›
›

Bài giảng Y học hạt nhân và một số vấn đề an toàn phóng xạ liên quan

pdf 57 trang phuongnguyen 2430
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Y học hạt nhân và một số vấn đề an toàn phóng xạ liên quan", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_y_hoc_hat_nhan_va_mot_so_van_de_an_toan_phong_xa_l.pdf

Nội dung text: Bài giảng Y học hạt nhân và một số vấn đề an toàn phóng xạ liên quan

  1. Y HỌC HẠT NHÂN VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ An toµn phãng x¹ liªn QUAN Bé m«n Lý sinh Y häc - §¹i häc Y khoa Th¸i nguyªn
  2. Y häc h¹t nh©n Y häc h¹t nh©n (YHHN)- Nuclear medicine: là chuyªn ngµnh sö dông c¸c ®ång vÞ phãng x¹ díi d¹ng dîc chÊt phãng x¹ vµ ho¸ chÊt phãng x¹ trong chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ bÖnh. YHHN ë ViÖt nam:  N¨m 1969: thµnh lËp §¬n vÞ nghiªn cøu phãng x¹ - §HY Hµ néi c¬ së ®Æt t¹i BV B¹ch Mai.  N¨m1978: thµnh lËp Khoa YHHN -BV B¹ch Mai.  N¨m1987: thµnh lËp Bé m«n YHHN - §HY Hµ Néi.  HiÖn cã trªn 20 c¬ së YHHN trong c¶ níc.
  3. C¸c néi dung chñ yÕu cña Y häc h¹t nh©n 1. Th¨m dß c¸c chøc n¨ng. 2. Ghi h×nh phãng x¹. 3. §Þnh lîng c¸c hîp chÊt sinh häc b»ng ph¬ng ph¸p MiÔn dÞch phãng x¹ ( Radioimmunoasay- RIA vµ Immunoradiometric asay-IRMA). 4. §iÒu trÞ bÖnh b»ng c¸c dîc chÊt phãng x¹
  4. Vai trß cña YHHN trong c¸c chuyªn khoa YHHN ph¸t huy m¹nh mÏ vai trß trong c¸c chuyªn khoa:  Néi tiÕt, ®Æc biÖt lµ tuyÕn gi¸p.  Tim m¹ch.  Ung th c¸c lo¹i.  Chøc năng vµ ®éng häc cña thËn vµ tiÕt niÖu.  BÖnh rèi lo¹n vÒ hÊp thô vµ c¸c khèi u.  BÖnh m¸u vµ hÖ t¹o m¸u.  BÖnh thÇn kinh vµ t©m thÇn.
  5. C¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu chÕ ®ång vÞ phãng x¹ dïng trong YHHN 1. §iÒu chÕ tõ lß ph¶n øng h¹t nh©n Tinh chÕ tõ s¶n phÈm do ph©n h¹ch h¹t nh©n. §iÒu chÕ b»ng ph¬ng ph¸p b¾n ph¸ h¹t nh©n bia. 2. §iÒu chÕ tõ m¸y gia tèc h¹t M¸y gia tèc th¼ng. M¸y gia tèc vßng. 3. S¶n xuÊt b»ng nguån sinh ®ång vÞ phãng x¹ (Generator).
  6. M¸y mãc ghi ®o phãng x¹ trên bệnh nhân  M¸y ghi h×nh nhÊp nh¸y Scanner.  M¸y chôp h×nh Gamma Camera.  M¸y chôp h×nh c¾t líp phát xạ photon đơn (Single photon emission tomography - SPECT).  M¸y chôp c¾t líp ph¸t x¹ positron tomography (Positron emission tomography- PET).  M¸y SPECT/CT.  M¸y PET/CT.  M¸y PET/SPECT.
  7. Nguyªn t¾c chung cña chÈn ®o¸n bÖnh b»ng ®ång vÞ phãng x¹ §¸nh gi¸ ho¹t ®éng chøc n¨ng cña mét c¬ quan, phñ t¹ng  §a §VPX hoÆc hîp chÊt g¾n §VPX thÝch hîp (phát tia gamma) vµo c¬ thÓ BN.  §VPX sÏ tËp trung ®Æc hiÖu t¹i c¬ quan cÇn kh¶o s¸t.  §Æt c¸c èng ®Õm ngoµi c¬ thÓ BN t¬ng øng víi c¬ quan cÇn kh¶o s¸t ®Ó theo dâi ®êng ®i, qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ cña §VPX t¹i ®ã.  §¸nh gi¸ t×nh trạng chøc n¨ng cña c¬ quan, phñ t¹ng cÇn nghiªn cøu. Ghi h×nh nhÊp nh¸y (x¹ h×nh) c¸c c¬ quan  §a c¸c §VPX thÝch hîp vµo c¬ thÓ ngêi bÖnh.  Ghi h×nh ¶nh sù ph©n bè phãng x¹ bªn trong c¸c phñ t¹ng.  §¸nh gi¸ vÞ trÝ, h×nh d¹ng, khÝch thíc, chøc n¨ng cña c¬ quan, phñ t¹ng cÇn nghiªn cøu.
  8. Nguyªn t¾c chung cña ®iÒu trÞ bÖnh b»ng ®ång vÞ phãng x¹  §a ĐVPX (phát tia bêta) thÝch hîp vµo c¬ thÓ bÖnh nh©n.  ĐVPX tËp trung t¹i tæ chøc bÖnh.  N¨ng lîng c¸c tia ph¸t ra tõ c¸c ĐVPX lµm thay ®æi chøc n¨ng hay huû diÖt mét tæ chøc bÖnh lý nhÊt ®Þnh.
  9. Th¨m dß chøc n¨ng vµ ghi h×nh b»ng ®ång vÞ phãng x¹ trong YHHN Th¨m dß chøc n¨ng tuyÕn gi¸p  §o ®é tËp trung ièt phãng x¹ t¹i tuyÕn gi¸p:  Ghi h×nh nhÊp nh¸y tuyÕn gi¸p Th¨m dß chøc n¨ng thËn vµ ®êng tiÕt niÖu  ThËn ®å ®ång vÞ .  Ghi h×nh ®éng thËn vµ hÖ tiÕt niÖu. ChÈn ®o¸n bÖnh n·o  X¹ h×nh tíi m¸u n·o.  X¹ h×nh n·o qui íc. ChÈn ®o¸n bÖnh tim m¹ch  §¸nh gi¸ chøc n¨ng t©m thÊt.  Ghi h×nh tíi m¸u c¬ tim.  Ghi h×nh æ nhåi m¸u c¬ tim.
  10. Ghi h×nh x¬ng Th¨m dß chøc n¨ng phæi X¹ h×nh tíi m¸u phæi. X¹ h×nh th«ng khÝ phæi. ChÈn ®o¸n bÖnh tiªu hãa Ghi h×nh khèi u Ghi h×nh miÔn dÞch phãng x¹ Ghi h×nh khèi u theo nguyªn t¾c chuyÓn hãa
  11. Nh©n nãng (hot nodule) thuú ph¶i tuyÕn gi¸p (bªn tr¸i – ghi h×nh víi 123I) vµ nh©n ®éc tù trÞ (bªn ph¶i – ghi h×nh víi 99mTc) TuyÕn gi¸p ph× ®¹i ë bÖnh nh©n Basedow (bªn tr¸i); Nh©n l¹nh thuú ph¶i tuyÕn gi¸p (bªn ph¶i).
  12. Ghi h×nh thËn b»ng m¸y SPECT 2 ®Çu (ghi h×nh ®éng víi Tc - 99m MAG3) - ThËn tr¸i: tËp trung H§PX vµ chøc n¨ng thËn b×nh thêng (ERPF= 254,2 mL/min). - ThËn ph¶i: Kh«ng tËp trung H§PX, mÊt chøc n¨ng hoµn toµn.
  13. Ghi h×nh thËn b»ng m¸y SPECT hai ®Çu - Bªn tr¸i: ThËn ngêi b×nh thêng (ghi h×nh víi MAG3 - 99mTc) - Bªn ph¶i: ThËn ph¶i tËp trung H§PX b×nh thêng, thËn tr¸i kh«ng tËp trung H§
  14. H×nh ¶nh thËn ®å ®ång vÞ (bªn tr¸i) vµ x¹ h×nh thËn (bªn ph¶i) ngêi b×nh thêng, ghi h×nh ®éng b»ng m¸y SPECT víi 99mTc - DTPA
  15. X¹ h×nh n·o b×nh thêng (ghi h×nh tÜnh b»ng m¸y Gamma Camera víi 99mTcO4: Kh«ng cã tËp trung H§PX ë trong tæ chøc n·o - thÓ hiÖn b»ng vïng tr¾ng trªn x¹ h×nh)
  16. Khèi u n·o, ghi h×nh b»ng Gamma Camera (víi Tc-99m) - H×nh ¶nh x¹ h×nh (bªn tr¸i): cã vïng tËp trung H§PX (vïng tèi). - H×nh ¶nh chôp CT (¶nh gi÷a vµ bªn ph¶i) trªn cïng mét bÖnh nh©n: vïng tæn th¬ng t¬ng øng víi vïng tr¾ng.
  17. H×nh ¶nh tíi m¸u n·o, ghi h×nh b»ng m¸y SPECT: ngêi b×nh thêng (¶nh tr¸i), bÖnh nh©n bÞ tai biÕn m¹ch m¸u n·o (¶nh gi÷a vµ ph¶i) thÓ hiÖn b»ng nhiÒu vïng gi¶m H§PX.
  18. H×nh ¶nh tíi m¸u n·o ë bÖnh nh©n sa sót trÝ tuÖ. Ghi h×nh b»ng m¸y SPECT víi Tc-99m - ECD.
  19. Stress Rest Trôc ng¾n H×nh ¶nh tíi m¸u c¬ tim ngêi b×nh thêng, c¾t theo 3 trôc kh«ng gian:trôc ng¾n, trôc dµi Stress n»m ngang, trôc dµi ®øng däc. Ghi h×nh b»ng m¸y SPECT víi 99mTc - MIBI, ë hai pha: Pha g¾ng søc vµ pha nghØ. Rest Trôc dµi ngang Stress Rest Trôc dµi däc
  20. Pha nghØ Pha g¾ng søc H×nh ¶nh ghi h×nh tíi m¸u c¬ tim ë bÖnh nh©n bÞ hÑp ®éng m¹ch vµnh. Kh«ng cã sù t¸i tíi m¸u khi nghØ vµ khi g¾ng søc (vÞ trÝ mòi tªn).
  21. H×nh ¶nh tíi m¸u (hµng trªn) vµ h×nh ¶nh chuyÓn ho¸ c¬ tim (hµng díi): cã sù thiÕu m¸u c¬ tim côc bé ë bÖnh nh©n bÞ gi·n c¬ tim (ghi h×nh víi m¸y PET).
  22. H×nh ¶nh thiÕu m¸u c¬ tim côc bé ë bÖnh nh©n bÞ bÖnh gi·n c¬ tim (vÞ trÝ mòi tªn)
  23. KÕt hîp ghi h×nh tíi m¸u vµ th«ng khÝ phæi chÈn ®o¸n t¾c m¹ch phæi. H×nh bªn tr¸i: Ghi h×nh tíi m¸u phæi: cã tæn th¬ng t¾c m¹ch ë thuú díi phæi ph¶i (kh«ng tËp trung H§PX ) H×nh bªn ph¶i: Ghi h×nh th«ng khÝ phæi: tËp trung H§PX b×nh thêng KÕt luËn: Cã tæn th¬ng t¾c m¹ch ë thuú díi phæi ph¶i
  24. Ung th phæi tr¸i (hÇu hÕt phæi tr¸i kh«ng tËp trung HĐPX)
  25. H×nh bªn tr¸i: H×nh ¶nh tæn th¬ng gan ë BN bÞ nhiÔm khuÈn huyÕt do E – Coli (ghi h×nh b»ng m¸y Scanner víi chÊt keo sulphur Tc - 99m). H×nh bªn ph¶i: H×nh ¶nh ung th ®êng mòi häng di c¨n vµo gan (ghi h×nh víi keo sulfur – 99m Tc b»ng m¸y SPECT).
  26. a b Ung th gi¸p thÓ biÖt ho¸. X¹ h×nh toµn th©n víi 131I sau ®iÒu trÞ 131I: Kh«ng thÊy h×nh ¶nh di c¨n. b. X¹ h×nh víi 99mTc- MIBI: NhiÒu æ di c¨n ë phæi.
  27. A P RL I II - H×nh tr¸i (I): Khèi u ung th thËn di c¨n vµo gan (vïng khuyÕt H§PX: vïng mµu tr¾ng). Ghi h×nh víi chÊt keo sulphur - 99mTc. - H×nh ph¶i (II): Ung th trùc trµng di c¨n nhiÒu æ vµo gan (vïng tæn th¬ng t¬ng øng víi nh÷ng vïng khuyÕt H§PX).
  28. A B H×nh ¶nh x¹ h×nh vó, ghi h×nh víi 99m Tc – SestaMIBI A: H×nh ¶nh b×nh thêng B: H×nh ¶nh ung th vó.
  29. a b H×nh ¶nh x¹ h×nh x¬ng víi Tc - 99m - MDP của BN ung th vó di c¨n vµo x¬ng: A: NhiÒu æ di c¨n vµo x¬ng sên vµ cét sèng. X¹ h×nh x¬ng víi Tc- 99m -MDP B: Sau 1 n¨m ®iÒu trÞ b»ng Tamoxiten vµ (ung th di c¨n vµo x¬ng: cét sèng, x- prednisolon: NhiÒu æ di c¨n x¬ng ®· mÊt. ¬ng sên, x¬ng sä, x¬ng chËu).
  30. H×nh ¶nh ung th phæi di c¨n vµo x¬ng, ghi H×nh ¶nh Osteocarcinoma, ghi h×nh víi Tc - h×nh víi Tc - 99m - MDP, b»ng m¸y 99m. NhiÒu æ tËp trung H§PX, (®· phÉu SPECT 2 ®Çu. thuËt c¾t 1 ch©n tr¸i).
  31. A B C D H×nh ¶nh ung th vó di c¨n x¬ng. - Hµng trªn (A, B): Ghi h×nh tríc ®iÒu trÞ ho¸ chÊt. - Hµng díi (C, D): Ghi h×nh sau ®iÒu trÞ ho¸ chÊt. Cã nhiÒu æ tËp trung H§PX h¬n tríc ®iÒu trÞ.
  32. B A X¹ h×nh toµn th©n víi 67Ga: A. Sau tiªm 67Ga 72 giê trªn BN Lymphoma Hodgkin: TËp trung HĐPX cao ë hè thîng ®ßn, trung thÊt, h¹ch lympho ë rèn phæi 2 bªn . B. Sau tiªm 67Ga 48 giê BN lymphoma): TËp trung ho¹t ®é cao ë c¸c h¹ch lympho hè thîng ®ßn ph¶i, trung thÊt, h¹ch bÑn.
  33. X¹ h×nh víi 67Ga (bÖnh nh©n n÷, 49 tuæi, Hodgkin víi khèi u x¬ cøng), t¨ng tËp trung ho¹t ®é phãng x¹ ë trung thÊt.
  34. a b 111In -T101 131I -T101 ( 5 mCi) ( 2 mCi) Ghi h×nh b»ng RIS: ®¸nh dÊu kh¸ng thÓ ®¬n dßng T - 101 ë bÖnh nh©n lymphoma. a) §¸nh dÊu kh¸ng thÓ víi In - 111: TËp trung ho¹t ®é phãng x¹ t¹i c¸c h¹ch lympho n¸ch, bÑn. b) §¸nh dÊu kh¸ng thÓ víi I-131: Kh«ng thÊy tËp trung H§PX bÊt thêng.
  35. Sù ph©n bè cña FDG ë ngêi b×nh th- êng (FDG tËp trung ë n·o, tim, gan, l¸ch, tuû sèng, th¶i qua ®êng thËn, bµng quang ). Ghi h×nh PET víi 18F – FDG.
  36. Ung th vó di c¨n. Ghi h×nh b»ng PET. - Bªn tr¸i: tríc ®iÒu trÞ ho¸ chÊt, nhiÒu æ di c¨n (®iÓm s¸ng). - Bªn ph¶i: sau ®iÒu trÞ, ®¸p øng tèt víi ho¸ chÊt, hÇu hÕt c¸c æ di c¨n ®· biÕn mÊt.
  37. H×nh ¶nh ung th vïng cæ. Ghi h×nh toµn th©n víi m¸y PET. - ¶nh bªn tr¸i: tríc ®iÒu trÞ- ¶nh gi÷a: sau ®iÒu trÞ ho¸ chÊt 4 th¸ng, c¸c tæn th¬ng ®· biÕn mÊt. - ¶nh bªn ph¶i: t¸i ph¸t sau ®iÒu trÞ ho¸ chÊt 8 th¸ng
  38. Ung th phæi ghi b»ng PET vµ CT
  39. CT PET PET vµ CT H×nh ¶nh ung th bµng quang di c¨n x¬ng. Ghi h×nh b»ng m¸y PET - CT. H×nh ¶nh thu ®îc lµ sù hoµ trén cña h×nh ¶nh PET vµ CT, ®Þnh vÞ chÝnh x¸c vÞ trÝ tæn th¬ng. (H×nh ¶nh cña CT vÞ trÝ tæn th¬ng kh«ng râ rµng).
  40. §iÒu trÞ bÖnh b»ng ®ång vÞ phãng x¹  BÖnh bíu gi¸p ®éc lan táa (Basedow) b»ng I-131.  BÖnh ung th biÓu m« tuyÕn gi¸p b»ng I-131.  BÖnh ®a hång cÇu nguyªn ph¸t (bÖnh Vaquez) b»ng P-32.  §iÒu trÞ gi¶m ®au do di c¨n ung th vµo x¬ng b»ng P-32, Sr-89, Re-186, Sm-153  §iÒu trÞ ung th gan b»ng tiªm DCPX g©y t¾c m¹ch trong gan.  §iÒu trÞ di c¨n g©y trµn dÞch c¸c khoang c¬ thÓ b»ng Au-198, Cr-32, Y-90  §iÒu trÞ b»ng miÔn dÞch phãng x¹ c¸c khèi u.
  41.  C¸c nguån phãng x¹ sö dông trong YHHN ë d¹ng khÝ, dung dÞch, keo h¹t, huyÒn phï, nhò t¬ng, viªn nang lµ c¸c nguån phãng x¹ hë.  Nh©n viªn lµm viÖc víi nguån phãng x¹ hë ngoµi nguy c¬ bÞ chiÕu x¹ ngoµi cßn cã nguy c¬ bÞ nhiÔm x¹ trong do c¸c chÊt phãng x¹ th©m nhËp vµo c¬ thÓ qua: + §êng h« hÊp trªn. + §êng tiªu ho¸. + Qua da.
  42. Khi chÊt phãng x¹ th©m nhËp vµo c¬ thÓ  KhuyÕch t¸n ®Òu trong toµn bé c¬ thÓ.  TÝch ®äng vµo mét sè c¬ quan nhÊt ®Þnh ( VD: I-131 t¹i tuyÕn gi¸p, P-32 tËp trung t¹i x¬ng ).  Tån lu mét thêi gian nhÊt ®Þnh trong c¬ thÓ.
  43. NhiÖm vô cña c«ng t¸c ATPX trong chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ b»ng ®ång vÞ phãng x¹ 1. B¶o ®¶m an toµn cho nh©n viªn y tÕ. 2. B¶o ®¶m an toµn cho bÖnh nh©n. 3. B¶o ®¶m an toµn cho m«i trêng. 4. B¶o ®¶m an toµn cho d©n c.
  44. C¸c biÖn ph¸p an toµn b¶o vÖ nh©n viªn lµm viÖc víi nguån phãng x¹ hë 1. Thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p an toµn chèng chiÕu ngoµi  Gi¶m thêi gian tiÕp xóc víi nguån phãng x¹.  T¨ng kho¶ng c¸ch tõ nguån phãng x¹ tíi ngêi lµm viÖc.  Che ch¾n phãng x¹.
  45. 2. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c néi quy vÖ sinh c¸ nh©n  Sö dông c¸c ph¬ng tiÖn phßng hé c¸ nh©n: quÇn ¸o phßng hé, mò, g¨ng tay, ¸o ch×, t¹p dÒ ch× phï hîp víi tõng lo¹i c«ng viÖc.  Kh«ng dïng måm hót pipet phãng x¹.  Kh«ng hót thuèc, ¨n uèng, trang ®iÓm trong phßng lµm viÖc cã chøa chÊt phãng x¹.  Tríc khi ra khái n¬i lµm viÖc víi phãng x¹, ph¶i kiÓm tra nhiÔm bÈn phãng x¹ ë tay, ch©n, quÇn ¸o. NÕu ph¸t hiÖn thÊy nhiÔm bÈn phãng x¹ cÇn ph¶i tÈy x¹ theo quy ®Þnh
  46. 3. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ néi quy an toµn khi thao t¸c víi nguån phãng x¹ hë  ChØ tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc víi nguån PX hë trong nh÷ng phßng ®· ®îc quy ®Þnh. Ngoµi phßng cã treo biÓn b¸o cã phãng x¹  C¸c dông cô lµm viÖc víi chÊt PX cÇn ®îc dïng riªng vµ ®¸nh dÊu râ rµng.  Mäi thao t¸c liªn quan ®Õn chÊt PX cÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh thËn träng, chÝnh x¸c vµ thµnh th¹o.  ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c dông cô cÇn thiÕt vµ s¾p xÕp hîp lÝ tríc khi b¾t ®Çu c«ng viÖc.  Víi quy tr×nh míi, cÇn ph¶i tËp dît tríc víi m« h×nh kh«ng PX.  TËn dông viÖc che ch¾n c¸c b×nh cã chøa chÊt PX.  C¸c nguån PX cÇn tr¶ ngay vÒ n¬i cÊt gi÷ sau khi ®· thao t¸c xong.  Sau khi hoµn tÊt c«ng viÖc cÇn lau s¹ch mÆt bµn lµm viÖc. Dông cô, quÇn ¸o cÇn ph¶i ®îc kiÓm tra nhiÔm x¹, nÕu ph¸t hiÖn thÊy th× cÇn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p tÈy x¹ ngay.
  47. 4. Theo dâi liÒu chiÕu c¸ nh©n + LiÒu kÕ dïng phim + Bót ®o liÒu c¸ nh©n + LiÒu kÕ nhiÖt ph¸t quang + LiÒu lîng kÕ ®iÖn tö (Operative dosimeter). 5. KiÓm tra søc khoÎ + KiÓm tra søc khoÎ khi tuyÓn chén + KiÓm tra søc khoÎ ®Þnh kú
  48. C¸c biÖn ph¸p bảo vÖ bÖnh nh©n Nguyªn t¾c:  Mäi ph¬ng ph¸p chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ b»ng DCPX ph¶i c©n nh¾c kÜ lìng, so s¸nh víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c vÒ lîi Ých vµ thiÖt h¹i. Khi cã hai ph¬ng ph¸p cïng ®a ®Õn mét kÕt qu¶ nh nhau th× kh«ng dïng ph¬ng ph¸p phãng x¹.  Tham kh¶o th«ng tin lÇn kh¸m tríc ®Ó tr¸nh nh÷ng kiÓm tra bæ sung kh«ng cÇn thiÕt.  Tr¸nh dïng DCPX cho phô n÷ cã thai, nghi cã thai hoÆc cho con bó trõ khi cã chØ ®Þnh l©m sµng b¾t buéc.Trong trêng hîp ®ã ph¶i gi¶m liÒu tèi thiÓu cho thai nhi.  ChØ dïng DCPX ®Ó chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ cho trÎ em khi kh«ng cã c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c thay thÕ vµ HĐPX ph¶i gi¶m theo quy ®Þnh.
  49. Các vấn đề ATPX cần lưu ý trong chẩn đoán bằng DCPX đối với phụ nữ có thai  Liều hạn chế liều ở mức thấp nhất.  Liều chiếu tối đa với thai nhi phải< 1 mSV.  Bệnh nhân cần uống nhiều nước và đi tiểu thường xuyên.  Không sử dụng Tc-99m và Ga-57.  Không cần chậm thời gian có thai trừ một số trường hợp sau: - Fe-59 thăm dò chuyển hóa sắt: 6 tháng - Se-75 ghi hình tuyến thượng thận: 12 tháng - I-131 ghi hình khối u: 1 tháng - I-131 phát hiện di căn tuyến giáp: 6 tháng
  50. Các vấn đề ATPX cần lưu ý trong chẩn đoán bằng DCPX đối với phụ nữ đang cho con bú  Không bắt buộc phải dừng cho con bú nếu sử dụng các DCPX sau:DTPA-Tc-99m, DMSA-Tc-99m, EDTA-Cr-51, Bạch cầu-In-111  Dừng cho con bú trong thời gian xác định: Tc-99m (24 giờ), MDP-Tc-99m (12 giờ), MAA-Tc-99m (9 giờ)  Dừng hẳn cho con bú: Fibrogen- I-125, HSA-I-125, I-131, Ga-67
  51. Các vấn đề ATPX cần lưu ý đối với phụ nữ chẩn đoán bằng DCPX khi chăm sóc trẻ nhỏ  Hầu hết HĐPX sử dụng trong chẩn đoán bằng ĐVPX liều chiếu ngoài ít khi vượt 1mSv vì vậy không cần hạn chế tiếp xúc gần với trẻ nhỏ.  Những qui trình chẩn đoán cần hạn chế tiếp xúc gần với trẻ nhỏ: - In-111 (80 MBq). - I-131 (30 MBq).
  52. Các vấn đề ATPX cần lưu ý trong điều trị bằng ĐVPX cho phụ nữ trong tuổi sinh đẻ  Không chỉ định điều trị bằng ĐVPX cho phụ nữ có thai.  Những phụ nữ ở tuổi sinh đẻ phải kiểm tra test thử thai ngay trước khi nhận liều điều trị.  Đối với các qui trình điều trị liên quan đến liều gây chiếu xạ đáng kể cho cơ quan sinh dục, thời gian chậm thai ít nhất phải sau 8-10 chu kỳ bán rã vật lý của ĐVPX.  Với BN K giáp điều trị bằng I-131 thời gian có thai ít nhất là 12 tháng.
  53. Các vấn đề ATPX cần lưu ý trong các xét nghiệm chẩn đoán đối với trẻ em  Liều chẩn đoán với TE phải nhỏ hơn liều người lớn.  Cách tính liều cho trẻ em: • Liều TE = A x W/70 Trong đó: A : HĐPX dùng cho người lớn W: cân nặng của trẻ • Bằng 1/10 liều người lớn.
  54. C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m ATPX cho m«i trêng  Ph©n vïng lµm viÖc.  Th«ng khÝ tèt  CÊp, tho¸t níc ®Çy ®ñ.  Xö lÝ c¸c chÊt th¶i phãng x¹  KiÓm tra « nhiÔm phãng x¹.  TÈy x¹.
  55. C¸c biÖn an toµn phãng x¹ cho d©n chóng Các qui trình chẩn đoán bằng ĐVPX: - Không tạo ra liều chiếu vượt qúa giới hạn 1 mSv cho những người xung quanh. - Không có nguy cơ gây nhiễm bẩn phóng xạ cho người xung quanh. - Nhiễm bẩn từ các dụng cụ và mẫu máu có hóa chất phóng xạ thấp, có thể bỏ qua.
  56. Các qui trình điều trị bằng ĐVPX HĐPX (MBq) trong người BN được tiếp xúc với người khác* I-131 Au-198 Y-90 P-32 Tiếp xúc với trẻ nhỏ 30 30 100 300 Trở lại vị trí làm việc 150 150 500 1500 Đi bằng phương tiện 400 400 1500 4500 công cộng Đi bằng phương 800 800 3000 9000 tiện cá nhân (* NRPB -1988)
  57. H§PX tèi ®a ®îc phÐp xuÊt viÖn ®èi víi bÖnh nh©n ®iÒu trÞ b»ng I-131 IAEA: Tiêu chuẩn an toµn quèc tÕ c¬ b¶n b¶o vÖ bøc x¹ ion ho¸ (1996) 30 mCi (1.100 MBq) ViÖt nam: + Th«ng t liªn tÞch sè 2237/1999/TTLT/BKHCN (1999) 30 mCi (1.100MBq) + TCVN 6869 - 2001 16 mCi (600 MBq)