Cải tiến phương pháp dạy học môn kỹ năng mềm cho sinh viên dân tộc khmer Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ tại trường Đại học Trà Vinh

Nội dung text: Cải tiến phương pháp dạy học môn kỹ năng mềm cho sinh viên dân tộc khmer Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ tại trường Đại học Trà Vinh

1. Cải tiến phương pháp dạy học môn kỹ năng mềm cho sinh viên dân tộc khmer Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ tại trường Đại học Trà Vinh Phạm Hải Đăng Lớp cao học Giáo dục học 2013-2015B TÓM TẮT Xã hội ngày càng phát triển đòi hỏi con người phải thích nghi với nhiều lĩnh vực trong cuộc sống. Trong đó, yếu tố kỹ năng mềm giữ một vai trò quan trọng, vì đa số mọi người khi lần đầu tiên tiếp xúc với nhau đều bắt đầu từ những kỹ năng giao tiếp cơ bản. Qua nghiên cứu cơ sở lý luận về các nội dung đổi mới phương pháp dạy học, các đặc điểm cơ bản về kỹ năng mềm, các lý thuyết học tập, phân tích và tổng hợp các phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học và thực trạng học Kỹ năng mềm (KNM) tại Trường Đại học Trà Vinh hiện nay, đặc biệt đối với sinh viên dân tộc khmer Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, ta thấy cần phải cải tiến phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng học tập của sinh viên (SV) dân tộc khmer tại trường Đại học Trà Vinh. Các giải pháp đó là: đổi mới phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học KNM, đổi mới phương tiện dạy học, đổi mới năng lực tự học ở SV, đổi mới về tổ chức quản lý đào tạo, xây dựng qui trình dạy học theo hướng tích cực. Các giải pháp đó cần thực hiện đồng bộ từ cấp quản lý đến các giáo viên (GV) giảng dạy nhằm đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao chất lượng thực sự, đúng thực chất. TỪ KHÓA: Cải tiến phương pháp dạy học, Kỹ năng mềm, sinh viên dân tộc khmer NỘI DUNG Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo, trong đó nổi bật là các yêu cầu: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy - học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh ”. Nhiều hội thảo, công trình nghiên cứu về việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học, trong đó, môn học kỹ năng mềm trang bị cho SV các kiến thức cơ bản về các kỹ năng giao tiếp, đặc biệt chú trọng việc rèn luyện kỹ năng cho SV, sao cho các em có thể thành thạo một số kỹ năng cơ bản, nhanh chóng hòa nhập với đời sống, qua đó phát huy những kỹ năng phù hợp với tố chất của mình, đồng thời có hướng đi đúng cho sự nghiệp tương lai. Trên thực tế việc giảng dạy môn học KNM ở trường Đại học Trà Vinh còn nhiều nội dung cần trao đổi về phương pháp cũng như phương tiện dạy học, nhằm giúp sinh viên thấy được tầm quan trọng, kỹ năng làm việc và tiếp nhận môn học với tất cả sự say mê và hứng thú của mình. Với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo bằng biện pháp cải tiến phương pháp giảng dạy môn kỹ năng mềm cho sinh 1
2. viên dân tộc Khmer của Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ nói riêng, sinh viên Trường Đại học Trà Vinh nói chung, sự quyết tâm của bản thân người nghiên cứu cùng sự ủng hộ của đồng nghiệp từ đó khẳng định đề tài khả thi và sẽ có giá trị sử dụng sau khi hoàn thành nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu sẽ cho thấy việc xây dựng qui trình dạy học theo hướng tích cực kết hợp với phương tiện dạy học, vận dụng hợp lý các phương pháp dạy học tích cực hóa người học có tính khả thi cao và có thể mở rộng phạm vi sử dụng không chỉ đối với kỹ năng mềm trong giao tiếp mà còn vận dụng một cách hợp lí đối với các kỹ năng khác cũng như các môn học khác của trường. Khảo sát thực trạng giảng dạy môn kỹ năng mềm và kết hợp trao đổi với giáo viên, sinh viên để thu thập thông tin phục vụ cho việc tìm hiểu thực trạng hoạt động dạy học môn kỹ năng mềm của giáo viên và sinh viên dân tộc khmer tại Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ trường Đại học Trà Vinh. Các kết quả thu được qua khảo sát thực trạng hoạt động học và hoạt động dạy môn kỹ năng mềm, tại tại khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, người nghiên cứu rút ra được một số nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy môn kỹ năng mềm cụ thể như sau: Về hoạt động học: Về sự cần thiết của môn học, đa số học sinh đều có nhận thức đúng về sự cần thiết của môn kỹ năng mềm. Việc nhận thức đúng đắn về môn học đồng nghĩa với việc học sinh sẽ có ý thức học tập tốt môn học này khi học. Bảng mức độ nhận thức của SV đối với môn kỹ năng mềm Kết quả từ biều đồ trên cho thấy, mức độ rất cần thiết của môn kỹ năng mềm chiếm tỉ lệ cao nhất (38/75 SV chiếm 50.7%), mức độ cần thiết của môn học này chiếm tỉ lệ cao thứ hai (36/75 SV chiếm 48%), còn lại là mức không cần thiết (1/75 SV chiếm 1.3%). Như vậy, nhận thức về môn kỹ năng mềm của SV cho thấy, đa số SV đều có nhận thức đúng về mức độ cần thiết của môn học. Đây là tiền đề thuận lợi để SV có thái độ và hành động học tập tốt khi học môn học này. Hành động học tập của sinh viên trước, trong và sau giờ học môn kỹ năng mềm, khi tìm hiểu về tính tích cực học tập của sinh viên, người 2
3. nghiên cứu nhận thấy sinh viêncó nhiều biểu hiện khác nhau, đa phần học sinh có ý thức tốt trong học tập, tuy nhiên vẫn còn sinh viêncó hành động khác hoặc chưa tích cực học tập. Qua kết quả khảo sát người nghiên cứu nhận thấy nguyên nhân là do cách tổ chức lớp của giáo viên. Cách tổ chức, quản lý lớp học của giáo viên còn mang nặng tính một chiều, chưa tạo ra được môi trường học tập hứng thú cho sinh viên. Về hoạt động dạy: Về phương pháp dạy học và kỹ thuật dạy học, đặc thù của môn kỹ năng mềm nặng về thực hành, nhưng trong giảng dạy thực tế giáo viên thường xuyên áp dụng phương pháp thuyết trình, nên chưa phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên. Về kỹ thuật dạy học, mức độ sử dụng kỹ thuật dạy học trong giảng dạy môn kỹ năng mềm là tương đối thấp. Kết quả khảo sát cho thấy có kỹ thuật dạy học giáo viên chưa sử dụng bao giờ như kỹ thuật kỹ thuật chia sẻ nhóm đôi, hoặc thỉnh thoảng giáo viên có sử dụng kỹ thuật lược đồ tư duy trong dạy học môn kỹ năng mềm, đây cũng là một trong những nguyên nhân làm cho SV chưa tự tin, tự giác, tự tìm tòi trong học tập. Về phương tiện dạy học môn kỹ năng mềm, kết quả tìm hiểu thực trạng cơ sở vật chất và phương tiện dạy học môn kỹ năng mềm tại Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật khmer Nam Bộ, người nghiên cứu nhận thấy, giáo viên chưa chú ý khai thác các phương tiện dạy học khác ngoài những phương tiện dạy học quen thuộc như bảng phấn, máy tính, máy chiếu. Nhìn chung cách tổ chức, quản lý lớp học của giáo viên còn mang nặng tính một chiều, chưa tạo ra được môi trường học tập hứng thú cho học sinh. Về đổi mới phương pháp dạy học hiện nay: Hầu hết giảng viên đều đồng ý việc đổi mới phương pháp dạy học là cần thiết trong tình hình hiện nay. Tóm lại, qua sự phân tích thực trạng hoạt động dạy và hoạt động học môn kỹ năng mềm, tại Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, người nghiên cứu nhận thấy có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dạy học môn kỹ năng mềm. Đặc biệt là việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực còn hạn chế. Đây là cơ sở quan trọng để người nghiên cứu đi sâu vào việc tìm ra các giải pháp cải tiến phương pháp dạy học môn kỹ năng mềm cho học sinh viên nhằm góp phần khắc phục những hạn chế gây ảnh hưởng đến chất lượng dạy học môn kỹ năng mềm tại trường. Một số đề xuất cải tiến phương pháp dạy học kỹ năng mềm ở Khoa Ngôn - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ tại Trường Đại học Trà Vinh Căn cứ vào kết quả khảo sát về thực trạng giảng dạy kỹ năng mềm ở Trường Đại học Trà Vinh và Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam Bộ đã cho thấy trong hoạt động dạy học cần tìm và chọn được phương pháp dạy học thích hợp, thống nhất với mục tiêu và nội dung dạy học, đồng thời biết triển khai đúng quy trình của các phương pháp dạy học. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học phải đảm bảo các mối quan hệ mang tính qui luật giữa các thành tố của quá trình dạy học, theo đúng các nguyên tắc dạy học; trên cơ sở đó phương pháp dạy học mới giúp người học hình thành kiến thức, kỹ 3
4. năng, kỹ xảo, phuong pháp học tập và thái độ đúng đắn đối với các mối quan hệ công việc, xã hội cũng như đạt được mục đích trong giáo dục. Thực nghiệm sư phạm được thực hiện nhằm kiểm tra, đánh giá tính đúng đắn của giả thuyết khoa học mà đề tài đã xây dựng: Cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học môn kỹ năng mềm tại trường Đại học Trà Vinh. Lớp thực nghiệm: lớp DA14SNV gồm 35 SV - được tổ chức giảng dạy theo hướng tích cực hóa người học và Lớp đối chứng: lớp học gồm 35 SV. Bảng xếp loại kết quả bài kiểm tra của sinh viên lớp đối chứng và lớp thực nghiệm Xếp loại Kém Yếu Trung Khá Giỏi Tổng bình cộng Lớp đối chứng 1 2 23 6 3 35 và % 2.86% 5.71% 65.71% 17.14% 8.57% 100% Lớp thực nghiệm 0 0 25 7 3 35 và % 0% 0% 71.42% 20% 8.57% 100% Kết quả ở bảng trên cho thấy tỉ lệ SV đạt khá, giỏi của lớp thực nghiệm cao hơn hẳn so với lớp đối chứng. Điều này chứng tỏ dạy học theo hướng tích cực hóa người học làm cho quá trình học tập có ý nghĩa và chất lượng cao hơn. Người nghiên cứu đã dùng công cụ xác xuất thống kê để xử lý số liệu, kiểm nghiệm giả thuyết giả định về tính khả thi của việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực đối với 2 lớp đối chứng và lớp thực nghiệm, và kết quả thu được là điểm số từ trung bình, khá giỏi của lớp thực nghiệm đạt cao hơn lớp đối chứng. Tóm lại, qua kiểm nghiệm của phương pháp dạy học tích cực đã đề xuất thực hiện đạt được hiệu quả cao, nâng cao được chất lượng học tập của SV và có giá trị thực tiễn. KẾT LUẬN Việc cải tiến phương pháp dạy học giúp giảm thời gian làm việc của giáo viên trên lớp, tăng cường thời gian hoạt động, thực hành của SV. Từ đó phát huy được tính chủ động, tự lực, tích cực trong học tập ở SV. Giúp cho SV dân tộc khmer tự tin trong giao tiếp. Bên cạnh những kết quả đạt được, đề tài nghiên cứu vẫn còn một số hạn chế sau: + Người nghiên cứu chỉ khảo sát thực trạng chất lượng học tập môn KNM ở Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa – Nghệ thuật Khmer Nam Bộ, chưa tiến hành khảo sát ở toàn trường. Nên việc nhận xét và đưa ra kết luận còn mang tính cục bộ. + Việc thực nghiệm chỉ được tiến hành trong khuôn khổ hai bài học trong chương trình KNM nên kết quả mang lại chỉ mang tính chất tương đối. Để việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực hóa đạt hiệu quả, người nghiên cứu có một số kiến nghị sau: + Về phía nhà trường: Cần trang bị thêm sách, tài liệu tham khảo cho SV và giáo viên phục vụ cho việc tham khảo hơn của giáo viên và SV. Nhiều giáo 4
5. viên vẫn chưa hiểu nhiều về các phương pháp dạy học tích cực hóa người học. Do đó, nhà trường cần tạo điều kiện để giáo viên tham dự các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm, chuyên môn. Đồng thời có những chính sách đãi ngộ hợp lý nhằm khích lệ giảng viên tích cực hơn và mạnh dạn hơn trong việc cải tiến phương pháp dạy học. + Về phía giáo viên: Cần nhận thức được tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học, để từ đó thay đổi các thói quen dạy học “chay’’, thiếu sử dụng phương tiện dạy học trong các bài giảng dễ gây cảm giác nhàm chán và thụ động trong học tập ở SV. Bên cạnh đó, GV cần nỗ lực hơn trong chuyên môn cũng như nhiệt tâm với nghề hơn để giúp các em học tốt hơn. + Về phía sinh viên: Cần nhận thức được mình là chủ thể của quá trình nhận thức trong quá trình dạy học. Cần tích cực, tự giác, chủ động, tạo hứng thú với môn học và có trách nhiệm đối với kết quả học tập của mình. 5
6. TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT [1] Đinh Lê Thư, Trần Thanh Pôn, Nguyễn Khắc Cảnh, Đinh Lư Giang (2005), Vấn đề giáo dục vùng đồng bào Khmer đồng bằng Sông Cửu Long, NXB ĐHQG. HCM [2] Huỳnh Ngọc Trảng, Văn Xuân Chí, Hoàng Túc, Đặng Vũ Thị Thảo, Phan Thị Yến Tuyết (1987), Người Khơ-me tỉnh Cửu Long, Sở Văn hóa – Thông tin Cửu Long [3] Nguyễn Đức Trí (chủ biên), Hoàng Thị Minh Phương - Đinh Công Thuyến - Hồ Ngọc Vinh, Giáo trình giáo dục học nghề nghiệp, NXB GDVN [4] Thái Duy Tuyên, Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới, NXB Giáo dục, 2007 Trang website: [5] đồ_tư_duy. [6] [7] [8] hthp://www.tam-sang.com TÀI LIỆU NƯỚC NGOÀI [9] David W. Johnson and Roger T. Johnson (1988), Cooperative Learning - Two heads learn better than one, Transforming Education (IC#18) Winter 1988, pp. 34 [10] Peggy Klaus (2012), Sự thật cứng về kỹ năng mềm, NXB Trẻ [11] Jon Wiles – Joseph Bondi (2005), Xây dựng chương trình học hướng dẫn thực hành, NXB Giáo dục. 6
7. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2017-2018 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.