Bức tranh của em gái tôi (Tạ Duy Anh)

Nội dung text: Bức tranh của em gái tôi (Tạ Duy Anh)

1. Tiết: 81 + 82 VĂN BẢN BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI ( Tạ Duy Anh) A/ MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. KIẾN THỨC: HS nắm dược nội dung, ý nghĩa của truyện. Người anh từ chỗ coi thường đến chỗ ghen tị với em gái khi biết em có tài năng. Nhờ tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu, người em đã giú anh nhận ra những hạn chế và sai lầm của mình. 2. KĨ NĂNG: Rèn luyện kĩ năng kể chuyện và phân tích tâm lí nhân vật trong tác phẩm. 3. THÁI ĐỘ: Thấi độ trân trọng, quý mến thành công của bạn bè và những người xung quanh, độ lượng, vị tha với những lỗi lầm của người khác. B/ CHUẨN BỊ: - GV: GA, tranh minh hoạ - HS: Soạn bài C/ PHƯƠNG PHÁP: - HĐ cá nhân và cả lớp
2. - Đọc sáng tạo, nghiên cứu, tái tạo, gợi tìm D/ TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. ỔN ĐỊNH: 2. KTBC: a) Câu hỏi: Em hãy phân tích cảnh sông ngòi kênh rạch Cà Mau? b) Đáp án: Dựa vào mục b) vở ghi - phần phân tích 3. BÀI MỚI: a) Giới thiệu bài: Nói về tình cảm anh em, ca dao có câu: Anh em như thể tay chân, Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần. Tuy vậy trong cuộc sống, không phải ở gia đình nào, anh em cũng hoà thuận, thương yêu. Những mâu thuẫn nảy sinh nhiều khi chỉ vì chuyện rất bình thường. Truyện ngắn "Bức tranh của em gái tôi" đặt ra vấn đề thái độ, cách cư xử của hai anh em, khi bỗng một người được xác định là coa tài năng lớn, được mọi người chú ý. Thái độ đúng đắn trong quan hệ tình cảm cần phải có ở mỗi người như thế nào, chúng ta cùng đi tìm hiểu truyện ngắn đặc sắc này. b) Các hđ dạy – học:
3. HĐ của thầy HĐ của trò ND cần đạt I - Tìm hiểu tác giả, tác phẩm (?) Giới thiệu vài nét về tác giả? 1. Tác giả (1959) GV:Bổsung - Tên thật là Tạ Viết Đãng Các tác phẩm đã xuất bản: - Là cây bút xuất hiện Bước qua lời nguyền - trong dòng VH thời kì đổi truyện ngắn; Khúc dạo đầu - mới tiểu thuyết; Lão khổ - tiểu thuyết; Hiệp sĩ áo cỏ - Truyện vừa; Luân hồi, Quả trứng vàng - truyện ngắn. (?) Cho biết xuát xứ của tác phẩm? 2. Tác phẩm GV: Câu chuyện khá gần - Sáng tác năm 1999 in gũi trong đời sống bình trong cuốn "Con dế ma" thường của đời sống thiếu niên nhưng đã gợi ra nhiều so sánh về mqh, thái độ, cách ứng xử giữa người này
4. với người khác. GV: Nêu y/c đọc: Phân biệt lời kể, lời đối thoại, diễn biến tâm lí nhân vật. Đọc mẫu. Gọi 3 HS đọc .Y/c các - Đọc VB, nhận xét HS khác nhận xét. 3. Đọc - chú thích - tóm - Y/c HS giải thích 1 số từ tắt khó trong SGK. (?) Tóm tắt nội dung câu chuyện? - Chuyện kể về 2 anh em Mèo (KP). Người anh trai kể lại thời gian đầu rất bực vì người em gái nghịch bẩn và bừa bãi. Một hôm người anh phát hiện ra KP bí mật học vẽ và coi đó là trò nghịch ngợm của trẻ con. Rồi bí mật về tài hội hoạ của Mèo được chú Tiến Lê phát hiện. cả nhà đều
5. ngạc nhiên vui sướng, nhưng người anh lại cảm thấy buồn và thất vọng, trở nên gắt gỏng với em gái. Rồi cậu lén xem những bức tranh của em và thầm thán phục tài năng của em gái mình. Trong lần tham dự cuộc thi vẽ qtế KP nhận được giải nhất, cả nhà vui mừng. người anh đi xem triển lãm của người em và hoàn toàn bất ngờ khi đứng trước bức tranh vẽ mình, người anh hối hận vô cùng. GV: VB là một truyện ngắn hiện đại có sự lồng ghép của 2 cốt truyện nhỏ. Cốt truyện về người em có thể tóm tắt - Ngạc nhiên 1 cách vui
6. như sau: vể - KP mê vẽ - Ghen tức vì em tài hơn mình - KP được phát hiện có tài vẽ - Hãnh diện và xấu hổ II - Phân tích văn bản khi xem tranh - Trong bức tranh được giải, KP vẽ anh trai mình. (?) Vậy em hãy tìm cốt truyện tương ứng kể về người anh? GV: Cốt truyện về người anh là cốt truyện tâm lí. Quá trình tâm lí của người anh diễn ra theo trình tự: Từ vui vẻ đến ghen tức và xấu hổ. - Cả hai anh em vì đều (?) Nhân vật chính trong mang chủ đề sâu sắc của truyện là ai? Vì sao em lại truyện cho đó là nhân vật chính? GV: Người anh gữ vai trò trung tâm vì tgiả muốn thể hiện chủ đề về sự ăn năn, hối hận để khắc phục tính ghen ghét đố kị trong tình
7. anh em, chứ không phải là chủ đề ca ngợi tài năng và tâm hồn của con người. (?) VB được viết theo PTBĐ chính nào? (?) Xác định thể loại của VB? (?) Được kể theo lời kể của nhân vật nào? Ngôi kể thứ mấy? - Người anh, ngôi kể thứ (?) Việc tgiả chọn ngôi kể nhất thứ nhất cho nvật người anh có tác dụng gì? - Rất thích hợp với chủ đề, hơn nữa để cho sự hối lỗi được bày tỏ 1 1. Phương thức - thể loại cách chân thành hơn. - bố cục Thực chất của truyện ngắn này là diễn biến a) PTBĐ: Tự sự tâm trạng của nhân vật (?) Truyện được chia làm người anh. mấy đoạn? Hãy nêu ý chính b) Thể loại: Truyện (1) Từ đầu phát huy tài
8. của mỗi đoạn. năng: KP được phát hiện ngắn có tài năng hội hoạ (2) Tiếp cùng đi nhận giải: sự thay đổi trong tình cảm của người anh (3) Còn lại: người anh nhận ra nhược điểm của mình và những tình cảm trong trẻo, nhân hậu của người em. - KP đang say mê vẽ (?) Mô tả nội dung bức tranh minh hoạ trong SGK. - Chuyện anh em KP (?) Thử đặt cho truyện 1 nhan đề khác. - Ân hận, ăn năn (?) Ai là nhân vật chính của - Cả 2 anh em vì cả 2 đều truyện? Vì sao em XĐ được là nguyên nhân của việc như vậy? kể lại câu chuyện. - Tôi muốn khóc quá (?) VB được chia làm mấy (1) Từ đầu phát huy tài phần? ND và ranh giới của năng: KP được phát hiện tờng phần là gì?
9. là có tài năng hội hoạ. (2) cùng đi nhận giải: Sự thay đổi trong tình cảm của người anh đối với KP. (3) Còn lại: Người anh nhận ra những nhược điểm của mình và tình cảm trong trẻo, nhân hậu của em gái. (HẾT TIẾT 81 CHUYỂN SANG TIẾT 82) (?) Chúng ta sẽ đi PT VB c) Bố cục: 3 phần theo hướng nào là phù hợp - Theo tuyến nhân vật nhất? (?) Nhân vật người anh được mtả chủ yếu ở đời sống tâm - Khi phát hiện ra em gái trạng. Theo dõi truyện em
10. tháy tâm trạng người anh chế thuốc vẽ diễn biến trong các thời - Khi mọi người thấy em điểm nào? gái có tài vã và đạt giải - Khi nhận ra hình ảnh GV: Y/c HS chú ý vào đoạn của mình trong bức tranh 1 của em gái (?) Trong cuộc sống thường ngày, vì sao người anh lại đặt tên cho KP là mèo? Việc đặt tên như vậy cho biết thái độ gì của người anh đối với KP? (?) Khi phát hiện em gái chế thuốc vẽ từ nhọ nồi, người - Trời ạ! thì ra nó chế anh đã nghĩ gì? thuốc vẽ. (?) ý nghĩ ấy đã nói lên thái độ gì của người anh đối với em? 2. Phân tích (?) Khi mọi người phát hiện ra tài vẽ của KP như "một a) Nhân vật người anh thiên tài hội hoạ", người anh đã có ý nghĩ và hành động
11. gì? (?) Tại sao người anh lại "lén trút ra một tiếng thở - Thấy mình kém cỏi còn dài" sau khi xem tranh của em thực sự có tài em gái? (?) Khi em gái bộc lộ t/cảm chia vui với người anh vì được giải thưởng tranh, - Trong c/s hàng ngày: người anh đã có cử chỉ gì? + Gọi em là Mèo (?) Tại sao người anh lại có -> Coi thường cử chỉ không thân thiện đó? - Không chịu được sự (?) Đằng sau cái cử chỉ và thành đạt của em, càng thái độ không bình thường thấy mình thua kém em. - Khi phát hiện em chế ấy là tâm trạng gì của người thuốc vẽ: anh? (?) Nếu cần có lời + Trời a! khuyên, em sẽ nói gì với người anh lúc này? -> Ngạc nhiên, xem - Ghen tị là thói xấu, sẽ
12. chia rẽ tình cảm của con thường người. Ghen tị với em sẽ (?) Người anh muốn khóc - Khi em gái được phát không có tư cách làm anh khi nào? hiện tài năng: (?) Người anh muốn khóc vì + Thấy mình bất tài những lí do gì? + Lén xem tranh - Ngạc nhiên: Không ngờ + Thở dài mình hoàn hảo thế, em tài thế + Hay gắt gỏng - Hãnh diện: Vì cả 2 anh em đều hoàn hảo - Xấu hổ: Vì mình đã xa lánh, ghen tị với em gái, tầm thường hơn em gái - Khi em khoe tranh: (?) Cuối truyện, người anh + Đẩy em ra muốn nói với mẹ: "Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em đấy". Câu nói đó gợi cho em những suy nghĩ gì về nhân vật người anh? (?) Tại sao bức tranh chứ không phải vật nào khác lại
13. có sức cảm hoá người anh -> Ghen tị, mặc cảm, buồn đến thế? nản - Suy nghĩ GV giảng: Bức tranh là nghệ thuật. Sức mạnh của nghệ thuật là tìm kiếm cái Đẹp, làm đẹp cho con người, nâng con người lên bậc thang cao nhất của cái Đẹp, đó là chân, thiện, mĩ. (?) Theo em, nhân vật người - Khi thấy mình trong bức anh đáng yêu hay đáng tranh : muốn khóc ghét? Vì sao? - Đáng trách nhưng đáng (?) Qua đây, em có nhận xét cảm thông -> là 1 người gì về nghệ thuật miêu tả tâm anh biết sửa mình, muốn lí nhân vật của tác giả? vươn lên và biết tính ghen ghét đố kị là xấu (?) Người em hiện lên với xa. những nét đáng yêu, đáng quý nào về tài năng? - Tinh tế, am hiểu tâm lí (?) Theo em, tài năng hay tấm lòng của cô em gái đã
14. cảm hoá được người anh? -> Nhận ra thói xấu của mình, tình cảm trong sáng, nhân hậu của em, biết xấu (?) Điều khiến em cảm mến hổ nhất ở nhân vật này là gì? - Cả tài năng và tấm (?) Tại sao tác giả lại để cho lòng. nhiều hơn ở tấm người em vẽ bức tranh lòng trong sáng, hồn người anh "hoàn thiện " đến nhiên, độ lượng dành cho thế? anh trai - Tấm lòng trong sáng, đẹp đẽ dành cho người (?) Qua câu chuyện về thân và nghệ thuật người anh và cô em gái em rút ra cho mình bài học gì? - Bức tranh là tình cảm tốt đẹp của em dành cho (?) Đoạn kết truyện đã mở ra anh. Em muốn anh mình các ý nghĩa của truyện. Theo thật tốt đẹp em đó là những ý nghĩa nào? - Ghen ghét, đố kị là tính xấu -> cần biết sống độ lượng, nhân hậu - Sự chiến thắng của tình cảm trong sáng, nhân hậu đối với tính ghen ghét,
15. GV giảng: Ngoài ý nghĩa đố kị. XH, truyện này còn có một - Tình cảm trong sáng ý nghĩa khác thuộc về nghệ bao giờ cũng dẹp hơn thuật đó là đề cao sức mạnh lòng ghen tị của nghệ thuật, góp phần hoàn thiện con người vươn lên tầm cao của chân, thiện, mĩ. (?) Khái quát ND của truyện? (?) VB này cho em hiểu gì - Tính tình: hồn nhiên, về nghệ thuật kể và mtả của trong sáng, nhân hậu tgiả? - Tài năng: vẽ những điều - Kể theo ngôi thứ nhất mình yêu mến nhất (dễ kể, hồn nhiên, chân thực) - Mtả chân thực do diễn biến tâm lí của nhân vật GV: Gọi HS đọc ghi nhớ - Diễn biến tâm lí có quá trình lôgíc được mtả tinh GV: Hướng dẫn HS làm BT tế
16. phần luyện tập
17. III - Tổng kết IV - Luyện tập 4. CỦNG CỐ:
18. (?) Thiện cảm của em dành cho nhân vật nào? Vì sao? 5. HƯỚNG DẪN HS HỌC VÀ CHUẨN BỊ BÀI: - Tóm tắt truyện - Phân tích ND và NT - Học ghi nhớ, làm hết BT - Đọc phần đọc thêm - CBB: LUYỆN NÓI VỀ QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MTẢ ( Tổ 1: BT 1; Tổ 2: BT 2; Tổ 3 + 4: BT 3) E/RÚT KINH NGHIỆM: