Bài giảng môn Tài chính tiền tệ - Chương 8: Tài chính doanh nghiệp

Nội dung text: Bài giảng môn Tài chính tiền tệ - Chương 8: Tài chính doanh nghiệp

1. TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
2. 1 Baûn chaát vaø vai troø taøi chính doanh nghieäp • 1.1. Doanh nghieäp vaø caùc ñaëc tröng cuûa doanh nghieäp • 1.2. Baûn chaát taøi chính doanh nghieäp • 1.3. Vai troø 2 Caáu truùc taøi chính trong doanh nghieäp • 2.1. Khaùi nieäm vaø nhaâïn toá aûnh höôûng ñeán caáu truùc taøi chính cuûa doanh nghieäp 2.2. Caáu truùc veà voán taøi saûn kinh doanh 2.2.1. Taøi saûn coá ñònh 2.2.2. Taøi saûn löu ñoäng 2.2.3. Ñaàu tö taøi chính 2.3. Caáu truùc veà nguoàn voán taøi trôï hoaït ñoäng 3 Thu nhaäp vaø phaân phoái lôïi nhuaän 3.1. Thu nhaäp 3.2. Phaân phoái lôïi nhuaän
3. I. BẢN CHẤT VÀ VAI TRÒ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP II. CẤU TRÚC TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP 1. Khái niệm và nhân tố ảnh hưởng đến cấu trúc tài chính của doanh nghiệp • 1.1. Khái niệm Cấu trúc tài chính doanh nghiệp đó là những mô hình tài chính của doanh nghiệp được xây dựng trong một chu kỳ kinh doanh, gắn liền với mục tiêu chiến lược cho một thị trường và thời gian cụ thể.
4. Một cấu trúc tài chính hợp lý, an toàn, hiệu quả trở thành động lực kinh tế quyết định sự thành bại của doanh nghiệp 1.2. Nhân tố ảnh hưởng đến cấu trúc tài chính doanh nghiệp - Tính chất hàng hoá dịch vụ kinh doanh liên quan trực tiếp đến qui trình sản xuất kinh doanh, liên quan đến độ dài ngắn vòng tuần hoàn luân chuyển tài chính của doanh nghiệp
5. - Phöông tieän coâng ngheä saûn xuaát kinh doanh, ñaây laø yeáu toá kyõ thuaät aûnh höôûng tôùi naêng suaát chaát löôïng hoaït ñoäng kinh doanh qua ñoù aûnh höôûng ñeán qui moâ taøi chính vaø caáu truùc voán taøi saûn. - Thò phaàn vaø qui moâ thò tröôøng. Qui moâ thò tröôøng lôùn hay nhoû vôùi tieàm naêng thò tröôøng heïp hay roäng lieân quan ñeán vieäc môû roäng, thu heïp hoaït ñoäng kinh doanh. Thò phaàn doanh nghieäp ñang naém giöõ phaûn aùnh vò trí hay mong muoán thò phaàn môû roäng hôn ñeàu aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán caáu truùc taøi chính cuûa doanh nghieäp.
6. - Naêng löïc toå chöùc quaûn lyù cuûa doanh nghieäp • - Chính saùch kinh teá xaõ hoäi cuûa quoác gia, quoác teá. Chính saùch vaø kinh teá xaõ hoäi ít nhieàu ñeàu aûnh höôûng ñeán thò tröôøng cuûa doanh nghieäp ñöôïc môû roäng hay thu heïp, mang ñeán thuaän lôïi hoaëc khoù khaên môùi buoäc caùc doanh nghieäp phaûi thay ñoåi, chuyeån dòch caáu truùc taøi chính ñeå thích nghi • Caáu truùc taøi chính trong doanh nghieäp bao goàm hai boä phaän: (i) caáu truùc nguoàn voán; (ii) caáu truùc voán taøi saûn kinh doanh
7. 2. Caáu truùc veà voán kinh doanh 2.1. Khaùi nieäm ñaëc ñieåm • Voán kinh doanh laø nhöõng phöông tieän, taøi saûn, caùc yeáu toá vaät chaát maø moät doanh nghieäp phaûi coù ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoâng kinh doanh cuûa mình. • Caáu truùc voán taøi saûn kinh doanh ñöôïc theå hieän döôùi nhieàu hình thaùi vaät chaát khaùc nhau, tuyø theo coâng duïng tính naêng vaø thôøi gian söû duïng. Caáu truùc voán taøi saûn kinh doanh, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng kinh doanh, aûnh höôûng ñeán naêng suaát, chi phí, giaù thaønh caùc doanh nghieäp
8. Caáu truùc voán taøi saûn vöøa laø nhaân toá ñaàu vaøo, ñoàng thôøi vöøa aûnh höôûng keát quaû phaân phoái thu nhaäp ñaàu ra cuûa quaù trình kinh doanh. Chính trong quaù trình ñoù, voán taøi saûn laø moät nhaân toá khoâng theå thieáu ñöôïc ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh. • 2.1.1. Voán coá ñònh • Voán coá ñònh cuûa doanh nghieäp laø söï bieåu hieän baèng tieàn veà toaøn boä taøi saûn coá ñònh (TSCÑ) phuïc vuï cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Caùc loaïi taøi saûn duøng vaøo hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñöôïc goïi laø TSCÑ khi vaø chæ khi taøi saûn ñoù hoäi tuï ñuû ñoàng thôøi hai ñieàu kieän : • a) Coù thôøi gian söû duïng daøi. • b) Coù giaù trò lôùn.
9. TSCĐ có những đặc điểm sau: • . TSCĐ tham gia nhiều chu kỳ kinh doanh, không thay đổi hình thái vật chất. • . Giá trị của TSCĐ bị giảm dần do chúng bị hao mòn, biểu hiện là sự giảm dần về giá trị và giá trị sử dụng. • Hao mòn hữu hình: loại hao mòn này chỉ xuất hiện đối với TSCĐ hữu hình. Biểu hiện hao mòn hữu hình là TSCĐ giảm dần về mặt giá trị sử dụng và kéo theo là giá trị cũng bị giảm
10. Hao moøn voâ hình: loaïi hao moøn naøy khoâng chæ xuaát hieän ñoái vôùi TSCÑ höõu hình maø coøn ñoái vôùi TSCÑ voâ hình. Bieåu hieän hao moøn voâ hình laø TSCÑ thuaàn tuùy giaûm daàn veà maët giaù trò • 2.1.2. Voán löu ñoäng • Voán löu ñoäng laø bieåu hieän baèng tieàn veà toaøn boä taøi saûn löu ñoäng cuûa doanh nghieäp ñeå phuïc vuï cho quaù trình kinh doanh cuûa doanh nghieäp. • Taøi saûn löu ñoäng (TSLÑ) coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: • . Khi tham gia vaøo kinh doanh, taøi saûn löu ñoäng luoân vaän haønh, thay theá vaø chuyeån hoùa laãn nhau qua caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình kinh doanh. •
11. . Chæ tham gia moät chu kyø kinh doanh. Vôùi ñaëc ñieåm naøy, ñoøi hoûi doanh nghieäp luoân phaûi duy trì moät khoái löôïng voán löu ñoäng nhaát ñònh ñeå ñaàu tö, mua saém taøi saûn löu ñoäng, ñaûm baûo cho hoaït ñoäng kinh doanh tieán haønh lieân tuïc. • 2.1.3. Voán ñaàu tö taøi chính •
12. Ñaàu tö taøi chính laø hoaït ñoäng ñaàu tö ra beân ngoaøi cuûa moät doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc. • - Neáu caên cöù tính chaát kinh teá, hoaït ñoäng ñaàu tö ñöôïc chia thaønh caùc loaïi: • . Hoaït ñoäng ñaàu tö mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn coù giaù nhö coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp, traùi phieáu chính phuû treân thò tröôøng taøi chính nhaèm muïc ñích kieám lôøi töø lôïi töùc cuûa chöùng khoaùn hay töø phaàn cheânh leäch giaù chöùng khoaùn.
13. . Hoaït ñoäng goùp voán lieân doanh: thöïc hieän treân cô sôû doanh nghieäp goùp voán, ñaàu tö voán vaøo moät doanh nghieäp khaùc hoaëc cuøng vôùi doanh nghieäp khaùc hình thaønh neân moät doanh nghieäp môùi ñeå thöïc hieän moät hoaït ñoäng kinh doanh naøo ñoù - Neáu caên cöù vaøo thôøi gian hoaøn voán, hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính ñöôïc chia thaønh hai loaïi : • . Hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính ngaén haïn: goàm nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính coù thôøi haïn thu hoài voán khoâng quaù 1 naêm. • . Hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính daøi haïn: goàm nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính coù thôøi haïn thu hoài voán treân 1 naêm
14. 2.2. Quaûn lyù vaø söû duïng voán taøi saûn • 2.2.1. Quaûn lyù vaø söû duïng voán taøi saûn coá ñònh • - Quaûn lyù hieän vaät • + Caên cöù vaøo quyeàn sôû höõu, TSCÑ ñöôïc chia ra thaønh: • . Taøi saûn coá ñònh do doanh nghieäp sôû höõu ñöôïc hình thaønh baèng nguoàn voán cuûa chuû sôû höõu. • . Taøi saûn coá ñònh do doanh nghieäp ñi thueâ. • + Caên cöù tình hình söû duïng, TSCÑ ñöôïc chia ra thaønh: • . Taøi saûn ñang söû duïng. • . Taøi saûn döï tröõ. • . Taøi saûn chôø thanh lyù.
15. + Caên cöù vaøo coâng duïng, TSCÑ coù : • . Taøi saûn duøng tröïc tieáp cho khaâu saûn xuaát kinh doanh. • . Taøi saûn duøng cho coâng taùc quaûn lyù. • . Taøi saûn duøng cho khaâu phaân phoái tieâu thuï haøng hoùa. • . Taøi saûn duøng cho caùc hoaït ñoäng phuùc lôïi chung cuûa doanh nghieäp, nhö nhaø nghæ, traïm y teá, khu theå thao - Quaûn lyù veà giaù trò • Phöông thöùc quaûn lyù naøy gaén lieàn với coâng vieäc tính khaáu hao TSCÑ vaø quaûn lyù, söû duïng quyõ khaáu hao cuûa doanh nghieäp.
16. Soá tieàn khaáu hao taøi saûn laø moät yeáu toá cuûa chi phí kinh doanh vaø ñöôïc buø ñaép khi doanh nghieäp coù thu nhaäp. Soá tieàn khaáu hao ñöôïc doanh nghieäp trích laïi ñeå hình thaønh quyõ khaáu hao nhaèm taùi taïo TSCÑ. Cuõng caàn thaáy raèng khaû naêng taùi taïo TSCÑ töø quyõ khaáu hao phuï thuoäc raát lôùn vaøo möùc ñoä chính xaùc cuûa vieäc tính toaùn möùc khaáu hao taøi saûn + Phöông phaùp khaáu hao ñöôøng thaúng
17. + Phöông phaùp khaáu hao gia toác giaûm daàn .Tính khaáu hao theo giaù trò coøn laïi . Tính khaáu hao theo tyû leä khaáu hao giaûm daàn • Ngoaøi ra, coøn coù caùc phöông phaùp tính khaáu hao khaùc nhö: • Khaáu hao taêng daàn: theo phöông phaùp naøy, luùc ñaàu möùc khaáu hao trích vaøo chi phí coù giaù trò nhoû, sau ñoù daàn daàn ñöôïc taêng leân. • Khaáu hao tính moät laàn khi keát thuùc döï aùn. • Khaáu hao toaøn boä ngay laäp töùc khi döï aùn môùi ñi vaøo vaän haønh taïo ra thu nhaäp.
18. 2.2.2. Quaûn lyù vaø söû duïng voán löu ñoäng • - Phaân loaïi taøi saûn löu ñoäng • Ñeå quaûn lyù veà hieän vaät, doanh nghieäp caàn tieán haønh phaân loaïi taøi saûn löu ñoäng, töø ñoù ñöa ra nhöõng caùch thöùc quaûn lyù sao cho coù hieäu quaû. Thöïc teá coù caùc caùch phaân loaïi TSLÑ cô baûn sau: • + Neáu caên cöù vaøo hình thaùi bieåu hieän, TSLÑ ñöôïc chia ra thaønh: • . Tieàn maët, tieàn göûi ngaân haøng, tieàn taïm öùng, tieàn trong thanh toaùn • . Nguyeân vaät lieäu, saûn phaåm dôû dang baùn thaønh phaåm, thaønh phaåm
19. + Caên cöù vaøo coâng duïng, TSLÑ ñöôïc chia ra thaønh: • . Taøi saûn löu ñoäng döï tröõ kinh doanh: Nguyeân nhieân vaät lieäu, coâng cuï lao ñoäng, phuï tuøng thay theá • . Taøi saûn löu ñoäng trong saûn xuaát: Saûn phaåm dôû dang, baùn thaønh phaåm, chi phí traû tröôùc • . Taøi saûn löu ñoäng trong löu thoâng: Thaønh phaåm, haøng hoùa, caùc khoaûn theá chaáp, kyù cöôïc, caùc khoaûn taïm öùng tieàn trong thanh toaùn
20. + Quaûn lyù voán baèng tieàn • Trong quaù trình hoaït kinh doanh, haèng ngaøy caùc doanh nghieäp luoân phaûi duy trì moät khoái löôïng voán baèng tieàn nhaát ñònh, vôùi muïc ñích: • Thoûa maõn nhu caàu giao dòch, mua saém nguyeân vaät lieäu. • Thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñaàu tö. • Döï phoøng ñeå ñoái phoù nhöõng tröôøng hôïp phaùt sinh ñoät xuaát maø doanh nghieäp khoâng löôøng tröôùc. + Quaûn lyù caùc khoaûn phaûi thu + Quaûn lyù haøng toàn kho
21. - Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động 3. Cấu trúc nguồn vốn tài trợ hoạt động kinh doanh • 3.1. Khái niệm Nguồn vốn tài trợ cho hoạt động của doanh nghiệp là những nguồn lực tài chính có trong nền kinh tế, được doanh nghiệp huy động, khai thác bằng nhiều phương pháp, hình thức, cơ chế khác nhau, để đảm bảo nguồn lực tài chính cho hoạt động kinh doanh trước mắt và lâu dài
22. Nhö vaäy moät caáu truùc nguoàn voán an toaøn oån ñònh, hôïp lyù, linh hoaït seõ mang laïi söï phaùt trieån naêng ñoäng vaø hieäu quaû cho doanh nghieäp. 3.2. Phaân loaïi nguoàn voán taøi trôï cho hoaït ñoäng doanh nghieäp • - Caên cöù vaøo phaïm vi taøi trôï • . Nguoàn voán beân trong: chuû yeáu trích laäp töø lôïi nhuaän coù ñöôïc töø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. • . Nguoàn voán beân ngoaøi: bao goàm nguoàn voán lieân doanh, lieân keát, phaùt haønh theâm coå phieáu, traùi phieáu, tín duïng ngaân haøng
23. - Caên cöù vaøo thôøi gian taøi trôï • . Nguoàn voán taøi trôï ngaén haïn: bao goàm tín duïng thöông maïi; caùc khoaûn chieám duïng veà tieàn löông, tieàn thueá; tín duïng ngaén haïn ngaân haøng vaø caùc khoaûn phaûi traû khaùc • . Nguoàn voán daøi haïn: bao goàm tín duïng ngaân haøng daøi haïn, phaùt haønh traùi phieáu, huy ñoäng voán goùp coå phaàn, lieân doanh, boå sung voán töø lôïi nhuaän
24. - Caên cöù vaøo tính chaát sôû höõu nguoàn taøi chính . Voán ñoùng goùp ban ñaàu cuûa caùc chuû sôû höõu: ñaây laø nguoàn voán do chính nhöõng ngöôøi chuû sôû höõu doanh nghieäp tröïc tieáp ñaàu tö khi thaønh laäp doanh nghieäp . Nguoàn voán taøi trôï töø lôïi nhuaän sau thueá: trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh, caùc doanh nghieäp coù theå laøm taêng nguoàn voán sôû höõu baèng hình thöùc töï taøi trôï töø nguoàn lôïi nhuaän
25. . Nguoàn voán boå sung baèng caùch keát naïp theâm caùc thaønh vieân môùi: khi caàn môû roäng quy moâ kinh doanh, caùc doanh nghieäp thuoäc loaïi hình coâng ty coù theå huy ñoäng taêng theâm voán baèng caùch keâu goïi theâm caùc nhaø ñaàu tö môùi. + Nguoàn voán ñi vay vaø chieám duïng . Nguoàn voán tín duïng ngaân haøng Tín duïng thöông maïi: nguoàn voán naøy hình thaønh trong quan heä mua baùn chòu giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau. Ñaây laø moät loaïi hình tín duïng ngaén haïn, noù thöôøng ñöôïc thöïc hieän giöõa caùc doanh nghieäp khi coù söï tín nhieäm vaø thieát laäp ñöôïc quan heä cung öùng thöôøng xuyeân.
26. Huy ñoäng baèng phaùt haønh traùi phieáu doanh nghieäp Caùc nguoàn voán chieám duïng hôïp phaùp, nhö tieàn löông, baûo hieåm xaõ hoäi, tieàn thueá chöa noäp, caùc khoaûn phaûi thanh toaùn khaùc Ñaây laø nhöõng nguoàn voán maø doanh nghieäp coù theå söû duïng trong moät thôøi gian ngaén haïn nhaèm giaûi quyeát phaàn naøo nhu caàu voán trong quaù trình kinh doanh.
27. - Caên cöù vaøo hình thöùc huy ñoäng voán • Nguoàn voán huy ñoäng döôùi daïng tieàn. • Nguoàn voán huy ñoäng döôùi daïng taøi saûn - Caên cöù vaøo tính phaùp lyù • . Nguoàn voán huy ñoäng treân thò tröôøng chính thöùc laø nhöõng nguoàn löïc taøi chính ñöôïc huy ñoäng theo cô cheá, qui ñònh cuûa phaùp lyù, ñaët döôùi söï kieåm tra, giaùm saùt cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc • . Nguoàn voán huy ñoäng treân thò tröôøng phi chính thöùc • * phân tích ưu nhược điểm của nguồn vốn chủ sở hữu & các nguồn vốn vay
28. • Vấn đề đặt ra : * Nếu bạn có một ý tưởng kinh doanh tốt nhưng không có vốn , bạn sẽ làm cách nào để có thể thực hiện ý tưởng * Doanh nghiệp của bạn có nhu cầu về vốn bạn sẽ lựa chọn hình thức nào để huy động vốn ?
29. III. THU NHAÄP VAØ LÔÏI NHUAÄN CUÛA DOANH NGHIEÄP • 1. Thu nhaäp cuûa doanh nghieäp • Thu nhaäp cuûa doanh nghieäp laø toaøn boä soá tieàn maø doanh nghieäp thu ñöôïc töø caùc hoaït ñoäng ñaàu tö kinh doanh. Thu nhaäp chính laø cô sôû kinh teá cho söï xuaát hieän nguoàn taøi chính cuûa doanh nghieäp • 2. Lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp • Phaân phoái lôïi nhuaän trong doanh nghieäp phaûi ñaûm baûo ñöôïc caùc nguyeân taéc sau: • Ñaûm baûo cho quaù trình tích luõy ñaàu tö môû roäng caùc hoaït ñoäng kinh doanh trong töông lai.
30. Döï phoøng ñeå phoøng haïn cheá nhöõng ruûi ro gaây toån thaát laøm thieät haïi veà maët taøi chính cuûa doanh nghieäp, taïo ra söï an toaøn trong kinh doanh. • Taïo ra ñoäng löïc kích thích nguoàn lao ñoäng gaén boù vôùi doanh nghieäp laâu daøi. Taïo ra söï thoáng nhaát muïc tieâu kinh teá giöõa ngöôøi ñaàu tö vôùi ngöôøi lao ñoäng.
31. 10 THƯƠNG HIEÄU GIÁ TRỊ 2004 /V : Đ TỈ USD • 1- COCA-COLA 67,39 • 2- MICROSOFT 61,37 • 3- IBM 53,79 • 4- GE 44,11 • 5- INTEL 33,50 • 6- DISNEY 27,11 • 7- McDONALD 25,00 • 8- NOKIA 24,04 • 9- TOYOTA 22,67 • 10- MARLBORO 22,13 Nguồn : Business Week
32. • THƯƠNG HIỆU HÀNG ĐẦU THẾ GIỚI 2007 1- GOOGLE 66,4 TỈ USD 2- GE 61,8 3- MICROSOFT 55 4-COCA-COLA 44,1 10- TOYOTA 33,4 NGUỒN : Financial Times •
33. KHU VỰC DNNN: Quy mô vốn tự có thấp + 65% vốn < 5TỈ đồng ( trong đó 25% < 1TỈ) +76% < 10 TỈ đồng nhưng chỉ chiếm 6,2% tổng số vốn của DNNN .Trong khi các tổng công ty chiếm đến 68,9% vốn &tạo ra đến 57,3% tổng doanh thu của khu vực này + Số nợ lũy kế tính đến 12/2003 là 280000tỉ đồng( (trong đó 76% nợ vay ngân hàng ,nợ NSNN, nợ lẫn nhau ) + Giá trị tài sản trên sổ sách KT là 517.564 tỉ đồng +Hiệu quả kinh doanh thấp +Thiết bị công nghệ chậm đổi mới Nguồn: Cục Quản lý doanh nghiệp_ Bộ Tài Chính
34. KẾT QUẢ CPH DNNN TỪ 1992- 2005 1992-2000 2001-6/2007 578 3022 Trong đó: + %DN có vốn >10 tỉ 5% (2003)- 21%(2006) + CPH theo ngành: _Công nghiệp & xây dựng : 57% _ Giao thông vận tải 6,8% _ Dịch vụ thương mại 29,6 % _Nông –lâm ngư nghiệp 6,6%
35. + Tính đến 12/2005 số DN được CPH chỉ chiếm 12% số vốn NN trong các DNNN, còn khoảng 270.000 tỉ đồng vốn NN hiện nằm trongcácDNNN. + Bình quân trong các DN CPH, nhà nước còn nắm giữ 52% vốn điều lệ ,cán bộ CNV trong DN nắm 21%, ngoài DN giữ 27% Riêng TP HCM đến 12/2005 đã CPH 238 DN trong số 392 DNNN do TP quản lý chiếm 17% vốn nhà nước (17.691 tỉ đ) + Thời gian trung bình thực hiện CPH 1 DN là 12 tháng song cũng có DN kéo dài 3-4 năm
36. HIỆU QUẢ DNNN SAU CỔ PHẦN HÓA ( KHẢO SÁT 800 DN ĐÃ CPH > 1NĂM ) VỐN ĐIỀU LỆ TĂNG 1,5 - 2 lần DOANH THU TĂNG 23,6% NỘP NSNN TĂNG 24,9% LỢI NHUẬN TĂNG 139,7% THU NHẬP CỦA NGƯỜI LĐ TĂNG 12% CỔ TỨC bq 17,1% * V/đ đặt ra : Thực chất những chỉ tiêu phản ánh trên ?
37. • CÁC VĂN BẢN CÓ LIÊN QUAN CPH DNNN • TỪ 1992-1996 QĐ 202 CP • TỪ 1996-1998 NĐ 28 CP • TỪ 1998-2002 NĐ 44 CP • TỪ 2002-2004 NĐ 64 CP • TỪ 2004-2007 NĐ 187 CP • Từ 6/2007 NĐ 109 CP