Đề tài Phân tích cơ cấu kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay và ích lợi của việc sử dụng cơ cấu nhiều thành phần đó vào phát triển KT-XH trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở VN

31 trang phuongnguyen 4450

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Đề tài Phân tích cơ cấu kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay và ích lợi của việc sử dụng cơ cấu nhiều thành phần đó vào phát triển KT-XH trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở VN", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

de_tai_phan_tich_co_cau_kinh_te_nhieu_thanh_phan_o_nuoc_ta_h.pdf

Nội dung text: Đề tài Phân tích cơ cấu kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay và ích lợi của việc sử dụng cơ cấu nhiều thành phần đó vào phát triển KT-XH trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở VN

Tªn ®Ò tμi: Ph©n tÝch c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn ë n−íc ta hiÖn nay vμ Ých lîi cña viÖc sö dông c¬ cÊu nhiÒu thμnh phÇn ®ã vμo ph¸t triÓn Kinh tÕ X· héi trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë VN. - 1 -
A.PhÇn më ®Çu Trªn thÕ giíi hiÖn nay lμ c¸c quèc gia ®ang cè g¾ng x©y dùng m« h×nh kinh tÕ cã sù kÕt hîp gi÷a kÕ ho¹ch vμ thÞ tr−êng, mμ trong ®ã c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn lμ cèt lâi. Riªng ®èi víi n−íc ta, sau mét thêi gian dμi duy tr× m« h×nh kinh tÕ tËp trung ®· thÊy sù kh«ng phï hîp cña nã. ChÝnh v× vËy, n¨m 1986, §¹i héi §¶ng VI ®· ®Ò ra ®−êng lèi ®æi míi toμn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi nh»m ®−a ®Êt n−íc dÇn tho¸t ra khái cuéc khñng ho¶ng vμo nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80. §©y lμ c¸i mèc quan träng ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña kinh tÕ hμng ho¸ nhiÒu thμn phÇn, vËn hμnh theo c¬ chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña nhμ n−íc theo ®Þnh h−íng XHCN. TiÕp ®ã ®¹i héi §¶ng VII, VIII, IX tiÕp tôc hoμn thiÖn vμ cô thÓ ho¸ b»ng c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ nh»m kiªn tr× x©y d−ng nÒn kinh tÕ hμng ho¸ nhiÒu thμnh phÇn, trong ®ã gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhμ n−íc. HiÖn nay nÒn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn n−íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. C¸c thμnh phÇn kinh tÕ nμy ®an xen vμo nhau, võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh víi nhau lu«n vËn ®éng vμ cã sù chuyÓn ho¸ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Ph©n tÝch c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn vμ Ých lîi cña nã cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc ph¸t triÓn Kinh tÕ X· héi trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam. BiÕt nh÷ng mÆt m¹nh ®Ó ph¸t huy vμ nh÷ng mÆt h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc, chóng ta sÏ x©y dùng ®−îc mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hoμn thiÖn vμ v÷ng ch¾c, ®−a ®Êt n−íc ra khái ®ãi nghÌo, ph¸t triÓn toμn diÖn vÒ mäi mÆt, s¸nh nganh cïng c¸c quèc gia trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi. Bμi viÕt nμy cña em kh«ng thÓ tr¸nh sù thiÕu sãt,em rÊt mong nhËn ®−îc sù gióp ®ì cña thÇy ®Ó em hoμn thμnh b¶n ®Ò ¸n nμy,em xin ch©n thμnh c¶m ¬n thÇy. - 2 -
B. Néi Dung I.Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ vÊn ®Ò tån t¹i nhiÒu thμnh phÇn kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é (TKQ§) lªn CNXH. 1.Theo Lªnin: §Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña TKQ§ lμ sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn vμ x· héi nhiÒu giai cÊp. Trong TKQ§, nÒn kinh tÕ cã tÝnh chÊt qu¸ ®é. Nã kh«ng cßn lμ nÒn kinh tÕ TBCN, nh−ng còng ch−a lμ nÒn kinh tÕ XHCN. V.I.Lªnin chØ ra: Danh tõ qu¸ ®é cã nghÜa lμ g× ? VËn dông vμo kinh tÕ, cã ph¶i nã cã nghÜa lμ trong chÕ ®é hiÖn nay, cã nh÷ng thμnh phÇn, nh÷ng bé phËn nh÷ng m¶ng cña CNTB vμ CNXH kh«ng? BÊt cø ai còng ®Òu thõa nhËn lμ cã, song vÊn ®Ò c¬ b¶n lμ ph¶i xem xÐt n−íc m×nh tån t¹i nh÷ng thμnh phÇn kinh tÕ nμo. Trong TKQ§, ch−a cã thμnh phÇn kinh tÕ nμo gi÷ vai trß thèng trÞ, chi phèi c¸c thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c, mμ chóng chØ lμ nh÷ng m¶nh, nh÷ng bé phËn hîp thμnh kÕt cÊu kinh tÕ-XH trong mét hÖ thèng thèng nhÊt biÖn chøng. Mçi thμnh phÇn kinh tÕ cã kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña nã, hîp thμnh nÒn kinh tÕ hμng hãa nhiÒu thμnh phÇn. 2.Theo M¸c vμ Angghen: Kinh tÕ Nhμ n−íc lμ mét bé phËn quan träng, nã ra ®êi tõ sù chÝn muåi cña c¸c tiÒn ®Ò kinh tÕ-XH. II. C¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam: 1.ThÕ nμo lμ thμnh phÇn kinh tÕ(TPKT): - 3 -
Thμnh phÇn kinh tÕ lμ nh÷ng khu vùc kinh tÕ, nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn nh÷ng h×nh thøc së h÷u nhÊt ®Þnh vÒ t− liÖu s¶n xuÊt vμ thÝch øng víi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l−îng s¶n xuÊt. Nh− vËy, khi ®Þnh nghÜa TPKT ph¶i c¨n cø vμo quan hÖ kinh tÕ mμ trø¬c hÕt lμ quan hÖ së h÷u vÒ t− liÖu s¶n xuÊt, do ®ã TPKT còng cã nghÜa lμ chÕ ®é kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn ®¹i, ng−êi ta kh«ng sö dông thuËt ng÷ TPKT mμ dïng thuËt ng÷ khu vùc kinh tÕ (KVKT), nh−ng còng c¨n cø vμo vèn, tμi s¶n thuéc vÒ ai, nÕu ®ã thuéc vÒ nhμ n−íc th× lμ KVKT nhμ n−íc, nÕu thuéc vÒ t− nh©n, ®ã lμ KVKT t− nh©n. 2. C¬ së kh¸ch quan cña viÖc tån t¹i kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn trong TKQ§ lªn CNXH - Khi c¸ch m¹ng thμnh c«ng, chóng ta ph¶i tiÕp thu nÒn s¶n xuÊt do x· héi tr−íc ®Ó l¹i, bªn c¹nh nÒn s¶n xuÊt lín t− b¶n dõa trªn t− h÷u lín t− b¶n vÒ t− liÖu s¶n xuÊt (TLSX) thï tån t¹i s¶n xuÊt nhá cña nh÷ng n«ng d©n, thî thñ c«ng dùa trªn t− h÷u nhá vÒ t− liÖu s¶n xuÊt. Chóng ®Òu lμ ®èi t−îng c¶i t¹o theo CNXH nh−ng b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nhau: +§èi víi t− h÷u lín TBCN chóng ta thùc hiÖn quèc h÷u hãa XHCN ( kh«ng hoÆc cã båi th−êng) ®Ó chuyÓn thμnh së h÷u toμn d©n do nhμ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý. Quèc h÷u hãa lμ chia theo tõng giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Çu quèc h÷u hãa nh÷ng doanh nghiÖp quan träng vμ lín. TiÕp theo ®Õn nh÷ng doanh nghiÖp võa vμ cuèi cïng lμ c¸c doanh nghiÖp nhá. §iÒu nμy rÊt cã lîi vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ. V× vËy, dï muèn hay kh«ng trong TKQ§ vÉn cßn tån t¹i kinh tÕ TB t− nh©n. + §èi víi t− h÷u nhá n«ng d©n, thî thñ c«ng . chóng ta c¶i t¹o th«ng qua con ®−êng hîp t¸c hãa ®Ó chuyÓn tõ kinh tÕ c¸ thÓ thμnh kinh tÕ tËp thÓ d−íi c¸c lo¹i h×nh HTX kh¸c nhau, mμ hîp t¸c hãa dùa trªn nhiÒu nguyªn t¼c trong ®ã nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt lμ tù nguyÖn v× vËy ph¶i cã thêi gian. Do ®ã dï muèn hay kh«ng trong - 4 -
TKQ§ vÉn cßn tån t¹i kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ lμ tÊt yÕu kh¸ch quan. + Nhμ n−íc ®Çu t− x©y dùng míi c¸c doanh nghiÖp cña nhμ n−íc thuéc së h÷u toμn d©n, ®©y lμ chç dùa kinh tÕ cho nhμ n−íc. - Sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi quèc gia kh«ng ®Òu vÒ LLSX gi÷a c¸c ngμnh c¸c vïng, c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu ®ã quyÕt ®Þnh QHSX, tr−íc hÕt lμ h×nh thøc, quy m« vμ quan hÖ së h÷u ph¶i phï hîp víi nã, nghÜa lμ tån t¹i c¸c quan hÖ së h÷u kh«ng gièng nhau. - Víi ®−êng lèi ®æi míi vμ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ më, tõ ®ã h×nh thμnh nªn c¸c doanh nghiÖp liªn doanh gi÷a n−íc ta víi n−íc ngoμi hoÆc doanh nghiÖp cã 100% vèn cña n−íc ngoμi. Nhμ n−íc cïng c¸c nhμ t− b¶n, c¸c c«ng ty trong vμ ngoμi n−íc, h×nh thμnh kinh tÕ t− b¶n nhμ n−íc. Nh− vËy, viÖc thõa nhËn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn trong thêi k× qu¸ ®é kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa vÒ mÆt lý luËn mμ cßn trong thùc tiÔn. 3. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n−íc ta khi b−íc vμo thêi k× qu¸ ®é. N−íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, nÒn kinh tÕ chñ yÕu lμ s¶n xuÊt nhá, tù cÊp tù tóc, cßn ë t×nh tr¹ng phæ biÕn cña TSX gi¶n ®¬n, LLSX l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, QHSX cßn yÕu kÐm g©y khã kh¨n c¶n trë cho sù ph¸t triÓn vμ t¨ng tr−ëng kinh tÕ hμng hãa nhiÒu thμnh phÇn ®ang trong thêi k× h×nh thμnh, thu nhËp quèc d©n ®Çu ng−êi thÊp, lμ mét trong sè quèc gia nghÌo vμ chËm ph¸t triÓn. 4. Ph©n tÝch c¸c thμnh phÇn kinh tÕ tån t¹i ë ViÖt Nam mμ ®¹i héi §¶ng IX ®· nªu: 4.1 Thμnh phÇn kinh tÕ Nhμ n−íc (TPKTNN) - 5 -
a.Kh¸i niÖm: TPKTNN lÊy chñ së h÷u toμn d©n lμm c¬ së ( hay cßn gäi lμ së h÷u nhμ n−íc). Nã lμ nh÷ng ®¬n vÞ, tæ chøc trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh mμ toμn bé nguån lùc thuéc së h÷u Nhμ n−íc hoÆc phÇn cña toμn nhμ n−íc chiÕm tØ lÖ khèng chÕ. b. H×nh thøc tån t¹i: TPKTNN bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc (kinh tÕ quèc doanh), c¸c tμi s¶n thuéc së h÷u nhμ n−íc ( ®Êt ®ai, tμi nguyªn, ng©n hμng, tμi chÝnh, dù tr÷ quèc gia ) - TPKTNN tr−íc hÕt lμ c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc vμ doanh nghiÖp cæ phÇn ®−îc h×nh thμnh trªn c¬ së : + Nhμ n−íc ®Çu t− x©y dùng + Quèc h÷u hãa c¸c doanh nghiÖp t− b¶n t− nh©n. + Gãp cæ phÇn khèng chÕ c¸c doanh nghiÖp t− nh©n. - Víi b¶n chÊt nhμ n−íc XHCN, nhμ n−íc x¸c ®Þnh ®Êt ®ai, tμi nguyªn thiªn nhiªn, tμi chÝnh ng©n hμng do nhμ n−íc n¾m gi÷ chi phèi ®Ó ®iÒu tiÕt, ®Þnh h−íng sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. c. Thùc tr¹ng vμ xu thÕ ph¸t triÓn: Theo sè liÖu 1976-1990, ®Çu t− cho kinh tÕ quèc doanh mçi n¨m chiÕm tíi 20% tæng chi ng©n s¸ch nhμ n−íc nªn kinh tÕ quèc doanh ®−îc t¨ng thªm n¨ng lùc míi : 1127 ngh×n KW ®iÖn, 4,8 triÖu tÊn than, 1184 ngh×n ha gieo trång ®−îc t−íi vμ 581,6 ngh×n ha ®−îc tiªu, 831 ngh×n ha ®−îc khai hoang. C¸c c«ng tr×nh quan träng nh− thñy ®iÖn Hßa B×nh, thñy ®iÖn TrÞ An, xi m¨ng Hoμng Th¹ch, BØm S¬n, giÊy B·i B»ng, cÇu Th¨ng long, cÇu Ch−¬ng D−¬ng, BÕn Thñy ®· ®−a vμo ho¹t ®éng vμ ph¸t - 6 -
huy t¸c dông tÝch cùc. Do nhiÒu n¨m x©y dùng nªn nÒn kinh tÕ quèc doanh ®· cã n¨ng lùc ®¸ng kÓ. Trong n«ng nghiÖp, c¶ n−íc cã 654 hå, ®Ëp võa vμ lín, h¬n 1000 cèng t−íi tiªu lín víi 10 ngh×n m¸y b¬m c¸c lo¹i, trªn 2000 m¸y biÕn thÕ vμ gÇn 600 km ®−êng d©y ®iÖn cao thÕ víi tæng c«ng suÊt l¾p ®Æt 20 v¹n KW phôc vô t−íi vμ 23 van KW phôc vô tiªu, 315 n«ng tr−êng víi trªn 8000 m¸y kÐo vμ 478 tr¹i nh©n gièng. Trong c«ng nghiÖp, ®· cã 3020 XN quèc doanh, c«ng suÊt ®iÖn 2700 MW, c«ng suÊt dÖt trªn 400 triÖu m, c«ng suÊt giÊy 16 v¹n tÊn, c«ng suÊt xi m¨ng 4,2 triÖu tÊn .Trong GTVT cã 105500 km ®−êng bé, 10732 chiÕc cÇu vμ 177 bÕn phμ. §−êng thñy cã 19500 km néi ®Þa vμ 7 c¶ng chÝnh. Hμng kh«ng cã 2 s©n bay quèc tÕ vμ mét sè s©n bay trong n−íc. Th−¬ng nghiÖp quèc doanh cã 17757 ®iÓm b¸n hμng. Ngoμi ra, cßn cã 753 c¬ së thuéc c¸c ngμnh tμi chÝnh, ng©n hμng vμ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c. TÝnh chung kinh tÕ quèc doanh cho tíi cuèi n¨m 1989 cã trªn 12 ngh×n c¬ së víi 27817 tØ ®ång gi¸ trÞ tμi s¶n cè ®Þnh theo nguyªn gi¸. Do cã tiÒm lùc nh− vËy nªn hμng n¨m kinh tÕ quèc doanh ®· t¹o ra 30-40% tæng s¶n phÈm x· héi ( 1981: 35,2%, 1985: 35,7%, 1990: 38,8%) vμ 20-30% thu nhËp quèc d©n (1981: 22,9%, 1985: 24,4%, 1990: 30%) NÕu n¨m 94 sè doanh nghiÖp nhμ n−íc cã vèn d−íi 1 tû ®ång chiÕm tíi 50% tæng sè doanh nghiÖp nhμ n−íc th× ®Õn n¨m 2000 sè ®ã chØ cßn 25%. Sè doanh nghiÖp cã vèn 1 tû ®ång t¨ng tõ 10% lªn 20%. PhÇn ®ãng gãp cña doanh nghiÖp nhμ n−íc chiÕm gÇn 40% tæng nép ng©n s¸ch vμ trªn 50% kim ngach xuÊt khÈu cña c¶ n−íc. TØ lÖ ®ãng gãp cña doanh nghiÖp nhμ n−íc trong GDP t¨ng t−¬ng øng tõ 36,5% lªn 40,2%. TØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn nhμ n−íc t¨ng tõ 6,8% (1993) lªn 12% n¨m 2000. d.Vai trß vμ t¸c dông. - 7 -
*TPKTNN ®¹i diÖn cho ph−¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, nã lμ chç dùa kinh tÕ cho nhμ n−íc ®iÒu tiÕt vÜ m«, ®¶m b¶o nh÷ng c©n ®èi chñ yÕu cho toμn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Vai trß cña nã tr−íc hÕt thÓ hiÖn ë chç: Kinh tÕ quèc doanh n¾m gÇn nh− toμn bé ngμnh c«ng nghiÖp n¨ng l−îng (®iÖn lùc, khai th¸c than vμ dÇu khÝ, khai kho¸ng, luyÖn kim, c¬ khÝ chÕ t¹o, s¶n xuÊt xi m¨ng, ph©n bãn thuèc trõ s©u vμ c«ng nghiÖp quèc phßng: Trong s¶n xuÊt hμng tiªu dïng, c«ng nghiÖp quèc doanh gi÷ vai trß chÝnh trong mét sè s¶n phÈm quan träng: 70% v¶i mÆc, 85% giÊy, 70% xe ®¹p, 60% xμ phßng, 100% thuèc t©n d−îc. Trong x©y dùng c¬ b¶n, kinh tÕ quèc doanh ®¶m nhËn hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh trªn h¹n ng¹ch vμ c¸c c«ng tr×nh quan träng quyÕt ®Þnh triÓn väng t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong giao th«ng vËn t¶i, kinh tÕ quèc d©n ®¶m nhËn tõng cung ®é dμi nh− vËn t¶i B¾c Nam, vËn t¶i ngoμi n−íc. Trong n«ng nghiÖp, kinh tÕ quèc doanh lμ n¬i cung cÊp chñ yÕu kÜ thuËt nu«i trång vμ c¸c gièng c©y con cho n¨ng suÊt cao. Nã ®¶m nhËn nhiÖm vÞ t−íi tiªu chÝnh ë hÖ thèng kªnh cÊp I. Trong l©m nghiÖp khai th¸c ®−îc 25-30% s¶n l−îng gç toμn ngμnh trong 1 n¨m. Trong l−u th«ng ph©n phèi, th−¬ng nghiÖp quèc doanh cã vai trß to lín trong viÖc cung cÊp vμ æn ®Þnh gi¸ c¶ thÞ tr−êng ®èi víi nh÷ng vËt t− hμng hãa thiÕt yÕu nh− x¨ng dÇu, s¾t thÐp, ph©n bãn thuèc trõ s©u, xi m¨ng, g¹o vμ lμ lùc l−îng chñ yÕu thùc - 8 -
hiÖn c¸c nhiÖm vô xuÊt nhËp khÈu. Kinh tÕ quèc doanh n−íc ta còng lμ lùc l−îng chñ yÕu cung cÊp tμi chÝng cho ng©n s¸ch nhμ n−íc . TØ lÖ thu tõ kinh tÕ quèc doanh th−êng chiÕm 60-80% tæng thu ng©n s¸ch. Thu nhËp thuÇn tóy tõ thu nhËp quèc doanh hμng n¨m gÊp nhiÒu lÇn so víi thu thuÕ c«ng th−¬ng nghiÖp ngoμi quèc doanh. Kinh tÕ quèc doanh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhμ n−íc nghiªm chØnh h¬n c¸c thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Vai trß cña kinh tÕ quèc doanh nÕu chØ ®¸nh gi¸ c¸c mÆt l−îng trªn th× ch−a ®ñ v× nã cßn cã nh÷ng mÆt kh«ng thÓ l−îng hãa ®−îc. Trong mét sè tr−êng hîp kinh tÕ quèc doanh ph¶i chÞu th« lç ®Ó cho toμn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn, nhÊt lμ trong khi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ tõ mét c¬ cÊu l¹c hËu n«ng nghiÖp lμ phæ biÕn. NhiÒu s¶n phÈm hoÆc dÞch vô do kinh tÕ quèc doanh ®¶m nhËn th−êng lμ ®Çu vμo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thμnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tr¸ch nhiÖm x· héi cña kinh tÕ quèc doanh cßn thÓ hiÖn ë c¸c mÆt kh¸c n÷a nh− t¹o viÖc lμm, ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n, ®μo t¹o c¸n bé qu¶n lÝ vμ c«ng nh©n lμnh nghÒ, gi¶m bít sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c d©n téc, gi÷a c¸c vung kinh tÕ, v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ. Bªn c¹nh ®ã kinh tÕ quèc doanh cña ta trong thêi gian qua ®· béc lä mét sè ®iÓm yÕu , cÇn kh¾c phôc . §ã lμ : Do chñ quan , duy ý chÝ vμ nãng véi ®i lªn CNXH nªn chóng ta ®· më réng kinh tÕ quèc doanh qu¸ møc chÞu ®ùng cña nÒn vËt t− , tμi lùc hiÖn cã vμ qu¸ kh¶ n¨ng qu¶n lÝ ë c¸c cÊp c¸c ngμnh . ViÖc thμnh lËpc¸c c¬ së kinh tÕ quèc doanh l¹i kh«ng ®−îc chuÈn bÞ kÜ vÒ c¬ cÊu ngμnh , ®iÒu kiÖn kinh tÕ kÜ thuËt , thiÕu c¸c c¨n cø cμn thiÕt . Nh÷ng c¬ sì kinh tÕ quèc doanh nhá lμ bé phËn chÞu thua lç lín nhÊt . - 9 -
4.2.Thμnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ (TPKTTT). a.Kh¸i niÖm : TPKTTT dùa trªn së h÷u tËp thÓ vÒ t− liÖu s¶n xuÊt , do nh÷ng ng−êi lao ®éng tù nguyÖn gãp vèn vμo ®Ó lμm ¨n tËp thÓ d−íi nhiÒu h×nh thøc mμ ®iÓn h×nh lμ c¸c hîp t¸c x· . b. H×nh thøc tån t¹i : H×nh thøc quan träng cña kinh tÕ hîp t¸c lμ hîp tcs x· . Kinh tÕ hîp t¸c x· lμ nh÷ng h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ cã ph¸p nhan , tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c , cã tæ chøc chÆt chÏ vμ ®iÒu lÖ hoÞat ®éng râ rμng Kinh tÕ HTX ®−îc ph¸t triÓn d−íi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng tõ thÊp ®Õn cao , tõ nhãm tæ ®Õn HTX theo nguyen t¾c tù nguyÖn , b×nh ®¼ng cïng cã lîi. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi kinh tÔHT cã nh÷ng biÕn ®æi c¨n b¶n: Hé n«ng d©n ®−îc coi lμ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ , ruéng ®Êt ®−îc giao sö dông l©u dμi. Thùc tÕ xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c x· gi¶n ®¬n, tõng kh©u nh− hîp t¸c x· cæ phÇn, hîp t¸c x· dÞch vô ®Çu vμo, ®Çu ra phôc vô cho kinh tÕ hé vμ kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. c. Thùc tr¹ng vμ xu thÕ ph¸t triÓn. C¸c hîp t¸c x· kiÓu cò b−íc sang c¬ chÕ míi ®· ngμy cμng béc lé tÝnh kh«ng phï hîp. Trong thêi gian tõ n¨m 1986 ®Õn 1996 ®· gi¶i thÓ 3623 HTX vμ 37787 tËp ®oμn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trªn 42 ngh×n HTX tÝn dông. Sè hîp t¸c x· cßn l¹i tuy kh«ng gi¶i thÓ nh−ng phÇn lín tån t¹i trªn danh nghÜa. N¨m 1996 lμ thêi ®iÓm kÕt thóc m« h×nh HTX kiÓu cò chuyÓn sang thêi k× x©y dùng vμ ph¸t triÓn HTX theo m« h×nh míi, ®¸nh dÊu b»ng viÖc ban hμnh luËt HTX th¸ng 3 n¨m1996. - 10 -
d. Vai trß vμ t¸c dông: *TPKTTT lμ trî thñ ®¾c lùc cho thμnh phÇn kinh tÕ nhμ n−íc ë n«ng nghiÖp vμ n«ng th«n. Kinh tÕ tËp thÓ ®· cã vai trß kh«ng nhá trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c HTX vμ tËp ®o¸n¶n xuÊt trong trong n«ng nghiÖp ®ãng vai trß chñ yÕu trong s¶n xuÊt l−¬ng thùc , thùc phÈm nguyªn liÖu n«ng nghiÖp vμ cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vμ n«ng s¶n xuÊt khÈu. Kinh tÕ tËp thÓ trong c«ng nghiÖp cã nh÷ng n¨m ®· t¹o ra trªn 40% gi¸ trÞ tæng s¶n l−îng cña toμn ngμnh c«ng nghiÖp. Khèi l−îng hμng hãa vμ hμnh kh¸ch do kinh tÕ tËp thÓ thùc hiÖn hμng n¨m th−êng b»ng trªn d−íi 30% khèi l−îng vËn chuyÓn cña vËn t¶i quèc doanh. Th−¬ng nghiÖp tËp thÓ trong nhiÒu n¨m tr−íc ®©y ®¶m nhËn kho¶ng 15% tæng møc b¶n lÎ trªn thÞ tr−êng ( sè liÖu tõ n¨m 90 trë vÒ tr−íc) *H¹n chÕ: Kinh tÕ tËp thÓ còng cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn do c¶i t¹o nãng véi, g−îng Ðp vμ vi ph¹m nguyªn t¾c c¬ b¶n cña hîp t¸c hãa lμ tù nguyÖn. Khi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ , bao cÊp bÞ c¾t gi¶m , kinh tÕ quèc doanh tr× trÖ th× kinh tÕ tËp thÓ l©m vμo t×nh tr¹ng sa sót lμ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Qu¸ tr×nh h×nh thμnh ch−a ®−îc chuÈn bÞ kÜ , khi ho¹t ®éng l¹i dùa vμo kinh tÕ quèc doanh , trang bÞ ®¬n gi¶n , tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh yÕu kÐm. S¶n xuÊt chÊt l−îng kÐm , dÞch vô ®¬n gi¶n vμ chÊt l−îng phôc vô thÊp . Tuy vËy do x©y dùng m« h×nh HTX kiÓu míi nªn kinh tÕ tËp thÓ cïng víi kinh tÕ nhμ n−íc ngμy cμng trë thμnh nÒn t¶ng cho kinh tÕ quèc d©n cña n−íc ta. 4.3 Thμnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ vμ tiÓu chñ (TPKTCT & TC) a. Kh¸i niÖm. - 11 -
TPKTCT & TC dùa trªn t− h÷u nhá vÒ t− liÖu s¶n xuÊt vμ lao ®éng cña chÝnh ng−êi chñ së h÷u nã. b. H×nh thøc tån t¹i. Kinh tÕ hé gia ®×nh trong n«ng nghiÖp thñ c«ng nghiÖp, bu«n b¸n vμ dÞch vô nhá. c. Thùc tr¹ng vμ xu thÕ ph¸t triÓn. Tõ khi b−íc vμo thêi k× ®æi míi thμnh phÇn kinh tÕ nμy ®· kh«ng ng−ng ph¸t triÓn c¶ vÒ mÆt sè l−îng còng nh− quy m« ho¹t ®éng. Theo luËt hîp t¸c x· viÖc thùc hiÖn tõ th¸ng 1/1987 c¸c hé n«ng d©n kh«ng tham gia HTX n«ng nghiÖp th× tån t¹i d−íi h×nh thøc kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ. Sè hé kinh doanh c¸ thÓ ho¹t ®éng tõ 1.498.611 hé n¨m 1992 lªn 2.026.259 hé n¨m 1996, tèc ®é t¨ng b×nh qô©n 7,68% /n¨m, mçi n¨m t¨ng 129.412 hé. Tõ n¨m 1996-2000 sè l−îng hé kinh doanh c¸ thÓ ho¹t ®éng t¨ng tõ 2.016.259 hé lªn 2.137.731 hé, t¨ng b×nh qu©n 1,47 % n¨m, mçi n¨m t¨ng 30.364 hé. Trong c¬ cÊu ngμnh nghÒ, thêi ®iÓm 31/2/2000, c¸c hé kinh doanh th−¬ng m¹i dÞch vô chiÕm tØ träng 51,9% tiÕp ®Õnlμ c¸c hé s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm tØ träng 30,2%. Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn cña hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 lμ 29.267 tØ ®ång t¨ng 12,93% so víi n¨m 1999. N¨m 2000, vèn ®Çu t− cña hé kinh doanh c¸ thÓ chiÕm 19,83% trong vèn ®Çu t− toμn x· héi. Nãi chung c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ cã nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ho¹t ®éng, ph¶i vay ë thÞ tr−êng kh«ng chÝnh thøc víi l·i xuÊt cao vμ thêi h¹n ng¾n, rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hμng th−¬ng m¹i, nhÊt lμ nguån vèn tÝn dông −u ®·i cña nhμ n−íc. - 12 -
VÒ sè l−îng lao ®éng tõ n¨m 1996 2000 tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lμ 2,01%/n¨m. d. Vai trß vμ t¸c dông. §ãng gãp quan träng vμo GDP n¨m 2000, ®ãng gãp vμo GDP lμ 154.561 tØ ®ång. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lμm, xãa ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. §ãng gãp ®¸ng kÓ vμo ng©n s¸ch nhμ n−íc. L−u th«ng hμng hãa, vËt t− th«ng tho¸ng, viÖc ®i l¹i mua s¾m cña d©n c− thuËn tiÖn dÔ dμng h¬n, kh«ng cßn c¶nh ng−êi vμ hμng chê ph−¬ng tiÖn nh− tr−íc ®©y, chÊt l−îng phôc vô còng ®−îc t¨ng lªn do cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thμnh phÇn kinh tÕ *Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thμnh phÇn kinh tÕ nμy ®· béc lé nhiÒu h¹n chÕ nh− bu«n lËu, lμm hμng gi¶, ®Çu c¬, trèn tr¸nh ®¨ng kÝ, kinh doanh vμ trèn lËu thuÕ. 4.4 Thμnh phÇn kinh tÕ t− b¶n t− nh©n(TPKTTBTN) a. Kh¸i niÖm: TPKTTBTN dùa trªn së h÷u t− nh©n t− b¶n vÒ t− liÖu s¶n xuÊt vμ bãc lét lao ®éng lμm thuª, ®Çu t− vμo nh÷ng ngμnh vèn Ýt, l·i cao. Nã lμ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ mμ vèn do mét hoÆc mét sè nhμ t− b¶n trong vμ ngoμi n−íc ®Çu t− ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh vμ dÞch vô. b. H×nh thøc tån t¹i. Tæ chøc d−íi h×nh thøc doanh nghiÖp t− nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c«ng ty cæ phÇn . c. Thùc tr¹ng vμ xu thÕ ph¸t triÓn: - 13 -
N¨m 1991, ë ViÖt Nam cã 122 doanh nghiÖp t− nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®−îc thμnh lËp theo luËt doanh nghiÖp t− nh©n 1990, luËt c«ng ty 1990. N¨m 1993 , sau khi ban hμnh nghÞ ®Þnh 66H§BT ®· cã kho¶ng 900.000c¸ nh©n , nhãm kinh doanh ®−îc cÊp ®¨ng kÝ theo lo¹i h×nh ®¬n vÞ cã vèn d−íi møc ph¸p ®Þnh . §Õn cuèi n¨m 2001 , ®· cã trªn 30.000 doanh nghiÖp t− nh©n ®−îc thμnh lËp theo luËt doanh nghiÖp . Tæng vèn ®¨ng kÝ cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cña t− nhan tõ n¨m 1991 ®Õn hÕt th¸ng 9/2001 ®¹t 50.795,142 tØ ®ång . Trong ®ã doanh nghiÖp t− nh©n 11.470,173 c«ng ty cæ phμn 10.260,770 tØ chiÕm 20,20%. N¨m 2000 , tæng vèn thùc tÐ sö dông cña doanh nghiÖp lμ 110.071,8 tØ , t¨ng 38,4% so víi n¨m 1999 , trong ®ã cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t¨ng 40,07% , doanh nghiÖp t− nh©n t¨ng 37,64% , c«ng ty cæ phÇn t¨ng 36,79%. VÒ sè l−îng lao ®éng tõ n¨m 1996 2000 : tèc ®é t¨ng lao ®éng ë doanh nghiÖp b×nh qu©n 24,15% 1 n¨m . Sè lao ®éng lμm viÑc trong doanh nghiÖp t¨ng thªm ®−îc 487.459 ng−êi ( t¨ng 137,57%) d. Vai trß vμ t¸c dông : §ãng gãp quan träng vμo GDP : N¨m 2000, s®ãng gãp vμo GDP lμ 33.154 tØ ®ång §ãng gãp vμ huy déng ngμy cμng nhiÒu c¸c nguån vèn trong x· héi cho ®μu t− s¶n xuÊt , kinh doanh : vèn ®Çu t− ph¸t triÎn , vèn sö dông vμ vèn ®¨ng kÝ kinh doanh ®Òu t¨ng nhanh , chiÕm tØ träng ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t− toμn x· héi §ãng gãp tÝch cùc cho t¹o viÖc lμm , xãa ®ãi gi¶m nghÌo , n©ng cao ®êi sèng ng−êi lao ®éng . §ãng gãp ®¸ng kÓ vμo ng©n s¸ch nhμ n−íc . - 14 -
Gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, thóc ®Èy c¹nh tranh. * H¹n chÕ : NhiÒu doanh nghiÖp t− nh©n ch−a ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai , minh b¹ch trong kinh doanh , ch−a thùc hiÖn ®óng c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng , hîp ®ång lao ®éng, chÕ ®é b¶o hiÓm, tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng, chÕ ®é b¶o hé lao ®éng ®èi víi ng−êi lao ®éng. Cßn tån t¹i nhiÒu doanh nghiÖp víi tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp, n¨ng lùc qu¶n lý cña ng−êi lao ®éng vμ tay nghÒ cña ng−êi lao ®éng cßn yÕu, hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp vμ kÐm bÒn v÷ng, søc c¹nh tranh yÕu. 4.5 Thành phần kinh tế tư bản nhà nước (TPKTTBNN) a.Khái niệm Là sản phẩm của sự can thiệp của nhà nước và hoạt động của các TPKTTBNN Tổ chức, đơn vị kinh tế tư bản trong và ngoài nước ,. b.Hình thức tồn tại: Bao gồm tất cả các hình thức hợp tác ,liên doanh sản xuất giữa kinh tế nhà nước và kinh tế TB trong và ngoài nước nhằm sử dụng , khai thác , phát huy thế mạnh của mỗI bên tham gia , đặt dướI sự kiểm soát của nhà nước . c.Thực trạng và xu thế phát triển : Năm 1988,sau khi nhà nước ban hành luật đầu tư nước ngoài , Việt Nam đã có 37 dự án đầu tư dược cấp phép dướI hình thức doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài , doanh nghiệp liên doanh giữa VN vớI nước ngoài vớI tổng số vốn đăng kí 360 triệu USD.Chỉ riêng năm 1995 đã có 404 dụ án vốI 6,6 tỉ USD vốn đăng kí , và đến tháng 12 năm 2000 số dự án được cấp giấy phép lên tớI 3112 dự án vớI vốn đăng kí 43,16 tỉ USD . Trong đó có - 15 -
27 dự án (156 triệu USD) đã kết thúc đúng thờI hạn hoạt động , 452 dự án (3,24 tỉ USD) đã bị giảI thể trước thờI hạn , 668 dự án xin tăng vốn (4,25 tỉ USD) . Hiện nay ở nước ta , sử dụng kinh tế TB nhà nước phảI đặt trong bốI cảnh đặc thù của thờI đạI và dân tộc: sự tác động cửa xu hướng toàn cầu hoá , thương mạI hoá các mặt đờI sống kinh tế-chính trị-XH làm cho cạnh tranh quốc tế ngày càng quyết liệt giữa các quốc gia trong giả quyết các vấn đề về: vốn , công nghệ , nguyên liệu , lao động mốI quan hệ kinh tế giữa các nước ,TB dân tộc ngày càng quan hệ mật thiết vớI TB quốc tế . Điều đó cho ta thấy , việc thực hiện kinh tế TBNN ở nước ta hiện nay vừa có thuận lợI , vừa có nhiều thách thức , khó khăn. d.Vai trò và tác dụng: KTTBNN kết hơp tối ưu sức mạnh của nhà TB với vai trò sức mạnh của nhà nước trong việc huy động ,sö dụng vốn , kĩ thuật , công nghệ , kinh nghiệm tổ chức quản lí , để giành lợI thế cạnh tranh trên thương trường. KTTBNN không chỉ là “chiếc cầu nốI” giữa nhà nước vớI TB tư nhân trong nước mà còn mở rộng “bàn tay nhà nước” với TB nước ngoài hướng chúng vào thực hiện mục tiêu xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của CNXH đồng thờI chuyển dần nền sản xuất tiểu nông lên sản xuất lớn XHCN. Thông qua KTTBNN để cảI tạo tư sản dân tộc , củng cố địa vị thống trị của giai cấp công nhân. 4.6.Thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: a.Khái niệm: Nó bao gồm phần vốn của nước ngoài vào các cơ sở sản xuất kinh doanh của nước ta. b.Hình thức tồn tạI : Doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài , doanh nghiệp liên doanh giữa VN vớI nước ngoài. c.Thực trạng và xu thế phát triển; - 16 -
Trong 10 năm (1991_2000) các DN có vốn đầu tư nước ngoài có giá trị sản xuất bình quân tăng 22% 1 năm. Trong 5 năm (1996_2000) tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã thực hiện khoảng 10 tỉ ÚD , chiếm 24% tổng vốn đầu tư toàn XH , các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tạo ra 34% giá trị XK toàn ngành công nghiệp , khoảng 23%kim nghạch xuất khẩu và đóng góp trên 10% GDP chung của cả nước , thu hút trên35 vạn lao đọng trực tiếp làm việc trong ngành xây dựng , thương mạI , dịch vụ liên quan. d.Vai trò và tác dụng: TPKT có vốn đầu tư nước ngoài đã khai thác những tiềm năng , lợI thế so sánh và các nguồn ngoạI lực từ phía cácđốI tác bên ngoài. Do đó nó đã bổ su ng nguồn vốn quan trọng cho đầu tư phát triển , tạo thế và lực mớI cho nền kinh tế nước ta , góp phần quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế , nâng cao trình độ công nghệ , trình độ quản lí nền kinh tế nước ta , góp phần mở rộng quan hệ dốI ngoạI , chủ động hộI nhập kinh tế vớI các nước trong khu vực và quốc tế , nâng cao năng lực XK của VN , đồng thờI mở rộng thị trường hàng hoá , dịch vụ và lao động. Tuy nhiên kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài không đồng nhất vớI các TPKT trong nước cả về mục tiêu và cơ chế vận hành , vừa cầncó chính sách thu hút mạnh hơn , vừa phảI quan tâm , theo dõi , phân tích điều chỉnh để đảm bảo mốI quan tâm , theo dõi , phân tích điều chỉnh để đảm bảo mốI tương quan hợp lí vớI các TPKT trong nước và lợI ích đất nước. 5.Sự thống nhất và mâu thuẫn giữa các thành phần kinh tế: 5.1.Sự thống nhất giữa các tpkt: Chúng đều nằm trong hệ thống phân công lao động xh.mỗi thành phần kinh tế đều có vị trí và vai trò nhất định đôi với nền kinh tế quốc dân. Các thành phần kinh tế đó đều chịu sự quản lí vĩ mô của nhà nước đề vận động theo cơ chế thị truờng đều chịu sự tác động của các quy luật kinh tế thị truờng. - 17 -
Các tpkt đều liên doanh , liên kết với tpkt nhà nuớc để đều định huớng di lên cnxh do kinh tế nhànước giũ ca trò chủ đạo. Tính nhiều tpkt phản ánh tính linh hoạt , mềm dẻo , tính thích nghi của những quan hệ sản xuất đối với tính nhiều trình độ của lực lượng sản xuất . đồng thời , các tpkt cần được bình đẳng trước pháp luật 5.2.sự mâu thuẫn giữa các thành phần kinh tế: Mâu thuẫn giữa các tpkt với nhau thể hiện : ở những mâu thuẫn giữa công hữu và tư hữu , Giữa tư nhân vớI tập thể , vớI nhà nước , giữa xu hướngTBCNvà CNXH . Đây là mâu thuẫn về mặt lợI ích dựa trên những hình thức sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất . Mâu thuẫn là động lực của mọI sự vận động và phát triển . Trong hệ thống nhất của nền kinh tế quá độ chứa đựng những sự đốI lập , những khuynh hướng đốI lập , một mặt bài trừ , phủ định lẫn nhau , cạnh tranh vớI nhau , mặt khác , chúng thống nhấtvớI nhau , thâm nhập , nương tựa vào nhau để tồn tạI và phát triển thông qua hợp tác và cạnh tranh , liên doanh , liên kết. 6. Ích lợi và hạn chế của việc sử dụng cơ cấu kinh tế nhiều thành phần vào phát triển KT-XH trong thờI kì quá độ lên CNXH. 6.1: Ích lợi: Các thành phần kinh tế ở VN trong những năm qua đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế đất nước . Tạo công ăn việc làm ổn định cho ngườI lao động , góp phần tăng năng suất lao dộng , cảI thiện đờI sống cho ngườI dân. Cụ thể là: Trong thờI kì kế hoạch hoá tập trung, vớI quan niệm dướI CNXH không có thất nghiệp , nền KTVN đã cố gắng tạo việc làm , thu hút lao động XH bằng cơ chế tăng biên chế nhà nước và tăng số ngườI tham gia vào các hình thức kinh tế hợp tác . Năm 1986 , trong tổng số lao động đang làm việc trong nền KTQD thì 14,5% thuộc biên chế nhà nước - 18 -
, 72,2% là xã viên các tổ chức kinh tế tập thể , 13,3% là những ngườI làm kinh tế cá thể cơ chế tạo việc làm dẫn đến lao động thuộc biên chế nhà nước dư thừa qu¸ lín,sè x· viªn t¨ng cao 1 c¸ch h×nh thøc .Tõ n¨m 1986 -> 1998, sè lao ®éng thu hót vμo c¸c kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ë thμnh thÞ t¨ng trªn 7,4 triÖu ng−êi, sè lao ®éng lμm viÖc trong thμnh phÇn TB nhμ n−íc vμ TB t− nh©n ®¹t gÇn 0,5 triÖu ng−êi. Nguån thu ng©n s¸ch nhμ n−íc ngμy cμng nhËn ®−îc nhiÒu h¬n tõ sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn. ThuÕ thu tõ doanh nghiÖp liªn doanh v¬Ý n−íc ngoμi tõ 6% n¨m 1988 ®· chiÕm 11.5% n¨m 1989 vμ t¨ng cao trong c¸c n¨m sau, ®¹t 35,1% n¨m 1998 ThuÕ c«ng th−¬ng nghiÖp vμ dÞch vô ngoμi quèc doanh chiÕm tØ träng æn ®Þnh trong kho¶ng 12% ->16% (tõ 1986 -> 1998) . ThuÕ n«ng nghiÖp chiÕm tØ träng æn ®Þnh (5% - 6%) tõ 1986 -> 1998.Nh×n chung møc ®ãng thuÕ cña TPKT nhμ n−íc vÉn chiÕm tØ träng cao h¬n so víi c¸c TPKT kh¸c Gi¶i phãng ®−îc mäi søc s¶n xuÊt tiÒm tμng vμ mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n−íc ®Î ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. TËp hîp mäi nguån lùc réng r·i trong toμn x· héi. VÒ lao ®éng, tμi chÝnh, trÝ tuÖ cho c«ng viÖc ph¸t triÓn 1 c¸ch nhanh chãng nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt. Mçi TPKT cã vÞ trÝ, vai trß vμ t¸c dông to lín cña nã trong c«ng viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ,mμ TPKT kh¸c kh«ng thÓ thay thÕ ®−îc. Nã lμm cho tr×ng ®é s¶n xuÊt, ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn, x· héi ho¸ cao. Ph¸t triÓn c¸c TPKT lμ c¬ së ph¸t triÓn s¶n xuÊt hμng ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng, t¹o thuËn lîi cho c¬ chÕ thÞ tr−êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Ph¸t triÓn c¸c TPKT cã t¸c dông ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt, kÜ thuËt, céng nghÖ, ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong, bªn ngoμi,®éng viªn mäi tÇng líp nh©n d©n x©y dùng kinh tÕ, phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. - 19 -
Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hμng ho¸ nhiÒu thμnh phÇn gãp phÇn æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi cña ®Êt n−íc, nã lμ c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó ®¶m b¶o sù d©n chñ vÒ kinh tÕ. C¬ së cña d©n chñ kinh tÕ lμ b¶o ®¶m sù tù do cña mäi c«ng d©n trong ho¹t ®éng kinh tÕ víi TPKT phï hîp. §ång thêi mäi c«ng d©n, mçi TPKT ®Òu ph¶i cã nghÜa vô kinh tÕ ®èi víi x· héi theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Nh− vËy, mäi ng−êi d©n ®Òu cã thÓ lμm giμu chÝnh ®¸ng. §ã lμ tiÒn ®Ò cho ®©n chñ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ - x· héi vμ thùc hiÖn môc tiªu d©n giμu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn ë ViÖt Nam thêi gian võa qua ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp vμo qu¸ tr×nh toμn cÇu ho¸ kinh tÕ. §iªï nμy ®−îc thÓ hiÖn râ ë nh÷ng mÆt sau: HiÕn ph¸p 1992 ghi nhËn së h÷u t− nh©n lμ 1 trong 3 chÕ ®é së h÷u chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ. Sù ghi nhËn nμy ch¼ng nh÷ng gi¶i phãng søc s¶n xuÊt 1 lùc l−îng kinh tÕ to lín cña quèc gia mμ cßn t¹o ra 1 c¨n cø ph¸p lÝ v÷ng ch¾c ®Ó t− nh©n n−íc ngoμi ®Çu t− vμo ViÖt Nam mμ kh«ng sî bÞ quèc h÷u ho¸ hay bÞ ®Æt vμo 1 qu¸ tr×nh c¶i t¹o XHCN nh− tr−íc ®æi míi t¹i ViÖt Nam . ViÖc xo¸ bá ®éc quyÒn ngo¹i th−¬ng cña kinh tÕ nhμ n−íc ®· tõng b−íc ®−îc thùc hiÖn trong suèt qu¸ tr×nh ®æi míi võa qua. Sù ®iÒu chØnh nμy ®· më ra nh÷ng kh¶ n¨ng to lín vμ hiÖn thùc ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Èy m¹nh héi nhËp quèc tÕ vÒ mÆt th−¬ng m¹i. HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh quyÒn tù do kinh doanh cña c«ng d©n. Víi quyÒn nμy, c«ng d©n ViÖt Nam ngoμi viÖc trë thμnh ng−êi lao ®éng trong c¸c tæ chøc kinh tÕ nhμ n−íc, kinh tÕ tËp thÓ, cßn cã thÓ trë thμnh nh÷ng ng−êi chñ kinh doanh trong c¸c tæ chøc thuéc c¸c TPKT kh¸c. Víi t− c¸ch lμ chñ kinh doanh c«ng d©n ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÒu kiÖn h¬n ®Ó tham gia vμo nÒn kinh tÕ khu vùc, nÒn kinh tÕ thÕ giíi kh«ng chØ trªn lÜnh vùc th−¬ng m¹i mμ trªn lÜnh vùc ®Çu t− trÝ tuÖ. 6.2. H¹n chÕ: Thùc tiÔn, nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· cho thÊy thμnh phÇn kinh tÕ - 20 -
nhμ n−íc víi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®· kh«ng t−¬ng xøng víi vai trß chñ ®¹o vèn cã cña nã xÐt vÒ mÆt lÝ thuyÕt. VÊn ®Ò b×nh ®¼ng tr−íc ph¸p luËt vÒ quyÒn vμ nghÜa vô cña c¸c TPKT cßn nhiÒu bÊt cËp. ViÖc xö lÝ mèi quan hÖ gi÷a lμm giμu vμ bãc lét, gi÷a TB vμ lao ®éng lμm thuª trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¬ cÊu c¸c TPKT ®ang lμ nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn næi cém cÇn ph¶i ®−îc nghiªn cøu, lμm râ. 7. ChÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®Ó sö dông c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn: 7.1. ChÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p chung: Trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c TPKT, §¶ng ta chñ tr−¬ng ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®an xen, hçn hîp nhiÒu h×nh thøc së h÷u, gi÷a c¸c TPKT víi nhau, gi÷a trong n−íc vμ ngoμi n−íc, c¸c xÝ nghiÖp liªn hîp doanh gi÷a nhμ n−íc vμ t− nh©n, gi÷a HTX vμ t− nh©n Chóng ta ph¶i cã c¬ chÕ qu¶n lý vμ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, tiÕn hμnh ®ång béc¸c gi¶i ph¸p vÜ m« ®Ó t¹o m«i tr−êng thuËn lîi cho c¸c TPKT ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶,bao gåm: Hoμn thiÖn hÖ thèng tμi chÝnh vμ ng©n hμngb»ng nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹I,®¶m b¶o th«ng suèt trong vμ ngoμi n−íc. X©y dùng mét thÞ tr−êng hoμn thiÖn vμ ®Çy ®ñ. Hoμn thiÖn hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ phôc vô cho c¸c nhμ doanh nghiÖp vμ ph¸t huy d©n chñ ho¸ trong ®êi sèng kinh tÕ. X©y dùng ®éi ngò c¸c doanh nghiÖp giái vμ c¸c nhμ qu¶n lý vÜ m« cã tμi, ®ång thêi liªn kÕt hä l¹i. Hoμn thiÖn vμ n©ng cao tay nghÒ cho ng−êi lao ®éng. - 21 -
Chóng ta cÇn ph¶i t¨ng c−êng vai trß kinh tÕ cña nhμ n−íc, x©y dùng nhμ n−íc ph¸p quyÒn VN. ®Ó nh©n d©n yªn t©m bá vèn ra s¶n xuÊt kinh doanh vμ ho¹t ®éng ®óng h−íng, Nhμ n−íc ph¶I x©y dùng mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p qui nh− luËt kinh doanh,luËt thõa kÕ, luËt thuª m−ín lao ®éng ®ång thêi hoμn thiÖn chÕ ®é kinh doanh, kÕ to¸n, thèng kª, thuÕ, hîp ®ång kinh tÕ. Ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ nhμ n−íc ®Ó nã thùc sù gi÷ vai trß chñ ®¹o lμm chç dùa kinh tÕ cho nhμ n−íc vμ ®Þnh h−íng nÒn kinh tÕ ®i lªn CNXH. Vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh kh«ng ph¶i ë chç chiÕm tØ träng bao nhiªu mμ lμ ë chç n¾m gi÷ nh÷ng vÞ trÝ nμo. 7.2. ChÝnh s¸chvμ gi¶i ph¸p ®èi víi tõng thμnh phÇn kinh tÕ: a. TPKTNN: KTNN cÇn tËp trungvμo nh÷ng ngμnh, lÜnh vùc träng yÕu nh− kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ- x· héi, hÖ thèng tμi chÝnh, ng©n hμng, nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, th−¬ng m¹i, dÞch vô quan träng, nh÷ng c¬ së kinh tÐ phôc vô an ninh quèc phßng vÒ vÊn ®Ò x· héi, ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng c©n ®èi lín, chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ vμ thùc hiÖn vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Chóng ta cÇn thiÕt ph¶i cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc. §æi míi c«ng nghÖ, kÜ thuËt, d©y chuyÒn thiÐt bÞ. Hoμn thiÖn chÕ ®é, chÝnh s¸ch, luËt ph¸p ®¶m b¶o DN nhμ n−íc thùc sù lμ mét ®¬n vÞ hμng ho¸ cã t− c¸ch ph¸p nh©n. Ph©n ®Þnh quyÒn së h÷u nhμ n−íc víi quyÒn ®¹i diÖn chñ së h÷unhμ n−íc, quyÒn së h÷u nhμ n−íc víi quyÒn sö dông, qu¶n lÝ. T¸ch b¹ch râ rμng chøc n¨ng kinh tÕ víi qu¶n lÝ tμi s¶n cña nhμ n−ícvμ qu¶n lÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó ®æi míi vμ ph¸t triÓn kinh tÕ nhμ n−íc ph¶i ph©n lo¹i vμ s¾p xÕp l¹i hÖ thèng doanh nghiÖp nhμ n−íc theo h−íng: - 22 -
X¸c ®Þnh c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých cÇn thiÕt,ho¹t ®éng kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn lμ chÝnh ( nh− c¸c doanh nghiÖp phôc vô an ninh, quãoc phßng,giao th«ng c«ng céng, tr−êng häc,bÖnh viÖn) cÇn cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch phï hîp ®Î qu¶n lý vμ sö dôngcã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc d−îc ®Çu t−, ®¶m b¶o môc tiªu kinh tÕ-x· héi. Nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thu lîi nhuËn tËp trung kiÖn toμn vμ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c DN lín, nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng tèt, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vμ tham gia thÞ tr−êng thÕ giíi, ph¶I trë thμnh nh÷ng doanh nghiÖp m¹nh toμn diÖn, ®Çu ®μn vÒ CN-KT vμ chÊt l−îng s¶n phÈm,®i ®Çu vÒ b¶o ®¶m XH, ¶nh h−ëng tèt ®Ðn nÒn kinh tÕ. Nh÷ng doanh nghiÖp nhá vμ qu¸ nhá, nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng cã vai trß quan träng, lμm ¨n thua lç yÕu kÐm, cμn døt ®iÓmxö lý thÝch hîp nh− chuyÓn h×nh th−csë h−ò,cæ phÇn ho¸, cho thuª, kho¸n, gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n theo luËt. Nh÷ng doanh nghiÖp mang tÝnh ®éc quyÒnhoÆc nh÷ng soanh nghiÖp cã chøc n¨ng æn ®Þnh thÞ tr−êng, gi¸ c¶,cÇn ph¶i x¸c ®Þnh rá tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vμ sù ®iÒu tiÕt cña nhμ n−íc, nh»m b¶o ®¶m c«ng b»ng trong ph¸t triÓn, t¹o m«I tr−êng cho c¹nh tranh vμ phôc vô cho sù ®Þnh h−íng nÒn kinh tÕ. M¹nh d¹n nghiªn cøu vμ øng dông c¸c h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp nhμ n−íc. Hoμn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch tuyÓn dông, ®·i ngé, g¾n tr¸ch nhiÖm víi quyÒn h¹n vμ nghÜa vô, sím tiªu chuÈn ho¸ c¸c chøc danh. b. TPKTTT: TPKTTT cÇn cã sù gióp ®ì vÒ ®μo t¹o c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé KHKT ®Ó n«ng nghiÖp chuyÓn dÞch c¬ cÊu g¾n víi ph©n c«ng lao ®éng x· héi, t¹o viÖc lμm vμ thu nhËp, khuyÕn khÝch lμm giμu chÝnh ®¸ng ®i ®«i víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, tõng b−íc c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp ®Ó tõng b−íc kinh tÕ HTX cïng víi KTNN trë thμnh nÒn t¶ng KYQD. - 23 -
ChÝnh s¸ch ®Çu t− trang bÞ kÜ thuËt vμ øng dung c«ng nghÖ míi trong n«ng nghiÖp, sö dông nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖ sinh häc vμo s¶n xuÊt. CÇn cã sù gióp ®ì vÒ vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm,chÝnh s¸ch thÞ tr−êng, xuÊt khÈu, chÕ biÕn, gi¸ c¶, tÝn dông. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt vμ ®êi sèng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång. ChuyÓn ®æi HTX kiÓu cò sang HTX kiÓu míi míi nh− luËt HTX ®· ®−îc quèc héi ban hμnh c. TPKTCT&TC: Nhμ n−íc vμ c¸c TPKT kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì, h−íng dÉn KTCT&TC vÒ vèn, kÜ thuËt,c«ng nghÖ, tμi chÝnh, tiªu thô s¶n phÈm®Ó nã tõng b−íc ®i vμo con ®−êng lμm ¨n tËp thÓ d−íi h×nh thøc HTX hoÆc lμm vÖ tinh cho c¸c TPKT kh¸c. Ph¸t triÓn hé kinh doanh c¸ thÓ ë tÊt c¶ c¸c ngμnh nghÒ ph¸p luËt kh«ng cÊm vμ kh«ng ®ßi hái ®iÒu kiÖn kinh doanh ë thμnh thÞ vμ n«ng th«n, tËp trung khuyÕn khÝch, ph¸t triÓn ë nh÷ng n¬i cã thÕ m¹nh vÒ nguån lao ®éng, nguyªn liÖu vμ thÞ tr−êng tiªu thô. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn vμ hç trî kinh tÕ hé ë vïng s©u vïng xa, vïng kinh tÕ chËm ph¸t triÓn. d. TPKTTBTN: KhuyÕn khÝch nh÷ng hé kinh doanh c¸ thÓ cã ®ñ ®iÒu kiÖn chuyÓn thμnh doanh nghiÖp t− nh©n. KhuyÕn khÝch TBTN ®Çu t− vμo s¶n xuÊt, b¶o vÖ quyÒn së h÷u vμ lîi Ých hîp lÝ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vμ cñng cè lßng tin cho c¸c nhμ TB ®Çu t− ph¸t triÓn. Më réng diÖn −u ®·i ®èi víi nh÷ng ngμnh nghÒ, lÜnh vùc, ®Þa bμn, s¶n phÈm nhμ n−íc khuyÕn khÝch ®Çu t−. Hç trî m¹nh h¬n nh÷ng doanh nghiÖp ®Çu t− s¶n xuÊt s¶n phÈm míi víi céng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô cho chiÕn l−îc xuÊt kh©ñ TiÕp tôc hoμn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lÝ, m«i tr−êng t©m lÝ x· héi. - 24 -
Bæ xung söa ®æi c¬ chÕ chÝnh s¸ch tÝn dông ®Çu t−. ChÝnh s¸ch thuÕ, tμi chÝnh, kÕ to¸n, kiÓm to¸n. Gi¶m c¸c qui ®Þnh thñ tôc r−êm rμ trong hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Ó thu hót c¸c nhμ ®Çu t− t− nh©n vμo viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. T¹o ®iÒu kiÖn cho TBTN ®−îc vay ngo¹i tÖ ®Ó nhËp m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, céng nghÖ tiªn tiÕn. B¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. X©y dùng chiÕn l−îc vμ ch−¬ng tr×nh ®μo t¹o nghÒ ®Õn n¨m 2005 vμ 2010. ChÕ ®é phô cÊp, tiÒn l−¬ng, tiÒn th−ëng cho ng−êi lao ®éng ph¶i ®−îc ghi trong c¸c tho¶ −íc lao ®éng tËp thÓ hoÆc trong qui chÕ doanh nghiÖp. B¶o hiÓm x· héi còng cÇn ®−îc chó ý. e. Thμnh phÇn kinh tÕ t− b¶n nhμ n−íc.(TPKT TBNN) TPKT NN cÇn ®−îc ®a d¹ng ho¸ d−íi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kªt víi c¸c tæ chøc vμ c«ng ty t− b¶n n−íc ngoμi, n©ng dÇn tØ lÖ ®Çu t− cña phÝa VN. §ång thêi còng cÇn ¸p dông nhiÒu ph−¬ng thøc gãp vèn kinh doanh gi÷a nhμ n−íc víi c¸c nhμ kinh doanh t− nh©n trong n−íc d−íi nhiÒu h×nh thøc nh− c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH nh»m t¹o thÕ t¹o lùc cho c¸c doanh nghiÖp trong n−íc ph¸t triÓn, t¨ng søc m¹nh c¹nh tranh vμ hîp t¸c víi bªn ngoμi Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng cÇn c¶i thiÖn m«i tr−êng ®Çu t− vμ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t−, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng−êi lao ®éng. Do kinh tÕ t− b¶n nhμ n−íc lu«n chÞu sô t¸c ®éng chi phè cña hai hÖ th«ng qui lu¹t kinh tÕ cung víi hai xu h−íng ph¸t triÓn ®èi lËp: chÕ ®é XHCN vμ chÕ ®é TBCN. V× vËy, ®Ó KTTBNN vËn ®éng h−íng vμo môc tiªu XHCN ®ßi hái vai trß ®iÒu tiÕt, chi phèi ®Þnh h−íng rÊt quan träng cña nhμ n−íc v« s¶n. Cô thÓ lμ: Gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhμ n−íc. Ho¹t ®éng cña DNNN ph¶i ®−îc thùc hiÖn trªn quan ®iÓm chñ ®éng hîp t¸c, ph©n c«ng víi c¸c TPKT kh¸c, ®Æc - 25 -
biÖt KTTBNN ®Ó cïng tiÕn hμnh c¸c ho¹t ®éng chñ chèt cña nÒn kinh tÕ nh−: x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, c¸c c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng, ®Çu t− ph¸t triÓn c«ng nghÖ tr«ng tin, chuyÓn giao kü thuËt c«ng nghÖ vμo s¶n xuÊt KTTBNN ph¶i ®−îc ®iÒu tiÕt vμo nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ nhμ n−íc, ®Æc biÖt lμ doanh nghiÖp nhμ n−íc mμ nhμ n−íc sÏ thùc hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt, ®Þnh h−íng sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña KTTBNN vμo quü ®¹o môc tiªu XHCN. Nhμ n−íc sö dông c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ nh»m ®iÒu tiÕt ®Þnh h−íng sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña KTTBNN. Mét mÆt nã t¹o lËp m«i tr−êng kinh tÕ vÜ m« lμnh m¹nh, khuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña c¸c TPKT, ®ång thêi h¹n chÕ vμ söa ch÷a nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn KTTT. C¸c c«ng cô vÜ m« cã thÓ lμ: HÖ thèng ph¸p luËt, nhμ n−íc lμ träng tμi t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c chñ thÓ kinh doanh trªn thÞ tr−êng; C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« nh− chÝnh s¸ch tμi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, nh©n hμng, tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn tæng cung, tæng cÇu, gi¸ c¶; C¸c c«ng cô kÕ hoach ho¸ nh− lËp ra c¸c kÕ ho¹ch ng¾n h¹n, trung h¹n vμ dμi h¹n cho tõng giai ®o¹n, tõng ngμnh. f. Thμnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t− cña n−íc ngoμi T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kinh tÕ cã vèn ®Çu t− n−íc ngoμi ph¸t triÓn thuËn lîi, h−íng vμo xuÊt khÈu, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi g¾n víi thu hót c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lμm. §Ó thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoμi, chóng ta cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: X©y dùng kÕ ho¹ch cô thÓ nh»m triÓn khai chiÕn l−îc thu hót vèn ®Çu t− trùc tiÕp tõ n−íc ngoμi, tiÕp tôc hoμn thiÖn vμ bæ sung danh môc c¸c dù ¸n quèc gia gäi vèn ®Çu t− n−íc ngoμi Bæ sung hoμn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õ ho¹t ®éng ®Çu t− n−íc ngoμi nh−: x©y dùng hÖ th«ng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®«ng c¹nh tranh cao, - 26 -
®ång thêi t¹o m«i tr−êng thuËn lîi, th«ng tho¸ng ®Ó thu hót vμ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t− n−íc ngoμi. Thùc hiÖn thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ®Çu t− n−íc ngoμi, hoμn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý chung vÒ kinh tÕ ®Ó t¹o m«i tr−êng kinh doanh b×nh ®¼ng. §æi míi vμ triÓn khai cã hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch ®Çu t− n−íc ngoμi nh−: chÝnh s¸ch thuÕ vμ −u ®·i tμi chÝnh, chÝnh s¸ch c¬ cÊu ®Çu t− N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vμ ®iÒu hμnh cña nhμ n−íc trong lÜnh vùc ®Çu t− n−íc ngoμi: c¶i tiÕn thñ tôc cÊp giÊp phÐp ®Çu t−; ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc h¶i quan, tranh hiÖn t−îng tiªu cùc trong c«ng t¸c h¶i quan. ChÝnh phñ cÇn cã v¨n b¶n h−íng dÉn thi hμnh luËt h¶i quan vμ chØ ®¹o viÖc sím ®−a luËt h¶i quan vμo cuéc sèng.; x©y dùng, ban hμnh qui chÕ phèi hîp gi÷a c¸c bé, c¬ quan n−íc ngoμi; thùc hiÖn ph©n cÊp qu¶n lý nhμ n−íc vÒ ®Çu t− n−íc ngoμi cho c¸c ®Þa ph−¬ng trªn c¬ së b¶o ®¶m sù thèng nhÊt vÒ qui ho¹ch chÝnh s¸ch vμ c¬ chÕ qu¶n lý; Thμnh lËp c¸c trung t©m t− vÊn ®Çu t−, nh»m gi¶i quyÕt nhanh chãng th¾c m¾c cña c¸c nhμ ®Çu t−, thóc ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n. N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t−. §æi míi vμ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c tuyªn truyÒn, vËn ®éng ®Ó t¹o dùng h×nh ¶nh vÒ mét ®Êt n−íc ViÖt Nam n¨ng ®éng, thùc sù muèn më réng quan hÖ quèc tÕ víi n−íc ngoμi. Chó träng xóc tiÕn ®Çu t− trùc tiÕp víi tõng dù ¸n, tõng nhμ ®Çu t− cã tiÒm n¨ng. - 27 -
C. KÕt luËn Râ rμng c¸c thμnh phÇn kinh tÕ tån t¹i ë n−íc ta hiÖn nay v« cïng phøc t¹p, chÝnh v× vËy, trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ sang c¬ chÕ míi, viÖc nhËn thøc vËn dông ®óng qui m«, ph¹m vi cña c¸c thμnh phÇn kinh tÕ sÏ ®¶m b¶o v÷ng ch¾c cho t¨ng tr−ëng vμ ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc mäi thμnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi vμ nghÜa vô tr−íc ph¸p luËt. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh r»ng mçi thμnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã vai trß nh©t ®Þnh ®èi víi toμn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Chóng ta cÇn t¨ng c−êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhμ n−íc XHCN vμ lμm cho khu vùc kinh tÕ nhμ n−íc ®ñ m¹nh, cã thùc lùc, sÏ ®¶m b¶o v÷ng ch¾c cho mäi thμnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h−íng XHCN trong c¬ chÕ thÞ tr−êng v× mét d©n giμu n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh: mäi thμnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi vμ nghÜa vô tr−íc ph¸p luËt. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh r»ng mçi thμnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã vai trß nh©t ®Þnh ®èi víi toμn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. - 28 -
D.Tμi liÖu tham kh¶o 1. T¹p chÝ th−¬ng m¹i ( sè 14/ 2001) 2. T¹p chÝ kinh tÕ vμ ph¸t triÓn ( sè 46/ 2001) 3. T¹p chÝ Sinh ho¹t lý luËn (sè 2/ 2001) 4. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ 5. Kinh tÕ x· héi ViÖt nam thùc tr¹ng, xu thÕ vμ gi¶i ph¸p (NXB Thèng kª) 6. T¹p chÝ ho¹ch ®Þnh KÕ ho¹ch ( sè 8/ 2001) 7. Kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN 8. Kinh tÕ ViÖt nam tr−íc thÕ kû 21, c¬ héi vμ th¸ch thøc. - 29 -
- 30 -
Môc lôc. Trang A. PhÇn më ®Çu. 2 B. Néi dung. I. Quan ®iÓm cña CN M¸c-Lªnin vÒ vÊn ®Ò tån t¹i nhiÒu thμnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. 3 II. C¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn CNXH ë n−íc ta. 3 ThÕ nμo lμ thμnh phÇn kinh tÕ. 3 C¬ së kh¸ch quan tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn trong thêi kú qu¸ ®é. 4 Thùc tr¹ng kinh tÕ cña n−íc ta khi b−íc vμo thêi kú qu¸ ®é. 4 Ph©n tÝch c¸c thμnh phÇn kinh tÕ tån t¹i ë VN mμ ®¹i héi §¶ng IX ®Ê nªu: 5 4.1 TPKT Nhμ n−íc. 5 4.2 TPKT tËp thÓ. 7 4.3 TPKT c¸ thÓ-tiÓu chñ. 9 4.4 TPKT t− b¶n t− nh©n. 10 4.5 TPKT t− b¶n nhμ n−íc (TPKTTBNN). 11 4.6 TPKT cã vèn ®Çu t− cña n−íc ngoμi. 13 Sù thèng nhÊt vμ m©u thuÉn gi÷a c¸c thμnh phÇn kinh tÕ. 13 Ých lîi vμ h¹n chÕ cña viÑc sö dông c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn ®ã vμo ph¸t triÓn Kinh tÕ X· héi trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam. 14 ChÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®Ó sö dông c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thμnh phÇn. C¸c chÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p chung. 16 ChÝnh s¸ch vμ gi¶i ph¸p ®èi víi tõng thμnh phÇn kinh tÕ 17 C. KÕt luËn. 22 D. Tμi liÖu tham kh¶o. 23 - 31 -