Bài giảng Kinh tế học đại cương - Bài 10: Hàng hoá công cộng và các nguồn lực chung

Nội dung text: Bài giảng Kinh tế học đại cương - Bài 10: Hàng hoá công cộng và các nguồn lực chung

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG BÀI GIẢNG KINH TẾ HỌC ĐẠI CƯƠNG Hà Nội - 2009 1
2. BÀI 10 HÀNG HOÁ CÔNG CỘNG VÀ CÁC NGUỒN LỰC CỘNG ĐỒNG 2
3. Mục tiêu nghiên cứu 1. Phân loại hàng hoá 2. Hàng hoá công cộng và các nguồn lực cộng đồng 3
4. 1. Phân loại hàng hoá n Có nhiều loại hàng hoá được cung cấp miễn phí chúng không có giá cả thị trường tư nhân thất bại. n Để phân biệt các loại hàng hoá, cần trả lời 2 câu hỏi: n CóCó tínhtính loloạạii trtrừừ khôngkhông:: cócó ththểể ngănngăn ccảảnn mmộộtt ngngườườii nàonào đóđó ssửử ddụụngng hànghàng hoáhoá khôngkhông?? n CóCó tínhtính tranhtranh giànhgiành khôngkhông:: viviệệcc ngngườườii nàynày ssửử ddụụngng cócó gigiảảmm khkhảả năngnăng tiêutiêu dùngdùng ccủủaa ngngườườii kháckhác khôngkhông?? 4
5. 1.1. PhânPhân loloạạii hànghàng hoáhoá ((titiếếpp)) Tính tranh giành Có Không Hàng hoá tư nhân:: Độc quyền tự nhiên:: -Thực phẩm -Truyền hình cáp Có Có -Quần áo -Phòng cháy,, chữa cháy Tính -Con đường đông có thu phí -Con đường thưa có thu phí loại Nguồn lực cộng đồng:: Hàng hoá công cộng:: trừ -Cá ở đại dương -Quốc phòng Không -Bãi cỏ công cộng -Truyền hình vô tuyến -Con đường đông người -Con đường thưa người không không thu phí thu phí 5
6. 2. Hàng hoá công cộng n Thị trường tư nhân thất bại trong việc cung ứng loại hàng hoá này. n Ví dụ về 1 buổi bắn pháo hoa: n ThThịị trtrấấnn 500500 ngngườườii;; giágiá trtrịị đđốốii vvớớii mmỗỗii ngngườườii làlà 10.10. n TTổổngng llợợii íchích:: 5000;5000; trongtrong khikhi ttổổngng chichi phíphí:: 1000.1000. n XétXét vvềề mmặặtt kinhkinh ttếế:: cucuộộcc bbắắnn pháopháo hoahoa làlà hihiệệuu ququảả n TuyTuy nhiênnhiên,, ththịị trtrườườngng ttưư nhânnhân vvẫẫnn ththấấtt bbạạii vìvì vvấấnn đđềề ngngườườii hhưởưởngng llợợii khôngkhông phphảảii trtrảả titiềềnn 6
7. 2.2. HàngHàng hoáhoá côngcông ccộộngng ((titiếếpp)) n Chính phủ có thể khắc phục thất bại: n ĐánhĐánh thuthuếế mmỗỗii ngngườườii dândân:: 2.2. n DùngDùng ttổổngng titiềềnn thuthuếế:: 2*5002*500 =1000=1000 thuêthuê 11 đđơơnn vvịị ttưư nhânnhân cungcung ứứngng n MMỗỗii ngngườườii dândân đđượượcc llợợii 1010 –– 22 == 8.8. n Một số loại hàng hoá công cộng quan trọng: n QuQuốốcc phòngphòng n NghiênNghiên ccứứuu ccơơ bbảảnn n ChChốốngng đóiđói nghèonghèo 7
8. Nghiên cứu tình huống n Ngọn hải đăng là hàng hoá công cộng?? n ThôngThông ththườườngng nónó làlà hànghàng hoáhoá côngcông ccộộngng CácCác tàutàu,, thuythuyềềnn đđượượcc llợợii ttừừ ánhánh sángsáng màmà khôngkhông phphảảii trtrảả titiềềnn n SongSong trongtrong nhinhiềềuu trtrườườngng hhợợpp,, chchủủ ssởở hhữữuu thuthu titiềềnn ttừừ cáccác bbếếnn ccảảngng đđểể cungcung ccấấpp ánhánh sángsáng chocho tàutàu,, thuythuyềềnn vàovào ccảảngng TrongTrong trtrườườngng hhợợpp nàynày,, ngngọọnn hhảảii đăngđăng llạạii làlà hànghàng hoáhoá ttưư nhânnhân 8
9. 3. Nguồn lực cộng đồng (nguồn lực chung) n Do nguồn lực cộng đồng cũng không có tính loại trừ nên có thể xảy ra “bi kịch cộng đồng”. n VD về chăn thả gia súc trên bãi cỏ chung: n KhiKhi ssốố llượượngng giagia súcsúc tăngtăng xuxuấấtt hihiệệnn tínhtính tranhtranh giànhgiành bãibãi ccỏỏ ccạạnn kikiệệtt nhinhiềềuu giagia đìnhđình khôngkhông chănchăn nuôinuôi đđượượcc,, mmấấtt kkếế sinhsinh nhainhai n Bi kịch cộng đồng là do con người thường quan tâm đến cái chung ít nhất (sự khác nhau giữa động cơ cá nhân và động cơ xã hội). 9
10. 3.3. NguNguồồnn llựựcc ccộộngng đđồồngng ((titiếếpp)) n Bi kịch cộng đồng là một ngoại ứng. n Chính phủ (trong ví dụ trên) có thể: n QuyQuy đđịịnhnh ssốố llượượngng giagia súcsúc n ĐánhĐánh thuthuếế trêntrên mmỗỗii giagia súcsúc n CCấấpp gigiấấyy phépphép ănăn ccỏỏ n ChiaChia bãibãi ccỏỏ chungchung chocho ttưư nhânnhân ttựự ququảảnn lýlý n Một bi kịch cộng đồng khác là sự tuyệt chủng của động vật hoang dã. 10
11. 3.3. NguNguồồnn llựựcc ccộộngng đđồồngng ((titiếếpp)) n Một vài nguồn lực cộng đồng quan trọng: n KhôngKhông khíkhí vàvà nnướướcc ssạạchch n CácCác mmỏỏ ddầầuu trtrảảii dàidài ddướướii lònglòng đđấấtt thuthuộộcc nhinhiềềuu ququốốcc giagia n CácCác concon đđườườngng ttắắcc nghnghẽẽnn 11
12. Nghiên cứu tình huống n Vì sao bò không tuyệt chủng?? n NhiNhiềềuu loàiloài đđộộngng vvậậtt hoanghoang dãdã ((cócó giágiá trtrịị ththươươngng mmạạii)) cócó nguynguy ccơơ tuytuyệệtt chchủủngng n BòBò,, cócó giágiá trtrịị ththươươngng mmạạii,, khôngkhông bbịị tuytuyệệtt chchủủngng n Lý do: n ĐĐộộngng vvậậtt hoanghoang dãdã làlà ngunguồồnn llựựcc ccộộngng đđồồngng,, khôngkhông dodo aiai ssởở hhữữuu llạạmm ddụụngng khaikhai thácthác n BòBò làlà hànghàng hoáhoá ttưư nhânnhân,, cáccác cácá nhânnhân đđượượcc llợợii ttừừ viviệệcc duyduy trìtrì ssốố bòbò 12
13. 3.3. NguNguồồnn llựựcc ccộộngng đđồồngng ((titiếếpp)) n Biện pháp của chính phủ để bảo vệ động vật hoang dã?? n Tầm quan trọng của quyền sở hữu: n ThThịị trtrườườngng ththấấtt bbạạii dodo quyquyềềnn ssởở hhữữuu khôngkhông rõrõ ràngràng n ChínhChính phphủủ cócó ththểể khkhắắcc phphụụcc ththấấtt bbạạii nàynày bbằằngng cáchcách xácxác đđịịnhnh quyquyềềnn ssởở hhữữuu NguNguồồnn llựựcc đđượượcc bbảảoo vvệệ vàvà đđượượcc phânphân bbổổ hihiệệuu ququảả 13