Báo cáo Khảo sát thực trạng đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật và nghề theo quan điểm đáp ứng nhu cầu xã hội và nghiên cứu đề xuất các giải pháp (Phần 1)

Nội dung text: Báo cáo Khảo sát thực trạng đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật và nghề theo quan điểm đáp ứng nhu cầu xã hội và nghiên cứu đề xuất các giải pháp (Phần 1)

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KH&CN CẤP BỘ KHÁO SÁT THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN DẠY KỸ THUẬT VÀ NGHỀ THEO QUAN ĐIỂM ĐÁP ỨNG NHU CẦUS K C 0 0 0 2 8 1 XÃ HỘI VÀ NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP MÃ SỐ: B2008 - 22 - 33 S K C 0 0 3 4 3 4 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, 2008
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP HỒ CHÍ MINH    ĐỀ TÀI CẤP BỘ Mã số: B2008.22.33 KHÁO SÁT THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN DẠY KỸ THUẬT VÀ NGHỀ THEO QUAN ĐIỂM ĐÁP ỨNG NHU CẦU XÃ HỘI VÀ NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP Chủ nhiệm đề tài: TS. NGUYỄN VĂN TUẤN KHOA SƯ PHẠM KỸ THUẬT Thành phố Hồ Chí Minh - 2010
3. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP HỒ CHÍ MINH    ĐỀ TÀI CẤP BỘ Mã số: B2008.22.33 KHÁO SÁT THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN DẠY KỸ THUẬT VÀ NGHỀ THEO QUAN ĐIỂM ĐÁP ỨNG NHU CẦU XÃ HỘI VÀ NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Văn Tuấn Thành viên đề tài: TS. Lâm Mai Long TS. Phan Long TS. Võ Thị Xuân TS. Võ Thị Ngọc Lan Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp. Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh - 2010
4. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 4 I. Lý do chọn đề tài 4 II. Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 4 III. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 5 IV. Phương pháp và công cụ nghiên cứu 5 V Giới hạn đề tài 6 VI. Tổ chức nghiên cứu 6 PHẦN NỘI DUNG 7 CHƢƠNG I. Cơ sở lý luận và thực tiễn về đào tạo đội ngũ giáo viên giáo dục nghề nghiệp đáp ứng nhu cầu xã hội 7 1. Đào tạo theo nhu cầu xã hội 7 2. Những định hướng, chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp 9 3. Hệ thống và quy mô giáo dục nghề nghiệp 10 4. Đội ngũ giáo viên trong hệ thống giáo dục nghề nghiệp 12 5. Thực trạng đào tạo đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp 14 5.1. Khái quát lịch sử phát triển của hệ thống trường sư phạm kỹ thuật 14 5.2. Mô hình đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp. 18 5.3. Một số đánh giá từ các cơ sở GDNN 23 CHƢƠNG II. Một số đặc điểm đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp tại một số nƣớc . 28 1. Đào tạo giáo viên dạy nghề ở Cộng hòa Liên bang Đức 28 1.1. Đào tạo kép và các loại giáo viên dạy nghề 28 1.2. Đào tạo đội ngũ giáo viên dạy nghề 29 2. Đào tạo giáo viên dạy nghề tại một số nước 32 CHƢƠNG III. Đề xuất mô hình, giải pháp đào tạo GV GDNN ở Việt Nam 36 1. Xây dựng và ban hành “chuẩn nghiệp vụ sư phạm giáo viên GDNN” 36 2. Thiết lập và đổi mới mô hình đào tạo giáo viên GDNN với các mô hình đào tạo đa dạng . 36 2.1. Tiếp tục củng cố và mở rộng ngành nghề đào tạo GV GDNN theo mô hình mạch thẳng song song 37 2.2. Củng cố nâng cao chất lượng đào tạo theo mô hình đào tạo bổ sung. 37 2.3. Phát triển mở rộng mô hình đào tạo hỗn hợp tại các trường đại học SPKT 38 2.4. Phát triển mô hình đào tạo GV GDNN có trình độ thạc sỹ phương pháp dạy học chuyên ngành 38 2.5. Điều chỉnh mô hình đào tạo nghiệp vụ sư phạm nghề tại các trường Cao đẳng nghề theo hướng đào tạo giáo viên dạy dạy thực hành nghề trình độ sơ cấp. 39 2.6. Thiết lập và củng cố hệ thống bồi dưỡng cho giáo viên GDNN đã qua đào tạo NVSP 39 PHẦN KẾT LUẬN 41 TÀI LIỆU THAM KHẢO 43 PHẦN PHỤ LỤC
5. DANH MỤC BẢNG Bảng 1. Thống kê số lượng giáo viên TCCN (nguồn: www.moet.edu.vn) 12 Bảng 2. kế hoạch phát triển qui mô giáo viên dạy nghề. 13 Bảng 3. Hệ thống các cơ sở đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp 17 Bảng 4. Ngành nghề đào tạo tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp 23 Bảng 5. nguồn giáo viên các cơ sở giáo dục tuyển trong 5 năm trở lại đây: 24 Bảng 6. Đánh giá khả năng giảng dạy của GV từ các nguồn khác nhau: 25 Bảng 7. Kỹ năng của giáo viên từ nguồn trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật và khoa Sư phạm Kỹ thuật 25 Bảng 8. Mức độ ưu tiên đào tạo giáo viên GDNN đáp ứng số lượng và cơ cấu ngành nghề 26 Bảng 9. Đánh giá mức độ phù hợp của các mô hình đào tạo giáo viên GDNN 27 Bảng 10 . Chương trình khung đào tạo giáo viên hai cấp trình độ. 31 Bảng 11. Các kiểu trường đào tạo giáo viên có ở một số nước trên thế giới 33 DANH MỤC HÌNH Hình 1. Mô hình đào tạo mạch thẳng một giai đoạn (hay còn gọi là mô hình song song) 19 Hình 2. Mô hình đào tạo mạch thẳng hai giai đoạn 19 Hình 3. Mô hình đào tạo nối tiếp bổ sung. 20 Trang 2
6. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT AEVO Ausbilder-Eignungsverordnung – chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm giáo viên dạy thực hành nghề CĐ Cao đẳng CĐN Cao đẳng nghề CTĐT Chương trình đào tạo ĐH Đại học ĐHSPKT Đại học Sư phạm Kỹ thuật GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDNN Giáo dục nghề nghiệp GV Giáo viên HEIs Higher Education Institutions LĐTBXH Lao động Thương binh Xã hội NVSP Nghiệp vụ sư phạm PPDH Phương pháp dạy học SPKT Sư phạm kỹ thuật TCCN Trung cấp chuyên nghiệp TCN Trung cấp nghề TVET Technical and vocational education teacher training – Đào tạo GV GDNN UNESCO- UNEVOC International Centre for Technical and Vocational Education and Training – Trung tâm giáo dục kỹ thuật và nghề nghiệp của Liên hợp quốc Trang 3
7. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật, nghề phù hợp yêu cầu xã hội là một yếu tố đột phá nhằm đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế. Hiện nay đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật và dạy nghề (giáo viên giáo dục nghề nghiệp) thiếu tính cân đối, chưa phù hợp với yêu cầu của xã hội, mặc dù bên cạnh các trường Đại học sư phạm kỹ thuật đã có nhiều trường đại học mở thêm các khoa sư phạm kỹ thuật và nhiều trường trường cao đẳng nghề có khuynh hướng đào tạo cả giáo viên dạy kỹ thuật và nghề. Thực sự hệ thống các phương thức đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật và dạy nghề đã phù hợp với yêu cầu xã hội đến đâu và cần phải như thế nào đó là các vấn đề mà đề tài tập trung nghiên cứu giải quyết. Với những lý do trên, nhóm nghiên cứu đã đề xuất thực hiện đề tài: “Khảo sát thực trạng đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật và nghề theo quan điểm đáp ứng nhu cầu xã hội và nghiên cứu đề xuất các giải pháp” II. Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Với mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật, nghề ( giáo viên giáo dục nghề nghiệp) đáp ứng nhu cầu và đề xuất các giải pháp về phương thức đào tạo giáo viên phù hợp với yêu cầu thực tiễn, đề tài tập trung vào thực hiện một số nhiệm vụ sau đây: (1) Nghiên cứu cơ sở lý luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu. - Phân tích định hướng chính sách, tình hình đào tạo nghề - Phân tích nhu cầu về nguồn giáo viên giáo dục nghề nghiệp đáp ứng sự phát triển kinh tế xã hội; (2) Nghiên cứu phân tích các phương thức đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật, nghề ở Việt Nam và sự đáp ứng yêu cầu xã hội; - Phân tích hệ thống cơ sở đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp; - Phân tích các mô hình đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp; - Đánh giá về khả năng đáp ứng yêu cầu của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đối với giáo viên từ các nguồn khác nhau đặc biệt đối với phương thức đào tạo truyền thống từ các trường/khoa Sư phạm Kỹ thuật. Trang 4
8. (3) Nghiên cứu phân tích các mô hình đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật nghề ở một số nước; (4) Nghiên cứu đề xuất mô hình và giải pháp đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật, nghề theo hướng phù hợp; III. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu a. Đối tƣợng nghiên cứu: đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật và nghề theo quan điểm đáp ứng nhu cầu xã hội. b. Khách thể nghiên cứu: các cơ sở đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật – nghề nghiệp, và các cán bô quản lý các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ở TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh lân cận. IV. Phƣơng pháp và công cụ nghiên cứu 1. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu: nghiên cứu tài liệu các chủ trương chính sách phát triển đội ngũ giáo viên giáo dục nghề nghiệp. Tình hình đào tạo nghề nghiệp và nhu cầu đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp. Phân tích phương thức và mô hình đào tạo giáo viên dạy nghề của một số nước có hệ thống dạy nghề và đào tạo giáo viên dạy nghề tốt. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu điều tra: đối tượng là cán bộ quản lí cơ sở giáo dục nghề nghiệp như trường cao đẳng nghề, trung cấp nghề và trung cấp chuyên nghiệp, nhằm thu thập ý về nhu cầu tuyển giáo viên và sự đáp ứng của giáo viên từ các mô hình đào tạo khác nhau. 3. Phƣơng pháp thống kê toán học: dùng chương trình SPSS để xử lý số liệu. Các công cụ đƣợc sử dụng: Sử dụng các bộ phiếu khảo sát cơ sở giáo dục nghề nghiệp và các cơ sở đào tạo giáo viên giáo dạy kỹ thuật nghề (xem phụ lục 1 và phụ lục 2). Đối tượng khảo sát là ban giám hiệu các trường cao đẳng nghề, trung cấp nghề, trường đại học sư phạm kỹ thuật. Nội dung khảo sát: - Tìm hiểu thực trạng về phương thức đào tạo, mô hình đào tạo và ngành nghề đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật nghề và đánh giá về kỹ năng liên quan đến dạy Trang 5
9. học của giáo sinh từ các cơ sở đào tạo giáo viên (các trường đại học sư phạm kỹ thuật và khoa sư phạm kỹ thuật). - Tìm hiểu thực trạng tuyển dụng và nhu cầu tuyển dụng giáo viên các lĩnh vực chuyên ngành và đánh giá của sự đáp ứng của giáo viên từ các nguồn khác nhau của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. V Giới hạn đề tài Đề tài tập trung đánh giá thực trạng đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật, nghề trên quan điểm đáp ứng nhu cầu về số lượng, cơ cấu ngành nghề đào tạo cũng như mô hình đào tạo hiện nay. Về khảo sát cơ sở giáo dục nghề nghiệp, nhóm nghiên cứu chỉ khảo sát các cơ sở giáo dục nghề nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận. Do vậy số liệu chỉ giới hạn trong phạm vi địa giới hành chính này. VI. Tổ chức nghiên cứu 1. Thu thập phiếu khảo sát tại các trường, phỏng vấn Ban Giám hiệu nhà trường và giáo viên. 2. Xử lý phiếu khảo sát bằng chương trình spss, phân tích trên các số liệu thu được. 3. Tổng hợp các nhận xét từ điều tra thực trạng để có nhận xét đánh giá về thực trạng tuyển dụng, nhu cầu về giáo viên GDNN và khả năng đáp ứng và cũng như ngành nghề đào tạo giáo viên theo mô hình mạch thẳng. 4. Phân tích các tài liệu liên quan đến đào tạo giáo viên dạy kỹ thuật nghề của một số nước và đào tạo nghề cũng như đào tạo giáo viên giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam. Trang 6