Các vấn đề bức xúc nhất cần giải quyết trong hệ thống giáo dục Việt Nam hiện nay

Nội dung text: Các vấn đề bức xúc nhất cần giải quyết trong hệ thống giáo dục Việt Nam hiện nay

1. CAÙC VAÁN ÑEÀ BÖÙC XUÙC NHAÁT CAÀN GIAÛI QUYEÁT TRONG HEÄ THOÁNG GIAÙO DUÏC VIEÄT NAM HIEÄN NAY Tröông Vaên Chính Ñaïi hoïc Coâng Nghieäp TP.HCM Toùm taét: Nhaân loaïi ñaõ vaø ñang böôùc vaøo xaây döïng neàn kinh teá tri thöùc. Xu theá hoäi nhaäp, toaøn caàu hoaù laø vaán ñeà soáng coøn cho moãi moät quoác gia. Ñeå hoäi nhaäp, Vieät Nam chuùng ta phaûi coá gaéng ñi taét ñoùn ñaàu trong moät soá lónh vöïc maø ñaëc bieät nhaát laø lónh vöïc giaùo duïc. Giaùo duïc phaûi thöïc söï laø quoác saùch haøng ñaàu, laø nôi ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng nhu caàu cho xaõ hoäi. Tuy nhieân, trong quaù trình thöïc hieän vaãn coøn moät soá vaán ñeà böùc xuùc caàn giaûi quyeát trong ngaønh giaùo duïc hieän nay maø xaõ hoäi raát quan taâm nhö caàn caûi toå boä maùy quaûn lyù giaùo duïc, chaát löôïng veà ñoäi nguõ giaùo vieân, moái lieân heä giöõa ñaøo taïo vaø söû duïng.v.v. Coù nhö vaäy ngaønh giaùo duïc môùi laø ñaàu taøu cuûa con taøu ñi khai phaù mieàn ñaát môùi. Abstract: Mankind has entered to the economy of knowledge development. Tendency of world-wide integration that is crucial to every nation in the world. For this integration, our country has to take the short-cut and wait in front for some fields, especially, in the education theme. Education has to be the first national strategy and a system that trains manpower resource to satisfy the contemporary society requirements. In fact, there have been some urgent matters that should be solved as soon as possible for the current demands in the country such as the reformation of the education administration, the skills of the instructors, the relationship between education and employment and so on. If the education system can resolve all these problems, it will be accurate driving force to exploit the very old frontier. Trong nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû 21, nhaân loaïi ñaõ vaø ñang böôùc vaøo thôøi kyø xaây döïng neàn vaên minh tri thöùc, Xu theá hoäi nhaäp, toaøn caàu hoùa laø vaán ñeà soáng coøn cho baát kyø quoác gia naøo. Lieäu coù theå tham gia vaøo voøng xoay toaøn caàu hoùa hay laø ñöùng beân leà cuûa noù. Ñieàu naøy ñaõ ñaët ra baøi toaùn khoù cho nhöõng nhaø laõnh ñaïo treân toaøn caàu, neân hay khoâng neân gia nhaäp vaøo WTO. Vieät nam chuùng ta cuõng khoâng theå ñöùng beân leà cuûa neàn kinh teá tri thöùc. Vaán ñeà ñaët ra ôû choã laø chuùng ta gia nhaäp nhö theá naøo, thoâng qua caùc cuoäc ñaøm phaùn sao cho coù lôïi nhaát cho ñaát nöôùc. Ñeå coù theå hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá tri thöùc, Vieät nam chuùng ta phaûi heát söùc coá gaéng ñi taét ñoùn ñaàu trong moät soá lónh vöïc, ñaëc bieät laø lónh vöïc giaùo duïc. Nhö vaäy ñoøi hoûi ngaønh giaùo duïc phaûi ñaøo taïo kòp thôøi nguoàn nhaân löïc ñaûm baûo veà chaát vaø ñuû veà löôïng. Trong thöïc tieãn , ngaønh giaùo duïc cuõng ñaõ mang laïi moät soá keát quaû ñaùng traân troïng nhö ñaõ cung caáp moät soá löôïng ñaùng keå ñoäi nguõ coâng nhaân, kyõ thuaät vieân, kyõ sö goùp phaàn ñaùng keå cho nguoàn nhaân löïc ñang thieáu hieän nay. Tuy nhieân, ngaønh giaùo duïc
2. cuõng coøn nhöõng yeáu keùm maø caû nöôùc, nhöõng nhaø chuyeân moân trong vaø ngoaøi nöôùc ñaëc bieät raát löu taâm. ÔÛ ñaây toâi muoán ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà noåi troäi nhaát maø toâi caûm nhaän ñöôïc nhö: Naêng löïc quaûn lyù giaùo duïc Chaát löôïng ñoäi nguõ giaùo vieân Moái lieân heä giöõa ñaøo taïo vaø söû duïng Cô sôû vaät chaát Ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi thaày Phaân luoàng giaùo duïc Noäi dung chöông trình Giaùo duïc höôùng nghieäp Coâng baèng trong giaùo duïc 1/ Veà naêng löïc quaûn lyù: Coâng taùc quaûn lyù cuûa caùc tröôøng maø ñaëc bieät laø caùc tröôøng ngoaøi coâng laäp phaàn lôùn coøn buoâng loûng, thaäm chí coù nôi coøn thaû noåi. Caùc hieän töôïng tieâu cöïc laøm aûnh höôûng xaáu ñeán chaát löôïng ñaøo taïo, laøm giaûm ñi loøng tin cuûa daân vaøo chuû tröông chung cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà vieäc ña daïng hoùa giaùo duïc. Ngaønh giaùo duïc Vieät nam cho tôùi nay vaãn chöa coù heä thoáng ñaùnh giaù chuaån xaùc. Moãi vuøng, mieàn xaây döïng moâ hình ñaøo taïo khaùc nhau chöa thoáng nhaát, chuùng ta caàn phaûi thoáng nhaát vaø tìm ra cho Vieät Nam moät moâ hình ñaøo taïo chung treân caû nöôùc. Coù nhö theá thì chuùng ta môùi coù theå coù cô sôû ñeå xaây döïng heä thoáng ñaùnh giaù chuaån xaùc. Toå chöùc nhaân söï coøn mang naëng tính xin-cho, hieän töôïng con oâng chaùu cha coøn nhieàu, chöa roõ raøng trong vaán ñeà ñaõi ngoä nhaân taøi. Caàn xaây döïng thang ñaùnh giaù, ghi nhaän söï ñoùng goùp cuûa caùc thaønh vieân moät caùch coâng baèng, ñöa ra tieâu chí cuï theå nhö khi tham gia vaøo giaûng daïy ngöôøi giaùo vieân treû caàn ñaùp öùng nhöõng tieâu chuaån naøo thì seõ ñöôïc vaøo bieân cheá, ñöôïc ñi ñaøo taïo ôû trong nöôùc hay nöôùc ngoaøi; khi ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu kieän naøo thì seõ ñöôïc giôùi thieäu vaøo haøng nguõ cuûa Ñaûng vaø ñöôïc ñeà baït hay ñöôïc tieán cöû . Coù nhö vaäy thì lôùp treû môùi coù theå coá gaéng phaán ñaáu ñeå coáng hieán. Nhaø quaûn lyù caàn phaûi coâng khai goùp yù cho ñoäi nguõ nhaân vieân cuûa mình ñöôïc ôû nhöõng ñieåm naøo, sai ôû ñaâu ñeå ngöôøi ta coøn thaáy maø söûa chöõa. Ngaønh giaùo duïc cuõng caàn coù ñònh höôùng laâu daøi, phaûi xaây döïng cho ñöôïc moâ hình saûn phaåm maø chuùng ta seõ ñaøo taïo cho xaõ hoäi trong voøng 10 ñeán 20 naêm sau. Traùnh quy hoïach choàng cheùo. 2/ Veà chaát löôïng ñoäi nguõ giaùo vieân : Yeâu caàu naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nhaän thöùc chính trò vaø reøn luyeän ñaïo ñöùc cuûa moät soá giaùo vieân chöa ñöôïc coi troïng ñuùng möùc. Moät boä phaän giaùo vieân ôû baäc tieåu hoïc, trung hoïc chuyeân nghieäp vaø daïy ngheà chöa ñaït chuaån coøn ñaùng keå. Tình hình chung hieän nay, moät soá tröôøng daïy ngheà naâng leân trung hoïc chuyeân nghieäp, trung hoïc chuyeân nghieäp leân cao ñaúng, cao ñaúng leân ñaïi hoïc dieãn ra raát raàm roä. Tuy nhieân ñoäi nguõ giaùo vieân chæ moät phaàn nhoû ñöôïc caäp nhaät vaø naâng cao trình ñoä cuûa mình cho ñuùng chuaån, phaàn lôùn laø nhöõng ngöôøi coù tuoåi vaãn ñöôïc giöõ nguyeân hoï thöôøng khoù theo kòp yeâu caàu, raát luùng tuùng trong vieäc ñoåi môùi
3. phöông phaùp daïy hoïc, söùc yø cuûa thoùi quen daïy hoïc truyeàn thoáng coøn raát naëng. Ñoäi nguõ giaûng vieân cao ñaúng ñaïi hoïc coù trình ñoä sau ñaïi hoïc coøn raát ít. Trong khi treân theá giôùi, ñoäi nguõ giaùo vieân coù trình ñoä raát cao nhö Phaàn Lan , giaùo vieân töø baäc maàm non trôû leân ñeàu coù trình ñoä thaïc só, Singapore ñoäi nguõ giaùo vieân ôû baäc ñaïi hoïc cuõng coù hoïc vò raát cao. Beân caïnh ñoù moät soá giaùo vieân coøn thieáu göông maãu thaäm chí coøn sa suùt veà ñaïo ñöùc, loái soáng vaø löông taâm ngöôøi thaày Nhö vaäy, ñeå theo kòp ñaø phaùt trieån chung ôû caùc nöôùc trong khu vöïc cuõng nhö treân theá giôùi ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù chuû tröông ñuùng ñaén veà giaùo duïc – ñaøo taïo, khoâng neân ñeå tình traïng phaûi caäp nhaät theâm caùc kieán thöùc chuaån hay noùi khaùc ñi laø chuaån hoaù ñoäi nguõ giaùo vieân maø hieän nay treân toaøn quoác ñang aùp duïng. Thieát nghó, khi ngöôøi thaày chöa ñuû chuaån, chöa ñuùng taàm thì khoâng theå daïy hoïc theo loái giaùo duïc chuû ñoäng vaø nhö vaäy khoâng theå ñaøo taïo lôùp hoïc sinh naêng ñoäng ñaùp öùng yeâu caàu cuûa thôøi ñaïi môùi. 3/ Veà moái lieân heä giöõa ñaøo taïo vaø söû duïng: Söï keát hôïp giöõa ñaøo taïo vaø söû duïng hieän nay coøn nhieàu baát caäp, khoâng ñoàng boä. Moät soá tröôøng ñaøo taïo khoâng ñieàu nghieân nhu caàu cuûa xaõ hoäi. Vì theá, thöïc teá nhöõng ngaønh ñang raát caàn thì laïi ñaøo taïo vôùi soá löôïng ít vaø ngöôïc laïi, ngoaøi ra nhöõng kyõ naêng maø ngöôøi hoïc ñöôïc trang bò so vôùi thöïc teá thöôøng laïc haäu. Maët khaùc khi ñaøo taïo xong thì nhaø tuyeån duïng haàu nhö chæ tuyeån nhöõng ngöôøi quen bieát coù söï giôùi thieäu hay ñoøi hoûi öùng vieân phaûi coù kinh nghieäm thöïc teá. Nhaø tuyeån duïng vaø nhaø tröôøng caàn phaûi coù söï phoái hôïp chaët cheõ, ñöa ra chieán löôïc ñaøo taïo ñaùp öùng ñuùng caùi maø xaõ hoäi caàn. 4/ Veà cô sôû vaät chaát: Haàu heát cô sôû vaät chaát cuûa caùc tröôøng ôû Vieät Nam chuùng ta raát ngheøo naøn vaø thaäm chí laø raát laïc haäu. Trang thieát bò quaù loãi thôøi, ñoâi khi coù trang thieát bò môùi, moät soá nôi laïi “truøm meàn” vì neáu ñöa vaøo söû duïng thì ngaïi toán keùm hoaëc chöa coù ngöôøi ñuû naêng löïc ñeå vaän haønh. Tröôøng lôùp ña soá coøn thieáu thoán, chaät choäi; caùch xaây döïng lôùp hoïc chöa ñuùng theo yeâu caàu ngaønh. Hieän töôïng hoïc ca ba do thieáu phoøng hoïc coøn nhieàu. Moät soá tröôøng vì phaûi coá thu ñeå buø chi ñaõ töï yù naâng chæ tieâu ñaøo taïo leân trong khi tröôøng lôùp vaãn nhö cuõ. Hoïc sinh, sinh vieân thieáu khaû naêng thöïc haønh vaø nghieân cöùu. Baèng chöùng vöøa qua khi hoïc sinh Vieät nam tham döï cuoäc thi Vaät lyù Olympic theá giôùi ñeán luùc thöïc haønh thì ñaønh chòu trong khi kieán thöùc cô baûn, lyù luaän ñaït möùc toái öu. 5/ Veà ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi thaày, ngöôøi quaûn lyù: Trong neàn kinh teá thò tröôøng hieän nay coù moät soá thaày coâ ñaõ vì moät soá quyeàn lôïi nhoû nhoi cho baûn thaân maø hoï ñaõ laøm nhöõng vieäc khoâng ñuùng vôùi löông taâm vaø traùch nhieäm cuûa moät nhaø giaùo nhö naâng ñieåm, chaïy tröôøng, eùp buoäc hoïc sinh phaûi hoïc theâm Tuy nhieân, coù nhöõng vieäc treân thì beân caïnh traùch nhieäm caù nhaân cuõng phaûi noùi ñeán traùch nhieäm cuûa xaõ hoäi, cuûa nhöõng nhaø quaûn lyù giaùo duïc vaø ñöôøng loái chính saùch cuûa nhaø nöôùc nhö cheá ñoä tieàn löông, thi ñua khen thöôûng, caùch quaûn lyù vaø ñaëc bieät laø hieän töôïng troïng baèng caáp hôn thöïc taøi ñaõ daãn ñeán nhieàu tieâu cöïc xaûy ra laøm aûnh höôûng ñeán danh döï cuûa ngaønh giaùo duïc. 6/ Veà phaân luoàng giaùo duïc:
4. Hieän nay vieäc phaân luoàng trong heä thoáng giaùo duïc cuûa Vieät Nam coù raát nhieàu vaán ñeà caàn phaûi noùi. Nguoàn nhaân löïc Vieät nam ñöôïc phaân boá theo hình noùn ngöôïc. Ñaát nöôùc ñang böôùc vaøo thôøi kyø coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù, ñoøi hoûi phaûi coù moät ñoäi nguõ coâng nhaân laønh ngheà raát lôùn. Nhöng caùc tröôøng daïy ngheà, trung hoïc chuyeân nghieäp raát ít. Maët khaùc theo quan nieäm cuûa phuï huynh baèng moïi giaù phaûi cho con em mình vaøo ñaïi hoïc. Ñoù quaû laø moät quan nieäm sai laàm. Tuy nhieân traùch nhieäm chính cuõng phaûi noùi ñeán nhöõng nhaø quaûn lyù giaùo duïc. 7/ Noäi dung chöông trình: Chöông trình ñaøo taïo hieän nay ña phaàn khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu thöïc tieãn. Khi hoïc sinh, sinh vieân toát nghieäp ra tröôøng thì caùc kyõ naêng cuõng nhö kieán thöùc cô baûn raát xa rôøi vôùi thöïc teá. Trong neàn kinh teá tri thöùc, tuoåi ñôøi cuûa coâng ngheä thay ñoåi raát nhanh ñoøi hoûi ngöôøi hoïc phaûi caäp nhaät thöôøng xuyeân do ñoù nhaø tröôøng caàn xaây döïng chöông trình khung sao cho ngöôøi hoïc coù ñöôïc nhöõng kyõ naêng cô baûn vaø moät soá moân phaàn sau thì mang tính töï choïn (phuø hôïp vôùi thöïc teá). 8/ Giaùo duïc höôùng nghieäp: Hieän nay, giaùo duïc höôùng nghieäp chöa ñöôïc caùc nhaø giaùo duïc chuù yù daãn ñeán tình traïng ña soá hoïc sinh löùa tuoåi phoå thoâng trung hoïc (löùa tuoåi caàn coù haønh trang vöõng chaéc ñeå löïa choïn ngaønh ngheà cho mình trong töông lai) laïi haàu nhö khoâng coù kieán thöùc veà caùc ngaønh ngheà trong xaõ hoäi, nhieàu tröôøng hôïp caùc em hoïc ngaønh “do cha meï choïn”. Vì nhöõng lyù do treân, nhaân taøi cho xaõ hoäi ôû caùc lónh vöïc coøn raát hieám. 9/ Coâng baèng trong giaùo duïc: Tính coâng baèng trong giaùo duïc laø moät vaán ñeà heát söùc nhaïy caûm trong thôøi buoåi hieän nay. Laøm theá naøo ñeå coù ñöôïc tính coâng baèng khi maø ñaát nöôùc ñang töøng böôùc ñi leân? Kinh phí cho giaùo duïc chöa nhieàu, cheá ñoä löông vaø phuï caáp cho ñoäi nguõ giaùo vieân coøn haïn cheá. Soá löôïng hoïc sinh, sinh vieân taêng theo caáp soá nhaân trong khi ñoù tröôøng lôùp vaø ñoäi nguõ giaùo vieân, nhaân vieân trong ngaønh thaäm chí taêng chöa ñöôïc caáp soá coäng. Hieän nay, nhieàu hieän töôïng tieâu cöïc xaûy ra vaø phaàn thua thieät seõ thuoäc veà nhöõng treû em con nhaø ngheøo, nhöõng treû em khuyeát taät Coâng öôùc quoác teá ñaõ neâu” Moïi ngöôøi ñeàu coù quyeàn bình ñaúng nhö nhau, ai cuõng ñöôïc caép saùch ñeán tröôøng” trong khi ñoù raát ñoâng treû em ngheøo khoâng ñuû ñieàu kieän ñeán tröôøng. Hy voïng trong moät töông lai gaàn Vieät Nam seõ phaùt trieån daàn, ngaân saùch chi cho giaùo duïc ñöôïc khaù hôn, tính coâng baèng trong giaùo duïc daàn ñöôïc naâng cao. Toùm laïi, giaùo duïc phaûi thöïc söï laø quoác saùch haøng ñaàu, laø nôi ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng nhu caàu cho xaõ hoäi. Muoán phaùt trieån ñaát nöôùc nhaát ñònh khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc hôn laø phaûi ñaàu tö cho giaùo duïc. Nhö vaäy, ñieàu ñoøi hoûi tröôùc tieân laø phaûi giaûi quyeát roát raùo nhöõng vaán ñeà böùc xuùc nhaát hieän nay. Caàn caûi toå laïi boä maùy quaûn lyù giaùo duïc cuõng nhö coù chính saùch roõû raøng veà vaán ñeà ñaøo taïo ñoäi nguõ giaùo vieân. Hy voïng caùc nhaø quaûn lyù giaùo duïc vaø nhaø nöôùc seõ coù chuû tröông ñuùng ñaén veà vaán ñeà naøy. Ngaønh giaùo duïc-ñaøo taïo Vieät Nam phaûi giöõ vai troø laø ñaàu taøu cuûa ñoaøn taøu ñi khai phaù mieàn ñaát môùi.
5. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. T.S. Ñoaøn Hueä Dung, Ñeà cöông moân hoïc Giaùo duïc suoát ñôøi, 10/2004. 2. PGS.TS Leâ Sôn, PGS. TS Ñaëng Quoác Baûo, Kinh teá hoïc giaùo duïc, Tröôøng Ñaïi hoïc sö phaïm TP.HCM, phoøng khoa hoïc coâng ngheä sau ñaïi hoïc. 3. BT1370321311. 4. Kyû yeáu hoäi thaûo, Giaùo duïc vaø ñaøo taïo Ñaïi hoïc Cao ñaúng “ Ñaùp öùng nhu caàu nhaân löïc cho söï phaùt trieån Coâng nghieäp Tp-Hoà Chí Minh” 2004
6. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.