Chuyên đề Pháp luật kế toán và tổ chức công tác kế toán - ThS. Lê Thị Minh Châu

Nội dung text: Chuyên đề Pháp luật kế toán và tổ chức công tác kế toán - ThS. Lê Thị Minh Châu

1. 03/05/2013 CHUYÊN ĐỀ Nội dung: Pháp luật kế toán: PHÁP LUẬT KẾ TOÁN và Tổng quan về hệ thống pháp luật kế toán Nội dung cơ bản của Luật Kế toán và các văn TỔ CHỨC CÔNG TÁC bản hướng dẫn Hệ thống Chuẩn mực Kế toán Việt Nam KẾ TOÁN Các chế độ kế toán hiện hành Tổ chức công tác kế toán trong DN: GV: Th.s. Lê Thị Minh Châu Một số nguyên tắc và yêu cầu Khuôn khổ pháp lý Nội dung tổ chức Kế Toán trong DN 1 2 KẾ TOÁN PHÁP LUẬT KẾ TOÁN - Một hệ thống thông tin - Bản chất, vai trò của kế toán Kế toán là việc thu thập, xử lý, kiểm tra, Khái quát chung về hệ thống pháp phân tích và cung cấp thông tin kinh tế, luật kế toán VN tài chính dưới hình thức giá trị, hiện vật và thời gian lao động (Luật KT) Những nội dung cơ bản của hệ thống pháp luật về kế toán: Kế toán là một hệ thống thông tin: đo lường, xử lý và cung cấp thông tin có ích Luật Kế toán và các văn bản hướng dẫn cho việc ra các quyết định kinh tế Chuẩn mực kế toán Việt nam Kế toán: Chế độ kế toán Một khoa học Một công cụ quản lý 3 4 1
2. 03/05/2013 Hệ thống thông tin kế toán Các tổ chức lập quy về kế toán HOẠT ĐỘNG Quyết định kinh tế Người ra Quốc hội: ban hành Luật kế toán SXKD quyết định Chính phủ: ban hành các Nghị định hướng Thông dẫn thi hành Luật kế toán Dữ Yêu tin liệu cầu TT Bộ Tài chính: HỆ THỐNG KẾ TOÁN Quản lý về mặt nhà nước đối với công tác kế toán Ban hành các Chuẩn mực kế toán Xử lý: Cung cấp Ban hành chế độ kế toán doanh nghiệp Đo lường: Phân loại, thông tin : Ban hành các thông tư hướng dẫn thực hiện Thu thập Sắp xếp, Báo cáo chuẩn mực và chế độ kế toán dữ liệu Lưu trữ kế toán Tổ chức nghề nghiệp: Hội kế toán – Kiểm toán Việt Nam 6 Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Ý nghĩa Văn bản pháp luật Cơ quan ban hành Ýù nghĩa pháp lý Thống nhất quản lý đối với KT Những quy định kế toán Tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động được luật hóa; nền tảng LUẬT KẾ TOÁN Quốc hội để xây dựng chuẩn nghề nghiệp KT mực, chế độ KT Giám sát chặt chẽ mọi hoạt động kinh tế tài Quy định chi tiết và Các nghị định Chính phủ hướng dẫn thi hành một chính số điều của Luật Tạo môi trường thông tin trung thực, đầy đủ Hệ thống chuẩn Các quy định, mực Lành mạnh hóa các quan hệ kinh tế - xã hội Bộ Tài chính mực kế toán thước về kế toán Chế độ và văn Bộ Tài chính; Quy định cụ thể cho các DN và từng ngành, từng bản hướng dẫn Các bộ, ngành lĩnh vực 8 2
3. 03/05/2013 LUẬT KẾ TOÁN VN LUẬT KẾ TOÁN VIỆT NAM Ban hành năm 2003, có hiệu lực từ 01/01/2004 Chương I: Những quy định chung 7 chương, 64 điều Chương II: Nội dung công tác kế toán Những điểm mới: Chương III: Tổ chức bộ máy KT và Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng: rộng người làm KT Thừa nhận hàng loạt khái niệm, nguyên tắc và hoạt động của KT trong nền kinh tế thị trường Chương IV: Họat động nghề nghiệp KT Vai trò của người đại diện theo pháp luật của đơn vị Chương V: Quản lý nhà nước về kế toán kế toán được làm rõ Chương VI: Khen thưởng và xử lý vi Chính thức thừa nhận họat động nghề nghiệp kế toán phạm Chương VII: Điều khoản thi hành 9 10 NGHỊ ĐỊNH 129/2004 - một số nội dung cơ bản - CHUẨN MỰC KẾ TOÁN VN Đối tượng KT thuộc hoạt động KD Chuẩn mực kế toán là những qui trách nhiệm quản lý, sử dụng, cung cấp ứơc, những nguyên tắc, những thủ thông tin, tài liệu KT Chứng từ KT tục được công nhận như những Sổ KT hướng dẫn cho nghề nghiệp kế Báo cáo TC toán trong việc chọn lựa các kỹ Bảo quản, lưu trữ, tiêu hủy tài liệu KT thuật để ghi chép, soạn thảo báo Bố trí, bãi miễn kế toán trưởng cáo tài chính và đánh gía chất Thuê làm KT, thuê làm KTT lượng công việc kế toán. => Quy định chi tiết một số điều của Luật KT áp dụng trong lĩnh vực kinh doanh 11 12 3
4. 03/05/2013 Các chuẩn mực kế toán Việt Nam Các chuẩn mực kế toán Việt Nam Ban hành đợt 1 (theo quyết định số Ban hành đợt 2, theo QĐ165/2002/QĐ- 149/2001/QĐ – BTC ngày 31/12/2001) BTC ngày 31/12/2002) CM 02: Hàng tồn kho CM 01: Chuẩn mực chung CM 03: TSCĐ hữu hình CM 06: Thuê tài sản CM 04: TSCĐ vô hình CM 10: Ảnh hưởng của việc thay đổi tỷ giá hối đoái CM 14: Doanh thu và thu nhập khác CM 15: Hợp đồng xây dựng CM 16: Chi phí đi vay CM 24: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ 13 14 Các chuẩn mực kế toán Việt Nam Các chuẩn mực kế toán Việt Nam Ban hành đợt 3, theo QĐ 234/2003/QĐ-BTC Ban hành đợt 4, theo QĐ 12/2005/QĐ-BTC ngày 30/12/2003 ngày 15/02/2005 CM 05: Bất động sản đầu tư CM 17: Thuế thu nhập doanh nghiệp CM 07: Kế toán các khoản đầu tư vào Cty CM 22: Trình bày bổ sung BCTC của ngân liên kết hàng và tổ chức tài chính tương tự CM 08: Thông tin TC về những khỏan vốn CM 23: Các sự kiện phát sinh sau ngày kết góp liên doanh thúc kỳ kế toán năm CM 21: Trình bày Báo cáo tài chính CM 27: Báo cáo tài chính giữa niên độ CM 25: BCTC hợp nhất và KT khoản đầu CM 28: Báo cáo bộ phận tư vào Cty con CM 29: Thay đổi chính sách kế toán, ước CM 26: Thông tin về các bên liên quan tính kế toán và các sai sót 15 16 4
5. 03/05/2013 Các chuẩn mực kế toán Việt Nam Các thông tư hướng dẫn Ban hành đợt 5, theo QĐ 100/2005/QĐ-BTC Thông tư 20/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006: ngày 28/12/2005 Hướng dẫn thực hiện các CM ban hành đợt 4; CM 11: Hợp nhất kinh doanh Thông tư 21/2006/TT-BTC ngày 20/03/2006: CM 18: Các khoản dự phòng, tài sản và nợ Hướng dẫn thực hiện các CM ban hành đợt 5; tiềm tàng Thông tư 161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007: CM 19: Hợp đồng bảo hiểm Hướng dẫn thực hiện các CM ban hành các CM 30: Lãi trên cổ phiếu đợt 1, 2 và 3. 17 18 CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN Chế độ kế toán DN: hai hệ thống Nội dung: Chế độ kế toán DN: Hệ thống tài khoản kế toán; Ban hành theo Quyết định s ố: 15/2006/Q Đ-BTC ngày 20 tháng 03 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Hệ thống Báo cáo tài chính Tài chính (thay thế cho QĐ 1141TC/Q Đ/C ĐKT Chế độ chứng từ kế toán; ngày 01/11/1995 và QĐ 167/2000/Q Đ-BTC ngày 25/10/2000 ) Chế độ sổ kế toán. Chế độ kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa: Ban hành theo Quyết định số QĐ 48/2006/QĐ- BTC ngày 14/9/2006 của Bộ trưởng bộ Tài Chính (Thay thế cho quyết định số 144/2001/QĐ-BTC ngày 21/12/2001 của Bộ trưởng Bộ Tài chính ) Chế độ và văn bản hướng dẫn kế toán đặc thù 19 20 5
6. 03/05/2013 CM Kế toán với Chế độ kế toán TỔ CHỨC KẾ TOÁN TRONG DN DN thực hiện chế độ KT theo Quyết Lý luận chung về tổ chức kế toán định 15/2006: áp dụng đầy đủ 26 CM Hệ thống thông tin kế toán DN thực hiện chế độ KT theo Quyết định 48/2006: Một số nguyên tắc và yêu cầu Áp dụng đầy đủ: 07 CM Tổ chức kế toán trong DN Áp dụng không đầy đủ: 13 CM Vai trò của kế toán trưởng Không áp dụng 07 CM => Vấn đề của DN: lựa chọn, áp dụng chế độ KT nào? 21 22 Các phương pháp của kế toán Tổ chức kế toán trong DN Phương pháp lập chứng từ kế toán Tổ chức công việc Phương pháp đánh giá các đối tượng KT Tổ chức vận dụng các phương pháp Phương pháp đối ứng tài khoản Tổ chức con người và thiết bị Phương pháp tổng hợp và cân đối KT => Để hệ thống kế toán thực hiện được Tổng hợp & các vai trò, nhiệm vụ và mục tiêu Chứng từ KT Đối ứng TK cân đối của hệ thống Đánh giá Đánh giá (đầu vào) (đầu ra) 23 24 6
7. 03/05/2013 Nội dung của tổ chức kế toán Một số yêu cầu Tổ chức công tác kế toán : Quy định Nắm vững chức năng, nhiệm vụ và các nội dung, công việc kế toán phải làm phương pháp của kế toán; và những phương pháp phải thực hiện Tuân thủ những quy định pháp lý về kế toán để đạt được mục tiêu của hệ thống và tổ chức kế toán; Tổ chức bộ máy kế toán : Phân chia, Am hiểu về doanh nghiệp: sắp xếp các bộ phận trong hệ thống kế Hình thức pháp lý; toán: nhân sự, thiết bị, nhiệm vụ và Ngành nghề, chức năng kinh doanh; mối quan hệ giữa các bộ phận trong Môi trường họat động; việc thực hiện nhiệm vụ chung của hệ Điều kiện và môi trường của hệ thống kế toán thống 25 26 Một số nguyên tắc cần quán triệt NỘI DUNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KT Nguyên tắc hiệu quả: Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán sử dụng Thông tin tốt nhất với chi phí thấp nhất Tổ chức hệ thống sổ kế toán Nguyên tắc kiểm soát: Tổ chức cung cấp thông tin thông qua các báo cáo kế toán Kiểm soát kế toán Tổ chức công tác kế toán chi phí - giá thành Kiểm soát quản lý Tổ chức kiểm kê tài sản Nguyên tắc thống nhất Tổ chức kiểm tra kế toán Bảo quản, lưu trữ tài liệu kế toán Nguyên tắc linh hoạt Công việc KT trong các trường hợp chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi, giải thể 27 28 7
8. 03/05/2013 Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán Xây dựng danh mục chứng từ kế toán sử Chứng từ kế toán: ý nghĩa, phân dụng loại, nội dung, yêu cầu Quản lý và sử dụng biểu mẫu chứng từ Khuôn khổ pháp lý: Hướng dẫn các bộ phận liên quan thực hiện đúng chế độ chứng từ kế toán Luật kế toán: chương II, mục 1: Lập và tổ chức thực hiện quy trình luân Chứng từ kế toán chuyển chứng từ Chế độ chứng từ kế toán Tổ chức xử lý chứng từ ở phòng kế toán Tổ chức bảo quản và lưu trữ chứng từ 29 30 Tổ chức hệ thống tài khoản KT Tổ chức hệ thống tài khoản KT Khuôn khổ pháp lý: Căn cứ các quy định pháp lý và yêu cầu quản lý của DN => xây dựng danh mục TK cấp I, Luật kế toán: Chương II, mục 2: tài cấp II khoản kế toán và sổ kế toán Xây dựng danh mục TK chi tiết: cần xem xét: Hệ thống tài khoản kế toán: Thông tin phục vụ yêu cầu quản trị DN - QĐ 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/03/2006, hay Thông tin đáp ứng yêu cầu quản lý tài sản, - QĐ 48/2006/QĐ-BTC công nợ Chế độ kế toán của các bộ, ngành KD Thông tin phục vụ yêu cầu phân cấp quản lý đặc thù và hạch toán kinh tế nội bộ Tính hiệu quả và khả thi của việc tổ chức các TK chi tiết 31 32 8
9. 03/05/2013 Tổ chức hệ thống sổ kế toán Hình thức kế toán Khuôn khổ pháp lý: Hình thức kế toán: là việc tổ chức hệ Luật kế toán: Chương II, mục 2: Tài thống sổ kế toán bao gồm số lượng sổ, khoản kế toán và sổ kế toán kết cấu sổ và mối quan hệ giữa các loại Chế độ sổ kế toán: sổ trong việc ghi chép, tổng hợp các số • Sổ kế toán và các loại sổ kế toán liệu từ chứng từ gốc để cung cấp các • Mở sổ và ghi sổ kế toán chỉ tiêu lập báo cáo kế toán. • Sửa chữa, điều chỉnh sổ kế toán • Các hình thức kế toán và sự lựa chọn hình thức kế toán 33 34 Hình thức kế toán Lựa chọn hình thức KT thích hợp Các hình thức kế toán: Quy mô của doanh nghiệp Hình thức kế toán NHẬT KÝ CHUNG Số lượng tài khoản sử dụng Hình thức kế toán NHẬT KÝ – SỔ CÁI Số lượng nghiệp vụ kinh tế phát Hình thức kế toán CHỨNG TỪ GHI SỔ sinh Hình thức kế toán NHẬT KÝ CHỨNG TỪ Số lượng và trình độ của nhân Hình thức kế toán trên máy vi tính viên kế toán => Khác nhau: SỔ KT SỬ DỤNG Trang bị kỹ thuật phục vụ công tác TRÌNH TỰ GHI CHÉP kế toán 35 36 9
10. 03/05/2013 Hình thức KT NHẬT KÝ CHUNG Hình thức kế toán NHẬT KÝ CHUNG CHỨNG TỪ GỐC Sổ kế toán sử dụng: Sổ tổng hợp: SỔ QUỸ SỔ CHI TIẾT - Nhật ký chung NK CHUYÊN NHẬT KÝ DÙNG - Các Nhật ký chuyên dùng (Nhật ký đặc biệt) CHUNG - Sổ cái Sổ chi tiết: Các sổ (thẻ) chi tiết SỔ CÁI BẢNG TỔNG HỢP Đặc điểm: CHI TIẾT Kết cấu sổ và ghi chép đơn giản, thuận lợi cho việc ứng dụng tin học BẢNG CÂN ĐỐI Trình tự xử lý nghiệp vụ nhanh TÀI KHOẢN Điều kiện vận dụng: mọi loại hình DN, nhất là trong điều kịên ứng dụng tin học BÁO CÁO KẾ TOÁN 37 Hình thức kế toán Hình thức KT NHẬT KÝ - SỔ CÁI: NHẬT KÝ - SỔ CÁI trình tự ghi chép Sổ kế toán sử dụng: CHỨNG TỪ GỐC Sổ tổng hợp: Nhật ký – sổ cái BẢNG TỔNG HỢP Sổ chi tiết: Các sổ (thẻ) chi tiết SỔ QUỸ SỔ CHI TIẾT CHỨNG TỪ GỐC Điều kiện vận dụng: Quy mô nhỏ NHẬT KÝ – SỔ CÁI Bảng tổng hợp Có ít nghiệp vụ kinh tế phát sinh chi tiết Sử dụng ít tài khoản BÁO CÁO KẾ TOÁN 39 10
11. 03/05/2013 Hình thức kế toán CHỨNG TỪ GHI SỔ CHỨNG TỪ GỐC Sổ kế toán sử dụng: Sổ tổng hợp: CHỨNG TỪ SỔ QUỸ SỔ CHI TIẾT • Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ GHI SỔ • Sổ cái Sổ đăng ký Sổ chi tiết: Các sổ (thẻ) chi tiết CTGS Đặc điểm: SỔ CÁI BẢNG TỔNG HỢP Mọi NVKT phát sinh được định khoản trên các CHI TIẾT CTGS Ghi chép thủ công, còn trùng lắp, không kịp thời BẢNG CÂN ĐỐI TÀI KHOẢN Điều kiện vận dụng: DN có nhiều NVKT phát sinh, sử dụng nhiều TK BÁO CÁO KẾ TOÁN 41 Sổ trong các hình thức KT Hình thức Hình thức kế toán trên máy vi tính Ctừ Đ.khoản T/khoản Đối chiếu Báo cáo KT NK -SC NK-SC Làm k ế tốn b ằng máy vi tính: l ựa ch ọn NK - SC C.từ NK - SC Báo cáo Sổ c.tiết BảngTHCT Mua, ho ặc Tự xây d ựng hình th ức k ế tốn trên máy vi Chứng từ Chứng từ Sổ cái BảngCĐTK C.từ Báo cáo tính cho phù h ợp ghi sổ ghi sổ Sổ c.tiết BảngTHCT Nhật ký NK chung Sổ cái BảngCĐTK C.từ Báo cáo chung NK ĐB Sổ c.tiết BảngTHCT NK - CT Không còn thông dụng 11
12. 03/05/2013 Tổ chức lập báo cáo kế toán và TRÌNH T Ự GHI S Ổ K Ế TỐN THEO HÌNH TH ỨC K Ế TỐN TRÊN MÁY VI TÍNH phân tích hoạt động kinh tế PH ẦN M ỀM K Ế Hệ thống báo cáo tài chính: CH ỨNG T Ừ K Ế TỐN TỐN SỔ K Ế TỐN Luật kế toán: mục 3, chương II: Báo cáo -Sổ t ổng h ợp -Sổ chi ti ết tài chính Chế độ báo cáo tài chính DN BẢNG T ỔNG H ỢP CH ỨNG TỪ K Ế TỐN CÙNG LO ẠI - Báo cáo tài chính Hệ thống báo cáo quản trị - Báo cáo k ế tốn qu ản tr ị MÁY VI TÍNH Phối hợp với các bộ phận liên quan, tổ Ghi chú: chức phân tích hoạt động kinh tế Nh ập s ố li ệu hàng ngày In s ổ, báo cáo cu ối tháng, cu ối n ăm Đố i chi ếu, ki ểm tra 46 Tổ chức công tác kế toán Tổ chức công tác kế toán chi phí – giá thành chi phí – giá thành Nhận diện chi phí, dòng chi phí; Xác định tiêu thức phân bổ CP: Phân bổ CP NVL Xác định đối tượng hạch toán CPSX, đối tượng tính giá thành SP; Phân bổ CP tiền lương Phân bổ CP SX chung Tổ chức hệ thống chứng từ, TK, sổ sách cho công tác hạch toán chi phí, tính giá thành Lựa chọn phương pháp đánh giá SP Căn cứ: dở dang: Ngành nghề kinh doanh; PP đánh giá theo CP NVL chính (hay trực tiếp) Loại hình SX; Chủng loại SP; quy trình công nghệ PP ước lượng SP tương đương PP đánh giá theo 50% CP chế biến 47 48 12
13. 03/05/2013 Tổ chức công tác kế toán chi phí – giá thành Tổ chức kiểm kê tài sản Lựa chọn phương pháp tính giá thành Lên kế hoạch kiểm kê (đối với kiểm kê định thích hợp: kỳ); PP tính giá thành trực tiếp Thành lập ban kiểm kê; hướng dẫn nghiệp vụ cho những người tham gia kiểm kê; PP tính giá thành theo hệ số Hoàn tất sổ sách trước khi kiểm kê PP tính giá thành theo tỷ lệ Lập biên bản kiểm kê; PP loại trừ CP Sau kiểm kê, đối chiếu số liệu kiểm kê với số PP tính giá thành phân bước sổ sách => phát hiện sai lệch => điều chỉnh sổ PP tính giá thành theo đơn đặt hàng sách => xem xét nguyên nhân, xử lý Hệ thống giá thành trên cơ sở hoạt động (ABC) 49 50 TỔ CHỨC BỘ MÁY KẾ TOÁN Tổ chức bộ máy kế toán Tổ chức bộ máy kế toán là việc Cần căn cứ vào: phân chia, sắp xếp các bộ phận Luật kế toán (chương III: Tổ chức bộ trong hệ thống kế toán: nhân sự, máy kế toán và người làm kế toán) thiết bị, nhiệm vụ và mối quan hệ Quy mô của doanh nghiệp giữa các bộ phận trong việc thực Mặt bằng (không gian) tổ chức SXKD của DN; hiện nhiệm vụ chung của hệ Mô hình tổ chức bộ máy quản lý của thống doanh nghiệp; 51 52 13
14. 03/05/2013 Hình thức tổ chức bộ máy kế toán 3 hình thức tổ chức bộ máy kế toán tập trung Hình thức tổ chức bộ máy kế toán Đặc điểm: toàn bộ công tác kế toán tập trung; được tập trung thực hiện ở phòng kế toán của DN Hình thức tổ chức bộ máy kế toán Điều kiện vận dụng: các DN vừa và phân tán nhỏ, tổ chức SXKD và tổ chức quản lý Hình thức tổ chức bộ máy kế toán tập trung. vừa tập trung, vừa phân tán Ưu: Bảo đảm sự tập trung, thống nhất; Bộ máy kế toán gọn nhẹ 53 54 Hình thức tổ chức bộ máy kế toán phân tán KẾ TOÁN TRƯỞNG Đặc điểm: P. kế toán các đơn vị phụ thuộc: xử lý nghiệp vụ, gởi tài liệu và báo cáo về P. kế toán đơn vị Bộ Bộ Bộ phận phận KT KT chính phận Bộ phận Bộ phận KT lao CPSX - V = T kế KT Tài chính Phòng kế toán DN chính: hạch toán các động, giá thành và TP và toán thanh DN nghiệp vụ phát sinh ở đơn vị chính; hạch toán TSCĐ, tiền SP tiêu thụ nghiệp vụ tổng hợp; hướng dẫn, kiểm tra kế lương toán NLVL toán các đơn vị phụ thuộc Điều kiện vận dụng: DN có quy mô lớn, tổ Nhân viên nghiệp vụ ở các đơn vị phụ thuộc chức SXKD và tổ chức quản lý phân tán 56 14
15. 03/05/2013 KẾ TOÁN TRƯỞNG Người làm kế toán – KT trưởng Luật kế toán: Bộ phận Bộ phận Bộ phận Bộ phận Chương III: tổ chức bộ máy kế toán và người KT hoạt kế toán kiểm tra Tài chính làm kế toán, điều 50, 51, 52, 53, 54 động của tổng hợp kế toán Doanh Chương IV: hoạt động nghề nghiệp kế toán DN chính nghiệp Nghị định số 129/2004/NĐ – CP ngày Phòng KT đơn vị phụ thuộc 31/05/2004: quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành luật kế toán TT liên tịch 13/2005/TTLT-BTC-BLĐTBXH Bộ phận ngày 07 tháng 02 năm 2005: Hướng dẫn Bộ phận Bộ phận Bộ phận KT tiền kế toán kế toán KT CP - tiêu chuẩn, điều kiện, thủ tục bổ nhiệm, bãi và thanh TSCĐ, LĐ,TL giá thành miễn và xếp lương kế toán trưởng, phụ trách kế NLVL toán toán trong các tổ chức hoạt động KD 58 15