›
›

Bài giảng Kinh tế học - Chương 3: Sự co giãn - TS. Trần Văn Hoà

ppt 58 trang phuongnguyen 40
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Kinh tế học - Chương 3: Sự co giãn - TS. Trần Văn Hoà", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pptbai_giang_kinh_te_hoc_chuong_3_su_co_gian_ts_tran_van_hoa.ppt

Nội dung text: Bài giảng Kinh tế học - Chương 3: Sự co giãn - TS. Trần Văn Hoà

  1. CHƯƠNG 3 SỰ CO GIÃN
  2. Nội dung chương 3 ⚫ Co giãn của cầu theo giá là gì? ⚫ Co giãn, giá thay đổi và doanh thu? ⚫ Các yếu tố ảnh hưởng đến sự co giãn? ⚫ Co giãn chéo và co giãn theo thu nhập? ⚫ Co giãn của cung theo giá? ⚫ Các nhân tố ảnh hưởng đến co giãn của cung? 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 2
  3. Sự co giãn ⚫ Đo sự nhạy cảm của một biến số này đối với một biến số khác ⚫ Trong kinh tế mọi cái đều phụ thuộc lẫn nhau ⚫ Cuộc chiến ở Afghanistan là một ví dụ, khi cuộc chiến xảy ra sản xuất thuốc phiện ở đây bị gián đoạn. Nó tạo cơ hội nhiều hơn cho việc sản xuất thuốc phiện ở Lào và vùng Tam giác vàng. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 3
  4. ⚫ Điều thú vị đối với sự co giãn là nó cho chúng ta phương pháp đo sự thay đổi các yếu tố trong nền kinh tế ⚫ Sự co giãn của cầu là tỷ số phần trăm thay đổi của lượng cầu so với phần trăm thay đổi của các nhân tố ảnh hưởng đến cầu (giá, thu nhập, giá hàng hoá liên quan), ceteris paribus 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 4
  5. 1. Co giãn của cầu đối với giá của bản thân hàng hoá là tỷ số phần trăm thay đổi lượng cầu so với phần trăm thay đổi của giá, ceteris paribus 2. Co giãn của cầu đối với thu nhập 3. Co giãn của cầu đối với giá của hàng hoá khác (co giãn chéo) 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 5
  6. Nhớ lại những gì đã biết về cầu! ⚫ Cầu là mối quan hệ giữa giá và lượng cầu, với giả định các yếu tố khác không đổi ⚫ Điều này có nghĩa là chúng ta giữ nguyên thu nhập không đổi, giá hàng hoá khác không đổi, sở thích không đổi, kỳ vọng không đổi, chi phí quảng cáo không đổi ⚫ Khi thực hiện giả định đó chúng ta có đường cầu có độ dốc âm (đi từ trên xuống dưới, từ trái sang phải) 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 6
  7. Chúng ta sẽ làm tương tự đối với sự co giãn! ⚫ Khi tính co giãn của cầu đối với giá, chúng ta giữ nguyên các yếu tố khác ngoại trừ giá không đổi. ⚫ Khi tính co giãn của cầu đối với giá của bản thân hàng hoá đó, chúng ta cho các yếu tố khác không đổi ngoại trừ giá của chính hàng hoá đó 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 7
  8. Tính co giãn của cầu đối với giá của rượu vang ⚫ Thay đổi giá của rượu vang sẽ làm thay đổi lượng cầu về rượu vang ⚫ Các nhân tố khác giữ nguyên không đổi như: giá của bia, giá rượu cồn, thu nhập, chi phí quảng cáo rượu vang, sở thích v.v ⚫ Hệ số co giãn tính được cho biết lượng cầu thay đổi như thế nào khi giá thay đổi, với điều kiện các yếu tố khác không thay 04/2008 đổi. Dr. Tran Van Hoa, HCE 8
  9. 1. Co giãn điểm là co giãn tại một điểm trên đường cầu Co giãn của cầu đối với giá bằng phần trăm thay đổi lượng cầu chia cho phần trăm thay đổi giá Công thức: % Qd Qd P Ed = = % P P Qd (Qd1 − Qd2 ) % Qd = *100 Qd1 (P − P ) % P = 1 2 *100 P1 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 9
  10. ⚫ Nếu quan hệ giữa Q và P được biểu diễn bằng hàm cầu (khả vi) % Qd Qd P Ed = = % P P Qd 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 10
  11. ⚫ Nếu quan hệ giữa Q và P được biểu diễn bằng đường cầu cho trước Áp dụng quy tắc PAPO có 3 bước 1. B1: Vẽ tiếp tuyến với đường cầu tại điểm P cần tính hệ số co giãn, cắt trục tung ký hiệu là O, cắt trục hoành ký hiệu là A 2. B2: Đo khoảng cách từ P đến A và từ P đến O 3. B3: Hệ số co giãn tại P là: PA E = d PO 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 11
  12. 2. Co giãn khoảng là co giãn trên một khoảng hữu hạn nào đó của đường cầu ⚫ Công thức tính % Qd (Qd1 − Qd2 ) (P1 + P2 ) Ed = = % P (P1 − P2 ) (Qd1 + Qd2 ) (Qd1 − Qd2 ) % Qd = (Qd1 + Qd2 ) 2 (P − P ) % P = 1 2 (P1 + P2 ) 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE2 12
  13. Các điểm cần chú ý ⚫ Hệ số co giãn là số tương đối – không có đơn vị đo lường ⚫ Dấu âm đứng trước hệ số co giãn được phép không viết ⚫ Giả định ceteris paribus được sử dụng ⚫ Độ co giãn khác với độ dốc của đường cầu 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 13
  14. ⚫ Hệ số co giãn là số tương đối không có đơn vị đo lường (Q d1 − Qd2 ) Nếu lượng cầu tính bằng (Q + Q ) kg, thì kg chia cho kg sẽ d1 d2 hết. Giá tính bằng đồng, 2 thì đồng chia cho đồng sẽ Ed = hết đơn vị tính. (P1 − P2 ) (P1 + P2 ) 2 Ưu điểm lớn nhất của hệ số co giãn là có thể so sánh được nhiều hàng hoá có đơn vị tính không đồng nhất 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 14
  15. ⚫ Dấu âm trước hệ số co giãn có thể bỏ đi - chỉ đúng đối với co giãn theo giá của chính hàng hoá đó ⚫ Giá của bánh mì kẹp thịt có giá $3 giảm xuống $1,5. Lượng cầu tăng từ 1000 lên 1500. Hệ số co giãn giá? (1000 −1500) (1000 +1500) − 500 E = 2 = 1250 = −0,6 = 0,6 d (3 −1,5) 1,5 (3+1,5) 2,25 Dấu âm (-) được bỏ 2 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 15
  16. ⚫ Giả định Ceteris Paribus ⚫ Các yếu tố khác không thay đổi. Sử dụng ví dụ về bánh mì kẹp thịt (Hamburger) ở trên, bây giờ giá của Pizza giảm từ $5 xuống còn $4. ⚫ Pizza và Hamburgers là 2 hàng hoá thay thế, giá pizza giảm sẽ làm cho đường cầu về hamburger dịch chuyển sang trái. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 16
  17. Cầu về hamburger P P 3 3 1,5 1,5 1000 1500 Q 1100 Q Khi giá pizza giảm, đường cầu hamburger dịch chuyển sang trái làm cho lượng cầu tiêu dùng là 1100 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 17
  18. Lượng Giá Giá hamburger hamburger pizza 1000 3 5 1500 1,5 5 1100 1,5 4 Bảng này được rút ra từ đồ thị trên. Tính hệ số co giãn của hamburger đối với giá, ta phải nhớ rằng lượng cầu hamburger thay đổi là do giá của chính nó thay đổi. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 18
  19. Lượng Giá Giá hamburger hamburger pizza 1000 3 5 1500 1,5 5 1100 1,5 4 (1000 −1100) (1000 +1100) −100 E = 2 = 1050 = 0,14 d (3 −1,5) 1,5 (3+1,5) 2,25 Sai?! 04/2008 Dr.2 Tran Van Hoa, HCE 19
  20. Lượng Giá Giá hamburger hamburger pizza 1000 3 5 1500 1,5 5 1100 1,5 4 Nhìn vào sự thay đổi % lượng cầu. Khi lượng cầu thay đổi từ 1000 đến 1500, tức tăng 50%. Nhưng khi lượng cầu thay đổi từ 1500 đến 1000, tức tăng 33,3%. Tương tự, giá từ $3 đến $1,5, thay đổi 50%, nhưng từ 1,5 đến 3, thay đổi 100% 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 20
  21. ⚫ Độ co giãn và độ dốc đường cầu không giống nhau Cầu về hamburger P 3-1,5 §é dèc = = −0,003 3 1000-1500 1,5 P1 − P2 Q1 − Q2 1000 1500 Q 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 21
  22. 3. Phân loại hệ số co giãn theo giá a) Hệ số co giãn lớn hơn 1 (Ed > 1), thì nói rằng hàng hoá đó co giãn b) Hệ số co giãn nhỏ hơn 1 (Ed < 1), hàng hoá đó không co giãn c) Hệ số co giãn bằng 1 (Ed = 1), co giãn đơn vị d) Hệ số co giãn bằng 0 (Ed = 0), hoàn toàn không co giãn e) Hệ số co giãn bằng vô cùng (Ed = ∞), hoàn toàn co giãn 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 22
  23. Nếu đường cầu “phẳng” thì P cầu hàng hoá đó co giãn D P Q Nếu đường cầu “dốc” thì cầu D hàng hoá đó không co giãn Q 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 23
  24. Hai thái cực: Cầu hoàn toàn không Giá co giãn Cầu hoàn toàn co giãn Lượng cầu Trong thực tế rất khó để đưa ra ví dụ về cầu hoàn toàn co giãn và hoàn toàn không co giãn. Tuy nhiên, chúng ta có thể đưa ra các ví dụ về cầu co giãn nhiều hay ít co giãn 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 24
  25. P Co giãn Lưu ý: D Mặc dù đường cầu “phẳng” ta nói là cầu co giãn, đường cầu “dốc” là không co giãn. TUY Q P NHIÊN, trên cùng một đường Không cầu co giãn thì vẫn có những co giãn đoạn không co giãn. Ngược lại trên đường cầu không co giãn D cũng có những đoạn co giãn!!! Q 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 25
  26. P 2 1 500 600 Q Khi giá giảm từ 2 xuống 1 thì lượng cầu tăng từ 500 lên 600. Phần trăm thay đổi giá rất lớn, và phần trăm thay đổi lượng cầu nhỏ hơn. Do vậy, hệ số co giãn của cầu sẽ nhỏ hơn 1. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 26
  27. P 7 6 25 125 Q Khi giá giảm từ 7 xuống 6 thì lượng cầu tăng từ 25 lên 125. Phần trăm thay đổi giá rất nhỏ, nhưng phần trăm thay đổi lượng cầu lớn hơn. Do vậy, hệ số co giãn của cầu sẽ lớn hơn 1. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 27
  28. P Co giãn 7 6 Khôngc 2 o giãn 1 25 125 500 600 Q 8,66 0,27 Nếu hệ số co giãn lớn hơn 1 tại một đầu bên này của đường cầu và nhỏ hơn 1 tại đầu bên kia, thì sẽ có một nơi bằng 1 tại điểm giữa của đường cầu 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 28
  29. Ed > 1 11 10 Ed = 1 9 8 7 Ed< 1 6 P 5 4 3 2 1 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 Q 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 29
  30. 4. Co giãn và doanh thu ⚫ Doanh thu = Giá x lượng hàng hoá ⚫ TR = P x Q ⚫ Khi giá thay đổi thì doanh thu sẽ thay đổi. Nếu biết được co giãn của cầu thì có thể dự đoán được sự thay đổi của doanh thu?! Sự liên quan giữa doanh thu và co giãn là lý do chính khiến các doanh nghiệp quan tâm đến sự co giãn 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 30
  31. ⚫ Quan hệ giữa co giãn và doanh thu: Khi giá tăng, làm tăng doanh thu – là do hiệu ứng của giá (price effect) NHƯNG Giá tăng làm giảm lượng cầu – là do hiệu ứng của lượng (quantity effect) Hai tác động này ảnh hưởng ngược chiều nhau. Hiệu ứng nào lớn hơn phụ thuộc là độ co giãn. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 31
  32. Co giãn P - Không co giãn P + - Q + Q 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 32
  33. Giả sử giá giảm 10% ⚫ Nếu hàng hoá này có ⚫ Nếu hàng hoá này có hệ số co giãn là 0,5 hệ số co giãn là 1,5 (co (không co giãn), thì giãn), thì lượng cầu sẽ lượng cầu sẽ tăng 5%. tăng 15%. Lượng cầu Lượng cầu tăng 5% tăng lớn hơn 10% giảm nhỏ hơn so với giá giá, nên doanh thu giảm, nên doanh thu sẽ tăng. giảm 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 33
  34. Giả sử giá tăng 10% ⚫ Nếu hàng hoá này có ⚫ Nếu hàng hoá này có hệ số co giãn là 0,5 hệ số co giãn là 1,5 (co (không co giãn), thì giãn), thì lượng cầu sẽ lượng cầu sẽ giảm 5%. giảm 15%. Lượng cầu Lượng cầu giảm 5% giảm 15% lớn hơn 10% nhỏ hơn so với giá tăng tăng giá, nên doanh thu 10%, nên doanh thu sẽ giảm. tăng 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 34
  35. Khái quát quan hệ co giãn và doanh thu – ceteris paribus Độ co giãn Giá tăng Giá giảm Cầu co giãn (Ed > 1) DT giảm DT tăng Không co giãn (Ed < 1) DT tăng DT giảm Co giãn đơn vị (Ed = 1) DT không đổi DT không đổi Nếu là chủ DN, Bạn thích sản xuất hàng hoá co giãn hay không co giản? Tại sao?! 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 35
  36. Hãy giải thích tại sao? ⚫ Vé máy bay, hạng nhất (business) không giảm giá, trong khi hạng thường (economy) lại được giảm giá? ⚫ Các loại thuốc tây như thuốc cảm cúm, đau đầu không giảm giá, trong khi nước uống Coca, ăn nhanh được giảm giá? ⚫ Các khách sạn ở bãi biển thường chào giảm giá ngoại trừ những tháng cao điểm vào mùa hè? 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 36
  37. ⚫ DN có chương trình quảng cáo sản phẩm nhằm làm cho hàng hoá của mình trở nên không co giãn. ⚫ Những sản phẩm mới tạo ra thường là không co giãn. Hàng hoá thường được giảm giá là những hàng hoá có cầu co giãn, ngược lại những hàng hoá không được giảm giá là hàng hoá đó có cầu không co giãn 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 37
  38. Ed > 1 11 E = 10 d Nhớ rằng độ co 9 1 8 giãn của cầu theo 7 Ed< 6 1 giá tại các điểm trên P 5 4 đường cầu là khác 3 2 nhau. Điều này có 1 0 nghĩa là chúng ta 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 đứng ở vị trí nào Q trên đường cầu là rất quan trọng!!! 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 38
  39. P Không co giãn P1 P0 Q1 Q0 Q Hiêụ ứng giá Hiêụ ứng lượng 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 39
  40. P Hiêụ ứng giá Co giãn P1 P0 Q Q 1 0 Q Hiêụ ứng lượng 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 40
  41. Đoạn co giãn của P đường cầu không co giãn Điều này khẳng định rằng giá tăng doanh thu tăng Q P Đoạn không co giãn của đường cầu không co giãn Q 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 41
  42. 5. Tại sao cầu co giãn khác nhau? 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 42
  43. ⚫ Mức độ thay thế của hàng hoá - nếu hàng hoá nào đó có nhiều hàng hoá thay thế cho nó thì độ co giãn càng lớn (cầu co giãn) ⚫ Các loại bia khác nhau có thể thay thế tốt cho nhau (co giãn cao) ⚫ Các hãng hàng không quốc tế khác nhau có thể thay thế cho nhau (co giãn cao) 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 43
  44. ⚫ Tỷ trọng thu nhập chi tiêu cho hàng hoá - tỷ trọng thu nhập chi cho hàng hoá càng cao thì cầu hàng hoá đó càng co giãn ⚫ Cái gim giấy tờ chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong ngân sách tiêu dùng nên rất ít co giãn ⚫ Nhà ở, xe cộ chiếm tỷ trọng rất lớn trong ngân sách gia đình nên rất co giãn 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 44
  45. ⚫ Ở nhiều nước đang phát triển, nước có thu nhập thấp, lương thực thực phẩm chiếm tỷ trọng rất lớn trong ngân sách tiêu dùng của gia đình. Co giãn của cầu đối với lương thực thực phẩm là khá cao. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 45
  46. ⚫ Sự thay đổi giá nhất thời hay thường xuyên ⚫ Nếu giá thay đổi (giảm) nhất thời, người ta sẽ đổ xô đến mua. ⚫ Các siêu thị giảm giá vào dịp 2-9 hàng năm, làm cho nhiều người đến mua những hàng giảm giá, làm cho cầu rất co giãn 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 46
  47. ⚫ Co giãn trong dài hạn so với ngắn hạn ⚫ Co giãn trong dài hạn thường lớn hơn so với ngắn hạn ⚫ Vì trong dài hạn người ta có thời đủ thời gian để thay đổi hành vi tiêu dùng ⚫ Ngắn hạn là khoảng thời gian trước khi người ta kịp thay đổi hành vi tiêu dùng 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 47
  48. Ngắn hạn và dài hạn ⚫ Ngắn hạn là thời kỳ sau khi có sự thay đổi giá nhưng trước khi có sự điều chỉnh về lượng. ⚫ Dài hạn là thời kỳ cần thiết để hoàn thành sự điều chỉnh về lượng khi giá thay đổi. Khoảng thời gian này phụ thuộc vào người tiêu dùng chọn sự điều chỉnh nào. 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 48
  49. ⚫ Hãy vẽ đường cầu trong ngắn hạn và trong dài hạn? 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 49
  50. Các loại co giãn khác? ⚫ Co giãn theo thu nhập ⚫ Co giãn chéo ⚫ v.v 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 50
  51. Co giãn chéo ⚫ Độ co giãn chéo của cầu hàng hoá i theo giá của hàng hoá j là thay đổi % trong lượng cầu cảu hàng hoá i chia cho thay đổi % tương ứng trong giá hàng hoá j i ⚫ E j > 0 => i và j là 2 hàng hoá thay thế i ⚫ E j i và j là 2 hàng hoá bổ sung 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 51
  52. Độ co giãn chéo và co giãn của cầu hàng hoá ở Anh % thay đổi Do 1% thay đổi trong giá của lượng cầu Thức ăn Quần áo Du lịch Thức ăn -0,4 0 0,1 Quần áo 0,1 -0,5 -0,1 Du lịch 0,3 -0,1 -0,5 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 52
  53. Co giãn theo thu nhập ⚫ Co giãn của cầu theo thu nhập của 1 hàng hoá là % thay đổi của lượng cầu chia cho phần trăm thay đổi tương ứng của thu nhập. Phân loại: ⚫ EI >0 => hàng hoá thông thường ⚫ EI hàng hoá thứ cấp ⚫ EI >1 => hàng hoá cao cấp ⚫ EI hàng hoá thiết yếu 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 53
  54. Hệ số co giãn Vận chuyển hàng không, 2,4 đường dài Cá tươi 2,2 Xe hơi 1,2 – 1,5 Giáo dục tư nhân 1,1 TV 1,2 Giày 0,9 Thuốc lá 0,4 Cà phê 0,3 Xăng dầu 0,2 Nguồn: H.S. Houthaker & L.D. Taylor, Cầu tiêu dùng ở Mỹ, 1929 - 1970 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 54
  55. Co giãn của cung ⚫ Định nghĩa ⚫ Công thức tính 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 55
  56. Ai thực sự là người chịu thuế? ⚫ Đường cầu dốc, đường cung thoải ⚫ Đường cầu thoải, đường cung dốc 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 56
  57. Ghi nhớ: ⚫ Cách tính hệ số co giãn ⚫ Quan hệ co giãn và doanh thu ⚫ Ceteris paribus rất quan trọng ⚫ Định nghĩa về co giãn và các yếu tố ảnh hưởng đến sự co giãn 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 57
  58. Bài tập chương 2 ⚫ Xem \Baitap\btchuong2.doc 04/2008 Dr. Tran Van Hoa, HCE 58