Đề tài Phân tích chất lượng của quá trình đánh lửa trên động cơ đốt trong bằng các thiết bị chẩn đoán (Phần 1)

Nội dung text: Đề tài Phân tích chất lượng của quá trình đánh lửa trên động cơ đốt trong bằng các thiết bị chẩn đoán (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG PHÂN TÍCH CHẤT LƯỢNG CỦA QUÁ TRÌNH ĐÁNH LỬA TRÊN ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG BẰNG CÁC THIẾT BỊ CHẨN ĐOÁN MÃ SỐ: T2010 - 57 THUỘC NHÓM NGÀNH: KHOA HỌC KỸ THUẬT NGƯỜI CHỦ TRÌ: Th.S ĐỖ QUỐC ẤM S K C 0 0 2 9 1 8 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, THÁNG 10 NĂM 2010
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƢỜNG PHÂN TÍCH CHẤT LƢỢNG CỦA QUÁ TRÌNH ĐÁNH LỬA TRÊN ĐỘNG CƠ ĐỐT TRONG BẰNG CÁC THIẾT BỊ CHẨN ĐOÁN MÃ SỐ: T2010-57 THUỘC NHÓM NGÀNH: Khoa học kỹ thuật Ngƣời chủ trì: Ths Đỗ Quốc Ấm Ngƣời tham gia: Đơn vị : Khoa Cơ khí động lực TP.HỒ CHÍ MINH, 10-2010
3. MỤC LỤC Nội Trang dung Tóm tắt kết quả nghiên cứu 1 Chương 1: Dẫn nhập. 2 1.1 Tính cấp thiết 2 1.2 Mục tiệu 2 1.3 Cách tiếp cận , phương pháp nghiên cứu 2 1.4 Phạm vi nghiên cứu 2 1.5 Nội dung nghiên cứu 2 Chương 2: Máy oscilloscope 3 2.1 Giới thiệu về máy oscilloscope 3 2.2 Caáu taïo cuûa maùy oscilloscope. 3 2.3 Nguyên lý hiển thị dạng sóng 5 2.4 Daïng xung xuaát hieän treân maøn hình oscilloscope vaø caùch theå 9 hieän chuùng Chương 3: Sóng sơ cấp 10 3.1 Nguyên lý hoạt động của hệ thống đánh lửa 10 3.2 Sóng sơ cấp 12 3.3 Giải thích sóng sơ cấp 13 3.4 Các dạng hư hỏng 17 Chương 4: Sóng thứ cấp 20 4.1 Giaûi thích daïng soùng thöù caáp. 20 4.2 Các dạng lỗi sóng thứ cấp 27 Chương 5:Góc nghậm điện 38 5.1 Giới thiệu chung về đồ thị Dwell Bar Graph 38 5.2 Các vấn đề cần lưu ý khi kiểm tra gĩc nghậm điện 39 5.3 Kiểm tra hệ thống đánh lửa thông qua đồ thị Dwell Bar Graph 41 Chương 6: Đồ thị Histograph 43 6.1 Giới thiệu chung về đồ thị kV Histograph 43 6.2 Các vấn đề cần lưu ý khi kiểm tra 44 6.3 Kiểm tra hệ thống đánh lửa có bộ chia điện. 45 Chương 7: Đồ thị KV Bargraph 50 7.1 Giới thiệu chung về đồ thị kV Bar Graph. 50 7.2 Các vấn đề cần lưu ý khi kiểm tra 50 7.3 Kiểm tra hệ thống đánh lửa có bộ chia điện. 51 Chương 8: Đồ thị Burn time bargraph 57 8.1 Giới thiệu chung về đồ thị Burn Time Bar Graph. 57 8.2 Những nhân tố ảnh hưởng đến thời gian cháy. 58 8.3 Các vấn đề cần lưu ý khi kiểm tra 59 8.4 Kiểm tra hệ thống đánh lửa thông qua đồ thị Burn Time Graph. 60 8.5 Giải thích kết quả kiểm tra. 61 64 Chương 9: Kết hợp các dạng đồ thị để giải thích một dạng hư hỏng 9.1 Khe hở bougie không đúng. 64
4. 9.1.1 Khe hở bougie lớn. 64 9.1.2 Khe hở bougie hẹp, điện cực nhọn. 66 9.2 Kiểm tra góc ngậm điện. 68 9.2.1 Kiểm tra đối với hệ thống đánh lửa vít. 68 9.2.1 Kiểm tra đối với hệ thống đánh bán dẫn. 69 9.3 Đứt dây cao áp. 70 9.4 Hỗn hợp giàu nhiên liệu. 73 9.5 Hỗn hợp nhiên liệu nghèo 75 Kết luận và kiên nghị sử dụng kết quả nghiên cứu 79 Tài liệu tham khảo 80
5. Chương 1 DẪN NHẬP 1.1 Tính cấp thiết Chất lượng của quá trình đánh lửa ảnh hưởng rất lớn đến công suất, hiệu quả làm việc và chất lượng khí thải của động cơ. Trong quaù trình chẩn đoán và sửa chữa động cơ- ô tô, ngưởi sửa chữa gặp rất nhiều khó khăn trong việc đánh giá độ tin cậy và chất lượng của quá trình đánh lửa. Trên thực tế chất lượng của quá trình này ngoài ảnh hưởng trực tiếp từ hệ thống đánh lửa (bobbin, dây cao áp, bu-gi, bộ đánh lửa, các dây dẫn, các cảm biến), còn bị tác động của những yếu tố khác cũng không kém phần quan trọng như độ đậm nhạt của hỗn hợp hòa khí, chế độ làm việc của động cơ Việc hiểu biết và phân tích được các ảnh hưởng trên giúp đánh giá được chất lượng cũng như độ tin cậy của hệ thống đánh lửa trên động cơ xăng, từ đó thu ngắn được quá trình chẩn đoán hư hỏng trên động cơ. 1.2 Mục tiêu - Xác định được các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng của quá trình đánh lửa. - Phân tích được ảnh hưởng của các yếu tố trên đến chất lượng của quá trình đánh lửa. - Dùng các thiết bị chẩn đoán có thể đánh giá được chất lượng của quá trình đánh lửa, qua đó có thể xác định được ảnh hưởng của các yếu tố liên quan. 1.3 Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu Đề tài được hoàn thành, với sự kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu. Trong đó đặc biệt là phương pháp nghiên cứu lý thuyết từ bước tìm tài liệu đến phân tích, tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa lý thuyết. Ngoài ra nhóm nghiên cứu còn tham khảo các tài liệu liên quan đến đề tài. 1.4 Phạm vi nghiên cứu - Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu: - Phân tích dạng sóng đánh lửa (mạch sơ cấp , thứ cấp) - Các yếu tố đánh giá chất lượng của quá trình đánh lửa. 1.5 Nội dung nghiên cứu Đề tài có bốn nội dung chính là: - Nguyên lý hoạt động máy chẩn đoán - Phân tích dạng sóng sơ cấp và thứ cấp của hệ thống đánh lửa. - Các yếu tố khác để đánh giá quá trình đánh lửa (Góc ngậm điện, đồ thị lịch sử đánh lửa,điện thế cực đại trong quá trình đánh lửa, thời gian tồn tại tia lửa điện cáo áp. - Phân tích và đánh giá các thực nghiệm. 2
6. Chöông 2: MAÙY OSCILLOSCOPE 2.1. Giôùi thieäu chung veà maùy oscilloscope (scope). Maùy oscilloscope (maùy dao ñoäng kyù) laø moät trong nhöõng thieát bò quan troïng duøng ñeå kieåm tra vaø chaån ñoaùn caùc heä thoáng ñieän vaø ñieän töû. Khi chaån ñoaùn hoaëc kieåm tra moät heä thoáng thì keát quaû söï hoaït ñoäng cuûa ñieän aùp seõ theå hieän treân maøn hình döôùi daïng soùng. Daïng soùng naøy ñöôïc sinh ra laø keát quaû cuûa doøng electron ñöôïc baén töø suùng ñieän töû (phía ñuoâi ñeøn chaân khoâng) vaø ñöôïc hieäu chænh bôûi caùc taám laùi tia ñieän töû ñaäp vaøo maøn hình ñöôïc traùng phuû moät chaát ñaëc bieät ñeå phaùt saùng (huyønh quang). Kyõ thuaät oâtoâ ngaøy caøng phaùt trieån daãn ñeán phoå bieán hoaù heä thoáng ñieàu khieån döïa treân boä ECU (Electronic Control Unit) vaø ñoøi hoûi chu trình kieåm tra vôùi ñoä chính xaùc cao nhaèm ruùt ngaén thôøi gian chaån ñoaùn, trong ñoù vieäc söû duïng maùy hieän soùng ñoùng vai troø quan troïng. Trong luùc söû duïng maùy oscilloscope ñeå chaån ñoaùn, kyõ thuaät vieân theo doõi giaù trò ñieän aùp, quy luật làm việc vaø thôøi gian xuất hiện cuûa xung ñieän aùp treân maøn hình. (ÔÛ moät soá maùy chaån ñoaùn, maøn hình coøn theå hieän caû qui luaät taêng tröôûng của dòng điện đi qua các thiết bị) . Qua nhöõng thoâng tin hieån thò treân maøn hình, kyõ thuaät vieân coù theå nhaän bieát ñöôïc tình traïng laøm vieäc cuûa heä thoáng ñaùnh löûa töø ñoù coù theå xaùc ñònh ñöôïc nhöõng hö hoûng neáu coù. 2.2 . Caáu taïo cuûa maùy oscilloscope. Boä phaän chính laø ñeøn chaân khoâng CRT (Cathode Ray Tube) laø thieát bò trung taâm cuûa maùy oscilloscope. Noù laø moät oáng thuyû tinh ñaõ ñöôïc huùt heát khoâng khí, khoaûng moät nöûa chieàu daøi cuûa noù laø oáng truï troøn coù ñöôøng kính nhoû. Nöûa coøn laïi laø hình noùn vaø cuoái cuøng laø maøn hình. Taám laùi tia A B Chuøm tia OÁng phoùng Maøn hình Hình 2.1. OÁng chaân khoâng Ñeøn chaân khoâng CRT trong maùy oscilloscope coù ba boä phaän chính: oáng phoùng ñieän töû, caùc taám laùi tia ñieän töû vaø maøn hình. 3
7. 2.2.1. Caáu taïo oáng phoùng ñieän töû. Ñieàu chænh Ñieàu chænh cöôøng ñoâï saùng Trung taâm Y X X2 Y2 X1 Y1 X H C G A A A A 1 2 3 4 Y S H Maïch ñieàu chænh Maïch ñieàu chænh söï leäch ñöùng söï leäch ngang Coâng taéc ñaùnh löûa Caëp tieáp ñieåm Cuoän daây ñaùnh löûa Naép boä chia ñieän Moû queït Caûm bieán Hình 2.2. Caáu taïo oáng phoùng ñieän töû vaø sô ñoà maïch ÔÛ Phaàn ñuoâi oáng laø moät daây nhieät (H) nung noùng cho moät oáng hình truï ngaén goïi laø cathode (C). Moät phaàn xung quanh cathode laø moät taám baûn cöïc (G) coù hình truï roãng vôùi moät loã nhoû ôû ñaùy. Taám baûn cöïc naøy coù ñieän theá aâm coù theå thay ñoåi ñöôïc. Noù coù chöùc naêng ñieàu khieån söï phaùt xaï electron töø cathode baèng caùch thay ñoåi doøng electron ñaäp vaøo maøn hình huyønh quang (S). Xa hôn vaø doïc theo oáng thuyû tinh laø caùc anode A1, A2 vaø A3. Nhöõng baûn cöïc döông naøy coù ñieän theá cao ñeå huùt caùc electron xuyeân qua caùc taám baûn cöïc vaø laøm taêng toác ñoä cuûa noù leân, nhôø vaäy taïo thaønh doøng electron lieân tuïc. 2.2.2. Caùc taám laùi tia. Goàm moät caëp taám laùi tia theo phöông naèm ngang vaø moät caëp taám laùi tia phöông thaúng ñöùng. Caëp laùi tia theo phöông thaúng ñöùng: laø hai taám baûn cöïc ñöôïc ñaët song song theo phöông naèm ngang ( X1,X2 ). 4
8. Caëp laùi tia theo phöông naèm ngang: laø hai taám baûn cöïc ñöôïc ñaët song song theo phöông thaúng ñöùng (Y1,Y2 ). Caùc taám laùi tia duøng ñeå laùi caùc tia ñieän töû. Sau khi caùc tia ñieän töû ñöôïc ñieàu chænh bôûi caùc taám laùi tia thì tieáp tuïc ñöôïc ñieàu chænh bôûi anode A4 ñeå ñaäp vaøo maøn hình. Anode thöù tö A4 laø moät lôùp cacbon ñöôïc phuû beân trong oáng theo phaàn bieân daïng hình noùn cuûa oáng CRT. Anode A4 coù chöùc naêng ñieàu chænh doøng electron höôùng veà maøn hình (S). Chuù yù raèng luùc naøy doøng electron ñöôïc bao phuû hoaøn toaøn bôûi caùc taám anode, caùc electron seõ khoâng bò keùo leäch höôùng nhöng ñöôïc ñaäp tröïc tieáp vaøo maøn hình. Ñeå ñaït ñöôïc söï saéc neùt ôû trung taâm anode A2 coù theå thay ñoåi ñöôïc giaù trò ñieän theá. Vieäc ñieàu chænh naøy coù theå ñöôïc ñieàu chænh ñoäc laäp khi caàn thieát. 2.2.3. Maøn hình (S). Beân trong maøn hình ñöôïc phuû moät lôùp chaát phaùt saùng. Khi chuøm tia ñieän töû ñaäp vaøo chaát phaùt saùng, noù taïo ra “ñieåm” hoaëc “veät” saùng taïm thôøi. Maøn hình ñöôïc chia ñoä gioáng nhö löôùi ñöôïc goïi laø “löôùi maøn hình” cho pheùp ño daïng soùng moät caùch chính xaùc. Löôùi maøn hình ñöôïc chia ra baèng caùc hình vuoâng ñöôïc goïi laø phaàn. Hình 2.3. Löôùi maøn hình 2.3. Nguyeân lyù hieån thò daïng soùng. Doøng ñieän töû do oáng phoùng ñieän töû phaùt ra theo chuøm tia heïp, ñaäp vaøo maøn hình. Beân trong maøn hình ñöôïc phuû moät lôùp chaát phaùt saùng. Khi chuøm tia ñieän töû ñaäp vaøo chaát phaùt saùng (huyønh quang), noù taïo ra “ñieåm” hoaëc “veät” saùng taïm thôøi. Di chuyeån chuøm tia naøy leân treân vaø xuoáng döôùi hoaëc sang traùi vaø sang phaûi cho pheùp oáng phoùng chieáu saùng maøn hình nhö mong muoán. Caùc taám laùi tia ñieän töû ñöôïc laép raùp ñeå laùi (di chuyeån) caùc tia ñieän töû naøy, vì chuøm tia ñieän töû coù ñieän tích aâm neân khi cung caáp ñieän aùp cho caùc taám laùi tia noù seõ huùt tia veà phía taám ñöôïc caáp ñieän tích döông. 5
9. Taám laùi tia theo Taám laùi tia theo phöông thaúng ñöùng phöông naèm ngang Haït ñieän töû Hình 2.4. Nguyeân lyù laùi tia ñieän töû Taám laùi tia thaúng ñöùng: hai taám laùi tia thaúng ñöùng thì ñöôïc ñaët phía treân vaø phía döôùi doøng electron. Khi chuùng ñöôïc caáp ñieän aùp thì baûn cöïc aâm ñaåy electron, baûn cöïc döông huùt electron. Khi noù ñöôïc keát noái giaùn tieáp vôùi maïch sô caáp hay thöù caáp cuûa heä thoáng ñaùnh löûa thì caùc taám laùi tia naøy seõ ñieàu khieån doøng electron leân treân hoaëc xuoáng döôùi keát quaû taïo thaønh moät vaïch thaúng ñöùng. Giaû söû chuùng ta cung caáp ñieän aùp coù daïng soùng hình sin ñeán caùc taám tia thaúng ñöùng. Sau ñoù “ñieåm” chuyeån ñoäng xuoáng döôùi vaø leân treân theo moät khoaûng thôøi gian naøo ñoù (töø 1 ñeán 9 nhö sô ñoà) theo söï thay ñoåi coù chu kyø cuûa tín hieäu ñaàu vaøo. Taêng soá laàn thay ñoåi naøy seõ veõ leân maøn hình caùc ñöôøng theo phöông thaúng ñöùng. Tuy nhieân neáu chæ laøm ñôn giaûn nhö vaäy thì chuùng ta khoâng theå xem ñöôïc söï thay ñoåi coù chu kyø cuûa ñieän aùp. Vì vaäy caàn coù caùc taám laùi tia naèm ngang ñeå cho chuøm tia hieån thò thay ñoåi ñieän aùp theo thôøi gian. Taám laùi tia naèm ngang: hai taám laùi tia naèm ngang thì ñaët hai beân doøng electron. Khi chuùng ñöôïc caáp ñieän aùp thì baûn cöïc aâm ñaåy electron, baûn cöïc döông huùt electron. Vì vaäy khi coù moät ñieän aùp thay ñoåi cung caáp ñeán caùc taám laùi tia thì doøng electron queùt töø traùi qua phaûi vaø laëp laïi taïo thaønh moät vaïch baêng qua maøn hình. 6
10. Di chuyeån cuûa veät Veät treân maøn hình Hình 2.5. Nguyeân lyù laùi tia vaø taïo veät cuûa taám laùi tia naèm ngang Do moät maùy phaùt ñöôïc laép beân trong maùy hieän soùng ñeå caáp ñieän aùp cho taám laùi tia naèm ngang. Ñieän aùp naøy thay ñoåi theo khoaûng thôøi gian naøo ñoù coù theå ñieàu chænh bôûi kyõ thuaät vieân (coù moät daïng soùng ñöôïc taïo ra goïi laø daïng soùng raêng cöa) di chuyeån ñieän töû (ñieåm) töø traùi sang phaûi maøn hình goïi laø “queùt”. Vaäy daïng xung ñöôïc sinh ra treân maøn hình baèng caùch keát hôïp ñieän aùp thay ñoåi theo truïc X (theo phöông ngang) caáp cho taám laùi ñieän töû naèm ngang keát hôïp ñoàng thôøi vôùi söï thay ñoåi ñieän aùp theo höôùng Y (theo phöông thaúng ñöùng) caáp cho taám laùi ñieän töû thaúng ñöùng, laøm xuaát hieän treân maøn hình CRT khi ñieän aùp thay ñoåi tröïc tieáp töông öùng vôùi söï thay ñoåi theo thôøi gian cuûa tín hieäu ñaàu vaøo. Tín hieäu ñaàu vaøo Tín hieäu ñaàu vaøo 3 Taám laùi tia theo E Taám laùi tia theo 2 D 4 9 C 1 phöông thaúng ñöùng phöông naèm ngang 5 7 B 6 8 A 3 2 .4 A B C D E 1 .5 .9 6 .8 7 Tín hieäu ñaàu ra Tín hieäu ñaàu ra 3 4 2 1 5 9 6 8 7 E D C A B Hình 2.6. Nguyeân lyù hieån thò daïng soùng Daïng soùng raêng cöa chæ sinh ra beân trong maø khoâng xuaát hieän treân maøn hình. Ñeå ño ñöôïc daïng soùng phaûi tónh, khoâng chuyeån ñoäng treân maøn hình. Tuy nhieân, neáu thôøi gian cuûa daïng soùng raêng cöa vaø tín hieäu quan saùt khoâng truøng nhau thì seõ khoâng duy trì daïng 7
11. soùng tónh treân maøn hình. Nhö ví duï minh hoïa döôùi ñaây vì taàn soá cuûa daïng soùng raêng cöa vaø tín hieäu quan saùt khoâng truøng nhau. 0 0 1 2 3 4 1 2 3 4 Hình 2.7. Tín hieäu khoâng ñoàng boä Vì tín hieäu “khoâng ñoàng boä” maø cho pheùp laøm oån ñònh daïng soùng hieån thò treân maøn hình ñöôïc goïi laø “söï ñoàng boä tín hieäu hieån thò”. Nhö vaäy muoán ñoàng boä noù chuùng ta phaûi ñieàu chænh daïng soùng raêng cöa vaø tín hieäu quan saùt ñöôïc baét ñaàu ñoàng thôøi. Trong maùy hieän soùng thöïc teá, tín hieäu quan saùt ñi vaøo maùy phaùt trigô vaø trong choác laùt taïo ra daïng soùng raêng cöa. Vì vaäy daïng soùng tónh xuaát hieän treân maøn hình thaäm chí khi taàn soá cuûa tín hieäu ñaàu vaøo thay ñoåi. Vì moät soá phaàn gioáng nhau cuûa tín hieäu ñaàu vaøo (ví duï ñieåm nhaûy voït) luoân sinh ra xung trigô (daïng coø suùng). ÔÛ moät soá maùy hieän soùng khoâng coù boä phaùt xung trigô, vì vaäy phaûi ñieàu chænh söï ñoàng boä baèng tay. Tín hieäu ñöôïc quan saùt A B Xung trigô Daïng soùng raêng cöa Hình 2.8. Nguyeân lyù phaùt xung trigô 8
12. 2.4. Daïng xung xuaát hieän treân maøn hình oscilloscope vaø caùch theå hieän chuùng. Treân maøn hình oscilloscope söï thay ñoåi giaù trò ñieän aùp ñöôïc theå hieän tröïc tieáp treân truïc ñöùng vaø söï thay ñoåi theo thôøi gian ñöôïc theå hieän tröïc tieáp treân truïc naèm ngang. Coù ba phöông phaùp hieån thò xung ñieän aùp ñaùnh löûa treân maøn hình oscilloscope ñeå taïo ra söï so saùnh vaø chaån ñoaùn loãi ñoù laø: kieåu superimposed (kieåu xung choàng leân nhau), kieåu parade (kieåu xung traûi ra theo haøng ngang), kieåu raster (kieåu xung traûi ra theo haøng doïc). 2.4.1. Kieåu superimposed. Kieåu naøy hieån thò tröïc tieáp xung cuûa taát caû caùc xylanh ñoäng cô choàng leân laãn nhau. Vì vaäy neáu moãi xylanh hoaït ñoäng ñuùng thì xung treân maøn hình laø moät aûnh ñôn, neáu moät hoaëc nhieàu xylanh coù loãi thì xung theå hieän treân maøn hình laø moät aûnh nhoøe. Söï löïa choïn naøy duøng ñeå nhaän ra nhöõng vaán ñeà chung cuûa caùc xylanh. Hình 2.9. Kieåu superimposed 2.4.2. Kieåu parade. Kieåu naøy hieån thò xung ñaùnh löûa cuûa moãi xylanh xeáp thaønh moät chuoãi töø traùi sang phaûi treân maøn hình theo traät töï ñaùnh löûa cuûa ñoäng cô. Söï löïa choïn naøy duøng ñeå so saùnh söï thay ñoåi ñieän aùp vaø ñieän aùp lôùn nhaát töø xylanh naøy ñeán xylanh khaùc. 2.4.3. Kieåu raster. Kieåu naøy hieän thò söï taùch rôøi xung ñaùnh Hình 2.10. Kieåu parade löûa cuûa moãi xylanh ñoäng cô töø treân xuoáng döôùi maøn hình theo traät töï ñaùnh löûa. Söï löïa choïn naøy duøng ñeå ño söï thay ñoåi veà thôøi gian töø xylanh naøy ñeán xylanh khaùc. Vaäy moãi söï löïa choïn seõ cung caáp nhöõng giaù trò ñaëc bieät vaø caàn thieát veà söï thay ñoåi cuûa ñieän aùp vaø thôøi gian cho moãi xylanh ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh nôi coù söï coá. Hình 2.11. Kieåu raster 9
13. Chöông 3: SOÙNG SÔ CAÁP 3.1. Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ñaùnh löûa. Ñeán boä Chia ñieän SW Rf L1 L2 Boâ bin R1 Accu Caûm bieán T IC ñaùnh löûa Hình 3.1. Sô ñoà maïch ñieän heä thoáng ñaùnh Ñeå hieåu ñöôïclöûa daïng soùng sô caáp thì chuùng ta phaûi naém ñöôïc nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ñaùnh löûa. Trong ñoäng cô xaêng 4 kyø, hoaø khí sau khi ñöôïc ñöa vaøo xylanh vaø ñöôïc troän ñeàu nhôø xoaùy loác cuûa doøng khí, seõ ñöôïc piston neùn laïi. ÔÛ moät thôøi ñieåm thích hôïp cuoái kyø neùn, heä thoáng ñaùnh löûa seõ cung caáp moät tia löûa ñieän cao theá ñoát chaùy hoaø khí vaø sinh coâng cho ñoäng cô. Ñeå taïo ra tia löûa ñieän giöõa hai ñieän cöïc bougie quaù trình ñaùnh löûa ñöôïc chia laøm ba giai ñoaïn: quaù trình taêng tröôûng cuûa doøng sô caáp hay coøn goïi laø quaù trình tích luyõ naêng löôïng, quaù trình ngaét doøng sô sô caáp vaø quaù trình xuaát hieän tia löûa ñieän ôû ñieän cöïc bougie. 3.1.1. Quaù trình taêng tröôûng doøng sô caáp. Trong maïch sô caáp coù ñieän i1 töø (+) accu Rf L1 T mass. Doøng ñieän i1 taêng töø töø do söùc ñieän ñoäng töï caûm sinh ra trong cuoän sô caáp L1 choáng laïi söï taêng cuûa cöôøng ñoä doøng ñieän, ôû giai ñoaïn naøy maïch thöù caáp cuûa heä thoáng ñaùnh löûa gaàn nhö khoâng aûnh höôûng ñeán quaù trình taêng doøng ôû maïch sô caáp. Hieäu ñieän theá ôû maïch thöù caáp khoâng ñaùng keå neân coù theå coi nhö maïch thöù caáp hôû. 3.1.2. Quaù trình ngaét doøng sô caáp. Khi transistor coâng suaát ngaét (hoaëc vít löûa môû), keát thuùc thôøi kyø ngaäm ñieän. Doøng ñieän sô caáp vaø töø thoâng do noù sinh ra giaûm ñoät ngoät. Treân cuoän sô caáp seõ sinh ra moät suaát ñieän ñoäng töï caûm khoaûng 100 – 300 V. Treân cuoän thöù caáp cuûa bobine seõ sinh ra moät hieäu ñieän theá töø 15 – 40 kV. Giaù trò hieäu ñieän theá thöù caáp phuï thuoäc raát nhieàu vaøo thoâng soá cuûa maïch sô caáp vaø thöù caáp. 10
14. i1, A U ng I R  t u2m 2m U ñl U t Hình 3.2. Qui luaät bieán ñoåi cuûa doøng ñieän sô caáp i1 vaø hieäu ñieän theá thöù caáp u2m 3.1.3. Quaù trình phoùng ñieän ôû ñieän cöïc bougie. Khi ñieän aùp thöù caáp u2 ñaït ñeán giaù trò Uñl tia löûa ñieän cao theá seõ xuaát hieän giöõa hai ñieän cöïc cuûa bougie. Uñl laø moät haøm phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá tuaân theo ñònh luaät Pashen. P. U K ñl T Trong ñoù : P: Aùp suaát trong buoàng ñoát taïi thôøi ñieåm ñaùnh löûa.  : Khe hôû bougie. T: Nhieät ñoä ñieän cöïc trung taâm taïi thôøi ñieåm ñaùnh löûa. K: Haèng soá phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn cuûa hoaø khí. 11