Bài giảng Thuốc trị sốt rét

Nội dung text: Bài giảng Thuốc trị sốt rét

1. ThS. Tr ần Ng ọc Châu Gi ảng viên Đạ i h ọc Y D ượ c TP. H ồ Chí Minh
2. Sốt rét: Mỗi năm gây tử vong khoảng 1-3 triệu người và gây bệnh ở khoảng 300-500 triệu người trên toàn cầu Bệnh Truyền Nhiễm Ph ân b ố c ủa s ốt rét trên th ế gi ới v ới các vùng có Plasmodium falciparum đề kháng với các thu ốc đượ c dùng trong điều tr ị s ốt rét chloroquin v à sulphadoxin- pyrimethamin (Nature 2002)
3. Nguyên nhân gây bệnh SR: do Plasmodium spp Do 1 trong 4 loaïi kyù sinh truøng • Plasmodium falciparum • Plasmodium vivax • Plasmodium malariae • Plasmodium ovale ÔÛ nöôùc ta loaøi thöôøng gaây beänh laø P. falciparum (khoaûng 80 – 85%) vaø P. vivax
4. Chu trình phát triển của Plasmodium spp
5. Chu trình phát triển của Plasmodium spp
6. Chu trình phát triển của Plasmodium spp
7. Chu trình phát triển của Plasmodium spp
8. Chu trình phát triển của Plasmodium spp
9. Trieäu chöùng laâm saøng ñieån hình cuûa beänh soát reùt • Beänh nhaân leân côn reùt run ñoät ngoät hoaëc coù caûm giaùc gai reùt ôùn laïnh 1-2 giôø. Sau ñoù chuyeån sang soát noùng. • Soát noùng leân tôùi 39-40 oC keùo daøi 2-4 giôø sau ñoù moà hoâi toaùt ra nhieät ñoä haï daàn, 2- 3 giôø sau ngöôøi beänh trôû laïi bình thöôøng. • Côn soát dieãn ra coù chu kyø: caùch nhaät hay caùch 2 ngaøy tuyø theo loaïi kyù sinh truøng
10. Thuốc • Thuoác chöõa soát reùt coù nhieàu loaïi, taùc duïng treân nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån khaùc nhau cuûa kyù sinh truøng soát reùt, nhöng khoâng coù thuoác naøo taùc duïng treân moïi giai ñoaïn phaùt trieån cuûa chuùng. • Phaûi choïn thuoác coù taùc duïng toát nhaát vaø chaéc chaén khoâng bò kyù sinh truøng soát reùt khaùng laïi.
11. Chu trình bào t ử sinh Thuốc Mu ỗi Thoa trùng Giao t ử Thu ốc di ệt t ế bào Mu ỗi Đố t Giao bào Th ể phân li ệt trong t ế bào gan Th ể t ư dưỡ ng non (Th ể nh ẫn) Thu ốc di ệt th ể ng ủ Th ể phân li ệt t ự do 3i Th ể ng ủ (đượ c phóng thích) Th ể t ư dưỡ ng (hypnozoite) tr ưở ng thành Chu trình Chu trình Th ể phân li ệt ngo ại h ồng c ầu hồng c ầu trong h ồng c ầu
12. Thu ốc di ệt t ế bào - Tác dụng lên thể tiền hồng cầu ( P. falciparum), dùng dự phòng căn nguyên : proguanil Thu ốc di ệt th ể ng ủ -Tác dụng lên thể ngoài hồng cầu của Plasmodium spp, chống tái phát , điều trị tiệt căn : primaquin
13. Chu trình bào t ử sinh Thuốc Mu ỗi Thoa trùng Giao t ử Thu ốc di ệt t ế bào Mu ỗi Đố t Giao bào Th ể phân li ệt trong t ế bào gan Th ể t ư dưỡ ng non (Th ể nh ẫn) Thu ốc di ệt th ể ng ủ Thu ốc di ệt th ể trong máu Th ể phân li ệt t ự do 3i Th ể ng ủ (đượ c phóng thích) Th ể t ư dưỡ ng (hypnozoite) tr ưở ng thành Chu trình Chu trình Th ể phân li ệt ngo ại h ồng c ầu hồng c ầu trong h ồng c ầu
14. Thu ốc di ệt th ể trong máu Tác dụng lên giai đoạn hồng cầu (thường là lúc lên cơn sốt), cắt cơn sốt - Các alcaloid quinquina: quinin - Các dẫn chất 4- amino quinolin: cloroquin - Artemisinin và dẫn chất - Các dẫn chất acridin: mepacrin - Dẫn chất sulfon: dapson - Dẫn chất sulfonamid - Các dẫn chất aryl-amino-alcol: 4 –quinoleinyl methanol: mefloquin 9-phenanthren methanol: halofantrin - Kháng sinh trị sốt rét: tetracyclin, clindamycin
15. Chu trình bào t ử sinh Thuốc Mu ỗi Thu ốc làm ung giao bào Thoa trùng Giao t ử Thu ốc di ệt th ể giao bào Thu ốc di ệt t ế bào Mu ỗi Đố t Giao bào Th ể phân li ệt trong t ế bào gan Th ể t ư dưỡ ng non (Th ể nh ẫn) Thu ốc di ệt th ể ng ủ Thu ốc di ệt th ể trong máu Th ể phân li ệt t ự do 3i Th ể ng ủ (đượ c phóng thích) Th ể t ư dưỡ ng (hypnozoite) tr ưở ng thành Chu trình Chu trình Th ể phân li ệt ngo ại h ồng c ầu hồng c ầu trong h ồng c ầu
16. Thu ốc di ệt th ể giao bào -Diệt giao bào của P.vivax, P.malariae, không diệt giao bào của P.falciparum : quinin, cloroquin, mepacrin, sulfon, sulfamid, tetracyclin, clindamycin, mefloquin - Diệt giao bào của P.falciparum: primaquin Thu ốc làm ung giao bào Ngăn cản hoặc ức chế sự hình thành nang trứng và thoa trùng, do đó ngăn bệnh lan truyền: primaquin, proguanil
17. Phân loại theo tác dụng trị liệu 1. Thuốc điều trị cắt cơn sốt: Diệt thể vô tính trong hồng cầu 2. Thuốc điều trị tiệt căn: Chống tái phát xa do diệt thể vô tính ngoài hồng cầu / thể ngủ (tại mô gan) của P.vivax, P.malariae và P.ovale 3. Thuốc dự phòng: Dự phòng cho cá thể khi vào vùng sốt rét do diệt thể vô tính tiền hồng cầu , ngăn cản sự phát triển của KST ở giai đoạn hồng cầu, ngăn cản sự phát triển của thoa trùng ở gan. 4. Thuốc chống lây lan cho cộng đồng: Diệt giao bào hoặc làm ung giao bào nên ngăn cản sự hình thành nang trứng và thoa trùng ở muỗi .
18. Phân loại theo nguồn gốc Thuốc thiên nhiên Thu ốc tổng hợp Quinin Nhóm I: tác động nhanh Artemisinin
    Amino 4-quinolein -Cloroquin -Amodiaquin
    Amino-alcol : -Mefloquin -Halofantrin Nhóm II: tác động chậm
    Thuốc kháng acid folinic - Proguanil - Pyrimethamin
    Thuốc kháng acid folic - Sulfon - Sulfamid
19. Quinin và các muối Nguoàn goác Laø alcaloid cuûa voû caây Cinchona sp. Rubiaceae ñöôïc söû duïng döôùi nhieàu daïng muoái. Quinin sulfat Quinin hydroclorid Quinin dihydroclorid Taùc duïng - Dieät kyù sinh truøng soát reùt trong hoàng caàu caû 4 loaøi Plasmodium , keå caû loaøi ñaõ khaùng cloroquin - Khoâng coù taùc duïng vôùi theå voâ tính ngoaøi hoàng caàu vaø giao baøo cuûa P. falciparum - Haï nhieät, kích thích tieâu hoùa.
20. Quinin và các muối Chæ ñònh Ñieàu trò soát reùt, côn soát reùt Taùc duïng phuï -Duøng keùo daøi gaây uø tai, nhöùc ñaàu, buoàn noân, choùng maët, ñau buïng, tieâu chaûy, loaïn thò giaùc -Chaäm nhòp tim, haï huyeát aùp, thieåu naêng tuaàn hoøan. -Taêng co boùp töû cung
    saûy thai. Choáng chæ ñònh -Huyeát caàu toá nieäu -Ngöôøi maãn caûm vôùi quinin -Vieâm thaàn kinh thò giaùc
21. Quinin và các muối Daïng thuoác - Vieân neùn : 250mg - OÁng tieâm 250mg/2ml, 500mg/2ml - OÁng tieâm tónh maïch 650mg/5ml (quinoserum) Caùch duøng - Uoáng: ngöôøi lôùn : 1,0 - 1,5g/ngaøy x 5 –7 ngaøy - Uoáng: treû em : 30mg/kg/ngaøy, chia 2–3 laàn x 7 ngaøy - Tieâm baép: 30mg/kg/ngaøy x 5 ngaøy. - Tieâm tónh maïch: truyeàn dòch vôùi dung dòch glucose 5% vôùi lieàu 5-10mg/kg/ngaøy
22. ARTEMISININ VÀ DẪN CHẤT Artemisinin là hoạt chất chính của cây Thanh cao hoa vàng hay Thanh hao (Artemisia annua L.), Họ Cúc (Asteraceae) Teân khaùc : qinghaosu (thanh hao toá)
23. ARTEMISININ VÀ DẪN CHẤT Taùc duïng Taùc duïng dieät theå voâ tính trong hoàng caàu cuûa P. falciparum nhanh vaø maïnh vaø ñaëc bieät Chæ ñònh cho P. falciparum khaùng thuoác. Chæ ñònh - Soát reùt theå naõo - Soát reùt ñaõ bieán chöùng - Soát reùt do P. falciparum khaùng thuoác. Taùc duïng phuï: do thuoác thaûi tröø nhanh neân ít ñoäc.
24. ARTEMISININ VÀ DẪN CHẤT Daïng thuoác Vieân neùn 250mg (artemisinin ), 50mg (artesunat) Tieâm (natri artesunat): loï 60mg boät tinh khieát traéng + 1ml Na bicarbonat 5%. Caùch duøng Vieân: + Ngöôøi lôùn: 500mg/ngaøy x 2 laàn/ngaøy x5 ngaøy. + Treû em: 20mg/kg x 5 ngaøy Tieâm: Pha oáng dung moâi Na bicarbonat vaøo loï boät. Sau ñoù theâm vaøo 5,4ml glucose 5% ñeå haøm löôïng moãi ml coù 10mg artesunat →→→ tieâm tónh maïch chaäm. + Ngöôøi lôùn: 1,2 mg/kg muõi tieâm ñaàu tieân. Sau ñoù laäp laïi 4, 24, 48 giôø sau, moãi laàn tieâm 60mg. + Treû em: 1,5mg/kg vôùi khoaûng caùch thôøi gian nhö ngöôøi lôùn
25. Bieät döôïc CLOROQUIN Nivaquin, Delagyl, Aralen, Resochine Taùc duïng - Trò soát reùt toång hôïp dieät caû 4 loaøi Plasmodium trong hoàng caàu, nhöng nhieàu chuûng P. falciparum ñaõ khaùng cloroquin -Dieät amib gan (thöôøng phoái hôïp vôùi dehydroemetin) khoâng taùc duïng treân lî amib ôû ruoät. -Trò Lupus ñoû, vieâm khôùp daïng thaáp Chæ ñònh -Phoái hôïp vôùi primaquin ñieàu trò tieät caên, choáng taùi phaùt soát reùt do P. vivax -Chöõa trò vaø phoøng beänh soát reùt (ñaëc bieät soát reùt côn) -Aùp xe gan do amib -Lupus ñoû, vieâm khôùp daïng thaáp.
26. Bieät döôïc CLOROQUIN Nivaquin, Delagyl, Aralen, Resochine Taùc duïng phuï -Ñau ñaàu, roái loaïn tieâu hoùa, roái loaïn thò giaùc (nhìn ñoâi, nhìn môø, loaïn saéc) roái loaïn taâm thaàn (choùng maët, boàn choàn) -Phaïm vi an toaøn cuûa cloroquin heïp : + Lieàu ñieàu trò 10mg/kg theå troïng + Lieàu ñoäc 20mg/kg theå troïng + Lieàu cheát 30mg/kg theå troïng -Dò öùng da Choáng chæ ñònh -Vuøng coù P. falciparum khaùng cloroquin -Cô ñòa dò öùng -Beänh voõng maïc
27. Bieät döôïc CLOROQUIN Nivaquin, Delagyl, Aralen, Resochine Thaän troïng : - Roái loaïn tieâu hoùa - Tieâm tröïc tieáp vaøo tónh maïch - Tieâm cho treû < 5 tuoåi Daïng thuoác: - Vieân 100mg, 300mg - Tieâm 5ml coù 100mg, 200mg vaø 300mg
28. Bieät döôïc CLOROQUIN Nivaquin, Delagyl, Aralen, Resochine Caùch duøng Döï phoøng soát reùt: ñoái vôùi vuøng kyù sinh truøng soát reùt chöa khaùng thuoác: 500mg/tuaàn, trong 6 thaùng ñaàu môùi vaøo vuøng soát reùt. Chöõa soát reùt * Caét côn soát -Uoáng : + Ngöôøi lôùn : 500mg/ngaøy x5 ngaøy + Treû em : 10mg/kg/ngaøy x5 ngaøy -Tieâm baép (IM) : + Ngöôøi lôùn : 300mg /ngaøy x5 ngaøy + Treû em : 5mg/kg/ngaøy x5 ngaøy * Ñieàu trò tieät caên, choáng taùi phaùt (P. vivax) Cloroquin 5 –10 mg/kg + Primaquin 0,5mg/kg trong 5 ngaøy Chöõa Lupus ñoû vaø vieâm ña khôùp : 300mg/ngaøy Amib gan : 600mg/ngaøy x 2 ngaøy, sau ñoù 300mg /ngaøy x 3 tuaàn.
29. Bieät döôïc MEFLOQUIN Lariam (vieân 250mg, 50mg) Taùc duïng -Hieäu löïc theå voâ tính trong hoàng caàu cuûa caùc loaïi Plasmodium . -Hieäu löïc treân kyù sinh truøng soát reùt khaùng laïi cloroquin, proguanil, pyrimethamin vaø pyrimethamin + sulfamid. Chæ ñònh Ñieàu trò vaø döï phoøng soát reùt do P. falciparum vaø caùc chuûng khaùng thuoác
30. Bieät döôïc MEFLOQUIN Lariam (vieân 250mg, 50mg) Taùc duïng phuï -Choùng maët, buoàn noân, noân -Ñau buïng, chaùn aên, tieâu chaûy -Lo sôï, roái loaïn taâm thaàn, luù laãn -Roái loaïn thò giaùc, thính giaùc Choáng chæ ñònh -Maãn caûm vôùi thuoác -Ñoäng kinh, tieàn söû taâm thaàn, roái loaïn chöùc naêng tim, gan, thaän -Phuï nöõ coù thai (3 thaùng ñaàu thai kyø) -Treû < 15 kg. Caùch duøng Uoáng vôùi löôïng lôùn nöôùc loïc vaøo böõa aên
31. Bieät döôïc MEFLOQUIN Lariam (vieân 250mg, 50mg) •Döï phoøng: khi löu truù ôû vuøng soát reùt < 3 thaùng. -Nhòp uoáng : + Laàn ñaàu : trong 1 tuaàn tröôùc khi ñeán vuøng SR + Tieáp theo : uoáng haøng tuaàn vaøo ngaøy nhaát ñònh + Laàn cuoái : 4 tuaàn sau khi rôøi vuøng soát reùt. -Caùch duøng Tuaàn ñaàu tieân : + Ngöôøi lôùn : 250mg/laàn + Treû em : 100-200mg/laàn Caùc tuaàn leã sau: 250mg/tuaàn
32. Bieät döôïc MEFLOQUIN Lariam (vieân 250mg, 50mg) Ñieàu trò : söû duïng trong 1 ngaøy theo phaùc ñoà : Ñoái töôïng 60 KG Caân naëng Beänh nhaân chöa coù 3 vieân 250mg 3 vieân 250mg mieãn dòch . 2 vieân 250 mg 2 vieân 250 mg (8-12 (8–12 giôø sau) giôø sau ) 1 vieân 250mg (8-12 giôø sau) Beänh nhaân ñöôïc mieãn 3 vieân 250mg 3 vieân 250mg lieàu dòch 1 phaàn. lieàu ban ñaàu ban ñaàu 1 vieân 250mg (8-12 giôø sau) Treû em 15- 45kg 25mg /kg 1 lieàu duy nhaát
33. Bieät döôïc MEFLOQUIN Lariam (vieân 250mg, 50mg) Diệt thể phân liệt trong máu của cả 4 loài Plasmodium, đặc biệt đối với P.falciparum đã kháng cloroquin và kháng nhiều thuốc SR khác. Dùng điều trị SR với liều duy nhất. Nên dùng phối hợp với thuốc khác để tránh bị kháng Fansimef: Mefloquin + Fansidar Hiện nay đã xuất hiện một số chủng P. falciparum kháng mefloquin và có sự kháng chéo với halofantrin và cloroquin.
34. Bieät döôïc HALOFANTRIN Halfan Taùc duïng Thuoác dieät theå phaân lieät trong hoàng caàu cuûa caùc loaøi Plasmodium , ñaëc bieät vôùi chuûng P. falciparum ña khaùng thuoác. Ít hieäu löïc vôùi chuûng ñaõ khaùng mefloquin Chæ ñònh: ñieàu trò caùc côn soát reùt do P. falciparum ôû vuøng ñeà khaùng vôùi cloroquin Taùc duïng phuï: Buoàn noân, khoù chòu thöôïng vò Tieâu chaûy, nhöùc ñaàu, ngöùa. Choáng chæ ñònh: coù thai, nuoâi con buù Caùch duøng: -Vieân 250 mg -Hoãn dòch uoáng chai 45 ml coù 5%, 25mg/kg chia 3 laàn/ngaøy caùch khoaûng 6 giôø
35. Bieät döôïc Primaquin Winthrop Tác dụng: Diệt giao bào cuả các chủng Plasmodium, đặc biệt là P. falciparum , dùng để chống lây lan
    1 liều Diệt KST sốt rét thời kỳ ngoài hồng cầu (Diệt thể tiềm ẩn ) của P.vivax, P.malariae, dùng điều trị tiệt căn, chống tái phát
    T1/2 ngắn = 4–6 h, dùng mỗi ngày trong 14 ngày. Chæ ñònh: - Chöõa trò taän goác beänh soát reùt do Plasmodium vivax vaø P. malariae. - Ñieàu trò döï phoøng choáng laây
36. Bieät döôïc Primaquin Winthrop Taùc duïng phuï -Buoàn noân,noân. -Ñau vuøng thöôïng vò vaø co ruùt buïng, giaûm baïch caàu, thieáu maùu tan huyeát (nöôùc tieåu saãm laïi). Choáng chæ ñònh -Beänh lyù giaûm baïch caàu haït (vieâm thaáp khôùp, lupus ñoû) -Phuï nöõ coù thai -Treû < 3 tuoåi -Ngöôøi thieáu men G6PD
37. Bieät döôïc Primaquin Winthrop Cơ chế tác dụng: chưa biết rõ ràng Nhưng cơ chế gây độc: liên quan đến chất trung gian của primaquin là dẫn chất quinolin-quinon
    chất oxy hoá khử chuyển vận điện tử, có khả năng tác động như chất oxy hóa làm giảm nồng độ glutathion dự trữ trong gan
    cơ chế tái sinh NADPH bị tổn hại (NADPH cần cho sự khử glutathion đã bị oxy hóa), hồng cầu bị tan huyết gây methemoglobin.
    Những người thiếu glucose 6-phosphat dehydrogenase (G6PD rất cần để tái tạo NADPH) rất nhạy cảm với primaquin
    Chống chỉ định
38. Bieät döôïc Primaquin Winthrop Caùch duøng Vieân coù 26,3mg daïng phosphat töông öùng 15 mg daïng base. -Ñieàu trò tieät caên choáng taùi phaùt soát reùt do P. vivax va ø P. malariae: 0,5mg (daïng base)/kg/ngaøy trong 5 ngaøy, phoái hôïp vôùi cloroquin -Ñieàu trò döï phoøng soát reùt choáng laây lan do P. falciparum : 0,5mg (daïng base)/kg/ngaøy. Chæ duøng moät ngaøy cuoái trong caùc phaùc ñoà ñieàu trò soát reùt phoái hôïp vôùi caùc thuoác khaùc ñeå dieät giao baøo. Khoâng duøng rieâng ñeå döï phoøng soát reùt cho ngöôøi chöa coù mieãn dòch.
39. Bieät döôïc Proguanil Paludrin Taùc duïng -Hoaït tính choáng caùc daïng tieàn hoàng caàu trong gan. -Coù taùc duïng vôùi kyù sinh truøng soát reùt trong maùu nhöng yeáu. Chæ ñònh -Döï phoøng soát reùt cho phuï nöõ coù thai. -Döï phoøng cho nhöõng ngöôøi chöa coù mieãn dòch vaø coù nguy cô deã nhieãm beänh soát reùt.
40. Bieät döôïc Proguanil Paludrin Taùc duïng phuï -Ñoâi khi bò loeùt mieäng; - Duøng lieàu cao gaây RLTH Choáng chæ ñònh Khoâng duøng thuoác ôû caùc vuøng kyù sinh truøng soát reùt ñaõ khaùng laïi proguanil hoaëc pyrimethamin (ñeà khaùng cheùo). Caùch duøng: vieân neùn 100mg -Ngöôøi lôùn: 200mg/ngaøy – haøng ngaøy, tröôùc vaø sau khi rôøi vuøng soát reùt. -Treû em: < 1 tuoåi : 25mg/ngaøy; 1-5 tuoåi: 50mg/ngaøy; 6-12 tuoåi: 100mg/ngaøy
41. Bieät döôïc Proguanil Paludrin Proguanil: Không dùng trong điều trị SR. Chỉ dùng khi không thể sử dụng thuốc khác. Thuốc dự phòng phụ nữ có thai, trẻ em, người chưa miễn dịch (du khách) đến vùng sốt rét kháng cloroquin (Malaria CQR)
42. Chất kháng chuyển hoá (antimetabolites) Cơ chế tác dụng của các chất kháng folic (antifolic) Sulfamid và sulfon ức chế cạnh tranh sự tổng hợp acid folic của Plasmodium PABA + acid glutamic + acid folic pteridin dưới tác động của men dihydropteroat synthetase (DHPS ) Người không tự tổng hợp được acid folinic acid folic Cơ chế tác dụng của các chất kháng folinic (antifolinic) Pyrimethamin và proguanil ức chế đặc hiệu men dihydrofolat reductase (DHFR ) của Plasmodium
    Ngăn chặn sự tạo thành acid tetrahydrofolic
    Ức chế tổng hợp ARN và ADN
43. Chất kháng chuyển hoá (antimetabolites) Chất kháng folic (antifolic) = kháng DHPS Dẫn chất sulfonamid: sulfadoxin, sulfadimethoxin Dẫn chất sulfon: dapson Dẫn chất biguanidic: proguanil, cycloguanil Chất kháng folinic (antifolinic) = kháng DHFR Dẫn chất diaminopyrimidinic: pyrimethamin, trimethoprim Phối hợp chất ức chế chuyển hóa (DHPS và DHFR) Fansidar ® = sulfadoxin + pyrimethamin
44. Kháng sinh trị sốt rét TETRACYCLIN VAØ DOXYCYCLIN Ñaëc bieät taùc duïng trong caùc côn soát reùt do caùc doøng P . falciparum khaùng thuoác vaø khaùng 1 phaàn vôùi quinin. Do taùc duïng chaäm neân duøng chung vôùi quinin ñeå coù taùc duïng nhanh. Taùc duïng phuï chính : treân xöông vaø raêng Choáng chæ ñònh Phuï nöõ coù thai Treû em döôùi 8 tuoåi Caùch duøng •Trò soát reùt choáng laïi caùc doøng P. falciparum khaùng thuoác. -Tetracyclin: 250mg moãi 6 giôø x 7–10 ngaøy -Doxycyclin: 200mg/ngaøy x 7 ngaøy •Döï phoøng soát reùt -100mg/ngaøy, uoáng haøng ngaøy, duøng thích hôïp trong thôøi gian ngaén
45. Sử dụng thuốc Artesunat, là thuốc chủ yếu sử dụng trong phác đồ phối hợp điều trị sốt rét của WHO. Mang lại hiệu quả và nhanh. Sốt rét ác tính Vấn đề bào chế dạng IV dùng cho điều trị sốt rét nặng (kết hợp với doxycyclin / clindamycin) . Cạn kiệt nguồn nguyên liệu Xuất hiện dòng đề kháng Artemisinin. Phối hợp dihydroartemisinin-piperaquin Quinin: vẫn còn tác dụng tốt điều trị sốt rét nặng (sử dụng dạng tiêm tĩnh mạch kết hợp với doxycyclin or clindamycin)
46. Sử dụng thuốc Mefloquin sử dụng riêng lẻ không còn hiệu quả ở vùng Đông Nam Á và cần thiết phải phối hợp với artesunat Kết hợp giữa chất ức chế chuỗi hô hấp atovaquon và proguanil cho ra hiệu quả trong điều trị cũng như dự phòng nh ưng mắc tiền Primaquin, 8-aminoquinolin, là thuốc chống tái phát duy nhất thể ngủ P. vivax và P. ovale . Cũng sử dụng trong phòng bệnh nhưng cần chú ý đến tác dụng phụ nghiêm trọng ở bệnh nhân thiếu enzym glucose-6-phosphate-dehydrogenase G6PD
47. Phòng ngừa  Tiêu diệt muỗi  Ngủ trong mùng  Uống thuốc dự phòng :  Cloroquin  Proguanil+cloroquin  Mefloquin