Bài giảng Nghiệp vụ ngân hàng thương mại - Chương 3: Những vấn đề chung về tín dụng ngân hàng - Th.S Nguyễn Lê Hồng Vỹ

Nội dung text: Bài giảng Nghiệp vụ ngân hàng thương mại - Chương 3: Những vấn đề chung về tín dụng ngân hàng - Th.S Nguyễn Lê Hồng Vỹ

1. 02/08/2012 Chương 3 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG 2 August 2012 GV: Th.S Nguyễn Lê Hồng Vỹ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG 2 Khái quát về tín dụng ngân hàng Quy trình tín dụng Bảo đảm tín dụng 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 1
2. 02/08/2012 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 3  Khái niệm: Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ ngân hàng cho khách hàng trong 1 thời hạn nhất định với 1 khoản chi phí nhất định.  Tín dụng ngân hàng chứa đựng 3 nội dung: . Cĩ sự chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ người sở hữu sang cho người sử dụng. . Sự chuyển nhượng này cĩ thời hạn. . Sự chuyển nhượng này cĩ kèm theo chi phí. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 4  Đặc trưng của tín dụng ngân hàng . Quan hệ chuyển nhượng tạm thời . Sự chuyển nhượng phải dựa trên cơ sở pháp lý như hợp đồng tín dụng, phụ lục hợp đồng . Hồn trả khi đáo hạn . Giá trị hồn trả bao gồm cả vốn gốc, lãi và phí tín dụng. . Được thực hiện dưới hình thái: tiền tệ và tài sản 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 2
3. 02/08/2012 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 5  Phân loại tín dụng . Dựa vào mục đích của tín dụng o Cho vay phục vụ SXKD, cơng thương nghiệp. o Cho vay tiêu dùng cá nhân. o Cho vay bất động sản o Cho vay nơng nghiệp o Cho vay kinh doanh xuất nhập khẩu o 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 6  Phân loại tín dụng . Dựa vào thời hạn tín dụng o Cho vay ngắn hạn: 5 năm 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3
4. 02/08/2012 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 7  Phân loại tín dụng . Dựa vào mức độ tín nhiệm của khách hàng o Cho vay khơng cĩ đảm bảo o Cho vay cĩ đảm bảo. . Dựa vào phương thức cho vay o Cho vay theo mĩn vay. o Cho vay theo hạn mức tín dụng. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 8  Phân loại tín dụng . Dựa vào phương thức hồn trả o Cho vay trả gĩp o Cho vay phi trả gĩp o Cho vay hồn trả theo yêu cầu 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 4
5. 02/08/2012 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 9  Các phương pháp xác định lãi suất cho vay . Cách xác định lãi suất cho vay dựa vào lãi suất cơ bản NHTM thường dựa vào lãi suất cơ bản để xác định lãi suất cho vay đối với khách hàng sau khi điều chỉnh rủi ro Cơng thức: R = Rcb + Rth + Rct R: lãi suất cho vay; Rcb: lãi suất cơ bản; Rth: tỷ lệ điều chỉnh rủi ro thời hạn; Rct: tỷ lệ điều chỉnh cạnh tranh. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 10  Các phương pháp xác định lãi suất cho vay . Trong đĩ lãi suất cơ bản là lãi suất do NHNN cơng bố làm cơ sở cho các TCTD ấn định lãi suất kinh doanh. Lãi suất cơ bản hình thành dựa trên cơ sở quan hệ cung cầu tín dụng trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng. Cơng thức: Rcb = Rd + Rtn Rcb: lãi suất cơ bản; Rd: lãi suất huy động vốn; Rtn: tỷ lệ thu nhập từ đầu tư của ngân hàng. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 5
6. 02/08/2012 3.1. Khái quát về tín dụng ngân hàng 11  Các phương pháp xác định lãi suất cho vay . Lãi suất huy động vốn: Là lãi suất NH trả cho khách hàng khi huy động tiền gửi. Lãi suất huy động vốn (Rd) cĩ thể xác định như sau: Cơng thức: Rd = Rf + Rtd Rf: là lãi suất phi rủi ro. Rtd: Tỷ lệ bù đắp rủi ro tín dụng do NH ước lượng. . Lãi suất phi rủi ro: là lãi suất trái phiếu chính phủ (hoặc lãi suất tín phiếu kho bạc) 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 12  Khái niệm . Quy trình tín dụng là tổng hợp các nguyên tắc, quy định của NH trong việc cấp tín dụng, Trong đĩ xây dựng các bước đi cụ thể theo một trình tự nhất định kể từ khi tiếp nhận nhu cầu vay vốn của KH cho đến khi chấm dứt quan hệ tín dụng . Là 1 quá trình nhiều giai đoạn mang tính chất liên hồn, theo một trật tự nhất định, đồng thời cĩ quan hệ chặt chẽ và gắn bĩ với nhau. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 6
7. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 13  Tác dụng của quy trình tín dụng . Làm cơ sở cho việc phân định trách nhiệm và quyền hạn của từng bộ phận liên quan trong hoạt động tín dụng. . Làm cơ sở cho việc thiết lập các hồ sơ và thủ tục vay vốn về mặt hành chính. . Chỉ rõ mối quan hệ giữa các bộ phận liên quan trong hoạt động tín dụng. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 14  Quy trình tín dụng căn bản 6 5 Thanh 4 Giám lý tín sát tín dụng 3 Giải dụng ngân 2 Quyết định 1 Phân Lập hồ tích tín sơ đề dụng nghị cấp TD 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 7
8. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 15 Bước 1: Lập hồ sơ đề nghị cấp tín dụng: Là khâu căn bản đầu tiên của quy trình tín dụng, nĩ được thực hiện ngay sau khi cán bộ tín dụng tiếp xúc với khách hàng cĩ nhu cầu vay vốn. Nĩ thu thập thơng tin làm cơ sở để thực hiện các bước tiếp tiếp theo. Thơng tin thu thập: . Thơng tin về năng lực pháp lý và năng lực hành vi của KH . Thơng tin về khả năng sử dụng và hồn trả vốn của KH . Thơng tin về bảo đảm tín dụng 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 16 Bước 1: Lập hồ sơ đề nghị cấp tín dụng: Để thu thập được những thơng tin cơ bản trên, NH thường yêu cầu KH nộp các loại giấy tờ sau: . Giấy đề nghị vay vốn . Giấy tờ chứng minh tư cách pháp nhân của KH: giấy phép thành lập, quyết định bổ nhiệm GĐ, điều lệ . Phương án SXKD, kế hoạch trả nợ, dự án đầu tư . Báo cáo tài chính những năm gần nhất . Giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh nợ vay 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 8
9. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 17 Bước 2: Phân tích tín dụng: . Phân tích khả năng hiện tại và tiềm tàng của khách hàng về sử dụng vốn tín dụng, khả năng hồn trả và khả năng thu hồi vốn vay cả gốc và lãi. . Tìm ra những tình huống cĩ thể dẫn đến rủi ro cho ngân hàng, định lượng khả năng kiểm sốt rủi ro và các giải pháp phịng ngừa và hạn chế thiệt hại cĩ thể xảy ra. . Kiểm tra tính chân thật của hồ sơ vay vốn mà khách hàng cung cấp. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 18 Bước 2: Phân tích tín dụng: Các thơng tin làm cơ sở để phân tích tín dụng: . Hồ sơ vay của khách hàng . Thơng tin lưu trữ tại ngân hàng . Thơng tin từ bạn hàng của khách hàng . Thơng tin từ đối thủ cạnh tranh của khách hàng . Thơng tin từ các cơ quan chuyên mơn (CIC) . Thơng tin từ các cơ quan truyền thơng . Thơng tin từ phỏng vấn 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 9
10. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 19 Nội dung Phân tích tín dụng:  Phân tích phi tài chính: Phân tích các yếu tố phi tài chính của KH một cách trực tiếp: kiểm tra tính pháp lý của KH, mục đích của khoản vay, phân tích tính cách của KH, uy tín của họ trong kinh doanh  Phân tích tài chính: Phân tích hiện trạng và dự báo về tài chính trong tương lai của KH: đánh giá về quản trị vốn, phân tích hệ số tài chính, phân tích lưu chuyển tiền tệ Khả năng trả nợ LẬP TỜ TRÌNH TÍN DỤNG Thiện chí trả nợ 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 20 Tổ chức phân tích tín dụng Cách thức 1: giao cho một hoặc một số người thực hiện tồn bộ các nội dung phân tích Ưu điểm: Quá trình phân tích được liên tục, cĩ hệ thống Tiết kiệm được thời gian và chi phí cho việc phân tích Thích hợp với những mĩn vay nhỏ Nhược điểm: Mang tính chủ quan cao do phụ thuộc vào trình độ và bản lĩnh của người phân tích 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 10
11. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 21 Cách thứ 2: chuyên mơn hĩa các nội dung phân tích, giao cho các chuyên gia đảm trách từng mảng riêng. Ưu điểm:  Tính chuyên mơn hĩa cao, tránh được những sai sĩt do khiếm khuyết trong nghiệp vụ  Thích hợp với những mĩn vay lớn, độ phức tạp cao Nhược điểm: Mất nhiều thời gian  Địi hỏi phải cĩ sự phối hợp đồng bộ giữa các cá nhân, phịng ban tham gia phân tích để đảm bảo tính hệ thống và kịp thời (thường hay xảy ra mâu thuẫn) 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 22 Bước 3: Quyết định tín dụng: Quyết định tín dụng là quyết định cho vay hoặc từ chối cho vay đối với 1 hồ sơ vay vốn của khách hàng. Đây là khâu quan trọng vì nĩ ảnh hưởng rất lớn đến các khâu sau và ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng.  Những sai lầm cĩ thể xảy ra: . Quyết định cho vay đối với khách hàng khơng tốt. . Từ chối cho vay đối với khách hàng tốt. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 11
12. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 23 Bước 3: Quyết định tín dụng: Giải pháp để hạn chế sai sĩt: . Thu thập và xử lý thơng tin 1 cách đầy đủ và chính xác làm cơ sở để ra quyết định. . Trao quyền quyết định cho 1 hội đồng tín dụng hoặc những người cĩ năng lực phân tích và phán quyết. . Ngồi ra cịn phải dựa vào uy tín trong quan hệ tín dụng của KH cũng như các yếu tố liên quan khác để làm cơ sở cho việc ra quyết định chính xác. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 24 Bước 3: Quyết định tín dụng 1 Những thông tin được phân tích Đồng Hoàn thẩm định ở giai đoạn trước ý cho tất hồ vay sơ 2 Thông tin cập nhật từ thị trường, vay các cơ quan có liên quan. Văn 3 3 Chính sách tín dụng của NH Khơng bản đồng ý thông cho báo Nguồn cho vay của NH khi ra vay 4 4 quyết định cho KH 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 12
13. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 25 Bước 3: Quyết định . Quyền phán quyết tín dụng Thường người ra quyết định tín dụng là những nhân viên cĩ trình độ, cĩ kinh nghiệm và cĩ uy tín tại ngân hàng Việc phân cơng phân nhiệm phụ thuộc chính sách và phương pháp quản trị của mỗi ngân hàng Tập quyền: quyền ra quyết định tín dụng tập trung vào một người Phân quyền: quy định mức phán quyết cho từng nhân viên 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 26 Bước 4: Giải ngân: Đây là khâu tiếp theo sau khi HĐTD được ký kết. Giải ngân là phát tiền vay cho khách hàng trên cơ sở mức tín dụng đã cam kết trong hợp đồng. . Giám sát tín dụng: . Là khâu quan trọng nhằm mục đích đảm bảo tiền vay được sử dụng đúng mục đích đã cam kết. . Phát hiện, chấn chỉnh kịp thời những sai phạm cĩ thể ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 13
14. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 27 Bước 5: Giám sát tín dụng: . Biện pháp giám sát Giám sát hoạt động tài khoản của khách hàng tại NH Phân tích báo cáo tài chính theo định kỳ. Viếng thăm và kiểm sốt địa điểm hoạt động kinh doanh của bên đi vay. Kiểm tra các tài sản đảm bảo tiền vay. Giám sát hoạt động của bên đi vay thơng qua các mối quan hệ với các khách hàng khác. Giám sát thơng qua những thơng tin khác. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 28 Bước 6: Thanh lý HĐTD: Đây là khâu kết thúc của quy trình tín dụng. Khâu này gồm cĩ các việc quan trọng cần xử lý: . Thu nợ gốc và lãi vay . Tái xét hợp đồng tín dụng . Thanh lý hợp đồng tín dụng. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 14
15. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 29 Bước 6: Thanh lý HĐTD: . Thu nợ theo các cách thức sau: . Thu nợ gốc và lãi một lần khi khoản vay đến hạn. . Thu nợ gốc một lần khi đến hạn và thu lãi theo định kỳ. . Thu nợ gốc và lãi theo định kỳ Hiện nay các NH thường thu lãi theo định kỳ. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.2. Quy trình tín dụng 30 Bước 6: Thanh lý HĐTD: . Tái xét tín dụng . Thực chất là tiến hành phân tích tín dụng trong điều kiện khoản tín dụng đã được cấp . . Mục tiêu: đánh giá chất lượng tín dụng nhằm phát hiện những rủi ro và cĩ hướng xử lý kịp thời. . Sau khi tái xét tín dụng, ngân hàng tiến hành phân hạng tín dụng để cĩ biện pháp giám sát thích hợp. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 15
16. 02/08/2012 3.2. Quy trình tín dụng 31 Bước 6: Thanh lý HĐTD: . Thanh lý tín dụng đối với những khoản tín dụng được thu hồi đầy đủ khi đáo hạn (cả gốc và lãi vay) thì coi như nghĩa vụ của bên đi vay đối với NH đã được thực hiện xong và NH sẽ làm thủ tục giải chấp tài sản bảo đảm (nếu cĩ), đồng thời tất tốn tài khoản vay, chuyển hồ sơ tín dụng vào lưu trữ. . Trường hợp khoản vay khơng thu hồi được nợ đúng hạn thì chuyển sang hình thức xử lý nợ. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.3. Bảo đảm tín dụng 32  Khái niệm Đảm bảo tín dụng hay cịn gọi là đảm bảo tiền vay là việc tổ chức tín dụng áp dụng các biện pháp nhằm phịng ngừa rủi ro, tạo cơ sở kinh tế và pháp lý để thu hồi được các khoản nợ đã cho khách hàng vay.  Vai trị: . Giảm bớt tổn thất cho ngân hàng khi cĩ rủi ro tín dụng . Nâng cao trách nhiệm thực hiện cam kết trả nợ của bên vay . Phịng ngừa gian lận . Là nguồn thu nợ quan trọng 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 16
17. 02/08/2012 3.3. Bảo đảm tín dụng 33  Điều kiện của tài sản đảm bảo tín dụng . Thường thì giá trị tài sản đảm bảo sẽ lớn hơn nghĩa vụ đảm bảo. . Cĩ đầy đủ cơ sở pháp lý để người cho vay cĩ quyền xử lý tài sản dùng làm bảo đảm tiền vay . Tài sản dùng làm bảo đảm nợ vay phải tạo ra được ngân lưu (phải cĩ giá trị và cĩ thị trường tiêu thụ). 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.3. Bảo đảm tín dụng 34  Các hình thức đảm bảo tín dụng: (1) Bảo đảm tín dụng bằng tài sản thế chấp: là việc bên đi vay thế chấp tài sản của mình cho bên cho vay để bảo đảm khả năng hồn trả vốn vay. . Thế chấp tài sản là việc bên đi vay sử dụng bất động sản thuộc sở hữu của mình hoặc giá trị quyền sử dụng đất hợp pháp để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ đối với khoản vay. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 17
18. 02/08/2012 3.3. Bảo đảm tín dụng 35  Các hình thức đảm bảo tín dụng: (2) Bảo đảm tín dụng bằng tài sản cầm cố: Cầm cố tài sản là việc bên đi vay giao tài sản là các động sản thuộc quyền sở hữu của mình cho bên cho vay để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ:  Xe cộ, phương tiện vận chuyển, tài sản khác  Giấy tờ cĩ giá như cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, sổ tiết kiệm 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 3.3. Bảo đảm tín dụng 36  Các hình thức đảm bảo tín dụng: (3) Bảo đảm bằng tài sản hình thành từ vốn vay: TS hình thành từ vốn vay là TS của khách hàng vay mà giá trị TS được tạo ra bởi 1 phần hoặc tồn bộ khoản cho vay của ngân hàng. (4) Bảo đảm tín dụng bằng hình thức bảo lãnh: Bảo lãnh là việc bên thứ 3 cam kết với bên cho vay sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho bên đi vay nếu khi đến hạn mà người được bảo lãnh khơng thực hiện hoặc khơng thể thực hiện đúng nghĩa vụ trả nợ. 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 18
19. 02/08/2012 Câu hỏi ơn tập 37 1. Trình bày các bước của một quy trình tín dụng cơ bản? Theo bạn, trong các bước của quy trình tín dụng thì bước nào là quan trọng nhất? Tại sao? 2. Tại sao khi cho vay các ngân hàng lại phải yêu cầu cĩ đảm bảo tín dụng? Nêu các hình thức đảm bảo tín dụng. Theo bạn, thì hình thức đảm bảo tín dụng nào cĩ thể được xem là an tồn nhất? 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ Chúc các bạn học tốt! 38 2 August 2012 Nguyễn Lê Hồng Vỹ 19