Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in Offset tờ rời theo tiếp cận linh hoạt

Nội dung text: Bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in Offset tờ rời theo tiếp cận linh hoạt

1. BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGHỀ NGHIỆP CỦA CÔNG NHÂN VẬN HÀNH THIẾT BỊ IN OFFSET TỜ RỜI THEO TIẾP CẬN LINH HOẠT ENHANCED THE PROFESSIONAL COMPETENCIES OF SHEET-FED OFFSET OPERATOR IN ACCORDANCE WITH FLEXIBLE APPROACH Nguyễn Minh Nhật Đại học Sư phạm kỹ thuật Tp.HCM Tóm tắt. Nhu cầu học tập bồi dưỡng của đội ngũ công nhân vận hành thiết bị in Offset tờ có sự khác biệt nhau theo đặc điểm năng lực riêng của từng các nhân. Trong công tác bồi dưỡng năng lực của công nhân vận hành thiết bị in Offset tờ rời, nội dung học tập và cách thức học tập là yếu tố có tính chất biến đổi theo điều kiện thực tế cũng như đặc điểm riêng về sản xuất của từng doanh nghiệp in. Do đó công tác bồi dưỡng năng lực của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời cần có sự linh hoạt khi đáp ứng nhu cầu về kiến thức và kỹ năng thực hành xuất phát từ thực tiễn công việc. Theo tiếp cận linh hoạt trong dạy học thực hành kỹ thuật, các phương án dạy học được lựa chọn phù hợp với trình độ và phong cách học tập của người học có khả năng đáp ứng tốt với sự đa dạng về nhu cầu học tập. Từ khóa: nhu cầu học tập, tiếp cận linh hoạt, bồi dưỡng, năng lực nghề nghiệp ABSTRACT Learning need and advance learning of sheetfed Offset operator are different in specicfic professional competencies. Content and learning method is always changed to adapt to reality conditions and features of printing companies. Since, enhancing professional competence of sheetfed Offset operators should be performed flexibly on skills and knowledge. In accordance with Flexible approach on Technical practising teaching, teaching plans chosen compatibly in levels and learning styles could meet requirement of variable learning needs. Key words: learning need, flexible approach,enhance, profesional competence 1. Mở đầu Việc bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in Offset tờ rời tại các doanh nghiệp in nhà nước chủ yếu tập trung ở hình thức bồi dưỡng về mặt lý thuyết, tổ chức thi lý thuyết và thực hành trong các kỳ thi nâng bậc thợ dựa theo “Tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật công nhân ngành in” do Bộ thông tin và truyền thông ban hành. Việc xây dựng nội dung lý thuyết cho công tác bồi dưỡng thi nâng bậc thợ phụ thuộc phần lớn vào kinh nghiệm và tâm huyết của giáo viên. Thông qua hình thức bồi dưỡng này, phần lớn trình độ về kiến thức của người công nhân vận hành được nâng lên, tuy nhiên những kỹ năng thực hiện các công việc theo tiêu chuẩn bậc thợ lại ít được chú trọng bồi dưỡng mà thay vào đó, công nhân phải tự rèn luyện kỹ năng trong điều kiện sản xuất khác nhau của từng doanh nghiệp in. Do đó việc hình thành và nâng cao kỹ năng thực hiện công việc chưa thể tưng xứng với sự nâng cao về mặt kiến thức. Trong khi phần lớn các doanh nghiệp in có sử dụng công nghệ in offset đều đánh giá năng lực của đội ngũ nhân lực của mình thông qua hiệu quả các hoạt động cụ thể trong quá trình sản xuất do doanh nghiệp đề ra và chất lượng sản phẩm. Cùng một bậc thợ nhưng kỹ năng thực hiện công việc của những người thợ in ở các công ty cũng khác nhau do sự khác biệt về mặt máy móc thiết bị, dạng sản phẩm in đặc thù của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, thiết bị in Offset tờ rời ngày càng được tích hợp nhiều giải pháp công nghệ để mang đến những tính năng cao hơn, buộc người vận hành cần phải tích hợp được nhiều kiến thức và kỹ năng hơn để có thể làm chủ máy móc thiết bị, đáp ứng tốt hơn yêu 1
2. cầu chuyên môn hóa, đa dạng hóa sản phẩm in của các doanh nghiệp trong xu thế cạnh tranh và hội nhập toàn cầu. Vì vậy cần có những nghiên cứu cải thiện công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp nhằm mục đích nâng cao năng lực cho đội ngũ công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời nói riêng và đội ngũ nhân lực ngành in nói chung đáp ứng nhu cầu xã hội. Ngày nay, chúng ta vẫn thường nghe nhắc đến thuật ngữ “linh hoạt” trong các lĩnh vực, tình huống, sự kiện diễn ra trong xã hội. Nó được dùng để sự mềm dẻo, tính hiệu quả của các đối tượng hoạt động trong những điều kiện và hoàn cảnh có tính chất biến đổi. Trong giáo dục, thuật ngữ này đã được ứng dụng vào các hình thức học tập và các chương trình đào tạo nói chung như: học tập từ xa, học tập qua mạng, chương trình đào tạo theo tín chỉ, chương trình đào tạo theo mô đun, chương trình đào tạo phân hóa , đây được xem là những ứng dụng có tính chất linh hoạt đáp ứng nhu cầu học tập của người học đã mang những kết quả khả quan. Năm 2010, Bùi Văn Hồng và Nguyễn Thị Lưỡng đã dựa trên các yếu tố về nhu cầu học tập của người học của Natalie Brown (2006) để nghiên cứu phát triển chương trình bồi dưỡng giáo viên môn Công nghệ Trung học phổ thông theo tiếp cận linh hoạt. Đây chính là nghiên cứu phát triển chương trình đào tạo linh hoạt cho việc bồi dưỡng giáo viên môn Công nghệ Trung học phổ thông theo nhu cầu cập nhật kiến thức, và nâng cao trình độ, mà chưa đề cập đến việc tổ chức, triển khai dạy học đáp ứng nhu cầu học tập của người học. Năm 2012, dựa trên chuẩn kỹ năng nghề vận hành thiết bị in offset tờ rời của Mỹ và tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật nghề in offset ở Việt Nam, Chế Quốc Long đã nghiên cứu và đề xuất tiêu chuẩn kỹ năng thực hành theo bậc thợ nghề in offset tờ rời. Đề xuất này đã tạo cơ sở giúp cho việc đánh giá kỹ năng của người thợ in offset tờ rời trong các kỳ thi nâng bậc do các trung tâm đào tạo tổ chức mang tính khách quan hơn. Tuy nhiên nghiên cứu chưa đề xuất được giải pháp tổ chức đào tạo, bồi dưỡng bậc thợ phù hợp nằm đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ năng thực hành nghề này. Năm 2013, nghiên cứu “Dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận linh hoạt tại trường đại học sư phạm kỹ thuật” của Bùi Văn Hồng, trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHSPKT TP.HCM), tác giả đã đề xuất được mô hình dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận linh hoạt là một nước tiến quan trọng trong việc ứng dụng tiếp cận linh hoạt vào thực tiễn hoạt động giảng dạy thực hành. Cùng năm 2013, Juntong và W.Wiyaratn nghiên cứu xây dựng khung kỹ năng để phục vụ cho việc huấn luyện vận hành thiết bị in offset theo nhu cầu của ngành công nghiệp in ở Thái lan. Các tác giả đã phân loại kỹ năng vận hành thiết bị in offset tờ rời của thợ in thành 4 mức độ và đề xuất được các khóa huấn luyện chung cho công nhân vận hành ở mức độ cơ bản gồm 7 chuyên đề. Hai tác giả đã nhận định việc thiết kế các chương trình học cần dựa trên nhu cầu của người học và chuẩn đầu ra. Nhận định này có thể cho thấy việc xây dựng chương trình cần có tính linh hoạt khi dựa trên nhu cầu thực tế từ ngành công nghiệp in ở Thái Lan.[9] Với mục tiêu đề xuất quy trình bồi dưỡng phù hợp đáp ứng nhu cầu học tập của công nhân vận hành thiết bị in offset tời rời theo đặc điểm năng lực của người học, Bài báo này trình bày kết quả nghiên cứu về tiếp cận linh hoạt trong dạy học thực hành, cấu trúc năng lực của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời, từ đó vận dụng vào mô hình và quy trình bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời, ví dụ minh họa cho quy trình. 2. Nội dung nghiên cứu 2.1 Nhu cầu học tập Dựa trên nghiên cứu về các mối liên hệ giữa các yếu tố trong việc lập kế hoạch dạy học cho các khóa học theo hình thức học tập linh hoạt của Natalie Brown (2006), nhu cầu học tập (NCHT) của người học là sự kết hợp giữa nhu cầu về kiến thức, kỹ năng và những hiểu biết cần thiết mà người học muốn đạt được (học những gì?) với nhu cầu về cách thức tiếp thu nội dung học tập (học bằng cách nào?) và nhu cầu về địa điểm, thời gian diễn ra hoạt động học tập (học ở đâu, khi nào?).[8] 2
3. Từ nghiên cứu của Natalie Brown, Bùi Văn Hồng đã xác định rõ lại NCHT của người học có thể được hiểu là “ nhu cầu về nội dung học tập, cách thức học tập, địa điểm và thời gian học tập của mỗi cá nhân người học.” [3]. 2.2 Năng lực nghề nghiệp Năng lực (competency), năng lực có nguồn gốc tiếng La tinh là “competentia” có nghĩa là gặp gỡ. Ngày nay, khái niệm năng lực được hiểu nhiều nghĩa khác nhau.Theo John Erpenbeck “ Năng lực được tri thức làm cơ sở, được sử dụng như khả năng, được quy định bởi giá trị, được tăng cường qua kinh nghiệm và được hiện thực qua ý chí” [1]. Weinert (2001) định nghĩa: “ năng lực là những khả năng và kỹ xảo học được hoặc sẵn có của cá thể nhằm giải quyết các tình huống xác định cũng như sự sẵn sàng về động cơ, xã hội và khả năng vận dụng các cách giải quyết vấn đề một cách có trách nhiệm và hiệu quả trong những tình huống linh hoạt. Năng lực là một thuộc tính tâm lý phức tạp, là điểm hội tụ của nhiều yếu tố: kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, thái độ, kinh nghiệm, sự sẵn sàng hành động và trách nhiệm. [1]. Từ những khái niệm trên, có thể hiểu năng lực nghề nghiệp là: sự kết hợp giữ kiến thức, kỹ năng và thái độ của người lao động nhằm đáp ứng với những yêu cầu của nghề đặt ra, nó được hình thành và phát triển trong quá trình học tập và lao động. 2.3 Tiếp cận linh hoạt trong dạy học thực hành kỹ thuật Tiếp cận linh hoạt trong dạy học thực hành kỹ thuật đã được tác giả Bùi Văn Hồng phát triển dựa trên nghiên cứu về lý thuyết nhận thức linh hoạt của Spiro &Jehng, nhu cầu học tập được nghiên cứ bởi Natalie Brown, cơ sở về phương tiện dạy học, những tài liệu nghiên cứu về các Phương phong cách học tập trên thế giới và vấn đề linh tiện dạy học hoạt trong dạy học. Theo tác giả: “tiếp cận linh hoạt trong dạy học THKT là dựa vào những thay đổi và khác nhau về nhu cầu học tập của sinh viên; những thay đổi và khác nhau có thể Tiếp cận linh xảy ra đối với PTDH, giảng viên đề ra các hoạt trong phương án dạy học tương ứng để đạt mục tiêu dạyhọc dạy học”. [2]; [3] THKT Hình 1: cấu trúc dạy học thực hành kỹ thuật Sinh viên Giảng viên theo tiếp cận linh hoạt [3] 2.4 Cấu trúc năng lực của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời 3
4. Dựa trên tiêu chuẩn cấp bậc công nhân kỹ thuật công nhân ngành in, ở mỗi cấp bậc kỹ thuật đều quy định người công nhân (thợ in) cần phải có kiến thức nghề và một số năng lực thực hiện một số công việc nhất định. So sánh với tiêu chuẩn kỹ năng nghề vận hành thiết bị in offset tờ rời ở Mỹ[7], tiêu chuẩn bậc thợ nghề in offset tờ rời ở Việt nam có những điểm tương đồng. Do đó có thể hệ thống lại cấu trúc năng lực của công nhân vận hành thiết bị in offset gồm 4 nhóm năng lực: -Nhóm năng lực về an toàn lao động: người thợ in offset nói chung cần phải có kiến thức và kỹ năng Hình 2: Cấu trúc năng lực của công nhân và thái độ tuân thủ về an toàn lao động nhằm tự bảo vạn hành thiết bị in offset tờ rời vệ mình và bảo vệ người khác khỏi những tác động nguy hại có thể xảy ra trong quá trình làm việc với thiết bị in offset cụ thể: cần phải nắm rõ nội quy, dấu hiệu cảnh báo về an toàn lao động, quy định về an toàn khi vận hành máy in, biết cách sử dụng vật liệu một cách an toàn, duy trì môi trường làm việc an toàn cho cá nhân và những người xung quanh. -Nhóm năng lực về vận hành thiết bị: người công nhân cần phải có kiến thức về màu sắc, hiểu biết về nguyên lý in offset, nguyên tắc phục chế trong in offset, vật liệu in; nắm rõ về đặc điểm của thiết bị in offset mà mình sử dụng như: cấu tạo, tác dụng của các bộ phận chính trong máy in offset cũng như nguyên tắc hoạt động của chúng. Trước khi tiến hành sản xuất người công nhân phải đọc và triển khai được các công việc dựa trên các lệnh sản xuất, hiểu được công đoạn thành phẩm tiếp theo của sản phẩm mình sắp sản xuất. Từ đó tiến hành canh chỉnh các bộ phận trên máy như bộ phận cấp giấy, bộ phận cấp mực, cấp dung dịch làm ẩm, lắp bản in, lắp tấm cao su, rữa máy, canh chỉnh áp lực in để đảm bảo máy in đạt được trạng thái tốt nhất trước và trong khi hoạt động. -Nhóm năng lực về kiểm soát chất lượng: trong quá trình in tạo ra sản phẩm, người công nhân có nhiệm vụ kiểm tra và duy trì kiểm soát chất lượng nhằm đảm bảo sự ổn định của sản phẩm in ra cũng như tiết kiệm được nguyên vật liệu sản xuất thông qua sự phối hợp kiến thức và kỹ năng trong việc: thực hiện canh chỉnh vị trí hình ảnh trên giấy, canh chỉnh chồng màu, duy trì sự ổn định của màu sắc trong suốt quá trình in đồng thời phải phân tích và xử lý được một số lỗi thường xảy trên sản phẩm trong quá trình in có liên quan đến vật liệu và thiết bị. -Nhóm năng lực về bảo trì phòng ngừa: nhằm duy trì hiệu quả hoạt động của thiết bị cũng như đảm bảo chất lượng in trong quá trình sản xuất, người lao động phải có các kiến thức và kỹ năng đáp ứng những nhiệm vụ trong công tác bảo trì thiết bị in như: bôi trơn các cơ cấu chuyển động trong máy, vệ sinh và kiểm tra các chức năng hoạt động của máy in, thay thế các phụ tùng đơn giản cho các thiết bị phụ trợ và máy in. Bốn nhóm năng lực là những nhóm năng lực cốt lõi, có vai trò ngang nhau, giữa chúng có sự gắn kết chặt chẽ với nhau, đồng thời có sự hỗ trợ tương tác với nhau. Khi một nhóm năng lực có sự thay đổi thì sẽ tác động đến các nhóm năng lực còn lại. Người công nhân vận hành cần phải hội đủ bốn nhóm năng lực này để có thể đáp ứng được yêu cầu của nghề nghiệp đặt ra. Mỗi cá nhân người lao động đều có những mức độ năng lực khác nhau do đó dẫn đến nhu cầu được bồi dưỡng về năng lực là khác nhau. 4
5. 2.5 Mô hình bồi dưỡng năng lực của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời theo tiếp cận linh hoạt Khảo sát nhu cầu Tổ chức thực hiện -Doanh nghiệp Xây dựng kế hoạch -Lựa chọn phương án -Người học -Xác định nội dung - Triển khai thực hiện - Phương án bồi - Đánh giá kết quả thực dưỡng hiện Hình 3: Mô hình bồiKhâu dưỡng thiết năng kế lực của công nhân vận hàn hthiét bị inKhâu ofset triển tờ rời khai theo tiếp cận linh hoạt 1. Giai đoạn khảo sát nhu cầu: là giai đoạn đầu tiên cần triển khai nhằm hướng tới việc đáp ứng linh hoạt nhu cầu của người học, doanh nghiệp. Giai đoạn này sẽ tiến hành khảo sát nhu cầu của doanh nghiệp, nhu cầu của người học, cụ thể: - Nhu cầu của doanh nghiệp gồm những yêu cầu, tiêu chí mà doanh nghiệp in đặt ra và mong muốn người lao động phải đạt được sau một quá trình đào tạo, bồi dưỡng về: kiến thức kỹ năng trong nghề in offset ở mức độ nhất định; hiệu quả lao động khi thực hiện những công việc cụ thể; ý thức tuân thủ những nội quy, quy trình sản xuất Những nhu cầu, tiêu chí đặt ra của từng công ty đối với người thợ trong việc học bồi dưỡng có thể tương ứng với chuẩn bậc thợ do nhà nước quy định hoặc có thể không theo quy định mà theo đặc điểm riêng của doanh nghiệp. Đặc điểm riêng của từng doanh nghiệp in được xác định dựa trên lĩnh vực sản phẩm mà họ sản xuất: in sách báo tạp chí, in bao bì, nhãn hàng hay in tổng hợp nhiều mặt hàng. Những thiết bị in có những tính năng sản xuất chuyên dụng cho các dạng sản phẩm trên tại các doanh nghiệp được xem là một trong những phương tiện dạy học quan trọng trong quá trình bồi dưỡng. - Nhu cầu học tập của công nhân vận hành chính là những nhu cầu về nội dung học tập như: những kiến thức, kỹ năng về vận hành thiết bị, an toàn lao động, bảo trì phòng ngừa, kiểm soát chất lượng nhằm giúp cho họ có thể áp dụng để hoàn thành những nhiệm vụ của nghề in offset theo điều kiện thực tế. Giai đoạn này là giai đoạn tiền đề đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nội dung, mục tiêu bồi dưỡng, đồng thời tạo cơ sở cho việc xây dựng các phương án dạy học phù hợp nội dung đáp ứng các nhu cầu học tập ở giai đoạn tiếp theo. 2.Giai đoạn xây dựng kế hoạch: là giai đoạn tiếp theo trong khâu thiết kế, bao gồm việc: xác định được mục tiêu bồi dưỡng, xây dựng các phương án bồi dưỡng theo nội dung và phù hợp với những khảo sát ban đầu về nhu cầu học tập của người học cũng như nhu cầu và điều kiện thực tế của doanh nghiệp. - Mục tiêu bồi dưỡng cụ thể xuất phát từ nhu cầu của người học, doanh nghiệp bao gồm: các mục tiêu về kiến thức, mục tiêu về kỹ năng, mục tiêu về thái độ nhằm đáp ứng yêu cầu công việc trong nghề in offset tờ rời. - Nội dung học tập được cung cấp phù hợp theo nhu cầu của người học, doanh nghiệp như: kiến thức nghề in offset, kiến thức về thiết bị in, kiến thức về vật liệu, quy trình thực hiện công việc cụ thể, bí quyết công nghệ được thực hiện với sự hỗ trợ của phương tiện dạy học. Trong giai đoạn này có sự kết hợp chia sẽ, trao đổi về phương tiện dạy học giữa giáo viên với doanh nghiệp hoặc giữa các doanh nghiệp với nhau nhằm mang lại sự hỗ trợ tốt nhất người học. 5
6. - Phương tiện dạy học: máy in offset, thiết bị phụ trợ cho máy in, tài liệu hướng dẫn kỹ thuật, tài liệu tham khảo, dụng cụ đồ nghề thực hành, thiết bị đo đạc, quy trình công nghệ cụ thể trong sản xuất liên quan đến nội dung học tập, thiết bị truyền thông đa phương tiện Phương án bồi dưỡng chính là phương án dạy học: trong đó mô tả các bước thực hiện việc dạy học theo tiến trình cụ thể, thời lượng giảng dạy, hình thức học tập như: tập trung theo nhóm có người hướng dẫn hoặc cá nhân tự học riêng, hoạt động của người dạy và người học, cách đánh giá. . Một nội dung học tập được lựa chọn sẽ có nhiều phương án thực hiện được xây dựng nhằm đạt được những mục tiêu đặt ra trong nội dung học tập.Những phương án thực hiện này cho phép người thực hiện lựa chọn đơn lẻ hoặc kết hợp lại với nhau để triển khai trong khâu tiếp theo. - Thời gian và địa điểm học tập được doanh nghiệp sắp xếp theo điều kiện thực tế Trong giai đoạn này, việc thu nhận phản hồi từ phía người học là thu thập ý kiến, góp ý về nội dung học tập, thời lượng, thời điểm thực hiện, tiến trình dạy học dự kiến, cách tổ chức lớp để kịp thời điều chỉnh trước khi thực hiện phương án dạy học là rất cần thiết góp phần thể hiện tính linh hoạt khi đáp ứng nhu cầu của người học và doanh nghiệp do đó giữa giai đoạn xây dựng kế hoạch và giai đoạn khảo sát nhu cầu có mối liên hệ mật thiết với nhau và được thể hiện bằng mũi tên hai chiều. Ở khâu thiết kế, các giai đoạn được thực hiện theo một trình tự nhất định theo chiều mũi tên từ trái sang phải, trong đó giai đoạn khảo sát mới chỉ là bước khởi đầu nhưng là bước quan trọng thể hiện được tính linh hoạt trong việc tiếp cận nhu cầu đa dạng của người học, doanh nghiệp. Những thông tin thu được là cơ sở để tiến hành thực hiện giai đoạn xây dựng kế hoạch. 3.Giai đoạn tổ chức thực hiện: - Việc lựa chọn phương án do người học, doanh nghiệp quyết định dựa trên sự phù hợp của nội dung học tập được yêu cầu, cách thực hiện phù hợp với tình hình thực tế của doanh nghiệp về phương tiện dạy học. - Triển khai thực hiện là tiến hành dạy học theo phương án được lựa chọn, trong giai đoạn này, người thực hiện sử dụng các phương pháp dạy học kết hợp phương tiện dạy học để giúp người học đạt được kiến thức kỹ năng cần bồi dưỡng. Trong quá trình thực hiện, sẽ có sự điều chỉnh về nội dung, cách thức phù hợp với phong cách học tập của người học, điều kiện về thiết bị, những tình huống bất ngờ xảy ra trong thực tế nhằm hoàn thành những mục tiêu đã đặt ra. - Người thực hiện phương án dạy học là các giáo viên chuyên ngành in từ các trường đại học hoặc trung tâm đào tạo nghề in, những nhân viên có trách nhiệm do doanh nghiệp đề cử. Họ là những người thợ in có tay nghề cao và kinh nghiệm lâu năm, những người làm công tác bảo trì, giám sát, quản lý về kỹ thuật của công ty, hoặc nhân viên chuyên trách huấn luyện kỹ thuật do công ty phân công. Giáo viên và những người có kinh nghiệm thực hiện độc lập hoặc phối hợp cùng nhau trong quá trình giảng dạy, huấn luyện. - Đánh giá kết quả được thực hiện bằng các công cụ: phiếu khảo sát, câu hỏi kiểm tra dưỡi nhiều hình thức: vấn đáp, trắc nghiệm, tự luận, bảng tiêu chí đánh giá các kỹ năng Kết quả thu được trong việc kiểm tra người học sẽ phản ánh được hiệu quả của công tác bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân. Như vậy, mô hình bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời mang tính linh hoạt được thể hiện rõ nét ở giai đoạn khảo sát nhu cầu và ở sự tương tác lẫn nhau giữa các giai đoạn thực hiện. 2.6 Ví dụ minh họa * Thu thập thông tin từ người học: 6
7. Công ty cổ phần in A chuyên về in ấn sách báo tạp chí (văn hóa phẩm) bằng máy in offset tờ rời và một phần nhỏ trong lĩnh vực bao bì có nhu cầu bồi dưỡng cho 2 nhóm công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời tại công ty. Công ty đặt ra yêu cầu, thợ vận hành cần chủ động thực hiện thêm các nội dung bảo trì phòng ngừa: thay thế một số phụ tùng đơn giản như: bạc đạn của các lô mực, nước, thay thế các bộ lọc gió cho máy bơm hơi nhằm chủ động đáp ứng yêu cầu sản xuất khi có sự cố xảy ra, đồng thời giúp giảm tải khối lượng công việc cho đội ngũ kỹ thuật bảo trì chính của công ty đang gặp quá tải trong việc đảm bảo hoạt động sản xuất của nhiều thiết bị in trong công ty trong khi số lượng nhân viên kỹ thuật quá ít. -Nội dung yêu cầu bồi dưỡng của người học: +Nhóm thợ 1-vận hành máy in 2 màu, chưa quá đào tạo nghề tại trường lớp: yêu cầu nội dung: kiến thức về các loại bạc đạn thông dụng trong máy in và cách thay thế bạc đạn cho lô chà mực của máy in +Nhóm thợ 2- vận hành máy in 5 màu có cấp bậc thợ theo tiêu chuẩn hiện hành, yêu cầu nội dung: cách thức canh chỉnh lô mực theo quy định của nhà sản xuất thiết bị. -Xác định nhu cầu học tập của hai nhóm thợ: +Nội dung yêu cầu của nhóm thợ 1 là nội dung cần bồi dưỡng cho nhóm năng lực bảo trì phòng ngừa. +Nội dung yêu cầu của nhóm thợ 2 là nội dung cần bồi dưỡng cho nhóm năng lực vận hành thiết bị. Cả hai nhóm thợ là những người có kinh nghiệm và quan tâm đến việc thực hành trên thiết bị thực tế để hình thành kỹ năng. * Nội dung, phương án bồi dưỡng đề xuất - Nhóm thợ 1: “THỰC HÀNH THAY THẾ BẠC ĐẠN CHO LÔ CHÀ MỰC CỦA MÁY IN OFFSET TỜ RỜI” Mục tiêu bồi dưỡng: 1. Xác định được dạng bạc đạn (vòng bi) sử dụng cho lô chà mực. 2. Thực hiện thay thế bạc đạn của lô chà mực trong máy in offset tờ rời đúng yêu cầu kỹ thuật. Phương án 1: (1) Tự tìm hiểu kiến thức, sơ đồ, quy trình của bài thực hành được phát trước (2) Quan sát thao tác mẫu do người hướng dẫn thực hiện, liên tưởng đến một số kinh nghiệm có liên quan đã có từ đó hình thành kỹ năng ban đầu (3) Luyện tập nhóm theo quy trình đã hướng dẫn để củng cố kiến thức, kỹ năng Phương án 2: (1) Tự tìm hiểu kiến thức, sơ đồ, quy trình thực hiện của bài thực hành được phát trước (2) Nhóm thực hiện theo hướng dẫn có sự hỗ trợ của người hướng dẫn (3) Luyện tập nhóm lại theo quy trình đã hướng dẫn để củng cố kiến thức, kỹ năng - Nhóm thợ 2: “CANH CHỈNH ÁP LỰC LÔ CHÀ MỰC CỦA MÁY IN OFFSET TỜ RỜI” Mục tiêu bồi dưỡng: 1. Xác định được vị trí của các lô mực trong đơn vị in 3. Thực hiện canh chỉnh được áp lực lô chà mực trên đơn vị in đúng hướng dẫn từ nhà sản xuất Phương án 1: (1) Tự tìm hiểu kiến thức, sơ đồ, quy trình của bài thực hành được phát trước (2) Quan sát thao tác mẫu do người hướng dẫn thực hiện trên một lô mực, liên tưởng đến một số kinh nghiệm đã có. 7
8. (3) Tự luyện tập lại theo quy trình đã hướng dẫn để củng cố kiến thức, kỹ năng Phương án 2: (1) Tự tìm hiểu kiến thức, quy trình thực hiện của bài thực hành được phát trước (1) Quan sát thao tác mẫu canh chỉnh 1 loại lô từ người hướng dẫn (2) Luyện tập nhóm có hỗ trợ của người hướng dẫn: mỗi nhóm canh chỉnh 1 loại lô trên 1 đơn vị in theo quy trình (3) Tự luyện tập: mỗi nhóm chọn 1 loại lô để thực hiện trên 3 đơn vị in còn lại Phương án 3: (2) Tự tìm hiểu kiến thức, quy trình thực hiện của bài thực hành được phát trước (3) Quan sát thao tác mẫu canh chỉnh 1 loại lô từ người hướng dẫn (4) Luyện tập nhóm: mỗi nhóm canh chỉnh toàn bộ lô trên1 đơn vị in theo quy trình có hỗ trợ của người hướng dẫn * Lựa chọn phương án, thực hiện phương án học: Các phương án học được người học lựa chọn Giai Nội dung Hoạt động đoạn Giáo Người học viên Nhóm thợ 1 1 Tài liệu, sơ đồ, quy trình tháo lắp Phát Tự đọc (phương án trước 2) 2 -Chia nhóm: 2 người/nhóm (3 nhóm) Quan sát, Thực hiện -Tháo tất cả 8 lô chà mực của 2 đơn vị hỗ trợ theo sơ đồ in. chỉ dẫn -Đánh dấu tất cả đầu lô 3 Tháo và lắp 2 bạc đạn cho 1 lô chà Làm mẫu Quan sát mực 4 -Luyện tập trên 7 lô còn lại Quan sát Thực hiện hỗ trợ 5 -Tháo và đánh dấu tiếp 4 lô chà trên Quan sát Thực hiện đơn vị in 2. hỗ trợ - Luyện tập tháo lắp lần trên 4 lô chà mới tháo ra 6 Lắp tất cả các lô lên máy Quan sát Thực hiện hỗ trợ Hoạt động Giai Hoạt động Giáo Người học Nhóm thợ 2 đoạn viên (phương án 1 Tài liệu, sơ đồ, quy trình canh chỉnh Phát Tự đọc 3) trước 2 Canh chỉnh lô chà W Làm Quan sát mẫu 8
9. 3 Chia nhóm: 2 người/nhóm, Quan sát Thực hiện Luyện tập canh chỉnh mỗi nhóm canh hỗ trợ chỉnh 4 lô: X,Y,Z /1 đơn vị. Canh chỉnh trên 4 đơn vị in 2.7 Thực nghiệm 2.7.1 Tóm tắt thực nghiệm Thực nghiệm trên nhóm thợ ở công ty in Scitech: nhóm thợ 1 gồm 6 người, nhóm thợ 2 gồm 9 người. Ví dụ minh họa được xây dựng từ nhu cầu thực tế và được ứng dụng vào thực nghiệm tại công ty. Nội dung kiểm tra lý thuyết: Thời gian thực hiện: 20phút Tổng điểm: 10 Điểm Câu hỏi Nội dung Đáp án 1.(2đ) Anh/chị hãy cho biết bạc đạn (vòng bi) nào dưới đây dùng cho lô a. chà mực của máy in. a. b. c. d. 2.(2đ) Anh/chị hãy cho biết tên gọi của bạc đạn (vòng bi) dưới đây Vòng bi rãnh sâu Anh/chị hãy cho biết dụng cụ dùng dưới đây dùng để tháo bạc đạn: c. 3.(2đ) a. b. c. d. 4.(2đ) Anh/chị hãy đánh dấu( x) vào hình vẽ minh họa cách đóng bạc đạn Hình a sai và hình a. b. c. d. c 5. (2đ) Cảo hai Anh/chị hãy cho biết tên gọi của dụng cụ này: chấu Bảng 1: bảng câu hỏi về kiến thức trong phần thực hành của nhóm thợ in 1 Nội dung tiêu chí đánh giá kỹ năng thực hành Bảng tiêu chí đánh giá 9
10. Nội dung tiêu chí Kết quả ST (Thời gian kiểm tra 35 phút/1 người) Đạt Không T (x) đạt (x) a.Tháo bạc đạn 1 Đánh dấu đầu lô theo quy ước bố trí D.S hoặc O.S 2 2 đầu trục lô phải tựa vững lên 2 khối V 3 Đầu định tâm của ốc siết phải vào đúng lỗ khoan tâm của đầu trục lô 4 Hai chân cảo tiếp xúc chặt với 1 mặt của bạc đạn. 5 Vặn đúng chiều kim đồng hồ Vặn đều tay, không để cờ lê tuột khỏi đầu ốc. 6 Ốc siết cảo không bị nghiêng và trượt ra khỏi lỗ khoan định vị trên trục b. Lắp bạc đạn 7 Để bạc đạn ở vị trí khô ráo, sạch sẽ 8 Vị trí lắp bạc đạn trên thân trục không bị dập, trầy xước 9 Mặt trên của nắp đóng phải sát vào một đầu của ống đóng 10 Mặt tiếp xúc của bạc đạn phải vuông góc với đường tâm của trục lô 11 Cầm búa ở vị trí cách đầu búa 2/3 chiều dài cán cầm. 12 Mặt dưới của nắp đóng tiếp xúc sát với mặt của bạc đạn khi đóng 13 Nắp chặn mỡ không bị hư hoặc rơi ra ngoài, 14 Mỡ bên trong không bị tràn ra ngoài 15 Tổng thời gian tháo và lắp 2 bạc đạn: 20 phút 16 Thời gian lắp lại lô chà 15 phút/1lô Bảng 2 bảng tiêu chí đánh giá kỹ năng thực hành của nhóm thợ in 1. Mục tiêu Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 Câu hỏi 3 Câu hỏi 4 Câu hỏi 5 1 X X 2 X X X Bảng 3 liên hệ giữa câu hỏi đánh giá và mục tiêu bồi dưỡng kỹ năng của nhóm thợ in 1 Câu hỏi Nội dung Đáp án 10
11. 1.(2đ) Anh/chị hãy cho biết dụng cụ nào nào dưới đây dùng để kiểm tra d sọc mực khi canh chỉnh áp lực lô a. b. c. d. 2.(2đ) Sau khi canh chỉnh đúng áp thì hình dạng của sọc mực trên lô như thế nào là đúng c. a. G.S O.S b. G.S O.S c. G.S O.S d. G.S O.S Áp lực lô được xác định trong ngành in bằng đơn vị gì: a 3.(2đ) a.mm b. Newton c. Kg d.N/m2 4.(2đ) Nhìn vào sơ đồ dưới đây hãy cho biết tên của lô có ký hiệu: 15, B, 15: lô 7, 13 lấy mực B: Lô sàng mực 7:Lô dằn 13: lô chà thứ 4 5.(2đ) Anh/chị hãy cho biết sai số cho phép lớn nhất khi canh chỉnh áp lực a.1mm lô: a. 1mm b.0,01mm c.2mm d.0.1mm Bảng 4: Bảng câu hỏi về kiến thức trong phần thực hành của nhóm thợ in 2 Mục tiêu Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 Câu hỏi 3 Câu hỏi 4 Câu hỏi 5 X 1 X X X X 2 Bảng 5 :Liên hệ giữa câu hỏi đánh giá và mục tiêu bồi dưỡng kỹ năng cho nhóm thợ in 2 Bảng tiêu chí đánh giá 11
12. STT Nội dung tiêu chí Kết quả (Thời gian kiểm tra 20 phút/1 người) Đạt (x) Không đạt (x) 1 Xác định vị trí quan sát đúng như đồ bố trí lô mô tả 2 Mực không bị quệt lem vào các tấm chắn an toàn và không bị dồn ở hai mép của các lô cao su 3 Để lô chà tiếp xúc bản in trong 30 giây 4 Dùng đúng nút điều khiển dừng máy 5 Gài nút dừng khẩn cấp khi tiến hành đo đạc 6 Quay cần chỉnh ¼ vòng/ 1 lần chỉnh 7 Sai số sọc mực không quá 1mm Bảng 6 bảng tiêu chí đánh giá kỹ năng thực hành của thợ in 2 2.7.2 Kết quả thực nghiệm Các câu hỏi đánh giá và tiêu chí kỹ năng được sử dụng để đánh giá nhóm thợ trước và sau khi bồi dưỡng. Việc đánh kết quả thu được tính theo tỉ lệ phần trăm số người hoàn thành được câu hỏi và tiêu chí đánh giá. 100.0% Trước khi học bồi dưỡng Sau khi học bồi dưỡng 50.0% 0.0% Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 Câu hỏi 3 Câu hỏi 4 Câu hỏi 5 12
13. Hình 4: Biểu đồ so sánh kết quả trước và sau khi bồi dưỡng về kiến thức của nhóm thợ 1 Tiêu chí 16 Tiêu chí 15 Tiêu chí 14 Tiêu chí 13 Tiêu chí 12 Tiêu chí 11 Tiêu chí 10 Tiêu chí 9 Sau khi học bồi Tiêu chí 8 dưỡng Tiêu chí 7 Tiêu chí 6 Trước khi học bồi Tiêu chí 5 dưỡng Tiêu chí 4 Tiêu chí 3 Tiêu chí 2 Tiêu chí 1 0.0% 20.0% 40.0% 60.0% 80.0% 100.0% 120.0% Hình 5: Biểu đồ so sánh kết quả trước và sau khi bồi dưỡng về kỹ năng của nhóm thợ in1 100.0% 80.0% 60.0% Trước khi học 40.0% bồi dưỡng Sau khi học bồi 20.0% dưỡng 0.0% Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 Câu hỏi 3 Câu hỏi 4 Câu hỏi 5 Hình 6: Biểu đồ so sánh kết quả trước và sau khi bồi dưỡng về kiến thức của nhóm thợ in 1 100.0% 80.0% 60.0% Trước khi học bồi 40.0% dưỡng 20.0% Sau khi học bồi 0.0% dưỡng Tiêu chí 1Tiêu chí 2Tiêu chí 3Tiêu chí 4Tiêu chí 5Tiêu chí 6Tiêu chí 7 Hình 7: Biểu đồ so sánh kết quả trước và sau khi bồi dưỡng về kỹ năng của nhóm thợ in 2 Nhận xét: Kết quả khả quan thu được từ quá trình đánh giá kiến thức và kỹ năng ở hai nhóm thợ in công ty cổ phần In Scitech cho thấy việc áp dụng quy trình thực hiện bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời tại công ty là phù hợp. Mô hình có sự linh hoạt khi đáp ứng được hai nhu cầu học tập khác nhau của hai nhóm thợ in. 3. Kết luận Mô hình bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời theo tiếp cận linh hoạt đã xác định tính linh hoạt trong việc đáp ứng nhu cầu học tập của người học, doanh nghiêp về nội dung, cách thức học tập theo điều điều kiện thực tế của từng doanh nghiệp 13
14. Kết quả thu được bước đầu cho thấy “mô hình bồi dưỡng năng lực nghề nghiệp của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời theo tiếp cận linh hoạt” mang tính khả thi khi áp dụng được tại doanh nghiệp in, đáp ứng được nhu cầu học tập của công nhân vận hành thiết bị in offset tờ rời trên địa bàn TP.HCM ,góp phần nâng cao năng lực cho người lao động trong việc đáp ứng các yêu cầu của nghề in trong xu hướng phát triển về công nghệ hiện nay. 14
15. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Bernd Meier- Nguyễn Văn Cường- Lý luận dạy học hiện đại, NXB Đại học sư phạm. [2]. Bùi Văn Hồng- Dạy học thực hành kỹ thuật theo tiếp cận linh hoạt tại trường đại học sư phạm kỹ thuật Tp.HCM, luận án tiến sĩ 2013 [3]. Bùi Văn Hồng- Dạy học thực hành máy điện đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên theo tiếp cận linh hoạt, JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE, Educational Sci., 2014, Vol. 59, No. 2, pp100-111 [4]. Bùi Văn Hồng – Nguyễn Thị Lưỡng (2010), Xây dựng chương trình bồi dưỡng giáo viên Công nghệ THPT phần công nghiệp theo tiếp cận linh hoạt, Kỷ yếu hội thảo nâng cao năng lực đào tạo giáo viên kỹ thuật tại các trường, khoa SPKT đáp ứng nhu cầu xã hội, trường ĐH Sư phạm Hà Nội, 11/2010. [5]. Chế Quốc Long - Xây dựng tiêu chuẩn kỹ năng thực hành theo bậc thợ nghề In Offset [6]. Illinois occupational skill standards and Credentialing Council- Illinois occupational skill standard, Press operation cluster. [7]. Illinois occupational skill standards and Credentialing Council- Illinois occupational skill standard, Press operation cluster. [8]. Natalie Brown (2006)- Planning for Flexible Approaches in Tertiary Course- Australian Association for Research in Education. [9]. P. Juntong & W.Wiyaratn- Developing a Competency of Framework to support Trainning– Need for Thailand’s Offset printing Industial - IACSIT International Journal of Engineering and Technology, Vol. 5, No. 1, February 2013. [10]. Tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật công nhân ngành in - Ban hành kèm theo Quyết định số 654/QĐ- BTTTTngày 28/4/2008 của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông. Thông tin liên hệ: Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2015 Họ tên tác giả: NGUYỄN MINH NHẬT Giảng viên hướng dẫn Nơi công tác: ĐH. Sư phạm kỹ thuật Tp.HCM (Ký & ghi rõ họ tên) Địa chỉ liên hệ: 73/22B Bùi Đình Túy P.12, Quận Bình Thạnh, TP. HCM Điện thoại: 01262790842 Email: nhatnm@hcmute.edu.vn 15
16. BÀI BÁO KHOA HỌC THỰC HIỆN CÔNG BỐ THEO QUY CHẾ ĐÀO TẠO THẠC SỸ Bài báo khoa học của học viên có xác nhận và đề xuất cho đăng của Giảng viên hướng dẫn Bản tiếng Việt ©, TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HỒ CHÍ MINH và TÁC GIẢ Bản quyền tác phẩm đã được bảo hộ bởi Luật xuất bản và Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nghiêm cấm mọi hình thức xuất bản, sao chụp, phát tán nội dung khi chưa có sự đồng ý của tác giả và Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh. ĐỂ CÓ BÀI BÁO KHOA HỌC TỐT, CẦN CHUNG TAY BẢO VỆ TÁC QUYỀN! Thực hiện theo MTCL & KHTHMTCL Năm học 2016-2017 của Thư viện Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh.