Bài giảng Thuốc bổ dương

Nội dung text: Bài giảng Thuốc bổ dương

1. Thuốc bổ dương I- Đại cương: 1- Định nghĩa: tính ôn, chữa thận dương hư * Phần dương: tâm, tỳ, thận dương + Tâm tỳ dương hư: ôn bổ tâm tỳ, trừ hàn + Tỳ thận dương hư: - Bổ thận dương - Trừ hàn - Ôn bổ tỳ + Tâm thận dương hư: - Bổ thận dương - Dưỡng tâm trừ hàn - Hồi dương (quế, phụ) + Thận dương hư: bổ thận dương 7/2006 1
2. 2- CÔNG DỤNG CHUNG: - CHỮA CÁC CHỨNG CỦA DƯƠNG HƯ - CÁC HỘI CHỨNG LÃO SUY - TRẺ EM CHẬM PHÁT DỤC - BỆNH HEN MẠN TÍNH - THOÁI HÓA XƯƠNG KHỚP LÂU NGÀY *CẤM KỊ: ÂM HƯ NỘI NHIỆT, TÂN DỊCH GIẢM *PHỐI HỢP: BỔ KHÍ, BỔ ÂM, TRỪ HÀN II- CÁC VỊ THUỐC: 7/2006 2
3. 1- Cẩu tích Rhizoma Cibotii Cibotium arometz Họ Kim mạo Dicksoniaceae TVQK: khổ, tân, ôn. Can, thận CN: - Bổ can thận - Mạnh gân cốt - Trừ phong thấp CT: - Gân, xương mềm yếu, đau lưng, mỏi gối. Phối hợp - Di tinh, di niệu, khí hư bạch đới. Phối họp - Phong thấp: đau khớp, đau dây TK. Phối hợp - Chỉ huyết (lông cu li) * Kiêng kị: hư nhiệt không dùng 7/2006 3
4. 2- Cốt toái bổ Rhizoma Drynariae Drynaria Fortunei Họ Dương xỉ olypodiaceae * TVQK: khổ, ôn. Can, thận * CN: - Bổ thận, mạnh gân cốt - Hoạt huyết - Tiếp cốt (liền xương) * CT: - Thận hư, răng mềm yếu (chắc răng). Phối hợp - Gẫy xương, dập xương lâu liền - Huyết ứ trệ. Phối hợp - Trừ phong thấp (hạc tất phong). Phối hợp * Kiêng kị: thực nhiệt, có thai 7/2006 4
5. 3- Đỗ trọng Cortex Eucommiae Euconimia ulmoides. Họ đỗ trọng Eucommiaceac * TVQK: cam, khổ, ôn. Can, thận * CN: - Ôn bổ can thận - Cường gân cốt - An thai, hạ áp * CT: - Di tinh, hoạt tinh, tảo tiết, liệt dương. Phối hợp - Đau lưng, gân cốt yếu. Phối hợp - Động thai. Phối hợp - Cao huyết áp. Phối hợp * Kiêng kị: âm hư nội nhiệt, huyết áp thấp 7/2006 5
6. 4- NHỤC THUNG DUNG HERBA CISTANCHES CAULIS CISTANCHIS CỦA NHIỀU LOÀI THUNG DUNG: C. DESERTICOLA Y.G. MA; C.AMBIGUA G.BECK (BGE), C. SALSA (C.A.MEY). G. BECK (TQ DÙNG LOẠI NÀY) HỌ NHỤC THUNG DUNG (LỆ DƯƠNG) OROBRANHACEAE *TVQK: CAM, HÀN, ÔN. CAN, THẬN, ĐẠI TRÀNG. *CN: - ÔN THẬN TRÁNG DƯƠNG, ÍCH TINH TỦY - NHUẬN TRÀNG *CT: - THẬN DƯƠNG HƯ, TINH TỦY KÉM. PHỐI HỢP - TÁO BÓN NGƯỜI GIÀ. PHỐI HỢP KIÊNG KỊ: THẬN HỎA VƯƠNG, TỲ HƯ ỈA CHẢY 7/2006 6
7. 5- Thỏ ty tử Semen Cuscutae. Cuscuta Sinensis Lamk. Họ bìm bìm Convolvulaceae * TVQK: cam, tân, ôn. Can, thận * CN: - Bổ can thận - ích tinh tủy - Dưỡng can minh mục - An thai *CT: - Thận dương hư, tinh tủy kém. Phối hợp - Thị lực giảm, quáng gà, mờ mắt. Phối hợp - Động thai. Phối hợp - Tiêu khát. Phối hợp * Kiêng kị: đại tiện táo không dùng 7/2006 7
8. 6- Tục đoạn Radix Dipsaci Dipsacus Japonicus. Họ tục đoạn Dipsacaceae *TVQK: tân, khổ, hàn. Can, thận *CN: - Bổ ích can thận - Tiếp cốt - Thông huyết mạch chỉ thống *CT: - Gân xương mềm yếu - Đau lưng mỏi gối. Do can thận hư. Phối hợp - Gẫy xương bong gân sai khớp. Phối hợp. - Phong thấp: - Đau buốt lưng, thắt lưng. Phối hợp - Khớp xương chân tay *Kiêng kị: thận trọng có thai Chú ý: tục đoạn chữa bong gân, cốt toáI gẫy xương 7/2006 8
9. 7- Phá cố chỉ Fructus Psoraleae corylifoliae Psoralea corylifolia L. Họ đậu Fabaceae *TVQK: tân khổ, ôn. Tỳ, thận *CN: - Ôn thận tráng dương - Cố tinh sáp niệu - Vận tỳ chỉ tỳ (hư hàn ở hạ tiêu) *CT: - Di tinh, liệt dương, tiểu tiện vặt, lưng gối mỏi. Phối hợp - ỉa chảy, lị mạn, ngũ canh tỳ do tỳ thận hư hàn. PH - Lang ben (bạch biến, bạch điền phong) * Kiêng kị: âm hư hỏa vương, đại tiện táo 7/2006 9
10. 8 –BA KÍCH RADIX MORINDAE OFFICINALIS MORINDA OFFFICINALIS HOW. HỌ CÀ PHÊ RUBIACEAE *TVQK: CAM, TÂN, ÔN. THẬN * CN: - ÔN THẬN TRÁNG DƯƠNG - KIỆN CỐT, TRỪ PHONG THẤP - HẠ ÁP *CT: - THẬN DƯƠNG HƯ (PHỤ NỮ VÔ SINH, KINH KHÔNG ĐỀU). PH - PHONG THẤP CƯỚC KHÍ: - CAN CƯỚC KHÍ. PHỐI HỢP - THẤP CƯỚC KHÍ. PHỐI HỢP - TĂNG HUYẾT ÁP. PHỐI HỢP *KIÊNG KỊ: ÂM HƯ HỎA VƯƠNG 7/2006 10
11. 9- DÂM DƯƠNG HOẮC HERBA EPIMEDII EPIMEDIUM SAGITTATUM MAXIM; E. BREVICORNU MAXIM HỌ HOÀNG LIÊN GAI BERBERIDACEAE *TVQK: TÂN, ÔN. CAN, THẬN *CN: - ÔN THẬN TRÁNG DƯƠNG - TRỪ PHONG THẤP *CT: - GÂN CỐT MỀM YẾU, ĐAU LƯNG MỎI GỐI. PHỐI HỢP - TRỢ DƯƠNG ÍCH TINH. PHỐI HỢP - TRỊ PHONG THẤP. PHỐI HỢP *KIÊNG KỊ: DƯƠNG HƯ THẤP NHIỆT TÁC DỤNG PHỤ: VÁNG ĐẦU, BUỒN NÔN, MỒM KHÔ, 7/2006CHẢY MÁU MŨI 11
12. 10- ÍCH TRÍ NHÂN FRUCTUS ALPINIAE OXYPHYLLAE ALPINIA OXYPHYLLA MIQ. HỌ GỪNG ZINGIBERACEAE *TVQK: TÂN, ÔN. TỲ,VỊ, THẬN *CN: - ÔN TỲ KHAI VỊ NHIẾP DIỆN - CHỈ TẢ - ÔN THẬN CỐ TINH SÁP NIỆU *CT: - THẬN HƯ. PHỐI HỢP - TỲ VỊ HƯ HÀN HAY Ứ NƯỚC BỌT. PHỐI HỢP - ỈA CHẢY. PHỐI HỢP *KIÊNG KỊ: NGƯỜI THIẾU MÁU, TÂN DỊCH KHÔ, THỰC NHIỆT 7/2006 12
13. BẢNG TÓM TẮT TINH NĂNG THUỐC BỔ DƯƠNG Tªn VÞ TÝnh Quy C«ng n¨ng kinh 1- Nhôc Cam, ¤n ThËn 1- ¤n thËn tr¸ng d¬ng thung toan, 2- Nhu©n trµng th«ng tiÖn dung hµm 2- Thá Cam, H¬i Can, 1- ¤n thËn tr¸ng d¬ng ty tö t©n «n thËn 2- Bæ can s¸ng m¾t 3- ®ç Cam, ¤n Can, 1- ¤n thËn tr¸ng d¬ng träng h¬i thËn 2- Bæ can s¸ng m¾t t©n 4- Tôc Khæ, H¬i Can, 1- Ho¹t l¹c gi¶m ®au ®o¹n t©n «n thËn 2- Nèi x¬ng lµnh vÕt th- ¬ng 7/2006 13 3- Cè kinh chØ b¨ng
14. 5- Ba T©n, ¤n ThËn 1- ¤n thËn tr¸ng d¬ng kÝch cam 2- Ch¾c x¬ng hÕt mÒm nhòn 6- CÈu Khæ, ¤n Can, 1- Bæ thËn khoÎ lng tÝch cam thËn 2- Trõ thÊp gi¶m ®au 7- Bæ T©n, ¤n Tú, 1- ¤n thËn tr¸ng d¬ng cèt chi khæ thËn, 2- Êm tú chØ t¶ t©m bµo 8- Ých T©n ¤n Tú, 1- Ých thËn cè tinh trÝ nh©n t©m, 2- ¤n thËn lîi niÖu thËn 3- ¤n vÞ nhiÕp diªn 4- Êm tú chØ t¶ 7/2006 14
15. 9-Léc Cam ¤n Can, 1- ¤n thËn tr¸ng d¬ng nhung thËn, 2- KhoÎ x¬ng hÕt nhòn t©m, t©m 3- Cè kinh chØ b¨ng bµo 10-C¸p Hµm B×nh PhÕ, 1- Bæ thËn tr¸ng d¬ng giíi h¬i thËn 2- Bæ phÕ dÞu hen cã ®éc 11-D©m T©n ¤n Can, 1- ¤n thËn tr¸ng d¬ng d¬ng thËn 2- Trõ thÊp chØ thèng ho¾c 7/2006 15