Bài giảng Ngôn ngữ lập trình C - Chương 1: Một số khái niệm cơ bản - Ninh Thị Thanh Tâm

46 trang phuongnguyen 4990

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Ngôn ngữ lập trình C - Chương 1: Một số khái niệm cơ bản - Ninh Thị Thanh Tâm", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_ngon_ngu_lap_trinh_c_chuong_1_mot_so_khai_niem_co.pdf

Nội dung text: Bài giảng Ngôn ngữ lập trình C - Chương 1: Một số khái niệm cơ bản - Ninh Thị Thanh Tâm

NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH C Một số khái niệm cơ bản Ninh Thị Thanh Tâm Khoa CNTT – HV Quản lý Giáo dục
Mục đích  Làm quen với các kiểu dữ liệu cơ sở  Biết cách khai báo biến, hằng  Làm quen với các toán tử toán tử gán toán tử điều kiện  Biết cách sử dụng hàm vào/ra
Nội dung  Một số khái niệm cơ bản  Bộ kí tự  Tên  Từ khóa  Hằng  Biến  Các kiểu dữ liệu cơ sở  Biểu thức  Các phép toán  Hàm vào/ra  printf()  scanf()
Bộ kí tự  26 chữ cái hoa, 26 chữ cái thường  10 chữ số thập phân  Kí hiệu toán học: + - * / =  Dấu cách: . ; , : space  Dấu ngoặc ( ) [ ] { }  Kí hiệu đặc biệt: _ ? % # & ^ \ !
Tên  Là một dãy các kí tự (chữ cái, chữ số, dấu gạch dưới) Bắt đầu bằng chữ cái hoặc dấu gạch dưới Phân biệt chữ hoa và chữ thường Độ dài mặc định 32 Ví dụ: ab, _hoa, a_1
Từ khóa  Là tên được định nghĩa trước với ý nghĩa xác định, không thể thay đổi Không được dùng vào việc khác Không được đặt tên mới trùng với từ khóa Ví dụ: char, const, do while, struct
Các kiểu dữ liệu cơ sở (tiếp)  Số float có độ chính xác là 6 chữ số sau dấu chấm thập phân  Số double có độ chính xác là 15 chữ số sau dấu chấm thập phân  Một số tiền tố đi kèm kiểu dữ liệu cơ sở  short  long  signed (ngầm định với char, int)  unsigned
Các kiểu dữ liệu cơ sở Tên Ý nghĩa Phạm vi Kích thước char Kí tự -128 ÷ 127 1 byte int Số nguyên -32768 ÷ 32767 2 byte float Số thực dấu ±3.4E-38 ÷ ±3.4E+38 4 byte phẩy động, độ chính xác đơn double Số thực dấu ±1.7E-308 ÷ ±1.7E+308 8 byte phẩy động, độ chính xác đơn
Hằng  Là những giá trị có đại lượng không đổi khi thực hiện chương trình (CT)  Định nghĩa hằng tượng trưng  Toán tử #define  Cú pháp: #define  CT, CT dịch thay thế mọi xuất hiện của bằng  Định nghĩa biến hằng  Từ khóa: const  Cú pháp: const = ;  CT dịch cấp phát vùng nhớ tương ứng với kiểu của hằng và gán giá trị
Hằng (tiếp)  Ví dụ #define MAX 80 #define newline ‘\n’ cont int MAX = 100; const char newline = ‘\n’;
Biến  Cú pháp khai báo biến: ; Khai báo biến sau kí hiệu bắt đầu khối lệnh hay thân hàm Khởi đầu giá trị cho biến: Vừa khai báo, vừa gán giá trị
Biến (tiếp)  Ví dụ: int x, y, z; float a, b, c; char ch1, ch2; int i = 1, j = 5, k; char c1 =‘A’, c2 = ‘\n’;
Biểu thức  Định nghĩa: là kết quả của việc ghép nối các toán tử và các toán hạng  Sử dụng:  Vế phải của lệnh gán  Làm tham số thực của các hàm  Làm chỉ số  Trong các câu lệnh if, for, while, do while  Biểu thức trong C:  Biểu thức gán  Biểu thức điều kiện
Phép toán số học Toán tử Ý nghĩa - Đổi dấu (thực, nguyên) + Cộng 2 số (thực, nguyên) - Trừ (thực, nguyên) * Nhân (thực, nguyên) / Chia (thực, nguyên) % Chia lấy số dư
Phép toán quan hệ Toán tử Ý nghĩa > So sánh lớn hơn >= So sánh lớn hơn hoặc bằng < So sánh nhỏ hơn <= So sánh nhỏ hơn hoặc bằng == So sánh bằng nhau != So sánh không bằng nhau
Phép toán lô-gic Liên từ Ý nghĩa Ví dụ && Và 3 6 có giá trị 1 || Hoặc n =100 Với n=5, BT = 0 ! Phủ định !12 có giá trị 0 !0 có giá trị 1
Phép toán thao tác trên bit  Cho phép xử lý đến Phép toán Ý nghĩa từng bit của một số & VÀ nhị phân nguyên | HOẶC nhị phân  Không dùng cho float hoặc double ^ HOẶC có loại trừ > Dịch phải ~ Bù 1
Phép toán thao tác trên bit (tiếp) 1 & 1 = 1 1 | 1 = 1 1 ^ 1 = 0 ~ 1 = 0 1 & 0 = 0 1 | 0 = 1 1 ^ 0 = 1 ~ 0 = 1 0 & 1 = 0 0 | 1 = 1 0 ^ 1 = 1 a > n = a/2n  C phân biệt  Phép dịch chuyển số học trên giá trị nguyên, bảo toàn bit dấu  Phép dịch chuyển lô-gic, thực hiện trên giá trị unsigned.
Ví dụ 0xa1b6 & 0xff = 0xb6 0xa1b6 | 0xff = 0xa1ff 0xa1b6 ^ 0xffff = 0x5e49 0xa1b6 > 8 = 0xa1 ~0xa1b6 = 0x5e49
Biểu thức gán  =  Nếu thêm dấu ; ta thu được câu lệnh gán Dạng thông thường Dạng thu gọn Ý nghĩa i = i + k i += k Tự cộng i = i – k i -= k Tự trừ i = i * k i *= k Tự nhân i = i / k i /= k Tự chia i = i % k i %= k Tự chia dư i = i & k i &= k Tự và i = i | k i |= k Tự hoặc i = i ^ k i ^= k Tự bù i = i >> k i >>= k Tự dịch bit phải i = i <<k i <<= k Tự dịch bit trái
Biểu thức điều kiện  BT1? BT2 : BT3 BT1, BT2, BT3: biểu thức BT1 != 0, biểu thức điều kiện nhận giá trị cho bởi BT2 BT1 = 0, biểu thức điều kiện nhận giá trị cho bởi BT3
Biểu thức điều kiện (tiếp)  Ví dụ Câu lệnh xác định giá trị lớn nhất giữa hai số a và b max2= (a>b)? a : b; Câu lệnh xác định giá trị lớn nhất giữa ba số a, b và c max3= (a>b)? (a>c?a:c) : (b>c?b:c);
Phép toán tăng giảm một đơn vị Toán tử Dạng tiền tố Dạng hậu tố Tăng một đơn vị ++n n++ Giảm một đơn vị n n  Khi phép toán nằm trong một biểu thức khác  Tiền tố: thay đổi giá trị của biến trước khi sử dụng  Hậu tố: giá trị cũ của biến được sử dụng, thay đổi giá trị
Ví dụ Phép toán Tương đương i = j++; i = j; j = j + 1; i = ++j; j = j + 1; i = j; i = j ; i = j; j = j - 1; i = j; j = j - 1; i = j;
Lấy địa chỉ biến  Toán tử: &  Cú pháp: & Không sử dụng toán tử cho hằng, biểu thức
Phép toán chuyển đổi kiểu  Cú pháp: ( )  tên của kiểu dữ liệu được định nghĩa trước Chú ý: có thể chuyển kiểu tự động  Sơ đồ chuyển đổi kiểu char int long float double long double
Thứ tự ưu tiên, trật tự kết hợp của các phép toán Mức Các toán tử Trật tự kết hợp 1 ( ) [ ] → 2 ! ~ ++ * & ← 3 * / → 4 + - → 5 > → 6 >= → 7 == != → 8 & → 9 ^ → 10 | → 11 && → 12 || → 13 ?: ← 14 = += -= ←
Hàm vào ra  Quá trình nhập xuất dữ liệu Xuất Giá trị cần đưa ra→Kênh ra→Khuôn dạng→Thiết bị ra (màn hình) Nhập Thiết bị vào(bàn phím)→Kênh vào→Khuôn dạng→Biến nhập
Hàm printf()  Cú pháp: printf( [, , ]);  là xâu điều khiển  chứa các định dạng Danh sách [, , ] chứa các giá trị (hằng, biến, biểu thức) Số bằng số định dạng trong
Hàm printf() – định dạng Định dạng Áp dụng kiểu DL Ghi chú %d int Đối là 1 số nguyên %i int Đối là hệ 10 có dấu (nếu giá trị âm) %o int Số nguyên hệ 8, không dấu %u int Số nguyên, không dấu %x int Số nguyên hệ 16, không dấu %X int Hệ 16 với các chữ A B C D E F
Hàm printf() – định dạng (tiếp) Định dạng Áp dụng kiểu DL Ghi chú %e, %E float, double Dạng thập phân, dấu chấm động %f, %lf float, double Dạng thập phân, dấu phẩy tĩnh %g, %G float, double Dấu tĩnh, động phụ thuộc vào loại nào ngắn hơn
Hàm printf() – định dạng (tiếp) Định dạng Áp dụng kiểu DL Ghi chú %c char Đối số là một kí tự %s char* Đối số là một xâu kí tự
Ví dụ 1 /*printf.c*/ #include void main() { printf("%d\n",-10); printf("%i\n",-10); printf("%u\n",-10); printf("%x\n",-10); printf("%o\n",-10); printf("%X\n",-10); printf("%f\n",-10); printf("%c\n",'A'); printf("%d\n",'A'); printf("%f\n",3.14); printf("%e\n",3.14); printf("%E\n",3.14); printf("%s\n","Khoa Cong nghe Thong tin"); getch(); }
Kết quả
Ví dụ 2 /*printf2.c*/ #include void main() { printf("So nguyen %4d \nSo thuc %8.2f\n",10, 123.4); printf("Ki tu %c co ma ASCII %4d",'A','A'); getch(); }
Kết quả
Hàm scanf()  Cú pháp: scanf( ,{ , });  xâu định dạng  đối số lưu trữ kết quả
Hàm scanf() – định dạng Định dạng Ý nghĩa Đối số %d Nhập vào một số Địa chỉ của một nguyên biến nguyên %o Nhập vào một số Địa chỉ của một nguyên hệ 8 biến nguyên %x Nhập vào một số Địa chỉ của một nguyên hệ 16 biến nguyên %c Nhập vào 1 kí tự Địa chỉ của biến kí tự
Hàm scanf() – định dạng (tiếp) Định dạng Ý nghĩa Đối số %s Nhập vào 1 xâu kí Một xâu kí tự tự %f Nhập vào một số Địa chỉ của một thực float biến thực %ld Nhập vào một số Địa chỉ của một nguyên long biến long %lf Nhập vào một số Địa chỉ của một thực double biến double
Ví dụ 3 /*scanf1.c*/ #include void main() { int i; long l; float f; double d; char c; printf("Nhap gia tri cho cac bien"); scanf("%d%ld%f%lf%c",&i,&l,&f,&d,&c); printf("So int %d\n",i); printf("So long %d\n",l); printf("So float %f\n",f); printf("So double %f\n",d); printf("Ki tu %c\n",c); getch(); }
Kết quả
Quy tắc sử dụng scanf()  Đối với số  Các kí tự số, dấu chấm là kí hiệu hợp lệ  Dấu trắng, dấu tab, dấu xuống dòng là kí hiệu phân cách  Hàm cho rằng mọi kí tự trong stdin đều hợp lệ (không bỏ qua kí tự xuống dòng)  Khi đọc xâu, sử dụng dấu phân cách như trong đọc số  Sử dụng scanf() riêng biệt cho mỗi lần nhập kí tự  Trước scanf() sử dụng chỉ thị fflush(stdin);
Ví dụ 4 /*scanf2.c*/ #include void main() { int i; long l; float f; double d; char c; printf("Nhap gia tri cho cac bien"); scanf("%d%ld%f%lf",&i,&l,&f,&d); fflush(stdin); scanf("%c",&c); printf("So int %d\n",i); printf("So long %d\n",l); printf("So float %f\n",f); printf("So double %f\n",d); printf("Ki tu %c\n",c); getch(); }
Kết quả
Hàm clrscr() và getch()  Chức năng clrscr(); – xóa màn hình getch(); – dừng màn hình để xem kết quả
Tóm tắt  Câu lệnh khai báo có thể  Bên ngoài hoặc bên trong các khối lệnh  Trước các câu lệnh điều khiển CT  Các biến khi khai báo  Cách nhau bởi dấu phẩy  Có thể khởi tạo giá trị khi khai báo  Định nghĩa hằng bằng:  Toán tử #define  Từ khóa const