Định hướng phát triển du lịch ở huyện đảo Lý Sơn theo hướng bền vững

Nội dung text: Định hướng phát triển du lịch ở huyện đảo Lý Sơn theo hướng bền vững

1. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 7(73) năm 2015 ___ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH Ở HUYỆN ĐẢO LÝ SƠN THEO HƯỚNG BỀN VỮNG NGUYỄN THANH TƯỞNG* TÓM TẮT Huyện đảo Lý Sơn có nhiều tiềm năng và điều kiện để phát triển thành điểm du lịch quốc gia. Điều này đã được khẳng định trong định hướng phát triển ngành ở tầm vùng và quốc gia cũng như quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Quảng Ngãi. Tuy nhiên, trong những năm qua, tiềm năng du lịch chưa được khai thác phục vụ phát triển du lịch huyện đảo. Định hướng phát triển du lịch huyện đảo Lý Sơn theo hướng bền vững là nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết, tạo cơ sở cho việc quản lí, thu hút đầu tư, khai thác có hiệu quả những tiềm năng du lịch, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội và phát triển bền vững cho Lý Sơn nói riêng và tỉnh Quảng Ngãi nói chung. Từ khóa: Lý Sơn, quy hoạch phát triển du lịch, điểm du lịch quốc gia, tiềm năng du lịch, phát triển bền vững. ABSTRACT Orientation to sustainable tourism development in Ly Son island Ly Son island has a lot of potentials and conditions to develop itself into a national tourist destination, which has been confirmed in the orientation to industry development in regional and national level as well as Quang Ngai’s planning for tourism development. However, in recent years, tourism potentials have not been exploited to develop island tourism. Orientation to sustainable tourism development is a significant and urgent mission, laying the foundation for the management, investment attraction, and effective exploitation of tourism potentials, contributing to eco-socio enhancement and sustainable development for Ly Son in particular, and Quang Ngai in general. Keywords: Ly Son, tourism development planning, national tourist destination, tourism potential, sustainable development. 1. Đặt vấn đề Ngãi. Phát triển du lịch ở Lý Sơn có vai Dải ven biển miền Trung là một trò hết sức quan trọng không chỉ về mặt trong những khu vực tập trung nhiều kinh tế - xã hội (KTXH) mà còn có vai dạng tài nguyên thiên nhiên có giá trị để trò về sinh thái, môi trường và an ninh phát triển nhiều ngành kinh tế khác nhau quốc phòng. Thời gian qua, mặc dù đã có như giao thông, cảng biển, đánh bắt và sự quan tâm của các cấp chính quyền địa nuôi trồng thủy hải sản, du lịch; đặc biệt phương cũng như ngành du lịch, nhưng nơi đây còn có những cảnh quan đặc sắc, du lịch ở huyện đảo Lý Sơn vẫn chưa các giá trị sinh thái biển – đảo hết sức to phát triển tương xứng với vị trí và tiềm lớn như ở huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng năng sẵn có. Vì vậy, việc nghiên cứu * NCS, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng; Email: nguyenthanhtuongdn@gmail.com 128
2. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thanh Tưởng ___ thực trạng và đề xuất một số định hướng nền văn hóa Chămpa và văn hóa Đại nhằm quy hoạch phát triển du lịch huyện Việt. Những giá trị di sản văn hóa đó tạo đảo Lý Sơn theo hướng bền vững gắn với cho Lý Sơn chiều sâu với sức cuốn hút đảm bảo an ninh quốc phòng là vấn đề có du khách tham quan tìm hiểu. ý nghĩa về khoa học và thực tiễn. - Giá trị cảnh quan thiên nhiên biển, 2. Nội dung nghiên cứu đảo: Vẻ đẹp do thiên tạo với cấu trúc địa 2.1. Tiềm năng phát triển du lịch ở chất gắn liền với lịch sử hình thành vỏ huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi trái đất tạo cho Lý Sơn sự độc đáo riêng 2.1.1. Khái quát về huyện đảo Lý Sơn như hai miệng núi lửa Giếng Tiên, Thới Huyện đảo Lý Sơn nằm về phía Lới và các vách núi xung quanh đảo giáp Đông Bắc tỉnh Quảng Ngãi, cách đất liền mặt nước biển tạo nên vẻ đẹp diệu kì khoảng 15 hải lí (khoảng 28km tính từ cho hòn đảo còn nguyên sơ này, rất thích cảng Sa Kỳ ra). Toàn bộ lãnh thổ của hợp để trở thành nơi tham quan, nghỉ huyện nằm trong khoảng 15032’04’’ đến dưỡng cho du khách. 15038’14’’ vĩ độ Bắc; 109005’04’’ đến - Lối sống và sản vật: Nghề trồng tỏi, 109014’12’’ kinh độ Đông, là một điểm hành nổi tiếng, nghề đánh bắt hải sản; quan trọng trên đường cơ sở phân định lịch sử lối sống gắn với chinh phục biển, ranh giới quốc gia trên biển của Việt Nam. bảo vệ chủ quyền quốc gia dân tộc đã Toàn huyện có 02 đảo: đảo Lớn trao cho Lý Sơn sự kiêu hãnh và hấp dẫn (còn gọi là Cù lao Ré) và đảo Bé (Cù lao lạ kì. Hình ảnh về “Vương quốc tỏi” và Bờ bãi), gồm 03 xã: An Vĩnh, An Hải và nghề đánh bắt hải sản đã làm cho Lý Sơn An Bình. Diện tích tự nhiên 10,32km2, trở lên nổi tiếng, trở thành yếu tố hấp dẫn dân số năm 2013 là 21.662 nguời [3], có du khách mạnh mẽ. khoảng 60% hộ dân sống bằng nghề biển, - Vị trí tiền tiêu thiêng liêng của Tổ 30% hộ dân sống bằng nghề nông (chủ Quốc: Là đảo gần bờ (cách 15 hải lí) yếu là trồng hành, tỏi, ngô) và 10% hộ nhưng gần Hoàng Sa nhất, với nhiều dân sống bằng các ngành nghề khác. chứng tích gắn với lịch sử bảo vệ chủ 2.1.2. Tiềm năng phát triển du lịch ở quyền đất nước. Lý Sơn vì thế chiếm giữ huyện đảo Lý Sơn vị trí quan trọng trong tâm niệm của - Giá trị di sản văn hóa vật thể và phi người Việt, là cửa ngõ tiền tiêu thiêng vật thể: Trên Đảo phân bố mật độ dày liêng của Tổ quốc. Giá trị ấy thu hút về đặc các di tích (có khoảng 50 điểm tham du lịch tâm linh của người Việt Nam. quan), đặc biệt là các di tích liên quan - Vị trí của Lý Sơn không quá xa bờ, đến hải đội Hoàng Sa được thiết lập từ khá gần và thuận lợi trong liên kết với thời Chúa Nguyễn và Triều Nguyễn sau các tuyến điểm du lịch trên bờ và với vị này như Âm Linh tự và mộ lính Hoàng thế quan trọng của nó ở trên biển, đã có Sa, nhà thờ Phạm Quang Ánh, nhà thờ đủ những điều kiện cần thiết cho phát Võ Văn Khiết Nơi đây còn có dấu ấn triển nhiều loại hình du lịch Bên cạnh văn hóa Sa Huỳnh và sự dung hòa giữa đó, khu kinh tế Dung Quất, khu kinh tế 129
3. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 7(73) năm 2015 ___ mở Chu Lai là những khu vực có tốc độ cung cấp khách du lịch cho Lý Sơn. phát triển kinh tế cao, tập trung đông 2.2. Thực trạng phát triển du lịch ở doanh nhân và người lao động có thu huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi nhập cao, là những khu vực có tiềm năng 2.2.1. Khách du lịch và doanh thu từ du lịch Bảng 1. Hiện trạng khách du lịch đến huyện đảo Lý Sơn giai đoạn 2007 – 2013 [3] T Năm Chỉ tiêu ĐVT T 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Tổng lượt khách Lượt khách 2112 2500 4515 8800 8200 8700 28854 1 - Khách quốc tế Lượt khách 41 97 92 120 45 98 95 - Khách nội địa Lượt khách 2071 2403 4423 8680 8155 8602 28759 Ngày lưu trú bình quân 2 - Khách quốc tế Ngày 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,7 - Khách nội địa Ngày 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0 2,1 2,2 3 Doanh thu du lịch Tỉ đồng 1,06 1,25 2,26 4,40 9,84 10,5 34,62 Tốc độ tăng trưởng khách du lịch lần năm 2012, chiếm 6,15% tổng số giai đoạn 2007 - 2013 đạt 54,62%/năm. khách đến tỉnh Quảng Ngãi. Khách du Năm 2007, tỉnh Quảng Ngãi đã ra quyết lịch đến Lý Sơn chủ yếu là khách nội địa, định công nhận và khai trương tuyến du khách quốc tế chiếm tỉ lệ không đáng kể. lịch “Biển đảo Lý Sơn”, từ đó đến nay Khách nội địa đến Lý Sơn chủ yếu là giới khách du lịch đến Quảng Ngãi ngày càng trẻ, chiếm khoảng 60 - 70%, tập trung tăng. Năm 2013, khách du lịch đến Lý đông vào các đợt lễ hội, ngày lễ, thứ bảy Sơn đạt 28.854 lượt khách, tăng gấp 3,3 và chủ nhật. Biểu đồ 1. Sự tăng trưởng khách du lịch và doanh thu du lịch ở huyện đảo Lý Sơn qua các năm Biểu đồ 1 cho thấy tổng thu từ du từ du lịch đạt 34,62 tỉ đồng, tăng gấp 3,3 lịch huyện Lý Sơn được tăng lên rõ rệt lần so với năm 2012, chiếm 7,56% so với qua các năm. Tốc độ tăng trưởng bình tổng thu từ du lịch tỉnh Quảng Ngãi. quân giai đoạn 2007 - 2013 đạt 2.2.2. Tỉ trọng đóng góp của GDP du lịch 78,90%/năm. Năm 2013 tổng doanh thu vào GDP địa phương 130
4. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thanh Tưởng ___ Bảng 2. Tỉ trọng đóng góp GDP du lịch trong GDP huyện [3] Năm Chỉ tiêu ĐVT 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 GDP du lịch (giá hiện Tỉ 0,74 0,88 1,58 3,08 6,89 7,31 24,24 hành) đồng Tỉ trọng du lịch trong % 0,27 0,30 0,40 0,62 0,97 0,89 2,41 GDP huyện Tốc độ tăng trưởng bình quân GDP năm 2013 đạt trên 24 tỉ đồng (chiếm du lịch huyện đảo Lý Sơn giai đoạn 2007 2,41% trong GDP huyện) và tăng gấp – 2013 là 78,90%. Năm 2007 GDP du 37,8 lần GDP du lịch năm 2007 và 3 lần lịch huyện đảo Lý Sơn đạt 0,74 tỉ đồng so với năm 2012. (chỉ chiếm 0,27% trong GDP huyện), đến 2.2.3. Lao động trong ngành du lịch Bảng 3. Lao động tham gia kinh doanh dịch vụ ở huyện Lý Sơn qua các năm [3] Năm TT Chỉ tiêu ĐVT 2009 2010 2011 2012 2013 Khách sạn, nhà hàng người 154 224 250 259 271 - Kinh doanh khách sạn, nhà trọ người 7 18 25 27 33 1 - Tiệm ăn, quán ăn người 80 108 117 120 123 - Tiệm cà phê, nước giải khát người 67 98 108 112 115 2 Kinh doanh dịch vụ khác người 0 3 3 6 7 Tổng 154 227 253 265 278 Năm 2013, toàn huyện có 278 lao đình đăng kí tham gia mô hình du lịch động tham gia kinh doanh dịch vụ phục cộng đồng (Homestay) và một số nhà cổ vụ du lịch. Tuy nhiên, trình độ lao động trong 24 nhà cổ sẵn sàng đón khách với trong khu vực thương mại dịch vụ du lịch tổng sức chứa khoảng 700 lượt khách. chủ yếu là lao động phổ thông, chưa qua Tại Lý Sơn rất ít cơ sở lưu trú du lịch đạt đào tạo ngành nghề. Lao động của huyện tiêu chuẩn sao để có thể đón khách du đảo Lý Sơn chưa đảm bảo cả về mặt số lịch có khả năng chi trả cao hoặc khách lượng lẫn chất lượng để đáp ứng nhu cầu du lịch quốc tế. phát triển du lịch, cần có chiến lược đào 2.2.5. Các cơ sở ăn uống, vui chơi giải trí tạo phát triển nguồn nhân lực thích hợp Năm 2013 trên địa bàn huyện có 81 trong tương lai. tiệm ăn, quán ăn và 67 quán cà phê, nước 2.2.4. Hệ thống phòng lưu trú giải khát. Hầu hết các cơ sở kinh doanh Trên địa bàn huyện có 14 cơ sở quy mô nhỏ, thiếu những nhà hàng sang dịch vụ lưu trú đang hoat động với tổng trọng, chế biến những món ăn ngon từ hải số 136 phòng. Trong đó có 02 khách sạn sản để phục vụ trực tiếp cho khách du và 12 nhà nghỉ, ngoài ra còn có 08 hộ gia lịch. Bên cạnh đó, chưa có dịch vụ vui 131
5. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 7(73) năm 2015 ___ chơi giải trí để phục vụ khách du lịch. Về KTXH, đặc biệt là cho phát triển du lịch. đơn vị kinh doanh du lịch: chỉ có 7 cơ sở 2.2.8. Hiện trạng phát triển sản phẩm du kinh doanh du lịch. lịch 2.2.6. Dịch vụ vận chuyển Hiện tại, du lịch Lý Sơn tập trung - Về đường thủy: Từ cảng Sa Kỳ ra phát triển các loại hình du lịch chính: đảo Lý Sơn có 3 tàu cao tốc phục vụ du - Du lịch tham quan, tìm hiểu văn khách (1 tàu lớn 200 chỗ, 2 tàu nhỏ 150 hóa với các hoạt động tham quan di tích chỗ và 100 chỗ), chất lượng tàu tương đối tại địa phương như: Chùa Hang, di tích tốt, mỗi tàu chạy 1 chuyến/ngày vào lúc 8 Âm Linh tự, Nhà trưng bày Hoàng Sa giờ và 9 giờ, đảm bảo phục vụ khoảng kiêm quản Bắc Hải và tham quan cảnh 500 khách/ngày. Ngoài ra còn có tàu gỗ quan sinh thái, như: Hang câu Thạch của dân và tàu dự bị trong các dịp đông Động, cổng Tò vò đá, các miệng núi lửa khách. đã tắt. Đặc biệt, hàng năm người dân mọi - Về đường bộ: Có 9 xe du lịch, mỗi miền tìm về Lý Sơn để tham dự lễ khao xe 16 chỗ ngồi và hơn 100 đoàn viên lề thế lính Hoàng Sa. thanh niên vận chuyển khách bằng xe - Du lịch biển: Chủ yếu là hoạt động máy. Đặc biệt, ngày 15/02/2015 Công ty tắm biển. Tuy nhiên, bãi biển ở Lý Sơn cổ phần Vận tải Du lịch Phú Hoàng (Đà không thuận lợi cho việc tắm biển do Nẵng) khai trương và đưa vào hoạt động nước nông, cát không đẹp, nhiều san hô. 9 xe taxi Tiên Sa tại huyện đảo Lý Sơn 2.2.9. Hiện trạng phát triển du lịch theo để phục vụ người dân và khách du lịch. không gian lãnh thổ 2.2.7. Điện, nước phục vụ du lịch - Khu phía Nam đảo Lớn: Tập trung Tháng 10/2014, huyện đảo Lý Sơn chủ yếu các cơ sở lưu trú, nhà hàng, quán đã chính thức có điện quốc gia với sản giải khát phục vụ khách du lịch. lượng điện trung bình tăng gấp đôi so với - Khu phía Bắc đảo Lớn: Khu vực trước, đạt 20.000 Kwh đảm bảo nguồn này tập trung nhiều di tích và các điểm điện xuyên suốt 24/24. Tuy nhiên, điện tham quan như: Cổng Tò vò đá, chùa lưới quốc gia vẫn chưa được kéo ra đảo Đục, chùa Hang, hang Câu, ngọn hải Bé. Vấn đề nước dùng cho sinh hoạt rất đăng khan hiếm, đặc biệt là ở đảo Bé. Đảo hầu 2.2.10. Hiện trạng đầu tư phát triển du như không có nguồn nước ngầm, nên dân lịch ở đảo phải sắm bể, lu, vại lớn để chứa - Những năm qua, được sự quan tâm nước mưa dùng hằng năm. Trên toàn địa của Trung ương và Tỉnh, hệ thống cơ sở bàn huyện đảo chưa có nhà máy cung cấp hạ tầng đã và đang được đầu tư như: giao nước sạch. Hệ thống thoát nước chỉ có thông, điện, cấp nước, xử lí rác thải trên các tuyến chính và chưa được đầu tư - Đầu tư tôn tạo các di tích lịch sử đồng bộ, vì vậy thường bị úng ngập khi như Nhà trưng bày di tích Đội Hoàng Sa có mưa lớn. Đây là một trong những bất kiêm quản Trường Sa, Miếu Hoàng Sa và lợi lớn nhất cho quá trình phát triển nhà thờ Phạm Quang Ảnh, phục dựng 132
6. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thanh Tưởng ___ đình làng Lý Vĩnh nằm trong quần thể di để phát triển du lịch lặn biển ngắm san tích Đội Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa. hô; Có thể phát triển, tổ chức hoạt động - Hiện tại, trên địa bàn huyện Lý Sơn du lịch được phần lớn thời gian quanh có 162 cơ sở gồm kinh doanh khách sạn, năm (trừ một số thời gian bị ảnh hưởng nhà trọ, tiệm ăn, quán cà phê, nước giải của bão và gió mạnh); Có vị trí gần với khát phục vụ nhu cầu cho khách du lịch. Khu kinh tế Dung Quất, thành phố Quảng - Dự án Ngân Thùy: Là dự án đầu tư Ngãi, đồng thời có khả năng kết nối xây dựng khu khách sạn, khu nhà hàng thuận tiện với đường xuyên Á và hành tiệc cưới. lang Đông Tây; Gần với các cảng chính 2.2.11. Hiện trạng công tác quảng bá xúc của Quảng Ngãi như Sa Kỳ, Phú Thọ tiến du lịch thuận lợi cho khách du lịch tiếp cận đảo. Trong những năm qua, UBND - Điểm yếu: huyện Lý Sơn đã phối hợp với các cơ Lý Sơn là điểm đến còn được ít quan báo, đài trong và ngoài tỉnh để giới người trong nước và ngoài nước biết đến; thiệu danh lam thắng cảnh, các khu di Nhận thức về du lịch của cộng đồng địa tích, lịch sử - văn hóa và các lễ hội truyền phương còn rất hạn chế; Trình độ lao thống của huyện bằng nhiều hình thức: động còn rất thấp, tỉ lệ chưa qua đào tạo qua kênh thông tin mạng xã hội, tờ rơi, cao, trình độ dân trí còn nhiều hạn chế; tập gấp, phát hành sách thơ văn ca ngợi Thiếu các sản phẩm/dịch vụ đạt tiêu thắng cảnh và con người Lý Sơn, làm đĩa chuẩn quốc tế có giá trị cao; Hoạt động DVD truyên truyền quảng bá du lịch biển marketing, quảng bá còn rất hạn chế; Hạ đảo Lý Sơn trên các tàu cao tốc Tuy tầng du lịch còn yếu kém; Thiếu đội ngũ nhiên, công tác tuyên truyền quảng bá du lao động có trình độ; Khả năng cấp điện, lịch ở Lý Sơn chưa đạt được hiệu quả cao nước còn hạn chế chưa đáp ứng được nhu và chưa thường xuyên. cầu phát triển du lịch [2]; Quỹ đất để phát Từ việc phân tích tiềm năng và hiện triển du lịch hạn chế; Bãi biển hầu như trạng phát triển du lịch, có thể đánh giá không thuận lợi để tắm biển những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và - Cơ hội: thách thức đối với sự phát triển du lịch ở Lý Sơn nằm ở vị trí chiến lược trên huyện đảo Lý Sơn như sau: vùng biển của đất nước, do đó sẽ nhận - Điểm mạnh: được sự quan tâm của Nhà nước trong Lý Sơn là một đảo nhiệt đới có môi việc phát triển KTXH, trong đó có du trường tự nhiên hấp dẫn, tiềm năng sinh lịch; Tình hình kinh tế, chính trị, xã hội thái đa dạng và độc đáo và có nhiều di của Quảng Ngãi nói chung và Lý Sơn nói tích lịch sử văn hóa có giá trị [2]; Là một riêng trong những năm gần đây rất ổn điểm đến còn mới trong tương lai sẽ thu định; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành hút được nhiều khách du lịch; Địa hình quyết định phê duyệt chương trình “Biển trên đảo đa dạng, chứa đựng các danh Đông hải đảo” về phát triển kinh tế gắn thắng nổi tiếng, biển có san hô thuận lợi với quốc phòng cho các đảo trong cả 133
7. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 7(73) năm 2015 ___ nước, trong đó có Lý Sơn. [2] và New Zealand. Đây cũng là thị trường - Thách thức: có mức chi tiêu cao hàng đầu thế giới, có Sự đầu tư cho cơ sở hạ tầng và cơ nhu cầu về chất lượng các dịch vụ du lịch sở vật chất kĩ thuật phục vụ du lịch trên cao. đảo chưa bắt kịp với tốc độ phát triển du b. Thị trường trong nước lịch; Tài chính dành cho sự phát triển du Các thị trường mục tiêu chính của lịch chưa tương xứng với yêu cầu thực tế du lịch Lý Sơn bao gồm: khu vực Nam [4]; Thách thức từ tính mùa vụ của du Bộ như Thành phố Hồ Chí Minh, Bình lịch biển và bản thân điều kiện thời tiết Dương, Đồng Nai ; khu vực Bắc Bộ làm giảm hiệu quả đầu tư, gây khó khăn như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh ; trong việc thu hút đầu tư; Là huyện đảo khu vực miền Trung - Tây Nguyên như nên giao lưu với các địa phương khác hết Đà Nẵng, Quảng Nam, Quy Nhơn, Buôn sức khó khăn, đặc biệt khi thời tiết xấu; Ma Thuột, Kontum Thách thức từ các đối thủ cạnh tranh như: 2.3.2. Định hướng sản phẩm du lịch đảo Bạch Long Vĩ, đảo Phú Quốc, Côn a. Sản phẩm đặc thù Đảo, Phú Quý, Cù lao Chàm - Du lịch gắn với “chủ quyền” quốc 2.3. Định hướng phát triển du lịch ở gia: Trọng tâm khai thác là lễ khao lề thế huyện đảo Lý Sơn theo hướng bền vững lính Hoàng Sa, phát triển các sản phẩm 2.3.1. Định hướng thị trường du lịch du lịch gồm: tìm hiểu về chủ quyền biển a. Thị trường nước ngoài [5] đảo Tổ quốc thông qua lễ khao lề thế lính - Thị trường các nước ASEAN: Tập Hoàng Sa và các di tích gắn với hải đội trung khai thác khách du lịch Thái Lan, Hoàng Sa; tìm hiểu, tham gia vào lễ hội Malaysia, Sigapore và các sinh hoạt văn hóa như lễ cầu siêu, - Thị trường Tây Âu: Tập trung khai hội hoa đăng, hát bội, múa lân, lễ rước và thác khách du lịch Đức, Anh, Pháp. Các lễ hội đua thuyền tứ linh truyền thống và thị trường này có khả năng chi trả khá trò chơi dân gian khác tại địa phương cao, tuy nhiên cũng đỏi hỏi được phục vụ - Du lịch san hô: Khai thác tiềm những sản phẩm du lịch tương đối hoàn năng san hô ở vùng bờ biển Lý Sơn phát hảo, có chất lượng cao. triển các sản phẩm du lịch như câu cá và - Thị trường Đông Bắc Á: cũng là thị lặn biển ngắm san hô, ngắm san hô bằng trường có vai trò quan trọng. Các phân thuyền đáy kính. khúc chính bao gồm khách Nhật Bản, - Du lịch địa chất: Tìm hiểu lịch sử Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc hình thành, phát triển của đảo Lý Sơn; - Thị trường Bắc Mĩ: Phân khúc khám phá, nghiên cứu khoa học về địa chính gồm khách Mĩ, Canada. Đây cũng chất trên đảo Lý Sơn; tham quan các dấu là thị trường có khả năng thanh toán cao, tích phun trào của núi lửa trên đảo Lý có nhu cầu về chất lượng các dịch vụ du Sơn, khám phá những bãi biển dưới chân lịch cao. núi lửa, những lớp địa chất tại bờ biển Lý - Thị trường Úc: Gồm phân khúc Úc Sơn, các dãy núi đá hình thành từ sự 134
8. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thanh Tưởng ___ phun trào của núi lửa nông nghiệp như tham quan các cánh - “Du lịch Tỏi”: Tham gia các hoạt đồng tỏi; du lịch tham quan các cảnh động trải nghiệm như trồng tỏi, thu hoạch quan tự nhiên như cổng Tò vò đá, hang tỏi; khu nghỉ dưỡng gắn với trang trại động, rạn đá ngầm xung quanh đảo trồng tỏi; các spa làm đẹp từ tỏi; các sản c. Sản phẩm bổ trợ phẩm lưu niệm từ tỏi; tổ chức lễ hội tỏi. Du lịch mua sắm, vui chơi giải trí: Các hoạt động tại lễ hội tỏi như thi tỏi Mua sắm các sản vật địa phương như tỏi, đẹp, thi tết tỏi, tổ chức các cuộc thi về các đồ thủ công mỹ nghệ làm từ ốc biển, tỏi, tổ chức các trò chơi từ tỏi, giới thiệu san hô đen. Vui chơi giải trí theo mô hình và bán sản phẩm tỏi cho khách du lịch. công viên chuyên đề tại các khu, điểm du b. Sản phẩm chính lịch; các cơ sở dịch vụ vui chơi giải trí ở - Du lịch biển: Nghỉ dưỡng theo mô các khu trung tâm dịch vụ. Du lịch ẩm hình resort. Đối tượng phục vụ chủ yếu là thực: nghiên cứu và thưởng thức các đặc các khách du lịch cao cấp trong và ngoài sản ẩm thực của Lý Sơn. nước. Các hoạt động lặn biển, tắm biển, 2.3.3. Định hướng phát triển hệ thống cơ câu cá; các loại hình thể thao biển như sở vật chất phục vụ du lịch lặn biển, lướt sóng, du thuyền - Hệ thống cơ sở lưu trú: Xây dựng - Du lịch homestay: Được xác định là khách sạn loại 1 - 3 sao tại khu du lịch loại hình du lịch chính ở Lý Sơn. Khách (KDL) trung tâm huyện Lý Sơn, khu dịch du lịch sẽ “cùng ăn, cùng ở, cùng du lịch” vụ bến tàu. Xây dựng khách sạn cao cấp với người dân bản địa, trải nghiệm cùng loại 4 - 5 sao tại KDL biển tổng hợp phía nông dân thu hoạch, trồng tỏi, cùng Bắc Lý Sơn, KDL du thuyền An Hải, khu người ngư dân đảo đi thuyền thúng đánh nghỉ dưỡng An Bình. Xây dựng biệt thự bắt cá rồi mang về tự chế biến, nấu du lịch, villa nghỉ dưỡng, Bungalow tại nướng như những dân làng chài thực sự. khu nghỉ dưỡng Hang Câu, khu nghỉ - Du lịch văn hóa: Tham quan di tích dưỡng nổi An Vĩnh. Các loại hình khác lịch sử văn hóa, tìm hiểu về biển đảo Tổ như cơ sở lưu trú theo mô hình homestay, quốc, các di tích tiêu biểu như di tích lưu các nhà nghỉ. giữ dấu ấn của đội hùng binh Hoàng Sa - Hệ thống các cơ sở phục vụ ăn giữ nước từ ngàn xưa, chùa Hang, di tích uống: Tập trung phát triển tại khu vực tại Âm Linh tự, nhà trưng bày Hoàng Sa các KDL, hệ thống các cơ sở dịch vụ ẩm kiêm quản Bắc Hải; tham quan các nhà thực theo mô hình nhà hàng, chợ tập cổ tại Lý Sơn; du lịch lễ hội và nghiên trung phát triển ở khu vực trung tâm đón cứu văn hóa đời sống dân cư. tiếp khách. - Du lịch sinh thái: Du lịch sinh thái - Hệ thống cơ sở vui chơi giải trí: Hệ gắn với biển bao gồm các hoạt động tham thống cơ sở vui chơi giải trí tập trung quan hệ sinh thái biển, khám phá những phát triển theo mô hình câu lạc bộ vui bãi biển dưới chân núi lửa (rạn san hô, chơi giải trí cao cấp tại KDL biển tổng phong cảnh biển ); du lịch sinh thái hợp Bắc Lý Sơn, khu nghỉ dưỡng An 135
9. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 7(73) năm 2015 ___ Bình, KDL du thuyền An Hải, KDL dịch phong cách ẩm thực nổi tiếng thế giới. vụ Nam An Hải, KDL trung tâm huyện + Khu câu lạc bộ vui chơi giải trí Lý Sơn. Công viên chuyên đề tại khu cao cấp: Là khu dịch vụ vui chơi giải trí nghỉ dưỡng An Bình. cao cấp theo mô hình câu lạc bộ vui chơi - Hệ thống cơ sở dịch vụ khác: Xây giải trí đặc biệt phục vụ khách du lịch cao dựng trung tâm thương mại tại KDL biển cấp như: câu lạc bộ vui chơi giải trí có tổng hợp Bắc Lý Sơn, KDL Hang Câu, thưởng (theo mô hình casino), câu lạc bộ KDL biển An Bình và tại khu vực trung biểu diễn nghệ thuật, câu lạc bộ đêm tâm huyện. Hệ thống các cơ sở phục vụ * Khu nghỉ dưỡng Hang Câu: nhu cầu thể thao phát triển ở KDL du - Vị trí: Phía Bắc xã An Hải từ khu thuyền An Hải. Các loại hình dịch vụ thể vực phía Bắc núi Thới Lới đến giáp tuyến thao khác như sân tennis, bể bơi phát đường băng quân sự. Xây dựng thành triển ở các KDL. khu nghỉ dưỡng trên núi kết hợp với tắm 2.3.4. Định hướng phát triển du lịch theo biển và lặn ngắm san hô, tập trung vào thị không gian lãnh thổ trường khách du lịch quốc tế và khách a. Tại Cù lao Ré (xã An Vĩnh và An nội địa cao cấp. Hải): - Các phân khu chính: * Khu du lịch biển tổng hợp Bắc Lý + Khu dịch vụ: Là khu dịch vụ tổng Sơn: hợp cung cấp các dịch vụ phục vụ khách - Vị trí: Ở phía Bắc xã An Hải và An du lịch như: dịch vụ ẩm thực, vui chơi Vĩnh từ khu vực giáp núi Giếng Tiền đến giải trí, thể thao và các dịch vụ khác giáp đường lên chùa Hang. Xây dựng + Khu bungalow: Là những nhà thành KDL biển cao cấp tập trung chủ nghỉ lưu trú riêng biệt, độc lập và tiện yếu vào thị trường khách du lịch quốc tế nghi phục vụ khách du lịch cao cấp. và khách nội địa cao cấp. * Khu du lịch du thuyền An Hải: - Các phân khu chính: - Vị trí: Phía Đông Nam xã An Hải + Khu dịch vụ: Là khu dịch vụ tổng giáp Ban quản lí cảng An Hải. Xây dựng hợp cung cấp các dịch vụ phục vụ khách thành KDL thể thao biển tập trung chủ du lịch như: dịch vụ ẩm thực, vui chơi yếu vào đối tượng khách thích khám phá giải trí, thể thao, giải khát và các dịch vụ và thích các hoạt động thể thao trên biển. khác. - Các phân khu chính: + Khu khách sạn: Khai thác cảnh + Khu khách sạn: Khai thác cảnh quan ven biển xây dựng khu khách sạn quan ven biển xây dựng khu khách sạn cao cấp đạt tiêu chuẩn 4 - 5 sao phục vụ cao cấp đạt tiêu chuẩn 4 - 5 sao phục vụ nhu cầu lưu trú của khách du lịch và cung nhu cầu lưu trú của khách du lịch và cung cấp các dịch vụ bổ trợ như ăn uống, thể cấp các dịch vụ bổ trợ như ăn uống, thể thao, hội nghị, hội thảo. thao, hội nghị, hội thảo. + Khu nhà hàng: Là khu nhà hàng + Khu dịch vụ: Là khu dịch vụ tổng ẩm thực mang phong cách bản địa và các hợp cung cấp các dịch vụ phục vụ khách 136
10. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thanh Tưởng ___ du lịch như: dịch vụ ẩm thực, vui chơi khu dân cư hiện trạng kết hợp cung cấp giải trí, thể thao, giải khát và các dịch vụ các dịch vụ phục vụ khách du lịch. khác. * Khu du lịch trung tâm huyện Lý + Khu nhà hàng: Là khu nhà hàng Sơn: ẩm thực mang phong cách bản địa và các - Vị trí: Nằm ở dải đất ven biển phía phong cách ẩm thực nổi tiếng thế giới. Nam xã An Vĩnh. Xây dựng thành khu + Câu lạc bộ thể thao biển: Là khu du lịch phổ thông, tập trung chính vào thị vực luyện tập thể thao và cung cấp các trường khách du lịch trong nước trung dịch vụ phục vụ thể thao biển như: câu cấp và bình dân. lạc bộ du thuyền, câu lạc bộ thể thao bãi - Các phân khu chính: biển, câu lạc bộ thể thao ngoài trời + Khu khách sạn: Là khu khách sạn + Khu bảo tàng hải dương học: Là hạng trung đạt tiêu chuẩn từ 1 - 3 sao khu bảo tàng phục vụ nhu cầu tham quan, phục vụ nhu cầu lưu trú của khách du tìm hiểu của khách du lịch về các loài lịch và cung cấp các dịch vụ bổ trợ như sinh vật của đại dương và các mô hình ăn uống, thể thao, hội nghị, hội thảo. sinh thái biển + Khu nhà hàng: Là khu nhà hàng + Khu vui chơi giải trí: Là khu vui ẩm thực mang phong cách bản địa. chơi giải trí tập trung phục vụ khách du + Khu vui chơi giải trí: Là khu vui lịch. chơi giải trí tập trung phục vụ khách du * Khu du lịch dịch vụ Nam An Hải: lịch và dân cư. - Vị trí: Nằm ở dải đất ven biển phía * Khu dịch vụ bến tàu: Nam xã An Hải giáp đình làng An Hải. - Vị trí: Giáp cảng Lý Sơn thuộc xã Xây dựng thành KDL phổ thông, tập An Vĩnh. Xây dựng thành khu đón tiếp, trung chính vào thị trường khách du lịch dịch vụ thương mại phục vụ khách du trong nước trung cấp và bình dân. lịch. - Các phân khu chính: - Các phân khu chính: + Khu nhà nghỉ: Là khu lưu trú du + Bến tàu: Khu vực cảng Lý Sơn lịch phục vụ khách du lịch trung cấp và hiện tại, được nâng cấp, mở rộng để phục bình dân. vụ cho việc đi lại. + Chợ An Hải: Phục vụ nhu cầu + Khách sạn: Là khu khách sạn buôn bán của dân cư địa phương và nhu hạng trung đạt tiêu chuẩn từ 1 - 3 sao cầu mua sắm hàng nông sản, thủy hải sản phục vụ nhu cầu lưu trú của khách du của khách du lịch. lịch và cung cấp các dịch vụ bổ trợ như + Khu nhà hàng: Là khu nhà hàng ăn uống, thể thao, hội nghị, hội thảo. ẩm thực mang phong cách bản địa. + Nhà nghỉ: Là khu lưu trú du lịch + Khu vui chơi giải trí: Là khu vui phục vụ khách du lịch trung cấp và bình chơi giải trí tập trung phục vụ khách du dân. lịch và dân cư. + Trung tâm thông tin du lịch: + Khu dân cư kết hợp dịch vụ: Là Cung cấp các thông tin phục vụ khách du 137
11. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 7(73) năm 2015 ___ lịch như: các điểm tham quan, các sản - Các phân khu chức năng chính: phẩm du lịch + Khu khách sạn: Khai thác cảnh + Khu dân cư kết hợp dịch vụ: Là quan ven biển xây dựng khu khách sạn khu dân cư hiện trạng kết hợp cung cấp cao cấp đạt tiêu chuẩn 4 - 5 sao phục vụ các dịch vụ phục vụ khách du lịch. nhu cầu lưu trú của khách du lịch và cung + Chợ đêm: Là khu vực chợ đêm cấp các dịch vụ bổ trợ như ăn uống, thể phục vụ nhu cầu mua sắm của khách du thao, hội nghị, hội thảo. lịch và dân cư quanh khu vực theo mô + Khu nhà hàng: Là khu nhà hàng hình các phố đêm vui chơi giải trí của các ẩm thực mang phong cách bản địa và các nước trên thế giới. phong cách ẩm thực nổi tiếng thế giới. * Khu nghỉ dưỡng nổi An Vĩnh (An + Khu dịch vụ: Là khu dịch vụ tổng Vĩnh resort): hợp cung cấp các dịch vụ du lịch như: - Vị trí: Phía Tây xã An Vĩnh gần dịch vụ ẩm thực, vui chơi giải trí, thể khu vực cổng Tò vò đá. Xây dựng thành thao, giải khát và các dịch vụ khác. khu nghỉ dưỡng cao cấp theo mô hình các + Khu vui chơi giải trí cao cấp: Là villa nổi trên mặt biển, hướng tới khách khu dịch vụ vui chơi giải trí cao cấp phục du lịch quốc tế và khách nội địa cao cấp. vụ khách du lịch có thu nhập cao như: - Các phân khu chính: câu lạc bộ vui chơi giải trí có thưởng + Các villa nghỉ dưỡng nổi và khu (theo mô hình casino), câu lạc bộ biểu nhà nghỉ nổi trên mặt nước. diễn nghệ thuật, câu lạc bộ đêm + Khu Khách sạn: Là khu khách + Khu công viên sinh thái: Khai sạn nổi trên mặt nước tạo điểm nhấn cho thác cảnh quan sinh thái khu vực cánh khu du lịch. đồng trồng tỏi, phục vụ nhu cầu tham + Khu vui chơi giải trí cao cấp: Là quan và trải nghiệm của khách du lịch. khu dịch vụ vui chơi giải trí cao cấp theo + Câu lạc bộ thể thao biển: Là khu mô hình câu lạc bộ vui chơi giải trí đặc vực luyện tập thể thao và cung cấp các biệt phục vụ khách du lịch cao cấp như: dịch vụ phục vụ thể thao biển. Các hạng Câu lạc bộ vui chơi giải trí có thưởng mục công trình chính: câu lạc bộ du (theo mô hình casino). thuyền, câu lạc bộ thể thao bãi biển, câu + Câu lạc bộ thể thao biển: Là khu lạc bộ thể thao ngoài trời vực luyện tập thể thao và cung cấp các 2.3.5. Định hướng phát triển kết cấu hạ dịch vụ phục vụ thể thao biển. Các hạng tầng ảnh hưởng đến du lịch mục công trình chính: Câu lạc bộ du a. Hệ thống giao thông thuyền, câu lạc bộ thể thao bãi biển, câu - Giao thông đường bộ: Đầu tư hoàn lạc bộ thể thao ngoài trời chỉnh hệ thống giao thông khu Trung tâm b. Tại Cù lao Bờ bãi (xã An Bình) huyện lị và đường cơ động xung quanh - Vị trí: Phía Đông và Tây xã An đảo kết hợp với kè biển, đê biển. Bình. Xây dựng thành khu nghỉ dưỡng - Giao thông đường thủy: Phát triển cao cấp An Bình phục vụ khách du lịch. đội tàu cao tốc phục vụ cho nhân dân và 138
12. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Thanh Tưởng ___ khách tham quan du lịch bằng hình thức lí rác thải đang được đầu tư xây dựng sẽ kêu gọi đầu tư từ các nhà đầu tư để đầu đáp ứng nhu cầu xử lí rác thải tại Lý Sơn, tư mới 02 chiếc tàu cao tốc 200 chỗ ngồi. vị trí tại khu đồng Trên với diện tích 2ha. Xây dựng cảng Bến Đình hoàn chỉnh 2.3.6. Định hướng phát triển nguồn nhân theo quy hoạch bằng nguồn vốn của Bộ lực và giáo dục cộng đồng Giao thông Vận tải với quy mô nhận tàu a. Đào tạo nguồn nhân lực hàng 1000 DWT và tàu khách rẽ nước Đào tạo đội ngũ cán bộ quản lí và 500T. Nâng cấp, mở rộng cảng Lý Sơn người lao động trong du lịch theo hướng hiện tại để phục vụ cho việc đi lại của tăng cả số lượng lẫn chất lượng, đồng nhân dân và khách tham quan du lịch thời tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ trong giai đọan cảng Bến Đình chưa xây quản lí hiện tại được nâng cao trình độ dựng [4]. chuyên môn và nhận thức về du lịch - Về đường hàng không: Nghiên cứu thông qua các chương trình phối hợp với khôi phục sân bay Lý Sơn phục vụ các các cơ sở đào tạo trong nước cũng như tổ loại máy bay trực thăng đáp ứng nhu cầu chức tham quan học tập kinh nghiệm đi lại của nhân dân và du khách. trong nước và nước ngoài. Thu hút nguồn b. Hệ thống cấp điện nhân lực trẻ và có năng lực thông qua chế Hệ thống cáp ngầm đã được đưa ra độ đãi ngộ thỏa đáng đảo đảm bảo phục vụ tốt nhu cầu phát b. Giáo dục cộng đồng triển KTXH của huyện. Nâng cao nhận thức của cộng đồng c. Hệ thống cấp nước dân cư về lợi ích và vai trò của du lịch Nguồn nước cấp cho sinh hoạt và như những công cụ phương hướng phát sản xuất được lấy từ các nguồn sau: Xây triển có vai trò quan trọng trong tăng thu dựng Nhà máy cung cấp nước sạch cho nhập, phát triển kinh tế. Giáo dục bồi đảo Lớn với công suất 1000m3/ngày đêm dưỡng những kiến thức về văn minh với nguồn nước từ các hồ chứa nước và thương mại, văn minh du lịch cho cộng các giếng ngầm trên đảo. Hồ chứa nước đồng dân cư để tạo ra những hành vi ứng Thới Lới có dung tích 270.000m3, đảm xử phù hợp với các hoạt động du lịch bảo tưới cho 60 ha đất nông nghiệp, cấp 2.3.7. Định hướng phát triển du lịch gắn nước sạch cho 1000 dân (100m3/ngày với đảm bảo an ninh quốc phòng đêm) và cung cấp nước cho 300 tàu - Cần có sự tham gia tích cực của thuyền. Hồ chứa nước Giếng Tiền có ngành quốc phòng trong quá trình lập kế dung tích 80.000m3, cung cấp nước sinh hoạch, quy hoạch phát triển du lịch biển - hoạt cho 2000 dân (200m3/ngày đêm). [6] đảo, để đảm bảo cơ sở hạ tầng không chỉ d. Thoát nước và vệ sinh môi trường phát huy hiệu quả trong điều kiện thời Thoát nước mặt, nước thải: Hệ bình mà cả trong trường hợp xảy ra chiến thống thoát nước mặt và nước thải được tranh, cũng như để đảm bảo các hoạt bố trí song song với các tuyến đường động du lịch được phát triển trong điều giao thông theo quy hoạch. Nhà máy xử kiện tốt nhất về an ninh quốc phòng [1]. 139
13. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 7(73) năm 2015 ___ - Mọi phương án khai thác tài Lý Sơn đang sở hữu những tiềm nguyên phục vụ phát triển du lịch, cũng năng về tài nguyên có triển vọng to lớn như phục vụ phát triển KTXH trên huyện để phát triển du lịch trở thành ngành kinh đảo đều phải được cân nhắc kĩ trên cơ sở tế chủ lực cho hòn đảo này. Triển vọng những luận cứ khoa học vững chắc có và cơ hội mở ra gắn liền với những thách tính đến mối quan hệ với các ngành có thức không thể xem nhẹ. Các định hướng liên quan và tác động đến môi trường tự phát triển du lịch đảo Lý Sơn cũng nhằm nhiên và KTXH của khu vực. phục vụ cuộc sống cho người dân Lý Sơn - Phát triển du lịch trên đảo này còn ngày càng tốt hơn, nhưng đồng thời phải mang ý nghĩa khẳng định chủ quyền trên giữ được lâu dài, bền vững để các thế hệ biển và tạo điều kiện để người dân sống khách du lịch trong tương lai được thụ trên các đảo có thêm cơ hội việc làm, hưởng những giá trị của Lý Sơn. Các kết tăng thu nhập và vì vậy họ có thể yên tâm quả nghiên cứu có thể làm tài liệu tham định cư trên đảo, góp phần tích cực vào khảo cho các ngành, các cấp trong việc sự nghiệp bảo vệ biển đảo, bảo vệ chủ xây dựng và thực hiện kế hoạch phát quyền quốc gia. triển KTXH của ngành, địa phương theo 3. Kết luận hướng bền vững. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Phạm Trung Lương (2008), Cơ sở khoa học phát triển du lịch đảo ven bờ vùng du lịch Bắc Trung Bộ, Đề tài khoa học cấp ngành, Hà Nội. 2. Nguyễn Thanh Tưởng, (2013), “Đánh giá SWOT đối với phát triển du lịch ở các đảo từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học Quảng Nam, (03), tr.109-119. 3. UBND huyện Lý Sơn (2014), Niên giám thống kê các năm. 4. UBND tỉnh Quảng Ngãi (2012), Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Lý Sơn mạnh về kinh tế, vững chắc về quốc phòng, an ninh đến năm 2020, Quảng Ngãi. 5. UBND tỉnh Quảng Ngãi (2014), Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2020, định hướng đến năm 2025, Quảng Ngãi. 6. UBND tỉnh Quảng Ngãi (2014), Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất 5 năm kì đầu (2011-2015) huyện Lý Sơn, Quảng Ngãi. (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 25-10-2014; ngày phản biện đánh giá: 15-12-2014; ngày chấp nhận đăng: 25-7-2015) 140