quá trình thực hiện PPDH: gồm 5 giai đoạn sau: quyết định chủ đề, lập kế hoạch dự án, thực hiện dự án, giới thiệu sản phẩm dự án và đánh giá dự án, được thể hiện ở sơ đồ sau: GV + HS Tên dự án Xác định chủ đề và mục đích của DA GV + HS Mục đích của dự án GV + HS Phân nhóm, phân nhiệm vụ Lập kế hoạch thực hiện dự án GV Tài liệu hỗ trợ GV + HS Quy định thời gian và sản phẩm GV Theo dõi, đôn đốc Thực hiện dự án HS Thu thập và xử lý thông tin HS Sản phẩm vật chất Giới thiệu sản phẩm dự án HS Sản phẩm phi vật chất GV + HS Quá trình thực hiện Đánh giá dự án GV + HS Kết quả (sản phẩm) GV + HS Kinh nghiệm đạt được Quá trình thực hiện dự án Quá trình xây dựng dự án Sơ đồ quá trình thực hiện PPDA 3. Áp dụng DHDA vào giảng dạy hƣớng nghiệp mô – đun điện dân dụng tại Trung Tâm KTTH – HN Gò Vấp: Trong các môn học ở bậc THCS, mô đun điện dân dụng là môn học định hướng nghề nghiệp với đặc điểm nổi bậc là ứng dụng lý thuyết với cuộc sống sôi động hàng ngày. Vì thế, việc kết hợp “học và hành” có rất nhiều yếu tố thuận lợi để triển khai thực hiện DHDA. Do thời gian và điều kiện nghiên cứu có hạn nên GV chỉ thiết kế ba dự án học tập chương: “Thiết kế mạch điện trong nhà” thuộc mô đun điện dân dụng 8 theo chương trình dạy nghề phổ thông, đồng thời thực nghiệm dự án học tập đã thiết kế ở trên lớp nhằm kiểm chứng những ưu điểm của PPDHDA đối với người học: - Dự án 1: Thiết kế và lắp đặt mạch đèn độc lập - Dự án 2: Thiết kế và lắp đặt mạch đèn cầu thang - Dự án 3: Thiết kế và lắp đặt mạch đèn tắt sáng thứ tự Qua quá trình theo dõi các buổi báo cáo, phân tích tiết học và sản phẩm dự án của các nhóm HS giữa hai lớp đối chứng và thực nghiệm, GV nhận thấy có thể đánh giá tính tích cực, tự lực trong hoạt động học tập của HS một cách định tính và định lượng như sau: 3
4.  Về định tính (đánh giá nhận thức của HS): GV dùng phiếu thăm dò HS cho cả hai lớp đối chứng (ĐC) và lớp thực nghiệm (TN) để khảo sát ba lần, lần 1 được đo trước khi bắt đầu dự án, lần 2 được đo sau khi kết thúc dự án 1 và lần 3 được đo khi kết thúc dự án 2 nhằm đánh giá nhận thức của HS khi tham gia dự án với các phương diện: hứng thú học tập của HS, thái độ của HS đối với nội dung môn học, ưu điểm PPDHDA và trên hết đó là những kỹ năng HS được rèn luyện khi tham gia các dự án học tập. Kết quả lớp TN cho thấy các phương diện trên đều có tiến bộ hơn so với lớp ĐC Biểu đồ: Nhận thức của HS về PPDHDA 1. Hứng thú học: Thích học vì các bài hữu ích trong cuộc sống 2. Nội dung môn học: Gắn liền với thực tiễn cuộc sống, nghề nghiệp tương lai 3. Ưu điểm DHDA: Phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo và tính chịu trách nhiệm của HS.  Về định lượng: GV yêu cầu HS ở cả hai lớp ĐC và lớp TN làm bài kiểm tra đầu ra sau khi hoàn thành dự án 2. Kết quả thống kê cho thấy việc áp dụng PPDHDA mô đun điện dân dụng 8 đạt kết quả như mong muốn và có ý nghĩa về mặt thống kê. Biểu đồ: Tần suất điểm số của lớp đối chứng và lớp thực nghiệm LỚP ĐỐI CHỨNG LỚP THỰC NGHIỆM GV tổ chức tiết dự giờ để xin ý kiến của 11 chuyên gia, được thực hiện giữa hai lớp ĐC và lớp TN. Với lớp TN, GV tiến hành triển khai dự án học tập 3. Trong khi đó ở lớp ĐC, GV vẫn giảng dạy theo PPDH truyền thống: GV thuyết trình, thao tác mẫu, HS làm theo. Kết quả thống kê dựa trên điểm đánh giá tiết dự giờ của các chuyên gia cho thấy việc áp dụng PPDHDA mô đun điện dân dụng 8 cũng đạt kết quả như mong muốn và có ý nghĩa về mặt thống kê. 4
5. Biểu đồ: Kết quả đánh giá tiết dự giờ lớp đối chứng và lớp thực nghiệm 4. Kết luận: Sau khi thực hiện đổi mới PPDH hướng nghiệp mô – đun điện dân dụng thông qua PPDH dự án, tôi nhận thấy: + Khi được giảng dạy bằng PPDHDA, HS hiểu rõ hơn về kiến thức đã học và biết ứng dụng những kiến thức điện dân dụng vào thực tế cuộc sống. Vì vậy, kiến thức mà HS thu nhận và hình thành được trở nên gần gũi với cuộc sống của các em. + Trong hoạt động nhóm có những HS nhất định trong nhóm thụ động hơn những HS khác. Tuy nhiên, sau ba dự án học tập dưới sự giám sát của GV và các thành viên trong nhóm giám sát lẫn nhau, các HS này dần dần năng động, tích cực hơn. + Việc đưa PPDHDA vào trong các giờ học chính khóa đã làm phát triển hứng thú nhận thức cho HS trong học tập, thỏa mãn nhu cầu tìm tòi, khám phá của HS. HS đã biết đề xuất và tham gia những nghiên cứu có chiều sâu, phát triển được kĩ năng phát hiện và giải quyết vấn đề. + Việc để HS tham gia vào xây dựng các tiêu chí đánh giá, tham gia vào tự đánh giá và đánh giá các thành viên khác giúp cho HS có trách nhiệm hơn, giúp cho việc học tập có định hướng và có kết quả cao hơn. + Tuy nhiên, khi lựa chọn dự án học tập để thực hiện trong lớp học, GV đã không xem xét chi tiết một số chủ đề khó đối với HS. Do đó, trong các dự án sắp tới GV cần có kế hoạch hỗ trợ cụ thể cho HS đồng thời mở rộng nghiên cứu và áp dụng cho những môn học hướng nghiệp khác bằng cách xây dựng lại các chủ đề dự án cho phù hợp với nội dung kiến thức mới. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Giáo Dục và Đào Tạo (2011). Lắp đặt mạng điện trong nhà. NXB Giáo Dục 2. Debbie Candau, Jennifer Doherty, Robert Hannafin, John Jugde, Judi Yost, Paige Kuni. Intel Teach to the Future – Chương trình dạy học cho tương lai của Intel, phiên bản VN 2.1 – 1.0 (Tài liệu chương trình thí điểm tháng 9/2004) 3. Lâm An (1999). Nghề điện dân dụng. NXB trẻ 4. Nguyễn Văn Cường/Bernd Meier. Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT. Berlin/Hanoi 2010. 5
6. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.