Đề xuất giải pháp trong việc lựa chọn - Sử dụng phương pháp giảng dạy ngoại ngữ nhằm nâng cao chất lượng dạy và học

Nội dung text: Đề xuất giải pháp trong việc lựa chọn - Sử dụng phương pháp giảng dạy ngoại ngữ nhằm nâng cao chất lượng dạy và học

1. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP TRONG VIỆC LỰA CHỌN - SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP GIẢNG DẠY NGOẠI NGỮ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG DẠY VÀ HỌC Nguyễn Lộc Thủy Tiên Tóm tắt Xu hướ ng của nền giáo duc̣ hiêṇ đaị là đào taọ đáp ứ ng theo yêu cầu của xa ̃ hôị , Giáo dục Việt Nam đang từng bước cải tiến phương pháp dạy và học để theo kip̣ sư ̣ phát triển của nền kinh tế tri thứ c hiêṇ nay . Trong chương trình học, tiếng Anh luôn đươc̣ xem là quan troṇ g nhất. Phương pháp giảng dạy đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng của việc học ngoại ngữ, và cải tiến phương pháp giảng dạy luôn được yêu cầu của mỗi giáo viên. Một số nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp lấy người học làm trung tâm có điểm mạnh của nó trong việc nâng cao quyền tự chủ của người học, thái độ tích cực và cải thiện kỹ năng ngôn ngữ của họ. Summary Tendency of modern education is training to meet the needs social, Vietnam Education is taking steps to improve the teaching and learning methods to keep up with the development of the knowledge today. In the curriculum, English is the most important subjects. Teaching methodology plays an important role in enhancing the quality of language learning, and reforming the methods of teaching is required of every teacher. Several studies show that the learner-centered approach has its strong point in enhancing learners’ autonomy, active attitude and improving their language skills. 1
2. Trong tiến trình hoà nhập với nền kinh tế tri thức, việc nâng cao chất lượng, nguồn lực con người được xem là yêu cầu hàng đầu. Vì vậy, mỗi người chúng ta cũng phải biết trang bị một vốn kiến thức nhất định để bắt nhịp kịp thời với nền khoa học, công nghệ mới ( trong điều kiện cách mạng hiện nay ), trong đó kiến thức ngoại ngữ là phần không thể thiếu. Và vấn đề đặt ra là việc dạy vàhọc ngoại ngữ như thế nào để có hiệuquả? Đó là việc xác định phương pháp và sử dụng phương pháp được xác định vào quá trình dạy học có ý nghĩa quan trọng cấp thiết. Do vậy, trong phạm vi bài viết này tôi xin trình bày một vài suy nghĩ tâm đắc về phương pháp giảng dạy ngoại ngữ. Thực tế đã chứng minh, phương pháp giảng dạy hợp lý là một trong những nhân tố có tính quyết định về chất lượng đến quá trình dạy học. Ở đây phương pháp giảng dạy ngoại ngữ (Tiếng Anh ) hợp lý là phương pháp được kết hợp hài hòa giữa các khâu có hệ thống, thật sinh động phù hợp với đối tượng. Chẳng hạn, một bài giảng tiếng Anh được xây dựng tập trung vào rèn luyện các kỹ năng : nghe, nói, đọc, viết và hướng dẫn làm các bài tập thực hành. . . Đâylà quá trình không những người dạy thao tác theo một logic nhất định đối với người học, mà quan trọng hơn là người dạy phải biết kết hợp nhuần nhuyễn các kỹ năng sao cho qui trình giảng dạy luôn luôn hoạt động nhịp nhàng, từđó người dạy đã tạo đuợc động lực cho người học, làm cho hoạt động học nối tiếp hoạt động dạy, đan kết với hoạt động dạy. Quá trình giảng dạy là một hệ thống gồm các khâu: mụcđích giảng dạy, nội dung giảng dạy, môi trường giảng dạy và phương pháp giảng dạy. Để quá trình giảng dạy đạt yêu cầu như đã nói trên, ngoài việc chuẩn bị chu đáo, hài hoà giữa các khâu, vấn đề không thể thiếu quan tâm đó là “ Phương pháp phải phù hợp với đối tượng”, vì thông qua phương pháp mới chuyển tải nội dung, và phương pháp có phù hợp với đối tượng thì việc dạy và học tất đạt hiệu quả khả quan. Quan trọng hơn là người dạy cần hướng dẫn cho người học nhận thức được việc học ngoại ngữ thứ hai là một nhu cầu cần thiết, một cơ hội nắm bắt tri thức, và từ đó người học phải xây dựng cho mình một thói quen tự học, và học thông qua hành. 2
3. 1. Phƣơng pháp giảng dạy phải phù hợp với nội dung và đối tƣợng Quá trình dạy học là một hệ thống cấu trúc gồm: mục đích,nội dung, phương pháp, môi trường giáo dục. Giáo viên và học viên có mối quan hệ tác động qua lại với nhau tạo nên chất lượng đào tạo. Về cơ bản, phương pháp phụ thuộc vào nội dung môn học, nội dung từng bài học. Mỗi môn học có phương pháp đặc thù, mỗi bài học có phương pháp cụ thể nhưng phương pháp lại chuyển tải nội dung giúp học viên tiếp thu nội dung tốt hay chưa tốt, sâu hay cạn. Cụ thể với môn ngoại ngữ, đòi hỏi lý thuyết luôn kết hợp với thực hành. Nếu không đảm bảo tốt phương pháp này kết quả sẽ rấtthấp. thậm chí không đạt. Phương pháp giảng dạy còn phụ thuộc vào mục tiêu, đối tượng đào tạovà điều kiện vật chất kỹ thuật phục vụ học tập. Nếu như có phương pháp phù hợp với nội dung, đối tượng ( lấy mục tiêu đối tượng làm căn cứ để xác định nội dung và phương pháp) và cùng với việc đản bảo đầy đủ những điều kiện giảng dạy hiện đại nhất định chất lượng giảng dạy sẽ cao. Thực tế cho thấy ở lớp ngoại ngữ, số lượng học viên ít, trình độ khá đồng đều, nội dung không mấy phức tạp nhưng việc xác định phương pháp giảng dạy cũng không phải đơn giản vì đây là ngoại ngữ- ngôn ngữ nước ngoài. Do đó cùng một nội dung và phương pháp giảng dạy có thể thành công ở lớp này nhưng không thành công ở lớp khác. Cho nên cần thiết phải xác định cho được trình độ, khả năng tiếp thu của học viên để có phương pháp phù hợp. 2. Giáo viên và học viên là chủ thể của việc dạy và học Quá trình dạy học là quá trình tồn tại hai hoạt động song hành, gắn bóvà tác động qua lại lẫn nhau giữa giáo viên và học viên. Đây là hoạt động chung đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa người dạy và người học nên giáo viên và học viên cần đặt ra nhiệm vụ, động cơ để đạt được mục đích chung. Nếu vấn đề vừa trình bày trở thành tư tưởng cơ bản của phương pháp giảng dạy thì tính tích cực và hiệu quả sẽ được nâng cao. Trên cơ sở kết hợp việc học bài mới với rèn luyện các kỹ năng( nghe, nói, đọc, viết ) đồng thời tạo sự phối hợp nhịp nhàng giữa giáo viên và học viên để nâng 3
4. cao chất lượng học tập cho từng tiết giảng, từng bài giảng và toàn bộ quá trình dạy học. Dạy hoc không chỉ là làm công tác thông tin cập nhật kiến thức mà còn tạo ra động lực cho người học, làm cho hoạt động học được nối tiếp, đan kết với hoạt động dạy nhằm tạo sự hưng phấn, giảm sự không tập trung ở học viên. Tuy vấn đề ở ngoại ngữ chỉ là ngữ pháp, nguyên tắc, công thức không có lý luận trừu tượng nhưng cần phải tạo ra được động cơ, sự kết nối giữa hoạt động của giáo viên và hoạt động của học viên nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Những điều trình bày trên không ngoài mục đích là phải làmsao để phương pháp dạy học thực sự là phương pháp tổ chức, điều khiển hoạt động dạy vàhọc và làm cho hoạt động này trở thành hoạt động cùng nhau của giáo viên và học viên một cách thực sự mà không có sự gượng ép, qua loa, chiếu lệ Nếu quá trình dạy học trở thành hoạt động chung của giáo viên và hoc viên, kết quả giảng dạy sẽ đạt tốt. Để học viên thực sự là chủ thể và tích cực hợp tác với giáo viên trong hoạt động dạy học, cần phải vận dụng tốt tư tưởng “lấy người học làm trung tâm của toàn bộ hoạt động dạy và học ” 3. Ngƣời học làm trung tâm Hiện nay, mục tiêu, nhiệm vụ của trường ta là đào tạo những con người tư chủ, năng động, sang tạo. Từ đó phương pháp giáo dục phải đổi mới và hướng vào việc phát triển suy nghĩ, hành động một cách độc lập, sáng tạo ngay trong quá trình học tập. Muốn vậy phải áp dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực, trong đó có phương pháp lấy người học làm trung tâm. Phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải đưa ra những vấn đề có tính hấp dẫn gợi mở, đòi hỏi sự động nảo ở người học, làm sao cả người suy nghĩ kém cỏi cũng phải chịu khó suy nghĩ, tìm tòi, đồng thời tạo cơ hội cho người học phát huy được trí tuệ, tư duy và sự thông minh vì mỗi người đều có một sở trường, một tiềm năng nào đó cần có cơ hội để bộc lộ và phát huy. Phương pháp này sẽ gợi mở, kích thích người đọc suy nghĩ, tìm tòi và pháy huy tư duy đến mức cao nhất. 4
5. Giáo viên giảng tốt không phải là giảng “ thao thao bất tuyệt ” mà cách này thể hiện sự không quan tâm đến người học, thiếu tính bao quát. Không thực hiện được mối quan hệ, tác động qua lại giữa giáo viên và học viên vì chỉ cósự hoạt động của giáo viên có thể làm cho lớp học buồn tẻ không khí thế trong học tập. Ngược lại, với phương pháp lấy người học làm trung tâm sẽ là cho người học nhận thức được mình, phát hiện ra sở trường của mình. Hơn nữa, nếu giáo viên phát huy tốt phương pháp này sẽ thôi thúc được học viên thi đua phát huy trí tuệ, phát huy tiềm lực trong giải quyết vấn đề. Ngoài ra phương pháp này có ý nghĩa to lớn khi giáo viên đứng trước những đối tượng có tiềm năng to lớn, có suy nghĩ dồi dào Mặt khác, một lớp có rất nhiều học viên, mỗi học viên có một tư duy, một sở thích nghiên cứu khác nhau nên việc áp dụng phương pháp này là tạo ra cơ hội để phát huy trítuệ của cá nhân và tập thể một cách rộng lớn và sâu xa. Vì ở ngoại ngữ, mỗi bài là một chuỗi nối kết các kiến thức luên tục nhau, bổ sung cho nhau nên phương pháp dạy tốt ở đây không chỉ là làm sao cho học viên dễ nhớ, dễ ghi, dễ hiểu mà còn phải biết đặt câu hỏi, gợi mở vấn đề trên cơ sở đào sâu suy nghĩ, tìm tòi và phát huy khả năng tư duy của họ. Có như thế, học viên sẽ nhớ lâu hơn, sự hiểu biết sẽ chắc chắn và rộng hơn. Ngoài ra để không khí lớp học luôn sôi động, thỉng thoảng giảng viên biết kể một vài chuyện vui tiếng Anh nhưng sát với nội dung, có sự nghiêm túc. Hoặc một số trò chơi (games) tuỳ vào đặc điểm của từng phần học, đan xen trong quá trình dạy các kỹ năng. Thí dụ khi dạy xong bằng trò chơi tìm từ cótên gọi là “ What and where ”, “ Noughts and Crosses ” Đây là là hoạt động giải trí, nhưng đem lại sự hứng thú. nhớ lâu và đặc biệt là mang lại tâm lýsảng khoái, nắm bắt kiến thức truyền đạt dễ dàng hơn, hệ thống hơn. Bên cạnh đó, chương trình dạy ngoại ngữ để có chất lượng và hiệu quả, cần chú ý một số điểm : - Nội dung phải vừa sức, sát đối tượng, không quá nặng, quá tải - Chú trọng việc cung cấp cho người học những cách thức, kỹ năng để xử lý linh hoạt các tình huống đặt ra. 5
6. - Trong giờ lên lớp, người dạy phải có thái độ khiêm tốn, hòa nhã, gần gũi với người học, làm cho người học có ấn tượng tốt. Tóm lại, trong giảng dạy có nhiều phương pháp, nhưng phương pháp phải phù hợp với nội dung môn học, nội dung bài học. Mỗi môn học có phương pháp đặc thù, mỗi phần học có phương pháp cụ thể. Thực tế cho thấy rằng: cùng một nội dung, một phương pháp giảng dạy có thể thành công ở lớp chính qui nhưng lại thất bại ở lớp tại chức hoặc ngược lại . Do vậy, vấn đề là phải biết xác định cho được trình độ, khả năng tiếp nhận kiến thức của học viên để có phương pháp giảng dạy phù hợp. Cũng cần nói thêm một số điều mà người dạy ngoại ngữ nên làm để có được quyết định sáng suốt trong việc lựa chọn phương pháp, hay sự tổng hợp hài hòa các phương pháp : - Người dạy cần đánh giá nhu cầu của người học : tại sao họ phải học ngoại ngữ ? Học để làm gì? - Cần xem xét các hạn chế trong giảng dạy : Thời gian ( số giờ trong tuần ) ; sĩ số lớp học ; trang thiết bị giảng dạy Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 27 tháng 10 năm 2012 Giáo viên hướng dẫn TS. Dương Thị Kim Oanh 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.