Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội công tác xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ

Nội dung text: Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội công tác xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ

1. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG TẬP HUẤN KỸ NĂNG CÔNG TÁC XÃ HỘI CHO ĐỘI CÔNG TÁC XÃ HỘI TÌNH NGUYỆN TẠI THÀNH PHỐ CẦN THƠ Le Van Duc Trường đại học Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM TÓM TẮT Tại thành phố Cần Thơ, Đội công tác xã hội tình nguyện còn hạn chế về chuyên môn và thiếu kỹ năng công tác xã hội. Cán bộ xã hội tình nguyện chủ yếu được tham gia học tập, đào tạo về kỹ năng công tác xã hội qua các khóa tập huấn ngắn hạn. Chất lượng các khóa tập huấn chưa thực sự mang lại hiệu quả cho hoạt động của cán bộ xã hội tình nguyện. Vì vậy, xuất phát từ những lý do nêu trên, người nghiên cứu thực hiện đề tài đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho Đội công tác xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ. Đề tài, sử dụng phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi 100 thành viên của các Đội công tác xã hội tình nguyện trên địa bàn 03 quận thuộc trung tâm thành phố Cần Thơ: Ninh Kiều, Cái Răng, Bình Thủy để tìm hiểu thực trạng chất lượng tập huấn về kỹ năng công tác xã hội của Đội công tác xã hội tình nguyện và phỏng vấn 15 giảng viên trực tiếp tham gia đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn về kỹ năng công tác xã hội cho Đội công tác xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ. Kết quả nghiên cứu cho thấy kết quả tự đánh giá trình độ của cán bộ xã hội về những kỹ năng công tác xã hội của mình đều đạt ở mức điểm dưới 3,0 là chủ yếu. Nhìn chung cán bộ xã hội cho rằng các kỹ năng công tác xã hội của mình chỉ đạt ở mức trung bình và chưa tốt là chủ yếu. Các yếu tố tác động đó là: thiếu kiến thức, kỹ năng nền tảng; chưa được tham gia đào tạo, tập huấn về kỹ năng công tác xã hội; kinh nghiệm còn ít; họ chỉ mới được bồi dưỡng hoặc tham gia tập huấn các khóa ngắn hạn. Còn các khóa đào tạo, tập huấn đã được tổ chức thì chưa được đảm bảo về chất lượng như: nội dung; hình thức; phương pháp; chất lượng giáo viên; và điều kiện thực hành - thực tập. Để góp phần nâng cao, người nghiên cứu tiếp tục đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội công tác xã hội tình nguyện đó là: (01)xây dựng các tình huống trong thực hành kỹ năng công tác xã hội; (02)vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội công tác xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy, các kỹ năng công tác xã hội như: tiếp cận, tham vấn, truyền thông của cán bộ xã hội đã có sự thay đổi khi giảng viên áp dụng các tình huống thực hành và các phương pháp dạy học tích cực trong tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho cán bộ xã hội tình nguyện. Từ khóa: Kỹ năng; công tác xã hội; chất lượng tập huấn; xây dựng tình huống; dạy học tích cực; xã hội tình nguyện. SUMMARY In Can Tho City Social Voluntary Work Team is still limited in specialization and lack skill in social work, Voluntary Social Cadres mainly are allowed to participate in learning training in the skills of social work through courses of short duration training . Quality of the training courses has not yet brought back effectiveness for activities of voluntary social cadres. Therefore from the above mentioned reasons. The researcher who does research work on the topic proposes the solutions to upgrade quality of training on the skill of social work for Social Voluntary Work Team in Can Tho City. The topic, using the method of survey in questioning 100 members of the Social Voluntary Work Team studying the real quality situation of training, on social work skills at the 3 districts of Central Can Tho City : Ninh Kieu, Cai Rang, Binh Thuy in order to know the present quality situation of training on social work of Social Voluntary Work Team and to interview 15 lecturers 1
2. who directly participate in the training on the skills of social works for Social Voluntary Work Team in Can Tho City. Research result shows that self assessment results of social cadres on their working skills all are mainly under mark of 3. In general ,social cadres have the opinion that : lack of knowledge,, basic skills, have not yet participated in training on skills of social works, limited experience, they were only recently trained or participated in training on social work skills and short term . Concerning the training courses that were already organized, then quality of training is not yet well guaranteed. The social works skills for Social Voluntary Work Team are: (01) To build the situation in practice the skills of social work. 902) to bring into use teaching method intensive in training on social work skill for Social Voluntary Work Team in Can Tho City.(02) Experimental pedagogical results show that the social works such as : rapprochement , consultancy and communication of social cadres there were already the changes when lecturers apply practical situation and intensive teaching method in training social work skill to voluntary social cadres Key words: Skills, social work, training quality, building a situation, intensive teaching, voluntary social. 1. MỞ ĐẦU nhiễm HIV/AIDS; dự phòng các bệnh lây Xã hội phát triển luôn có những vấn đề truyền qua đường tình dục; dự phòng viêm phát sinh cần xử lý, đằng sau mỗi hoàn cảnh gan siêu vi B,C Ngoài ra, Đội công tác xã éo le luôn là những con người bằng xương hội tình nguyện còn kết nối các hoạt động bằng thịt. Mỗi con người đó là một tế bào của giúp các đối tượng ổn định cuộc sống và hòa xã hội nhưng là những tế bào bị tổn thương. nhập cộng đồng một cách tốt nhất. Họ có thể là những người xung quanh, gần gũi Tại thành phố Cần Thơ, Đội công tác xã với chúng ta nhưng không may bị nhiễm hội tình nguyện đã được thành lập từ năm HIV/AIDS, bị nghiện ma tuý, bị mua bán hay 2008 và đi vào hoạt động. Đội công tác xã phải bán dâm để kiếm sống. Họ cũng có gia hội tình nguyện cấp xã còn gặp rất nhiều khó đình, con cái, những ước mơ về một cuộc khăn như: Cơ sở vật chất; kinh phí hoạt sống hạnh phúc, yên lành tưởng chừng như rất động; thành viên của Đội không đồng đều về bình dị với mỗi con người nhưng đôi khi lại trình độ và vị trí, đặc biệt là những cán bộ trở nên xa vời bởi những ngã rẽ khôn lường. kiêm nhiệm không có chuyên môn về công Trước nhu cầu và diễn biến của xã hội, lãnh tác xã hội, thiếu kỹ năng công tác xã hội đạo Đảng và Nhà nước đã cho ra đời kịp thời trong quá trình tiếp cận và hỗ trợ đối tượng. một tổ chức công tác xã hội đó là Đội hoạt Thành viên Đội công tác xã hội tình nguyện động xã hội tình nguyện. Với tinh thần tình được tham gia học tập, đào tạo về kỹ năng nguyện, các tình nguyện viên Đội hoạt động công tác xã hội còn rất hạn chế chủ yếu là xã hội tình nguyện đã, đang và sẽ đóng góp các khóa tập huấn ngắn hạn. Kết cấu nội tích cực vào việc hỗ trợ, giúp đỡ những người dung, chương trình tập huấn còn nặng về lý không may rơi vào những hoàn cảnh khó thuyết; phần ứng dụng và thực hành kỹ năng khăn. còn hạn chế; phương pháp tập huấn chủ yếu là truyền thụ kiến thức, còn người học thu Thời gian qua, Đội công tác xã hội tình nhận một cách thụ động, máy móc chấp nhận, nguyện có những đóng góp rất tích cực trong ghi nhớ, sao chép giản đơn, không phát huy công tác phòng chống tệ nạn xã hội, góp phần tính năng động, sáng tạo của mình và chưa giữ gìn an ninh, trật tự xã hội thông qua các thể hiện được vai trò chủ thể nhận thức. Đội hoạt động như: Tiếp cận, tham vấn, truyền ngũ giảng viên thiếu chuyên môn và tính thông, hỗ trợ sinh kế, chuyển gởi dịch vụ, từ chuyên nghiệp, chưa được đào tạo chính quy, đó giúp nâng cao kiến thức và hiểu biết cho đúng chuyên ngành và thiếu kinh nghiệm các đối tượng xã hội và nhận thức của cộng nghề nghiệp. đồng về: Tác hại ma túy; phòng, chống lây 2
3. Vì vậy, xuất phát từ những lý do nêu trên, người nghiên cứu thực hiện đề tài “Đề xuất Biểu đồ 2.1. Đánh giá hiệu quả công tác tập huấn kỹ giải pháp nâng cao chất lượng tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội công tác xã hội tình năng công tác xã hội cho Đội công tác xã nguyện tại thành phố Cần Thơ hội tình nguyện tại Thành phố Cần Thơ”. - Đánh giá của cán bộ xã hội trình nguyện 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TẬP về nội dung tập huấn HUẤN KỸ NĂNG CÔNG TÁC XÃ HỘI Kết quả khảo sát cho thấy, bên cạnh một CHO ĐỘI CÔNG TÁC XÃ HỘI TÌNH số khóa tập huấn chất lượng đã đem lại NGUYỆN TẠI THÀNH PHỐ CẦN THƠ những kiến thức, kỹ năng công tác xã hội cần 2.1. Khái quát về tình hình hoạt động của thiết cho cán bộ xã hội, cũng có số đông ý đội công tác xã hội tình nguyện tại thành kiến những người đã tham dự tập huấn cho phố Cần Thơ rằng, các khóa tập huấn chưa thực sự hiệu quả (70,2%). Có 60,7% cán bộ công tác xã Tổng số tình nguyện viên hiện trên địa hội cho rằng nội dung chương trình chưa đi bàn Thành phố là 445 người. Qua nghiên cứu sâu vào kiến thức kỹ năng hoặc còn thiếu thực tiễn cho thấy, trong 100 người được thực hành kỹ năng. khảo sát thì tỷ lệ nữ chiếm 27% số người tham gia Đội công tác xã hội tình nguyện tại - Đánh giá của cán bộ xã hội tình nguyện các xã, phường, thị trấn. Tuổi của những về chất lượng phương pháp dạy học giảng người làm công tác xã hội ở nhiều độ tuổi viên sử dụng trong tập huấn khác nhau, người nhỏ tuổi nhất là 18 tuổi, Trong các khóa tập huấn hiện nay, các người có tuổi cao nhất là 68 tuổi, tuổi bình giảng viên thường sử dụng phương pháp quân là khoảng 44 tuổi. Thành phần tình giảng giải là chính (chiếm 86,9%), phương nguyện viên được cơ cấu đa dạng. pháp dạy học tích cực ít sử dụng (chỉ có Tại thành phố Cần Thơ, những người 13,1%). Khảo sát các ý kiến của cán bộ xã tham gia công tác xã hội tình nguyện có hội tình nguyện về chất lượng phương pháp những thâm niên công tác khác nhau, có tập huấn có 64,3% nhận định rằng phương người chỉ mới bắt đầu tham gia nhưng cũng pháp tập huấn chỉ đạt ở mức tương đối tốt , có người đã gắn bó với hoạt động công tác có 31% cho rằng phương pháp tập huấn là xã hội tình nguyện rất lâu. Họ có trình độ và chưa tốt, chỉ có 4,8% cán bộ đội công tác xã chuyên môn về công tác xã hội còn hạn chế. hội đánh giá phương pháp tập huấn đang được áp dụng ở mức tốt. 2.2. Thực trạng công tác tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội công tác xã hội - Đánh giá của cán bộ xã hội về năng lực tình nguyện tại thành phố Cần Thơ đội ngũ giảng viên tham gia tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho cán bộ xã hội tình - Đánh giá của cán bộ xã hội tình nguyện nguyện về hiệu quả công tác tập huấn Chất lượng giảng viên hiện nay chưa đáp Kết quả khảo sát thực trạng cho thấy, ứng các yêu cầu về công tác tập huấn. Năng phần lớn cán bộ xã hội ở Cần Thơ còn thiếu lực dạy học/tập huấn của giảng viên còn hạn hụt về kỹ năng công tác xã hội. Hạn chế này chế. Kết quả khảo sát ý kiến của cán bộ xã chịu sự tác động của các yếu tố khách quan hội cho thấy, các giảng viên có trình độ giảng và chủ quan, trong đó đào tạo/tập huấn là yếu dạy trung bình và chưa tốt chiếm tỷ lệ khá tố có ảnh hưởng lớn nhất tới tay nghề của cao 84,52%, có trình độ tốt chỉ chiếm khoảng cán bộ xã hội. 15,48%. - Đánh giá của giảng viên về công tác tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho cán bộ xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ Qua kết quả khảo sát về giảng viên tham 3
4. gia tập huấn cho thấy chất lượng tập huấn kỹ người học. Phương pháp tập huấn huấn chủ năng công tác xã hội còn hạn chế về chương yếu là giảng giải. trình, nội dung, phương pháp và đội ngũ Các giảng viên tập huấn không có giảng viên tham gia tập huấn. chuyên môn về công tác xã hội, thiếu kinh 2.3. Thực trạng kỹ năng công tác xã hội nghiệm trong việc tổ chức tập huấn. của cán bộ xã hội tình nguyện tại thành Nguyên nhân kế tiếp là sự thiếu kiến phố Cần Thơ thức, kỹ năng nền tảng của mỗi cá nhân, các - Tự đánh giá về kỹ năng công tác xã hội của cán bộ xã hội đa số là không có chuyên môn các cán bộ xã hội tình nguyện về công tác xã hội. Những người hoạt động xã hội tình nguyện là không đúng chuyên Kết quả tự đánh giá trình độ của cán môn chiếm đến 78% hoặc chuyên môn tương bộ xã hội về những kỹ năng công tác xã đồng như xã hội học, tâm lý xã hội chiếm từ hội của mình đều đạt ở mức điểm dưới 5-15%; còn đúng chuyên môn công tác xã 3,0 là chủ yếu-mức tương đối tốt. hội thì chiếm tỷ lệ rất thấp chỉ có 2%. Đặc Đánh giá chung về trình độ kỹ năng biệt là họ chưa được đào tạo nhiều về những công tác xã hội của cán bộ xã hội được phân kỹ năng liên quan công tác xã hội tình thành 4 mức độ: 4 - Rất tốt; 3 - Tốt; 2 - nguyện. Tương đối tốt; 1 - Không được tốt. Thống kê 3. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP NÂNG CAO kết quả điều tra cho thấy, đa số cán bộ xã hội CHẤT LƢỢNG TẬP HUẤN KỸ NĂNG cho rằng, họ có trình độ kỹ năng công tác xã CÔNG TÁC XÃ HỘI CHO ĐỘI CÔNG hội tương đối tốt và chưa tốt là khá nhiều TÁC XÃ HỘI TÌNH NGUYỆN TẠI (76%), bên cạnh đó có một số lượng nhỏ cho THÀNH PHỐ CẦN THƠ rằng họ có kỹ năng tốt (19,6%) và chỉ có một tỷ lệ rất ít cho là rất tốt về kỹ năng (4,4%). Để góp phần nâng cao chất lượng tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội công Bảng 2.1. Đánh giá chung về kỹ năng công tác xã hội tác xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ, TT Kỹ năng CTXH Số lƣợng Tỷ lệ (%) đề tài tập trung đề xuất các giải pháp sau: 1 Rất tốt 4 4,4 2 Tốt 16 19,6 - Xây dựng các tình huống trong thực 3 Tương đối tốt 54 64,5 hành kỹ năng công tác xã hội cho đội công 4 Chưa tốt 10 11,5 tác xã hội tình nguyện tại thành phố Cần Thơ - Nguyên nhân thiếu hụt kỹ năng công tác xã hội của cán bộ xã hội tình nguyện - Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong tập huấn kỹ năng công tác xã Nội dung, chương trình của các lớp tập hội cho đội công tác xã hội tình nguyện tại huấn còn sơ sài, chủ yếu là lý thuyết nhiều, thành phố Cần Thơ. thực hành còn quá ít, chưa gắn kết với các yêu cầu của nghề nghiệp; KẾT LUẬN Hình thức tổ chức tập huấn đơn điệu, các Đề tài “Đề xuất các giải pháp nâng cao hình chủ yếu là tập huấn toàn lớp, hình thức chất lượng tập huấn kỹ năng công tác xã hội cá nhân và hình thức nhóm là không có. cho đội công tác xã hội tình nguyện tại thành Hình thức tập huấn ngắn ngày, số lượng cán phố Cần Thơ” đã đạt được các kết quả sau: bộ xã hội tham gia tập huấn với ít buổi là khá Thứ 1: Đề tài đã phân tích tổng quan cao đến 67,9%, những người được tập huấn nghiên cứu về tập huấn kỹ năng công tác xã từ 2 ngày đến dưới 1 tuần chỉ có 32,1% và hội trên thế giới và tại Việt Nam; xác định thời gian tập huấn trên 1 tuần là không có. các khái niệm liên quan đến đề tài như tập Phương pháp tập huấn chủ yếu là thuyết huấn, tập huấn kỹ năng công tác xã hội; hệ trình, sử dụng trình chiếu, chỉ có một chiều, thống hóa cơ sở lý luận về công tác tập huấn chưa có sự tương tác giữa người dạy và như đặc điểm công tác tập huấn, hình thức và 4
5. phương pháp tập huấn; khái quát các kỹ năng năng công tác xã hội cho cán bộ xã hội tình công tác xã hội cơ bản; đề xuất quy trình tổ nguyện tại thành phố Cần Thơ, đề tài đã đề chức tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho xuất các giải pháp nâng cao chất lượng công đội công tác xã hội tình nguyện tại thành phố tác tập huấn kỹ năng công tác xã hội cho đội Cần Thơ. công tác xã hội tình nguyện tại thành phố Thứ 2: Kết quả nghiên cứu thực trạng Cần Thơ như sau: công tác tập huấn kỹ năng công tác xã hội - Xây dựng các tình huống trong thực cho đội công tác xã hội tại thành phố Cần hành kỹ năng công tác xã hội cho đội Thơ cho thấy: giảng viên tham gia tập huấn công tác xã hội tình nguyện tại thành kỹ năng công tác xã hội chủ yếu sử dụng phố Cần Thơ phương pháp thuyết trình một chiều; học - Vận dụng các phương pháp dạy học viên ít có cơ hội thực hành rèn luyện kỹ năng tích cực trong tập huấn kỹ năng công công tác xã hội bằng các tình huống gắn kết tác xã hội cho đội công tác xã hội tình với thực tiễn nghề nghiệp; hình thức tổ chức nguyện tại thành phố Cần Thơ. tập huấn chủ yếu là toàn lớp, ít gắn với trải nghiệm thực tiễn nghề nghiệp. Thực trạng Kết quả áp dụng các giải pháp này vào thực công tác tập huấn này ảnh hưởng đến việc tiễn công tác tập huấn kỹ năng công tác xã hình thành kỹ năng công tác xã hội của các hội cho các cán bộ xã hội tình nguyện tại cán bộ xã hội tình nguyện tại thành phố Cần thành phố Cần Thơ cho thấy, kỹ năng tham Thơ. vấn, kỹ tiếp cận và kỹ năng truyền thông của cán bộ xã hội tình nguyện đã phát triển. Thứ 3: Xuất phát từ kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác tập huấn kỹ 5
6. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn B n ti ng Vi t ©, T NG I H C S PH M K THU T TP. H CHÍ MINH và TÁC GI Bản quếy n táệc ph mRƯ ãỜ cĐ bẠ o hỌ b Ưi Lu tẠ xu t Ỹb n vàẬ Lu t S hỒ u trí tu Vi t Nam. NgẢhiêm c m m i hình th c xu t b n, sao ch p, phát tán n i dung khi c a có s ng ý c a tác gi và ả ng ề i h ẩ pđh đưm ợK thuả tộ TP.ở H ậChí Mấinh.ả ậ ở ữ ệ ệ ấ ọ ứ ấ ả ụ ộ hư ự đồ ủ ả Trườ Đạ ọCcÓ Sư BÀI BạÁO KHỹ OA ậH C T ồT, C N CHUNG TAY B O V TÁC QUY N! ĐỂ Ọ Ố Ầ Ả Ệ Ề Th c hi n theo MTCL & KHTHMTCL h c 2017-2018 c a T vi n ng i h c S ph m K thu t Tp. H Chí Minh. ự ệ Năm ọ ủ hư ệ Trườ Đạ ọ ư ạ ỹ ậ ồ