Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh theo mô đun cho học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ tại TP. HCM

Nội dung text: Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh theo mô đun cho học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ tại TP. HCM

1. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢNG DẠY NGHỀ LÀM BÁNH THEO MÔ ĐUN CHO HỌC VIÊN CÓ HOÀN CẢNH KHÓ KHĂN CƠ NHỠ TẠI TPHCM ĐÀM THỊ BÍCH PHƯỢNG Nghiên cứu này thực hiên với mục đích cải thiện chất lượng đào tạo, tạo điều kiện học nghề, tạo công ăn việc làm cho người lao động có thu nhập thấp, đối tượng đặc biệt trong xã hội, trẻ lang thang, thanh thiếu niên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ. Thông qua việc khảo sát thực trạng dạy nghề làm bánh cho học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ tại trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh theo mô đun cho học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ như: Thiết kế nội dung dạy học theo mô đun trên cơ sở phân tích nghề, cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích hợp và bồi dưỡng năng lực dạy thực hành cho giáo viên. Kết quả thu được qua việc khảo nghiệm ý kiến chuyên gia và thực nghiệm sư phạm cho thấy các giải pháp đều cấp thiết và khả thi. 1. Giới thiệu Tại thành phố Hồ Chí Minh, công tác đào tạo nghề được các cơ quan, đơn vị trường học triển khai triệt để nhưng nhu cầu về nguồn nhân lực thuộc đối tượng học nghề vẫn còn thiếu hụt nhiều. Để công tác đào tạo nghề tiếp tục đạt chất lượng, hiệu quả đáp ứng nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các cơ sở dạy nghề cần có chủ trương thay đổi tích cực nhằm vào hoạt động giảng dạy, về đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho học viên tốt nghiệp. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; rà soát, đổi mới phương pháp dạy học, cải tiến chương trình đào tạo cho phù hợp với thực tiễn. Quan tâm đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hành cho các trung tâm, các trường làm công tác đào tạo nghề. Trong công tác giáo dục, việc giảng dạy đạt hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của đơn vị, vì vậy giảng dạy gắn liền đào tạo, hiệu quả liên quan đến chất lượng, muốn chất lượng đào tạo được nâng cao trước hết cần chú trọng đến hiệu quả giảng dạy của cơ sở đào tạo. Trong những năm gần đây tình hình trẻ em lang thang phức tạp và có xu hướng gia tăng. Theo số liệu của 63 tỉnh thành, tính đến cuối 1
2. năm 2008, cả nước có khoảng 28.500 trẻ em lang thang, tăng gấp 3 lần so với năm 2005. Ngoài ra, còn có khoảng 1,7 triệu trẻ có hoàn cảnh đặc biệt và khoảng trên 3 triệu trẻ em sống trong các gia đình nghèo, đây là những em nằm trong diện có nguy cơ lang thang rất cao. Trước tình hình đó vấn đề cấp thiết được đề ra là cần phải khắc phục và tạo điều kiện cho trẻ lang thang cơ nhỡ đến trường, học tập và rèn luyện để có tay nghề, có thể tìm việc làm nuôi sống bản thân và phụ giúp gia đình. Trước tình hình khan hiếm lực lượng lao động có tay nghề như hiện nay, Trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố đã từng bước khắc phục nhược điểm còn tồn đọng, phát triển, nâng cao hiệu quả giảng dạy, đào tạo các nghề hiện có như Làm bánh Âu, Phụ bếp để cải thiện kỹ năng hành nghề cho học viên sau khi tốt nghiệp. Vậy việc khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh cho học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ là cần thiết. 2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu cơ bản được sử dụng để thực hiện đề tài là: 2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu trong đó có các tài liệu liên quan đến hiệu quả giảng dạy, các tài liệu liên quan đến nghề làm bánh Âu, phương pháp tiếp cận đào tạo theo mô đun, dạy học tích hợp. Nghiên cứu các chủ trương, chính sách, tiêu chuẩn kỹ năng nghề liên quan đến đề tài nghiên cứu, các số liệu thống kê liên quan đến đề tài nghiên cứu. 2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn (1) Phương pháp quan sát: dự giờ các tiết dạy của giáo viên ở trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố để nhận định và so sánh, đánh giá thực trạng dạy và học nghề làm bánh Âu. (2) Phương pháp điều tra: xây dựng bảng câu hỏi để thu thập ý kiến của cán bộ quản lý, giáo viên, học viên, nhà tuyển dụng về các thông tin liên quan, yêu cầu tuyển dụng của công ty đối với học viên khi tốt nghiệp. (3) Phương pháp chuyên gia: thu thập thông tin từ việc xin ý kiến chuyên gia đánh giá tính khả thi của các giải pháp được người nghiên cứu đề xuất. (4) Phương pháp thực nghiệm sư phạm: tổ chức dạy thực nghiệm về việc đổi mới phương pháp dạy học trên hai lớp của nghề làm bánh Âu. 2
3. (5) Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động của học viên: phân tích sản phẩm hoạt động của học viên. (6) Phương pháp thống kê: xử lý số liệu thu thập qua khảo sát thực trạng. 3. Nội dung 3.1. Các khái niệm - Hiệu quả là quan hệ giữa kết quả đạt được và nguồn lực được sử dụng. - Hoạt động giảng dạy, một thành tố trực tiếp của quá trình đào tạo trong nhà trường đương nhiên phải thực hiện đồng thời ba chức năng, nhiệm vụ của quá trình đào tạo, đó là: giáo dục, giáo dưỡng và phát triển trong mối quan hệ tác động và ảnh hưởng lẫn nhau, nhằm hình thành và phát triển từng bước nhân cách người công dân, người lao động cho học sinh, hay còn được gọi là: Dạy người, Dạy nghề và Dạy phương pháp đáp ứng các chuẩn đầu ra hay mục tiêu đào tạo tương ứng. [14, tr143] - Hiệu quả giảng dạy là kết quả của hoạt động giảng dạy, được đánh giá căn cứ vào kết quả học tập của học sinh và mức độ hoàn thành nhiệm vụ của giáo viên, bao gồm: chuẩn bị lên lớp, chuẩn bị tài liệu dạy học, soạn giáo án - Mô đun là đơn vị học tập được tích hợp giữa kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và thái độ nghề nghiệp một cách hoàn chỉnh nhằm giúp cho người học nghề có năng lực thực hành trọn vẹn một công việc của một nghề. Hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ: hoàn cảnh gây tổn thương trẻ hoặc khiến trẻ có nguy cơ bị tổn thương như: thiếu ăn, bị bỏ bê, bệnh tật, thất học, bị lạm dụng, bị hành hạ về thể xác lẫn tinh thần Các dạng trẻ trong hoàn cảnh khó khăn như: trẻ mồ côi; trẻ em đường phố; trẻ khuyết tật; trẻ mại dâm; trẻ lao động; trẻ nghiện ma túy; trẻ bị bỏ rơi, bị bạo hành; trẻ nhiễm chất độc màu da cam. 3.2. Tiến trình thực hiện đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh theo mô đun Việc đề xuất giải pháp được thực hiện theo trình tự như sau: 3.2.1. Khảo sát thực trạng giảng dạy nghề làm bánh tại trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố (NVNH TP) Phiếu khảo sát được xây dựng cho các đối tượng như: cán bộ quản lý cơ sở dạy nghề, giáo viên, học viên và doanh nghiệp, việc thực hiện thu lại kết quả khả quan, 3
4. kết quả cho thấy đa số cán bộ quản lý cơ sở dạy nghề, giáo viên và học viên đều cho rằng có nhược điểm còn tồn đọng trong việc giảng dạy tại trường NVNH TP, qua việc khảo sát tỉ lệ học viên tìm được việc làm sau khi tốt nghiệp, số học viên tìm được việc làm chiếm 80%, trong đó 40% học viên làm đúng ngành nghề, 20% học viên làm việc nhận được lương cao, 20% học viên tìm được việc làm không phù hợp nguyên vọng, 62% học viên gặp khó khăn về kỹ năng nghề, 38% học viên gặp khó khăn về kiến thức chuyên môn, 13% học viên khó khăn khi sử dụng thiết bị. Về nội dung đào tạo, theo kết quả khảo sát (biểu đồ 1) có đến 66% giáo viên ý kiến cho rằng cần thiết kế lại nội dung đào tạo hiện tại vì chương trình đào tạo nghề làm bánh Âu tại trường NVNHTP được biên soạn từ năm 2008 đến nay chưa được điều chỉnh, cập nhật những thông tin, kiến thức liên quan, học viên không thể tiếp thu kỹ năng thực hành một cách trọn vẹn và liên tục. Do đó rất cần có sự điều chỉnh về nội dung đào tạo theo mô đun nghề làm bánh Âu tại trường để học viên cập nhật những thông tin mới đồng thời tiếp cận thao tác kỹ năng nhiều hơn. 17% Thiết kế lại 17% Thay đổi 66% Không thay đổi Biểu đồ 1: Tỉ lệ giáo viên ý kiến về nội dung đào tạo nghề làm bánh Âu tại trường NVNHTP 50% 40% 40% 40% 30% 30% 30% 30% 30% 20% 20% 20% 20% 20% 10% 10% 10% 0% Kiến thứcKỹ năng Thái độ Tốt Khá Trung bình yếu Biểu đồ 2: Tỉ lệ ý kiến của CBQL doanh nghiệp về kỹ năng nghề của học viên thực tập 4
5. Qua biểu đồ 2, ý kiến của cán bộ quản lý doanh nghiệp cho rằng kiến thức của học viên thực tập về kiến thức ở mức trung bình chiếm 40%, kỹ năng nghề tương đối thấp loại khá chiếm 30%, loại trung bình chiếm 30%, thái độ làm việc tích cực, siêng năng, loại khá chiếm 40% được thể hiện. Như vậy cần có chiến lược huấn luyện lại kỹ năng nghề và bồi dưỡng kiến thức cho học viên, tạo điều kiện cho học viên tiếp cận công việc thường xuyên để rèn luyện thao tác hoàn chỉnh và nâng cao hiệu quả giảng dạy cần thiết kế nội dung dạy học cho phù hợp với thực tiễn cải thiện kỹ năng nghề đồng thời tạo sự hứng thú học tập cho học viên, giúp học viên chủ động, tích cực học tập làm ra sản phẩm đạt yêu cầu, đồng thời cần gia tăng số lượng học viên tìm được việc làm đúng ngành đã học. 3.2.2. Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh theo mô đun Giải pháp 1: Thiết kế nội dung chương trình đào tạo nghề làm bánh Âu theo mô đun Giải pháp một đề ra nhằm đảm bảo tính hệ thống, cập nhật những thông tin liên quan, nội dung dạy học sắp xếp theo mô đun tăng thời gian tiếp cận kỹ năng thao tác cho học viên, rèn luyện kỹ năng nghề cho học viên thực hiện trọn vẹn công việc của nghề. - Thiết kế nội dung chương trình đào tạo nghề làm bánh Âu theo mô đun Người nghiên cứu căn cứ vào những cơ sở sau đây để thiết kế nội dung chương trình đào tạo nghề “Làm bánh Âu” trình độ sơ cấp. 1. Căn cứ vào kết quả khảo sát thực tiễn. 2. Căn cứ vào việc phân tích nghề làm bánh Âu. Giải pháp 2: Cải tiến phương pháp dạy học Mục đích của giải pháp hai nhằm tạo sự hứng thú, chủ động học tập đối với học viên. Thời gian luyện tập gia tăng từ đó kỹ năng nghề của học viên được cải thiện. Trong quá trình đổi mới, cải cách giáo dục toàn diện như hiện nay, việc cải tiến phương pháp dạy học góp phần quan trọng mang lai hiệu quả cao trong giảng dạy, là một vấn đề then chốt có tính cách mạng sâu sắc trong việc áp dụng phương pháp dạy học cho phù hợp. Điều này đang được các cơ sở dạy nghề quan tâm nghiên cứu. Việc 5
6. cải tiến phương pháp dạy học thông qua việc dạy học tích hợp, kết hợp lý thuyết nghề với thực hành nghề và sắp xếp, bố trí trang thiết bị phòng thực hành cho phù hợp Giải pháp 3: Bồi dưỡng năng lực dạy thực hành cho giáo viên Đề xuất giải pháp ba để việc thực hiện giải pháp một và giải pháp hai đạt hiệu quả, có thể áp dụng vào thực tiễn giảng dạy tại trường Nghiêp vụ Nhà hàng Thành phố. Sự quan tâm hàng đầu trong dạy nghề là hiệu quả đào tạo, muốn đảm bảo hiệu quả đào tạo thì yếu tố giáo viên có tầm quan trọng đặc biệt. Khi có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, năng nổ, có tay nghề sẽ khắc phục được những khó khăn trong quá trình giảng dạy. Trước hết là giáo viên dạy thực hành nghề đòi hỏi phải có tay nghề, có khối lượng kiến thức về lý thuyết vững chắc, có năng lực sư phạm. Ngoài ra, giáo viên dạy nghề cần có khả năng biên soạn tài liệu giảng dạy, có khả năng truyền thụ kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo nghề thông qua phương pháp làm mẫu, thông thạo những nguyên tắc dạy thực hành nghề và phát triển tư duy kỹ thuật nơi học sinh, có khả năng đánh giá kiểm tra kết quả học tập , để đáp ứng yêu cầu như trên thì đội ngũ giáo viên tại CSDN nên được nhà trường quan tâm và đầu tư. 3.2.3. Kết quả của giải pháp Kết quả thu được qua việc lấy ý kiến 10 chuyên gia và thực nghiệm sư phạm, 90% chuyên gia cho rằng giải pháp 1,2,3 cấp thiết và khả thi. Việc thực nghiệm sư phạm được tiến hành nhằm kiểm tra tính đúng đắn của giải pháp hai, được thực hiện với hai đơn nguyên Kỹ thuật làm bạt nở lớp và Bánh Pa tê sô. Sĩ số lớp thực nghiệm là 15 học viên, thời gian thực nghiệm 2 giờ/đơn nguyên. Việc kiểm tra được tiến hành sau khi kết thúc bài học với hình thức thực hành kết hợp vấn đáp trong thời gian 4 giờ. Mỗi học viên thực hiện độc lập tạo ra một sản phẩm hoàn chỉnh, sau đó trình bày sản phẩm và trả lời vấn đáp với cán bộ chấm thi. Phần điểm trả lời vấn đáp của học viên được tính vào điểm lý thuyết hệ số 1, phần điểm thực hành được đánh giá qua từng bước thực hiện với các tiêu chí đánh gía sản phẩm về màu sắc, mùi vị, trang thái, hình dạng sản phẩm được tính vào điểm thực hành hệ số 2. Như vậy điểm tổng kết được tính như sau: ĐTK = (ĐLT + ĐTH*2)/3. Kết quả thực nghiệm thu được qua việc đánh giá sản phẩm hoạt động của học viên, và khảo sát ý kiến học viên cho thấy 6
7. số học viên chủ động thực hành là 12 học viên chiếm 80%, số học viên cho biết việc tiếp thu bài học thuận lợi hơn là 15 học viên chiếm tỉ lệ 100%, số học viên cho biết tạo ra sản phẩm đạt yêu cầu là 7 học viên, chiếm tỉ lệ 47% thể hiện qua biểu đồ 3. Vậy việc thực nghiệm đạt hiệu quả khả quan, quan điểm dạy học tích hợp được áp dụng vào việc giảng dạy thực tế cần được quan tâm và đầu tư. Tỉ lệ học viên ý kiến sau khi thực nghiệm 100% 20% 80% 100% 26,30% 60% 100% 40% 80% 26,70% 20% 0% 47% Mức độ Chủ động hứng thú của Điều kiện thực hành HV tiếp thu bài Sản phẩm học đạt yêu cầu Tốt Không tốt Bình thường Biểu đồ 3. Tỉ lệ học viên ý kiến sau khi thực nghiệm 4. Kết luận Đề tài nghiên cứu này hướng đến đối tượng học viên là trẻ em có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ có điều kiện sống thiếu thốn về vật chất lẫn tinh thần, đây là đối tượng rất cần sự hỗ trợ nghề nghiệp và sự quan tâm của xã hội. Nâng cao chất lượng giáo dục, tổ chức các hình thức học tập, giáo dục phù hợp nhằm thu hút trẻ em trong độ tuổi đến trường, giảm tối đa tình trạng trẻ em bỏ học để đi lao động và lang thang kiếm sống. Đây là yếu tố quan trọng được nhấn mạnh trong đề tài nghiên cứu này. Nhìn chung, các giải pháp được đề xuất nhằm góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đặc biệt nghề làm bánh đang thực hiện tại trường Nghiệp vụ Nhà hàng Thành phố, các giải pháp nêu ra đều nhận được sự ủng hộ và đồng tình rất cao từ CBQL, giáo viên, chuyên gia có kinh nghiệm trong công tác giáo dục thông qua việc thu thập ý kiến chuyên gia và thực nghiệm sư phạm, kết quả nghiên cứu là các giải pháp cấp thiết và khả thi phù hợp với thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy nghề làm bánh cho đối tượng học viên có hoàn cảnh khó khăn cơ nhỡ tại TPHCM. 7
8. Hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài: các giải pháp được nêu cần tiến hành thực nghiệm với thời gian dài để thu được kết quả khả quan hơn và được áp dụng một cách liên tục nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy ở đơn vị dạy nghề. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1].Bộ LĐTB& XH (2007), Tài liệu tập huấn chương trình khung dạy nghề, chương trình dạy nghề, Hà Nội. [2].Nguyễn Ngọc Lâm (2005), Tâm lý trẻ em hoàn cảnh khó khăn, ĐH Mở Bán công TPHCM. [3].Nguyễn Văn Tuấn, Võ Thị Xuân (2008), Phát triển chương trình đào tạo nghề, trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TpHCM. [4].Lê Đình Viện (1989), Giáo dục học chuyên nghiệp và lý luận dạy học kỹ thuật, trường Đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TPHCM. [5].Nguồn: www.molisa.gov.vn. Ý KIẾN GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN Thông tin liên hệ: Họ tên: Đàm Thị Bích Phượng Điện thoại: 0903187379 Email: phuongbich.nvnh@gmail.com 8
9. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.