Chế độ tài sản theo thỏa thuận vợ chồng trong pháp luật Cộng hòa Pháp và pháp luật Việt Nam

Nội dung text: Chế độ tài sản theo thỏa thuận vợ chồng trong pháp luật Cộng hòa Pháp và pháp luật Việt Nam

1. nghiªn cøu - trao ®æi Ths. Bïi Minh Hång * 1. Nh ững v ấn đề c ơ b ản trong pháp lu ật cho r ng iu ó là c n thi t, mi n sao Cộng hòa Pháp v ề ch ế độ tài s ản theo thoả nh ng tho thu n ó không trái v i thu n thu ận của v ợ ch ồng (Les régimes matrimoniaux phong m t c và nh ng quy nh sau ây” conventionnels) Th c t , nhà l p pháp c a Pháp ã ư a ra 1.1. Nguyên t c t do l a ch n ch tài h th ng các ch tài s n c a v ch ng, sn trong hôn nhân bao g m ch tài s n pháp nh và các ch Nguyên t c này b t ngu n t vi c th c tài s n ưc nh. D ưi nh h ưng c a hi n nguyên t c t do kí k t h p ng ã nguyên t c t do l a ch n ch tài s n c a ưc th a nh n Pháp t th k XVI, khi mà v ch ng, ch tài s n pháp nh không có nh ng quan h kinh t , th ươ ng m i phát tri n hi u l c áp d ng m t cách ươ ng nhiên, trái mnh. T th i kì ó, lu t pháp và t p quán li, nó ch là ch tùy nghi (facultatif). ã th a nh n nh ng s tho thu n c a v Nh ng ng ưi k t hôn hoàn toàn có quy n t ch ng v ch tài s n phù h p v i hoàn do tho thu n ch tài s n cho riêng mình. cnh kinh t c a h nh ư là quy n t do cá Nu h không thi t l p nh ng tho thu n v nhân. B lu t dân s (BLDS) n m 1804 ra vn này, ch tài s n pháp nh s i ã k th a tinh th n này và duy trì ươ ng nhiên ưc áp d ng. M t khác, nguyên nguyên t c không thay i nh ng tho thu n tc t do tho thu n v ch tài s n c a v ca v ch ng v ch hôn s n. (1) ch ng còn gi hi u l c ngay c trong nh ng o lu t ngày 13/7/1965 v c i cách ch tr ưng h p ch tài s n ã ưc xác nh, tài s n c a v ch ng ã hu b nguyên bng vi c v ch ng có quy n tho thu n tc này vì cho r ng nó h n ch quy n quy t thay i. S thay i này có th ưc th c nh c a v ch ng v ch tài s n. Hi n hi n tr ưc khi k t hôn ho c trong th i kì hôn nay, nguyên t c v ch ng có quy n t do l a nhân. Theo iu 1394 BLDS, nh ng tho ch n ch tài s n ưc kh ng nh ngay thu n v ch tài s n c a v ch ng ph i trong Phn nh ng quy nh chung c a BLDS ưc ti n hành v i s tham gia c a công v các ch tài s n c a v ch ng. iu ch ng viên, theo nh ng th th c nh t nh. 1387 quy nh: “Lu t pháp ch iu ch nh quan h v ch ng v tài s n khi không có * Gi ng viên Khoa lu t dân s tho thu n riêng mà v ch ng có th làm vì Tr ưng i h c Lu t Hà N i 18 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009
2. nghiªn cøu - trao ®æi 1.2. N i dung c a hôn ưc sn ã ưc xu t trong BLDS, iu ó s Ch ng th ư th hi n s tho thu n c a d dàng h ơn cho h khi c n thi t k n i ng ưi k t hôn hay c a v ch ng v ch dung c a ch tài s n, b i vì lu t ã d tài s n c a h trong hôn nhân ưc g i là li u trong ó nh ng iu kho n c ơ b n. “Contrat de mariage” (t m d ch là hôn ưc). (2) Ngoài ra, v ch ng c ng có quy n tuyên b V b n ch t, hôn ưc ch ch a ng nh ng v vi c áp d ng ch tài s n khác, tuy tho thu n c a v ch ng v các cách th c nhiên iu này r t hi m x y ra. th c hi n các quan h tài s n mà không Th hai, trong ch tài s n ã l a cp các v n nhân thân c a h . Các quy n ch n, các bên có quy n t do ưa ra nh ng và ngh a v nhân thân c a v và ch ng, vì có iu kho n quy nh v các v n c th . liên quan n o c, tr t t chung nên ã Nu ó là m t trong nh ng ch tài s n ưc pháp lu t n nh, v ch ng không th ưc d li u trong BLDS, h có quy n thi t có nh ng tho thu n khác. Hôn ưc h p lp nh ng iu kho n b sung cho nh ng pháp s là c ơ s cho vi c th c hi n, gi i quy nh c a lu t ho c s a i nh ng quy quy t nh ng tranh ch p v tài s n gi a v nh ó. Ch ng h n, v ch ng có th li t kê ch ng v i nhau và gi a v ch ng vi ng ưi nh ng tài s n mà m i bên có tr ưc khi kt th ba. Nói cách khác hôn ưc có hi u l c hôn; t ng cho nhau tài s n; tho thu n v pháp lu t bu c v ch ng ph i thc hi n. vi c qu n lí tài s n chung, riêng; v vi c 1.2.1. Quy n t do xác nh n i dung c a óng góp tài s n vì nhu c u chung c a gia hôn ưc ình; tho thu n v vi c phân chia tài sn khi Vi c th a nh n ch hôn s n ưc nh ch m d t ch tài s n nh m t o iu ki n cho v ch ng có th th c 1.2.2. Nh ng gi i h n v n i dung c a hi n ch hôn s n phù h p v i hoàn c nh hôn ưc kinh t c a h . Vì v y, ng ưi k t hôn có quy n Theo lu t nh, v ch ng có quy n t do ư a vào trong hôn ưc nh ng iu kho n mà lp hôn ưc. Tuy nhiên, quy n t do tho h cho là c n thi t iu ch nh các quan h thu n trong hôn ưc c a v ch ng cng có tài s n trong su t th i kì hôn nhân. Hôn ưc gi i h n. Gia ình trong xã h i Pháp cng ưc l p thông qua s can thip c a công gi ng nh ư nhi u n ưc khác ph n ánh tính ch ng viên, vì v y các bên s nh n ưc ch t c ng ng, vì th ch tài s n pháp nh ng h tr pháp lí thi t l p v n b n nh c a v ch ng Pháp t khi có B lu t tho thu n hoàn ch nh v ch tài s n. Napoleon u là các ch c ng ng tài Th nh t, trong hôn ưc, các bên k t sn.(3) Lu t hi n hành c a C ng hòa Pháp v hôn tuyên b ch hôn s n s áp d ng i các ch tài s n c a v ch ng không ph i vi h . ây là m c ích c ơ b n nh t c a ch quan tâm n l i ích c a các bên v , vi c l p hôn ưc. Thông th ưng, ng ưi k t ch ng mà trái l i luôn cao nh ng tr t t hôn l a ch n m t trong nh ng ch tài ca gia ình. iu ó th hi n thông qua t¹p chÝ luËt häc sè 11 /2009 19
3. nghiªn cøu - trao ®æi vi c nhà làm lu t thi t l p h th ng nh ng thông qua c ơ ch i di n ho c cho phép c a quy nh, theo ó t t c nh ng tho thu n tòa án Theo quy nh c a iu 226, các ca v ch ng v tài s n ph i tuân theo. quy nh trên có hi u l c áp d ng i v i t t Trong các iu 1388 và 1389 c a BLDS, nhà c các quan h v ch ng, b t k h l a ch n lp pháp ã quy nh r ng: V ch ng không ch hôn s n nào. Trong b i c nh th a th tho thu n phá b nh ng quy nh v các nh n nhi u ch tài s n c a v ch ng, ch ngh a v và quy n c a h (phát sinh t vi c c ơ s gi vai trò ch o, nh t là i v i kt hôn), v ngh a v và quy n c a cha m các ch hôn s n ưc nh nh m m b o và con, v qu n lí theo pháp lu t, v giám h nh ng iu ki n v t ch t cho s n nh c a cng nh ư v tr t t th a k . V nguyên t c, cu c s ng gia ình. Do có t m quan tr ng nh ng iu kho n c a hôn ưc trái v i nh ư v y, t t c các nghiên c u v các ch nh ng quy nh này s b tuyên b vô hi u. tài s n c a v ch ng theo lu t c a Pháp u Nh ng tho thu n c a v ch ng v ch bt u t ch c ơ s này. tài s n ch u s iu ch nh tr c ti p nh t Nh ư v y, s t ch c các ch tài s n bi các quy nh v ngh a v và quy n c a ca v ch ng trong lu t c a C ng hòa Pháp h. T i các iu t 212 n 226, BLDS ã da trên nguyên t c tôn tr ng quy n t do quy nh nh ng ngh a v và quy n riêng tho thu n c a v ch ng nh ưng không tách bi t c a v và ch ng v i tinh th n chung ri ngh a v c a h i v i i s ng chung nh t là: V ch ng cùng nhau m b o iu ca gia ình. iu ó t o iu ki n cho v , hành gia ình v tinh th n và v t ch t, ch m ch ng có th th c hi n nh ng quan h tài s n lo vi c d y d con cái và chu n b t ươ ng lai phù h p v i tình hình kinh t c a b n thân, ca chúng ( iu 213). c bi t, t iu mang l i l i ích cho gia ình và cá nhân m i 214 n iu 226 t p h p nên ch nh bên v /ch ng. Trong th c t , m c dù s pháp lí mà pháp lu t Pháp g i là ch c ơ lưng các c p v ch ng l p hôn ưc chim t s c a các ch tài s n c a v ch ng (Le l r t th p (kho ng 20%) nh ưng các ch régime primaire ho c Le statut de base). ây tài s n theo tho thu n c a v ch ng v n là nh ng quy nh v các quy n và ngh a v luôn t n t i cùng v i quan ni m v quy n t v tài s n c a v ch ng nh m áp ng nhu do cá nhân và vì s c n thi t c a nó trong cu c a cu c s ng gia ình. ó là nh ng v n nh ng tr ưng h p nh t nh. : óng góp vào vi c chi tiêu c a gia ình; 1.3. Nh ng ch tài s n ưc d li u và bo v ch c a gia ình; quy n t ch c a ưu, nh ưc im c a tng ch tài s n ó mi bên v , ch ng th c hi n các giao d ch vì 1.3.1. Ch c ng ng i v i ng nhu c u c a gia ình và trách nhi m liên i sn và nh ng t o s n ca bên kia, quy n t ch v ngh nghi p, v Ch tài s n này xác nh c ng ng vi c s d ng tài kho n (ngân hàng và ch ng tài s n gm nh ng ng s n mà m i bên có khoán); quy n m t mình th c hi n giao d ch khi k t hôn và nh ng tài s n mà v ch ng có 20 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009
4. nghiªn cøu - trao ®æi ưc trong th i kì hôn nhân. Tuy nhiên, Ch c ng ng toàn s n có ưu im là nh ng ng s n mà c n xác nh là tài s n tính ơ n gi n trong vi c xác nh tính ch t riêng do b n ch t c a nó theo quy nh c a ca tài s n c ng nh ư nh ng kho n n và iu 1404 BLDS và nh ng tài s n mà v mang m tính c ng ng trong gia ình. ch ng ưc t ng cho riêng, ưc th a k Th c ti n ã ph n ánh r ng khi thay i ch riêng (do ý chí rõ ràng c a ng ưi t ng cho, tài s n, ch c ng ng toàn s n ng ng ưi l i tài s n th a k ) v n thu c tài v trí th hai trong s nh ng ch ưc l a sn riêng c a m i bên v ch ng. ch n th ưng xuyên (sau ch tách riêng tài Ph n n c a c ng ng tài s n g m ph n sn). (4) Ch này c ng th ưng ưc l a n c a m i bên v ho c ch ng có tr ưc khi ch n b i nh ng v ch ng cao tu i, không kt hôn (theo t l ng s n ã ư a vào trong có con và ưc k t h p v i m t iu kho n ph n có c a c ng ng tài s n) và nh ng v trao toàn b c ng ng tài s n cho ng ưi kho n n phát sinh trong th i kì hôn nhân v (ch ng) còn s ng. Tuy nhiên, c ng (g m c nh ng kho n n liên quan n tài gi ng nh ư ch c ng ng ng s n, n u sn mà c ng ng có ưc do v , ch ng v ch ng không d li u nh ng quy nh ưc t ng cho ho c ưc th a k ). riêng v qu n lí tài s n và thanh toán tài Vi c th c hi n ch tài s n này khá sn, h s ph i tuân theo nh ng quy nh ph c t p. N u v ch ng không có nh ng ca ch hôn s n pháp nh và trong tho thu n khác, h ph i tuân theo nh ng tr ưng h p ó, th m chí, v ch ng có ít h ơn quy nh v qu n lí tài s n và thanh toán tài nh ng s ch ng c n thi t v tài s n, vì sn ưc d li u trong ch hôn s n pháp hu nh ư h không có tài s n riêng. Vì th , nh. Vì th , ây là ch tài s n không ây không ph i là s l a ch n h p lí cho ưc khuyên dùng (không ph i ch riêng nh ng cp v ch ng tr . Pháp), b i tính ph c t p c a nó, trong khi 1.3.3. Ch tài s n riêng bi t tho thu n c a v ch ng v tài s n th ưng Khác v i nh ng hình th c c a ch hưng t i s ơn gi n. cng ng tài s n, ch tài s n riêng bi t 1.3.2. Ch c ng ng toàn s n xác nh v ch ng không có tài s n chung. Ch c ng ng toàn s n xác nh t t Ch có s t n t i c a hai kh i tài s n riêng c các tài s n mà v ch ng có tr ưc và sau ca m i bên. Tuy nhiên, i v i ph n n , khi k t hôn u thu c s h u chung, tr ngoài nh ng kho n n riêng c a m i bên v nh ng tài s n riêng do b n ch t c a nó theo ho c ch ng, còn có nh ng kho n n chung quy nh c a iu 1404 BLDS. Tuy nhiên, phát sinh t cu c s ng chung c a gia ình. v ch ng có th tho thu n nh ng tài s n ây là ch tài s n mà s v n hành c a này thu c v c ng ng tài s n. Ph n n c a nó là ơ n gi n nh t. M i bên v , ch ng t do cng ng tài s n bao g m t t c nh ng qu n lí và nh ot các tài s n, thu nh p sau kho n n phát sinh tr ưc và sau khi k t hôn. khi th c hi n ngh a v óng góp i v i i t¹p chÝ luËt häc sè 11 /2009 21
5. nghiªn cøu - trao ®æi sng chung. Ch tài s n riêng bi t trao pháp nh ( Na Uy, Th y in, an M ch, cho v , ch ng kh n ng t ch r t cao v tài Ph n Lan, c, Áo và Th y S ). Pháp, ch sn, là s l a ch n h p lí nh t cho nh ng c p tài s n này ưc các h c thuy t ca ng i là v ch ng có nhi u tài s n riêng mà h u có nhi u ưu im nh ưng l i ít ưc s d ng có kh n ng qu n lí ho c nh ng v ch ng trong th c t .(5) ti n hành các công vi c s n xu t, kinh doanh Tóm l i, không có ch tài s n nào mà h c n tránh nh ng r i ro có th x y ra ưc coi là hoàn thi n cho t t c các quan h i v i gia ình do nh ng th t b i c a vi c v ch ng mà ch có ch tài s n thích h p kinh doanh. vi hoàn c nh c a c p v ch ng nào ó mà Tuy nhiên, ch tách riêng tài s n c ng thôi. Trong nh ng tr ưng h p th y c n l p bc l nhi u h n ch . Nó b ánh giá là ch hôn ưc, v i s tr giúp c a công ch ng “ích k” nh t, vì th c ch t ó là c ơ ch viên, các bên k t hôn s ph i cân nh c bo toàn tài s n c a cá nhân. Do v y, ch quy t nh ch tài s n áp d ng và ư a vào này không nên ưc áp d ng trong nh ng trong ó nh ng iu kho n c n thi t iu tr ưng h p mà ch có m t bên v ho c ch nh các quan h tài s n gi a v ch ng ch ng tham gia vào các ho t ng to ra trong th i kì hôn nhân. nhi u tài s n còn bên kia ch làm công vi c 2. Ch ế độ tài s ản c ủa v ợ ch ồng theo ni tr . Khi ch m d t ch tài s n, ng ưi thoả thu ận trong pháp lu ật Vi ệt Nam không tr c ti p t o ra l i t c s ch u nhi u 2.1. Th i kì tr ưc nm 1975 bt l i m c dù ã ưc tính toán n bù công Trong th i kì Pháp thu c, pháp lu t dân sc óng góp. s Vi t Nam mang m d u n c a BLDS 1.3.4. Ch óng góp các t o s n Napoleon. Trong ba b dân lu t ưc áp Ch óng góp các t o s n còn có tên dng ba mi n B c, Trung, Nam thì B dân gi là ch h n h p. Trong th i kì hôn lu t Bc Kì và B dân lu t Trung Kì ã ghi nhân, ch này ưc v n hành nh ư ch nh n nh ng nguyên t c c ơ b n c a BLDS tách riêng tài s n nh ưng khi gi i th ch Pháp nh ư: quy n t do l p hôn ưc và tính tài s n, các t o s n s ưc gi i quy t nh ư ch t không thay i c a ch hôn s n. ch c ng ng, t c là m i bên s ưc Khác v i BLDS Pháp, hai b dân lu t này nh n m t n a giá tr c a nh ng t o s n trong ch d li u m t ch chung áp d ng cho gia s n c a ng ưi kia. nh ng v ch ng không l p hôn ưc mà Ch này v a tích l y ưc nh ng ưu không d li u nh ng ch v , ch ng có im c a ch tách riêng tài s n v a ph n th tho thu n l a ch n. (6) Th c t , nh ng nào kh c ph c ưc nh ng nh ưc im “ích quy nh này ã ưc th c hi n Vi t Nam k” c a nó. Th c t , ch óng góp các t o trong kho ng 20 n m. sn ang ưc ánh giá cao nhi u n ưc mà Trong giai on t n ưc b chia c t bng ch ng là nó ã tr thành ch tài s n thành hai mi n Nam - Bc, pháp lu t v v n 22 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009
6. nghiªn cøu - trao ®æi này hai mi n th hi n nh ng n i dung Tuy nhiên, trong tr ưng h p x y ra s trái chi u. Lu t hôn nhân và gia ình ngày ki n chia tài s n chung c a v ch ng trong 29/12/1959 min Bc ch quy nh mt th i kì hôn nhân, Ngh nh ca Chính ph s hình th c c a ch tài s n pháp nh (ch 70/2001/N -CP ngày 03/10/2001 quy nh c ng ng toàn s n) và vì th không có chi ti t thi hành Lu t hôn nhân và gia ình quy nh nào v quy n l p hôn ưc c a v nm 2000 ã em n y u t m i mà chúng ch ng. Trong khi ó, min Nam ba o ta th y có kh n ng xu t hi n ch tài s n lu t ã ưc l n l ưt ban hành iu ch nh ca v ch ng khác v i ch pháp nh. các quan h dân s , gia ình (Lu t gia ình Kho n 2 iu 8 Ngh nh c a Chính ngày 02/1/1959, S c lut s 15/64 ngày ph s 70/2001/N -CP quy nh: “Thu nh p 23/7/1964 và B dân lu t ngày 20/12/1972), do lao ng, ho t ng s n xu t kinh doanh u th a nh n quy n t do l p hôn ưc c a và nh ng thu nh p h p pháp khác c a m i v ch ng và ch tài s n chung theo lu t bên sau khi chia tài s n chung là tài s n nh ch ưc áp d ng khi v ch ng không riêng c a v , ch ng, tr tr ưng h p v lp hôn ưc. Ch ng h n, B dân lu t n m ch ng có tho thu n khác”. M t khác, các 1972 quy nh: "V ch ng có th t do l p quy nh iu 9 và iu 10 v “khôi ph c hôn ưc tùy ý mu n, mi n không trái v i tr t ch tài s n chung c a v ch ng” òi h i t công c ng và thu n phong m t c” ( iu v ch ng ã chia tài s n chung mà sau ó 145) và “Lu t pháp ch quy nh ch phu mu n khôi ph c l i ch tài s n chung thì ph tài s n khi v ch ng không l p hôn ph i l p thành v n b n có ng ưi làm ch ng ưc” (iu 144). ho c ưc công ch ng, ch ng th c. 2.2. Th i kì sau n m 1975 Vi c chia tài s n chung c a v ch ng Lu t hôn nhân và gia ình n m 1986 và trong th i kì hôn nhân có th x y ra theo hai Lu t hôn nhân và gia ình nm 2000 u ch tr ưng h p chia m t ph n ho c chia toàn b . tp trung quy nh m t ch tài s n pháp Có l , các quy nh k trên nh m vào tr ưng nh. Nhà l p pháp không d li u b t kì iu hp th hai. Các quy nh này ã b ch trích kho n nào cho phép v ch ng l p hôn ưc mnh m b i nhi u chuyên gia v lut hôn nh ưng c ng không n nh nh ng quy nh nhân và gia ình vì cho r ng chúng mâu cm. Trong b i c nh ó, nhìn chung gi i lu t thu n v i iu 27 Lu t hôn nhân và gia ình gia và nh ng ng ưi áp d ng pháp lu t u nm 2000. (7) ây chúng tôi không phân cho r ng ch hôn s n pháp nh có hi u tích s mâu thu n hay không c a các quy lc áp d ng i v i t t c các quan h hôn nh mà ch c p ý t ưng c a nh ng ng ưi nhân h p pháp, do v y mi tho thu n c a so n th o v n b n quy ph m pháp lu t. Th c v ch ng trái v i các quy nh c a ch t, B tư pháp là ơ n v ch trì so n th o hôn s n pháp nh c n b tuyên b là vô hi u Lu t hôn nhân và gia ình n m 2000 và c ng khi có tranh ch p x y ra. chính c ơ quan này ti p t c ch trì so n th o t¹p chÝ luËt häc sè 11 /2009 23
7. nghiªn cøu - trao ®æi Ngh nh s 70/2001/N -CP h ưng d n v ch ng có b n ph n, trách nhi m ph i m thi hành Lu t. Các quy nh kho n 2 iu bo nh ng iu ki n v tinh th n c ng nh ư 8 và iu 9, 10 Ngh nh này th hi n s vt ch t cho s t n t i và phát tri n c a gia logic c a m t ý t ưng m i v nh ng quan h ình mình. Tuy nhiên, iu ó không có tài s n gi a v và ch ng theo tho thu n. ngh a là t t c các ôi v ch ng u c n ph i Vy thì chúng ta có th ưa ra gi thuy t th c hi n m t ch tài s n chung nh t. rng chính ng ưi so n th o v n b n Lu t ã Quy n tài s n c a v ch ng là quy n g n v i mu n có s m m d o trong vi c th a nh n nhân thân v ch ng, vì v y c n ph i cho ch hôn s n theo tho thu n c a v ch ng chính h cùng nhau tho thu n, quy t nh trong nh ng tr ưng h p c n thi t. N u gi la ch n hình th c th c hi n h p lí, có l i thuy t này úng thì ây qu th c s là b ưc nh t cho b n thân và cho gia ình. M t khác, m quan tr ng cho vi c thi t l p nh ng quy b o v l i ích c a gia ình, c a con cái, nh v hôn ưc trong Lu t hôn nhân và gia Lu t hôn nhân và gia ình c n t p trung quy ình t ươ ng lai. M t khác, vì Ngh nh s nh m t cách rõ ràng h ơn nh ng ngh a v 70/2001/N -CP v n ang có hi u l c, ch c và quyn v tài s n c a v và ch ng áp d ng ch n sau khi chia h t tài s n chung trong th i chung nh t cho m i tr ưng h p ng th i kì hôn nhân, v ch ng có th th c hi n ch ph i i kèm v i nh ng bi n pháp m b o tách riêng tài s n. Tuy nhiên, trong tr ưng th c hi n. Trong b i c nh lu t pháp nh ư v y, hp này, vi c óng góp c a các bên v , s t do tho thu n v ch tài s n c a v ch ng vào i s ng chung c a gia ình c n ch ng s không phá v tính c ng ng ca ưc các v n b n pháp lu t d li u c th . hôn nhân mà trái l i, nó s c ng c nh ng Nh ư v y, qua nghiên c u v ch tài quan h gia ình m t cách th c ch t và theo sn c a v ch ng nói chung và các ch tài tinh th n t nguy n h ơn. sn ưc nh nói riêng trong pháp lu t c a Th hai, th c t kinh t -xã h i Vi t nhi u n ưc trên th gi i, chúng tôi th y r ng Nam hi n nay ã có r t nhi u thay i so xác nh ưc m t cách th c t ch c h p vi th i kì nh ng n m 1980 - 1990. Gia lí nh t các quan h tài s n c a v ch ng, ình không còn bó h p v i ch c n ng duy Lu t hôn nhân và gia ình Vi t Nam c n trì cu c s ng c a các thành viên mà th c s quan tâm x lí hai v n c ơ b n sau: ã tham gia tích c c vào n n kinh t xã h i. Th nh t, nguyên t c t do cam k t, tho Nh ng quan h kinh t òi h i v , ch ng thu n trong các quan h dân s , ưc ghi ph i có nh ng quy t nh nhanh nh y nh n trong BLDS, m b o cho các cá nhân nh ưng mu n v y h ph i ch ng v tài có quy n t do tho thu n xác l p các sn. Chúng tôi cho r ng Lu t hôn nhân và quy n và ngh a v , mi n sao các tho thu n gia ình hi n hành ch ưa theo k p di n bi n ó không vi ph m iu c m c a pháp lu t và ca nh ng quan h kinh t , dân s hi n nay. o c xã h i. Trong các quan h gia ình, Nu v , ch ng th c hi n úng theo quy 24 t¹p chÝ luËt häc sè 11/2009
8. nghiªn cøu - trao ®æi nh pháp lu t, trong nhi u tr ưng h p h gia ình Vi t Nam c n thay i l i ph ươ ng s b l nh ng c ơ h i làm n. th c t ch c các ch tài s n c a v ch ng Mt khác, vi c ưa nh ng tài s n chung theo h ưng th a nh n quy n t do ca v ca v ch ng vào các ho t ng s n xu t, ch ng trong vi c ch n ch tài s n áp kinh doanh c ng hàm ch a nh ng r i ro và dng, bên c nh ch tài s n pháp nh c a có th d n n nguy c ơ tiêu tán tài s n c a v ch ng./. gia ình, t cu c s ng gia ình vào trong tình tr ng b p bênh. Vì th , nh ng n ưc (1). Theo quy nh c a iu 1395 BLDS Napoleon, sau khi k t hôn, v ch ng không th tho thu n mà lu t pháp th a nh n ch hôn s n ưc thay i ch tài s n mà h ã l a ch n khi k t hôn. nh, nh ng cp v , ch ng làm ngh kinh Quy nh này nh m m b o tính n nh c a gia doanh th ưng ngh n ch tách riêng tài ình và ng th i b o v quy n l i cho ng ưi th ba. sn. Ch ó v a t o iu ki n cho h ch (2). Th c ti n nghiên c u v ch tài s n c a v ng trong ho t ng kinh doanh, v a tránh ch ng ã ph n ánh nh ng cách g i khác nhau v thu t ng này. ây, chúng tôi ch mu n nêu lên b n ch t ưc nh ng r i ro có th x y n cho cu c ca tho thu n v ch tài s n c a v ch ng mà sng gia ình. không c p góc ng ngh a c a nó. Ch tài s n c a v ch ng theo tho (3). Tr ưc ó, các ch tài s n c a v ch ng ưc thu n không ph i là iu m i l i v i xã th c hi n khác nhau Pháp. Nh ng vùng theo truy n th ng t p quán pháp áp d ng ch c ng ng v hi Vi t Nam, th m chí nó ã t ng ưc ng s n và t o s n. Nh ng vùng theo truy n th ng th c hi n trong th i gian khá dài (nh t là lu t thành v n áp d ng ch h i môn - gn gi ng min Nam). Th c ch t, vi c duy trì mt ch vi ch tách riêng tài s n. tài s n duy nh t ca v ch ng cho n (4).Xem: André Colomer, Các ch tài s n c a v nay ph n ánh s th ng th c a m t quan ch ng, Nxb. Litec 1995, s 1094. (5).Xem: Jean Champion, Hôn ưc và các ch tài im l p pháp, ch không ph i hoàn toàn sn, Nxb. Delmas, 2007, s 126. xu t phát t th c ti n kinh t -xã h i. Chúng (6). Bùi T ưng Chi u, Dân lu t, (cu n 2), Khoa lu t - tôi không ph nh n s phù h p c a ch i h c Sài Gòn, 1975, tr. 165. cng ng t o s n mà Lu t hôn nhân và gia (7).Xem: Nguy n Ph ươ ng Lan, “Hu qu pháp lí c a ình ang th c hi n nh ưng s áp t c a ch vi c chia tài s n chung c a v ch ng trong th i kì hôn nhân”, Tp chí lut h c, s 6/2002, tr. 22; Bùi Th này cho m i quan h v ch ng thì không Mng, “Chia tài s n chung c a v ch ng trong th i kì th ưc coi là h p lí. H ơn n a, xã h i Vi t hôn nhân m t bên u t ư kinh doanh”, Trong Nam th c ra không quá khác so v i môi tài khoa h c Tài s n c a v ch ng trong các ho t tr ưng các n ưc trên th gi i n m c chúng ng s n xu t kinh doanh c a B môn lut hôn nhân ta ph i có cách t ch c các quan h tài s n và gia ình, Tr ưng i h c Lu t Hà N i, 2007. (8).Xem: Ngô Th H ưng, T ng thu t tài khoa h c ca v ch ng theo cách riêng bi t. Do ó, “Tài s n chung c a v ch ng trong các ho t ng s n cng nh ư quan im c a nhi u chuyên gia xu t kinh doanh”, tr. 36 - 37; Nguy n V n C , Ch trong l nh v c Lu t hôn nhân và gia ình,(8) tài s n c a v ch ng theo pháp lu t hôn nhân va chúng tôi cho r ng pháp lu t v hôn nhân và gia ình Vi t Nam, Nxb. T ư pháp, 2008, tr. 253 - 254. t¹p chÝ luËt häc sè 11 /2009 25