Bài giảng Thuốc trừ thấp

Nội dung text: Bài giảng Thuốc trừ thấp

1. Thuốc trừ thấp (Trừ phong thấp, trừ thủy thấp) A- Thuốc Trừ phong thấp: • Chữa bệnh do phong, thấp xâm phạm phần cơ nhục, gân xương, kinh lạc gây ra, chứng tỳ • Gồm các bệnh về khớp như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp, đau dây thần kinh ngoại biên, loãng xương, dị ứng ngứa v. • Thuốc có tác dụng chỉ thông, tán hàn, tán nhiệt, trừ thấp, trừ phong thư cân, thông kinh hoạt lạc • Liên quan đến tỳ, can, thận • PH thuốc: Tùy theo nguyên nhân có thể phối hợp với các thuốc: Thuốc hoạt huyết; Thuốc lợi niệu; Kiện tỳ Bổ can huyết; Bổ thận; Thông kinh hoạt lạc 2/08 1
2. 1- HY THIÊM HERBA SIEGESBECKIAE SIEGESBECKIA ORIENTALIS L. HỌ CÚC ASTERACEAE TVQK: ĐẮNG, CAY, ÔN, CAN, THẬN CN: TRỪ PHONG THẤP, THANH NHIỆT GIẢI ĐỘC, BÌNH CAN HẠ ÁP CT: • CÁC CHỨNG PHONG THẤP ĐAU NHỨC KHỚP XƯƠNG CHÂN TAY TÊ MỎI, VIÊM KHỚP CẤP, VIÊM ĐA KHỚP DẠNG THẤP, ĐAU DÂY THẦN KINH. PHỐI HỢP XÍCH ĐỒNG NAM, NGƯU TẤT, KÊ HUYẾT ĐẰNG, TỤC ĐOẠN, NGŨ GIA BÌ • CAO HUYẾT ÁP HOA MẮT, CHÓNG MẶT, NHỨC ĐẦU, MẤT NGỦ. PHỐI HỢP HÒE HOA, HẠ KHÔ THẢO, LONG ĐỞM THẢO, NHỌ NỒI, CHI TỬ, HOÀNG CẦM. • MỤN NHỌT LỞ LOÉT, CHÀM, VẢY NẾN, TỔ ĐỈA, SỐT RÉT. PHỐI HỢP HOÀNG BÁ, KÉ ĐẦU NGỰA, KIM NGÂN, THỔ PHỤC LINH, THƯƠNG TRUẬT. • LIỀU DÙNG: 8-16G 2/08 2 • KK: NGƯỜI HƯ HÀN KHÔNG DÙNG.
3. 2- TANG KÝ SINH RAMELUS LORANTHI LORANTHUS PARASITICUS (L.) MERR. HỌ LORANTHACEAE TVQK: ĐẮNG, BÌNH, CAN, THẬN CN: BỔ CAN THẬN, TRỪ PHONG THẤP MẠNH GÂN XƯƠNG, AN THAI, HẠ ÁP LỢI SỮA, AN THẦN. CT: - ĐAU LƯNG MỎI GỐI, PHONG TÊ THẤP, ĐAU DÂY THẦN KINH NGOẠI BIÊN DO CAN THẬN HƯ. PH TỤC ĐOẠN, CỐT TOÁI BỔ, KHƯƠNG HOẠT, ĐỘC HOẠT (ĐỘC HOẠT KÝ SINH THANG) • CAO HUYẾT ÁP, THIỂU NĂNG MẠCH VÀNH, CHOLESTEROL TRONG MÁU CAO Ở NGƯỜI CAO TUỔI, THỜI KỲ TIỀN MÃN KINH. PH NGƯU TẤT, HOÀNG CẦM, ĐAN SÂM, THIÊN MA, CÂU ĐẰNG • HUYẾT HƯ ĐỘNG THAI, CÓ THAI RA MÁU. PHỐI HỢP VỚI A GIAO, NGẢI DIỆP, BẠCH TRUẬT, ĐẢNG SÂM. • SUY NHƯỢC THẦN KINH, CHÓNG MẶT Ù TAI, HỒI HỘP MẤT NGỦ. PH TÁO NHÂN, KỈ TỬ, LONG NHÃN, LẠC TRÊN. • THIẾU SỮA, ÍT SỮA. PH THÔNG THẢO, XUYÊN SƠN GIÁP, ÍCH MẪU. 2/08 3 • LIỀU 8-12G • KK: NGƯỜI MẮT CÓ MÀNG MỘNG KHÔNG DÙNG.
4. 3-NGŨ GIA BÌ HƯƠNG COTEX ACANTHOPANACIS ACULEATI ACANTHOPANAX ACULEATUS SEEM; ZANTHOXYLUM TRIFOLIUM L., A. GRACILISTYLUS W.W. SMITH. HỌ NHÂN SÂM ARALIACEAE. TVQK: CAY, ÔN, CAN, THẬN. CN: BỔ CAN THẬN, BỔ KHÍ HUYẾT, TRỪ PHONG THẤP. CT: • TRẺ EM CHẬM BIẾT ĐI, TRÍ TỤÊ CHẬM PHÁT TRIỂN, CHẬM MỌC RĂNG, THỊT TEO NHẼO, BẠI LIỆT, HOẶC CHỨNG LIỆT DƯƠNG, DI TINH, HIẾM MUỘN DO THẬN DƯƠNG HƯ, GÂN XƯƠNG MỀM YẾU DO THẬN HƯ. PH BA KÍCH, DÂM DƯƠNG, THỎ TY TỬ. • ĐAU XƯƠNG KHỚP, THẤP KHỚP CẤP, MẠN TÍNH, THOÁI HÓA KHỚP, LOÃNG XƯƠNG, CHÂN TAY TÊ MỎI, ĐAU NHỨC DO PHONG THẤP. PH ĐỘC HOẠT, KHƯƠNG HOẠT, NGƯU TẤT, CỐT TOÁI BỔ, MỘC QUA. 2/08 4
5. • Cơ thể suy nhược mệt mỏi, hồi hộp trống ngực do khí huyết hư. PH nhân sâm, đảng sâm, thiên mên kiện, đinh lăng. • Liều dùng 6-12g • KK: Người âm hư hỏa vượng không dùng • Ngũ gia bì chân chim Schefflera heptaphylla (L.) Prodin, tác dụng không mạnh bằng. 2/08 5
6. 4-THƯƠNG NHĨ TỬ (KÉ ĐẦU NGỰA) FRUCCTUS XANTHII XANTHIUM STRUMARIUM L., SYN X.JAPHONICUM WIDDER, X.SIBIRICUM PATRIN EX WIDDER. HỌ CÚC ASTERACEAE TVQK: ĐẮNG, CAY, ÔN, PHẾ, THẬN, TỲ. CN: TRỪ THẤP, TIÊU PHONG, GIẢI ĐỘC GIẢI DỊ ỨNG (CHẨN) CT: • THẤP KHỚP, VIÊM KHỚP CHÂN TAY CO QUẮP DO PHONG. PH NGƯU TẤT, HY THIÊM, THỔ PHỤC LINH, LÁ LỐT, CÀ GAI LEO. • MỤN NHỌT, MẨN NGỨA, DỊ ỨNG, VIÊM MŨI, VIÊM XOANG DO PHONG. PH TÂN DI, BẠCH CHỈ, BẠC HÀ, CÁT CÁNH, KIM NGÂN, HẠ KHÔ THẢO. • CHỮA TỔ ĐỈA, ECZEMA, PHONG CHẨN. PH TỲ GIẢI, KHỔ SÂM, XÀ SÀNG, CHI TỬ HOÀNG BÁ. • CHỮA BIẾU CỔ, THỦY THŨNG. PH TRẠCH TẢ, HẠ KHÔ THẢO. 2/08 6 • LIỀU 6-12G KK: HUYẾT HƯ KHÔNG DÙNG, KHÔNG CÓ PHONG TÀ
7. 5- UY LINH TIÊN RADIX CLEMATIS CLEMATIS CHINENSIS OSBEEK. SYN C. MINOR L. HỌ RAMUNCULACEAE. TVQK: CAY MẶN, ÔN, BÀNG QUANG CN: KHU PHONG, TRỪ THẤP CHỈ THỐNG CT: • PHONG THẤP ĐAU NHỨC KHỚP XƯƠNG CHÂN TAY CO QUẮP (THIÊN VỀ PHONG) ĐAU DÂY THẦN KINH CỔ TAY, CÁNH TAY, HÔNG. PH QUẾ CHI, BẠCH PHỤ, ĐỘC HOẠT, TANG KÝ SINH, NGƯU TẤT, XUYÊN KHUNG. • PHÙ THŨNG, HOÀNG ĐẢN, ĐỜM RÃI KÉO LÊN NGỰC GÂY HO HEN SUYỄN. PH MÃ ĐỀ, CÁT CÁNH, MA HOÀNG, TANG BẠCH BÌ. • CHỮA HÓC XƯƠNG CÁ PHỐI HỢP SA NHÂN. • LIỀU DÙNG : 4-12G 2/08 7 • KK: NGƯỜI KHÍ HUYẾT HƯ KHÔNG DÙNG.
8. 6-ĐỘC HOẠT RADIX ANGELICAE PUBESCENTIS ANGELICA PUBESCENS AIT. HỌ APIACEAE. TVQK: CAY ĐẮNG, ÔN, CAN, THẬN CN: TRỪ PHONG THẤP, TÁN HÀN GIẢI BIỂU. CT: • ĐAU NHỨC KHỚP XƯƠNG, ĐAU LƯNG, GỐI ĐẶC BIỆT Ở NỬA NGƯỜI DƯỚI DO PHONG THẤP HÀN. PH TANG KÝ SINH, TẦN GIAO, TẾ TÂN, PHÒNG PHONG (ĐỘC HOẠT KÝ SINH THANG) • CẢM HÀN, ĐAU ĐẦU, MỎI TOÀN THÂN. PH MA HOÀNG, XUYÊN KHUNG, SINH KHƯƠNG. • VIÊM PHẾ QUẢN MẠN, BẠCH ĐIỀN PHONG, VẢY NẾN. • LIỀU DÙNG: 6-12G • KK: ĐỘC HOẠT CAY, ÔN, TÁN, TÁO KHÔNG DÙNG CHO NGƯỜI ÂM HƯ, HUYẾT HƯ. • THIÊN VỀ PHONG, NỬA NG2/08ƯỜI DƯỚI, PHỐI HỢP 8 KHƯƠNG HOẠT NỬA NGƯỜI TRÊN.
9. 7-THIÊN NIÊN KIỆN (SƠN THỤC) RHIZOMA HOMALOMENAE HOMALOMENA AROMATICA SCHOTT. SYN H. OCCULTA (LOUR.) SCHOTT; H. TONKINENSIN ENGL. HỌ RÁY ARACEAE. TVQK: CAY, ĐẮNG, MÙI THƠM, ÔN, CAN, THẬN CN: TRỪ PHONG THẤP, THÔNG KINH HOẠT LẠC, TIÊU ĐẠO, TÁN HÀN. CT: • ĐAU KHỚP, ĐAU DÂY THẦN KINH NGOẠI BIÊN, ĐỐI VỚI NGƯỜI GIÀ YẾU. PH KHƯƠNG HOẠT, TẾ TÂN, ĐỖ TRỌNG, NGƯU TẤT • CẢM HÀN, ĐAU MỎI NGƯỜI, NGẠT MŨI. PH BẠCH CHỈ, SINH KHƯƠNG, TÍA TÔ • CHỮA ĐẦY TRƯỚNG BỤNG ĂN KHÔNG TIÊU, NHẠT MỒM DO HÀN THẤP Ứ TRỆ Ở TỲ VỊ • NGOÀI RA CHỮA CHÀM, VIÊM DA THẦN KINH. PH THƯƠNG TRUẬT. • LIỀU DÙNG: 6-12G • KK: KHÔNG DÙNG CHO NGƯỜI ÂM HƯ HỎA VƯỢNG, HÁO KHÁT, TÁO BÓN. • THƠM MÁT THƯỜNG NGÂM RƯỢU ĐỂ ĐIỀU HƯƠNG • ĐỌC THÊM: DÂY ĐAU XƯƠNG, HỔ CỐT, TẤN GIAO, MÃ TIỀN, MỘC QUA 2/08 9
10. BẢNG TÓM TẮT CHỨC NĂNG TRỪ PHONG THẤP Tªn VÞ TÝnh Quy C«ng n¨ng thuèc kinh Hy thiªm § ¾ng Hµn, Can, Trõ phong chØ thèng cã Ýt thËn Gi¶i ®éc trÞ nhät ®éc Tang kÝ § ¾ng B× nh Can, Trõ phong chØ thèng sinh thËn Dìng huyÕt an thai Ngò gia Cay ¤n Can, Trõ thÊp chØ thèng b× h¬ng thËn Tr¸ng cèt ch÷ a mÒm nhòn 2/08 10
11. Th¬ng Ngät ¤n, PhÕ Trõ thÊp chØ thèng nhÜ tö cã Ýt Tuyªn phÕ th«ng mòi ®éc Tiªu phong chØ ngøa Uy linh Cay, ¤n Bµng Trõ phong chØ thèng tiªn mÆn quang Lîi thÊp tho¸i hßang §éc häat Cay ¤n ThËn Trõ phong chØ thèng T¸n hµn gi¶i biÓu 2/08 11
12. Thiªn Cay, ¤n Can, Trõ phong thÊp niªn kiÖn ®¾ng, thËn T¸n phong hµn th¬m Tiªu ®¹o TÇn giao ®¾ng B×nh VÞ, Trõ phong chØ thèng ®¹i Thanh nhiÖt tho¸i chng trµng, can, ®ëm M· tiÒn ®¾ng Hµn, Can, Häat l¹c chØ thèng rÊt tú Tr¸ng g©n ch÷a mÒm ®éc nhòn Trõ phong chØ kinh T¸n ø tiªu thòng 2/08 12
13. B¹ch hoa Ngät, ¤n, Can Häat l¹c chØ thèng xµ( r¾n) mÆn cã Trõ phong chØ kinh ®éc Tiªu phong chØ ngøa X¬ng hæ Cay H¬i Can, Ho¹t l¹c gi¶m ®au «n thËn Tr¸ng cèt ch÷a mÒm nhòn. Méc qua Chua H¬i Tú, vÞ, Trõ thÊp chØ thèng ch¸t «n can, Th c©n chØ kinh phÕ 2/08 13
14. B- Thuốc trừ thủy thấp ( P. hương hóa thấp, lợi thủy thẩm thấp, trục thủy) • Chủ yếu loại bỏ thấp ứ trệ ở bên trong cơ thể. • Thấp ứ đọng ở khắp nơi (tỳ vị, phế, cơ nhục kinh lạc), gây cản trở lưu thông khí huyết • Thấp chuyển hóa thành đàm, ẩm, kết hợp với hàn, nhiệt, phong, chẩn, loa lịch để gây bệnh. • Đàm: Tâm, phế, vị, ngực sườn, nghịch lên (huyền vưng) • ẩm: Tràn cơ nhục, Ngực sườn, Tỳ vị • Đàm điều trị dai dẳng khó khăn hơn ẩm. • Thấp thường liên quan chặt chẽ 3 tạng: tỳ, phế, thận. • Dùng thuốc cần phối hợp: Thuốc thanh nhiệt, trừ hàn, kiện tỳ, thông phế, bổ thận cho thích hợp. • Không dùng kéo dài làm hao tổn tinh dịch. • Chia 3 loại: Hóa thấp, Lợi thấp, Trục thủy. 2/08 14
15. 1- HÓA THẤP: • VỊ THUỐC CAY, MÙI THƠM, TÍNH ÔN, TỈNH TỲ HÓA THẤP (KIỆN TỲ HÒA VỊ ĐỂ HÓA THẤP) DÙNG KHI HÀN THẤP TRỌC ẢNH HƯỞNG TỲ VỊ, GÂY RA TỨC NGỰC, ĐẦY BỤNG, BUỒN NÔN ĂN KÉM, KHÔNG KHÁT, THÍCH UỐNG NÓNG ĐẠI TIỆN LỎNG. • PHỐI HỢP VỊ THUỐC : - THANH NHIỆT TẢ HỎA, THANH NHIỆT GIẢI THỬ - THUỐC TIÊU ĐẠO, THUỐC HÀNH KHÍ - THUỐC GIẢI BIỂU HÀN, NHIỆT - BỔ KHÍ 2/08 15
16. 1-HOẮC HƯƠNG HERBA POGOSTEMI POGOSTEMON CABLIN (BLANCO.) BENTH SYN P. PATCHOULI PELL. HỌ LAMIACEAE. TVQK: CAY, MÙI THƠM HẮC, ÔN, PHẾ, TỲ, VỊ CN: TÁN THỬ THẤP, HÒA TỲ VỊ. CT: • NGOẠI CẢM HÀN THẤP, CẢM NẮNG VỀ MÙA HÈ, ĐAU ĐẦU TỨC NGỰC, ĐẦY TRƯỚNG BỤNG, TIÊU CHẢY, NÔN MỬA, SỐT NÓNG, RÉT, HOẮC LOẠN. PH BẠCH CHỈ, TÍA TÔ, HẬU PHÁC, BÁN HẠ. • NÔN, ĐAU BỤNG, TRƯỚNG BỤNG, SÔI BỤNG ĂN KHÔNG TIÊU DO HÀN THẤP, KHÍ TRỆ Ở TỲ VỊ. PH HẬU PHÁC, MỘC HƯƠNG, CHỈ THỰC, THƯƠNG TRUẬT. BÁN HẠ • VIÊM XOANG MŨI MÃN TÍNH, CHÀM. PH ĐẠI HOÀNG, HOÀNG TINH, TẠO PHÀN. • LIỀU DÙNG 6-12G • KK: NGƯỜI ÂM HƯ, HÀO2/08 KHÍ KHÔ KIỆT KHÔNG 16 DÙNG.
17. 2- SA NHÂN (XUÂN SA NHÂN) FRUCTUS AONONI AMOMUM LONGILIGULARE T.L.WU( TÍM) A.VILLOSUM LOUR. (TRẮNG). HỌ ZINGIBERACEAE. TVQK: CAY, MÙI THƠM, ÔN, TỲ, VỊ, THẬN. CN: TÁN HÀN, THẤP, HÀNH KHÍ, KHAI VỊ TIÊU THỰC, AN THAI (ÔN TRUNG TÁN HÀN, HÀNH KHÍ HÒA VỊ TIÊU THỰC) CT: • ĐẦY TRƯỚNG BỤNG ĂN KHÔNG TIÊU, NÔN, NẤC, ỈA CHẢY, NGỰC SƯỜN ĐẦY TỨC DO HÀN THẤP KHÍ TRỆ Ở TỲ VỊ. PH MỘC HƯƠNG, BÁN HẠ, TRẦN BÌ, CHỈ THỰC. • ỈA CHẢY MẠN, Ợ HƠI, VIÊM ĐẠI TRÀNG MẠN, LỊ MẠN, NHẠT MỒM MIỆNG KHÔNG MUỐN ĂN DO TỲ VỊ HƯ HÀN. PH BẠCH TRUẬT, ĐẢNG SÂM, THƯƠNG TRUẬT. • ĐAU NHỨC XƯƠNG KHỚP,2/08 ĐAU DÂY THẦN KINH 17 NGOẠI BIÊN DO PHONG THẤP HÀN THẤP. PH ĐỘC HOẠT, KHƯƠNG HOẠT, NGÔ THÙ.
18. • Động thai do khí trệ. PH trư ma căn, ngải diệp. • Hơi hen, tức ngực khó thở do hàn thấp ứ trệ ở phế. PH cát cánh ma hoàng. • Liều dùng: 4-6g • KK: âm hư hỏa bốc không dùng. • Phân biệt xác sa nhân, sa nhân 2/08 18
19. 3-THƯƠNG TRUẬT RHIZOMA ATRACTYLODIS LANCEAE. ATRACTYLODES LANCEA (THUNB.) DC. HỌ CÚC ASTERACEAE. TVQK: CAY, ĐẮNG, ÔN, TỲ VỊ CN: KIỆN TỲ RÁO THẤP, TRỪ PHONG THẤP, PHÁT HÃN, MINH MỤC CT: • RỐI LOẠN TIÊU HÓA ĐẦY TRƯỚNG BỤNG ĂN KHÔNG TIÊU NÔN MỬA, NẤC, ỈA CHẢY DO HÀN THẤP THỰC CHỨNG. PH HẬU PHÁC, SA NHÂN, NGŨ VỊ, HOẮC HƯƠNG. • ỈA CHẢY MẠN, LỴ MẠN, ĐẠI TRÀNG MẠN, ĂN KÉM DO TỲ VỊ HƯ HÀN. PH BẠCH TRUẬT, ĐẢNG SÂM, TRẦN BÌ, HẬU PHÁC (BẠCH TRUẬT TÁN) 2/08 19
20. • Cảm hàn sợ lạnh nhức đầu, không có mồ hôi do phong hàn. PH bạch chỉ, khương hoạt tế tân, cao bản. • Viêm khớp, đau dây thần kinh ngoại biên do phong hàn thấp, phối hợp tần giao, tỳ giải, mộc qua, tang ký sinh. • Ho, tức ngực khó thở, viêm đường hô hấp do hàn thấp gây trở ngại phế. PH hậu phác, cát cánh, ma hoàng. • Quáng gà, giảm thị lực. PH cúc hoa, kỷ tử. • Liều dùng 4-12g • KK: âm hư huyết thiếu, tạng nhiệt không dùng. 2/08 20
21. BẢNG TÓM TẮT TÍNH NĂNG PH HÓA THẤP VÞ vÞ TÝnh Quy C«ng n¨ng thuèc kinh Ho¾c Cay, ¤n PhÕ, T¸n thö thÊp h¬ng th¬m, tú, vÞ Hßa tú vÞ, chØ n«n, chØ h¾c thèng H¬ng Cay, ¤n PhÕ, T¸n thö thÊp nhu th¬m vÞ Hßa tú vÞ, chØ n«n, chØ thèng Sa Cay, ¤n Tú, vÞ, Hµnh khÝ chØ thèng nh©n ch¸t thËn ¤n tú chØ Èu, chØ t¶ 2/08 21
22. Th- Cay, ¤n Tú, vÞ Trõ thÊp chØ thèng ¬ng ®¾ng KiÖn tú chØ t¶ truËt T¸n hµn gi¶i biÓu BiÓn Ngät H¬i Tú, vÞ Hãa thÊp tiªu thö ®Ëu «n KiÖn tú hßa vÞ, chØ t¶ Gi¶i ®éc MÇn Cay B×nh PhÕ, Hãa thÊp gi ¶i biÓu tíi vÞ KiÖn vÞ tiªu thùc 2/08 22
23. 2 - THUỐC THẨM THẤP LỢI NIỆU NGỌT, NHẠT, HÀN, TÁC DỤNG THẨM THẤP LỢI NIỆU ĐỂ CHỮA: • CÁC CHỨNG PHÙ THŨNG • TIỂU KHÔNG THÔNG (CHỨNG LÂM) DO NHIỆT. • CHỨNG THẤP NHIỆT (TỲ, VỊ, CAN, TÂM, THẬN) • PHONG THẤP • TỲ HƯ TIẾT TẢ • SỐT CAO, TĂNG HUYẾT ÁP, CÁC CHỨNG DO ĐÀM THẤP GÂY RA * PHỐI HỢP: VỚI THUỐC TRỊ NGUYÊN NHÂN • NHIỆT: THANH NHIỆT TẢ HỎA, THANH NHIỆT GIẢI ĐỘC, THANH NHIỆT TÁO THẤP • THẤP KHỚP: THUỐC TRỪ PHONG THẤP • HƯ : BỔ TỲ VỊ, BỔ THẬN, TUYÊN PHẾ. * KK: BÍ TIỂU TIỆN DO THIẾU TÂN DỊCH, DI TINH HOẠT TINH DO THẤP NHIỆT KHÔNG DÙNG. 2/08 23
24. 1-TRẠCH TẢ (MÃ ĐỀ NƯỚC) RHIZOMA ALISMATIS ALISMA PLANTAGO – AQUATICA L. HỌ ALISMATACEAE TVQK: NGỌT, HÀN, THẬN, BÀNG QUANG. CN: LỢI THỦY THẨM THẤP, THANH THẤP NHIỆT CT: • PHÙ THŨNG, CHỨNG LÂM, VIÊM ĐƯỜNG TIẾT NIỆU, VIÊM THẬN, CỔ TRỨNG. PH MÃ ĐỀ, CỎ TRANH, PHỤC LINH, HOÀNG BÁ. • ỈA CHẢY CẤP, MẠN TÍNH DO THẤP NHIỆT HOẶC TỲ HƯ. PH THUỐC THANH NHIỆT TÁO THẤP, TRỪ HÀN, KIỆN TỲ. • HOA MẮT CHÓNG MẶT, NHỨC ĐẦU HỒI HỘP DO THỦY ẨM Ở TÂM. PH ĐAN SÂM, ĐĂNG TÂM THẢO, MỘC THÔNG. • DI TINH DO ÂM HƯ HỎA VƯỢNG, SUY NHƯỢC THẦN KINH GÂY NÊN. PH SINH ĐỊA, TRI MẪU, KIM ANH. • CAO HUYẾT ÁP, LIPIT MÁU CAO. PH THỔ PHỤC LINH, TỲ GIẢI, BẠCH TRUẬT, CÂU2/08 ĐẰNG. 24 • LIỀU DÙNG: 8-16G
25. 2- SA TIỀN TỬ (HẠT MÃ ĐỀ) SEMEN PLANTAGINIS PLANTAGOMAJOR L. HỌ MÃ ĐỀ PLANTAGINACEAE. TVQK: NGỌT, HÀN, CAN, THẬN, PHẾ, BÀNG QUANG. CN: THANH NHIỆT LỢI THẤP, THANH CAN MINH MỤC, THANH PHẾ CHỈ KHÁI. CT: • TIỂU BUỐT, DẮT, KHÓ, ĐỎ, ĐỤC, VIÊM ĐƯỜNG TIẾT NIỆU, SỎI THẬN, BÀNG QUANG, VIÊM THẬN DO THẤP NHIỆT. PH CỎ TRANH, KIM TIỀN THẢO, RAU DỪA NƯỚC, BIỂN SÚC, BẠCH LINH. • TIÊU CHẢY, LỴ, VIÊM ĐẠI TRÀNG CẤP, MẠN DO THẤP NHIỆT. PH HÒE HOA, HOÀNG BÁ, BẠCH LINH, SƠN TRA. • HO ĐỜM NHIỀU TỨC NGỰC KHÓ THỞ DO PHẾ NHIỆT. PH MẠCH MÔN, TANG BẠCH BÌ. 2/08 25
26. • Đau mắt đỏ, sưng đau, chảy nước mắt do can nhiệt. PH tang diệp, cúc hoa, hạ khô thảo, thảo quyết minh. • Cao huyết do can vượng, đàm thấp. PH cúc hoa, tang ký sinh, câu đằng. • Táo bón, viêm loét dạ dày, viêm gan. PH đại hòang, bạch truật, uất kim, nhân trần • Tinh tủy kém khó có con, hiếm muộn do thận hư. PH bổ thận dương. • Liều dùng 6-12g • Toàn cây giống như sa tiền tử, nhưng thanh nhiệt lợi thấp mạnh hơn. 2/08 26
27. 3- Ý DĨ (BO BO) SEMEN COIXIS. COIX LACRYMA- JOBI L. HỌ LÚA POACEAE. TVQK: NGỌT, ĐẠM, HƠI HÀN, TỲ VỊ, PHẾ, CAN, THẬN. CN: KIỆN TỲ, TRỪ THẤP, BÀI NÙNG, LỢI SỮA. CT: • PHÙ THŨNG TIỂU KHÓ, TIỂU DẮT, VIÊM ĐƯỜNG TIẾT NIỆU BÀNG QUANG. PH HOÀNG BÁ CỎ TRANH, KIM NGÂN HOA, KIM TIỀN THẢO • TIÊU HÓA KÉM, TIẾT TẢ, TRẺ EM SUY DINH DƯỠNG DO TỲ HƯ. PH HOÀI SƠN, ĐẢNG SÂM, BẠCH TRUẬT, BIỂN ĐẬU (PHÌ NHI CAM TÍCH) • ĐAU NHỨC XƯƠNG KHỚP, THẤP KHỚP, DO PHONG THẤP. PH MỘC THÔNG, NGƯU TẤT, ĐỘC HOẠT. • PHẾ UNG (ÁP XE PHỔI) TRƯỜNG UNG, MỤN NHỌT VẾT THƯƠNG CÓ MỦ ĐỂ LOẠI TRỪ MỦ. PH CÁT CÁNH, BẠCH CHỈ, LÀ DẤP CÁ, ĐƯƠNG QUI. • MẤT SỮA, ÍT SỮA SAU KHI SINH. PH MÓNG DÒ, XUYÊN SƠN GIÁP. • LIỀU LƯỢNG: 15-20G/NGÀY • KK: NGƯỜI TÂN DỊCH HAO2/08 TỔN KHÔNG NÊN DÙNG. 27
28. 4- KIM TIỀN THẢO (VẢY RỒNG) HERBA DESMODII DESMODIUM STYRACIFOLIUM (OSB.) MERR. SYN D.RETROFLEXUM DC. HỌ FABACEAE. TVQK: NGỌT, ĐẮNG, BÌNH (MÁT), CAN, THẬN, ĐỞM, BÀNG QUANG. CN: THANH NHIỆT LỢI THẤP, THÔNG LÂM, THANH CAN ĐỞM, GIẢI ĐỘC. CT: • SỎI TIẾT NIỆU, VIÊM BÀNG QUANG, TIẾT NIỆU, THẬN, PHÙ THŨNG, TIỂU KHÔNG THÔNG DO THẤP NHIỆT. PH SA TIỀN TỬ, HẢI KIM SA, ĐÔNG QUI TỬ, NGƯU TẤT. • SỎI MẬT, GAN, ĐƯỜNG MẬT, VIÊM GAN VÀNG DA CỔ TRƯỚNG. PH TRẠCH TẢ, LONG ĐỞM, NHÂN TRẦN, HOÀNG BÁ. • MỤN NHỌT, MẨN NGỨA DO THẤP NHIỆT, HỎA ĐỘC, NHIỆT ĐỘC. PH KIM NGÂN, LIÊN KIỀU, SÀI ĐẤT. • TRĨ PHỐI HỢP HÒE HOA.2/08 28 • LIỀU DÙNG: 25-30G/NGÀY KK: HUYẾT HƯ, TÂN DỊCH HAO TỔN KHÔNG DÙNG
29. 5- THỎ PHỤC LINH (KHÚC KHẮC) RHIZOMA SONILAX GLABRAE SMILAX GLABRA ROXB. DÂY KIM CANG HETEROSMILAX ERYTHRANTHA BAILL. EX GAGNEP. HỌ KHÚC KHẮC SMILACACEAE. TVQK: NGỌT, CHÁT, BÌNH, CAN, VỊ, THẬN. CN: TRỪ PHONG THẤP, THANH NHIỆT GIẢI ĐỘC CT: - THẤP KHỚP, ĐAU DÂY THẦN KINH NGOẠI BIÊN, CHÂN VOI, THẤP TIM ĐAU NHỨC XƯƠNG KHỚP DO PHONG THẤP. PH HUYỀN SÂM, MẠCH MÔN, HY THIÊM, NGƯU TẤT, THƯƠNG NHĨ TỬ. • MỤN NHỌT, MẨN NGỨA, TỔ ĐỈA, VẢY NẾN, GIANG MAI, SÂU QUẢNG VÀO XƯƠNG CÓ MỦ, LAO HẠCH, QUAI BỊ, VIÊM THẬN, VIÊM LOÉT DẠ DÀY, HO VIÊM HỌNG DO THẤP NHIỆT, HỎA ĐỘC GÂY NÊN. PH KIM NGÂN, LIÊN KIỀU, MÃ ĐỀ, CỎ TRANH, BỒ CU VẼ, RUNG RÚC. • TIỂU ĐƯỜNG. PH SINH ĐỊA, TRI MẪU • GIẢI ĐỘC THỦY NGÂN. • LIỀU DÙNG 15-30G • KK: KHÔNG UỐNG NƯỚC TRÀ2/08 KHI DÙNG THUỐC. 29 • ĐỌC MỘC THÔNG, ĐĂNG TÂM THẢO, THÔNG THẢO, RÂU NGÔ, TỲ GIẢI, PHỤC LINH
30. BẢNG TÓM TẮT TÍNH NĂNG THUỐC TT LỢI NIỆU VÞ VÞ TÝnh Quy kinh C«ng n¨ng thuèc Tr¹ch Ngät Hµn ThËn, Lîi thñy thÈm thÊp t¶ bµng Thanh nhiÖt trõ thÊp quang Sa tiÒn Ngät Hµn Can, Lîi niÖu th«ng l©m tö thËn, ThÈm thÊp chØ t¶ bµng Thanh can s¸ng m¾t quang, Ých tinh tñy phÕ 2/08 30
31. ý dÜ Ngät, H¬i hµn PhÕ, Lîi niÖu tiªu thòng nh©n nh¹t th©n, tú Trõ thÊp chØ thèng Bµi nïng tiªu nhät KiÖn tú chØ t¶ Kim tiÒn Ngät, B×nh Can, Lîi thÊp bµi th¹ch th¶o ®¾ng thËn, Thanh can ®ëm ®ëm, Thanh nhiÖt gi¶i ®éc bµng quang Thæ Ngät, B×nh Can, vÞ, Trõ phong thÊp phôc ch¸t thËn Thanh nhiÖt gi¶i ®éc linh 2/08 31
32. B¹ch linh Ngät, B×nh T©m, phÕ, Lîi niÖu tiªu thòng nh¹t tú, thËn KiÖn tú chØ t¶ Dìng t©m an thÇn Th«ng Ngät, Hµn PhÕ, vÞ Lîi niÖu th«ng l©m th¶o nh¹t Thanh t©m, th«ng s÷ a Méc §¾ng Hµn T©m, phÕ, Lîi niÖu th«ng l©m th«ng tiÓu trêng, Häat huyÕt chØ thèng bµng Th«ng s÷a quang 2/08 32
33. Tú gi¶i §¾ng B×nh Can, vÞ Lîi niÖu trõ thÊp träc Trõ thÊp chØ thèng §¨ng Ngät Hµn T©m, phÕ, Lîi niÖu th«ng l©m t©m tiÓu trêng Thanh t©m trõ phiÒn th¶o H¶i Ngät Hµn TiÓu tr- Lîi niÖu th«ng l©m kim sa êng, bµng Gi¶i ®éc trÞ nhät quang 3- THUỐC TRỤC THỦY (ĐỌC) 2/08 33