Bài giảng môn Tài chính tiền tệ - Chương 1: Lý luận cơ bản về tài chính

202 trang phuongnguyen 6620

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng môn Tài chính tiền tệ - Chương 1: Lý luận cơ bản về tài chính", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_mon_tai_chinh_tien_te_chuong_1_ly_luan_co_ban_ve_t.pdf

Nội dung text: Bài giảng môn Tài chính tiền tệ - Chương 1: Lý luận cơ bản về tài chính

CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH 1
1 Tieàn ñeà ra ñôøi vaø phaùt trieån taøi chính(TC) - Nguyeân nhaân cô baûn: neàn kinh teá H- T - Nguyeân nhaân tröïc tieáp :söï ra ñôøi cuûa nhaø nöôùc 2 Baûn chaát cuûa TC 2.1 Nguoàn taøi chính - Caên cöù veà hình thöùc toàn taïi nguoàn TC bieåu hieän qua 2 daïng: + Tieàn teä (chuû yeáu) Nguoàn TC naøy vaân ñoäng ñoäc laäp trong quaù trình phaân phoái (PP) ñeå hình thaønh vaø söû duïng caùc quyõ tieàn teä (cuaû caùc chuû theå: nhaø nöôùc, doanh nghieäp, caù nhaân) nhaèm ñaùp öùng cho nhöõng muïc tieâu KT vó moâ vaø vi moâ + Hieän vaäät: Nguoàn TC naøy coù khaû naêng tieàn teä hoùa döôùi taùc ñoäng cuûa ngoaïi löïc - Caên cöù veà phaïm vi vaän ñoäng nguoàn TC bao goàm: + Nguoàn TC töø noäi löïc + Nguoàn TC töø ngoaïi löïc 2
- Caên cöù vaøo phöông thöùc huy ñoäng Huy ñoäng theo phöông thöùc cöôõng cheá (thuế, ) Huy ñoäng theo phöông thöùc töï nguyeän (BHXH, ) Huy ñoäng theo phöông thöùc vay (traùi phieáu) 2.2 Baûn chaáât TC : TC phaûn aùnh heä thoáng caùc moái quan heä KT giöõa caùc chuû theå vôùi nhau trong quaù trình phaân phoái nhöõng nguoàn löïc TC - Quan heä KTeá giöõa nhaø nöôùc vaø doanh nghieäp - Quan heä KTeá giöõa nhaø nöôùc vaø daân cö - Quan heä KTeá giöõa nhaø nöôùc vaø caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc, caùc ñôn vò söï nghieäp - Quan heä KTeá giöõa caùc doanh nghieäp vôùi thò tröôøng - Quan heä KTeá trong noâò boä doanh nghieäp 3
3-Chöùc naêng TC 3.1 Huy ñoäng nguoàn löïc TC Laø moät quaù trình toå chöùc tìm kieám, huy ñoäng caùc nguoàn löïc TC döôùi nhieàu hình thöùc, cô cheá, phöông phaùp ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñaõ xaùc ñònh . Nguoàn löïc TC: - caên cöù vaøo hình thöùc huy ñoäng - caên cöù vaøo phaïm vi huy ñoäng - caên cöù vaøo phöông thöùc huy ñoäng . Qui moâ huy ñoäng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: nhu caàu voán, khaû naêng khai thaùc nguoàn TC treân thò tröôøng, möùc thu nhaäp, yù thöùc tieát kieäm-ñaàu tö cuûa coâng chuùng, möùc ñoä phaùt trieån cuûa TTTC 4
+ Caùc chuû theå nhaø nöôùc, doanh nghieäp, caù nhaân khi huy ñoäïng voán seõ vaän duïng nhieàu caùch thöùc ña daïng thích hôïp + Quaù trình huy ñoäng voán caàn ñaûm baûo moái quan heä veà lôïi ích kinh teá giöõa caùc chuû theå tham gia +Huy ñoäng nguoàn löïc TC taïo neân moái quan heä ñieàu tieát voán giöõa caùc khaâu trong heä thoáng TC 5
3.2-Phaân boå nguoàn löïc TC Laø quaù trình söû duïng phaân chia nguoàn löïc TC ñaõ huy ñoäng theo moät cô caáu hôïp lyù ñeå mang laïi söï hoaït ñoäng hieäu quaû +Quaù trình phaân boå nguoàn löïc TC ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu döôùi hình thöùc gía trò +Tuøy theo chuû theå laø nhaø nöôùc, doanh nghieäp hay caù nhaân seõ aûnh höôûng ñeán phaïm vi phaân boå, caùch thöùc phaân boå, muïc tieâu kinh teá taùc ñoäng ôû taàm vó moâ hay vi moâ +Quaù trình phaân boå TC caàn ñaûm baûo moái quan heä giöõa Tích luõy-ñaàu tö-tieâu duøng. +Quaù trình phaân boå TC cuõng ñoàng thôøi laø quaù trình sö ûduïng haøng loaït caùc coâng cuï TC thích hôïp 6
3.3- Kieåm tra TC Kieåm tra TC laø moät quaù trình toå chöùc kieåm tra, ñaùnh giaù vieäc huy ñoäng vaø söû duïng nguoàn löïc TC + Kieåm tra TC luoân gaén lieàn vôùi 2 chöùc naêng treân vaø laø söï caàn thieát mang tính khaùch quan nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa toaøn boä quaù trình PP +Ñaëc tröng cuûa kieåm tra TC laø kieåm tra baèng ñoàng tieàn caùc hoïat ñoäng TC +Chuû theå cuûa kieåm tra TC laø caùc chuû theå phaân phoái nguoàn TC ngoaøi ra Nhaø nöôùc vôùi vai troø quaûn lyù neàn kinh teá cuõng tham gia thöïc hieän kieåm tra +Quaù trình kieåm tra TC ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc, roäng raõi, thöôøng xuyeân trong caùc lónh vöïc khaùc nhau qua taát taû caùc khaâu cuûa heä thoáng TC 7
Để phát huy hiệu quả chức năng này , họat động kiểm tra TC nhất thiết phải được sự hỗ trợ từ nhiều yếu tố: độ tin cậy của các thông tin TC, phương pháp thanh tra, qui trình thanh tra, nguồn nhân lực, cơ sở vật chất kỹ thuật, kỷ luật TC 4- Hệ thống TC 4.1 Khái niệm và cơ cấu - Hệ thống TC là tổng thể các bộ phận cấu thành nên, gắn liền với việc huy động, sử dụng các nguồn lực TC, được tạo lập trong một môi trường kinh tế xã hội cụ thể 8
Sơ đồ 1.3: Cấu trúc hệ thống tài chính Các định chế tài chính Voán Các chủ thể cung vốn 1 Tài chính công Các chủ thể có nhu cầu vốn 1Tài chính công 2 Tài chính doanhnghiệp 2Tài chính doanh nghiệp 3 Tài chính cá nhân hoặc hộ gia đình Thị trường 3Tài chính cá nhân hoặc hộ tài chính gia đình Vốn Vốn 9
. Cơ cấu hệ thống tài chính gồm: Thị trường tài chính. Các định chế tài chính - những kiến tạo thị trường. Cơ sở hạ tầng tài chính của hệ thống tài chính. 4.2Đặc điểm các bộ phận của hệ thống tài chính - Thị trường tài chính - Các định chế tài chính . Tài chính công . Tài chính doanh nghiệp . Các trung gian tài chính . Tài chính cá nhân hoặc hộ gia đình 10
10 NỀN KINH TẾ LỚN NHẤT THẾ GIỚI NƯỚC GDP ( TỈ USD ) MỸ 10.948,6 NHẬT 4300,9 ĐỨC 2403,2 ANH 1794,9 PHÁP 1757,6 ITALIA 1468,3 TRUNG QUỐC 1417,0 CANADA 856,5 TÂY BAN NHA 838,7 MÊHICÔ 626,1 Nguồn: Tạp chí NH số 1+2 /2006 11
 Một số chỉ tiêu KTvĩ mô của Việt Nam  *Giaiđọan từ 1995 - 2000  Năm 95 96 97 98 99 2000  %GDP 9,5 9,3 8,2 5,8 4,8 6,75  Đầu tư/GDP 27,3 27,9 27,6 23,6 26 27,2  CƠ CẤU VỐN (%):  _Vốn nhà nước 38,3 45,2 48,1 53,5 58,7 57,5  -Vốn ngòai QD 29,4 26,2 20,6 21,3 24,0 23,8  _Vốn FDI 32,2 28,6 31,2 25,2 17,3 18,7  HỆSốICOR 3,1 3,1 3,8 4,6 6,9 5,0  -PHÂN BỔ VỐN ĐẦU TƯ (%):  -Nông nghiệp 13,3 13,0 13,1 12,8 14,1 14,4  Công nghiệp 34,1 35,0 33,9 35,6 37,0 36,8  -Dịch vu 52,6 51 53 51,6 48,9 48,8 12
 *Giai đoạn từ 2001-2006  NĂM 01 02 03 04 05 06  _%GDP 6,9 7,0 7,3 7,69 8,4 8,5  _Đầutư/GDP 34 36 37,8 38,6 40,0 41,0  _Cơ cấu vốn đầu tư(%)  -Vốn nhà nước 59,8 56,3 54,0 53,6 53,1 50,1  -Vốn dân doanh 22,6 26,2 29,7 30,9 32,4 33,6  -Vốn FDI 17,6 17,5 16,3 15,5 14,5 16,3  Hệ số ICOR 5,1 5,2 5,1 4,9 4,6 4,2  _Phân bổ vốn đầu tư(%):  +Nông nghiệp 9,5 8,8 8,5 8,5 8,4 8,5  +Công nghiệp 42,4 42,3 41,3 41,4 40,4 41,4  +Dịch vụ 48,1 48,9 50,2 50,1 51,2 50,1  Nguờn : Tởng cục thớng kê 13
 *CƠ CẤU NGÀNH KT TRONG GDPøNĂM 2003  CỦA MỘT SỐ NƯỚC(%)  NƯỚC NÔNG-LÂM CÔNG NGHIỆP DỊCH VỤ  THỦYSẢN XÂY DỰNG  _TRUNG QUỐC 14,8 52,9 32,3  _HÀN QUỐC 3,2 34,6 62,2  _INDONESIA 16,6 43,6 39,9  _MALAYSIA 9,5 48,6 41,9  PHILIPPINES 14,5 32,3 53,2  _THÁI LAN 8,8 41,4 48,8  _VIỆT NAM 22,5 39,5 38,0 14
 ĐẦUàTƯ CHO NÔNG NGHIỆP CÓ “BẤT CÔNG”?  Nông nghiệp nước ta hiện chiếm 20%GDP(2005)  _3/4 dân số sống ở nông thôn  _60% lực lượng lao độngcả nước  _Vốn đầu tư cho nông nghiệp chỉ có 8% vốná đầu tư tòan XH.Riêng vốn từ NSNN cho đauà tư phát triển nông thôn hàng năm chưa tới 15%  _Theo khảo sát của WB:  2003-2005 %DSỐ USD/người %GDP  MY 19 21.919 3,4  ÚC 12 23.066 1  MALAYSIA 33,8 2898 9,2  THÁI LAN 67,9 554 10,1  TRUNG QUỐC 60,5 292 12,7  VIỆT NAM 74 182 21,7 15
 TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG VỐN FDI Ở VIỆT NAM PHÂN THEO NGÀNH  GIAI ĐOẠN TỪ 1988- 2005 (chỉ tính các dự án còn hiệu lực) Đ/V :triệu USD  NGÀNH SỐ DỰ ÁN VỐN ĐĂNG KÝ VỐN THỰC HIỆN   CÔNG NGHIỆP 3983 30.670 18455  NÔNG –LÂM  THỦY SẢN 772 3.723 1816  DỊCH VỤ 1163 16.134 6.693  ___  TỔNG 5918 50527 26964  THEO KH TỪ 2006_2010 BÌNH QUÂN THU HÚT :  4_5 tỉ USD vốn thực hiện /1 năm  6_7 tỉ USD vốn cấp mới & mở rộng ( Riêng năm 2006 đã thu hút 10 tỷ USD )  Nguồn : Bộ KH-ĐT 16
 LƯỢNG KIỀU HỐI QUA CÁC NĂM (Đ/V:triệu USD)  NĂM SỐ TIỀN  1993 141  1994 250  1995 285  1996 469  1997 400  1998 950  1999 1200  2000 1757  2001 1820  2002 2100  2003 2700  2004 3200  2005 4000  2006 4700  Nguồn: Tổng cục Thống Kê 17
 TÌNH HÌNH HUY ĐỘNG ODA từ 1993-2006  Đ/v : tr USD 93-95 96-2000 01-05 2006 - VỐN CAM KẾT 6131 11546 14889 4.450 - VỐN KÝ KẾT 4859 9003 11706 3066 - VỐN GIẢI NGÂN 1875 6142 7.887 1780 - NGUỒN : Bộ KH-ĐT 18
 DÒNG VỐN NƯỚC NGOÀI CHẢY VÀOCÁC THỊ TRƯỜNG MỚI  Thời kỳ 2003-2006 (D(/V :tỉ USD)  2003 2004 2005 2006*  1-DÒNG VỐN TƯ NHÂN: 213,7 317,4 342,2 317,8  2-DÒNG VỐN TÀI TRỢ: -21,4 -30,6 -50,4 -24,2  *TỪ CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ -6,6 -16,4 -23,9 -12,4  *TÍN DỤNG SONG PHƯƠNG -14,8 -14,2 -26,5 -11,8  ___-  _TỔNG 192,3 286,8 294,8 293,6  Nguồn: Viện tài chính quốc tế 19
 DỰ BÁO NHU CẦU VỐN ĐẦU TƯ VIỆT NAM  GIAI ĐOẠN 2006-2020  GIAI ĐOẠN 2006-2010 2010-2020  TỔNG NHU CẦU VỐN(TỈ USD) 84-98 250-280  %GDP bq 7 8-8,5  HỆ SỐ ICOR 4,0-4,5 4,5-5  ĐẦU TƯ/GDP (%) 36-40 40  TIẾT KIỆM /GDP(%) 30 40 20
Chương 2: Lý Luận cơ bản về Tiền tệ
 1 Sự ra đời và phát triển cuả tiền tệ (TT)  1.1 Khái quát quá trình phát triển của tiền tê  ̣Sự ra đời của TT gắn liền với quá trình phát triển của SX & lưu thông HH :  + Trao đổi SP trực tiếp H_H ,đánh dấu sự chuyển tiếp từ KT tự cung tự cấp sang nền KT đổi chác  + Sự ra đời của “ vật trung gian “ trong trao đổi  +Quá trình cố định dần vai trò của vật trung gian dẫn đến sự ra đời của TT ,đánh dấu giai đoạn phát triển từ KT đổi chác sang nền KT tiền tệ  1.2 Các thời kỳ phát triển của TT:  +Hóa tệ không kim loại  +Tiền kim loại  +Tiền giấy –tiền tín dụng  + Các hình thức khác của tiền tệ ( Bút tệ ,Tiền điện tử )
2.Bản chất & Chức năng của TT 2.1 Bản chất  Thế kỷ 15: Thuyết tiền kim loại: Đề cao tiền vàng  Thế kỷ 18;Thuyết tiền duy danh: đề cao tiền dấu hiệu  Thế kỷ19: Quan điểm của K .Marx: Tiền tệ (vàng, bạc) là một hàng hóa song là một hàng hoá đặc biệt được tách ra khỏi thế giới hàng hoá để làm vật ngang giá chúng đo lường và biểu thị giá trị cuả tất cả các hàng hoá khác.  Ngoài ra, trong một số chức năng cuả tiền như: phương tiện lưu thông, phương tiện thanh toán không nhất thiết phải sử dụng tiền đủ giá mà có thể dùng tiền dấu hiệu.
 Thế kỷ 20 : Quan điểm kinh tế học hiện đại:Tiền tệ là phương tiện trao đổi,người ta không còn quan tâm đến giá trị nội taị cuả tiền là đủ giá hay không đủ giá mà bất cứ vật nào có thể chuyển đổi ra hàng hoá đáp ứng cho nhu cầu giao dịch hay thanh toán đều là tiền. Trên cơ sở đó các loại tiền trong lưu thông được chia làm 2 nhóm : +Tiền theo nghĩa hẹp ( Tiền giao dịch) +Tiền theo nghĩa rộng (Tiền tài sản )
 Theo Luật Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam (Điều 9) : Tiền là phương tiên thanh toán bao gồm: tiền giấy, tiền kim lọai, và các giấy tờ có giá trị như tiền. 2.2 Chức năng: +Phương tiện trao đổi:Tiền làm trung gian trong quá trình lưu thông hàng hóa, đáp ứng cho nhu cầu thanh tóan, giao dịch +Đơn vi tính tóan: Thực hiện chức năng này tiền đã qui đổi gía cả của tất cả các hàng hóa bằng một thước đo chung là tiền tệ
 Phương tiện cất trữ: tiền tạm thời rút khỏi lưu thông trở về trạng thái đứng yên để lúc khác sẽ đi vào lưu thông - Cất trữ nguyên thủy (cất trữ ngây thơ) - Cất trữ để mua * Vai troø cuûa vaøng hieän nay ? 3 Các chế độ tiền tệ 3.1 Khái niệm và nội dung:  Chế độ tiền tệ là hình thức tổ chức lưu thông tiền tệ của một quốc gia được qui định thành luật pháp, trong đó các nhân tố hợp thành của lưu thông tiền tệ được kết hợp thành một khối thống nhất
 Nội dung: _Đặc điểm của chế độ lưu thông tiền tệ thời kỳ trước CNTB: . Tiền bạc đóng vai trò là vật ngang giá chung .chế độ đúc tiền bấp bênh và kém ổn định _Các yếu tố cấu thành chế độ lưu thông tiền tệ dưới CNTB: .Kim lọai tiền tệ .Đơn vị tiền tệ .Qui định chế độ đúc tiền .Qui định về chế độ lưu thông các dấu hiệu giá trị
3.2 Các chế độ tiền tệ: 3.2.1 Chế độ lưu thông tiền kim loại  Chế độ đơn bản vị  Chế độ song bản vị  Chế độ bản vị vàng 3.2.2 Chế độ lưu thông tiền giấy khả hóan + Chế độ tiền tệ sau chiến tranh thế giới lần 1  (Chế độ bản vị Bảng Anh) 1924_1928 +Chế độ tiền tệ sau chiến tranh thế giới lần 2  (Chế độ bản vị USD) 1945_1971 còn được biết đến với tên gọị Chế độ tiền tệ BRETTON -WOODS 3.2.3Chế độ lưu thông tiền giấy bất khả hóan
3.2.4 Giới thiệu một số đồng tiền chung: 1-Đồng Rúp chuyển đổi của LIÊN Xô cũ 2-Đồng S.D.R (special drawing right) của các nước thành viên I.M.F  Đây là đơn vị tiền tệ ghi sổ được sử dụng trong nội bộ các nước của quỹ tiền tệ quốc tế IMF.  SDR do IMF phát hành được ra đời từ năm 1970 với tiêu chuẩn giá cả ban đầu là: 1SDR ≈ 0,888671 gr vàng ≈ 1 USD.  Đến tháng 12/1971 khi USD phá giá hàm lượng vàng của USD giảm còn 0,818513 gr vàng nên: 1SDR ≈ 1,0857 USD.  Đến tháng 02/1973 USD phá giá lần hai hàm lượng vàng còn 0,726662 gr vàng và: 1 SDR ≈1,206 USD
 Ngày 01/07/1974 IMF đã qui định tính SDR dựa trên đồng tiền của 16 nước mà theo thống kê phải chiếm 1% mậu dịch xuất khẩu trong thời gian từ 1968 -> 1972. Đến1986 thì rổ tiền tệ tập trung vào 5 đồng tiền của 5 nước Mỹ, Tây Đức, Pháp, Anh và Nhật. Và từ năm 2001 đến nay rổ tiền tệ chỉ còn 4 đồng tiền là USD, Euro, JPY và GBP.  Theo điều lệ của IMF, các nước hội viên đều được vay vốn và việc phân phối SDR sẽ căn cứ vào số vốn đã góp vào IMF. Vì vậy, trong 3 năm đầu 70, 71, 72 IMF phân phối 9,3 tỉ SDR trong đó Mỹ có số cổ phần cao nhất (19,3%) nên đựơc vay đến 24,6% nghĩa là 2,29 tỉ SDR bằng của 6 nước trong khối thị trường chung Châu Âu và Canada, Nhật cộng lại.
 Khi cần quyết định các vấn đề có liên quan đến công tác tổ chức hoặc phê chuẩn các dự án xin vay của các nứơc thành viên đều thông qua hình thức bỏ phiếu căn cứ trên số vốn đã đóng góp (9/2006 IMF đề nghị bỏ phiếu c/c trên quy mô GDP )  Về bản chất, SDR chỉ là một loại tiền trên sổ sách kế tốn, nĩ khơng tồn tại trên thực tế, khơng cĩ hình dáng, kích thước. nĩi cách khác sự ra đời của SDR chỉ là một phương án để cải thiện cán cân thanh tốn quốc tế lẫn nhau giữa các hội viên của IMF.
Ñoàng ECU  3- Khối cộng đồng kinh tế Châu âu (EEC) được thành lập năm 1957 theo Hiệp ước Roma gồm 6 nước (Pháp, Đức, Bỉ, Hà Lan, Italy và Luxembourg). Đến 1992 số thành viên đã tăng lên 12, ngày 7/12/1992 theo Hiệp ước Masstricht Liên minh Châu Âu được thành lập, từ ngày 01/01/1993 EEC chính thức trở thành EU. Tính đến 01/2000 số thành viên đã là 15 và với kế hoạch phát triển EU trong tương lai số thành viên sẽ gia tăng Đề án đồng tiền chung Châu Âu đã hình thành từ 1973, theo quy chế EEC No 907/73, Quỹ hợp tác tiền tệ Châu Âu (FECOM) được thành lập, quỹ này sử dụng đơn vị tiền tệ ghi sổ là ECU (European Currency Unit) có giá trị cố định bằng 0,88867088 gr vàng nguyên chất. Song đến 1978 FECOM bị phá sản.
Đến ngày 07/07/1978 Hệ thống tiền tệ Châu Âu (SME) được thành lập theo hiệp ước Breme (Đức). Theo quy chế EEC No 3180/78 ngày 18/12/1978 đơn vị tiền tệ Châu Âu có tên gọi là ECU. Về thực chất ECU cũng như S.D.R là “rổ tiền tệ” bao gồm những tỉ lệ khác nhau của các đồng tiền quốc gia Châu Âu đang lưu hành hợp pháp. Giá trị của ECU được ủy ban Châu Âu công bố hàng ngày trên cở sở giá trị thị trường của các đồng tiền cấu thành Mặc dù chỉ là “rổ tiền tệ” nhưng ECU đã trở thành phuơng tiện thanh toán thống nhất cho các nước trong khối thị trường chung Châu Âu ngăn chặn sự phụ thuộc vào đồng USD, có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định cho các đồng tiền Châu Âu, tạo động lực phát triển liên minh Châu Âu. .
 Đồng ECU đã chấm dứt vai trò lịch sử bằng sự ra đời của đồng Euro – đồng tiền chung duy nhất của khu vực EU- tạo nên sự kiện vĩ đại trong lịch sử tiền tệ thế giới vào những năm sau cùng của thế kỷ XX 4-Ñoàng EURO  Sự ra đời hợp pháp của đồng Euro với tiến trình cụ thể sau:  Tháng 05/1998 tại Bruxelles, Hội đồng Châu Âu đã quyết định 3 vấn đề quan trọng: 1-Công bố sự ra đời của liên minh kinh tế và tiền tệ Châu Âu gồm 11 nước thành viên trong khối EU, các nước này đáp ứng đủ những điều kiện gia nhập khu vực đồng Euro theo Hiệp ước Masstricht đó là:
* Bội chi ngân sách < 3% /GDP *Mức dư nợ công không vượt quá 60%/GDP *Lạm phát không vượt quá 1,5% mức bình quân của 3 nước có mức tăng giá thấp nhất. *Mức ổn định tỉ giá: có ít nhất 2 năm tuân thủ chế độ tỉ giá và mức biến động tỉ giá do hệ thống tiền tệ Châu Âu qui định. *Lãi xuất dài hạn không vượt quá 2% / mức bình quân của 3 nước có mức tăng giá thấp nhất. (theo các tiêu chuẩn trên ngoại trừ Hy Lạp không đạt còn lại Anh, Thụy điển, Đan Mạch do những quy chế riêng nên hiện các nước này tự nguyện chưa gia nhập khối Euro)
2- Thành lập ngân hàng TW Châu Âu (BCE) chịu trách nhiệm vận hành chính sách tiền tệ chung Châu Âu từ 01/01/1999. 3- Công bố tỉ giá hối đoái song phương cố định và vĩnh viễn giữa các đồng tiền thành viên.  Ngày 31/12/1998 BCE công bố chính thức tỉ giá chuyển đổi tiền từ các đồng tiền quốc gia sang Euro, tỉ giá này được công bố một lần và không bao giờ thay đổi, trong thời gian quá độ 3 năm từ 1999 – 2002 tất cả các quan hệ chuyển tiền, nợ giữa các nước đều thống nhất theo tỉ giá này.  Ngày 01/01/1999 đồng Euro chính thức ra đời với đầy đủ tư cách pháp lý của đồng tiền chung – duy nhất của khối EU – 11.
 Ngày 04/01/1999, ngày làm việc đầu tiên của năm 1999, đồng Euro đã có mặt tại các thị trường tài chính quốc tế. Vôùi giaù khôûi ñieåm treân TTCK New York laø  1 EURO = 1,179 USD  Từ ngày 01/01/1999 đến 01/01/2002 là giai đoạn chuyển đổi của đồng Euro. Ngày 1/1/2002 bắt đầu giai đoạn đổi tiền và kết thúc vào 1/7/2002 các đồng bản tệ sẽ hoàn toàn rút khỏi lưu thông thay vào đó là duy nhất đồng Euro đại diện tiền tệ cho cả 11 quốc gia độc lập có đầy đủ chủ quyền song đã chấp nhận gác lại quyền lực quốc gia về tiền tệ để cùng đoàn kết phát huy vị thế của Châu Âu trên trường quốc tế. haân bieät giöõa ñoàng ECU & ñoàng EURO ?  P Vai troø cuûa EURO treân TTTC quoác teá / Vieät Nam ? 
TÍN DỤNG
1 Khái niêm và đặc điểm tín dụng: 1.1 Khái niệm: Tín dụng là một quan hệ vay mượn dựa trên nguyên tắc có hòan trả ( cả vốn và lãi) sau một thời gian nhất định T T’ trong đó, T’= T + t (tiền lãi) 1.2 Đặc điểm: - Người cho vay chuyển giao một lượng tài hóa do mình sở hữu cho người đi vay được quyền sử dụng trong một thời gian nhất định
- Có thời hạn tín dụng được xác đinh do thỏa thuận giữa người cho vay và người đi vay - Người cho vay được nhận một phần thu nhập dưới hình thức tiền lãi 2 Vai trò tín dụng 3 Các hình thức tín dụng cơ bản trong nền kinh tế 3.1Tín dụng thương mại Khái niệm :Đây là quan hệ tín dụng giữa các nhà SXKD được thực hiện chủ yếu dưới hình thức phổ biến là mua bán chịu hàng hóa
Đặcđiểm: - Đối tượng tín dụng:Hàng hóa ở giai đọan cuối của chu kỳ sản xuất - Chủ thể tín dụng: là các nhà SXKD - Sự vận động và phát triển của tín dụng thương mại phù hợp với quá trình phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hóa Công cụ lưu thông tín dụng:Thương phiếu (commercial peper, Bill of exchange) có 3 đặc điểm: - Tính trừu tượng - Tính bắt buộc - Tính lưu thông
Hạn chế của tín dụng thương mại:_ - Về qui mô tín dụng - Về thời hạn tín dụng - Về phạm vi tín dụng 3.2 Tín dụng ngân hàng Khái niệm:Đây là quan hệ tín dụng giữa ngân hàng với các doanh nghiệp,các tầng lớp dân cư . Đặc điểm: - Đối tượng tín dụng: vốn bằng tiền - Chủ thể tín dụng: Ngân hàng là tổ chức kinh doanh tịền tệ có quan hệ với nhiều đối tượng khách hàng - Sự vận động của tín dụng ngân hàng không hòan toàn phù hợp vớiqui mô phát triển của sản xuất và lưu thông hàng hóa
Công cụ lưu thông tín dụng: Kỳ phiếu ngân hàng (commercial bank ) Tín dụng ngân hàng với ưu thế về mạng lưới ,sự đa dạng về nghiệp vụ họat động đã trở thành hình thức tín dụng chủ đạo trong hệ thống tín dụng 3.3 Tín dụng nhà nước : Khái niệm: Đây là quan hệ tín dụng giữa nhà nước và các tổ chức, cá nhân trên thị trường vốn Hình thức huy động: thông qua phát hành các lọai chứng từ có giá hoặc qua ký kết những hiệp định vay nợ với chính phủ và các tổ chức quốc tế Tín dụng nhà nước góp phần bù đắp thiếu hụt ngân sách đồng thời kiểm sóat lạm phát
3.4 TD thuê mua Đây là một thỏa thuận cho phép bên thuê được sử dụng TS thuộc sở hữu của bên cho thuê bằng việc thực hiện các khoản chi trả định kỳ được quy định cụ thể trong thỏa thuận. Trong đó, quyền sở hữu về mặt pháp lý đối với tài sản được tách khỏi quyền sử dụng đối với TS đó Nếu căn cứ vào loại TS cho thuê bao gồm: cho thuê động sản & cho thuê bất động sản Nếu căn cứ vào tính chất của hợp đồng TD bao gồm: TD thuê mua hoạt động & TD thuê mua tài chính TD thuê mua đóng vai trò tích cực trong hỗ trợ vốn cho các DN có qui mô vừa & nhỏ
3.5 TD tiêu dùng Đây là loại TD đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của các tầng lớp dân cư trong xã hội như mua sắm tiện nghi sinh hoạt, xây dựng nhà ở Người đi vay sẽ nhận được khoản TD dưới 2 hình thức: + Hình thức TD bằng tiền, khi đó, người cho vay là các tổ chức TD như NHTM, Quỹ TD nhân dân + Hình thức TD bằng hàng hóa, khi đó, người cho vay là các công ty, xí nghiệp tổ chức bán hàng trả góp cho người tiêu dùng. Mục đích của TD tiêu dùng nhằm từng bước cải thiện đời sống vật chất & sinh hoạt của một bộ phận dân cư có thu nhập thấp nhưng ổn định.Mặt khác , khuyến khích người dân tiêu thụ HH trong điều kiện KT phát triển
BẠN CÓ BIẾT TD SINH VIÊN TRÊN THẾ GIỚI? • Tại MỸ - Theo dự án giáo dục ĐH của Mỹ ® TD được chính phủ trực tiếp hỗ trợ toàn bộ hoặc bổ sung một phần nhu cầu. CP Liên Bang sẽ đóng vai trò bảo đảm tiền vay NH cho SV Đối tượng vay: Tất cả SV ( không phân biệt trường công hay tư) Điều kiện vay để nhận sự hỗ trợ toàn bộ: SV phải chứng minh được nhu cầu về tài chính của mình & có sự xác nhận của trường ĐH đang theo học. Loại này thường được áp dụng cho các SV sống tự lập
® TD được CP Liên Bang trực tiếp bổ sung, loại TD này thường áp dụng cho SV còn sống phụ thuộc gia đình nên phụ huynh sẽ đứng ra vay. ® TD không được CP liên bang hỗ trợ, SV không cần chứng minh nhu cầu tài chính & phải chịu trách nhiệm toàn bộ về khoản TD Mức cho vay thay đổi theo từng năm học & có phân biệt giữa SV sống tự lập hay còn phụ thuộc cha mẹ Phương thức cho vay đa dạng, thời gian vay có thể kéo dài đến 30 năm Các trường hợp người đi vay gặp rủi ro bị tàn tật, mất khả năng lao động, tử vong , sẽ được xóa nợ
• Tại Singapore: ® Vay cả học phí & kinh phí học tập ® Ngay khi bước chân vào trường ĐH sinh viên đều được cung cấp thông tin nhanh & rất tiện lợi từ các NH như OCBC ,UOB ® Đối tượng vay: tất cả SV kể cả các du học sinh ® Mức vay tối thiểu là 80% học phí, ngoài ra, nếu có nhu cầu SV có thể được vay thêm 3500 SGD mỗi năm để chi tiêu
Thời gian trả nơ: Sau khi ra trường 3 năm sẽ bắt đầu trả góp & có thể hoàn trả trong vòng 20 năm Trích dẫn theo GS Nguyễn Phan Dũng Chủ tịch Hội SV Việt Nam tai ĐH Quốc Gia Singgapore • Tại ÚC : Vay rất dễ dàng ! - SV chỉ cần cầm giấy báo đóng tiền học sẽ được NH cho vay - Chuyện “trốn nợ” hầu như không phổ biến vì : • Toàn bộ hồ sơ cá nhân đều nằm trong hệ thống máy tính & có thể truy cập mọi lúc mọi nơi • Ai không trả thì về già sẽ không có lương hưu !!
• Tại Nhật : ® Quĩ cho vay do nhà nước tài trợ ® Hợp đồng vay ký kết giữa SV & nhà nước có phụ huynh bảo lãnh ® Mức cho vay bằng 2/3 mức lương của một người đang đi làm ® Thời gian trả nợ : Sau khi tốt nghiệp 5 - 7 năm. Đặc biệt nếu SV sau khi tốt nghiệp làm việc trong ngành giáo dục sẽ được xóa nợ. Theo TS Phan Hữu Duy Quốc nghiên cứu sinh tại Đại Học Quốc Gia TOKYO
LÃI SUẤT
LAÕI SUAÁT Chương 4 4 tieát ) 1 Khaùi nieäm vaø caùc loaïi laõi suaát 2 Laõi suaát vaø tæ suaát lôïi töùc 2.1 Caùc coâng cuï nôï  2.2 Hieän giaù  2.3 Tæ suaát lôïi töùc  3 Caùc nhaân toá quyeát ñònh laõi suaát thi tröôøng  ̣ 3.1 Cung caàu traùi phieáu vaø quyõ cho vay  3.2 Söï thay ñoåi laõi suaát thò tröôøng  4 Caáu truùc ruûi ro vaø caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát   Giaûng phaàn 1 , 2 , 3  Sinh vieân töï tìm hieåu vaø nghieân cöùu phaàn 4 
 I. KHÁI NIỆM VÀ CÁC LOẠI LÃI SUẤT  1. Khái niệm lãi suất - Tiền lãi (interest) là chi phí cho việc sử dụng vốn vay - Lãi suất: ( rate of interest) là tỉ lệ % giữa tiền lãi trên tổng số vốn vay  Lãi suất là giá cả mà người đi vay phải trả cho việc sử dụng tiền của người cho vay. Nói khác đi, lãi suất là số tiền phải trả để thuê mượn vốn trong một khoảng thời gian nhất định. LS được hình thành trên cơ sở thỏa thuận giữa người đi vay & người cho vay với nhiều yếu tố ảnh hưởng như: thời hạn vay, rủi ro tín dụng, chi phí cơ hội
2- Caùc loaïi laõi suaát : Trong neàn kinh teá thò tröôøng voán vay chuû yeáu  döôùi daïng tieàn teä, do ñoù söùc khoeû cuûa ñoàng tieàn bieåu hieän qua tæ leä laïm phaùt trong töøng thôøi kyø cuõng aûnh höôûng ñeán giaù voán vay laø laõi suaát. Do ñoù, ngöôøi ñaàu tö thöôøng quan taâm ñeán caùc  ́ loại LS sau: - Laõi suaát danh nghóa(nominal interest rate- NIR) Loaïi laõi suaát naøy ñöôïc nieâm yeát treân baùo chí, nieâm yeát taïi caùc ngaân haøng, treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng khaùc
- Laõi suaát thöïc (real interest rate - RIR) Laø soá laõi maø ngöôøi vay phaûi traû tính theo giaù trò thöïc teá, noùi caùch khaùc ñaây laø loaïi laõi suaát ñöôïc vaän haønh trong khoâng gian vaø thôøi gian maø trong ñoù laïm phaùt ñöôïc giaû söû baèng khoâng. RIR = NIR - tæ leä laïm phaùt Trong ñôøi soáng kinh teá haàu nhö khoâng coù quoác gia naøo duy trì ñöôïc tæ leä laïm phaùt baèng 0 nhö giaû ñònh.ï.
Đặc biệt đối với các ngân hàng để bảo đảm quá trình huy động đạt hiệu quả, nói cáùch khác để RIR luôn > 0 cáùc ngân hàng luôn phải giữ cho NIR> tỉ lệ lạm phát. Đây là điều hoàn toàn không đơn giản nếu ngân hàng áp dụng chính sách lãi suất cố định. Điều này giải thích lý do vì sao, chế độ lãi suất thả nổi đã và đang có xu hướng áp dụng tại hầu hết các NHTM trên thế giới. Phân tích ưu & nhược điểm của lãi suất cố định & lãi suất thả nổi ?
Đối với lãi suất cố định, ngân hàng có sẵn khung lãi suất huy động, điều này giúp ngân hàng có thể tính toán khá chính xác lợi nhuận thu về. Tuy nhiên vấn đề thương lượng về chi phí vốn giữa ngân hàng và khách hàng sẽ bị triệt tiêu hạn chế tính chất linh hoạt của công cụ lãi suất.  Đối với lãi suất thả nổi, ngân hàng có thể điều chỉnh cho phù hợp với sự biến động của môi trường kinh doanh. Trong điều kiện đó, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng sẽ được chọn làm cơ sở để xác định lãi suất ngân hàng
Aùp duïng laõi suaáát thaû noåi toû ra phuø hôïp vôùi nguoàn voán huy ñoäng daøi haïn, maët khaùc naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng hôn. Sự đa dạng của thò tröôøng taïo neân nhieàu boä phaän thi tröôøng khác nhau, töø đó các loại LS thị tröôøng seõ phaùt sinh như: LS treân thò tröôøng lieân ngaân haøng, LS treân thò tröôøng hoái đoái, LS treân thò tröôøng chöùng khoán
Mô hình lãi suất thị trường được xác định theo công thức sau: in = ir + p + rp +lp Trong đó in : LS danh nghĩa ir : LS thực ( không tính đến yếu tố rủi ro) p : tỉ lệ lạm phát dự kiến rp : nhu cầu bù đắ́p rủi ro (do thời hạn đầu tư, khả năng người đi vay bị vỡ nợ ) lp : nhu cầu bù đắ́p tính lỏng (tiền mặt luôn có tính lỏng cao hơn so với các loại tài sản tài chính khác
II- Lãi Suất & Tỉ̉ Suất Lợi Tức ( YIELD ) 1- Giới thiệu mợt sớ các cơng cụ nợ  Xét về mặt kỹ thuật, các công cụ nợ có thể được phân chia thành 4 nhóm: các khoản nợ đơn, trái phiếu chiết khấu, trái phiếu coupon và các khoản nợ thanh toán cố định. Các loại công cụ nợ khác nhau căn bản về thời gian thanh toán (Timing of payments)  - Nợ đơn (Simple loan)  Với khoản nợ đơn, thì khi đi vay người vay nợ đồng ý trả cho người cho vay gồm: tiền gốc cộng với tiền lãi khi đáo hạn. Khi P là tiền gốc và i là lãi suất. FV (Future value) giá trị thanh toán tương lai  FV = P + iP = P(1+ i ).
 Ví dụ: Ngân hàng ACB cung cấp cho công ty A một khoản nợ đơn 10,000 USD với kỳ hạn 1 năm và lãi suất 10%. Sau một năm công ty A phải trả cho Ngân hàng ACB tổng số tiền là : 10.000 + (10% x 10.000) = 11.000 đôla (tiền gốc 10.000 đôla và tiền lãi 1.000 đôla).  - Trái phiếu chiết khấu  Đối với loại trái phiếu chiết khấu, người đi vay trả cho người cho vay một khoản thanh toán đơn bằng đúng mệnh giá của trái phiếu.
. Ví duï, coâng ty A phaùt haønh traùi phieáu chieát khaáu coù thôøi gian moät naêm vôùi meänh giaù laø 10.000 ñoâla. Khi ñoù coâng ty A nhaän ñöôïc soá tieàn vay laø 9.091 ñoâla vaø thanh toaùn 10.000 ñoâla sau moät naêm. Noùi caùch khaùc khi mua traùi phieáu,ngöôøi mua chæ thanh toaùn khoaûn tieàn thaáp hôn so vôùi meänh giaù nhöng khi trái phieáu ñaù́o haïn seõ đöôïc hoaøn traû theo ñuùng meänh giaù cuûa traùi phieáu. Phaàn cheânh leäch giöõa meänh giaù vôùi soá tieàn mua traùi phieáu ñöôïc xem laø tieà̀n laõi maø coâng ty phaùt haønh traùi phieáu ñaõ chieát (tröø) tröôùc cho ngöôøi ñaàu tö
 - Trái phiếu coupon  Phát hành trái phiếu coupon, người đi vay thực hiện thanh toán nhiều lần số tiền lãi theo định kỳ và thanh toán tiền vớn gốc khi đáo hạn. Một trái phiếu coupon phải ghi rõ ngày đáo hạn, mệnh giá, người phát hành (chính phủ, công ty ) và lãi suất coupon. Lãi suất coupon được xác định bằng số tiền thanh toán coupon hàng năm chia cho mệnh giá.
Giaû söû moät traùi phieáu ñöôïc phaùt haønh vôùi meänh giaù P, thôøi haïn 10 naêm, LS haøng naêm laø i Khi đoù + Tieàn laõi đöôïc traû đònh kyø haøng naêm = Pi + Đeán ngaøy ñaùo haïn, ngöôøi phát haønh trái phieáu phaûi thanh toaùn cho ngöôøi mua = P + Pi Loaïi coâng cuï nôï naøy thöôøng gaây aùp löïc cho ngöôøi ñi vay ôû thôøi đieåm đáo haïn . - Nợ vay thanh toán coá ñònh Hình thöùc naøy thöôøng đöôïc caùc NHTM aùp duïng khi cho vay daøi haïn. Nhaèm giảm bôùt nhöõng khoù khaên taøi chính cho ngöôøi ñi vay, ôû moãi kyø ( thaùng, quyù, naêm ) soá tieàn phaûi traû bao goàm: nôï goác & laõi vay đöôïc áp dụng theo 2 cách . :
Cách 1 Nôï goác seõ traû daàn ( phaân boå ñeàu ) ôû moãi kyø haïn tieàn laõi ( tính theo soá dö nôï hoaëc theo nôï goác ñaõ hoaøn traû) Caùch 2 Nôï goác & laõi vay ñöôïc phaân boå ñeàu cho caùc kyø haïn 2- Hieän giaù ( PV : present value ) Do coù söï khaùc nhau veà thôøi gian cuûa caùc coâng cuï nôï, neân seõ raát khoù khaên trong vieäc so saùnh möùc thu nhaäp cuûa chuùng. Vì theá, chuùng ta phaûi duøng phöông phaùp hieän giaù Khaùi nieäm hieän giaù cho pheùp chuùng ta giaûi thích taïi sao moät ñoâla nhaän ñöôïc hoâm nay coù giaù trò lôùn hôn moät ñoâla nhaän ñöôïc trong töông lai (moät ñoâla hoâm nay coù theå ñöôïc ñaàu tö ñeå kieám lôøi)
Neáu goïi FV ( future value ) laø giaù trò thanh toaùn töông lai, I laø laõi suaát ñeán kyø thanh toaùn thì coâng thöùc tính hieän giaù theo moâ hình giaûn ñơn ( traû goác & laõi moät laàn khi ñaùo haïn ) là : FV= PV + PVi = PV ( 1+i ) hay FV PV = (1+i) Neáu coù nhieàu kyø haïn thanh toaùn (n) thì PV đöôïc tính theo coâng thöùc : FV1 + FV2 + + FVn PV = 1+i ) (1+ i ) (1+i )
3- Tỷ suất lợi tức ( Yield) Khác với lãi suất chỉ tiêu này thường được vận dụng để̉ xác định hiệu quả vốn đầu tư khi kinh doanh chứng khoán hay các dạng tài sản tài chính có thể chuyển nhượng trên TTTC Trước khi nghiên cứu tỉ suất lợi tức cần xét đến các chỉ tiêu sau : + Lợi suất danh nghĩa ( Nominal Yield ) là lãi suất cố định mà nhà phát hành đã xác định khi phát hành trái phiế́u Ví dụ : Công ty A phát hành trái phiếu mệnh giá $1000, LS 10% , công ty sẽ trả cho người mua trái phiếu $100 năm ̣
+ Lôïi suaát hieän haønh (Current yield) theå hieän hieäu quaû̉ voán ñaà̀u tö, ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc : LS hieän haønh = tieàn laõi(C) chi phí ñaàu tö (P) Ví dụ : Moät traùi phieáu coù meänh giaù $1000, LS 10 % nhöng ngöôøi ñaàu tö ñaõ̃ mua ñöôïc vối giaù́ $ 800 ( thaáp hôn meänh giaù) vì vaäy LS hieän haønh cuaû Traùi phieáu laø: $100 $800 = 12,5% > Lãi suất danh nghĩa
+ Tỉ suất lợi tức ( yield - to - maturity hay rate of return) Đây là chỉ tiêu xác định ̣ tỉ lệ lợi nhuận mà nhà đầu tư sẽ nhậän được nếu giữ các công cụ đấu tư dài hạn như trái phiếu cho đến ngày đáo hạn Do giá trái phiếu có thể tăng, giảm trên thị trường nên LS danh nghĩa hay LS hiện hành không đo lường hết hiệu quả của vốn đầu tư. Vì vậy đâây là một chỉ tiêu quan trọng thường được vận dụng trong thực tế Phương pháp tính : PP 1: người đầu tư sử dụng một bảng tính sẵn thường gọi là cuốn sách cơ bản ( basis book )
PP 2 : dựa trên công thức tổng quát sau: R = C + Pt+1 - Pt Pt Pt Trong đó, R là tỉ suất lôï tức C tiền lãi ( tính theo LS danh nghĩa ) Pt là giá của trái phiếu ở thời điểm t Pt+1 là giá của trái phiếu ở thời điểm t+1 Giaû söû một traùi phieáu coù meänh giaù laø $1.000, laõi suaát coupon laø 8%. Ông A mua với giá $ 1000 . Sau moät naêm, oâng ta baùn traùi phieáu vôùi giaù $1100 thì tyû suaát lôïi töùc (R) traùi phieáu laø: 80 + 1100 - 1000 R = 1000 1000 = 18 %
Trong trường hơp ông A bán được với giá $1000(bằng với mệnh giá) thì tỉ suất lợi tức là: 80 + 1000 - 1000 R = = 8 % 1000 1000 Trường hợp ông A bán trái phiếu với giá $900 thì tỉ suất lợi tức là : R = 80 + 900 – 1000 = 0,2 % 1000 1000
Tóm lại : Mối quan hệ giữa giá & các loại lãỉ suất là : Đứng trên góc độ người bán : _ Nếu trái phiếu được bán > mệnh giá Tỉ suất lợi tức > LS danh nghĩa > LS hiện hành _ Nếu trái phiếu được bán với giá = mệnh giá LS danh nghĩa = LS hiện hành = Tỉ suất lợi tức _ Nếu trái phiếu bán < mệnh giá Tỉ suất lợi tức < LS danh nghĩa < LS hiện hành LƯU Ý : Đứng trên góc độ người mua trường hợp 1 & 2 sẽ có biểu hiện ngược lại Ở VỊ TRÍ CỦA TỈ SUẤT LỢI TỨC
III. CÁC NHÂN TỐ QUYẾT ĐỊNH LÃI SUẤT THỊ TRƯỜNG 1. Cung - cầu trái phiếu và quỹ cho vay Mợt sớ vấn đề cần được thớng nhất về thuật ngữ : • Trái phiếu là hàng hóa • Người mua TP là người cho vay / người cung cấp vớn / người sở hữu hàng hóa • Người bán là người phát hành TP / người huy đợng vớn / người có quyền sử dụng hàng hóa • Giá cả TP là lãi suất 1.1. Đường cầu  Đường cầu trái phiếu phản ánh mối quan hệ giữa giá cả trái phiếu và số lượng trái phiếu mà người cho vay mua
 . Xét trái phiếu chiết khấu có thời gian đáo hạn 1 năm với mệnh giá 10.000 đôla. Nếu giá cả trái phiếu là 8.000 đôla thì người mua sẽ muốn mua loại trái phiếu này nhiều hơn so với mức giá 9.500 đôla. Sự tương tác giữa giá cả và số lượng trái phiếu sẽ hình thành nên đường cầu trái phiếu hướng về phiá dưới có dạng như hình (3.1a). Đồng thời, với quan điểm quỹ cho vay là hàng hóa, chúng ta có thể xác định được lãi suất của trái phiếu. Ở mức giá chiết khấu là 8.000 đôla thì lãi suất (i) của trái phiếu là:  (10.000 - 8000) / 8000 = 25%  Nếu ở mức giá chiết khấu là 9.500 đôla thì lãi suất trái phiếu là:  ( 10.000 – 9500 ) / 9500 = 5,3%
 Hình (3.1 a) Hình (3.1b) Hình 3.1a: Cầu trái phiếu Hình 3.1b: Cung quỹ cho vay Giá cả Lãi suất ( i %) trái phiếu (P:$) Ls B 9.500 25% A A 8.000 5,3% B Bd KL giá trị trái phiếu, (B $) Quỹ cho vay, (L $)
 1.2. Đường cung  Đường cung trái phiếu mô tả khối lượng trái phiếu được cung cấp bởi người đi vay tương ứng với các mức giá khác nhau. Trở lại ví dụ trái phiếu chiết  khấu có thời gian đáo hạn 1 năm, mênh giá 10.000 đôla. Khi giá cả trái phiếu ở mức 9.500 đôla thì người đi vay sẵn lòng cung cấp trái phiếu nhiều hơn so với mức giá 8.000 đôla. Đường cung trái phiếu, Bs hướng đi lên như hình (3.2a). Xét góc độ quỹ cho vay là hàng hóa. Ở mức giá 9.500 đôla thì lãi suất chiết khấu trái phiếu là 5,3%. Trong khi đó, ở mức giá 8.000 đôla thì lãi suất là 25%. Lãi suất gia tăng từ 5,3% lên 25% sẽ làm hạn chế khả năng đi vay của người đi vay. Vì thế, đường cầu quỹ cho vay, Ld dốc xuống như hình (3.2b)
 Hình 3.2 Hình 3.2a: Cung trái phiếu Hình 3.2b: Cầu quỹ cho vay Lãi suất ( i %) Giá cả L trái phiếu (P:$) d D 9.500 C 25% 8.000 D 5,3% C Bs KL giá trị trái phiếu, (B $) Quỹ cho vay, (L :$)
 1.3. Điểm cân bằngGiá cả  Để xác định điểm cân bằng, chúng ta đặt chồng hình (3.1a) lên hình (3.2a), tương tự, đặt chồng hình (3.1b) lên hình (3.2b). Kết quả là, đường cung và đường cầu trái phiếu cũng như đường cung và đường cầu quỹ cho vay cắt nhau lần lượt tại điểm E như hình (3.3a) và hình (3.3b). Tại điểm E lượng cung bằng lượng cầu và mức giá cân bằng của trái phiếu là P* và lãi suất cân bằng quỹ cho vay là i*.
 Hình 3.3 Hình 3.3a: Cung –cầu trái phiếu Hình 3.3b: Cung - cầu quỹ cho vay Giá cả Lãi suất ( i %) B B L trái phiếu (P $) d s d Ls Cung vượt quá Cung vượt quá 9.500 25% B C D A P* E i* E D A B C 8.000 5,3% Cầu vượt quá Cầu vượt quá KL giá trị trái phiếu, (B $) Quỹ cho vay, (L $)
. Söï thay ñoåi laõi suaát thò tröôøng  2 Laõi suaát thò tröôøng ñöôïc hình thaønh theo  söï töông taùc cuûa quan heä cung caàu traùi phieáu vaø quyõ cho vay. 2.1. Caùc nhaân toá laøm thay ñoåi ñöôøng caàu  traùi phieáu vaø quyõ cho vay Coù naêm nhaân toá cô baûn aûnh höôùng ñeán  ñöôøng caàu traùi phieáu vaø quyõ cho vay: Thu nhaäp bình quaân.  Lôïi töùc vaø laïm phaùt kyø voïng.  Ruûi ro.  Tính loûng  Chi phí thoâng tin. 
 2.2. Các nhân tố làm thay đổi đường cung trái phiếu và quỹ cho vay  Có bốn yếu tố cơ bản làm thay đổi đường cung trái phiếu và quỹ cho vay:  *Lợi nhuận kỳ vọng của vốn đầu tư.  *Chính sách thuế.  *Lạm phát kỳ vọng. *Vay nợ của chính phủ  IV. CẤU TRÚC RỦI RO VÀ CẤU TRÚC KỲ HẠN CỦA LÃI SUẤT
1. Cấu trúc rủi ro của lãi suất 1.1. Rủi ro vỡ nợ 1.2. Tính lỏng 1.3. Chi phí thông tin 1.4. Thuế 2. Cấu trúc kỳ hạn của lãi suất
CUNG & CẦU TIỀN TỆ
1 Caùc lyù thuyeát veà caàu tieàn teä 1.1. Lyù thuyeát ñònh löôïng tieàn teä  1.2. Lyù thuyeát öu thích thanh khoaûn cuûa  Keynes 1.3. Lyù thuyeát cuûa Friedman  2. Caùc khoái tieàn trong löu thoâng  2.1 Caùc loaïi tieàn trong neàn kinh teá hieän ñaïi 2.2 Pheùp ño toång löôïng tieàn  3 Caùc chuû theå cung öùng tieàn  3.1. Ngaân haøng trung öông  3.2 Ngaân haøng thöông maïi  3.3 Caùc chuû theå khaùc 
I. LYÙ THUYEÁT VEÀ CAÀU TIEÀN TEÄ Neáu xeùt moät caùch toång quaùt trong neàn kinh teá tieàn teä coù hai nhu caàu lôùn chi phoái ñôøi soáng xaõ hoäi ñoù laø nhu caàu ñaàu tö vaø nhu caàu tieâu duøng. - Ai ñaàu tö ? Ñoù laø caùc doanh nghieäp muoán môû roäng qui moâ saûn xuaát, muoán söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán nhaøn roãi. Ñoù laø caùc caù nhaân muoán kieám lôïi nhuaän töø ñoàng tieàn tieát kieäm cuûa mình Nhu caàu veà tieàn teä ñeå phuïc vuï cho ñaàu tö seõ phuï thuoäc vaøo hai nhaân toá quan troïng ñoù laø laõi suaát tín duïng cuûa ngaân haøng vaø möùc lôïi nhuaän:
Laõi suaát tín duïng ngaân haøng laø möùc thu nhaäp mang tính bình quaân cuûa caùc phöông aùn ñaàu tö trong neàn kinh teá, laø coät moác ñeå so saùnh vôùi caùc möùc tyû suaát lôïi nhuaän cuûa caùc ngaønh khaùc vaø noù cuõng laø nhaân toá kích thích nhöõng nguoàn tieát kieäm trong daân cö ñi tìm nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö nhö saûn xuaát, kinh doanh dòch vuï, hoaëc nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính nhö kinh doanh ñòa oác, kinh doanh chöùng khoaùn
Möùc lôïi nhuaän töø nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö nhö saûn xuaát, kinh doanh dòch vuï, hoaëc nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính nhö kinh doanh ñòa oác, kinh doanh chöùng khoaùn, kinh doanh ngoaïi hoái cuõng laø nhaân toá taùc ñoäng ñeán nhu caàu ñaàu tö. - Nhu caàu veà tieàn giaønh cho tieâu duøng seõ phuï thuoäc vaøo Nhaân toá ñaàu tieân laø möùc thu nhaäp vì neáu kinh teá coù taêng tröôûng, thu nhaäp quoác daân taêng leân ñeå töø ñoù taùc ñoäng ñeán thu nhaäp cuûa töøng thaønh vieân trong xaõ hoäi theo chieàu höôùng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi taêng thì möùc caàu veà tieâu duøng môùi coù cô sôû naâng cao.
Nhaân toá thöù hai aûnh höôûng ñeán nhu caàu tieâu duøng ñoù laø giaù trò cuûa nhöõng hoaït ñoäng giao dòch. ÔÛ ñaây, neáu chuùng ta giaû söû caùc nhaân toá khaùc nhö soá laàn vaø soá löôïng giao dòch trong moät thôøi gian nhaát ñònh khoâng ñoåi thì söï bieán ñoäng cuûa heä thoáng giaù caû haøng hoùa, dòch vuï seõ tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán möùc caàu tieâu duøng. Nhaân toá thöù ba aûnh höôûng ñeán nhu caàu tieâu duøng laø laõi suaát. Trong ñieàu kieän nhöõng taùc ñoäng khaùc cuûa ñôøi soáng kinh teá laø khoâng ñoåi thì laõi suaát taêng seõ laøm giaûm möùc caàu tieàn teä trong quyõ caùc doanh nghieäp hoaëc trong tay caùc taàng lôùp daân cö, ngöôøi ta seõ kieàm cheá bôùt nhu caàu tieâu duøng, mua saém ñeå taêng nguoàn tích luõy nhaèm sinh lôøi cho ñoàng tieàn.
1. Quy luaät löu thoâng tieàn teä cuûa K.Marx Treân quan ñieåm löu thoâng haøng hoùa quyeát ñònh löu thoâng tieàn teä. Maùc cho raèng soá löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng nhieàu hay ít, laø do soá löôïng haøng hoùa ñang löu thoâng nhieàu hay ít, möùc giaù caû haøng hoùa cao hay thaáp vaø toác ñoä löu thoâng tieàn teä nhanh hay chaäm. Hai nhaân toá soá löôïng haøng hoùa vaø möùc giaù caû goäp laïi thaønh khaùi nieäm toång giaù caû haøng hoùa, nhaân toá naøy coù quan heä tæ leä thuaän vôùi soá löôïng tieàn caàn thieát
Töø phaân tích treân, moät qui luaät veà löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng ñöôïc Marx ñöa ra laø: H Kc = V Trong ñoù:  Kc laø khoái löôïng tieàn caàn thieát cho löu  thoâng. H laø toång giaù caû haøng hoùa.  V laø toác ñoä löu thoâng tieàn teä. 
 Nếu gọi KT là lượng tiền thực có trong lưu thông là lượng tiền mà ta chủ động cung ứng vào lưu thông thì yêu cầu của qui luật là phải đảm bảo quan hệ cân đối giữa KT và KC những trường hợp vi phạm yêu cầu của qui luật như:  KT > Kc dẫn tới thừa tiền  KT < KC dẫn tới thiếu tiền, đều có những ảnh hưởng không tốt đối với đời sống kinh tế – xã hội. để đảm bảo tôn trọng qui luật lưu thông tiền tệ theo quan điểm của Marx đòi hỏi chúng ta phải nắm bắt nhu cầu về tiền trong lưu thông, qua đó, đưa tiền vào lưu thông cho phù hợp
2. Thuyeát soá löôïng tieàn teä M.V = P.Q Trong ñoù:  M: Toång khoái löôïng tieàn löu haønh bao goàm tieàn maët  vaø keå caû caùc phöông tieän thanh toaùn treân caùc taøi khoaûn seùc. V: Toác ñoä löu haønh cuûa löôïng tieàn trong löu thoâng.  P: Möùc giaù trung bình.  Q: Toång löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï ñöôïc trao ñoåi.  Vôùi phöông trình treân, ñaàu tieân I Fisher neâu leân lyù  thuyeát “söùc mua tieàn teä” vaø cho raèng: Söùc mua cuûa tieàn teä ñöôïc ño baèng P, neáu P taêng nghóa laø söùc mua cuûa ñoàng tieàn giaûm, tieàn maát giaù, P giaûm nghóa laø söùc mua cuûa ñoàng tieàn ñöôïc naâng cao. Maët khaùc Fisher cho raèng V laø nhaân toá gaàn nhö baát bieán trong moät thôøi gian ngaén ví noù phuï thuoäc vaøo thoùi quen cuûa caù nhaân trong giao dòch vaø sau ñoù Fisher neâu leân hoïc thuyeát veà soá löôïng tieàn teä.
3. Thuyeát öa thích thanh khoaûn cuûa J.M.Keynes (1884 – 1946) Keynes coi cuûa caûi döôùi daïng tieàn teä laø linh hoaït nhaát, vieäc chuyeån tieàn thaønh tö baûn cho vay ñöôïc Keynes goïi laø “sôû thích chi tieâu”, vaø khi cho vay, ngöôøi cho vay ñaõ chaáp nhaän maïo hieåm neân laõi suaát ñöôïc goïi laø phaàn thöôûng giaønh cho hoï. . Laõi suaát laïi chòu aûnh höôûng tæ leä nghòch vôùi löôïng tieàn ñöa vaøo löu thoâng neân theo oâng muoán giaûm laõi suaát ñeå kích thích ñaàu tö thì nhaø nöôùc neân in theâm tieàn ñöa vaøo löu thoâng.
. Laõi xuaát cuõng chòu aûnh höôûng töø söï öa thích tieàn maët, söï öa thích tieàn maët ñöôïc phaùt sinh töø 3 ñoäng thaùi sau: Ñoäng thaùi giao dòch  Ñoäng cô döï phoøng  Ñoäng cô ñaàu cô  Trong ba ñoäng cô treân, thò tröôøng taøi chính  seõ aûnh höôûng maïnh ñeán ñoäng cô ñaàu cô. Neáu goïi r laø laõi suaát, M laø khoái löôïng tieàn teä vaø L laø haøm soá öa chuoäng tieàn maët thì: M = L (r) Töø ñoù, Keynes ñöa ra phöông trình:  M = M1 + M2 = L1(R) + L2 (r) 
Trong đó:  M: là sự ưa thích tiền mặt  M1: là số tiền mặt dùng cho động cơ giai dịch và động cơ dự phòng  M2: là số tiền mặt dùng cho động cơ đầu cơ  L1 (R): là hàm số tiền mặt xác định M1 tương ứng với lãi xuất R  L2 (r)là hàm số tiền mặt xác định M2 tương ứng với lãi xuất r. 4. Thuyết số lượng tiền tệ của Milton_Friedman
Theo M.Friedman soá cung tieàn teä hoaëc ñöôïc  xaùc ñònh baèng soá löôïng tieàn kim loaïi ñöa vaøo löu thoâng hoaëc bôûi soá tieàn do nhaø nöôùc hoaëc heä thoáng ngaân haøng taïo ra. Nhu vaàu veà tieàn laø haøm soá vôùi nhieàu bieán soá trong doù coù thu nhaäp, giaù caû, laõi suaát cô caáu taøi saûn vaø söï öa thích caù nhaân . Luaän ñieåm cuûa M.Friedman ñöôïc dieãn taû  baèng coâng thöùc sau: Md = f (yn, i)  Trong ñoù: yn : laø thu nhaäp danh nghóa  i : laø laõi suaát danh nghóa 
M.Friedman cuõng cho raèng möùc cung tieàn phuï thuoäc nhieàu vaøo quyeát ñònh chuû quan cuûa caùc cô quan quaûn lyù vó moâ neân mang tính khoâng oån ñònh. Theo oâng, vieäc taêng cung tieàn moät caùch oå ñònh (3 - 4 % / naêm) seõ laøm cho GNP taêng leân oån ñònh. Ñieàu naøy cho pheùp haïn cheá nhöõng bieán ñoäng giaù caû vaø ñaït ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng.
II. CAÙC KHOÁI TIEÀN TRONG LÖU THOÂNG 1. Caùc loaïi tieàn teä trong neàn kinh teá hieän  ñaïi 1.1. Tieàn coù quyeàn löïc cao  - Tieàn phaùp ñònh  Bao goàm caùc loaïi tieàn giaáy, tieàn kim khí do  nhaø nöôùc phaùt haønh vôùi teân goïi tieàn phaùp ñònh ñaõ cho thaáy caùc loaïi tieàn naøy ñöôïc nhaø nöôùc thoáng nhaát phaùt haønh vaø cho pheùp löu thoâng vôùi meänh giaù ñöôïc in treân ñoàng tieàn theo luaät ñònh - Tieàn gôûi khoâng kyø haïn hay caùc khoaûn  tieàn gôûi treân caùc taøi khoaûn thanh toaùn taïi caùc ngaân haøng
Laø moät loaïi tieàn coù quyeàn löïc cao nhöng tính loûng thaáp hôn so vôùi tieàn phaùp ñònh vì phaûi thoâng qua moät soá thuû tuïc thanh toaùn theo quy ñònh khi thöïc hieän giao dòch. Tuy nhieân, trong ñieàu kieän nhöõng dòch vuï thanh toaùn qua ngaân haøng trôû neân tieän ích thì vaán ñeà thanh toaùn töø tieàn gôûi khoâng kyø haïn hay caùc taøi khoaûn thanh toaùn coù theå phaùt haønh seùc Seõ goùp phaàn giaûm ñaùng keå nhöõng chi phí khoâng caàn thieát trong thanh toaùn baèng tieàn maët. Ngoaøi ra, moät soá ngaân haøng thöông maïi coøn thöïc hieän traû laõi cho caùc khoaûn tieàn gôûi thanh toaùn neân so vôùi tieàn maët noù coøn ñaùp öùng phaàn naøo muïc tieâu sinh lôøi cho ngöôøi sôû höõu tieàn teä.
1.2. Caùc loaïi tieàn taøi saûn tieàn taøi saûn khoâng phaûi laø tieàn giao dòch vì ngöôøi ta khoâng theå söû duïng noù nhö moät phöông tieän trao ñoåi khoâng haïn cheá veà thôøi gian nhö tieàn maët cuõng nhö khoâng theå ñaùp öùng nhu caàu giao dòch, ngay laäp töùc nhö caùc loaïi tieàn coù quyeàn löïc cao. Tieàn taøi saûn cho thaáy ñaây laø loaïi taøi saûn ñöôïc ngöôøi sôû höõu naém giöõ nhö moät hình thöùc ñaàu tö sinh lôïi song chuùng laïi coù khaû naêng hoaùn chuyeån linh hoaït sang tieàn maët trong moät thôøi gian ngaén
Caùc loaïi tieàn taøi saûn bao goàm:  - Caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn, ñem laïi möùc  sinh lôïi khaù oån ñònh cho ngöôøi sôû höõu vaø ñöôïc thöïc hieän vôùi nguyeân taéc thôøi haïn caøng daøi laõi suaát caøng cao, bao goàm: Tieàn gôûi tieát kieäm cuûa coâng chuùng  taïi caùc quyõ tieát kieäm, caùc ngaân haøng. Tieàn gôûi coù kyø haïn cuûa caù nhaân vaø  doanh nghieäp taïi caùc toå chöùc tín duïng
- Taøi khoaûn tieàn göûi ôû thò tröôøng tieàn teä. - Caùc chöùng töø nôï ngaén haïn, trung haïn ñöôïc  mua baùn treân thò tröôøng tieàn teä. Tín phieáu kho baïc, traùi phieáu tieát kieäm do  caùc ngaân haøng, caùc caáp chính quyeàn ñòa phöông, Coâng ty taøi chính huy ñoäng, caùc hôïp ñoàng mua laïi qua ñeâm, tieàn gôûi Euro Dollar qua ñeâm, tieàn gôûi Euro Dollar coù kyø haïn - Caùc loaïi tieàn taøi saûn khaùc  2. Pheùp ño toång löôïng tieàn trong neàn kinh teá hieän ñaïi
Ngaân haøng trung öông chòu traùch nhieäm chính trong xaây döïng vaø thöïc thi chính saùch tieàn teä laø phaûi bieát moät caùch chính xaùc caùc thaønh phaàn cuûa löôïng tieàn cung öùng vaøo löu thoâng seõ bao goàm caùc boä phaän naøo ñeå coù theå döï baùo ñöôïc nhöõng bieán ñoäng kinh teá cuõng nhö coù nhöõng bieän phaùp ñieàu chænh hôïp lyù. ñeán quan ñieåm cuûa nhaø kinh teá hoïc PA  Samuelson, Samuelson chia khoái tieàn trong löu thoâng thaønh 2 boä phaän:
Khoái M1 (tieàn theo nghóa heïp) goïi laø tieàn giao dòch goàm caùc khoaûn tieàn thöïc teá ñöôïc duøng cho giao dòch ñeå mua baùn haøng hoùa bao goàm: Tieàn kim khí, tieàn giaáy do ngaân haøng trung öông phaùt haønh.  Tieàn kyù gôûi treân caùc taøi khoaûn seùc: ñaây laø tieàn qua ngaân  haøng, soá tieàn kyù gôûi treân taøi khoaûn seùc coù theå ñöôïc ruùt ra ñeå thanh toaùn. Khoái M2 (Tieàn theo nghóa roäng) goïi laø tieàn teä taøi saûn  hay chuaån teä vì chuùng coù theå chuyeån sang tieàn maët deã daøng trong moät thôøi gian bao goàm: Khoái M1.  Caùc loaïi taøi saûn laø tieàn thay theá raát gaàn vôùi tieàn  giao dòch nhö: Taøi khoaûn tieát kieäm, tieàn gôûi coù kyø haïn 
Taïi caùc nöôùc phaùt trieån pheùp ño toång  löôïng tieàn ñöôïc ngaân haøng trung öông coâng boá thoâng thöôøng goàm 3 khoái tieàn chính ñoù laø: Khoái M1 bao goàm:  Tieàn phaùp ñònh.  Tieàn gôûi khoâng kyø haïn hay tieàn gôûi thanh toaùn coù  theå phaùt haønh seùc. Seùc du lòch.  Xaùc ñònh keát caáu khoái M1 döïa treân vaän  duïng quan ñieåm cuûa P.A Samuelson.
Khoái M2 bao goàm: M1.  Caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn loaïi nhoû.  Tieàn gôûi tieát kieäm.  Caùc chöùng töø nôï ngaén haïn.  Tieàn gôûi thò tröôøng tieàn teä ngaén haïn  Khoái M3 bao goàm:  M2.  Caùc loaïi tieàn gôûi coù kyø haïn loaïi lôùn.  Caùc chöùng töø nôï, tieàn gôûi thò tröôøng tieàn teä daøi  haïn 3. Caùc chuû theå cung öùng tieàn cho neàn kinh teá
3.1. Ngaân haøng trung öông  Ngaân haøng trung öông laø cô quan ñoäc  quyeàn phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng vaøo löu thoâng.Thoâng thöôøng, vieäc phaùt haønh tieàn cuûa ngaân haøng trung öông ñöôïc thöïc hieän qua caùc con ñöôøng sau ñaây : - Phaùt haønh qua keânh ngaân saùch nhaø nöôùc  Tieàn ñuùc coù theå do ngaân haøng trung öông phaùt haønh, cuõng coù theå do ngaân khoá (kho baïc) phaùt haønh.
- Phaùt haønh qua keânh tín duïng Moät trong caùc ngoõ ñeå ngaân haøng trung öông ñöa tieàn  vaøo löu thoâng ñoù laø cho ngaân haøng trung gian vay thoâng qua nghieäp vuï taùi chieát khaáu, taùi caàm coá caùc chöùng töø coù giaù cuûa caùc ngaân haøng trung gian. Khi ngaân haøng trung öông cho ngaân haøng trung gian vay tieàn, tieàn seõ thoâng qua ngaân haøng trung gian ñeå tôùi tay coâng chuùng. - Phaùt haønh qua thò tröôøng môû  Thò tröôøng môû laø thò tröôøng taøi chiùnh noùi chung, nôi  mua baùn caùc loaïi phieáu nôï, chöùng khoaùn. Goïi laø “ môû ” vì baát kyø ai tham gia cuõng ñöôïc, khoâng giôùi haïn ôû moät taàng lôùp naøo caû; maët khaùc, coâng cuï tham gia treân thò tröôøng môû raát ña daïng.
- Phaùt haønh qua thò tröôøng vaøng vaø ngoaïi teä Baèng vieäc tung tieàn maët ra thò tröôøng  vaøng vaø ngoaïi teä ñeå mua caùc ñoàng tieàn cuûa nöôùc ngoaøi vaø vaøng, ngaân haøng trung öông vöøa laøm taêng döï tröõ vaøng vaø ngoaïi teä, vöøa laøm taêng löôïng tieàn maët trong löu thoâng moät khoaûn töông öùng, vaø ñaây cuõng laø moät keânh phaùt haønh tieàn cuûa ngaân haøng trung öông.
3.2. Ngaân haøng trung gian  Caùc ngaân haøng trung gian cung öùng cho neàn  kinh teá loaïi buùt teä thoâng qua cô cheá tín duïng taïo tieàn. Thaät vaäy, nhôø vaøo vieäc nhaän tieàn gôûi maø caùc  ngaân haøng trung gian coù khaû naêng môû roäng qui moâ cho vay. Nhöng khi cho vay vaø thöïc hieän chöùc naêng trung gian thanh toaùn, caùc ngaân haøng trung gian laïi taïo ra moät löôïng tieàn gôûi khoâng kyø haïn lôùn gaáp nhieàu laàn so vôùi soá tieàn gôûi ban ñaàu. Trong ñieàu kieän lyù töôûng, coâng thöùc tính soá tieàn gôûi môû roäng maø caû heä thoáng ngaân haøng taïo ra nhö sau: Soá tieàn gôûi môû roäng = Soá tieàn gôûi ban ñaàu x  Heä soá taïo tieàn Trong ñoù: 
3.3. Các chủ thể khác Trong điều kiện thị trường tài chính phát triển, các loại chứng từ có giá có tính thanh khoản cao thì nhà nước, các doanh nghiệp cũng có thể được coi là những chủ thể cung ứng tiền cho nền kinh tế.
CHƯƠNG 5 LẠM PHÁT chuong 5: lam phát
1 Khái niệm và các lọai lạm phát: 1.1 Khái niệm: Lạm phát (Inflation) là hiện tượng tiền giấy bị mất giá, làm cho giá cả của hàng hóa được biểu hiện bằng đồng tiền mất giá tăng lên Biểu hiện đặc trưng của lạm phát : + Hiện tượng gia tăng tiền giấy vượt quá nhu cầu cần thiết của lưu thông hàng hóa dẫn đến hệ quả là tiền giấy bị mất giá + Giá cả hàng hóa tăng đồng bộ ,liên tục + Sự bất ổn định trong đời sống kinh tế xã hội 1.2 Các lọai lạm phát: chuong 5: lam phát
Lạm phát thường được đo bằng chỉ số% trên cơ sở so sánh mức tăng giá cả hàng hóa giữa hai thời điểm (to ,t1) .Có 3 lọai chỉ số giá cả bình quân: - Chỉ số giá cả hàng tiêu dùng-CPI ( consumer price index) - Chỉ số giá cả hàng sản xuất-PPI(producer price index ) - Chỉ số giá cả bán lẻ- RPI (retail price index ) Về mặt định lượng ,căn cứ trên sự biến động của chỉ số giá, lạm phát được chia 3 lọai : chuong 5: lam phát
+ Lạm phát vừa phải ở mức thấp còn gọi là LP một con số với chỉ số giá < 10% + Lạm phát phi mã ở mức cao với chỉ số giá có tỉ lệ 2 hoặc 3 con số + Siêu lạm phát khi tốc độ tăng giá vượt xa lạm phát phi mã Về mặt định tính,lạm phát có các lọai : + LP thuần túy + LP cân bằng và không cân bằng + LP dự đoán và LP bất thường chuong 5: lam phát
2 Tác động của lạm phát 3 Nguyên nhân lạm phát: 3.1 Quan điểm các trường phái kinh tế  Quan điểm của K. marx  Quan điểm lạm phát giá cả  Quan điểm lạm phát cầu-kéo  Quan điểm lạm phát chi phí-đẩy  Quan điểm lạm phát cơ cấu  Quan điểm lạm phát lưu thông tiền tệ  Quan điểm lạm phát tín dụng  Quan điểm lạm phát ngân sách chuong 5: lam phát
3.2 Các nguyên nhân: Nguyên nhân chủ quan: Bắt nguồn từ chính sách quản lý vĩ mô(chính sách tài chính, tiền tệ) không hiệu quả .Hoặc nhà nước chủ động sử dụng LP như một công cụ kích thích tăng trưởng kinh tế Nguyên nhân khách quan: thiên tai,chiến tranh, ảnh hưởng từ thị trường thế giới Ngoài ra,bắt nguồn từ những nguyên nhân .Chủ quan hay khách quan gây nên khủng hoảng chính trị ,từ đó người dân bị mất lòng tin vào nhà nước, họ không sử dụng hoặc đánh giá thấp tiền do nhà nước phát hành chuong 5: lam phát
4 Các biện pháp kiểm soát lạm phát: Biện pháp trước mắt : + Thực hiện chính sách hạn chế (đóng băng tiền tệ) + Cải cách hệ thống thu – chi ngân sách + Khắc phục tình trạng phát hành tiền để bù đắp bội chi ngân sách + Ổn định sức mua đối nội và sức mua đối ngọai của đồng tiền nhằm từng bước củng cố niềm tin của công chúng +.Biện pháp cải cách tiền tệ chuong 5: lam phát
- Biện pháp cơ bản,lâu dài: + Xây dựng chíên lược phát triển kinh tế phù hợp ,chính sách quản lý vĩ mô hiệu quả(chính sách tài chính, tiền tệ) + Củng cố và phát huy vai trò các cơ quan quản lý và điều tiết vĩ mô (ngân hàng TW,bộ tài chính ) 5 Giảm phát ( deflation ) chuong 5: lam phát
 Giai đọan từ 1991-1995 Năm 1991 1992 1993 1994 1995 %GDP 6 8,6 8,1 8,8 9,5 %CPI 67,4 17,5 5,2 14,4 12,7  Giai đọan 1996-2000 Năm 1996 1997 1998 1999 2000 %GDP 9,3 8,7 5,8 4,8 6,75 %CPI 4,6 3,7 9,2 0,1 -0,6 chuong 5: lam phát
Giai đọan 2001-2006 Năm 2001 2002 2003 2004 2005 2006 %GDP 6,84 7,10 7,24 7,7 8,4 8,5 %CPI 0,8 4,o 3,0 9,5 8,4 8,2 Giai ñoaïn 2007- 2007 2008(KH) % GDP 8,84 8,5-9 % CPI 12,6 (8,12) chuong 5: lam phát
 RỔ HÀNG HÓA TÍNH CPI NƯỚC SỐ LOẠI HÀNG HÓA SỐ NHÓM MỸ 89.952 370 ÚC 100.600 107 HÀN QUỐC 27.456 470 ẤN ĐỘ 814 130 SINGAPORE 11.976 593 MALAYSIA 52.049 1249 VIET NAM 400 86 NGUỒN : The International Labor Organization chuong 5: lam phát
 CƠ CẤU RỔ HÀNG HÓA Ở VIỆT NAM - Lương thực thực phẩm & DV ăn uống 42,8% - Đồ uống & thuốc lá 4,56 - May mặc-giày dép-mũ nón 7,21 - Vật liệu XD 9,99 - Thiết bị đồ dùng GĐ 8,62 - Dược phẩm y tế 5,42 - Phương tiện đi lại, bưu điện 9,04 - Văn hóa thể thao-giải trí 3,59 - giáo dục 5,41 - Dich vụ khác 3,31 chuong 5: lam phát
CHƯƠNG TÀI CHÍNH CÔNG
 A . LÝ LUẬN CƠ BẢN TÀI CHÍNH CÔNG  B . NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC  C . CÁC QŨY TÀI CHÍNH KHÁC CỦA NHÀ NƯỚC
 A Lý luận cơ bản về tài chính công 1 Sự ra đời và phát triển tài chính công 2 Khái niệm vai trò tài chính công 2.1 K n : Tài chính công là những nguồn lực tài chính do nhà nước sở hữu, quản lý nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ nhà nước trong việc cung ứng hàng hóa công cho xã hội * Phân bieät TC coâng & TCnhaø nöôùc 2.2 Cơ cấu tài chính công: - Quỹ ngân sách nhà nước là bộ phận quan trọng nhất trong hệ thống tài chính công, bởi đây là nguồn lực tài chính chủ yếu của nhà nước và còn có vai trò định hướng điều tiết các
các bộ phận khác trong tài chính công - Các Quỹ tài chính khác của nhà nước ( Quỹ dự trữ QG, Quỹ bảo hiểm xã hội , Quỹ hỗ trợ XK, ) ,tài chính các đơn vị quản lý hành chánh, các đơn vị sự nghiệp 2.3 Vai trò tài chính công ( sinh viên nghiên cứu ) 3 Đặc điểm quản lý tài chính công - Những khoản mục thu, chi tài chính công đều gắn liền với các quy định của luật pháp và chịu sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước - Tài chính công tạo ra hàng hóa dịch vụ công để̀ mọi người có nhu cầu đều có khả năng tiếp cận _Tài chính công phục vụ cho lợi ích cộng đồng,lợi ích KT-XH, không nhằm mục tiêu lợi nhuận-”phi vị lợi”-
 _Quản lý TTc phải tôn trọng nguyên tắc công khai, minh bạch, và có sự tham gia của công chúng  B- NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (NSNN)  1- khái niệm &đặc điểm NSNN  1.1 Khái niệm :NSNN là hệ thống quan hệ KT phátsinh trong quá trình PPcác nguồn TC của XH để tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ của nhà nước nhằm thưc hiện các chức năng của nhà nước  1.2 Đặc điểm NSNN :  +NSNN là một bộ luật TC đặc biệt( yếu tố pháp lý) vì các thể chế của NSNN được thiết lập dựa vào hệ thống các bộ luật khác có liên quan như : luật thuế,hiến pháp ,mặt khác, NSNN được QH thông qua hàng năm và mang tính áp đặt buộc các chủ thể KT –XH có liên quan phải tuân thủ  +NSNN là một bản dự toán thu chi (yếu tố vật chất ).Đây là những thông số liên quan đến chính sách mà chính phủ phải thực hiện trong năm
NSNN là một công cụ giúp cho QH quản ly &kiểm soát chặt chẽ các khoản thu chi của chính phủ trong mỗi năm tài khóa  2 Hệ thống NS &phân cấp NSNN 2.1 Hệ thống NSNN * Mô hình NSNN thống nhất : Áp dụng phổ biến Hệ thống NS gồm 2 cấp :+NSTW +NSNN các địa phương * Mô hình NS NN liên bang Hệ thống NS gồm 3 cấp :+ NS Liên bang + NS Tiểu bang + NS các địa phương , khu vực thuộc Tiểu bang  Ở Việt Nam, theo Luật NSNN, hệ thống NS gồm 4 cấp phù hợp với hệ thống hành chính: + NSTW +NS cấp Tỉnh & cấp tương đương
+ NS cấpHuyện & cấp tương đương +NS cấp Xã & cấp tương đương Mặc dù được phân làm 4 cấp song giữa các cấp NS luôn có mối quan hệ thông qua cơ chế bổ xung ,cơ chế ủy nhiệm. Hệ thống tổ chức & quản lý NSNN được tập trung ,thống nhất từ TW đến địa phương . NSNN phải vừa đảm bảo tính dân chu,̉ công khai, minh bạch vừa đảm bảo kiểm tra ,kiểm soát ,qua việc sử dụng có hiệu quả các công cụ kế toán, kiểm toán, thanh tra TC  2.2 Phân cấp NSNN Nội dung phân cấp NS gồm : +Phân cấp về quyền ban hành các chính sách, chế đô,tiêu chuẩn định mức TC + Phân cấp về chu trình NS +Phân cấp về vật chất .Đây là nội dung cơ bản cần được xem xét với những nộ dung cơ bản sau:
 * Phân cấp thu NS . Điều này nhằm tạo điều kiện để các cấp chính quyền nhà nước trong phạm vi cho phép có quyền &trách nhiệm với hoạt động TC của cấp mình. Theo Luật NSNN Viêt Nam phân cấp thu giữa các TW & điạ phươnggồm:  +Thu cố định là khoản thu được hưởng trọn 100% ở mỗi cấp NS,bao gồm các khoản thu từ thuế,vay nợ ,viện trợ Đây là những nguồn thu gắn liền với hoạt động KT do TW hoặc địa phương quản lý  +Thu điều tiết là khoản thu được phân chia theo tỉ lệ % giữa các cấp NS,bao gồm một số khoản thuế,phí,lệ phí phát sinh trên diện rộng như : thuế TVA( không bao gồm thuế TVA hàng nhập khẩu ) thuế thu nhập doanh nghiệp ( không bao gồm thuế thu nhập của các DN hạch toán toàn ngành ) ,thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ,  % thu điều tiết giữa TW & địa phương do QH thông qua và phải cố định trong khoảng từ 3-5 năm
 + Thu bổ xung là khoản thu nhằm giúp địa phương cân đối NS hoặc hỗ trợ để địa phương thực hiện các chương trình phát triển KT-XH của địa phương * Phân cấp chi NS Tuỳ theo nhiệm vụ cụ thể về KT_XH,quốc phòng an ninh cho từng cấp chính quyền đồng thời phù hợp với đặc điểm địa lý,dân số từng địa phương việc phân định chi NS tập trung vào các khoản chi chủ yếu sau: +chi thường xuyên +chi đầu tư phát triển + chi trả nợ gốc &lãi vay +chi bổ xung quỹ dự trữ TC + chi bổ xung NS cấp dưới.
 3- Hệ thống thu NSNN -Căn cứ theo nội dung kinh tế thu NS gồm các loại sau: +Thu Thuế +Thu Phí –Lệ phí + Thu từ hoạt động KT +ThuVay nợ – viện trợ  QUY MÔ THU NSNN (Đ/V: tỉ đồng) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 (KH) Tổng thu 98.526 108371 149320 183000 211400 237900 Thu/GDP 21,6% 22,2% 23,5% 23,3% 23,2% 22% % Thuế / Thu NSNN 94,5% 92,0% 91% 90% 91% 90%
 3.1Thu thuế :  * Khái niệm : Thuế là khoản đóng góp bắt buộc cho nhà nướcdo luật định đối với pháp nhân & thể nhân nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của nhà nước .  *Bản chất của thuế : + Về kinh tế : Thuế là một phần thu nhập của XH + Về quan hệ giai cấp : Thuế gắn liền với sự ra đời của nhà nước +Về xã hội : Thuế mang tính đại chúng nên cần đơn giản ,dễ áp dụng ,dễ kiểm tra  * Đặc điểm của Thuế : + tính cưỡng chế + thuế không có đối giá & hoàn trả trưc tiếp +nguồn thu thuế đáp ứng cho nhu cầu chi tiêu công cộng  * Phân loại thuế : + căn cứ vào đối tượng đánh thuế +căn cứ vào tính chất kinh tế ,thuế gồm 2 loại : thuế trực thu & thuế gián thu Yêu cầu : _ Phân biệt thuế trực thu & thuế gián thu _Phân tích ưu &nhược điểm của từng loại
 Tỉ trọng các nguồn trong tổng thu thường xuyên của NSNN 2004   Tổng số : 100% - Thuế GTGT 24,9% -Thuế thu nhập doanh nghiệp 22,6% -Thuế XNK 12,4% -Thuế tiêu thụ đặc biệt 7,6% -Thuế tài nguyên 7,4% -Thu phí ,lệ phí 6,1% -Thu khác 15,7% Nguồn : Bộ Tài Chính
DỰ TOÁN THU NSNN 2007 - THU TỪ DẦU THÔ 71.700 TỶ VND - THU NỘI ĐỊA 151.800 - THU TỪ KTQD 53.954 - THU TỪ KT NGOÀI QD 27.667 - THU TỪ DN FDI 31.041 - THU TỪ THUẾ 118.862 - THU TỪ PHÍ-LỆ PHÍ 12.328 - THU TỪ ĐẤT ĐAI 18.806 - THU KHÁC 1.804 NGUỒN : BỘ TÀI CHÍNH
 Mỗi năm VN xuất trung bình 15,4 tr tấn dầu thô , nhập trung bình 12 tr tấn dầu tinh  1,5-1,7 tấn dầu thô = 1 tấn dầu tinh  năm2007, dự kiến mức tăng thu do giá dầu thô tăng là 2300 tỷ đ, nếu không tăng giá xăng /dầu - NSNN phải bù 12.000 tỷ đ !  ( Theo Ô. TRẦN VĂN TÁ- Thứ trưởng Bộ TC trả lời phỏng vấn Báo Tuổi trẻ ngày 23/11/2007)
HỆ THỐNG CÁC LOẠI THUẾ CHỦ YẾU CỦA MỘT SỐ NƯỚC NƯỚC SỐ LƯỢNG CÁC SẮC THUẾ MỸ 11 PHÁP 14 ĐỨC 7 SINGAPORE 9 MALAYSIA 15 ẤN ĐỘ 11 TRUNG QUỐC 33 THÁI LAN 9 Nguồn : Khảo sát của Tổng cục Thuế
SO SÁNH THUẾ SUẤT THUẾ THU NHẬP VỚI MỘT SỐ NƯỚC (2004) NƯỚC % THUẾ THU NHẬP %THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN DOANH NGHIỆP SINGAPORE 2-28 26 MALAYSIA 2-30 36 INDONESIA 10-15-30 10-15-30 PHILIPPIN 1-35 35 THAILAND 5-37 30 VIETNAM 0-40 28
 3.2 Thu lệ phí &phí *Lệ phí là khoản tiền mà các tổ chức &cá nhân phải nộp cho một cơ quan nhà nước khi thụ hưởng dịch vụ liên quan đến quản lý hành chính nhà nước do cơ quan này cung cấp. Nguồn thu này nhằm bù đắp một phầnchi phí hoạt động hành chánh mà nhà nước đã cấp cho pháp nhân & thể nhân theo nguyên tắc “ người hưởng lợi phải trả tiền” .Lệ phí không phải là giá cả cuả dịch vụ công mà chỉ nhằm thực hiện côngbằng trong tiêu thu dịch vụ công̣ *Phí là khoản thu từ các tổ chức &cá nhân nhằm bù đắp một phần chi phí thường xuyên về các dịch vụ công hoặc chi phí duy trì, tu bổ các công trình thuộc kết cấu hạ tầng KT-XH Yêu cầu : - Kể tên một số loại phí &lệ phí mà anh(chị) thường phải nộp  - Phân biệt giữa thuế với phí- lệ phí
 3.3 Thu từ hoạt động kinh tế 3.4 Vay nợ &viện trợ 3.4.1 Vay nợ chính phủ  Mục tiêu: + Bù đắp thiếu hụt NS +Bổ xung nguồn vốn đầu tư phát triển cho NS các cấp. +Góp phần điều tiết các nguồn lực TC Vay nợ CP phản ánh quan hệ tín dụng giữa các cấp chính quyền địa phương với các tổ chức, cá nhân trên thị trường vốn trong & ngoài nước Căn cứ vào thời hạn huy động gồm:vay ngắn hạn & vay trung-dài hạn Căn cứ vào phạm vi huy động : vay trong nước _ vay ngoài nước Căn cứ vào hình thức huy động: +Huy động thông qua phát hành các loại chứng từ có giá như tín phiếu kho bạc(kỳ hạn 1năm) trên TTTC
Khi  Để huy động theo hình thức này nhà nước có thể vận dụng các phương thức như:+ Phát hành trực tiếp +Phát hành qua đại lý +Phát hành qua đấu thầu +Phát hành qua bảo lãnh Các loại trái phiếu nhà nước có thể ký danh hoặc vô danh, có lãi suất cố định hoặc thả nổi + Huy động thông qua ký kết các Hiệp định tín dụng giữa chính phủ với các tổ chức quốc tế hoặc giữa chính phủ 2 nước Nguồn trả nợ của tín dụng nhà nước có thể được động viên từ: +Một phần thu NS trong năm +Thu phí hoặc giá dịch vụ từ các công trình được đầu tư bằng nguồn vốn tín dụng nhà nước +Phát hành một loại chứng từ nợ mới 3.4.2 Viện trơ từ chính phủ , tổ chức quốc tế, tổ chức liên chính phủ _ Viện trợ không hoàn lại _ Viện trợ có hoàn lại
DƯ NỢ TRONG NƯỚC CỦA CHÍNH PHỦ Đ/V: 1000tỉ đồng 2001 2002 2003 2004 2005 2006 TỔNG DƯ NỢ: 30 34,7 48,7 50,6 63,01 73,7 - Ngắn hạn 3,4 6,1 12,1 14,2 17,8 17,4 -Dài hạn 26,6 28,6 36,5 36,4 45,21 56,3 Trong đó: - Vay nợ mới 14,5 17,8 30 32,5 12,5 -Trả nợ cũ 8,3 13 20 21,3 14,6 DƯ NỢ NƯỚC NGOÀI CỦA CHÍNH PHỦ + Chủ yếu vay vốn ưu đãi ODA +Phát hành trái phiếu quốc tế 750 triệu USD (10/2005) Tính đến 2005 . tổng dư nợ nước ngoài là.> 15 tỉ USD
 4- Hệ thống chi NSNN + Các yếu tố ảnh hưởng đến chi NSNN ? Căn cứ vào tính chất kinh tế chi NSNN bao gồm : 4.1 Chi đầu tư phát triển : +Chi đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng KT-XH + Chi đầu tư & hỗ trợ vốn cho các doanh nghiệp nhà nước + Chi góp vốn cổ phần,góp vốn liên doanh vào các doanh nghiệp +Chi hỗ trợ cho các quỹ hỗ trợ TC của chính phủ + Chi dự trữ nhà nước 4.2 Chi thường xuyên : +Chi sự nghiệp : - chi sự nghiệp kinh tế - chi sự nghiệp văn hóa xã hội +Chi hành chính +Chi quốc phòng ,an ninh &trật tự an toàn xã hội 4.3 Chi trả nợ gốc do chính phủ vay
TỔNG CHI TIÊU CỦA CHÍNH PHỦ /GDP NƯỚC 1980 1995 2000 MỸ 31,3 32,9 29,3 ANH 43 44,4 38,4 PHÁP 45,4 53,6 51,2 ĐỨC 46,5 46,3 43 OECD 35,5 39,4 36,5 VIỆT NAM 28,1 24
QUY MÔ CHI NSNN (Đ/V :tỉ đồng) 2001 2002 2003 2004 2005 (DT) Tổng chi 115.975 120484 156602 178267 258.470 (loại trừ chi trả nợ) Chi/GDP 24,8% 25,4% 26,2% 25,6% 26% CƠ CẤU CHI NSNN 2006 (KH) +Chi thường xuyên 44,7% +Chi đầu tư phát triển 27,7% +Chi trả nợ 13,9% +Chi cải cách tiền lương 9,9% +Chi khác 3,8% Nguồn : Bộ Tài Chính
 5 Cân đối NSNN & bội chi NSNN 5.1 Cân đối NSNN * Mối tương quan giữa thu& chi NSNN thể hiện qua 3 trạng thái : + Thu > Chi hay thặng dư NS + Thu= Chi hay cân bằng NS + Thu < Chi hay bội chi NS * Giới thiệu một số quan điểm TC công cổ điển & TC công hiện đại về cân đối NSNN * Mục tiêu của cân đối NS là đảm bảo năng lực tài chính để các cấp chính quyền từ TW đến địa phương hoàn thành tốt nhiệm vụ ,chức năng của mình trên các lĩnh vực kinh tế –chính trị –xã hội • Nguyên tắc cân đối NS • Tùy theo mục tiêu hoạt động của NS mang đặc trưng là NS tích lũy hay NS tiêu dùng mà nguyên tắc cân đối khác nhau • Ở nước ta theo Luật NSNN(1997) nguyên tắc cân đối NSNN mang những nội dung chủ yếu sau:
 + Tổng thu từ thuế,phí ,lệ phí > tổng chi thường xuyên Phần chênh lệch được dùng cho chi đầu tư phát triển +Khi vay để bù đắp bội chi chỉ sử dụng cho chi đầu tư phát triển, không sử dụng cho chi tiêu dùng 5.2 Bội chi NS _ Thu < chi + Tai sao tình trạng này lại trở nên phổ biến ở hầu hết các nước ? + Phân loại thâm hụt NS : - căn cứ vào yếu tố thời gian : Thâm hụt trong ngắn hạn & thâm hụt dài hạn - -Căn cứ vào nguồn gốc của thâm hụt : Thâm hụt cơ cấu & thâm hụt chu kỳ - + Nguyên nhân gây nên thâm hụt - - Nguyên nhân chủ quan - - Nguyên nhân khách quan - + Biện pháp cơ bản nhằm bù đắp thâm hụt NS ? - +Tỉ lệ bội chi NS < 5%/ GDP là mức độ có thể chấp nhận ̀ -
BỘI CHI NSNN & BÙ ĐẮP THÂM HỤT (%) 2002 2003 2004 2005 2006 2007(DT) BỘI CHI NSNN/GDP 4,8 5 4,8 4,9 5 5 -NGUỒN BÙ ĐẮP: + PHÁT HÀNH TIỀN 0 0 0 0 0 0 +VAY TRONG NƯỚC 66 61 65 81,6 74,2 77 + VAY NƯỚC NGOÀI 34 39 35 18,4 25,8 23 NGUỒN: BỘ TÀI CHÍNH
TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP
1 Baûn chaát vaø vai troø taøi chính doanh nghieäp 1.1. Doanh nghieäp vaø caùc ñaëc tröng cuûa doanh  nghieäp 1.2. Baûn chaát taøi chính doanh nghieäp  1.3. Vai troø  2 Caáu truùc taøi chính trong doanh nghieäp 2.1. Khaùi nieäm vaø nhaâïn toá aûnh höôûng ñeán caáu truùc  taøi chính cuûa doanh nghieäp 2.2. Caáu truùc veà voán taøi saûn kinh doanh 2.2.1. Taøi saûn coá ñònh 2.2.2. Taøi saûn löu ñoäng 2.2.3. Ñaàu tö taøi chính 2.3. Caáu truùc veà nguoàn voán taøi trôï hoaït ñoäng 3 Thu nhaäp vaø phaân phoái lôïi nhuaän 3.1. Thu nhaäp 3.2. Phaân phoái lôïi nhuaän
I. BẢN CHẤT VÀ VAI TRÒ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP II. CẤU TRÚC TÀI CHÍNH TRONG DOANH NGHIỆP 1. Khái niệm và nhân tố ảnh hưởng đến cấu trúc tài chính của doanh nghiệp  1.1. Khái niệm Cấu trúc tài chính doanh nghiệp đó là những mô hình tài chính của doanh nghiệp được xây dựng trong một chu kỳ kinh doanh, gắn liền với mục tiêu chiến lược cho một thị trường và thời gian cụ thể.
Một cấu trúc tài chính hợp lý, an toàn, hiệu quả trở thành động lực kinh tế quyết định sự thành bại của doanh nghiệp 1.2. Nhân tố ảnh hưởng đến cấu trúc tài chính doanh nghiệp - Tính chất hàng hoá dịch vụ kinh doanh liên quan trực tiếp đến qui trình sản xuất kinh doanh, liên quan đến độ dài ngắn vòng tuần hoàn luân chuyển tài chính của doanh nghiệp
- Phöông tieän coâng ngheä saûn xuaát kinh doanh, ñaây laø yeáu toá kyõ thuaät aûnh höôûng tôùi naêng suaát chaát löôïng hoaït ñoäng kinh doanh qua ñoù aûnh höôûng ñeán qui moâ taøi chính vaø caáu truùc voán taøi saûn. - Thò phaàn vaø qui moâ thò tröôøng. Qui moâ thò tröôøng lôùn hay nhoû vôùi tieàm naêng thò tröôøng heïp hay roäng lieân quan ñeán vieäc môû roäng, thu heïp hoaït ñoäng kinh doanh. Thò phaàn doanh nghieäp ñang naém giöõ phaûn aùnh vò trí hay mong muoán thò phaàn môû roäng hôn ñeàu aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán caáu truùc taøi chính cuûa doanh nghieäp.
- Naêng löïc toå chöùc quaûn lyù cuûa doanh nghieäp - Chính saùch kinh teá xaõ hoäi cuûa quoác gia, quoác  teá. Chính saùch vaø kinh teá xaõ hoäi ít nhieàu ñeàu aûnh höôûng ñeán thò tröôøng cuûa doanh nghieäp ñöôïc môû roäng hay thu heïp, mang ñeán thuaän lôïi hoaëc khoù khaên môùi buoäc caùc doanh nghieäp phaûi thay ñoåi, chuyeån dòch caáu truùc taøi chính ñeå thích nghi Caáu truùc taøi chính trong doanh nghieäp bao  goàm hai boä phaän: (i) caáu truùc nguoàn voán; (ii) caáu truùc voán taøi saûn kinh doanh
2. Caáu truùc veà voán kinh doanh 2.1. Khaùi nieäm ñaëc ñieåm Voán kinh doanh laø nhöõng phöông tieän, taøi  saûn, caùc yeáu toá vaät chaát maø moät doanh nghieäp phaûi coù ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoâng kinh doanh cuûa mình. Caáu truùc voán taøi saûn kinh doanh ñöôïc theå  hieän döôùi nhieàu hình thaùi vaät chaát khaùc nhau, tuyø theo coâng duïng tính naêng vaø thôøi gian söû duïng. Caáu truùc voán taøi saûn kinh doanh, taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng kinh doanh, aûnh höôûng ñeán naêng suaát, chi phí, giaù thaønh caùc doanh nghieäp
Caáu truùc voán taøi saûn vöøa laø nhaân toá ñaàu vaøo, ñoàng thôøi vöøa aûnh höôûng keát quaû phaân phoái thu nhaäp ñaàu ra cuûa quaù trình kinh doanh. Chính trong quaù trình ñoù, voán taøi saûn laø moät nhaân toá khoâng theå thieáu ñöôïc ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh doanh. 2.1.1. Voán coá ñònh  Voán coá ñònh cuûa doanh nghieäp laø söï bieåu hieän  baèng tieàn veà toaøn boä taøi saûn coá ñònh (TSCÑ) phuïc vuï cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Caùc loaïi taøi saûn duøng vaøo hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñöôïc goïi laø TSCÑ khi vaø chæ khi taøi saûn ñoù hoäi tuï ñuû ñoàng thôøi hai ñieàu kieän : a) Coù thôøi gian söû duïng daøi.  b) Coù giaù trò lôùn. 
TSCĐ có những đặc điểm sau:  . TSCĐ tham gia nhiều chu kỳ kinh doanh, không thay đổi hình thái vật chất.  . Giá trị của TSCĐ bị giảm dần do chúng bị hao mòn, biểu hiện là sự giảm dần về giá trị và giá trị sử dụng.  Hao mòn hữu hình: loại hao mòn này chỉ xuất hiện đối với TSCĐ hữu hình. Biểu hiện hao mòn hữu hình là TSCĐ giảm dần về mặt giá trị sử dụng và kéo theo là giá trị cũng bị giảm
Hao moøn voâ hình: loaïi hao moøn naøy khoâng chæ xuaát hieän ñoái vôùi TSCÑ höõu hình maø coøn ñoái vôùi TSCÑ voâ hình. Bieåu hieän hao moøn voâ hình laø TSCÑ thuaàn tuùy giaûm daàn veà maët giaù trò 2.1.2. Voán löu ñoäng  Voán löu ñoäng laø bieåu hieän baèng tieàn veà toaøn  boä taøi saûn löu ñoäng cuûa doanh nghieäp ñeå phuïc vuï cho quaù trình kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Taøi saûn löu ñoäng (TSLÑ) coù nhöõng ñaëc ñieåm  sau: . Khi tham gia vaøo kinh doanh, taøi saûn löu  ñoäng luoân vaän haønh, thay theá vaø chuyeån hoùa laãn nhau qua caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình kinh doanh. 
. Chæ tham gia moät chu kyø kinh doanh. Vôùi ñaëc ñieåm naøy, ñoøi hoûi doanh nghieäp luoân phaûi duy trì moät khoái löôïng voán löu ñoäng nhaát ñònh ñeå ñaàu tö, mua saém taøi saûn löu ñoäng, ñaûm baûo cho hoaït ñoäng kinh doanh tieán haønh lieân tuïc. 2.1.3. Voán ñaàu tö taøi chính  
Ñaàu tö taøi chính laø hoaït ñoäng ñaàu tö ra beân ngoaøi cuûa moät doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän döôùi nhieàu hình thöùc. - Neáu caên cöù tính chaát kinh teá, hoaït  ñoäng ñaàu tö ñöôïc chia thaønh caùc loaïi: . Hoaït ñoäng ñaàu tö mua baùn caùc loaïi  chöùng khoaùn coù giaù nhö coå phieáu, traùi phieáu doanh nghieäp, traùi phieáu chính phuû treân thò tröôøng taøi chính nhaèm muïc ñích kieám lôøi töø lôïi töùc cuûa chöùng khoaùn hay töø phaàn cheânh leäch giaù chöùng khoaùn.
. Hoaït ñoäng goùp voán lieân doanh: thöïc hieän treân cô sôû doanh nghieäp goùp voán, ñaàu tö voán vaøo moät doanh nghieäp khaùc hoaëc cuøng vôùi doanh nghieäp khaùc hình thaønh neân moät doanh nghieäp môùi ñeå thöïc hieän moät hoaït ñoäng kinh doanh naøo ñoù - Neáu caên cöù vaøo thôøi gian hoaøn voán, hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính ñöôïc chia thaønh hai loaïi : . Hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính ngaén haïn: goàm  nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính coù thôøi haïn thu hoài voán khoâng quaù 1 naêm. . Hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính daøi haïn: goàm  nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö taøi chính coù thôøi haïn thu hoài voán treân 1 naêm
2.2. Quaûn lyù vaø söû duïng voán taøi saûn 2.2.1. Quaûn lyù vaø söû duïng voán taøi saûn coá ñònh  - Quaûn lyù hieän vaät  + Caên cöù vaøo quyeàn sôû höõu, TSCÑ ñöôïc chia ra  thaønh: . Taøi saûn coá ñònh do doanh nghieäp sôû höõu  ñöôïc hình thaønh baèng nguoàn voán cuûa chuû sôû höõu. . Taøi saûn coá ñònh do doanh nghieäp ñi thueâ.  + Caên cöù tình hình söû duïng, TSCÑ ñöôïc chia  ra thaønh: . Taøi saûn ñang söû duïng.  . Taøi saûn döï tröõ.  . Taøi saûn chôø thanh lyù. 
+ Caên cöù vaøo coâng duïng, TSCÑ coù : . Taøi saûn duøng tröïc tieáp cho khaâu saûn xuaát  kinh doanh. . Taøi saûn duøng cho coâng taùc quaûn lyù.  . Taøi saûn duøng cho khaâu phaân phoái tieâu thuï  haøng hoùa. . Taøi saûn duøng cho caùc hoaït ñoäng phuùc lôïi  chung cuûa doanh nghieäp, nhö nhaø nghæ, traïm y teá, khu theå thao - Quaûn lyù veà giaù trò Phöông thöùc quaûn lyù naøy gaén lieàn v i coâng  ớ vieäc tính khaáu hao TSCÑ vaø quaûn lyù, söû duïng quyõ khaáu hao cuûa doanh nghieäp.
Soá tieàn khaáu hao taøi saûn laø moät yeáu toá cuûa chi phí kinh doanh vaø ñöôïc buø ñaép khi doanh nghieäp coù thu nhaäp. Soá tieàn khaáu hao ñöôïc doanh nghieäp trích laïi ñeå hình thaønh quyõ khaáu hao nhaèm taùi taïo TSCÑ. Cuõng caàn thaáy raèng khaû naêng taùi taïo TSCÑ töø quyõ khaáu hao phuï thuoäc raát lôùn vaøo möùc ñoä chính xaùc cuûa vieäc tính toaùn möùc khaáu hao taøi saûn + Phöông phaùp khaáu hao ñöôøng thaúng
+ Phöông phaùp khaáu hao gia toác giaûm daàn .Tính khaáu hao theo giaù trò coøn laïi . Tính khaáu hao theo tyû leä khaáu hao giaûm daàn Ngoaøi ra, coøn coù caùc phöông phaùp tính  khaáu hao khaùc nhö: Khaáu hao taêng daàn: theo phöông phaùp naøy,  luùc ñaàu möùc khaáu hao trích vaøo chi phí coù giaù trò nhoû, sau ñoù daàn daàn ñöôïc taêng leân. Khaáu hao tính moät laàn khi keát thuùc döï aùn.  Khaáu hao toaøn boä ngay laäp töùc khi döï aùn  môùi ñi vaøo vaän haønh taïo ra thu nhaäp.
2.2.2. Quaûn lyù vaø söû duïng voán löu ñoäng - Phaân loaïi taøi saûn löu ñoäng  Ñeå quaûn lyù veà hieän vaät, doanh nghieäp caàn  tieán haønh phaân loaïi taøi saûn löu ñoäng, töø ñoù ñöa ra nhöõng caùch thöùc quaûn lyù sao cho coù hieäu quaû. Thöïc teá coù caùc caùch phaân loaïi TSLÑ cô baûn sau: + Neáu caên cöù vaøo hình thaùi bieåu hieän, TSLÑ  ñöôïc chia ra thaønh: . Tieàn maët, tieàn göûi ngaân haøng, tieàn taïm  öùng, tieàn trong thanh toaùn . Nguyeân vaät lieäu, saûn phaåm dôû dang baùn  thaønh phaåm, thaønh phaåm
+ Caên cöù vaøo coâng duïng, TSLÑ ñöôïc chia ra thaønh: . Taøi saûn löu ñoäng döï tröõ kinh doanh:  Nguyeân nhieân vaät lieäu, coâng cuï lao ñoäng, phuï tuøng thay theá . Taøi saûn löu ñoäng trong saûn xuaát: Saûn  phaåm dôû dang, baùn thaønh phaåm, chi phí traû tröôùc . Taøi saûn löu ñoäng trong löu thoâng:  Thaønh phaåm, haøng hoùa, caùc khoaûn theá chaáp, kyù cöôïc, caùc khoaûn taïm öùng tieàn trong thanh toaùn
+ Quaûn lyù voán baèng tieàn Trong quaù trình hoaït kinh doanh, haèng  ngaøy caùc doanh nghieäp luoân phaûi duy trì moät khoái löôïng voán baèng tieàn nhaát ñònh, vôùi muïc ñích: Thoûa maõn nhu caàu giao dòch, mua saém  nguyeân vaät lieäu. Thöïc hieän caùc hoaït ñoäng ñaàu tö.  Döï phoøng ñeå ñoái phoù nhöõng tröôøng hôïp  phaùt sinh ñoät xuaát maø doanh nghieäp khoâng löôøng tröôùc. + Quaûn lyù caùc khoaûn phaûi thu + Quaûn lyù haøng toàn kho
- Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động 3. Cấu trúc nguồn vốn tài trợ hoạt động kinh doanh  3.1. Khái niệm Nguồn vốn tài trợ cho hoạt động của doanh nghiệp là những nguồn lực tài chính có trong nền kinh tế, được doanh nghiệp huy động, khai thác bằng nhiều phương pháp, hình thức, cơ chế khác nhau, để đảm bảo nguồn lực tài chính cho hoạt động kinh doanh trước mắt và lâu dài
Nhö vaäy moät caáu truùc nguoàn voán an toaøn oån ñònh, hôïp lyù, linh hoaït seõ mang laïi söï phaùt trieån naêng ñoäng vaø hieäu quaû cho doanh nghieäp. 3.2. Phaân loaïi nguoàn voán taøi trôï cho hoaït ñoäng doanh nghieäp - Caên cöù vaøo phaïm vi taøi trôï  . Nguoàn voán beân trong: chuû yeáu trích laäp töø  lôïi nhuaän coù ñöôïc töø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. . Nguoàn voán beân ngoaøi: bao goàm nguoàn voán  lieân doanh, lieân keát, phaùt haønh theâm coå phieáu, traùi phieáu, tín duïng ngaân haøng
- Caên cöù vaøo thôøi gian taøi trôï . Nguoàn voán taøi trôï ngaén haïn: bao goàm  tín duïng thöông maïi; caùc khoaûn chieám duïng veà tieàn löông, tieàn thueá; tín duïng ngaén haïn ngaân haøng vaø caùc khoaûn phaûi traû khaùc . Nguoàn voán daøi haïn: bao goàm tín duïng  ngaân haøng daøi haïn, phaùt haønh traùi phieáu, huy ñoäng voán goùp coå phaàn, lieân doanh, boå sung voán töø lôïi nhuaän
- Caên cöù vaøo tính chaát sôû höõu nguoàn taøi chính . Voán ñoùng goùp ban ñaàu cuûa caùc chuû sôû höõu: ñaây laø nguoàn voán do chính nhöõng ngöôøi chuû sôû höõu doanh nghieäp tröïc tieáp ñaàu tö khi thaønh laäp doanh nghieäp . Nguoàn voán taøi trôï töø lôïi nhuaän sau thueá: trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh, caùc doanh nghieäp coù theå laøm taêng nguoàn voán sôû höõu baèng hình thöùc töï taøi trôï töø nguoàn lôïi nhuaän
. Nguoàn voán boå sung baèng caùch keát naïp theâm caùc thaønh vieân môùi: khi caàn môû roäng quy moâ kinh doanh, caùc doanh nghieäp thuoäc loaïi hình coâng ty coù theå huy ñoäng taêng theâm voán baèng caùch keâu goïi theâm caùc nhaø ñaàu tö môùi. + Nguoàn voán ñi vay vaø chieám duïng . Nguoàn voán tín duïng ngaân haøng Tín duïng thöông maïi: nguoàn voán naøy hình thaønh trong quan heä mua baùn chòu giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau. Ñaây laø moät loaïi hình tín duïng ngaén haïn, noù thöôøng ñöôïc thöïc hieän giöõa caùc doanh nghieäp khi coù söï tín nhieäm vaø thieát laäp ñöôïc quan heä cung öùng thöôøng xuyeân.
Huy ñoäng baèng phaùt haønh traùi phieáu doanh nghieäp Caùc nguoàn voán chieám duïng hôïp phaùp, nhö tieàn löông, baûo hieåm xaõ hoäi, tieàn thueá chöa noäp, caùc khoaûn phaûi thanh toaùn khaùc Ñaây laø nhöõng nguoàn voán maø doanh nghieäp coù theå söû duïng trong moät thôøi gian ngaén haïn nhaèm giaûi quyeát phaàn naøo nhu caàu voán trong quaù trình kinh doanh.
- Caên cöù vaøo hình thöùc huy ñoäng voán Nguoàn voán huy ñoäng döôùi daïng tieàn.  Nguoàn voán huy ñoäng döôùi daïng taøi saûn  - Caên cöù vaøo tính phaùp lyù . Nguoàn voán huy ñoäng treân thò tröôøng  chính thöùc laø nhöõng nguoàn löïc taøi chính ñöôïc huy ñoäng theo cô cheá, qui ñònh cuûa phaùp lyù, ñaët döôùi söï kieåm tra, giaùm saùt cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc . Nguoàn voán huy ñoäng treân thò tröôøng phi  chính thöùc * tich  phân ́ ưu nhược điểm của nguồn vốn chủ sở hữu & các nguồn vốn vay
 Vấn đề đặt ra : * Nếu bạn có một ý tưởng kinh doanh tốt nhưng không có vốn , bạn sẽ làm cách nào để có thể thực hiện ý tưởng * Doanh nghiệp của bạn có nhu cầu về vốn bạn sẽ lựa chọn hình thức nào để huy động vốn ?
III. THU NHAÄP VAØ LÔÏI NHUAÄN CUÛA DOANH NGHIEÄP 1. Thu nhaäp cuûa doanh nghieäp  Thu nhaäp cuûa doanh nghieäp laø toaøn boä soá tieàn  maø doanh nghieäp thu ñöôïc töø caùc hoaït ñoäng ñaàu tö kinh doanh. Thu nhaäp chính laø cô sôû kinh teá cho söï xuaát hieän nguoàn taøi chính cuûa doanh nghieäp 2. Lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp  Phaân phoái lôïi nhuaän trong doanh nghieäp phaûi  ñaûm baûo ñöôïc caùc nguyeân taéc sau: Ñaûm baûo cho quaù trình tích luõy ñaàu tö môû roäng  caùc hoaït ñoäng kinh doanh trong töông lai.
Döï phoøng ñeå phoøng haïn cheá nhöõng ruûi ro gaây toån thaát laøm thieät haïi veà maët taøi chính cuûa doanh nghieäp, taïo ra söï an toaøn trong kinh doanh. Taïo ra ñoäng löïc kích thích nguoàn lao  ñoäng gaén boù vôùi doanh nghieäp laâu daøi. Taïo ra söï thoáng nhaát muïc tieâu kinh teá giöõa ngöôøi ñaàu tö vôùi ngöôøi lao ñoäng.
10 THƯƠNG HIEÄU GIÁ TRỊ 2004 /V : Đ TỈ USD 1- COCA-COLA 67,39  2- MICROSOFT 61,37  3- IBM 53,79  4- GE 44,11  5- INTEL 33,50  6- DISNEY 27,11  7- McDONALD 25,00  8- NOKIA 24,04  9- TOYOTA 22,67  10- MARLBORO 22,13  Nguồn : Business Week
 THƯƠNG HIỆU HÀNG ĐẦU THẾ GIỚI 2007 1- GOOGLE 66,4 TỈ USD 2- GE 61,8 3- MICROSOFT 55 4-COCA-COLA 44,1 10- TOYOTA 33,4 NGUỒN : Financial Times 
KHU VỰC DNNN: Quy mô vốn tự có thấp + 65% vốn < 5TỈ đồng ( trong đó 25% < 1TỈ) +76% < 10 TỈ đồng nhưng chỉ chiếm 6,2% tổng số vốn của DNNN .Trong khi các tổng công ty chiếm đến 68,9% vốn &tạo ra đến 57,3% tổng doanh thu của khu vực này + Số nợ lũy kế tính đến 12/2003 là 280000tỉ đồng( (trong đó 76% nợ vay ngân hàng ,nợ NSNN, nợ lẫn nhau ) + Giá trị tài sản trên sổ sách KT là 517.564 tỉ đồng +Hiệu quả kinh doanh thấp +Thiết bị công nghệ chậm đổi mới Nguồn: Cục Quản lý doanh nghiệp_ Bộ Tài Chính
KẾT QUẢ CPH DNNN TỪ 1992- 2005 1992-2000 2001-6/2007 578 3022 Trong đó: + %DN có vốn >10 tỉ 5% (2003)- 21%(2006) + CPH theo ngành: _Công nghiệp & xây dựng : 57% _ Giao thông vận tải 6,8% _ Dịch vụ thương mại 29,6 % _Nông –lâm ngư nghiệp 6,6%
+ Tính đến 12/2005 số DN được CPH chỉ chiếm 12% số vốn NN trong các DNNN, còn khoảng 270.000 tỉ đồng vốn NN hiện nằm trongcácDNNN. + Bình quân trong các DN CPH, nhà nước còn nắm giữ 52% vốn điều lệ ,cán bộ CNV trong DN nắm 21%, ngoài DN giữ 27% Riêng TP HCM đến 12/2005 đã CPH 238 DN trong số 392 DNNN do TP quản lý chiếm 17% vốn nhà nước (17.691 tỉ đ) + Thời gian trung bình thực hiện CPH 1 DN là 12 tháng song cũng có DN kéo dài 3-4 năm
HIỆU QUẢ DNNN SAU CỔ PHẦN HÓA ( KHẢO SÁT 800 DN ĐÃ CPH > 1NĂM ) VỐN ĐIỀU LỆ TĂNG 1,5 - 2 lần DOANH THU TĂNG 23,6% NỘP NSNN TĂNG 24,9% LỢI NHUẬN TĂNG 139,7% THU NHẬP CỦA NGƯỜI LĐ TĂNG 12% CỔ TỨC bq 17,1% * V/đ đặt ra : Thực chất những chỉ tiêu phản ánh trên ?
 CÁC VĂN BẢN CÓ LIÊN QUAN CPH DNNN  TỪ 1992-1996 QĐ 202 CP  TỪ 1996-1998 NĐ 28 CP  TỪ 1998-2002 NĐ 44 CP  TỪ 2002-2004 NĐ 64 CP  TỪ 2004-2007 NĐ 187 CP  Từ 6/2007 NĐ 109 CP
ĐINḤ CHÊ ́ TAÌ CHINH́ TRUNG GIAN
1 Khái niệm, đặc điểm, phân loại định chế tài chính trung gian 2 Vai trò của các định chế tài chính trung gian ( sinh viên tự nghiên cứu ) 3 Các loại hình tổ chức tài chính trung gian
1 khái niệm, đặc điểm - Khái niệm: Các định chế tài chính trung gian là những tổ chức thực hiện huy động nguồn tiền nhàn rỗi của các chủ thể trong nền kinh tế bằng nhiều hình thức, phương pháp, cơ chế khác nhau, và sau đó cung cấp cho những chủ thể có nhu cầu vốn để thực hiện mục đích cuối cùng. Người tiết định chế TC người cần kiệm trung gian vốn
Đặc điểm  - Định chế tài chính trung gian là những tổ chức kinh tế hoạt động kinh doanh tiền tệ, các loại giấy tờ có giá  - Định chế thực hiện các hoạt động làm trung gian trong việc huy động vốn nhàn rỗi qua các hình thức, phương pháp, cơ chế khác nhau, từ đó cung ứng nguồn vốn tập trung này cho mọi chủ thể trong nền kinh tế  . Bảo vệ giá trị vốn cung ứng, chuyển giao ở hiện tại và tương lai  . Trung gian chuyển giao về thời hạn sử dụng  . Trung gian chuyển giao rủi ro, thời cơ
Phân loại  -Căn cứ đăc trưng hoạt động  . Ngân hàng thương mại  . Quỹ tín dụng  . Quỹ tiết kiệm  . Công ty BH  . Cty tài chính  . Quỹ tương hỗ  -Căn cứ phương thức huy động  . Định chế huy động tiền gởi  . Định chế huy động theo hợp đồng cung ứng dịch vụ bảo hiểm  . Định chế làm trung gian đầu tư
2 Vai trò  - Chu chuyển các nguồn vốn có trong nền kinh tế xã hội  - Chuyển giao rủi ro, thời cơ  - Giảm chi phí giao dịch xã hội 3 Các loại hình tổ chức định chế tài chính trung gian 3.1 Ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại là một định chế tài chính trung gian thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt kinh doanh khác có liên quan. Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín dụng, cung cấp các dịch vụ thanh toán.
 Ngân hàng thương mại cấp tín dụng cho tổ chức, cá nhân dưới các hình thức cho vay, chiết khấu thương phiếu và giấy tờ có giá khác, bảo lãnh, cho thuê tài chính, cung cấp các dịch vụ tài chính các hoạt động đầu tư 3.2 Định chế phi ngân hàng  - Công ty BH  Công ty bảo hiểm là một tổ chức tài chính, hoạt động chủ yếu là nhằm đảm bảo về mặt tài chính, bằng cách cung ứng dịch vụ bảo hiểm cho khách hàng về những rủi ro có thể xảy ra trên cơ sở người tham gia phải trả một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm.
Công ty bảo hiểm thực hiện trung gian tài chính bằng cách sử dụng phí bảo hiểm thu được từ các hợp đồng bảo hiểm. Trong thời gian hợp đồng, khi chưa xãy ra thiệt hại cho người tham gia bảo hiểm, phí này tạm thời nhàn rỗi. Do đó với vai trò người kinh doanh, nguồn vốn này được đầu tư vào các tài sản như: mua trái phiếu, cổ phiếu, các hoạt động tín dụng ít rủi ro. Các khoản đầu tư này, phải đảm bảo cho công ty bảo hiểm trong mọi trường hợp luôn an toàn để chủ động thực hiện thanh toán cho những tổn thất có thể xãy ra
Hoạt động kinh doanh bảo hiểm có vai trò đặc biệt quan trọng đối với tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Các công ty bảo hiểm được xem là “lá chắn” về kinh tế, bảo vệ cho mọi tổ chức, cá nhân. Mặt khác bảo hiểm còn có khả năng tập trung, huy động nguồn vốn cho đầu tư phát triển - Công ty tài chính
Doanh thu phí BH thị trường thế giới 2004 Nhaân thoï Phi nhaân thoï Toång phí MYÕ 194.8 603 1097.8 Nhaät 386.8 105.6 492 Anh 189.6 105.2 294.8 Phaùp 128.8 65.8 194.6 Ñöùc 84.5 106.3 190.8 YÙ 83.1 46.7 128.8 Theá giôùi 1848.7 1395.2 3243.9
Doanh thu BH Chaâu AÙ 2003 Phí BH (Tæ USD) GDP( Tæ USD) Daân soá (Trieäu) Nhaät 478.9 4429 127 Haøn Quoác 59.8 621 48.1 Trung Quoác 49.9 1420 1290 AÁn Ñoä 17.3 601 1056 Hongkong 12.4 159 6.8 Singapore 8.9 91 4.3 Malaysia 5.6 105 24.7 Thaùi lan 4.9 143 62 Vieät nam 0.6 46 82.6
Cơ cấu vốn đầu tư DNBH Châu Âu Đơn vị tính % Chöùng khoaùn Baát ñoäng saûn Gôûi NH Ñaàu tö khaùc Traùi Coå phieáu phieáu Anh 35 50 6,7 2,2 6,0 Bæ 72,7 19,9 4,3 1,9 1,2 Ñan Maïch 64,2 25,7 1,8 1,3 0,7 Ñöùc 72,5 20,9 5,0 1,6 7,1 Phaùp 73,6 15,5 8,0 1,3 1,3 Nguoàn Lieân Ñoaøn BH Phaùp
Cơ cấu vốn đầu tư thị trường BH Việt nam Đơn vị tính % 2002 2003 2004 2005 Gôûi NH 68,7 63,8 53,5 46,7 Chöùng 6,2 12,7 26,1 34,8 khoaùn Cho vay tröïc 13,1 9,4 6,2 5,1 tieáp Baát ñoäng saûn 8,3 6,2 5,7 3,5 Goùp voán lieân 3,7 7,9 8,5 9,9 doanh
 THỊ TRƯỜNG BHNT (2006) - %/GDP CHÂU Á 5 ASEAN 1,96 SINGAPORE 5,4 MALAYSIA 3,2 THAILAND 1.9 INDONESIA 0,8 PHILIPPINES 0,9 VIET NAM 0,9 Nguồn : TC Thị trường BH 4/2007
Coâng ty taøi chính laø moät trung gian taøi chính tín duïng, ñöôïc thaønh laäp döôùi daïng moät coâng ty phuï thuoäc hoaëc coâng ty coå phaàn. Khaùc vôùi ngaân haøng thöông maïi, coâng ty taøi chính khoâng ñöôïc nhaän tieàn göûi thöôøng xuyeân döôùi daïng tieàn göûi khoâng kyø haïn cuûa khaùch haøng, khoâng thöïc hieän caùc nghieäp vuï trung gian thanh toaùn. Nguoàn voán huy ñoäng baèng caùch phaùt haønh kyø phieáu, chöùng chæ tieàn gôûi, traùi phieáu, caùc loaïi giaáy tôø coù giaù vaø nhaän tieàn gôûi coù kyø haïn treân moät naêm. Qua ñoù cung caáp voán vay cho neàn kinh teá. Keå caû vieäc cuøng goùp voán kinh doanh, mua coå phieáu, ñaàu tö vaøo caùc döï aùn theo hôïp ñoàng