Đề tài Văn học 8x Trung Quốc ở Việt Nam

Nội dung text: Đề tài Văn học 8x Trung Quốc ở Việt Nam

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ĐỀ TÀI VĂN HỌC 8X TRUNG QUỐC Ở VIỆT NAM Thực hiện: Nguyễn Tấn Hùng USSH Hồ Chí Minh – Ngày 25, tháng 9, 2010
2. MỤC LỤC TĨM TẮT CƠNG TRÌNH 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: 3 2. Lịch sử vấn đề: 3 3. Mục tiêu của đề tài: 4 4. Phương pháp nghiên cứu: 4 CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ VĂN HỌC 8X TRUNG QUỐC 1.1 Khái niệm văn học 8X – Trung Quốc 6 1.1.1 Khái niệm thuật ngữ 8x: . .6 1.1.2 Văn học 8X Trung Quốc: . 6 1.2 Quá trình hình thành dịng văn học 8X Trung Quốc 7 1.2.1 Hồn cảnh xuất hiện: 7 1.2.1.1 Bối cảnh văn học: . . .7 1.2.1.2 Bối cảnh xã hội: . . 9 1.2.2 Sự vận động của dịng văn học 8X Trung Quốc: 10 1.2.2.1 Giai đoạn manh nha: 10 1.2.2.2 Giai đoạn văn chương 8X nở rộ trên văn đàn Trung Quốc: .10 1.2.2.3 Giai đoạn định hình: .11 CHƯƠNG 2: CÁC TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM VĂN HỌC 8X TRUNG QUỐC ĐÃ ĐƯỢC GIỚI THIỆU Ở VIỆT NAM 2.1 Giới thiệu các tác giả với các tác phẩm tiêu biểu được dịch và xuất bản ở Việt Nam 13 2.1.1 Các nhà văn 8X Trung Quốc và tác phẩm tiêu biểu: 13 2.1.1.1 Nhà văn 8X Quách Kính Minh: 14 2.1.1.2 Nhà văn Trương Duyệt Nhiên: 18 2.1.1.3 Nhà văn 8X Xuân Thụ và tác phẩm Búp bê Bắc Kinh: . 22 2.1.1.4 Nhà văn mạng Tào Đình – Bảo Thê: . .23 2.1.2 Đánh giá chung về giá trị văn học của các tác phẩm văn học 8X Trung Quốc: 25 2.1.2.1 Giá trị nội dung: . 25 2.1.2.2 Giá trị nghệ thuật: . 25 2.2 Tìm hiểu những đặc điểm chính trong sáng tác của các tác giả 8X Trung Quốc 26 2.2.1 Cảm hứng chính là tư tưởng “lánh loại” (linglei) - khác người: 26 2.2.1.1 Tìm hiểu khái niệm mới “Lánh loại” (Linglei-另类): . 26 2.2.1.2 Văn học "linglei": 27 2.2.1.3 Biểu hiện của tư tưởng này trong tác phẩm của các nhà văn 8X: . 28
3. 2.2.2 Sự phá cách trong phong cách và nghệ thuật sáng tác so với dịng văn học truyền thống Trung Quốc: 36 2.2.2.1 Về phong cách sáng tác: 36 2.2.2.2 Về nghệ thuật sáng tác: 38 2.2.3 Chủ đề chính trong sáng tác của các nhà văn 8X Trung Quốc : 40 2.2.4 Phương tiện xuất bản: 41 CHƯƠNG 3: VĂN HỌC 8X TRUNG QUỐC VỚI VĂN HỌC 8X VIỆT NAM 3.1 Văn học 8X Trung Quốc với độc giả Việt Nam 43 3.1.1 Quá trình tiếp nhận văn học 8X Trung Quốc ở Việt Nam: 43 3.1.1.1 Giai đoạn làm quen với các tác phẩm 8X: 43 3.1.1.2 Giai đoạn văn học 8X Trung Quốc được tiếp nhận: . 44 3.1.1.3 Vai trị quan trọng của các dịch giả trẻ trong việc giới thiệu dịng văn học 8X Trung Quốc ở Việt Nam: . 45 3.1.2 Đánh giá của độc giả Việt Nam về văn học 8X Trung Quốc: 46 3.2 Văn học 8X Trung Quốc với sáng tác văn học trẻ, văn học 8X Việt Nam 49 3.2.1 Những điểm tương đồng: 49 3.2.1.1 Chủ đề sáng tác: .49 3.2.1.2 Phong cách: .50 3.2.1.3 Ngơn ngữ: 51 3.2.1.4 Phương tiện quảng bá: 51 3.2.2 Những điểm dị biệt: 52 KẾT LUẬN: 54 PHỤ LỤC DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . 1 BIỂU ĐỒ KHẢO SÁT 4
4. TĨM TẮT CƠNG TRÌNH Cơng trình được chia làm 3 chương. Lần lượt đi giải quyết các vấn đề cơ bản về dịng văn học 8X Trung Quốc đang được bàn luận nhiều ở Trung Quốc trong thời gian gần đây. Dựa vào nguồn tư liệu gồm các tác phẩm của các nhà văn 8X được dịch và xuất bản ở Việt Nam, tài liệu nghiên cứu trên báo, mạng, sách và các nguồn tư liệu khác.Nội dung được triển khai như sau: Chương 1: Khái quát về văn học 8X Trung Quốc: Chương đầu tiên đi vào tìm hiểu khái niệm cơ bản của dịng văn học 8X Trung Quốc và quá trình hình thành dịng văn học này. 1.1 Khái niệm văn học 8X – Trung Quốc Phần này chúng tơi trình bày và lý giải những khái niệm cơ bản về dịng văn học 8X Trung Quốc. Đĩ là những khái niệm được hiểu về dịng văn học này ở Trung Quốc và Việt Nam. Phần này giúp cĩ được hiểu biết cơ bản về dịng văn học mới này. 1.2 Quá trình hình thành dịng văn học 8X Trung Quốc Quá trình hình thành dịng văn học mới này cũng được cơng trình đi khảo sát cụ thể thơng qua hồn cảnh xuất hiện và sự vận động theo thời gian của dịng văn học này. Qua chương này cơng trình giúp cĩ được cái nhìn ban đầu tổng quan về dịng văn học đang được quan tâm này của Trung Quốc. Chương 2: Các tác giả và tác phẩm văn học 8X Trung Quốc đã được giới thiệu ở Việt Nam: Đây là chương quan trọng của cơng trình, chúng tơi đi sâu vào khảo sát đối tượng mà cơng trình nghiên cứu. Chương này được phần làm 2 mục lớn cụ thể là: 2.1Giới thiệu các tác giả với các tác phẩm tiêu biểu được dịch và xuất bản ở Việt Nam Ở mục này cơng trình tiến hành khảo sát và đánh giá về các tác giả của dịng văn học 8X Trung Quốc cĩ sách dịch và xuất bản ở Việt Nam cùng tác phẩm của họ. Cơng trình cũng đề cập đến các tác giả 8X khác thuộc dịng văn học này cũng đang được chú ý ở Trung Quốc. 2.2 Tìm hiểu những đặc điểm chính trong sáng tác của các tác giả 8X Trung Quốc Mục này cơng trình khái quát những đặc điểm chính của dịng văn học 8X Trung Quốc biểu hiện qua các tác phẩm của họ, đi sâu vào tìm hiểu từng đặc điểm này để cĩ cái nhìn cụ thể và khách quan hơn về đối tượng nghiên cứu. Tìm hiểu những đặc điểm của dịng văn học 8X Trung Quốc nhằm thơng qua đĩ cĩ cơ sở bước đầu nhận định về giá trị của các tác phẩm thuộc dịng văn học này. Chương 3: Văn học 8X Trung Quốc với văn học 8X Việt Nam: Ở chương này cơng trình đi tìm hiểu về sự tiếp nhận văn học 8X Trung Quốc ở Việt Nam. 3.1 Văn học 8X Trung Quốc với độc giả Việt Nam
5. Sự tiếp nhận được đánh giá khách quan trong mối tương quan giữa hai nền văn học và thơng qua việc khảo sát một bộ phận độc giả Việt Nam. Quá trình tiếp nhận văn học 8X Trung Quốc ở Việt Nam được khảo sát theo diễn biến thời gian, qua đĩ cho thấy sự quan tâm của độc giả Việt Nam và sức thu hút của dịng văn học này. 3.2 Văn học 8X Trung Quốc với sáng tác văn học trẻ, văn học 8X Việt Nam Trong chương này chúng tơi cũng đi so sánh một cách khách quan giữa văn học 8X Trung Quốc và văn học 8X Việt Nam hiện nay. Cơng trình nêu ra những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai dịng văn học của các tác giả cùng thế hệ của hai nền văn học. Từ đĩ, cĩ thể giúp rút ra cho văn học trẻ nước nhà những bài học bổ ích.
6. MỞ ĐẦU: 1. Lý do chọn đề tài: Cĩ thể nĩi nền văn học đương đại Trung Quốc hiện nay khơng chỉ nhận được sự quan tâm ở khu vực mà cịn được cả thế giới đọc và biết đến. Đặc biệt là ở Phương Tây đã quan tâm tìm hiểu nền văn học Trung Quốc cả cổ đại lẫn hiện đại. Sau "Đại cách mạng văn hĩa Trung Quốc" (1976) thì giới văn nghệ Trung Quốc xúc tiến xây dựng nền văn học nghệ thuật nước nhà theo hướng đổi mới, hay cịn gọi là văn học thời kỳ mới. Văn học thời kỳ mới phát triển mạnh mẽ với sự xuất hiện của khá nhiều trường phái và trào lưu. Đặc biệt vào thập niên 90 đã xuất hiện trào lưu văn học của thế hệ sinh sau chiến tranh. Trong đĩ cĩ cả những người sinh vào thập kỷ 80 – sau này dịng văn học này được gọi chung là dịng văn học 8X. Sự phát triển của dịng văn học này khá mạnh thậm chí cịn lấn át cả độc giả của các dịng văn học khác ở Trung Quốc. Các tác phẩm được dịch và xuất bản trên thế giới gây tiếng vang lớn cho văn học Trung Quốc. Một số tác phẩm của các nhà văn thế hệ 8X này cũng được dịch và xuất bản ở Việt Nam và cĩ sự ảnh hưởng nhất định đến độc giả Việt Nam. Chúng tơi chọn đối tượng là dịng văn học 8X Trung Quốc đang thịnh hành vì những nguyên do đĩ. 2. Lịch sử vấn đề: Văn học 8X Trung quốc là một dịng văn học mới xuất hiện tại Trung quốc và mới chỉ được biết đến ở Việt Nam qua một số bản dịch trong những năm gần đây. Chính vì vậy nĩ chưa được nghiên cứu một cách kĩ lưỡng ở Việt Nam. Vào thời điểm dịng văn học này mới du nhập vào Việt Nam với việc xuất bản hàng loạt tác phẩm của các tác giả 8X Trung Quốc cũng là thời điểm dịng văn học này đang ở giai đoạn đỉnh điểm nhất với hàng ngàn tác giả cũng như hàng ngàn đầu sách được xuất bản ở Trung Quốc. Nĩ đã bắt đầu được chú ý ở khu vực và trên thế giới với nhiều bản dịch các tác phẩm ra các ngơn ngữ khác nhau. Các nhà xuất bản ở Việt Nam như Nhà xuất bản Hội Nhà Văn, Nhà xuất bản Văn học, Nhà xuất bản Phụ nữ, Cơng ty sách Phương Nam, Cơng ty sách Bách Việt cũng bắt đầu giới thiệu các tác phẩm đĩ đến với đơng đảo độc giả Việt Nam. Và đồng thời cũng cĩ một số chuyên gia văn học thể hiện sự quan tâm của mình đối với dịng văn học này. Ban đầu cĩ nhiều nguồn ý kiến đánh giá khác nhau thậm chí trái ngược nhau về những tư tưởng mới được truyền đạt thơng qua những tác phẩm thuộc dịng văn học này. Nhìn chung cĩ hai luồng ý kiến, luồng ý kiến thứ nhất ra sức phê phán sự nổi loạn trong tư tưởng của các tác giả 8X Trung Quốc, luồng ý kiến thứ hai nhìn nhận theo chiều hướng tích cực hơn cho rằng đĩ là sự phản ánh những thay đổi về tư tưởng của thế hệ trẻ Trung Quốc trên sự tác động của xã hội Trung Quốc hiện đại. Thế hệ trẻ Trung Quốc muốn thể hiện bản lĩnh và sự năng động của mình trong xã hội hiện đại cĩ nhiều biến động. Một số nhà nghiên cứu Việt Nam đánh giá văn học 8X Trung Quốc theo hướng này tiêu biểu trong đĩ cĩ nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn, nhà nghiên cứu Trần Minh Sơn Trong những lời giới thiệu các tác phẩm của các tác giả thuộc dịng văn học này nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn đã thể hiện quan điểm đánh giá tích cực
7. của mình dựa trên những lí luận khoa học của một nhà chuyên mơn cĩ kiến thức sâu rộng. Ngồi ra cịn cĩ nhiều bài báo trên các báo, tạp chí, website, diễn đàn văn học cĩ đề cập với mức độ chuyên sâu khác nhau về vấn đề văn học này. Tuy nhiên phần đơng các nhà nghiên cứu chỉ đi tìm hiểu một khía cạnh nào đĩ của dịng văn học này bằng cách đánh giá phân tích riêng rẽ từng vấn đề mà chưa cĩ sự hệ thống tồn bộ các bản dịch tác phẩm tại Việt Nam để rút ra những kết luận chung nhất. Đồng thời cũng chưa cĩ sự so sánh đối chiếu một cách khách quan với văn học 8X Việt Nam trên phương diện tương tác lẫn nhau giữa hai dịng văn học này. Ở nước ngồi, đặc biệt là trong giới nghiên cứu văn học và học giả Trung Quốc đều đánh giá cao những giá trị tư tưởng mà các tác phẩm của các tác giả trẻ đề xuất. Tuy nhiên ngay chính giới văn học Trung Quốc cũng khơng phải đồng nhất ý kiến về vấn đề này. Đáng chú ý trong đĩ là những bài viết của nhà nghiên cứu Ngơ Tuấn đã đuợc dịch ra tiếng Việt cùng nhiều nhận định được phát biểu lẻ tẻ của các nhà văn lớp trước của Trung Quốc được ghi nhận. Trên đà văn học 8X Trung Quốc đang cĩ nhiều thay đổi nghiên về phía nâng cao giá trị nghệ thuật cao hơn khiến giới học giả Việt Nam, Trung Quốc cũng như trên thế giới ngày càng quan tâm nghiên cứu về dịng văn học này nhiều hơn. 3. Mục tiêu của đề tài: Tìm hiểu về dịng văn học mới của nước ngồi, cụ thể là một dịng văn học hiện đại mới xuất hiện ở Trung Quốc trong những năm gần đây - dịng văn học 8X Trung Quốc cùng với những tư tưởng sáng tác mới của dịng văn học này thơng qua những bản dịch tác phẩm và tư liệu nghiên cứu về dịng văn học này ở Việt Nam. Vì nhiều lý do khách quan nên cơng trình chỉ đi vào tìm hiểu văn xuơi 8X Trung Quốc chứ khơng khảo sát phần thơ. Mục đích của việc tìm hiểu về dịng văn học này nhằm giúp độc giả Việt Nam cĩ được sự tiếp cận gần hơn với một khía cạnh của văn học Trung Quốc đương đại. Từ đĩ đánh giá khách quan và khoa học hơn về dịng văn học 8X Trung Quốc đang gây nhều tranh cãi trong giới phê bình, học thuật ở Việt Nam cũng như trong khu vực. Đồng thời đánh giá được sự ảnh hưởng của dịng văn học này ở Việt Nam. Đề tài đi vào tìm hiểu cụ thể sáng tác của một số nhà văn 8X tiêu biểu của Trung Quốc cĩ sách dịch ở Việt Nam để thấy được những đặc điểm lớn của dịng văn học này. Từ đĩ đem so sánh một cách khách quan giữa văn học 8X Việt Nam và văn học 8X Trung Quốc. Qua sự so sánh một cách khách quan này cĩ thể giúp chúng ta nhìn nhận và đánh giá lại nền văn học trẻ, đặc biệt là văn học 8X- Việt Nam. Từ đĩ rút ra những bài học và kinh nghiệm quý báu cho văn học trẻ nước nhà. 4. Phương pháp nghiên cứu: Do đây là một vấn đề văn học cịn mới mẻ và chưa nhận được nhiều sự quan tâm tìm hiểu, nghiên cứu của các chuyên gia học giả ở Việt Nam nên để thực hiện đề tài này chúng tơi đã phải phối hợp nhiều phương pháp khác nhau trong nghiên cứu khoa học nĩi chung cũng như trong nghiên cứu văn học nĩi riêng. Cụ thể bao gồm những phương pháp nghiên cứu chính sau đây:
8. a. Các phương pháp chung: Phương pháp lịch sử - xã hội: phương pháp này được chúng tơi vận dụng để khảo sát bối cảnh lịch sử xã hội và bối cảnh văn học của sự xuất hiện và hình thành dịng văn học 8X, diễn tiến sự vận động và phát triển của dịng văn học này một cách đầy đủ nhất. Phương pháp tổng hợp: phương pháp này được sử dụng nhằm giúp cĩ cái nhìn tổng quan và đầy đủ về đối tượng nghiên cứu. Chúng tơi áp dụng phương pháp này nhằm khảo sát và tổng hợp các nguồn tư liệu, tài liệu liên quan đến đối tượng được nghiên cứu trong cơng trình. b. Các phương pháp chuyên ngành: Phương pháp phân tích - phân tích thi học: Đây là phương pháp chuyên ngành hỗ trợ nhiều nhất trong quá trình thực hiện cơng trình. Chúng tơi sử dụng phương pháp này để phân tích và rút ra những đặc điểm quan trọng nhất về nội dung và nghệ thuật của dịng văn học 8X Trung Quốc. Đồng thời cũng đánh giá được khách quan những đặc điểm hạn chế của dịng văn học này. Phương pháp đối chiếu, so sánh văn học: Phương pháp này được sử dụng nhiều nhất trong chương 3 của cơng trình nhằm đối chiếu và so sánh mối tương quan giữa văn học 8X Trung Quốc và văn học 8X Việt Nam
9. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ VĂN HỌC 8X TRUNG QUỐC 1.1 Khái niệm văn học 8X – Trung Quốc: 1.1.1 Khái niệm thuật ngữ 8x: Thuật ngữ 8X là một thuật ngữ quen thuộc được biết đến khá phổ biến trong những năm gần đây ở Việt Nam và các nước châu Á. Nĩ là một thuật ngữ dung để chỉ những người trẻ sinh ra trong thập niêm 80 của thế kỉ 20 (từ năm 1980 đến 1989). Thuật ngữ này được dùng phổ biến đến mức đã đi vào đời sống thường ngày và được dùng như một từ ngữ thơng dụng. Ban đầu nĩ là sản phẩm của báo chí, rồi dần dần được chấp nhận trong xã hội như một khái niệm phổ biến. Ngồi khái niệm 8X ra cịn cĩ khái niệm 7X gần đây là 9X, người ta cũng theo thĩi quen sử dụng đĩ mà gọi những người sinh ra trong những thập niên trước đĩ là 6X, 5X tuy nhiên khơng phổ biến bằng. Ở phương Tây hầu như người ta khơng dùng đến khái niệm này. Mà chỉ riêng các nước châu Á và Việt Nam mới sử dụng nĩ phổ biến như vậy. Trong văn học người ta cũng quen dùng các khái niệm nhà văn 7X, 8X để chỉ lứa tuổi sáng tác của các nhà văn đĩ. Điều này lý giải bởi xã hội phương Tây khơng cĩ thĩi quen đánh giá xếp loại dựa trên độ tuổi như ở châu Á. Các nhà văn phương Tây cũng hầu như khơng được đánh giá và xếp loại dựa vào độ tuổi sáng tác của họ mà chủ yếu nhìn nhận dựa vào giá trị tác phẩm của họ. Cịn ngược lại ở châu Á mà cụ thể như ở Trung Quốc hay Việt Nam thì cĩ thĩi quen đánh giá dựa theo độ tuổi như vậy nên mới sản sinh ra các khái niệm như 7X, 8X. Điều này cĩ thể được chứng minh bởi việc đánh giá các tác phẩm văn học của các nhà văn cịn rất trẻ cũng sinh ra trong những năm 70, 80 ở phương Tây. Ví dụ điển hình cho sự thành cơng của nhà văn trẻ ở phương Tây là Christopher Paolini. Nhà văn trẻ sinh năm 1983 ở Mỹ này nổi tiếng từ năm 19 tuổi với tiểu thuyết giả tưởng Eragon, đây là một cuốn sách được bán chạy trên thế giới suốt nhiều tuần liền. Ngồi ra cịn rất nhiều các nhà văn phương Tây khác cũng thành danh khi cịn rất trẻ. Tuy nhiên vẫn chưa cĩ khái niệm về văn học 8X hay 7X ở phương Tây. Điều đĩ cho thấy khái niệm 8X là một khái niệm riêng chỉ cĩ châu Á mới dùng phổ biến, điều này là khác biệt so với phương Tây. 1.1.2 Văn học 8X Trung Quốc: Trong những năm gần đây, độc giả Việt Nam được nghe nhắc nhiều đến cụm từ "văn học 8X Trung Quốc". Đây là một khái niệm để chỉ dịng văn học mới được hình thành và phát triển mạnh trong những năm gần đây ở Trung Quốc. Dịng văn học này được giới trẻ Trung Quốc ủng hộ và đĩn nhận nồng nhiệt. Nĩ cũng nhận được sự quan tâm lớn của giới phê bình văn học Trung Quốc. Đây là dịng văn học hình thành bởi sáng tác của các tác giả thuộc thế hệ sinh ra trong thập niên 80 (8X). Khái niệm 8X được sử dụng ở đây như một thuật ngữ trong văn học. Những tác phẩm của họ xoay quanh cuộc sống giới trẻ, đề tài gây sốc, văn phong cách tân, một số sáng tác khác mang tính giả tưởng cao, nội dung tác phẩm khơng hàm
10. chứa nhiều giá trị nghệ thuật nhưng thường dễ đọc, dễ hiểu và mang tính chất gây ấn tượng mạnh đánh vào thị hiếu người đọc đồng thời phù hợp với đời sống hiện đại của giới trẻ. Qua tác phẩm của mình họ muốn thể hiện những nét cá tính mạnh mẽ mà chỉ cĩ thế hệ họ mới cĩ. Đây là thế mạnh của văn học 8X nĩi riêng cũng như văn học trẻ Trung Quốc nĩi chung. Chính vì sáng tác của những nhà văn thuộc thế hệ 8X gần gũi và phản ánh trực tiếp đời sống, tư tưởng của giới trẻ Trung Quốc nên dịng văn học này nhanh chĩng lan rộng trong giới độc giả. Nhất là độc giả trẻ, họ tìm được sự đồng cảm và hình ảnh của chính bản thân mình trong những tác phẩm này. Một điều nữa khiến dịng văn học này phát triển mạnh trong những năm gần đây là thế hệ 8X ở Trung Quốc khá đơng đảo và ngày càng trưởng thành. Hồn cảnh xã hội Trung Quốc đương đại kích thích các nhà văn trẻ sáng tác. Và tác phẩm của họ nhanh chĩng được đĩn nhận khơng chỉ ở trong nước mà cịn được phổ biến ở các nước trong khu vực, đặc biệt được là dịch và xuất bản khá nhiều ở phương Tây. Các nhà văn trẻ thuộc dịng văn học này trở nên nổi tiếng, thậm chí cĩ người cịn được xếp vào hàng minh tinh, ngơi sao ở Trung Quốc. Điều đĩ khiến họ nỗ lực sáng tác và thúc đẩy dịng văn học này phát triển mạnh hơn. Cĩ thể kể ra rất nhiều cái tên tiêu biểu cho dịng văn học này mà vị trí của họ đã được khẳng định trong văn đàn Trung Quốc hiện nay như: Quách Kính Minh, Lý Sỏa Sỏa, Trương Duyệt Nhiên, Xuân Thụ, Hàn Hàn, Trịnh Tiểu Quỳnh, Tơn Duệ, Tưởng Phong, Tưởng Phương Chu, Hồ Kiên, Châu Gia Ninh, Bộ Phi Yên, Quỷ Quỷ, Tiểu Phạn, Lý Hải Dương, Hồ Kiên, Tơn Giai Vĩ Ở Việt Nam, qua sự giới thiệu của các nhà xuất bản và các dịch giả, độc giả Việt Nam đã khá quen thuộc với các nhà văn trẻ thuộc dịng văn học này như Quách Kính Minh (với các tác phẩm Vương Quốc Ảo, Vơ Cực ), Trương Duyệt Nhiên ( Thủy tiên đã cưỡi chép vàng đi, Mèo đen khơng ngủ, Anh đào xa tít tắp ), Xuân Thụ (Búp bê Bắc Kinh ). Đặc biệt là sự xuất hiện cĩ thể nĩi đã gây ra làn sĩng chấn động nho nhỏ trong giới văn học Việt Nam trong một thời gian của nhà văn mạng Tào Đình (bút hiệu khác là Bảo Thê) với tác phẩm "Xin lỗi em chỉ là con đĩ" do nhà văn, dịch giả Trang Hạ dịch. Sau đĩ là hàng loạt tác phẩm của nữ nhà văn này được dịch và xuất bản tại Việt Nam cũng thu hút sự quan tâm của khá nhiều độc giả. Như vậy, ở Trung Quốc hay ở Việt Nam thì dịng văn học 8X Trung Quốc cũng nhận được sự quan tâm của nhiều đối tượng độc giả mà nhiều nhất phải nĩi đến là độc giả trẻ. Đây cĩ thể xem là một dịng văn học dành cho giới trẻ Trung Quốc thể hiện bản lĩnh của mình. 1.2 Quá trình hình thành dịng văn học 8X Trung Quốc: 1.2.1 Hồn cảnh xuất hiện: 1.2.1.1 Bối cảnh văn học: Sau khi "Đại cách mạng văn hĩa Trung Quốc" kết thúc (1976), để khơi phục nền văn nghệ nước nhà bị tàn phá và xuống dốc nghiêm trọng do những hệ lụy mà nĩ gây ra, các nhà làm cơng tác văn nghệ đã họp đại hội lần thứ 4 vào năm 1979. Đại hội ngồi việc nhìn nhận đánh giá lại nền văn nghệ Trung Quốc từ khi giành được độc lập đến thời điểm
11. hiện tại thì đại hội cịn đưa ra những nhiệm vụ mới nhằm phát triển nền văn nghệ trong thời kỳ mới. Văn học cũng được chú trọng thúc đẩy với sự khuyến khích về nhiều mặt. Các nhà văn được tự do sáng tác với bất kì đề tài hay chủ đề nào mà họ muốn. Sự nới lỏng về tư tưởng sáng tác khiến "Văn học thời kỳ mới của Trung Quốc, đề tài và chủ đề, hình thức và phong cách nghệ thuật muơn màu muơn vẻ."1 Điều này khiến văn học Trung Quốc ngày càng phát triển, trải qua mấy thập niên sau khi nền văn học của đất nước được vực dậy, văn học Trung Quốc đã xuất hiện khá nhiều trường phái và trào lưu văn học mới. Đặc biệt là sau khi Trung Quốc thực hiện cải cách mở cửa và hội nhập. Văn hĩa phương Tây được dịp du nhập vào và ảnh hưởng đến những thế hệ mới sinh sau chiến tranh của Trung Quốc. Chính vì vậy nền văn học Trung Quốc thời kỳ này là sự tồn tại hịa hợp giữa văn học truyền thống của thế hệ trước và văn học cách tân của thế hệ mới. Các trường phái và trào lưu văn học xuất hiện nhiều một phần là do sự ảnh hưởng của lịch sử. Loại hình văn học phát triển mạnh và tiêu biểu cho văn học Trung Quốc là tiểu thuyết. Sự phát triển của thể loại này phản ánh sự phát triển của nền văn học Trung Quốc. Theo Lê Huy Tiêu, cĩ thể kể ra một số trường phái chính của tiểu thuyết Trung Quốc đương đại như: Tiểu thuyết văn học vết thương Tiểu thuyết văn học phản tư Tiểu thuyết văn học cải cách Tiểu thuyết văn học tầm căn Tiểu thuyết tiên phong chủ nghĩa Tiểu thuyết tân tả thực Tiểu thuyết thế hệ vãng sinh đại (thế hệ sinh sau) Sự xuất hiện của tiểu thuyết thế hệ mới sinh sau chiến tranh được xem là một "bơng hoa lạ" trong nền văn học đương đại Trung Quốc. Nĩ xuất hiện vào năm 1994- 1995 ở Trung Quốc và phát triển mạnh cho đến hiện nay. Những nhà văn thuộc trào lưu này đều sinh vào thập kỷ 60-70, ban đầu cĩ một số ít sinh vào thập kỷ 80, sau này thì số này phát triển mạnh lên. Trào lưu văn học này được giới phê bình Trung Quốc gọi là "tân sinh đại" (trào lưu của thế hệ mới sinh) hay cũng cĩ người gọi là "vãng sinh đại" (sinh sau) vì so với các trường phái và trào lưu văn học khác thì nĩ ra đời muộn nhất và cũng do các thế hệ sinh ra sau này xây dựng nên. Về tư tưởng và chủ đề sáng tác, thế hệ này dường như tách rời hẳn so với các thế hệ trước đĩ. Với những nhà văn sinh sớm hơn vào thập kỉ 60 thì trong tư tưởng và sáng tác của họ cịn vương chút ảnh hưởng của thời kì đất nước trong giai đoạn "Đại cách mạng văn hĩa" nhưng những thế hệ sinh vào thập kỷ 70- 80 sau này thì đã thốt ly hẳn với giai đoạn lịch sử đĩ. Tiêu biểu cho thế hệ đầu tiên của dịng văn học này cĩ các nhà văn nổi tiếng và cĩ vị trí nhất định trong văn đàn Trung 1 Trích Lê Huy Tiêu (2006), Tiểu thuyết Trung Quốc thời kỳ đổi mới, Nxb.Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
12. Quốc như Khâu Hoa Đơng, Hàn Đơng, Tốt Phi Vũ, Trương Mân, Lưu Kế Minh, Lý Bằng, Tập Đấu Sau thế hệ này thế hệ 7X-8X lại xuất hiện một cách nổi bật hơn với những tư tưởng sáng tác mới. Vị trí của các nhà văn nữ được khẳng định hơn trước. Đặc biệt là sự xuất hiện của văn học "ling lei"（另类文学） với những tư tưởng sáng tác mới. Sự ra đời và phát triển mạnh của trào lưu văn học thế hệ mới này ở Trung Quốc tạo tiền đề cho sự hình thành và phát triển của các dịng văn học khác xuất phát từ những nhà văn của thế hệ mới sinh này. Văn học 8X Trung Quốc xuất hiện trong bối cảnh văn học đĩ. 1.2.1.2 Bối cảnh xã hội: Khi những nhà văn trẻ sinh vào thập kỷ 80 đã đủ bản lĩnh và khả năng khẳng định mình thì họ dần trở nên độc lập trong tư duy và sáng tác so với các thế hệ trước. Thế hệ nhà văn 8X sinh ra và lớn lên trong bối cảnh xã hội Trung Quốc đang cĩ những biến động mạnh mẽ, một xã hội hiện đại tiện nghi đang dần thay thế xã hội thuần chất Á Đơng. Nền kinh tế hàng hĩa, kinh tế thị trường đã chi phối tồn bộ xã hội Trung Quốc. Những quan niệm đạo đức truyền thống khơng cịn chỗ đứng trong xã hội ấy. Con người dần sa vào thực dụng, thương mại hĩa, coi trọng vật chất hơn tinh thần. Những nét văn hố cổ truyền tỏ ra khơng cịn phù hợp với nhịp sống hiện đại của giới trẻ nữa. Vai trị của cá nhân trong xã hội Trung Quốc ngày càng trở nên quan trọng. Con người coi trọng cái tơi cá nhân của mình hơn. Tất cả điều đĩ ảnh hưởng đến tư duy và lối sống của đại bộ phận giới trẻ Trung Quốc. Một bộ phận giới trẻ ý thức rõ nét điều đĩ và nảy sinh tư tưởng đối kháng, họ muốn sống, muốn suy nghĩ và hành động khác với thế hệ trước. Họ muốn thực hiện tất cả mọi ham muốn và khát khao để được thỏa mãn cái tơi cá nhân. Nhu cầu chứng tỏ bản lĩnh của bản thân cũng là một nhu cầu tất yếu của giới trẻ Trung Quốc trong bối cảnh xã hội như hiện nay. Trong đĩ các nhà văn thuộc thế hệ 8X là những người đưa ra những tuyên ngơn tiêu biểu nhất cho thế hệ của mình. Cĩ lẽ vì vậy mà một số người đánh giá thế hệ 8X Trung Quốc theo hướng tiêu cực. Họ cho rằng thế hệ này cĩ lối tư duy và ứng xử bốc đồng, điều này cũng thể hiện một phần trong sáng tác của một số nhà văn 8X. Tuy vậy, hầu hết họ đều tự ý thức được bản thân, họ hành động và ứng xử như vậy chỉ vì họ muốn chứng tỏ và khẳng định bản lĩnh của thế hệ mình trong một xã hội mới. Mặc dù cĩ phần phản ứng tiêu cực nhưng chính trong sự phản ứng đĩ họ trở nên trưởng thành hơn và cĩ đầy đủ ý thức hơn. Tất cả điều đĩ đều được thể hiện một cách chân thực và trực diện thơng qua các tác phẩm của các nhà văn trẻ thuộc thế hệ này. Bên cạnh sự phản ứng lại với xã hội thì lẽ tất yếu họ cũng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của xã hội ấy. Sau khi thực hiện cải cách mở cửa hội nhập quốc tế, Trung Quốc cũng đĩn nhận những yếu tố văn hĩa lạ lẫm từ phương Tây tràn vào. Sự tiếp nhận này đặc biệt rõ nét ở giới trẻ, cá nhân tính cũng là một nét đặc điểm mà giới trẻ Trung Quốc chịu ảnh hưởng của văn hĩa Tây phương. Hai luồng văn hĩa truyền thống và hiện đại cùng tồn tại trong một mơi trường xã hội khiến giới trẻ Trung Quốc cĩ những xung đột tư tưởng mà họ chọn cách giải quyết bằng cách bộc lộ bản lĩnh cá nhân và bản lĩnh thế hệ hết mình. Dịng văn học 8X ra đời trong bối cảnh xã hội như vậy. Một nền văn học mới mẻ, cởi mỡ và khơng ràng buộc; một xã hội với đầy những biến động và chịu ảnh hưởng của
13. văn hĩa Tây phương. Điều đĩ khiến cho làn sĩng văn học 8X ngay khi mới hình thành đã phát triển mạnh trên khắp cả nước với sự xuất hiện hàng loạt tác giả và tác phẩm thuộc dịng văn học này trong một giai đoạn ngắn. 1.2.2 Sự vận động của dịng văn học 8X Trung Quốc: 1.2.2.1 Giai đoạn manh nha: Như đã nĩi ở trên, dịng văn học 8X Trung Quốc được hình thành từ những cây bút thuộc trào lưu văn học của thế hệ mới sinh. Trào lưu văn học của thế hệ mới sinh này chỉ mới được hình thành từ những năm 1994 -1995 và phát triển khơng ngừng cho đến nay với nhiều đặc điểm riêng biệt so với thế hệ trước. Ngay trong giai đoạn mới hình thành thì trào lưu văn học của thế hệ mới sinh đã cĩ nhiều cây bút thuộc thế hệ 8X, tuy nhiên số lượng các tác giả này khơng lớn và chưa gây được sự chú ý trên văn đàn. Số lượng tác giả cũng như tác phẩm của họ trên văn đàn Trung Quốc khơng đáng kể so với các nhà văn thuộc thế hệ trước đĩ, tức những thế hệ 6X-7X thuộc cùng trào lưu văn học tân sinh đại này. Điều này là tất yếu vì thế hệ 8X lúc ấy chưa đủ trưởng thành để cĩ những tác phẩm đáng chú ý như hiện nay. 1.2.2.2 Giai đoạn văn chương 8X nở rộ trên văn đàn Trung Quốc: Nhưng bước sang thế kỷ XXI, đặc biệt là những năm đầu của thế kỷ sự xuất hiện của các tác giả thuộc thế hệ 8X cĩ thể nĩi là một cuộc bùng phát với hàng nghìn tác giả trên khắp cả nước. Dịng văn học 8X phát triển mạnh từ những năm 2003-2004 đến nay ở Trung Quốc và ảnh hưởng lớn đến khu vực cũng như đã được biết đến trên thế giới. Theo tài liệu của Hội Nhà văn Trung Quốc năm 2004, Trung Quốc cĩ khoảng 1.000 nhà văn 8X đã xuất bản tác phẩm, số lượng này hiện nay đã tăng lên đáng kể và chất lượng cũng ngày càng được nâng cao hơn. Điều này đã tạo thành làn sĩng cực mạnh gây tác động khơng nhỏ đến làng văn Trung Quốc và cả khu vực. Ban đầu các nhà xuất bản ở Trung Quốc ra sức tung hơ những nhà văn trẻ này và khuyến khích họ ra nhiều sách vì những đầu sách của các tác giả này mang lại lợi nhuận đáng kể cho họ. Trong xã hội Trung Quốc đặc biệt là trong giới văn chương thì cĩ nhiều đánh giá khác nhau. Thậm chí cĩ những đánh giá trái chiều trong giai đoạn này. Sự xuất hiện quá nhiều tác giả và tác phẩm 8X trên văn đàn khơng khỏi gây nên những hiệu ứng tiêu cực như sự ăn theo của những cây bút khác. Nhằm thỏa mãn và đáp ứng như cầu của số đơng độc giả, thời điểm này văn học 8X Trung Quốc cịn khá hỗn loạn và chưa được định hình một cách rõ nét trong nền văn học Trung Quốc đương đại. Làn sĩng văn học này được hình thành mạnh mẽ trong thời điểm này như vậy là do những điều kiện thuận lợi của Trung Quốc trong những năm đầu của thế kỷ XXI. Đây là thời điểm nền kinh tế Trung Quốc cĩ những bức phá ngoạn mục, sự bùng nổ của cơng nghệ thơng tin, sự tiến bộ vượt bậc của khoa học kỹ thuật là điều kiện thuận lợi cho những cây bút 8X thỏa sức sáng tạo và trình làng những tác phẩm của mình. Thế hệ 8X sinh ra và lớn lên đúng thời điểm kinh tế Trung Quốc phát triển thuận lợi cho sự trưởng thành về thể chất và tinh thần của họ. Chính vì vậy mà số lượng người viết ban đầu khá lớn. Nhưng cũng do những thuận lợi đĩ nên tính chất cạnh tranh trong văn học dù khơng chủ ý nhưng tất yếu sẽ nảy sinh. Ngồi sự cạnh tranh trong nội hàm sáng tác của những người viết thuộc thế hệ này thì tác phẩm của họ cũng phải chịu sự sàng lọc của giới độc giả trong nước. Điều này giả thích vì sao số lượng tác giả 8X trụ lại
14. trong văn đàn khơng nhiều so với thời kỳ bùng nổ của làn sĩng văn chương 8x này và theo đĩ số lượng được dịch và xuất bản ở nước ngồi cũng khơng tương quan so với số lượng sách xuất bản trong nước. 1.2.2.3 Giai đoạn định hình: Theo thống kê của báo giới Trung Quốc thì cho đến thời điểm hiện nay (2008- 2009), số lượng tác giả 8X Trung Quốc cĩ đầu sách xuất bản là nhiều hơn 1000 người. Tuy nhiên các tác giả cĩ được thành cơng nhất định và trụ lại khơng nhiều. Khoảng 100 tác giả trẻ cĩ tác phẩm thành cơng và được độc giả Trung Quốc ghi nhận. Nhưng trong con số đĩ thì cũng chỉ cĩ trên dưới chục tác giả trụ vững và khẳng định vị trí của mình trên văn đàn văn học Trung Quốc đương đại. Các tác giả trẻ này đã khẳng định được vị trí của mình trong lịng độc giả Trung Quốc. Như vậy sau thời kì đỉnh điểm Văn học 8X dần được định hình và trở thành một dịng văn học mới mang tính độc lập với một lớp nhà văn trẻ cùng tư tưởng sáng tác mới của riêng mình. Dịng văn học 8X đã gĩp đĩng vai trị quan trọng và gĩp phần làm phong phú thêm cho nền văn học Trung Quốc đương đại. Sáng tác cả họ cũng dần trưởng hành hơn và mang nhiều yếu tố nghệ thuật hơn trước. Mặc dù mục đích sáng tác của lớp nhà văn này khơng phải thuần túy phục vụ văn chương mà cịn nhằm đáp ứng nhu cầu thưởng thức mới và nhu cầu giải trí của giới trẻ hiện đại. Các tác phẩm của những tác giả trẻ Trung Quốc được dịch và giới thiệu ra nhiều nước trên thế giới trong đĩ cĩ Vịêt Nam đã gây ra những làn sĩng phản hồi tích cực cũng như tiêu cực. Ở phương Tây, độc giả đĩn nhận tác phẩm của dịng văn học 8X Trung Quốc trong trào lưu chung của văn học trẻ Trung Quốc trên thế giới. Những người trẻ phương Tây cĩ nhu cầu muốn tìm hiểu cuộc sống và văn hĩa của những người cùng trang lứa ở Trung Quốc, một đại diện của giới trẻ châu Á. Họ tình cờ bắt gặp ở đây những lối tư duy, những lối sống và hành động gần giống với họ và từ đĩ họ cĩ được sự đồng cảm với giới trẻ ở Trung Quốc nĩi riêng và giới trẻ châu Á nĩi chung. Đặc biệt khi trào lưu "linglei" xuất hiện và ảnh hưởng đến văn học ở Trung Quốc cũng như trong khu vực rất mạnh mẽ thì nĩ cũng được phương Tây chú ý đến. Sáng tác của lớp nhà văn 8X cũng nằm trong cái dịng cảm hứng chung ấy nên cũng đồng thời nhận được sự đĩn nhận và tán dương ở phương Tây. Cùng với tác phẩm của các nhà văn đàn anh đàn chị như Vuệ Tuệ, An Ni Bảo Bối, Cửu Đan các nhà văn trẻ 8X cũng được dịch sách ở phương Tây và gây nên sự chú ý trong độc giả ở đây. Tiêu biểu là nữ tác giả trẻ Xuân Thụ với Búp bê Bắc Kinh tạo nên những phản hồi tích cực từ độc giả phương Tây dù trong nước tác phẩm của cơ cịn gây nhiều dư luận trái chiều. Ở Việt Nam độc giả biết nhiều hơn đến các tác giả trẻ đã cĩ sách dịch trong những năm gần đây như Quách Kính Minh, Trương Duyệt Nhiên, Xuân Thụ, nhà văn mạng Tào Đình Báo giới Việt Nam cũng cĩ sự đánh giá tích cực về các tác giả này. Ở Trung Quốc các nhà văn 8X này là những nhà văn trẻ sớm cĩ được thành cơng trong sự nghiệp và trụ lại từ làn sĩng bùng nổ của dịng văn chương 8X trước đĩ. Cĩ thể liệt kê nhiều cái tên tiêu biểu thuộc dịng văn học 8X hiện nay đã trụ vững và đang cĩ sức ảnh hưởng với độc giả Trung Quốc và được giới văn học Trung Quốc ghi nhận như
15. Quách Kính Minh, Lý Sỏa Sỏa, Trịnh Tiểu Quỳnh, Xuân Thụ, Hàn Hàn, Trương Duyệt Nhiên, Cơng lao của các tác giả trẻ này cũng được ghi nhận bằng các giải thưởng văn học được trao bởi Hội nhà văn Trung Quốc: Hàn Hàn – giải nhân vật gây sức hút nhất. Quách Kính Minh – giải thành tích xuất sắc nhất. Lý Sỏa Sỏa – giải phong cách sáng tạo. Trịnh Tiểu Quỳnh – giải nhà văn trẻ của văn chương mạng. Xuân Thụ – giải sách bán chạy trong năm 2007. Ngồi những nhà văn 8X tiêu biểu nhận được các giải thưởng nĩi trên thì cịn cĩ 10 nhà văn trẻ khác gồm Trương Duyệt Nhiên, Tơn Duệ, Tưởng Phong, Tưởng Phương Chu, Hồ Kiên, Châu Gia Ninh, Bộ Phi Yên, Quỷ Quỷ, Tiểu Phạn, Lý Hải Dương đã nhận được danh hiệu nhà văn giỏi của thế hệ 8X Trung Quốc trong năm 2007. Đĩ là những giải thưởng đánh dấu sự ghi nhận và ủng hộ của giới văn học Trung Quốc đối với thế hệ viết văn 8X và dịng văn học đang thịnh hành do họ xây dựng và phát triển. Ngồi việc nhận được những giải thưởng, trong năm 2007 một số nhà văn 8X tiêu biểu cịn được kết nạp vào hội nhà văn. Các nhà văn 8X được kết nạp vào hội nhà văn đều nhận được sự đánh giá tích cực của giới văn học và phê bình Trung Quốc. Ngồi Quách Kính Minh được nhà văn lão thành Vương Mơng và nhà phê bình văn học Trần Hiểu Minh trực tiếp giới thiệu thì cịn một số nhà văn 8X khác cũng được kết nạp vào hội như Trương Duyệt Nhiên, Tưởng Phong, Lý Sỏa Sỏa và 6 tác giả trẻ khác, trong đĩ trẻ nhất là Vương Hồng Hồng, hội viên tỉnh Quảng Đơng, sinh năm 1989, khi được kết nạp tác giả trẻ này vẫn đang là học sinh. Hiện nay dịng văn học này đang tiếp tục phát triển, nĩ khơng chỉ được biết đến ở Trung Quốc nữa mà cịn được biết nhiều đến trên thế giới. Cĩ thể nĩi thế hệ viết văn 8X Trung Quốc dù cịn nhiều nhược điểm nhưng họ cũng gây dựng được sự thành cơng đáng kể mà tiêu biểu là thơng qua ngơn ngữ văn chương họ đã phản ánh được một phần diện mạo của thế hệ mình.
16. CHƯƠNG 2: CÁC TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM VĂN HỌC 8X TRUNG QUỐC ĐÃ ĐƯỢC GIỚI THIỆU Ở VIỆT NAM 2.1 Giới thiệu các tác giả với các tác phẩm tiêu biểu được dịch và xuất bản ở Việt Nam 2.1.1 Các nhà văn 8X Trung Quốc và tác phẩm tiêu biểu: Do nhiều nguyên nhân khách quan nên dịng văn học 8X Trung Quốc với rất nhiều các tác giả nổi bật nhưng hiện nay ở Việt Nam chỉ mới dịch và giới thiệu một số tác giả trong số mấy chục nhà văn trẻ ấy. Theo tình hình chung của việc tiếp nhận văn học trẻ Trung Quốc ở Việt Nam, văn học 8X Trung Quốc cũng được độc giả Việt Nam đĩn nhận như một hiện tượng mới lạ của văn học Trung Quốc. Theo phong trào dịch thuật các tác phẩm văn học của các nhà văn thuộc dịng văn học "linglei" Trung Quốc thì các tác phẩm văn học của các nhà văn 8X cũng được chọn dịch từ năm 2005 đến nay. Tuy nhiên để nắm được bối cảnh chung của văn học 8X Trung Quốc cũng như đặc điểm chung của các nhà văn thuộc dịng văn học này hiện nay, chúng tơi xin giới thiệu một số các tác giả tiêu biểu và đi sâu vào giới thiệu các tác giả 8X cĩ tác phẩm dịch và xuất bản ở Việt Nam, các tác giả đã trở nên quen thuộc với độc giả Việt Nam trong mấy năm trở lại đây: Hàn Hàn, sinh năm 1982. Nhà văn chuyên viết các tiểu thuyết võ hiệp đậm nét "linglei". Xuất hiện trên văn đàn lần đầu vào năm 2000 với tiểu thuyết đầu tay “Tam trùng mơn”. Tác phẩm làm cho Hàn Hàn trở nên nổi tiếng là tiểu thuyết "Năm năm", tác phẩm được dịch sang tiếng Pháp, Hán Quốc và Nhật. Các tác phẩm nổi tiếng khác của nhà văn này là: Linh Hạ Nhất Độ, Loạn Trường An, Ngày vinh quang Ngồi khả năng văn chương ra Hàn Hàn cịn cĩ niềm đam mê với đua xe tốc độ và âm nhạc. Quách Kính Minh, sinh năm 1983. Chuyên viết tiểu thuyết võ hiệp và bắt đầu sự nghiệp viết lách vào năm 1997. Tác phẩm đầu tay là Vương quốc ảo. Ngồi ra cịn nhiều tác phẩm khá nổi tiếng khác như Vơ cực, Hoa rơi trong giấc mộng Xuân Thụ, sinh năm 1983. Tác phẩm đầu tay cũng là tác phẩm khiến cơ nổi tiếng là "Búp bê Bắc Kinh". Xuân Thụ đang học trung học thì bỏ dở giữa chừng để viết tiểu thuyết. Ngồi Búp bê Bắc Kinh, Xuân Thụ cịn viết các tác phẩm: Cuộc hoan lạc lúc nửa đêm, Sao Mai. Trương Duyệt Nhiên, sinh năm 1982, từng học đại học tại Singapore. Tác phẩm đầu tay của cơ là "Hoa hướng dương lạc lối năm 1890" được nhà văn Mạc Ngơn viết lời tựa. Ngồi ra cơ cịn cĩ các tác phẩm nổi tiếng khác như: Thủy tiên đã cưỡi chép vàng đi, Mười yêu, Mèo đen khơng ngủ, Anh đào xa tít tắp Lý Sỏa Sỏa, sinh năm 1981, tốt nghiệp khoa Trung văn Đại học Tây Bắc. Tác phẩm đầu tay là Hồng X. Quan niệm văn chương của Lý Sỏa Sỏa cĩ
17. khác so với các tác giả cùng lứa. Chí hướng của Lý Sỏa Sỏa là theo đuổi dịng văn học thuần nhất và tập trung tồn bộ tâm trí cho văn học. Tơn Duệ, sinh năm 1981, tốt nghiệp Đại học Bắc Kinh. Tác phẩm đầu tay làm cho Tơn Duệ trở nên nổi tiếng là "Thảo dạng hoa niên" (Thời ngây ngơ) viết về cuộc sống của sinh viên trong nhà trường đại học. Ngồi ra Tơn Duệ cịn cĩ tác phẩm Sống khơng minh bạch thu được thành cơng lớn. Ngồi các tác giả 8X được độc giả Trung Quốc khá chú ý như trên cịn cĩ tác giả trẻ Tào Đình, bút danh Bảo Thê (sinh năm 1985), tuy ở Trung Quốc khơng nổi bật nhưng là một tác giả văn học mạng khá quen thuộc ở Việt Nam với tác phẩm lần đầu được giới thiệu đã gây nên chấn động nho nhỏ với độc giả Việt Nam là "Xin lỗi em chỉ là con đĩ" (Trang Hạ dịch). Ngồi ra tác phẩm của Tào Đình cịn được dịch khá nhiều ở Việt Nam trong thời gian gần đây như: Hồng hạnh thổn thức, Anh trai em gái, Thiên thần sa ngã Ngồi những nhà văn tiêu biểu trên cịn khá nhiều các nhà văn trẻ khác đã gĩp phần làm phong phú diện mạo văn học Trung Quốc đặc biệt là tạo dựng nên một dịng văn học mới với những thành cơng khơng nhỏ trong văn đàn Trung Quốc hiện nay. Trong số những nhà văn tiêu biểu trên thì ở Việt nam hiện tại đã dịch và giới thiệu tác phẩm của các nhà văn Quách Kính Minh, Trương Duyệt Nhiên, Xuân Thụ và nhà văn mạng Tào Đình. Ở đây xin giới thiệu các tác giả trẻ đĩ cùng với tác phẩm của họ. 2.1.1.1 Nhà văn 8X Quách Kính Minh: Quách Kính Minh cĩ thể xem là nhà văn 8X thành cơng nhất hiện nay. Hơn thế nữa nhà văn này cịn vượt lên trên các thế hệ nhà văn trước về thu nhập do viết văn mang lại và số lượng đầu sách được bán ra. Sinh năm 1983 tại tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, tuy cịn rất trẻ nhưng tài sản cá nhân đã lên hàng chục triệu nhân dân tệ, là "hiện tượng văn học mới” ở Trung Quốc, 3 năm liền cĩ tên trong danh sách 100 nhân vật nổi tiếng của “Forbes Trung Quốc”. Quách Kính Minh cũng là thần tượng của hàng triệu bạn trẻ Trung Quốc mặc dù khơng phải là ngơi sao điện ảnh hay ca sĩ nổi tiếng. Cĩ thể nĩi Quách Kính Minh là một đại biểu tiêu biểu cho thế hệ của mình. Cĩ năng khiếu và tiềm năng văn học từ bé, Quách Kính Minh sinh ra trong một gia đình trí thức tại tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc. Tác giả trẻ này cĩ điều kiện tiếp xúc với sách vở sớm khơng chỉ ở trong nhà trường mà cịn từ mơi trường giáo dục của gia đình. Ngay khi cịn học phổ thơng Quách Kính Minh đã cĩ cơ hội đọc nhiều loại sách, đặc biệt là các loại sách truyện võ hiệp của Kim Dung, Lương Vũ Sinh, Cổ Long Chính điều đĩ đã ảnh hưởng đến sáng tác của Quách Kính Minh sau này khi chọn tiểu thuyết võ hiệp làm thể loại sáng tác chính và đây cũng là sở trường của nhà văn trẻ này. Năng khiếu văn học của nhà văn bộc lộ khá sớm. Sự nghiệp của Quách Kính Minh được đánh dấu vào năm 1997 khi tạp chí “Nhân sinh thập lục thất” đăng bài thơ “Cơ đơn” viết về nỗi lịng nàng Chức Nữ của anh. Xuyên suốt bài thơ là nỗi buồn, sự cơ đơn, trống trải của nàng Chức Nữ trong sự chờ đợi người mình yêu. Năm 2000, Quách Kính Minh bắt đầu tham dự cuộc thi “Khái niệm văn học mới” lần thứ 3 với tác phẩm “Kịch bản”. Tháng 1 năm 2001, cũng ở cuộc thi "Văn học khái niệm mới", Quách Kính Minh đã dành được giải nhất với tác phẩm "Nếu ngày mai khơng cĩ mặt trời”. Đây là cuộc thi
18. do những tác giả, giáo sư cĩ tên tuổi đến từ các trường đại học lớn của Trung Quốc tổ chức và nĩ cũng được cơng nhận như “giải thưởng văn học Mao Thuẫn” (giải thưởng mang tên một tác giả lớn của Trung Quốc) dành cho lứa tuổi học sinh phổ thơng. Đây là giải thưởng văn học đầu tiên mà Quách Kính Minh đạt được. Năm 2002, Quách Kính Minh lại một lần nữa giành giải nhất trong cuộc thi "Văn học khái niệm mới" lần thứ 4 và là tác giả duy nhất hai lần dành giải nhất trong cuộc thi văn học này. Đĩ là những thành tích ban đầu chứng tỏ năng khiếu văn chương thực thụ của tác giả này. Cái tên Quách Kính Minh bắt đầu được độc giả biết tới ở Trung Quốc khi tiểu thuyết đầu tay “Vương quốc ảo” của anh ra đời. Đây cũng là tác phẩm đánh dấu một “Hiện tượng văn học Trung Quốc” khi số lượng sách bán ra lên tới 84 vạn bản, là số lượng tiêu thụ khá lớn so với thị trường sách văn học Trung Quốc đương đại. Tác phẩm do nhà xuất bản văn nghệ Xuân Phong xuất bản đã gây nên một chấn động lớn trong văn đàn Trung Quốc. Ngày 27/03/2003, trường đại học Thượng Hải, nơi Quách Kính Minh đang theo học, mở một cuộc hội thảo nghiên cứu về tác phẩm “Vương quốc ảo” với sự tham gia của rất nhiều nhà văn nổi tiếng của Trung Quốc và các học giả của thành phố Thượng Hải. Tác phẩm đầu tay của một sinh viên được mở hội thảo để nghiên cứu là chuyện hi hữu, xảy ra lần đầu tiên tại Trung Quốc. Tiếp theo thành cơng rực rỡ của “Vương quốc ảo”, tháng 9 năm 2003, Quách Kính Minh tiếp tục cho ra đời tác phẩm “Hoa rơi trong giấc mộng”. Ngay lập tức, tác phẩm này được độc giả đĩn nhận một cách nồng nhiệt, số lượng phát hành của cuốn tiểu thuyết thứ hai này là 2 triệu bản, vượt xa “Vương quốc ảo”. Khơng dừng lại ở đĩ, năm 2004, một loạt tác phẩm khác ra đời như “Đảo”, “Bĩng tay trái, tuổi tay phải”, “1995-2005, hạ chí chưa tới” đã làm khuynh đảo các kệ sách tại Trung Quốc. Theo thống kê khơng chính thức thì hơn một nửa số học sinh sinh viên Trung Quốc đã mua hoặc đọc tác phẩm của Quách Kính Minh. Năm 2005, Quách Kính Minh lại làm độc giả Trung Quốc phải ngạc nhiên với sự ra đời của tác phẩm “Mê tàng”, tác phẩm là sự kết hợp tuyệt vời giữa văn học và âm nhạc trong đĩ Quách Kính Minh vừa là tác giả vừa là ca sĩ. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử văn học Trung Quốc xuất hiện một tác giả gắn văn học với âm nhạc. Ngồi tiểu thuyết, Quách Kính Minh cịn cho ra đời các tập truyện tranh như: “Thiên hạ”, “ Thời khắc hạnh phúc”, “Bình minh chúc ngủ ngon” Những thành cơng nhanh chĩng này đã giúp Quách Kính Minh trở thành một trong những người giàu cĩ nhất tại Trung Quốc. Năm 2003, sau thành cơng vang dội của “Vương quốc ảo”, nhà văn trẻ này trở thành nguời giàu thứ 97 tại Trung Quốc. Năm 2004, tác phẩm “Vương quốc ảo” và “Hoa rơi trong giấc mộng” lần lượt đứng đầu và thứ hai trong danh sách những sách bán chạy nhất Trung Quốc, số tiền thu từ việc bán các tác phẩm này giúp Quách Kính Minh giàu thứ 94 ở Trung Quốc. Trong 3 năm liền, cái tên Quách Kính Minh nằm trong danh sách 100 nhân vật nổi tiếng của “Forbes Trung Quốc”. Năm 2007, nhà văn Quách Kính Minh đã dẫn đầu danh sách “Những nhà văn triệu phú của Trung Quốc” với khoản thu nhập 11 triệu nhân dân
19. tệ/năm (hơn 23 tỷ đồng Việt Nam). Là nhà văn thành cơng nhất về mặt thương mại ở Trung Quốc. Quách Kính Minh cịn được kết nạp vào hội nhà văn Trung Quốc và nhận được giải thưởng dành cho các tác giả 8X là giải thưởng "Thành tích xuất sắc nhất". Quách Kính Minh dù cịn rất trẻ và hoạt động trong lĩnh vực văn chương nhưng tác giả trẻ này vẫn được đơng đảo giới trẻ Trung Quốc biết đến và thần tượng như những ngơi sao trong lĩnh vực giải trí khác, đây cũng là một điều khá đặc biệt trong giới văn học Trung Quốc vì văn học trước nay vốn là một ngành nghệ thuật tương đối thầm lặng. Giới phê bình và dư luận ở Trung Quốc cho rằng người thành cơng nhất ở Trung Quốc hiện nay trong lĩnh vực văn chương khơng phải là tác giả từng đoạt giải Nơ-ben năm 2000 Cao Hành Kiện với cuốn tiểu thuyết nổi tiếng Linh Sơn, cũng khơng phải các cây đa, cây đề trong làng văn học như Vương Mơng, Mạc Ngơn, Dư Hoa hay Khương Nhung với cuốn sách ăn khách vào loại bậc nhất Trung Quốc, Tơ-tem sĩi, tuy họ là những người đã từng thống trị nhiều năm trên văn đàn Trung Quốc, nhưng Quách Kính Minh mới là một hiện tượng của văn chương 8X Trung Quốc đương đại. 2 Tác phẩm của Quách Kính Minh mang đậm chất "linglei", mặc dù sáng tác theo thể loại truyện võ hiệp. Chính vì vậy mà tác phẩm của tác giả này được xếp vào thể loại truyện võ hiệp hiện đại, cĩ người xếp một số tác phẩm của tác giả này vào loại tiểu thuyết võ hiệp "linglei". Với những đặc điểm khác biệt so với truyện võ hiệp truyền thống của các tác gia lớn thuộc thể loại truyện này trước đĩ. Hai tác phẩm của Quách Kính Minh được dịch và giới thiệu ở Việt Nam là "Vương Quốc ảo" và "Vơ cực". Tiểu thuyết "Vương quốc ảo": Vương quốc ảo là tiểu thuyết đầu tiên của Quách Kính Minh được dịch ở Việt Nam năm 2005 do dịch giả Nguyễn Viết Chi chuyển ngữ và Sơn Lê hiệu đính, tác phẩm được in ở nhà xuất bản Phụ nữ. Khi mới ra mắt ở Việt Nam cuốn tiểu thuyết vốn rất ăn khách ở Trung Quốc này cũng được độc giả Việt Nam chú ý. Báo chí viết nhiều về Vương quốc ảo và Quách Kính Minh, tác giả của cuốn tiểu thuyết như một hiện tượng văn học mới tại Trung Quốc. Vương quốc ảo cĩ thể xem là một cuốn tiểu thuyết võ hiệp hư cấu với rất nhiều tình tiết ly kì đầy chất thần thoại. Câu chuyện kể về vương quốc Ảo Tuyết với chàng hồng tử trẻ Ca Sách, sau này trở thành nhà vua của Vương Quốc Ảo Tuyết. Vương quốc Ảo Tuyết nằm rất xa trần thế, người ở đĩ sống lâu nghìn tuổi, máu của họ cĩ màu trắng như sữa. Một bức tường bọc quanh hồng cung bằng bơng tuyết và thứ chất liệu trừu tượng, khơng nhìn bằng mắt thường được, đĩ là nỗi buồn. Tồn bộ tiểu thuyết xoay quanh chuyện tình của Ca Sách với hai người con gái đẹp mà chàng yêu thương là Lê Lạc và Lam Thường cùng mối quan hệ của chàng với em trai Anh Khơng Thích. Người đầu tiên mà Ca Sách yêu là nữ pháp sư Lê Lạc. Họ gặp nhau lúc Ca Sách rơi xuống trần thế trong cuộc truy lùng của bộ tộc Lửa. Chính Lê Lạc đã đưa chàng quay về thành Nhẫn Tuyết và họ yêu nhau. Ca Sách muốn Lê Lạc làm vương phi của mình. Nhưng truyền thống của bộ tộc Tuyết ngăn cách họ, Lê Lạc khơng 2 Đỗ Ngọc Yên, Những vấn đề của dịng văn chương 8X Trung Quốc,
20. phải là người mang dịng máu chính thống, điều đĩ đã dẫn đến bi kịch là sự mất tích của nàng sau trận tuyết lớn, bị vùi dưới đáy biển băng sâu nhất mà chính Ca Sách cũng khơng rõ nguyên nhân. Người con gái thứ hai là cơng chúa Lam Thường ở thủy cung. Người dưới đĩ chưa đến 130 tuổi thì vẫn phải mang hình dáng nhân ngư, nửa người nửa cá. Nên qua 131 tuổi, Lam Thường mới biến dạng thành người hồn tồn, cĩ sắc đẹp mê hồn được đưa về thành Nhấn Tuyết làm vương phi. Vừa gặp, Ca Sách sững sờ vì khuơn mặt của Lam Thường giống y hệt nàng Lê Lạc ngày nào. Chàng yêu và chuẩn bị lễ cưới với Lam Thường. Nhưng một tháng sau, Lam Thường bỗng chết đột ngột và bí ẩn dưới gốc cây anh đào. Do sức mạnh của tình yêu chuyển hĩa và sự đấu tranh của Ca Sách, hai nàng đều được tái sinh và làm vợ chàng. Nhưng họ khơng bao giờ cĩ được niềm cui và hạnh phúc trọn vẹn vì luơn luơn bị quyền lực của những ám ảnh vơ hình chi phối. Hai nàng đều mang những hĩa thân mà kiếp trước họ mong muốn trở thành. Thế nên, Ca Sách ăn nằm với Lê Lạc mà cứ ngỡ là cơng chúa Lam Thường. Ăn nằm với Lam Thường lại gọi tên Lê Lạc. Ngộ nhận tai hại này khiến tình yêu giữa họ như những đĩa hoa rất đẹp nhưng phải lần lượt lìa cành, chết đi lần nữa Cuối cùng hai nàng đều hy sinh vì bảo vệ Ca Sách và thành Nhẫn Tuyết. Bên cạnh tình yêu của Ca Sách và hai người con gái đẹp là tình yêu cao thượng và đầy hy sinh của Hồng đệ Anh Khơng Thích dành cho anh trai mình. Chàng yêu anh trai mình và hy sinh cả tính mạng vì Ca Sách. Dường như mối quan hệ đĩ mới là bi kịch lớn nhất bao trùm tồn bộ câu chuyện vì điều ước cuối cùng của chàng Ca Sách là gặp lại người em trai thân thiết thì chính điều đĩ dẫn chàng đến một bi kịch cuối cùng là cái chết. Cái chết ấy lại do chính em trai chàng gây ra. Đan xen chuyện tình yêu của Ca Sách và hai người con gái đẹp là chính bi kịch của chàng hồng tử Ca Sách, chàng luơn muốn thốt khỏi nhà tù vơ hình giam hãm chàng và bộ tộc Tuyết, tất cả nỗ lực của chàng đều vơ vọng. Nhưng cuối cùng chàng mới nhận ra tất cả những gì diễn ra trong cuộc đời chàng, kể cả vương quốc Ảo Tuyết huy hồng cũng chỉ là trị chơi của Uyên Tế, đấng sáng tạo và cũng là kẻ thích trêu đùa mà thơi. Tất cả bi kịch của Vương Quốc Ảo Tuyết đều đến từ Uyên Tế, một đấng sáng tạo và cũng là kẻ thích bày trị chơi. Triết lý trong chuyện về tình yêu là sự xuất hiện của một nhân vật sinh ra từ sự kết hợp giữa cỏ hoa và mây nước. Nhân vật này kêu gọi muốn tự do hãy thốt khỏi ràng buộc của tình yêu. Nhưng tình yêu như những sợi dây vơ hình, lúc nào cũng siết chặt trái tim người, khiến nàng Lê Lạc từ cõi chết lại về với những vết thương. Lam Thường thì nguyện nếu được sống lại sẽ vẫn tiếp tục cầm đèn chờ Ca Sách trong đêm tuyết. Tiểu thuyết Vơ cực: Tiểu thuyết thứ hai của Quách Kính Minh được dịch là "Vơ cực". Đây là cuốn tiểu thuyết võ hiệp được Quách Kính Minh chuyển thể lại từ kịch bản bộ phim nổi tiếng "Vơ Cực" của đạo diễn Trần Khải Ca. Cuốn tiểu thuyết được dịch giả Thành Ân dịch vào năm 2006 và nhà xuất bản Hội nhà văn ấn hành Cuốn tiểu thuyết kể về hành trình chống lại Vơ Cực của ba nhân vật chính. Vơ Cực được miêu tả là một khơng gian kỳ ảo giúp con người thấy trước những suy biến của vận mệnh, từ đĩ nảy sinh khao khát sửa đổi nĩ và nhận lấy cái chết như một hậu họa tất yếu. Một đại tướng quân Quang Minh bách chiến
21. bách thắng của Nhật Trú Thành, một Vơ Hoan Bắc tướng cơng của Cực Lạc Cung vang danh thiên hạ với bí kíp Dịch Động Thuật, một Bạch Dực của Thiên Vũ Lầu khiến cả kinh thành điên đảo vì nhan sắc và phép thuật. Thay vì xưng hùng xưng bá hay tranh giành chức minh chủ võ lâm, bộ ba nhiều ân ốn ấy đối đầu vì ngơi báu. Sau những cuộc tàn sát đẫm máu, sau những mưu ma trước quỷ, sau những hốn đổi bất ngờ giữa người tốt kẻ xấu , cả ba đều bị tiêu diệt như Vơ Cực đã định đoạt. Câu chuyện kết lại với hình ảnh Cơn Lơn, người nơ lệ nước Tuyết, kẻ sống sĩt duy nhất nhờ nỗ lực cuối cùng của Bạch Dực, kiên quyết đi ngược con đường số mệnh, dù biết, mình cĩ thể là người thứ 1.000 chết dưới năng lượng khổng lồ của Vơ Cực. Cuốn tiểu thuyết được chuyển thể từ kịch bản điện ảnh nên mang nhiều yếu tố ảnh hưởng của điện ảnh vào trong truyện. Đĩ là những cảnh đấu võ cơng, phép thuật hấp dẫn. Những khung cảnh đầy tráng lệ, huy hồng và khung cảnh đầy ma lực cuốn hút của Vơ cực. 2.1.1.2 Nhà văn Trương Duyệt Nhiên: Trương Duyệt Nhiên được đánh giá là một trong những nữ tác giả trẻ thành cơng nhất hiện nay ở Trung Quốc. Trong dịng văn học 8X, cơ cũng được xem là một trong những cây bút đầu tiên và thành cơng sớm. Các tác phẩm của cơ được đánh giá cao so với các tác giả cùng thế hệ về mặt nghệ thuật. Trương Duyệt Nhiên sinh năm 1982 tại Kỳ Nam (tỉnh Sơn Đơng – Trung Quốc). Nhà văn trẻ này từng học đại học tại Singapore và cũng viết văn ở đây. Trương Duyệt Nhiên viết văn từ khá sớm, 14 tuổi đã cĩ tác phẩm đăng trên các báo và tạp chí văn học. Cũng như Quách Kính Minh, Trương Duyệt Nhiên từng đạt được nhiều giải thưởng về văn học khi cịn khá trẻ: Giải nhất “Cuộc thi Văn mới tồn quốc”; Giải nhì “Giải thưởng văn học cao đẳng đại học” lần thứ 5 của Singapore vào tháng 8/2003. Giải nhì cuộc thi Người viết mới trên tạp chí Văn học Thượng Hải, tháng 11/2003. Trương Duyệt Nhiên được kết nạp vào hội nhà văn Trung Quốc và nhận được danh hiệu nhà văn giỏi của thế hệ 8X trong năm 2007. Tác phẩm đầu tay của Trương Duyệt Nhiên là "Hoa hướng dương lạc lối năm 1890", tuy khơng được quảng bá rộng rãi ở Trung Quốc nhưng cũng gây được sự chú ý trong giới độc giả Trung Quốc, cuốn tiểu thuyết này được nhà văn nổi tiếng Mạc Ngơn đề tựa. Tiểu thuyết của Trương Duyệt Nhiên dường như khơng chú trọng lắm vào cốt truyện, yếu tố đem đến thành cơng cho tiểu thuyết của tác giả trẻ này là sự quan sát và thể nghiệm nhạy bén, sắc sảo cùng những cảm xúc tinh tế giữa tâm hồn tác giả và thế giới bên ngồi. Nhà văn nổi tiếng Mạc Ngơn đã nhận xét về tiểu thuyết của Trương Duyệt Nhiên như sau: "Cơ xâu chúng lại thành những chuỗi ngọc chữ mộng mơ, tạo nên những kỳ quan tráng lệ, rực rỡ sắc màu. Sắc màu mơ mộng khiến tiểu thuyết của cơ vượt lên mọi phàm tục mà cao quý hoa lệ. Đọc tiểu thuyết của cơ, vừa thấy lạnh căm căm vừa thấy nĩng bừng bừng, vừa mơng lung vừa sáng rõ, vừa chân thật vừa hư ảo. Đĩ gần như những lời nĩi mê của sự mẫn cảm khi tuổi thanh xuân bắt đầu, đến từ nỗi âu sầu tự
22. xương tủy, đến từ niềm hân hoan và mang nhiên của sự trưởng thành, cĩ khi sắc nhọn, cĩ khi lặng trầm – chúng bay bổng mà phiền muộn."3 Tiểu thuyết của Trương Duyệt Nhiên đã nĩi thay những ao ước và nỗi đau khổ của một thế hệ trẻ Trung Quốc. "Khát vọng của họ được hiểu, được nâng niu – và điều quan trọng hơn là, họ muốn học cách nhìn nhận và chăm sĩc chính mình, ước mơ của mình và tất cả những gì họ tin yêu và thờ phụng, từng chút một, lớn lên"4 Hiện nay Trương Duyệt Nhiên đã xuất bản 6 cuốn tiểu thuyết và nhiều truyện ngắn được tập hợp trong các tuyển tập truyện ngắn được xuất bản ở Trung Quốc. Ở Việt Nam tiểu thuyết của Trương Duyệt Nhiên được dịch khá nhiều so với các tác giả 8X khác. Điều khiến tiểu thuyết của Trương Duyệt Nhiên khơng giống các tác giả trẻ tuổi khác thuộc cùng thế hệ là tác phẩm của tác giả trẻ này khơng đơn thuần thể hiện sự bứt phá, chống đối lại truyền thống mà trong truyện tác giả cịn bộc lộ những khao khát tìm kiếm và mơ ước, suy ngẫm và cảm nhận của lứa tuổi mới lớn trong quá trình trưởng thành. Chính điều đĩ khiến cho Trương Duyệt Nhiên được đánh giá là một cây bút nữ tài tình nhất của dịng văn học 8X hiện nay ở Trung Quốc. Các đầu sách của Trương Duyệt Nhiên được dịch ở Việt Nam gồm cĩ: Anh đào xa tít tắp (Phương Linh dịch); Mèo đen khơng ngủ, Thủy tiên đã cưỡi chép vàng đi, Mười yêu ( Nguyễn Xuân Nhật dịch). Tất cả những đầu sách trên đều do nhà xuất bản Phụ nữ ấn hành. Tiểu thuyết Anh đào xa tít tắp: Cuốn tiểu thuyết tiêu biểu của Trương Duyệt Nhiên được dịch ở Việt Nam là Anh đào xa tít tắp. Cuốn tiểu thuyết như là một sự tường thuật về con đường đời của thế hệ nhà văn trẻ, một đại diện cho thế hệ trẻ Trung Quốc. Những vấn đề mà cuốn tiểu thuyết đề cập đến là cuộc sống hiện đại của giới trẻ Trung Quốc ngày nay. "Với những lời kể nhẹ nhàng, trơi chảy, từng trang sách đưa chúng ta bước vào một thế giới khác. Từ nhà trẻ đến trường học, bạn bè tấm bé rồi đến bạn thân, tình bạn rồi đến tình yêu trong con mắt chúng ta, cuộc sống của thế hệ trẻ hầu như chỉ cĩ bấy nhiêu. Quan hệ cộng đồng giản đơn, cốt truyện khơng mấy phức tạp. Nhưng dưới ngịi bút của Trương Duyệt Nhiên, những thứ giản đơn ấy mở ra trước mắt chúng ta thành một thế giới mới mẻ ly kỳ, với hành trình của trái tim tưởng bằng lặng nhưng thật ra cũng đầy cheo leo, trắc trở."5 Trong tiểu thuyết của mình, Trương Duyệt Nhiên miêu tả cuộc sống và mối quan hệ trong tình yêu, suy nghĩ và tư duy về cuộc sống của hai nhân vật là Đỗ Uyển Uyển và Đoạn Tiểu Mộc. Hai cơ gái cĩ mối gắn kết với nhau vơ cùng mật thiết. Tác giả miêu tả quá trình hai cơ lớn lên từ nhỏ, từ thù chuyển thành bạn và những tâm tư của hai cơ về những vấn đề của cuộc sống như tình bạn, tình yêu, sinh tồn và diệt vong. Qua sự yêu ghét của hai cơ với các nhân vật Ký Ngơn, Tiểu Kiệt Tử, Đường Hiểu Thơng qua những tình tiết trong truyện, tác giả đặc biệt muốn nhấn mạnh vào tình yêu giữa người với người, sự hài hịa giữa con người với vạn vật tự nhiên. Đĩ là một triết lý cuộc sống khơng đơn giản mà một người trẻ Trung Quốc nghiệm ra và chuyển tải vào câu chuyện này. Câu chuyện cịn muốn chuyển tải một triết lý là nhờ cĩ tơn giáo, con người ta trải 3 Mạc Ngơn viết về nhà văn 8x Trương Duyệt Nhiên, Nhuệ Anh dịch, nguồn: 4 Mạc Ngơn viết về nhà văn 8x Trương Duyệt Nhiên, đã dẫn. 5 Mạc Ngơn, Lời tựa cuốn Anh đào xa tít tắp, Trương Duyệt Nhiên, Phương Linh dịch – Nxb.Phụ nữ 2005.
23. qua kiếp nạn đến bờ bình an, từ ác quay về với cái thiện. Tuy tơn giáo khơng thể ngăn bi kịch tái sinh, nhưng cĩ thể cứu rỗi những sinh linh khốn khổ tiếp tục sống trong bình lặng, khơng đến nỗi cuồng dại trong nỗi đau, hoặc đau đớn quá hĩa ác độc với người khác và họ sẽ tìm thấy hạnh phúc ngay trong nỗi thống khổ của mình. Cách nghĩ này cĩ lẽ cĩ nguồn gốc của nĩ, đồng thời cũng mang đậm dấu ấn riêng của Trương Duyệt Nhiên. Đây là đáp án về cuộc sống mà tác giả đã thay các nhân vật trẻ trong truyện nghiệm ra sau quá trình trăn trở tìm tịi về những vấn đề sinh tồn căn bản của con người. Tơn giáo ở đây khơng cịn bao nhiêu hơi hướng của thần học, mà nĩ đã hịa đồng vào cuộc sống và trở thành một tư tưởng sống của con người, một phương pháp để con người mà cụ thể ở đây là những người trẻ cĩ được một cuộc sống hài hịa và hạnh phúc. Và cách nghĩ này trở thành hoa tiêu dẫn đường cho những người đi tìm hạnh phúc trong thế giới vốn chỉ là hư vơ và bụi trần. Trương Duyệt Nhiên giàu tố chất tưởng tượng và ưu tư, cuốn tiểu thuyết vừa mang yếu tố lãng mạn lại vừa thần bí, vừa uyển chuyển trong lời kể, trong tình tiết vừa u nhã trong khơng gian truyện. Trương Duyệt Nhiên đã nhanh nhạy nắm bắt từng dấu hiệu mang tính thơng tin thời đại, và lắp ghép thành cơng vào tiểu thuyết của mình. Tiểu thuyết Thủy tiên đã cưỡi chép vàng đi: Cuốn tiểu thuyết nổi bậc thứ hai của của Trương Duyệt Nhiên đã được giới thiệu ở Việt Nam là Thủy tiên đã cưỡi chép vàng đi (Nguyên tác là Thủy tiên dĩ thừa lý ngư khứ). Khơng phải là một truyện thần thoại nhưng một lần nữa, Trương Duyệt Nhiên lại mang vào tiểu thuyết của mình yếu tố tâm linh. Đĩ là hình ảnh của hoa Thủy tiên. Trong quan niệm của dân gian Trung Quốc thì lồi hoa này ứng với tháng 11 tức Lạc Thần (vị thần của sự thần vui vẻ, hoan lạc) và cá chép là biểu hiện của sự may mắn. Cuốn tiểu thuyết kể về một quảng đời của nhân vật nữ tên Quỳnh. Cả câu chuyện là một khối tâm lý u uất luơn luơn hiện diện trong Quỳnh, những khoảng thời gian hạnh phúc, vui vẻ dường như quá ít ỏi và luơn trêu đùa cơ. Tâm trạng cơ bị biến đổi theo mỗi khoảng thời gian và nĩ chỉ càng tồi tệ hơn cho dù sau mỗi lần cĩ một chấn động trong cơ thì lại cĩ người xuất hiện giúp cơ hồi phục. Tác giả đã sắp xếp rất khéo léo những nhân vật này. Đĩ là người cha dượng Lục Dật Hán "mối tình" đầu tiên của cơ bé Quỳnh, là Trác cậu em ốm yếu kêu cơ bằng cái tên thân thương "Chị nhỏ", là Ưu Di cơ bạn gái ở cùng ký túc xá những năm Quỳnh học cấp 3, là Trầm Hịa người đã luơn yêu thương chăm sĩc cho cơ, và đĩ cịn là người mà cả cơ và người đĩ đều căm ghét lẫn đau khổ vì nhau: Mạn, mẹ ruột của Quỳnh. Nhân vật Quỳnh là một cơ gái cĩ tuổi thơ đầy bất hạnh khi sống trong một gia đình mà người cha là một kẻ gia trưởng và bê tha với những cuộc trác táng rượu chè với "chiến hữu" của ơng ta. Ơng ta khơng chỉ đối xử tàn tệ với vợ con mà cịn đối xử tàn tệ với chính mẹ ruột của mình, đến nỗi biến bà mẹ thành nơ lệ cho con trai và chết trong nỗi cơ đơn, uất hận. Mẹ Quỳnh lại càng là người mẹ khơng ra gì, sau khi bố cơ chết thì hai mẹ con đến ở nhà Lục Dật Hán, bà mẹ đối xử tàn tệ với con gái và chỉ mong cơ biến mất khỏi cuộc đời. Người duy nhất yêu thương cơ trong suốt quãng đời tuổi thơ của cơ là cha dượng Lục Dật Hán. Tất cả điều đĩ làm nên bi kịch tuổi thanh xuân của nhân vật Quỳnh. Câu chuyện là sự miêu tả chân thực và sâu sắc cuộc đời của nhân vật Quỳnh, nhiều lúc ngịi bút của tác giả trở nên tàn nhẫn bởi sự chân thực trong từng tình tiết truyện. Nĩ như là cuộc sống thường nhật ta vẫn gặp, khơng bao giờ cĩ thể biết trước
24. được điều gì sẽ xảy ra. Tình huống truyện logic bất ngờ và cũng mang yếu tố hiện đại. Nhân vật Quỳnh trong truyện đã luơn ý thức rằng phải kiên cường, phải mạnh mẽ nhưng cơ vẫn luơn bị lún sâu vào những nỗi đau gây ra từ những biến cố từ trong ký ức của mình, lần lượt những người thân yêu rời xa cơ mãi mãi: Lục Dật Hán chết trong một vụ tai nạn, Trác vốn ốm yếu chết vì bệnh, Chi tiết cuối cùng của truyện là một lời nhắn gửi sâu sắc khi Quỳnh gặp lại mẹ cơ ngay trong bệnh viện, lúc cơ đang cĩ ý định phá đứa bé đang mang trong bụng. Những lời tâm sự của một người mẹ mệt mỏi khơng quen ban phát tình thương cho người khác đã giúp cho cơ tỉnh ngộ hơn trong quyết định của mình. Càng trải qua nhiều những vấp ngã con người ta lại càng vững vàng hơn. Khơng cịn đau khổ cùng cực như trước, cũng khơng phải bàng quan để cố lãng quên, mà hãy chấp nhận nĩ như một phần cuộc sống. Dù cuốn tiểu thuyết đầy ắp sự bức bối về nội tâm, những suy tư dằn vặt và những xung đột mãnh liệt về tinh thần trong cuộc đời đầy đau khổ của nhân vật Quỳnh, nhưng xuyên suốt câu chuyện vẫn thắp lên được một ngọn lửa âm thầm mà dai dẳng. Vì trong lửa, hoa Thủy Tiên lung linh tỏa sáng. Và tro của Thủy Tiên sẽ trơi theo cá chép vàng. Cũng giống như sự kiêu hãnh và đơn độc sẽ khơng cịn khi niềm hy vọng đã cháy lên Chúng ta cũng thấy những nhân vật khác cĩ số phận tương tự trong truyện của Trương Duyệt Nhiên, dù mỗi nhân vật cĩ một cái kết khác nhau nhưng cũng đều trải qua những biến cố và bi kịch tương tự. Đĩ cĩ lẽ là nỗi ám ảnh mạnh mẽ nhất trong truyện của nhà văn 8X này. Ngồi hai cuốn tiểu thuyết trên, cịn một số tập truyện ngắn của nữ tác giả trẻ này được xuất bản ở Việt Nam và nhận được sự yêu thích của đơng đảo bạn đọc Việt Nam. Mười yêu của Trương Duyệt Nhiên là tập truyện ngắn tập hợp mười câu chuyện về tình yêu. Những câu chuyện cĩ cùng nhịp đập buồn vui lẫn lộn, hư hư thực thực, cĩ những suy nghĩ như muốn bứt phá, chống đối lại truyền thống và quan điểm tình yêu cũ trong xã hội Trung Quốc. Trong tập truyện ngắn về tình yêu này, Tác giả đã sử dụng khá nhuần nhuyễn ngơn ngữ văn học để chuyển tải những ý tưởng, hành động mà theo cơ đĩ là những khát khao tìm kiếm và mơ ước, suy ngẫm và cảm nhận về tình yêu và cuộc sống của lứa tuổi mới lớn trong quá trình trưởng thành trên đất nước Trung Quốc hiện nay. Mèo đen khơng ngủ là một tập truyện khác của Trương Duyệt Nhiên. Tồn bộ những câu chuyện của Trương Duyệt Nhiên xoay quanh chủ đề về tình ruột thịt, tình bạn và tình yêu. Bao trùm lên tất cả là nỗi ám ảnh về sự cơ đơn ở những nhân vật chính trong các câu chuyện. Dường như những nhân vật trong các câu chuyện của nhà văn đang bị nhốt ở một ốc đảo khơng người. Chính vì thế, khi về với cộng đồng, họ khĩ cĩ thể hịa nhập. Họ luơn thường trực nỗi khát khao đi tìm hạnh phúc đích thực nhưng cuối cùng những nhân vật ấy lại khơng thể đạt được điều mà mình mong muốn. Cuốn truyện thể hiện một phần sự bế tắc trong đời sống của những người trẻ Trung Quốc, hay nĩi khác hơn là những người trẻ vốn cĩ hồn cảnh bất hạnh và họ cố vươn lên thốt ra khỏi sự bất hạnh ấy. Tiêu biểu trong tập truyện là những câu chuyện như Mèo đen khơng ngủ, Thư về nhà mùa đơng, Lụi tàn, Hoa hướng dương lạc lối năm 1890 đã vẽ ra chân dung một thế hệ trẻ Trung Quốc với nhiều phương diện phức tạp đan xen. 2.1.1.3 Nhà văn 8X Xuân Thụ và tác phẩm Búp bê Bắc Kinh:
25. Xuân thụ là tác giả trẻ thuộc dịng văn học 8X Trung Quốc mà sáng tác ảnh hưởng mạnh mẽ nhất của trào lưu "linglei". Sinh năm 1983 tại Bắc Kinh, Xuân Thụ vì đam mê văn chương và muốn thể hiện mình nên năm 2000 đã bỏ học phổ thơng giữa chừng để viết văn. Tác phẩm đầu tay "Búp bê Bắc Kinh" đã đưa Xuân Thụ lên trang bìa ấn bản châu Á của tạp chí Mỹ Time, khiến cơ trở thành một trong những gương mặt hàng đầu của thế hệ nhà văn 8X Trung Quốc được nhiều người biết đến. Ở Việt Nam, tác phẩm của Xuân Thụ là Búp bê Bắc Kinh cũng được dịch (Trác Phong dịch) và giới thiệu từ năm 2005 bởi nhà xuất bản Văn học. Tác phẩm Búp bê Bắc Kinh: Búp bê Bắc Kinh khơng hẳn là một cuốn tiểu thuyết mà là nửa tự truyện nửa tiểu thuyết. Cuốn sách gần như thuật lại cuộc sống, suy nghĩ và hành động của chính tác giả. Cuốn Tiểu thuyết khi mới ra đời đã gây xơn xao dư luận Trung Quốc vì đã mơ tả một cách bộc trực sự thức tỉnh về mặt tình dục của một cơ gái trẻ. Trong tiểu thuyết của mình nữ tác giả trẻ này bộc lộ tồn bộ suy nghĩ thầm kín nhất của mình trước mọi vấn đề trong xã hội mà cơ gặp phải. Từ một gia đình mà trong đĩ đứa trẻ khơng được quan tâm vì bố mẹ bận rộn hoặc đối xử quá thiên vị giữa những đứa con khiến chúng chán ghét chính ngơi nhà của mình, cho đến trường học, nơi chơn vùi những giấc mơ và sự sáng tạo cũng như cá tính của học sinh bằng những luật lệ rập khuơn, khiến họ cảm thấy mình "bị tiêu tán hết tất cả nhiệt tình và sức lực" 6 cũng như làm họ ghê tởm đến mức "tưởng như sắp nơn ọe"7. Rồi đến những đường phố Bắc Kinh, nơi một thế hệ trẻ quậy phá sẵn sàng vứt bỏ các lề thĩi xã hội để sống một cuộc sống thể hiện hết mình, với mọi đam mê, với trào lưu âm nhạc rock-and-roll. Sự say mê nhục cảm thẳng thắn của Xuân Thụ, thái độ điềm nhiên với tình dục, và phong cách vừa trữ tình vừa thơ ráp thật sự là một sự đột phá trong văn học Trung Quốc hiện đại. Nhà văn 8X Xuân Thụ từng phát biểu: "Búp bê Bắc Kinh là tiểu thuyết đầu tiên của tơi, được viết cách đây ba năm khi tơi mười bảy tuổi. Ngay lúc đang viết, tơi đã biết cuốn tiểu thuyết ghi lại tuổi trẻ của tơi và thế hệ tơi này sẽ chỉ bộc lộ ý nghĩa và giá trị thật sự của nĩ cùng với sự trơi qua của thời gian. Tơi thật sự muốn mọi người đọc cuốn tiểu thuyết để họ cĩ thể hiểu được tuổi trẻ của tơi, với tiếng cười, với nước mắt của nĩ."8 2.1.1.4 Nhà văn mạng Tào Đình – Bảo Thê: Ngồi những nhà văn 8X khá nổi bậc ở Trung Quốc được giới thiệu ở trên thì nhà văn Tào Đình (bút danh khác là Bảo Thê), cũng là một tác giả 8X khá quen thuộc với độc giả Việt Nam với hàng loạt truyện và tiểu thuyết của tác giả này được dịch và giới thiệu trong thời gian gần đây. Trong phụ lục về thư mục các tác phẩm, chúng tơi cĩ liệt kê một số tác phẩm được dịch của các tác giả 8X Trung Quốc từ tháng 1, năm 2009 trở về trước. Trong đĩ riêng tác giả Tào Đình được dịch 6 cuốn, cuốn sách được dịch mới nhất của Tào Đình là Hơn lễ tháng ba (Nguyễn Thành Phước dịch) do nhà xuất bản Văn học Hà Nội ấn hành. 6 Búp bê Bắc Kinh, Xuân Thụ, Trác Phong dịch, Nxb.Văn học, Hà Nội. 7 Búp bê Bắc Kinh, đã dẫn 4. 8 Búp bê Bắc Kinh, đã dẫn.
26. Tào Đình được cho là cịn khá trẻ so với văn phong của mình (sinh năm 1985), là một trong những đại biểu của dịng văn học mạng đang gây sự chú ý ở Trung Quốc. Cuốn tiểu thuyết đầu tiên của Tào Đình được dịch ở Việt Nam và ngay khi nĩ được giới thiệu đã gây nên sự chú ý mạnh mẽ từ phía độc giả Việt Nam. Cuốn sách được nhà văn trẻ Trang Hạ dịch từ nguyên bản tiếng Hoa. Câu chuyện kể về mối tình giữa cơ gái tên Hạ Âu với chàng trai Hà Niệm Bân. Hai người đĩng vai một gái điếm và một khách làng chơi. Nhưng rồi Hà Niệm Bân nhận ra cuộc đời Hạ Âu khơng phải như mình tưởng, tình yêu nảy nở giữa hai người. Lần đầu tiên trong đời Hạ Âu cĩ được một tình yêu thật sự. Nhưng đĩ cũng chính là bi kịch đối với Hạ Âu. Một cơ gái với tâm hồn trong sáng và hy sinh hết mình vì tình yêu với Hà Niệm Bân. Vì anh cơ sẵn sàng đem thể xác của mình để làm thỏa mãn bất cứ lúc nào cho "kẻ thù" đã hại đời con gái của cơ và cũng chính là kẻ trước kia mẹ cơ đã phục vụ với vai trị là "gái bao" của hắn. Hạ Âu hy sinh để người yêu được thăng tiến trong sự nghiệp, đến khi hiểu lầm nảy sinh trong lịng Hà Niệm Bân về cơ thì cơ lại chỉ biết im lặng rời xa anh. Lại một sự hy sinh của người con gái trẻ cho tình yêu mà cơ tơn thờ. Kết thúc truyện là cái chết của Hạ Âu bởi hình phạt tử hình cho tội giết người. Bao nhiêu hận thù chất chứa trong lịng khiến cơ giết chết một kẻ mượn rượu ép cơ phải phục vụ hắn. Cái chết đầy bi kịch của Hạ Âu đã giải đi những oan ức mà cơ phải chịu đựng vì Hà Niệm Bân, đĩ cũng là một sự giải thốt duy nhất cho cuộc đời khốn khổ của Hạ Âu. Hà Niệm Bân đã nhận ra sự hy sinh ấy và trong lịng anh, Hạ Âu mãi mãi chiếm một vị trí khơng ai cĩ thể thay thế được. Câu chuyện tuy khơng cĩ những tình tiết hấp dẫn nhưng nội dung của nĩ khiến người đọc xúc động và cảm thương cho số phận của người con gái trong trắng Hạ Âu. Với cách kể chân thực và sử dụng ngơn ngữ cĩ phần dung tục theo kiểu đường phố, tự do khơng gị bĩ là điều đã giúp cuốn tiểu thuyết cuốn hút độc giả trẻ. Phản ánh bi kịch của cuộc đời một con người qua mắt nhìn của một người trẻ, tác giả một phần cảm thơng, một phần muốn lên án những mặt xấu xa trong xã hội. Câu chuyện cho thấy một khía cạnh nhìn cuộc sống mới của giới trẻ Trung Quốc. Những cuốn tiểu thuyết khác của Tào Đình đều viết về chủ đề tình yêu nam nữ trong xã hội Trung Quốc. Dù tập trung thể hiện những khía cạnh khác nhau trong cuộc sống và tình yêu nhưng thơng qua đĩ, cũng thể hiện một phần những hiện thực xã hội mà tác giả muốn nĩi. Với cái nhìn của một tác giả trẻ những đầy trải nghiệm, Tào Đình đã vẽ nên những bức tranh tình yêu muơn màu muơn sắc với những nhân vật đa tính cách. Hồng hạnh thổn thức là một câu chuyện tình yêu đầy phức tạp, hai nhân vật trong truyện là chàng trai Đinh Tuấn Kiệt và cơ thiên kim tiểu thư Lâm Tiểu Nê. Họ yêu nhau, rồi xa nhau, họ cĩ những vướng mắc trong cuộc sống, họ cĩ khoảnh khắc hạnh phúc, họ đến với nhau, cùng sinh ra những đứa con mà họ hết mực yêu thương, để rồi họ chia tay nhau vì những lý do thật sự khơng ai ngờ tới. Khơng ào ạt dồn dập, khơng đi theo một logic nào, tình cảm của họ cứ trơi một cách ngẫu hứng để rồi họ lại cảm thấy yêu nhau từ lúc nào khơng biết. Câu chuyện tưởng chừng khơng thành chuyện nhưng thực sự nĩ đã diễn tả được những điều rất bình thường trong cuộc sống khơng mấy ai để ý nhưng đĩ lại chính là nguyên nhân của mọi khổ đau, hạnh phúc. Yêu anh hơn cả tử thần là cuốn tiểu thuyết hư cấu với câu chuyện tình yêu thần tiên. Tuy là hư cấu nhưng phần lớn câu chuyện diễn tả những cảnh đời thực, đĩ là tình
27. yêu thực giữa cuộc đời của hai nhân vật là Mễ Bối và Mạc Ngơn Hy. Ở đây ta lại bắt gặp một sự hy sinh cho tình yêu của nhân vật nữ trong truyện của Tào Đình. Dường như nữ tác giả trẻ này thiên về miêu tả tâm lý, sự chịu đựng, hy sinh trong tình yêu của những nhân vật nữ. Cịn trong Anh trai em gái lại là một cái nhìn thẳng thắng vào một khía cạnh nhạy cảm, đĩ là bi kịch tâm hồn của cơ gái câm Mai Mai với tình yêu dành cho chính người anh trai của mình. Một cách xây dựng truyện khá lạ đã đánh vào tâm lý độc giả, nhất là những độc giả trẻ muốn tìm hiểu mọi khía cạnh tâm lý của con người. Trong truyện cơ gái câm Mai Mai bị cầm tù trong cái thế giới “hư ảo, lặng lẽ, khơng người”, trống rỗng và cơ độc của cơ, duy nhất chỉ cĩ người anh trai ngự trị. Yêu anh và muốn độc chiếm người anh, Mai Mai đã tự tước đi niềm vui hồn hậu của tuổi thơ, đẩy mình vào vịng xốy của những mâu thuẩn giằng xé giữa hờn ghen ích kỷ và tình yêu thương. “Chị em sinh đơi, chị em như hoa, tương thân tương ái khơng rời xa”. Vậy mà Mai Mai đã ghen với từng tiếng gọi “anh” nũng nịu, ngộ nghĩnh của An An, Người em gái sinh đơi láu lỉnh, thơng minh, hoạt bát, dễ thương. Từ đĩ đã đẩy tất cả vào một bi kịch, khơng khốc liệt bên ngồi nhưng là sự dằn xé nội tâm và những dư chấn trong tâm hồn của các nhân vật trong truyện. Khơng chỉ bàn về vấn đề tình yêu và bi kịch tình yêu trong giới trẻ, Tào Đình cịn mạnh dạng đi vào những khía cạnh nhạy cảm đen tối của xã hội và những gĩc khuất của tâm hồn con người. Đĩ là sự cám dỗ của vật chất đồng tiền khiến con người từ "thiên thần" cũng cĩ thể biến thành "thiên thần sa ngã". Nhân vật nữ chính trong tiểu thuyết là Nhậm Đạm Ngọc, một cơ gái với vẻ đẹp của một thiên thần, cĩ học vấn, tri thức và thơng minh nhưng cuối cùng cũng bị sa ngã trước cám dỗ vật chất. Câu chuyện được kể lại một phần qua con mắt nhìn của nhân vật khác trong truyện, đĩ là Hà Duy, một chàng luật sư trẻ được tỉ phú Tào Lợi Hồng thuê riêng cho mình với vai trị làm giám tuyển cho cuộc “tuyển vợ”. Xung quanh chuyện kén vợ của tỉ phú Tào Lợi Hồng là "một “tấn trị đời” với đủ âm mưu, thủ đoạn, tình tiết éo le, trớ trêu, tiền, tình, hỉ, nộ, ái, ố, tham đầy bi hài. Tất cả những người trong cuộc ai cũng nghĩ mình là kẻ nhận được của Trời cho nhưng hĩa ra đĩ chỉ là Trị chơi ối oăm của ơng Trời, của số phận. "Hạnh phúc khơng ở tiền bạc", song phải cĩ bao nhiêu tiền người ta mới hiểu ra được điều này?" 9. Chỉ đến khi, tình yêu tuột khỏi tay, vụt bay đi mất, mọi người mới nhận ra giá trị của hạnh phúc là gì, và nĩ cĩ ý nghĩa đối với cuộc sống của mình như thế nào. 2.1.2 Đánh giá chung về giá trị văn học của các tác phẩm văn học 8X Trung Quốc: Văn học 8X Trung Quốc trước hết là văn học của giới trẻ, phục vụ đầu tiên cho nhu cầu của giới trẻ. Chính vì vậy mà mục đích văn chương của thế hệ 8X viết ra là để phục vụ cho nhu cầu giải trí tinh thần của những người trẻ. Tuy nhiên khơng phải vì vậy mà các tác phẩm của họ khơng cĩ giá trị văn học nhất định. 2.1.2.1 Giá trị nội dung: Về mặt giá trị nội dung mà các tác phẩm thuộc dịng văn học này mang lại lớn nhất là đã phản ánh được hiện thực cuộc sống muơn màu muơn vẻ của đời sống giới trẻ 9 Lời dẫn truyện Thiên thần sa ngã , tác giả Tào Đình, Tạ Thu Thủy dịch, Nxb Văn học – 2007.
28. Trung Quốc chân thực đến từng chi tiết, từng ý nghĩ của họ. Bằng cách đi vào các mối quan hệ của người trẻ trong gia đình, trong xã hội và mối quan hệ với chính bản thân họ, các nhà văn 8X vẽ nên chân dung cĩ phần hơi kì quái bởi lẽ nĩ rất khác so với những thế hệ trước nhưng lại rất chân thực và phản ánh đúng thực tế xã hội như nĩ vốn cĩ. Tất cả nỗ lực sáng tác đĩ đã tạo nên một dịng văn học mới, một trào lưu mới cùng với những tư tưởng mới cho văn học Trung Quốc hiện đại. Điều ấy thể hiện bản lĩnh sáng tạo của những người viết văn trẻ Trung Quốc. Họ đã giúp cho độc giả nước nhà và cả độc giả thế giới cĩ cái nhìn mới mẻ hơn về thế hệ trẻ Trung Quốc ngày nay. Vẽ nên chân dung những người trẻ tuy cịn nhiều khuyết điểm nhưng dám nghĩ dám làm và chấp nhận tất cả nếu thất bại. Đĩ là một nét văn hĩa mới của Trung Quốc mà chúng ta nhìn thấy được thơng qua chính sự phản ảnh của văn học thế hệ 8X. Độc giả từ đĩ hiểu thêm về văn hĩa Trung Quốc đương đại. 2.1.2.2 Giá trị nghệ thuật: Về mặt nghệ thuật, dịng văn học 8X cũng đĩng gĩp những nét khá mới cho văn đàn Trung Quốc. Khi đời sống thay đổi, kéo theo nhu cầu thưởng thức tác phẩm văn học cũng thay đổi. Nhịp sống nhanh nhạy hơn khiến ít người ngồi thưởng thức bằng cách nhấm nháp các tác phẩm văn học cổ điển. Họ thích những gì mới mẻ và phụ hợp với nhịp sống đương đại. Văn học 8X đáp ứng được điều đĩ khi nĩ được viết bởi những chính những cây bút hiểu rõ hơn ai hết nhu cầu ấy. Với văn phong mới lạ trong các tác phẩm, đặc biệt là đọc dễ hiểu, dễ cảm và nhịp độ nhanh của tình tiết truyện, của lời văn giúp độc giả thỏa mãn nhu cầu thưởng thức của mình. Các nhà văn 8x cũng chú ý trong việc làm mới lạ tác phẩm của mình khi cĩ những sáng tạo mới về nghệ thuật kết cấu truyện, hình tượng nhân vật, cách kể chuyện và hình thức xây dựng câu chuyện so với văn học truyền thống Tuy vậy văn học 8X Trung Quốc vẫn cịn chưa chú ý nhiều đến yếu tố nghệ thuật văn chương trong tác phẩm của mình. Điều này là do họ sáng tác trước hết phục vụ nhu cầu giải trí là chính, một mặt thỏa mãn đam mê viết và bộc lộ bản thân của mình. Nghệ thuật viết truyện của họ cũng khơng gị bĩ và đi vào kiểu cách như văn chương truyền thống. Đơi lúc vơ tình họ phá vỡ yếu tố nghệ thuật của văn học và biến tác phẩm của mình thành sản phẩm giải trí thuần túy. Nhưng bỏ qua những điều đĩ, văn học 8X vẫn được đơng đảo độc giả Trung Quốc quan tâm và ủng hộ. Chính điều đĩ gĩp phần cải thiện giá trị nội dung và nghệ thuật trong truyện của các nhà văn 8X hơn khi họ được sự kích thích sáng tạo. 2.2 Tìm hiểu những đặc điểm chính trong sáng tác của các tác giả 8X Trung Quốc 2.2.1 Cảm hứng chính là tư tưởng “lánh loại” (linglei -另类), khác người: 2.2.1.1 Tìm hiểu khái niệm mới “Lánh loại” (Linglei -另类): "Linglei -另类" , cĩ thể nĩi là một khái niệm mới ở Việt Nam nhưng nĩ đã sớm gây được sự chú ý đặc biệt. "Linglei" là một trào lưu hay nĩi cách khác là một quan niệm sống đã xuất hiện và lan rộng một cách đáng kinh ngạc ở Trung Quốc trong những năm gần đây. Trào lưu này được hình thành từ quan niệm sống của giới trẻ Trung Quốc và sự
29. thể hiện tư duy đĩ qua những đặc điểm bề ngồi dễ nhận biết. Một bộ phận lớn giới trẻ Trung Quốc đang cố chứng tỏ mình thật khác người, thật nổi bật, và họ muốn thể hiện bản lĩnh của mình trước xã hội. Tư tưởng ấy trong thế hệ trẻ Trung Quốc manh nha hình thành từ những năm cuối thập kỷ 90 của thế kỷ 20, sang đầu thế kỷ 21 thì trở thành một phong trào lớn và cĩ sức ảnh hưởng trong xã hội. Từ năm 2004, ở Trung Quốc đã dành hẳn một mục trong từ điển về thế hệ này mà gọi họ là: "Thế hệ linglei". Theo đà phát triển đĩ, càng ngày cách sống theo kiểu "linglei" này càng trở nên phổ biến ở mọi ngõ ngách khơng chỉ ở Trung Quốc mà cịn ảnh hưởng đến khắp nơi trên khắp thế giới, những nơi cĩ người trẻ Hoa kiều sinh sống, những người hâm mộ và sống theo trào lưu này ở các nước Năm 2006 được coi là năm bùng nổ của thế hệ này ở Trung Quốc. "Linglei - 另类 " phiên âm Hán Việt là “lánh loại” cĩ nghĩa là khác lồi, khác người. Những người trẻ hưởng ứng trào lưu này đều là những người thuộc thế hệ mới sinh (7X-8X-9X) ở Trung Quốc. Đầu tiên khái niệm này xuất hiện với ý nghĩa tiêu cực và được hiểu theo nghĩa ám chỉ sự du cơn, lưu manh. Sở dĩ như vậy là vì ban đầu người ta đánh đồng "thế hệ linglei" ở Trung Quốc cũng giống như những người sống theo trào lưu Beatnik hay Hippie ở Mỹ hoặc Shinjinrui ở Nhật trước đây. Đĩ là những người trẻ coi thường xã hội và phản ứng bằng cách sống lập dị. Điều này xuất phát từ cách biểu hiện thái quá trào lưu sống này trong một bộ phận giới trẻ. Nhưng hiện nay quan niệm này đã thay đổi, xã hội Trung Quốc dần chấp nhận và hiểu khác về khái niệm nhạy cảm này. Theo định nghĩa mới nhất trong từ điển Trung Quốc, khái niệm này đã mất đi ý nghĩa tiêu cực ban đầu và mang ý nghĩa mới để chỉ sự mạnh mẽ, năng động, bản lĩnh của giới trẻ hiện đại ngày nay ở Trung Quốc. Những người theo trào lưu "linglei" khơng phải chỉ là những kẻ bỏ học giữa chừng để để thể hiện cá tính nữa. Họ cũng khơng phải là những lớp người lệ thuộc vào con đường bước chân vào đại học để xây dựng tương lai sự nghiệp, kiếm việc làm ổn định hay lập gia đình như quan niệm truyền thống. Bằng bản lĩnh của lớp trẻ, họ tự mình lập cơng ty, trở thành người viết sách, thiết kế thời trang, và tự do yêu đương khơng chịu sự ràng buộc nào như những thế hệ trước đĩ. Cĩ thể coi tư tưởng này là một sự phản ánh ảnh hưởng của xã hội Trung Quốc đương đại. Một xã hội kết hợp giữa truyền thống và sự hiện đại do chính sách cải cách mở cửa thơng thống trong thời kỳ mới. Trào lưu này được biểu hiện trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: âm nhạc linglei, điện ảnh linglei, hội họa linglei, mĩ ấu (meiyou) linglei, ẩm thực linglei, kiến trúc linglei Nĩ luơn biến động và xâm nhập vào mọi lĩnh vực đời sống giới trẻ Trung Quốc. 2.2.1.2 Văn học "linglei": Trào lưu "linglei" vừa là hiện tượng xã hội vừa là hiện tượng văn học đáng chú ý ở Trung Quốc. Nĩ đặc biệt ảnh hưởng mạnh mẽ trong văn học, đặc biệt là văn chương của thế hệ trẻ Trung Quốc. Cũng giống như sự ảnh hưởng trong các lĩnh vực khác, văn học "linglei" cũng cĩ nhiều sự chuyển biến, rất khĩ cĩ thể đưa ra một định nghĩa chính xác về văn học "linglei". Văn học "linglei" cũng thể hiện ở tất cả các thể loại từ truyện ngắn, tiểu thuyết đến thơ. Nĩ đặc biệt ảnh hưởng mạnh mẽ trong tiểu thuyết 8X của Trung Quốc. Cĩ thể kể ra các thể loại tác phẩm mà dịng văn học 8X hiện nay chịu ảnh hưởng mạnh
30. mẽ nhất của "linglei" như truyện ngắn "linglei", tiểu thuyết tình yêu "linglei", tiểu thuyết võ hiệp "linglei" Trào lưu văn học "linglei" được biết đến đầu tiên qua những tác phẩm của nữ tác giả Vệ Tuệ. Một cây bút nữ thế hệ 7X cĩ thể nĩi là một hiện tượng trên văn đàn văn học Trung Quốc đương đại với ngịi bút khá phĩng khống trong vấn đề phơi bày cảm xúc và lạc thú nhục dục. Được xem là một trong những người khởi đầu cho trào lưu văn học "linglei" ở Trung Quốc. Tiêu biểu cho sáng tác của Vuệ Tuệ với sự ảnh hưởng rõ nét của tư tưởng này là các tác phẩm Bảo bối Thượng Hải, Điên cuồng như Vuệ Tuệ. Nhà phê bình văn học Vương Trí Nhàn trong lời nhận xét về cuốn sách của Vuệ Tuệ xuất bản ở Việt Nam cĩ viết: “ Dù cĩ nhiều trang tả cảnh làm tình, song khơng thể nĩi nội dung ở đây mang tính khiêu dâm điều khiến họ quan tâm là sống theo ý mình họ khơng bao giờ rơi vào hưởng lạc thuần túy mà vẫn làm việc như điên. Tâm trí họ khơng ngớt bị giày vị bởi những vấn đề mang tính nhân bản”.10 Hưởng ứng trào lưu sáng tác này cịn cĩ một loạt các tác giả trẻ hiện nay như: Miên Miên, Cửu Đan, Hồng Ảnh, An Ni Bảo Bối Tiếp nối thế hệ đi trước, các nhà văn 8X Trung Quốc cũng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi trào lưu này. Tiêu biểu là sự thể hiện của tư tưởng này trong các tiểu thuyết võ hiệp của Hàn Hàn, Quách Kính Minh, Nổi trội nhất là Xuân Thụ với tác phẩm Búp bê Bắc Kinh. Một tác phẩm được so sánh với Bảo bối Thượng Hải của Vuệ Tuệ về tính chân thực trong miêu tả cuộc sống của giới trẻ Trung Quốc, một hiện thực xã hội đã cĩ quá nhiều biến đổi so với xã hội Trung Quốc truyền thống . Cĩ thể dễ dàng nhận thấy trong trào lưu văn học này, đề tài nổi bật trong các tác phẩm của các nhà văn trẻ là cuộc sống hơm nay với những cảm quan và nhận thức cĩ nhiều thay đổi thậm chí là trái ngược so với những thế hệ trước. Giọng văn tự sự gần gũi, chủ yếu mang tính chất hiện thực từ chính đời sống trải nghiệm của bản thân. Mỗi tác phẩm gần như là những tự truyện của chính tác giả. Các nhà văn trẻ này đã nêu lên được tâm trạng bức bối của lớp thanh niên trưởng thành trong thời đại mới nhưng vẫn phải chịu ràng buộc bởi những lề thĩi của xã hội cũ. Vì vậy, khi dịng văn học "linglei" ra đời thì lớp thanh niên này nhanh chĩng hưởng ứng và cổ xúy. Khơng dừng lại ở đĩ, các tác phẩm của trào lưu văn học Linglei cịn vượt ra ngồi biên giới Trung Quốc và gây sốt văn đàn nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là ở phương Tây. Những tác phẩm này được dịch sang nhiều thứ tiếng và được độc giả Mỹ, Pháp, Ý đĩn nhận như một sự giới thiệu về văn hĩa mới của Trung Quốc. Thơng qua nhân vật của mình, các tác giả trẻ muốn diễn đạt chính tư tưởng của mình, họ muốn chứng tỏ bản lĩnh, sự mạnh mẽ, năng động của bản thân bằng lối sống khác người, hay đúng hơn là họ chọn lối sống khác so với những lớp người của thế hệ trước đĩ. 2.2.1.3 Biểu hiện của tư tưởng này trong tác phẩm của các nhà văn 8X: 1) Truyện của các nhà văn 8X Trung Quốc đầy những sự phản ứng một cách bốc đồng với lề thĩi khuơn phép cũ trong xã hội Trung Quốc hiện đại. Sống trong một xã hội 10 Điên cuồng như Vuệ Tuệ, Vuệ Tuệ (Sơn Lê dịch), Nxb Văn học – 2003.
31. đầy những biến động phức tạp như xã hội Trung Quốc đương đại, hơn ai hết giới trẻ chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ của cơ chế xã hội ấy. Trong họ chứa đựng đầy những mâu thuẫn và để giải quyết những mâu thuẫn ấy, họ chọn cách phá bỏ và sống bất cần theo ý muốn của chính mình. Nữ tác giả Vệ Tuệ khi viết Bảo bối Thượng Hải vào năm 1999, đã khơi mở một thể loại sáng tác mới: hình thức tiểu thuyết nửa tự truyện với đặc điểm là luơn chứa đầy nhục dục, sự phản ứng mạnh mẽ và bốc đồng Tiếp theo đĩ là những sự hưởng ứng từ các cây bút trẻ của thế hệ nhà văn mới hình thành ở Trung Quốc. Dường như họ muốn phơi bày ra cả cái hệ tư tưởng của lối sống cứng nhắc trong một đất nước Trung Quốc đang thay đổi nhanh chĩng. Từ đĩ họ nĩi lên tiếng nĩi của họ để cổ xúy sự thay đổi trong một đất nước Trung Quốc khơng chỉ về phương diện kinh tế mà cịn trong cả trong tư tưởng. Họ thấy bức bối nếu khơng làm như vậy. Trong tiểu thuyết nửa tự truyện Búp bê Bắc Kinh, với ảnh hưởng từ tác phẩm của Vệ Tuệ, nữ tác giả Xuân Thụ đã lại một lần nữa thể hiện rất rõ tư tưởng này. Búp bê Bắc Kinh là cuốn tiểu thuyết nửa tự truyện được in lần đầu tiên vào năm 2002 khi Xuân Thụ mới mười bảy tuổi. Cuốn tiểu thuyết kể về cuộc sống sơi sục và đầy bốc đồng của Xuân Thụ (nhân vật trùng tên với tác giả) - một cơ bé bỏ học trung học để tự do thực hiện những điều mình thích. Với Xuân Thụ, trường học là một sự câu thúc khĩ chịu ngăn trở cơ đến với những mối quan tâm cấp thiết hơn như các bạn trai, các câu lạc bộ punk-rock, các trung tâm mua bán và cửa hàng McDonald. Sau khi bỏ học để viết cho một tờ báo lá cải thời thượng, Xuân Thụ cảm thấy chán nản cuộc sống ấy và trở lại trường học. Nhưng cuối cùng cơ cũng khơng thể chịu đựng được sự độc đốn của các giáo viên khi ra lệnh cho cơ phải làm thế này, phải sống thế nọ theo ý họ, và cơ lại bỏ học lần nữa, lần này là vĩnh viễn. Mơi trường học tập gị bĩ trong nhà trường khiến Xuân Thụ cảm thấy bức bối: "Trung học Tây X: một ngơi trường đáng ghét chỉ cĩ duy nhất một luật lệ: vâng lời, đúng; giải thích, khơng cái trường tơi đã cố hết sức để rời bỏ, và sợ rằng cĩ lẽ tơi chẳng bao giờ ra được. Trong hơn hai năm rưỡi dầm mình ở đĩ, tơi cảm thấy như là tơi đa bị tiêu tán hết tât cả nhiệt tình và sức lực tơi cĩ. Kể cả đến cái ngày tơi biết rằng tơi sẽ khơng bao giờ phải trở lại đĩ nữa, nĩ vẫn tràn vào những giấc mơ của tơi và biến chúng thành những cơn ác mộng."11 Và thế là Xuân Thụ chọn cách thốt ly khỏi mơi trường ấy. Sở dĩ Xuân Thụ cĩ được sự quyết định dứt khốt và dễ dàng như vậy là do chính hồn cảnh gia đình cơ cho phép cơ thực hiện điều đĩ. Đĩ cĩ lẽ là một gia đình Trung Quốc được gọi là gia đình của thời đại mới khi cha mẹ cơ là những người hoặc khơng thèm quan tâm đến cảm nhận và cuộc sống của con cái hoặc quá dễ dãi nuơng chiều những đứa con hư của họ. Bố Xuân Thụ là một người làm trong ngành cơng an, hiếm khi để ý đến chuyện của cơ. Mẹ cơ thì đã từng đem cơ từ Bắc Kinh đi Khai Phong để chơi bời với ban nhạc Tinh Nỗn, một ban nhạc punk mà cơ tơn sùng, rồi ở lại một mình trong một nhà khách cho đến khi Xuân Thụ sẵn lịng trở lại Bắc Kinh vào bốn hơm sau. Thế giới của cơ luơn ồn ã trong âm nhạc, sự tơn sùng thần tượng và kiếm tìm tình yêu, tình dục một cách buơng thả. Trong truyện cơ liệt hàng loạt mối tình của cơ với các chàng trai, dường như tất cả đều hời hợt dù Xuân Thụ cĩ yêu hay khơng yêu những chàng trai ấy thật tình. Đĩ là 11 Búp bê Bắc Kinh - Xuân Thụ,Trác Phong dịch, Nxb.Văn học, Hà Nội.
32. những "B5, A26: hai anh tư vấn tâm lý ở trường Đại học Sư phạm Bắc Kinh tơi quen khi học lớp chín. Tơi quen họ trong những ngày Bắc Kinh nổi giĩ, hình như là một ngày mùa xuân". Rồi "một vài cậu chàng mà tơi từng thích" "Lý Kỳ và Triệu Bình: hai chàng trai tơi từng yêu và căm ghét. Họ xuất hiện ở nửa đầu cuốn truyện G và T: hai chàng trai tơi đã yêu. Những nhân vật chính của phần sau cuốn truyện Janne: một chàng trai người Phần Lan rất thích rock’n’roll. Cao, sạch bong lên, và đẹp trai. Một lần khi tơi khĩc, anh đã nĩi, “Mi đã để mất người em gái nhỏ”." 12 Những người bạn trai trong đời cơ gái trẻ thậm chí cịn được đặt những kí hiệu riêng để cơ gọi. Họ đi qua đời cơ với sự tự nguyện và hết mình trong tình yêu, rồi sự chán chường đến với những cuộc tình đĩ khiến cơ phải rời xa họ. Suy nghĩ bốc đồng, hành động bốc đồng và cả yêu bốc đồng. Dường như con người của Xuân Thụ sinh ra là để phản ứng như vậy với cuộc sống xung quanh. Ban đầu cơ khẳng định sự tự tin ở mình: "Từ khi cịn nhỏ, tơi đã tin mình khơng phải là đứa trẻ bình thường. Tơi tưởng ra mình là cơ gái xinh đẹp nhất, thơng minh nhất, và tài năng nhất trong thơn. Tơi biết một ngày rồi tơi sẽ rời làng ra đi, tơi muốn mọi thứ tốt hơn những người khác; tơi muốn cĩ những gì tơi thấy mình xứng đáng. Tình yêu khơng mê say khơng phải là tình yêu tơi mong muốn."13 Nhưng rồi khi đã trải qua tất cả những điều mà mình muốn Xuân Thụ rơi vào trạng thái bi quan với cuộc đời, với tình yêu và tuổi thanh xuân: "Tình yêu cĩ nghĩa lý gì nếu mọi chuyện thành ra như thế? Nếu tất cả cứ ảm đạm, tẻ nhạt thì tuổi thanh xuân cịn cĩ giá trị gì? Cĩ gì đặc biệt về mùa xuân và khác biệt về cuộc đời nếu mọi thứ khơng hơn những gì tơi đã trải qua? Đừng bảo với tơi cuộc đời là thế. Nếu vậy, nếu từ giờ tơi cứ sống ngày lại ngày như thế, làm thế nào con tim khát khao của tơi cịn đập nổi?" Xuân Thụ ý thức được rằng: "Tơi chưa phải một người đàn bà trưởng thành, sao tơi cĩ thể hiểu được trái tim của một người đàn bà trưởng thành, là điều tơi chưa cĩ?"14 Điều cuối cùng mà cơ gái trẻ Xuân Thụ nhận thấy và cũng là ý thức được sau một quãng đời thanh xuân sống sơi sục và bốc đồng của cơ là sự giật mình về tương lai, sự chán nản với chính cuộc sống mà trước đây cơ từng mơ ước: "Giờ tơi thấy ghê tởm cái tơi ngây thơ đĩ. Tơi khinh bỉ cái tơi chất phác đĩ. Tơi ghét những năm khờ dại đĩ. Thuần khiết là đồ chĩ chết! Tơi chưa làm được gì và chẳng biết làm bất cứ cái gì. Cịn tương lai của tơi? Ngày mai của tơi? Ai bận lịng? Tơi khơng muốn tiếp tục như thế này nữa."15 Hầu hết các tác giả 8X Trung Quốc đều ít nhiều chịu ảnh hưởng của sự phản ứng theo kiểu "linglei" ấy. Khơng chỉ thể hiện qua tác phẩm của mình mà chính bản thân những tác giả trẻ ấy cũng đã sống và hành động như vậy. Từ sự trải nghiệm ấy mà tác phẩm của họ phản ánh khá trung thực và sâu sát tư duy của giới trẻ Trung Quốc hiện nay. Chỉ cĩ điều họ ý thức được điều ấy và khơng đi theo kiểu phản ứng tiêu cực như nhân vật nữ Xuân Thụ trong Búp bê Bắc Kinh, đĩ cĩ thể nĩi là xu hướng tiến bộ trong tầng lớp trẻ Trung Quốc. Sự chuyển dần theo hướng tích cực của trào lưu "linglei". 12 Búp bê Bắc Kinh, đã dẫn. 13 Búp bê Bắc Kinh, đã dẫn. 14 Búp bê Bắc Kinh, đã dẫn. 15 Búp bê Bắc Kinh, đã dẫn.
33. 2) Tâm thức cơ đơn, trống rỗng, hư vơ trong cuộc sống. Đĩ là cảm hứng bao trùm nhiều tác phẩm của các tác giả 8X. Trong truyện của họ, sự cơ đơn, trống rỗng và hư vơ ấy thể hiện qua hình ảnh các nhân vật với những xung đột nội tâm và tinh thần từ sự ám ảnh của nỗi cơ đơn trong tâm tưởng ấy. Vương quốc ảo của Quách Kính Minh là là một thiên tiểu thuyết của tác giả trẻ này về sự cơ đơn. Trong truyện, dường như mỗi nhân vật đều được hình thành từ sự cơ đơn, dù họ cĩ mối quan hệ với những người xung quanh nhưng sâu thẳm trong tâm hồn họ bị nỗi cơ đơn ám ảnh và cầm tù. Từ Chàng hồng tử Ca Sách cơ đơn với vương quốc Ảo Tuyết ngay cả khi chàng ngồi trên ngơi vị tối cao. Nàng pháp sư Lê Lạc và nàng cơng chúa thủy cung Lam Thường chịu nỗi cơ đơn ngay cả lúc họ đang sở hữu tình yêu của chàng Ca Sách. Hai người con gái ấy chấp nhận hy sinh vì tình yêu bằng cách nhận nỗi cơ đơn về mình. Nàng pháp sư Lê Lạc nguyện cầm đèn đợi chàng Ca Sách trở về mỗi đêm, cịn người con gái thủy cung Lam Thường kia biết làm gì với sự trống vắng và đơn độc khi chàng Ca Sách ở bên nàng Lê Lạc. Nỗi cơ độc ấy càng nhân lên và day dứt mãi khi chàng Ca Sách kia lúc ở bên nàng Lê Lạc lại tưởng mình bên cạnh Lam Thường và bên Lam Thường lại ngỡ là nàng Lê Lạc. Thậm chí chính vương quốc Ảo Tuyết kia cũng bị vây bọc và cầm tù như vậy nữa. Nĩ được vây kín bởi "nỗi buồn" khơng thể phá vỡ. Nỗi buồn vây bọc vương quốc ảo ấy khác nào sự cơ độc vây lấy tâm hồn mỗi con người của vương quốc Ảo Tuyết. Đúng như lời nhận xét của Trương Duyệt Nhiên dành cho Vương quốc ảo: "Cơ độc là ngọn giĩ câm lặng trong Vương Quốc Ảo. Chúng ta thấy mọi người đều đi qua trận giĩ đĩ và đều bị nĩ làm cho tổn thương. Chúng ta nhìn thấy cơn giĩ xoay trịn giữa họ và khơng ngừng kéo dài khoảng cá16ch. Trong Vương Quốc Ảo, Ca Sách là đứa trẻ cơ độc. Chàng cứ đi rồi mất đi cùng với sự tìm tịi. Mỗi con người đã trải qua đều chỉ là một đoạn trường. Tất cả đều trơi qua rồi đều được thời gian tái tạo. Do vậy họ khơng thể tìm lại được con đường lúc đến. Dù cho cĩ theo đuổi tìm tịi, mỗi một cái cây gai gĩc đều xuyên qua thần kinh ký ức của họ." Tình yêu trong Vương quốc ảo cũng là một tình yêu cơ độc. Đĩ là tình yêu của Hồng đệ Anh Khơng Thích dành cho anh trai mình. Một tình yêu đầy sự hy sinh của người em trai dành cho người đại huynh đã hết lịng bao bọc che chở chàng khi cịn bé. Từ tình yêu đĩ, Anh Khơng Thích hy sinh cả bản thân để đánh đổi lấy tự do cho anh trai mình. Chàng quyết dành lấy ngơi vị quốc vương của vương quốc Ảo Tuyết để anh mình được tự do. Vì chàng biết giấc mơ của anh chàng khơng phải là làm quốc vương mà là làm một ẩn sĩ tiêu diêu tự tại nơi núi Tuyết. Nhưng tình yêu và sự hy sinh của chàng đã gây nên tội lỗi khi vì chàng mà Lam Thường chết và gây nên đau khổ cho anh chàng. Sự cơ độc cịn trổi dậy trong tâm hồn Thích khi anh chàng khơng cịn quan tâm săn sĩc và bảo bọc chàng như những ngày lưu lạc nhân gian. Chàng đau khổ vì điều đĩ. Chàng càng đau khổ hơn khi chứng kiến nỗi cơ đơn ám ảnh Ca Sách từng đêm, khi chàng ngồi đơn độc ngắm trăng trên nĩc hồng cung. Như vậy, khởi nguồn từ tình yêu và ám ảnh về sự cơ đơn và mất tự do vì tâm hồn bị giam giữ trong nỗi cơ đơn ấy đã đưa đến bi kịch những người thương yêu phải xa nhau. Thậm chí phải giết chết nhau vì hiểu lầm. 16 Vương quốc ảo – Quách Kính Minh, Nguyễn Viết Chi dịch, Nxb Phụ nữ, 2005.
34. Các nhân vật trong Vương quốc ảo luơn cố đi tìm sự tự do, luơn muốn thốt khỏi sự cơ đơn rợn ngợp của vương quốc ảo. Nhưng rồi họ cứ bị quanh quẩn trong chiếc lồng cơ đơn ấy. Thế giới quan của Vương quốc ảo cũng là cái nhìn hư vơ vào vạn vật. Đúng như tên gọi của cuốn tiểu thuyết, vương quốc Ảo Tuyết trong truyện chỉ là một "vương quốc ảo" mà thơi. Nĩ khơng cĩ thật ngay cả khi tồn tại chính những nhân vật sống trong đĩ. Bỏ qua sự hư cấu trong cốt truyện, người ta nhận thấy quan niệm về sự hư vơ của cuộc sống tràn ngập trong tiểu thuyết của Quách Kính Minh. Cả vương quốc chìm trong khơng gian thần bí, hư khơng của tuyết ngập tràn, của nỗi buồn vây kín bốn bề. Nhân vật trong truyện cũng là những người cĩ số phận đầy hư ảo, cái chết và sự hồi sinh Tất cả nằm trong sự sắp đặt của đấng sáng tạo Uyên Tế mà chính những nhân vật trong truyện khơng cĩ cách lựa chọn khác. Khi hình hài vật chất của các nhân vật khơng cịn nữa họ mới thực sự ý thức về đời sống của mình. Về tất cả những gì họ trải qua, về bi kịch tình yêu và bi kịch của khát khao tự do. Cảm thức về sự cơ đơn khơng chỉ ám ảnh trong tác phẩm của Quách Kính Minh mà nĩ cịn xâm nhập vào thế giới các nhân vật trong các tác phẩm của các nhà văn 8X khác như Trương Duyệt Nhiên, Tào Đình hay chính cả Búp bê Bắc Kinh của Xuân Thụ. Nhân vật tơi trong truyện ngắn Mèo đen khơng ngủ của Trương Duyệt Nhiên là hiện thân của sự cơ độc trong lớp trẻ Trung Quốc. Cơ gái trong câu chuyện cĩ một tuổi thơ đơn độc trong một gia đình cĩ người cha gia trưởng, người chồng vũ phu và một người mẹ chịu đựng. Người bạn duy nhất của cơ và cũng là "phần linh hồn phía ngồi cơ thể" của cơ là một chú mèo tên Mặc Mặc. Cơ gái yêu Mặc Mặc như chính bản thân mình và luơn nơm nớp lo sợ người cha bạo hành sẽ làm tổn hại đến nĩ. Cơ gái và Mặc Mặc, cả hai cùng dựa dẫm vào nhau mà sống trong ngơi nhà ấy. Mặc Mặc là một chú mèo đặc biệt bởi nĩ rất ít ngủ. Mặc Mặc khơng ngủ bởi lẽ: "Tơi và Mặc Mặc như hai đứa trẻ đang cố vươn mình để sống dưới mãi nhà đã thấp lại càng bị đè thấp hơn bởi áp lực cuộc sống"17 Tâm hồn cơ đơn đã khiến cơ gái đặt hết tình yêu của mình vào một con vật, và coi nĩ như con người. Nỗi cơ đơn ấy xuất phát từ sự mất mát niềm tin của cơ vào cuộc sống, vào tình yêu của những người đàn ơng. Cơ cĩ nỗi ám ảnh rằng tất cả những người đàn ơng đều cũng sẽ như bố cơ. Khi cơ gặp và yêu Thần Mộc, người hứa cho cơ và Mặc Mặc cuộc sống hạnh phúc thì niềm tin và sự ấm áp đã đến với cơ. Khi bố Thần Mộc ốm, cơ đến nhà Thần Mộc săn sĩc gia đình anh như một người dâu hiền trong gia đình. Tất cả chỉ vì Thần Mộc hứa khơng những yêu thương cơ mà cịn yêu thương cả Mặc Mặc nữa. Nhưng rồi bi kịch đã xảy đến khi Mặc Mặc chết do chính lỗi của Thần Mộc. Đĩ là "vết thương khơng thể hàn gắn" giữa cơ và Thần Mộc. Mặc Mặc ở trong câu chuyện khơng cịn đơn thuần là con vật nuơi nữa mà là chỗ dựa tinh thần của cơ trong sự cơ đơn giữa gia đình. Mặc Mặc chết đồng nghĩa với sự cơ đơn trở lại với cơ gái. Tình yêu của cơ với Thần Mộc khơng đủ sức xua tan nỗi ám ảnh đĩ. Dù cho Thần Mộc khơng phải là người đàn ơng như bố cơ. 17 Mèo đen khơng ngủ - Trương Duyệt Nhiên, Nguyễn Xuân Nhật dịch, Nxb Phụ nữ (2005)
35. Kết thúc câu chuyện, tác giả cũng khơng để cho sự cơ độc đĩ rời khỏi cơ gái. Khi cơ gái nhìn thấy mẫu tin Thần Mộc nhắn anh đã tìm thấy lũ con của Mặc Mặc và hứa nếu cơ trở về hai người sẽ cùng nhau săn sĩc chúng cùng với dịng địa chỉ để tìm anh thì nước mưa đã xĩa nhịa dịng địa chỉ ấy. Sợi dây duy nhất cĩ thể giúp cơ gái thốt khỏi tâm thức cơ đơn và trở về với thực tại, với Thần Mộc cùng lũ con của Mặc Mặc cuối cùng cũng bị cắt đứt. Phải chăng đĩ là lời nhắn nhủ của Trương Duyệt Nhiên về một thế hệ trẻ với những con người khơng thể thốt khỏi tâm thức cơ đơn ám ảnh tâm hồn họ vì những di chứng gia đình và xã hội. Nếu nhân vật tơi trong Mèo đen khơng ngủ của Trương Duyệt Nhiên đi vào nỗi cơ độc do những di chứng mà gia đình cơ mang lại thì Mai Mai, cơ gái câm trong Anh trai em gái của Tào Đình lại là hiện thân của một nỗi cơ độc khác. Cơ độc từ tình yêu bất hạnh của một cơ gái bất hạnh dành cho chính anh trai ruột của mình. Như lời đề tựa tác phẩm: "Yêu đơn phương đã khổ. Yêu chính anh trai của mình lại càng khổ hơn nữa. Mai Mai yêu anh trai Dương Dương, một tình yêu tội lỗi nhưng khơng bệnh hoạn, tội lỗi mà vẫn đáng thương. Bởi, Mai Mai là cơ gái câm. Trong thế giới “hư ảo, lặng lẽ, khơng người”, trống rỗng và cơ độc của cơ, duy nhất chỉ cĩ người anh trai ngự trị. Yêu anh và muốn độc chiếm người anh, Mai Mai đã tự tước đi niềm vui hồn hậu của tuổi thơ, đẩy mình vào vịng xốy của những mâu thuẫn giằng xé giữa hờn ghen ích kỷ và tình yêu thương".18 Trong thế giới cơ độc chỉ riêng mình cơ hiểu, Mai Mai dành cho anh trai một tình yêu câm nín và lặng lẽ, nhưng lắm khi nĩ cũng bùng phát dữ dội khi cơ ghen với em gái song sinh của mình, An An. Cơ ghen với từng tiếng gọi của An An dành cho anh. Tất cả bởi lẽ cơ thèm khát nhưng khơng thể phát ra những tiếng gọi ấy với anh. Nỗi cơ đơn trong cơ gái được tích tụ từ bé đến lớn, ngay từ lúc nhỏ điều đĩ đã khiến Mai Mai trở thành cơ bé cứng cỏi. Sự cơ độc trong tâm hồn đã khiến cơ trở thành một kẻ độc ác trong tình yêu. Cứng cỏi điềm tỉnh nhưng lại đầy dằn xé trong nội tâm. Tình yêu cơ dành cho anh là một biểu hiện của sự cơ độc trong tâm hồn cơ. Bởi từ bé, Mai Mai đã bị nhiều người chế giễu, chỉ cĩ anh Dương Dương là người duy nhất bảo vệ cơ, xem cơ là thiên xứ. Và cũng vì thế mà anh là tất cả đối với em gái mình. Sự cơ độc trong tâm thức đã khiến cho cơ gái Mai Mai lao vào tình yêu mù quán và sự thù hận ích kỉ ghen tuơng với chính em gái mình. Mai Mai từ cơ bé cĩ bản tính hiền lành trong sáng biến thành kẻ luơn rắp tâm hại em gái An An trở nên xấu xí, khơng hồn hảo. Khơng chỉ dừng lại ở đĩ, cơ cịn gây ra sự hiểu lầm giữa anh trai Dương Dương và Hồ Khả, người yêu anh để hai người phải chia tay. Cuối cùng khi nhận ra sự sai lầm và độc ác của mình, Mai Mai đã bị ăn năn dằn vặt và tìm đến cái chết. Nhưng khi cái chết khơng thành cơ lại trở về với sự cơ độc cố hữu của mình: "Mấy tháng nay, anh và An An đều tránh em. Em như lại trở về thời thơ ấu với những lời chế nhạo: “Con câm! Con câm!”, nhưng em khơng hận anh, tất cả đều do em gây ra, là hậu quả của sự độc ác của em, nĩ sẽ giày vị suốt đời, khiến em sống trong thế giới đơn độc, tối tăm, khơng lối thốt". 18 Anh trai em gái – Tào Đình, Nguyễn Thành Phước dịch, Nxb Hội nhà văn Hà Nội (2008)
36. Cách đề cập đến nỗi cơ đơn của Tào Đình trong Anh trai em gái cĩ nét tương đồng với cách thể hiện nỗi cơ đơn trong truyện Thủy tiên đã cưỡi chép vàng đi của Trương Duyệt Nhiên. Câu chuyện kể về sự cơ đơn của các nhân vật: bà Quỳnh và Quỳnh, cơ gái cĩ quãng đời thanh Xuân bất hạnh. Bà cơ cũng là một hiện thân của nỗi cơ đơn thậm chí mang nĩ theo đến tận khi bà chết. Bà chết vì vết bỏng ở chân loang ra khơng cứu chữa được mà nguyên nhân của vết bỏng là do trong một lần nấu ăn phục vụ cho đứa con trai vì sơ ý bà làm đổ thức ăn và bị bỏng. Cơ thể béo phì của bà khiến bà khơng phản ứng kịp và bà chỉ biết ngồi xuống đất khĩc. Chỉ cĩ cơ bé Quỳnh quan tâm đến bà nhưng rồi cuộc đời Quỳnh cũng khơng thốt khỏi sự đeo bám của nỗi bất hạnh khi cơ bị chính mẹ ruột ruồng bỏ. Chỉ cĩ cha dượng là Lục Dật Hán yêu thương cơ, chính nỗi cơ đơn và sự tự ti về bản thân đã khiến cơ mắc chứng cuồng ăn. Cũng chính điều ấy cùng tình thương của người cha dượng đã khiến cơ yêu ơng và thực hiện mọi cố gắng trong học tập, giảm béo để dành được tình yêu ở ơng. Quỳnh cũng tựa như Mai Mai bắt đầu tình yêu tội lỗi từ sự ám ảnh của nỗi cơ đơn và ngọn lửa xua tan nỗi cơ đơn đầu tiên mà họ bắt gặp trong đời. Dù cảm hứng về sự cơ đơn trong cuộc sống đi vào tác phẩm của các nhà văn 8X theo hình thức nào, thì nĩ cũng là sự phản ánh một phần hiện thực cuộc sống. Là những trải nghiệm của chính người viết hoặc những gì mà người viết chứng kiến. Đĩ cũng là một phần tâm trạng của những người sống theo trào lưu "linglei" bởi họ chịu nhiều ức chế. Với cảm thức về nỗi cơ đơn, dường như dịng văn học 8X đã tiến gần với cảm hứng văn học chung của nhân loại. Nĩ khiến văn chương 8X trưởng thành hơn. 3) Sự phơ bày yếu tố tính dục, đi ngược quan niệm luân lí Á Đơng. Một đặc điểm khá nổi bậc của văn học 8X Trung Quốc là việc đề cập đến yếu tố tình dục một cách tự nhiên và thẳng thắng. Sex trong văn học khơng phải là một chủ đề mới vì nĩ tồn tại trong các tác phẩm văn học từ Đơng sang Tây, từ cổ chí kim. Yếu tố tính dục dần được con người thừa nhận như một nhu cầu tự nhiên và chính đáng của con người. Và văn chương tìm đến nĩ một cách tự nhiên như khi khai thác các chủ đề khác của cuộc sống. Yếu tố sex giúp tác phẩm văn học trở nên thực hơn và cuốn hút người đọc hơn. Văn học Trung Quốc khơng phải khơng chứa đựng nhiều yếu tố sex trong các tác phẩm của những thế hệ nhà văn trước đĩ. Nhưng thực sự đến thế hệ nhà văn "linglei" thì yếu tố sex dường như trở nên đột biến và ào ạt xâm nhập vào các tác phẩm của các tác giả trẻ. Đặc biệt yếu tố tính dục được các tác giả nữ phơi bày một cách thẳng thắng và trần trụi. Trước dịng văn học của thế hệ 8X cĩ thể kể đến hàng loạt những tác phẩm của các tác giả như Vệ Tuệ (Bảo bối Thượng Hải, Điên cuồng như Vệ Tuệ ), Cửu Đan (Quạ đen), Sơn Táp (Thiếu nữ đánh cờ vây) Tiếp nối trào lưu ấy, các nhà văn 8X cũng đưa yếu tố sex vào truyện và xem nĩ như một trong những yếu tố chính làm nên câu chuyện, sex được xem như bản chất của nhân vật. Đặc biệt điều ấy thể hiện rõ trong tiểu thuyết Búp bê Bắc Kinh của Xuân Thụ, sex ở nữ tác giả này như là một phần của sự hiện thân ở giới trẻ. Cuốn tiểu thuyết đã gây chấn động Trung Quốc vì nĩ mơ tả cách bộc trực sự thức tỉnh về mặt tình dục của một cơ gái trẻ mới 16 tuổi. Tác phẩm dường như đi sâu vào chỗ xâu kín nhất, những khát khao nhục cảm và khối lạc trong con người Xuân Thụ, nhân vật chính của tiểu thuyết. 16 tuổi, cơ nhiều lần bỏ học hẹn hị cùng bạn trai, tình yêu với cơ chớp nhống như một chuyến vui chơi. Và trong một dịp tình cờ cơ quen với Lý Kỳ qua thư làm quen, ngay lần đầu tiên gặp nhau Xuân Thụ đã thản nhiên trao thân cho