Đồ án Nghiên cứu thiết kế multimedia cho việc dạy và học môn hóa học 10, ban cơ bản tại trường Cao đẳng giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

Nội dung text: Đồ án Nghiên cứu thiết kế multimedia cho việc dạy và học môn hóa học 10, ban cơ bản tại trường Cao đẳng giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ HỒ MINH GIANG NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ MULTIMEDIA CHO VIỆC DẠY VÀ HỌC MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401 S K C 0 0 3 2 3 2 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 4/2011
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LÊ HỒ MINH GIANG NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ MULTIMEDIA CHO VIỆC DẠY VÀ HỌC MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 Hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN VĂN TUẤN Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2011
3. CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN TUẤN Cán bộ chấm nhận xét 1: TS. NGÔ ANH TUẤN Cán bộ chấm nhận xét 2: TS. NGUYỄN TOÀN Luận văn Thạc sĩ được bảo vệ trước HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH Ngày tháng .năm 2011
4. LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC: Họ & tên: LÊ HỒ MINH GIANG Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 06 – 02 – 1983 Nơi sinh: Sóc trăng Quê quán: Thạnh Phú, Mỹ Xuyên, Tp. Sóc Trăng Dân tộc: Kinh Chỗ ở riêng hoặc địa chỉ liên lạc: 17/11/4B Đƣờng 52, Tổ 49, Kp8, P.Hiệp Bình Chánh, Quận Thủ Đức, Tp.Hồ Chí Minh Điện thoại cơ quan: 08.38439775 Điện thoại nhà riêng: E-mail: lhmgiang@hcmct.edu.vn II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: 1. Trung học chuyên nghiệp: Hệ đào tạo: Thời gian đào tạo từ / đến / Nơi học (trƣờng, thành phố): Ngành học: 2. Đại học: Hệ đào tạo: Chính quy Thời gian đào tạo từ 09/2000 đến 09/2004 Nơi học: Trƣờng Đại Học Cần Thơ, Tp.Cần Thơ Ngành học: Sƣ Phạm Hóa Tên đồ án, luận án: XÂY DỰNG THÍ NGHIỆM THEO HƢỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƢỜI HỌC CHO MÔN HÓA 10 THEO CHƢƠNG TRÌNH SÁCH GIÁO KHOA MỚI Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án: 05/2004, Bộ môn Hóa, Khoa Sƣ Phạm, Trƣờng Đại Học Cần Thơ Ngƣời hƣớng dẫn: TS BÙI PHƢƠNG THANH HUẤN i
5. III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm Bộ môn Hóa, Khoa Sƣ phạm, 09/2004 – 05/2006 Giảng viên Đại học Cần Thơ Khoa Đại cƣơng, Trƣờng Cao 06/2006 – nay đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Giảng viên Chí Minh ii
6. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 04 năm 2011 (Ký tên và ghi rõ họ tên) LÊ HỒ MINH GIANG iii
7. LỜI CẢM ƠN  Xin chân thành cảm ơn: - TS. Nguyễn Văn Tuấn – Trưởng Khoa Sư phạm Kỹ thuật trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. - TS. Võ Thị Xuân – Khoa Sư phạm Kỹ thuật trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, cố vấn học tập lớp Cao học Giáo dục khóa 17 – A. - Ban Giám Hiệu, Phòng Đào Tạo trường Cao đẳng Giao Thông Vận Tải Tp. Hồ Chí Minh. - Quý Thầy, Cô tham gia giảng dạy lớp Cao học Giáo dục khóa 17 – A trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. - Quý Thầy, Cô Khoa Đại cương, trường Cao đẳng Giao Thông Vận Tải Tp. Hồ Chí Minh. - Các Anh, Chị học viên lớp Cao học Giáo dục khóa 17 – A, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. Đã rất tận tình giúp đỡ tác giả trong thời gian học tập và làm luận văn. iv
8. TÓM TẮT Ngày nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học mang lại nhiều hiệu quả thiết thực. Hóa học là một trong những môn học cần được ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên và khả năng tiếp thu của học sinh. Trong chương trình hóa học 10, ban cơ bản của bậc THPT có một số bài học tập trung vào các khái niệm khá trừu tượng, khó hiểu và càng khó hơn với các HS có trình độ trung bình như các HS hệ TCCN hệ 3 năm tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh. Ngoài ra, một số bài học về các chất cụ thể lại chứa đựng những thí nghiệm độc hại, do đó rất hiếm khi GV thực hiện được trên lớp hoặc cho HS trực tiếp làm thí nghiệm. Do đó, việc ứng dụng các thành tựu của công nghệ thông tin vào dạy học Hóa 10 là rất cần thiết thông qua các mô phỏng, video clip giúp GV và HS giải quyết các vấn đề trên. Xuất phát từ những lý do trên, người nghiên cứu lựa chọn đề tài: “Nghiên cứu thiết kế multimedia cho việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh” Luận văn được trình by qua cc phần sau: Phần mở đầu: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Phần nội dung: Gồm 4 chương Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN Trong chương này, tác giả giới thiệu vai trị của phương tiện trực quan trong dạy học, khái niệm và các đặc trưng của multinedia dạy học, phân tích các ảnh hưởng của cc lý thuyết học tập v mơ hình học tập đến việc thiết kế multimedia dạy học cho môn Hóa 10, ban cơ bản, đặc trưng của môn Hóa 10, ban cơ bản. Từ các cơ sở đó, người nghiên cứu lựa chọn mơ hình cụ thể cho việc thiết kế multimedia dạy học cho môn Hóa 10, ban cơ bản. v
9. Chƣơng 2: CƠ SỠ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƢỜNG CĐ GTVT TP.HỒ CHÍ MINH Việc khảo sát, đánh giá thực trạng việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại Trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh được thể hiện trong chương 2 qua các nội dung khảo sát, đánh giá về nội dung, đặc thù môn học, phương pháp giảng dạy hiện tại và thực trạng về việc ứng dụng multimedia vào dạy học của các Giáo viên bộ môn Hóa, thực trạng cơ sở vật chất của trường phục vụ cho việc ứng dụng multimedia vào dạy học cũng được khảo sát, đánh giá. Chƣơng 3: THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN Từ kết quả nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn cũng như kết quả khảo sát, đánh giá thực trạng việc dạy và học môn Hóa 10, ban cơ bản tại Trường Cao đẳng Giao thông vận tải Tp.Hồ Chí Minh, người nghiên cứu đề xuất thiết kế multimedia dạy học cho một số nội dung của môn Hóa 10, ban cơ bản gây khó khăn cho GV và HS trong quá trình dạy học. Chƣơng 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ Tiến hành thực nghiệm để đánh giá sản phẩm thiết kế multimedia cũng như giả thuyết đề ra. Kết luận và kiến nghị: Tóm tắt những kết quả đạt được của luận văn, phân tích ý nghĩa khoa học và giáo dục của đề tài, đưa ra một số kiến nghị và hướng phát triển của đề tài. vi
10. ABSTRACT Nowadays, the application of recent achievements of Informative Technology into teaching and learning methodology has brought to us many useful results. Chemistry is one of the majors that needs to apply information technology to raise training quality and effectiveness. There are some difficult conceptions and a lot of poisonous experiments in curriculum of basic chemistry of grade 10. It’s more and more difficult for average students of 3-year vocational training at Ho Chi Minh City College of Transport. Moreover, a lot of teachers are afraid of poisonous experiments, so they rarely carry out experiments at class or train students to do. As a result, the application of Information Technology into teaching and learning chemistry is necessary thanks to video clips, images, imitations to help students and teachers to solve those problems. From those starting points, the researcher chose the theme: “Research designing multimedia for the teaching and learning basic chemistry of grade 10 at Ho Chi Minh City College of Transport” The thesis is presented in 4 following chapters: The Opening: overview of the subject The Content: This is presented in 4 following chapters Chapter 1: Theoretical bases in desinging instructional multimedia for basic chemistry of grade 10 In this chapter, the researcher presents the roles of visual teaching media, concept and the characters of instructional multimedia, the influence of psychological aspects in teaching and learning basic chemistry of grade 10 and characters of basic chemistry of grade 10. Based on those, the researcher chose suitable model on designing multimedia for teaching and learning basic chemistry of grade 10. vii
11. Chapter 2: Actual bases in desinging instructional multimedia for basic chemistry of grade 10 at Ho Chi Minh City College of Transport The thesis presents the survey on the opinions of students and teachers about the contents, characters of basic chemistry of grade 10, the teaching methods and the actual situations of the application of Information Technology into teaching of chemistry teachers at Ho Chi Minh City College of Transport. Besides, the actual situations of material facilities of T Ho Chi Minh City College of Transport is also presented in this chapter. Chapter 3: Designing instructional multimedia for basic chemistry of grade 10. Based on the above-mentioned theoretical aspects and results of the survey, the researcher put forward designing multimedia for some causing units problems in basic chemistry of grade 10 to improve the teaching and learning. Chapter 4: Performing pedagogical experiments The researcher performs the pedagogical experiments to evaluate the designed products and the results of given solution. The Conclusion - Suggestion. Summarizing the results of the essay, analyzing scientific and educational meaning of the subject, giving any petition and direction of developing the subject viii
12. MỤC LỤC Trang tựa TRANG Quyết định giao đề tài Lý lịch cá nhân i Lời cam đoan iii Cảm tạ iv Tóm tắt v Mục lục ix Danh sách các chữ viết tắt xiii Danh sách các bảng xiv Danh sách các hình xv Danh sách các biểu đồ xvi PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1 2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI 3 3. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI 3 4. GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI 3 5. ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 3 5.1. Đối tƣợng nghiên cứu 3 5.2. Khách thể nghiên cứu 4 6. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU 4 7. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4 7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu và sản phẩm mẫu 4 7.2. Phƣơng pháp điều tra 4 7.3. Phƣơng pháp chuyên gia 4 7.4. Phƣơng pháp thực nghiệm 5 7.5. Phƣơng pháp thống kê toán học 5 8. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU 5 ix
13. PHẦN 2: NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN 7 1.1. TỔNG QUAN VỀ THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN 7 1.1.1. Khái niệm Multimedia 7 1.1.2. Khái niệm Multimedia dạy học 8 1.1.3. Các đặc trƣng cơ bản của Multimedia dạy học 9 1.1.4. Các nguyên tắc cơ bản của Multimedia dạy học 10 1.1.5. Sự cần thiết của multimedia dạy học đối với môn Hóa học 11 1.2. DẠY HỌC VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA PHƢƠNG TIỆN TRỰC QUAN 12 1.2.1. Phƣơng tiện dạy học 12 1.2.2. Phƣơng tiện trực quan trong dạy học 13 1.2.3. Vai trò của phƣơng tiện trực quan trong dạy học hóa học 13 1.3. GIẢNG DẠY HÓA HỌC VỚI MULTIMEDIA DẠY HỌC 15 1.4. SỰ ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC LÝ THUYẾT HỌC TẬP VÀ MÔ HÌNH HỌC TẬP ĐẾN VIỆC THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC 17 1.4.1. Các lý thuyết học tập và mô hình học tập 17 1.4.1.2. Thuyết hành vi – mô hình học tập thông thạo 17 1.4.1.2. Thuyết nhận thức – mô hình học tập đối thoại 19 1.4.1.3. Thuyết kiến tạo – mô hình học tập không có sự chỉ dẫn 20 1.4.2. Mô hình học tập đối thoại với sự hỗ trợ của máy tính 21 1.5. ĐẶC TRƢNG MÔN HÓA 10, BAN CƠ BẢN 22 1.6. QUY TRÌNH THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA 10, BAN CƠ BẢN THEO MÔ HÌNH HỌC TẬP ĐỐI THOẠI 23 1.6.1. Quy trình thiết kế multimedia dạy học cho môn Hóa 10, ban cơ bản theo mô hình đối thoại 24 x
14. 1.6.2. Mẫu kịch bản sƣ phạm theo mô hình đối thoại 25 1.7. LỰA CHỌN PHẦN MỀM ỨNG DỤNG TRONG THIẾT KẾ MULTIMEDIA CHO MÔN HÓA 10, BAN CƠ BẢN 26 1.7.1. So sánh đặc điểm các phần mềm 26 1.7.2. Microsoft Powerpoint 27 1.7.3. Visual Basic for application 28 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 30 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ MULTIMEDIA DẠY HỌC CHO MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƯỜNG CĐ GTVT TP.HỒ CHÍ MINH 31 2.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM VỀ TRƢỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TP.HỒ CHÍ MINH 31 2.1.1. Chức năng và nhiệm vụ 31 2.2.1.1 Chức năng 31 2.2.1.2. Nhiệm vụ 32 2.1.2. Cơ sở vật chất 32 2.2. MỘT SỐ ĐẶC TRƢNG VỀ ĐÀO TẠO HỌC SINH HỆ TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP 3 NĂM TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TP.HỒ CHÍ MINH 33 2.2.1. Mục tiêu đào tạo 33 2.2.2. Tiêu chí tuyển sinh vào hệ TCCN 3 năm tại trƣờng CĐ GTVT TP.HCM 34 2.3. THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY MÔN HÓA HỌC 10, BAN CƠ BẢN TẠI TRƢỜNG CĐ GTVT TP.HỒ CHÍ MINH 35 2.3.1. Giới thiệu công cụ khảo sát về thực trạng việc giảng dạy môn Hóa 10 cho học sinh hệ TCCN 3 năm 35 2.3.2. Kết quả khảo sát 36 2.3.2.1. Kết quả thăm dò ý kiến học sinh 36 2.3.2.2. Kết quả thăm dò ý kiến giáo viên 37 xi