Đề tài Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

Nội dung text: Đề tài Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC NGUYỄN NGỌC VÂN THANH LÊ THỊ DIỄM PHẠM LÊ HỒNG DIỄM KHẢO SÁT HÀM LƯỢNG CHÌS K C 0 0 0 2 8 1 VÀ CADMI TRONG RAU MUỐNG Ở MỘT SỐ KHU VỰC CỦA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH S K C 0 0 2 7 6 6 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2010
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM  ĐỀ TÀI NCKH (SINH VIÊN) KHẢO SÁT HÀM LƯỢNG CHÌ VÀ CADMI TRONG RAU MUỐNG Ở MỘT SỐ KHU VỰC CỦA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH MÃ SỐ: SV2009-101 THUỘC NHÓM NGÀNH: KHOA HỌC KỸ THUẬT GVHD :PGS-TS NGUYỄN VĂN SỨC SVTH :NGUYỄN NGỌC VÂN THANH 07115062 LÊ THỊ DIỄM 07115006 PHẠM LÊ HỒNG DIỄM 07115008 TP. HỒ CHÍ MINH – 07/2010
3. Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 2 LỜI CẢM ƠN 3 TĨM TẮT ĐỀ TÀI 4 PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 5 I) ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU 5 II) TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGỊAI NƢỚC 5 III) NHỮNG VẤN ĐỀ CỊN TỒN TẠI 6 PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 7 I) MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI 7 II) PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 7 III) NỘI DUNG .8 1) ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU 8 1.1) Giới thiệu về lịai rau muống .8 1.2) Kim lọai nặng trong đối tƣợng nghiên cứu 9 2) TỔNG QUAN VỀ VỊ TRÍ LÂY MẪU 14 2.1) Mẫu đƣợc lấy ở quận Bình Thạnh 14 2.2) Mẫu đƣợc lấy ở quận 9 .16 2.3) Mẫu đƣợc lấy ở huyện Bình Chánh .18 3) XÂY DỰNG QUI TRÌNH PHÂN TÍCH BẰNG CỰC PHỔ 19 3.1) Thiết bị và dụng cụ .19 3.2) Hĩa chất 24 3.3) Các bƣớc tiến hành phân tích chì và Cadmi trong mẫu rau 27 3.4) Các bƣớc tiến hành phân tích chì và Cadmi trong mẫu nƣớc .36 3.5) Sơ đồ qui trình phân tích hàm lƣợng kim lọai nặng trong mẫu rau 38 3.6) Sơ đồ qui trình phân tích hàm lƣợng kim lọai nặng trong mẫu nƣớc .40 4) SỐ LIỆU PHÂN TÍCH CHO CÁC MẪU RAU 41 5) SỐ LIỆU PHÂN TÍCH CHO CÁC MẪU NƢỚC 50 IV) KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC 55 PHẦN 3: KẾT LUẬN 56 PHỤ LỤC 58 TÀI LIỆU THAM KHẢO 61 1
4. Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh LỜI MỞ ĐẦU Việc nghiên cứu và khảo sát luơn là cơng tác hết sức quan trọng khơng những đối với sinh viên ngành Mơi trường mà cịn cĩ thể mở rộng cho những bộ ngành khác cĩ liên quan. Khảo sát giúp cho người nghiên cứu cĩ một cái nhìn tổng quan về cơng tác đang thực hiện, về đối tượng đang nghiên cứu. Dưới sự hướng dẫn của PGS-TS Nguyễn Văn Sức cùng với sự giúp đỡ của các thầy cơ trong khoa, đề tài nghiên cứu khoa học về khảo sát hàm lượng chì và Cadmium trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh đã hịan thành cơng tác khảo sát và đánh giá cũng như xây dựng qui trình phân tích bằng cực phổ. Các mẫu được lấy trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh tại 3 khu vực sẽ được đề cập trong bài báo cáo cùng với số liệu cụ thể. Qui trình phân tích kim lọai nặng bằng cực phổ thơng qua thiết vị chuyên dụng cũng sẽ được giới thiệu một cách cụ thể và rõ ràng trong các phần tiếp theo. Thơng qua cơng tác nghiên cứu này, việc khảo sát hàm lượng kim lọai nặng trong rau muống nĩi riêng và rau quả nĩi chung sẽ được tiến hành nhanh chĩng, đem lại những hiệu quả rất thiết thực như tiết kiệm được thời gian và quá trình chuẩn bị khảo sát. Từ đĩ, đề tài nghiên cứu này sẽ gĩp phần đưa ra những số liệu về hiện trạng rau xanh hiện nay để luơn nhắc nhở người tiêu dùng hãy luơn bảo vệ sức khỏe sức khỏe của mình khi tình trạng ơ nhiễm kim lọai nặng trong rau quả đang được cả xã hội quan tâm và xem xét. Báo cáo nghiên cứu khoa học với đề tài trên gồm 3 phần chính: Phần 1: Đặt vấn đề Phần 2: Giải quyết vấn đề Phần 3: Kết luận 2
5. Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh LỜI CẢM ƠN Để hịan thành tốt đề tài này, chúng em đã nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình từ quý thầy cơ: Giáo viên hƣớng dẫn đề tài: Thầy Nguyễn Văn Sức Cán bộ phịng thí nghiệm : Cơ Lê Thị Bạch Huệ Cùng sự giúp đỡ từ quý thầy cơ khác trong khoa. Trong suốt quá trình thực hiện đề tài, các thầy cơ đã hƣớng dẫn và giúp đỡ chúng em rất nhiều để cĩ thể hịan thành tốt đề tài nghiên cứu khoa học. Chúng em xin thành thật cám ơn quý thầy cơ. Chúng em xin kính chúc quý thầy cơ luơn đƣợc dồi dào sức khỏe và thành cơng trong cơng tác giáo dục để dìu dắt chúng em và các thế hệ tiếp theo hịan thành tốt chặng đƣờng học tập của mình và trở thành ngƣời hữu ích cho xã hội. Một lần nữa chúng em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến quý thầy cơ! 3
6. Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh TĨM TẮT ĐỀ TÀI Trong cuộc sống đơ thị ngày nay, việc trồng và sử dụng rau xanh vẫn luơn là mối lo ngại cho sức khỏe con ngƣời. Rau muống là một trong những lọai thực phẩm cung cấp rất nhiều vitamin cùng các khĩang chất khác cho cơ thể con ngƣời. Tuy nhiên, nhiều cơng trình nghiên cứu và khảo sát gần đây trên các phƣơng tiên thơng tin đại chúng đều khẳng định rằng hàm lƣợng kim lọai nặng trong rau muống đặc biệt là chì và Cadmium đã vƣợt quá hàm lƣợng cho phép. Vì thời gian cĩ hạn nên trong đề tài chúng tơi chỉ khảo sát 3 khu vực trồng rau muống ở TPHCM. Đề tài chỉ khảo sát hàm lƣợng Pb, Cd trong rau muống chứ khơng đi sâu vào nghiên cứu tính chất vật lý hay hĩa học của chúng. Hàm lƣợng kim lọai hầu hết đều xuất hiện ở các mẫu rau phân tích và đa phần đều vƣợt ngƣỡng hàm lƣợng cho phép đối với các kim lọai nặng trong rau quả.Các loại rau đều hấp phụ các kim loại nặng nhƣng ở một số mức độ khác nhau. Cụ thể khi nghiên cứu 3 khu vực trồng rau ở TPHCM thì sự hấp phụ Pb,Cd trong loại rau này ở 3 khu vực này là khơng giống nhau(số liệu chúng tơi sẽ trình bày ở phần nhận xét).Các mẫu nƣớc ở 3 khu vực này cũng bị ơ nhiễm Pb, Cd nghiêm trọng.Từ đĩ chúng ta cĩ thể kết luận đƣợc rằng các mẫu rau muống bị nhiễm kim lọai nặng cũng đều xuất phát từ nguồn nƣớc bị nhiễm kim lọai nặng. Trên sở khảo sát hàm lƣợng Pb, Cd trong rau muống nhĩm đã đƣa ra một số giải pháp và đề nghị về việc hạn chế các chất độc trong rau trƣớc khi sử dụng cho bữa ăn hằng ngày. 4
7. Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ I) ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU: Nƣớc Việt Nam là một trong những nƣớc nằm trong đới khí hậu nhiệt đới giĩ mùa, điều này thật sự đã mang lại rất nhiều thuận lợi cho ngành nơng nghiệp nĩi chung và lĩnh vực trồng rau quả nĩi riêng. Rau quả đƣợc trồng ở nhiều nơi trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh để phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng hằng ngày của ngƣời dân. Vì lý do đĩ, chất lƣợng rau quả, rau xanh phải là vấn đề ƣu tiên và quan tâm hàng đầu. Tuy nhiên, hiện nay mơi trƣờng của khu vực thành phố Hồ Chí Minh đang chịu ảnh hƣởng nghiêm trọng từ các họat động cơng nghiệp cũng nhƣ lƣợng phế thải đang gia tăng một cách đáng kể. Phần lớn lƣợng phế thải đĩ chƣa đƣợc xử lý mà đuợc thải vào trong mơi trƣờng đất và nƣớc, tích tụ trong đất và nƣớc dẫn đến hậu quả là mơi trƣờng đất và nƣớc trở nên ơ nhiễm ảnh hƣởng đến chất lƣợng rau quả cũng nhƣ gây độc cho ngƣời sử dụng. Để đánh giá mức độ độc hại của các kim lọai nặng đối với sức khỏe con ngƣời nhƣ Chì, Cadimi trong rau xanh mà đặc biệt là rau muống, nên trong phạm vi đề tài này nhĩm chúng tơi đã khảo sát hàm lƣợng kim lọai nặng (chì và Cadmium) trong rau muống và bên cạnh đĩ đƣa ra qui trình phân tích hàm lƣợng kim lọai nặng bằng cực phổ để lƣu ý những trƣờng hợp cĩ dƣ lƣợng vƣợt mức qui định. Từ đĩ, đƣa ra những đề xuất để cải thiện chất lƣợng rau muống đảm bảo cho sức khỏe ngƣời sử dụng, làm sao để giải quyết đƣợc bài tĩan: “Rau xanh luơn xanh và sạch khi đến tay ngƣời tiêu dùng?” Do thời gian hạn chế nên chúng tơi chỉ tập trung nghiên cứu một số khu vực ở thành phố Hồ Chí Minh nhƣ quận Bình Chánh, quận 9, quận Bình Thạnh. II) TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGỊAI NƢỚC: Hiện nay cĩ rất nhiều cĩ rất nhiều đề tài nghiên cứu liên quan đến vấn đề nghiên cứu của nhĩm chúng tơi. Cụ thể: -Tên đề tài: Hiện trạng về kim loại nặng (Hg,As,Cd,Pb) trong đất, nƣớc và một số rau trồng trên khu vực huyện Đơng Anh-Hà Nội. +Tác giả:Phạm Ngọc Thụy, Nguyễn Đình Mạnh, Đinh Văn Hùng, Nguyễn Viết Tùng, Ngơ Xuân Mạnh và CTV của trƣờng đại học nơng nghiệp 1. +Vấn đề nghiên cứu: Hiện trạng về kim loại nặng (Hg,As,Cd,Pb) trong đất, nƣớc và một số rau trồng trên khu vực huyện Đơng Anh-Hà Nội. +Kết quả nghiên cứu: Với As: Trong 39 mẫu trong đất, nƣớc, rau cĩ 1 mẫu ở ngƣỡng ơ nhiễm cịn các mẫu cịn lại trong cả 3 đối tƣợng(đất, nƣớc, rau) thấp hơn nhiều so với ngƣỡng ơ nhiễm. Với Hg: Trong tất cả các mẫu phân tích khơng cĩ trƣờng hợp nào đất và nƣớc bị ơ nhiễm Hg. Tuy nhiên trong 29 điểm lấy mẫu trong 3 năm, đã cĩ 4 mẫu rau bị ơ nhiễm Hg trong cĩ 3 mẫu bị gieo trồng trên đất bị ơ nhiễm Hg. Với Pb: Trong tổng 39 mẫu phân tích cĩ 12 mẫu đất và 27 mẫu nƣớc ơ nhiễm Pb Khi đất và nƣớc ơ nhiễm thì rau trồng ở vùng này cũng bị ơ nhiễm trầm trọng. 5
8. Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh Với Cd: đất hầu nhƣ khơng bị ơ nhiễm. Trên cơ sở phân tích tƣơng quan giữa lƣợng Pb trong đất, rau cho thấy lƣợng Pb trong đất cĩ liên quan chặt chẽ với lƣợng Pb trong rau, hệ số tƣơng quan của mơ hình là 0,424088. +Kết luận của tác giả: Nƣớc đất bị ơ nhiễm Pb dẫn tới rau bị ơ nhiễm. Chƣa cĩ biểu hiện ơ nhiễm As trầm trọng. Hầu hết các loại rau bị ơ nhiễm Cd đều xuất phát từ nguồn nƣớc đã bị ơ nhiễm nguyên tố này. -Tên đề tài: Đánh giá hiện trạng ơ nhiễm Pb trong rau xanh ở Thành phố Hồ Chí Minh(TPHCM). +Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Ẩn-Trƣờng đại học khoa học tự nhiên, Đại học quốc gia- TPHCM. +Vấn đề nghiên cứu: Đánh giá hiện trạng ơ nhiễm Pb trong rau xanh ở Thành phố Hồ Chí Minh(TPHCM). +Kết quả nghiên cứu: Qua kết quả phân tích kim loại nặng cho thấy tất cả 61 mẫu rau ở các xã thuộc huyện Hốc Mơn, Bình Chánh, Củ Chi đều thấp hơn mức cho phếp, khơng vƣợt ngƣỡng. Tuy nhiên cĩ 2 mẫu ở huyện Hốc Mơn gần khu nơng nghiệp bị ơ nhiễm Pb rất nặng vƣợt ngƣỡng ơ nhiễm. +Kết luận của tác giả: Trong phạm vi nghiên cứu đề tài này, tác giả thấy rằng trong rau xanh sau khi đã phân tích thì Pb vẫn đạt tiêu chuẩn, khơng quá mức cho phép trừ một số trƣờng hợp đặc biệt. Cịn rất nhiều đề tài nghiên cứu về kim loại nặng liên quan đến vấnđề nghiên cứu của nhĩm tuy nhiên chúng tơi chỉ trình bày vài đề tài để làm tổng quan cho vấn đề nghiên cứu. chúng tơi kế thừa những kết quả nghiên cứu của tác giả này tuy nhiên khơng phải kế thừa một cách nguyên vẹn mà dựa vào những đề tài này để tham khảo nhằm hồn thành tốt đề tài của mình, đƣa ra những phát hiện và sáng tạo mới (Phần này sẽ đƣợc thể hiện trong phần nội dung nghiên cứu và giải pháp). III) NHỮNG VẤN ĐỀ CỊN TỒN TẠI: Việc khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmium cũng nhƣ lƣợng đồng và kẽm trong rau xanh đặc biệt là rau muống đã từng đƣợc nhiều nhà khoa học quan tâm và nghiên cứu. Những kết luận, đề xuất trong quá trình khảo sát từ đề tài của họ đã đƣợc chúng tơi giới thiệu ở phần tình hình nghiên cứu trong và ngịai nƣớc. Tuy nhiên, qui trình để tiến hành khảo sát hàm lƣợng kim lọai nặng vẫn chƣa đƣợc trình bày một cách cụ thể. Vì vậy ở đề tài “Khảo sát hàm lƣợng chì và Cadmium trong rau muống ở một số khu vực tại thành phố Hồ Chí Minh”, chúng tơi sẽ xây dựng và trình bày một cách cụ thể qui trình khảo sát hàm lƣợng kim lọai nặng trong rau muống. Với cách trình bày rõ ràng cùng những hình ảnh minh họa cụ thể cho từng bƣớc thực hiện sẽ gĩp phần mang lại những kết quả khách quan trong quá trình phân tích và đánh giá hàm lƣợng kim lọai năng ở đề tài này. 6
9. Khảo sát hàm lƣợng chì, Cadmi trong rau muống ở một số khu vực của thành phố Hồ Chí Minh PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I) MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI: Qua quá trình thu thập mẫu ở một số khu vực tại thành phố Hồ Chí Minh, chúng tơi tiến hành phân tích hàm lƣợng kim lọai năng trong rau muống. Từ đĩ, so sánh hàm lƣợng kim lọai nặng ở trong lá và thân rau muống với các chỉ tiêu về hàm lƣợng chì, Cadmium cho phép trong rau quả. Dựa vào việc khảo sát và phân tích đã thực hiện trên, chúng tơi xây dựng qui trình phân tích hàm lƣợng kim lọai nặng bằng cực phổ một cách cụ thể, rõ ràng với thiết bị là máy đo 757 VA Computrace. II) PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc thực hiện ở 2 nơi: 1) Ngồi thực địa: Muốn cơng tác nghiên cứu đạt hiệu quả, ngƣời viết đã đi thực địa khảo sát bên ngịai để tìm hiểu về tình hình ơ nhiễm mơi trƣờng khu vực lấy mẫu, nét đặc trƣng của những khu vực đĩ. Việc lấy mẫu nƣớc và mẫu rau về phân tích đƣợc thực hiện ở các quận thuộc thành phố Hồ Chí Minh, đĩ là quận Bình Thạnh, quận 9 và huyện Bình Chánh. Vị trí lấy mẫu đƣợc đánh dấu trên hình ảnh sẽ đƣợc trình bày ở nội dung tiếp theo. Mẫu nƣớc lấy ở tầng nƣớc mặt (số lƣợng 03 mẫu), mẫu rau lấy theo vị trí mẫu nƣớc (số lƣợng 03 mẫu). 2) Trong phịng thí nghiệm: Cơng tác trong phịng thí nghiệm dựa theo các phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc đƣa ra sau đây giúp cho kết quả nghiên cứu đƣợc chính xác nhờ các thơng số, thơng tin từ những lần phân tích mẫu. Phƣơng pháp quan sát khoa học: - Ngƣời viết quan sát khu vực lấy mẫu rau muống và mẫu nƣớc. - Tổng quan và kết luận sơ bộ về mơi trƣờng xung quanh nơi lấy mẫu. - Xem xét về mối quan hệ giữa nơi lấy mẫu với tình hình mơi trƣờng, tình hình sản xuất bên cạnh khu vực đĩ. Phƣơng pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm từ những đề tài cĩ liên quan trực tiếp hay gián tiếp đến vấn đề đang nghiên cứu: - Nhĩm ngƣời viết tham khảo và tổng kết lại về tình hình nghiên cứu trong và ngịai nƣớc , đĩ là những đề tài liên quan đến vấn đề nghiên cứu của nhĩm. - Tham khảo những đề tài nghiên cứu trƣớc đây của quý thầy cơ. Phƣơng pháp chuyên gia: - Ngƣời viết tiến hành phân tích theo sự chỉ đạo của giáo viên hƣớng dẫn. - Tiến hành qui trình phân tích và khảo sát hàm lƣợng kim lọai nặng đối với từng mẫu rau muống và mẫu nƣớc. 7