Bài giảng Thuốc kháng nấm

Nội dung text: Bài giảng Thuốc kháng nấm

1. THUỐC KHÁNG NẤM
2. THUỐC KHÁNG NẤM ❖ Thông thường có thể phân loại nấm nhiễm bệnh như sau: Nấm Nấm Ơû người Nhiễm Bề mặt Tòan thân khỏe mạnh: cơ hội: (Histoblasma (Dermatophytes ) Td : các nấm (Candida, Cryptococcus ), lưỡng hình: Aspergilus, Histoblasma Cryptococcus ) Blastomyces
3. THUỐC KHÁNG NẤM ❖ Kháng sinh đặc hiệu chỉ tác động trên tbào nấm ❖ Phân loại : Các thuốc kháng nấm Toàn thân Tại chỗ Amphotericin B Nystatin Ketoconazol Terbinafin Griseofulvin Flucytosin
4. AMPHOTERICIN B (1957) ➢ Nhóm polyen macrolid, ly trích từ nấm Streptomyces nodosus ➢ Phổ kháng nấm rộng, bao gồm Candida, Cryptoccus, Blastomyces, Histoplasma, Aspergilus ➢ Dược động học : - Hấp thu kém qua PO tiêm IV - Gắn giữ mạnh ở mô gan, thận, phổi , - Thải trừ rất chậm qua mật.
5. AMPHOTERICIN B Cơ chế tác dụng ◼ Amphotericin gaén + sterol/ maøng teá baøo ( ergostrerol, cholesterol) Thay ñoåi tính thaám maøng teá baøo Hö hoaïi teá baøo naám
6. AMPHOTERICIN B Tác dụng phụ – Độc tính ◼ Ñoäc tính thaän - xaûy ra ôû >80% beänh nhaân duøng lieàu cao (3- 4gIV) toån thöông quaûn caàu, oáng thaän vaø maïch maùu. - Hoaïi töû oáng thaän khoâng hoài phuïc neáu duøng keùo daøi vôùi lieàu cao hay coù phoái hôïp vôùi thuoác khaùc ñoäc vôùi thaän. ◼ Caàn hieäu chænh lieàu sd khi creùatinin/huyeát > 3mg/dl
7. AMPHOTERICIN B Tác dụng phụ – Độc tính Độc tính ngoài thận ◼ - Sốt, run, đau đầu, hạ HA trong 2 giờ sau tiêm thuốc ( 50% ca) - Có thể giảm = dùng hydrocortison 25-30mg; kháng histamin; paracetamol trước tiêm. ◼ Thiếu máu, giảm tiểu cầu, bạch cầu hạt Sau nhiều tuần sử dụng (có hồi phục) ◼ Viêm tĩnh mạch nơi chích. ◼ Sốc phản vệ ( hiếm) không có biểu hiện độc tính gan và da
8. AMPHOTERICIN B Chỉ định trị liệu ◼ Duøng PO ( vieân, hoãn dòch) trò naám Candida mieäng vaø ñöôøng tieâu hoùa . ◼ Duøng tieâm IV : trò nhieãm naáâm toaøn thaân naëng : Cryptococcus, Histoblasma, Candida, Blastomyces ◼ Löu yù : - dd tieâm laø 5% glucoz, khoâng duøng dd muoái Na /K - Tieâm truyeàn chaäm 8 - 10h vaø caùch nhau 48 h
9. AMPHOTERICIN B Dạng liposom hay phức lipid (1990s) ◼ Daïng phöùc hôïp lipid (ABELCET 1996) ◼ Daïng liposom ; d<100nm (AMBISOM 1997) ◼ Daïng phaân taùn keo ( AMPHOTEC 1996) ➢ laø caùc daïng tieâm IV giuùp thuoác deã dung naïp hôn vaø giaûm ñoäc tính treân thaän. ➢ Chæ ñònh trong caùc tröôøng hôïp suy thaän, khoâng dung naïp hay thaát baïi vôùi daïng amphotericin B coå ñieån .
10. GRISEOFULVIN ➢ Ly trích töø Penicillum griseofulvium ➢ Chæ taùc ñoäng treân naám da, naám toùc vaø naám moùng ( Microsporum, Epidermophyton , Trichophyton) ➢ ÖÙc cheá söï giaùn phaân cuûa teá baøo naám. ➢ Döôïc ñoäng hoïc: - Haáp thu töông ñoái toát qua PO, nhaát laø trong böõa aên coù chaát beùo. - Phaân boá chuû yeáu vaøo chaát söøng ôû da,toùc, moùng - Thaûi tröø chaäm vaøo qua thaän.(T1/2 =10=15h)
11. GRISEOFULVIN Tác dụng phụ & chỉ địnhtrị liệu ➢ Taùc duïng phuï : ▪ Roái loaïn tieâu hoùa ▪ Phaûn öùng da ( dò öùng, nhaïy caûm aùnh saùng) ▪ Roái loaïn thaàn kinh(hieám nhöng taêng khi coù röôïu) ▪ Roái loaïn veà maùu ( hieám) ➢ Chæ ñònh : PO, boâi taïi choã ✓ Naám moùngchaân (6-12thaùng) moùng tay 4-8 thaùng) ✓ Naám da ( 2-4 tuaàn), ✓ Naám toùc ( 4-6 tuaàn)
12. GRISEOFULVIN Tương tác thuốc ➢ Laø chaát caûm öùng enzym gan ➢ Khoâng neân duøng chung vôùi : röôïu, thuoác ngöøa thai duøng uoáng, ➢ Caàn thaän troïng khi duøng vôùi - AVK (choáng ñoâng maùu) - INH - Thyroxin - ciclosporin - caùc thuoác coù ñoäc tính treân gan.
13. FLUCYTOSIN: 5-fluorocytosin ❖ Phổ hẹp: Candida, Cryptococcus, Toluropsis, Aspergilus ❖ Cơ chế tác dụng: trong cơ thể 5-fluorocytosin 5-fluorouracil (5-Fu) Chất chống chuyển hóa _ Enzym chuyeân bieät Tổng hợp DNA Tổng hợp protein
14. FLUCYTOSIN: 5-fluorocytosin ❖ Dễ bị đề kháng thường dùng phối hợp flucytosin + amphotericin B ❖ Dược động học ✓ Hấp thu tốt qua PO ✓ Phân bố tốt ở các mô, kể cả LCR ( dùng trị viêm màng não do nấm) ✓ Cần giảm liều ở người suy thận ✓ Có thể gây xáo trộn máu và suy tủy xương
15. Dẫn chất IMIDAZOL và TRIAZON (1970s) ◼ Daãn chaát IMIDAZOL ❖ Ketoconazol ❖ Miconazol ◼ Daãn chaát TRIAZOL ❖ Fluconazol ❖ Itraconazol ➢ Phoå khaùng naám roäng : Candida, Cryptococcus, Blastomyces, Histoplasma, Aspergilus, Coccidioides, caùc naám da .
16. Dẫn chất Imidazol và Triazol: cơ chế TĐ ◼ DC / Imidazol & Triazol Ưùc chế Cytochrom P-450 / tb nấm Ưùc chế 14 -metylsterol ergosterol Tích tụ - Thiếu hụt Sự tăng trưởng của nấm
17. Dẫn chất Imidazol Ketoconazol ( NIZORAL) ◼ Daïng duøng: PO, taïi choã( kem, daàu goäi ) ◼ Haáp thu caàn pH acid ñeå hoøa tan ◼ Phaân taùn nhanh trong cô theå , tröø LCR ◼ Thaûi tröø chuû yeáu qua maät
18. Dẫn chất Imidazol Ketoconazol ( NIZORAL) ◼ TDP-Ñoäc tính: ➢ Tieâu hoùa : buoàn noân, keùm aên (20%). ➢ Dò öùng da, ruïng toùc. ➢ Roái loaïn noäi tieát ôû nam vaø nöõ, phuï thuoäc lieàu vaø giaûm khi ngöøng trò lieäu. ➢ Vieâm gan : hieám nhöng raát naëng. ➢ Gaây quaùi thai ôû thuù : CCÑ ôû phuï nöõ coù thai vaø cho con buù
19. Dẫn chất Imidazol Ketoconazol ( NIZORAL) ◼ Töông taùc thuoác ➢ Laø chaát öùc cheá enzym gan, do ñoù laøm taêng C nhieàu thuoác trong cô theå vaø coù theå daãn ñeán ñoäc tính: - Phenytoin, cyclosporin, terfenadin, astemizol cisaprid., ergotamin, corticosteroid ➢ Chaát khaùng acid vaø ngaên tieát acid ➢ Rifampicin : giaûm C/ ketoconazol trong plasma. ➢ Warfarin , tolbutamid chöa roõ cô cheá) ➢ -. Caùc sulfonyl urea khaùc ??
20. Dẫn chất TRIAZOL Fluconazol và itraconazol ◼ Tác dụng chọn lọc hơn trên Cyt -P450 của nấm ít tác dụng phụ về nội tiết. ◼ Độc tính tương tự ketoconazol ◼ Dùng trị nhiễm nấm nội tạng ◼ Dạng thuốc -PO : viên, dịch treo - IV
21. Dẫn chất TRIAZOL Fluconazol và itraconazol ◼ Ưu điểm của fluconazol : ➢ Không bị ảnh hưởng bởi thức ăn và độ acid ở dạ dày . ➢ Ít làm tăng C/ terfenadin trong máu ➢ Qua dịch não tủy tốt > itraconazol là thuốc chọn lọc điều trị bước đầu trong trị viêm não do Cryptococcus ở bệnh nhân AIDS và ngăn ngừa sự tái phát bệnh .
22. Thuốc kháng nấm tại chỗ NYSTATIN ( MYCOSTATIN) ◼ Ly trích töø Streptomyces noursei ◼ Candida albicans ôû ruoät duøng uoáng cho taùc ñoäng tröïc tieáp treân naám. ◼ C. albicans mieäng : duøng daïng dòch treo , ngaäm vaøi phuùt tröôùc khi nuoát. ◼ C. albicans ôû da-maøng nhaøy : daïng thuoác môõ.trò trong 2 tuaàn. ◼ C. albicans aâm ñaïo: vieân ñaët , thöôøng phoái hôïp vôùi thuoác khaùng vieâm duøng trong 2-3 tuaàn .
23. Thuốc kháng nấm tại chỗ ◼ Daãn chaát Imidazol ketoconazol, miconazol, clotrimazol ◼ Daãn chaát Triazol terconazol, butoconazol ◼ Terbinafin ( coù daïng PO, trò naám moùng< griseofulvin) ◼ Ciclopiroxolamin ◼ Haloprogin ◼ Tolnafate ◼ Ac benzoic & ac salicylic