Bài giảng Dược liệu chứa tinh dầu - Dược liệu chứa Lipid

Nội dung text: Bài giảng Dược liệu chứa tinh dầu - Dược liệu chứa Lipid

1. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 DƯỢC LIỆU CHỨA LIPID DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
2. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 MỤC TIÊU 1. Định nghĩa, phân loại lipid 2. Định nghĩa glycerid, dầu, mỡ 3. Tính chất lý học, hóa học của lipid. 4. Ý nghĩa của các chỉ số hóa học 5. Các phương pháp chế tạo dầu mỡ từ thực vật và động vật. 6. Công dụng của dầu mỡ. 7. Các dược liệu chứa lipid đã được đưa vào giáo trình. DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
3. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 ĐỊNH NGHĨA LIPID - Sản phẩm tự nhiên có trong động vật và thực vật - Có thành phần cấu tạo khác nhau - Thường là este của các acid béo với các alcol - Không tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ như benzen, ether, chloroform, - Không bay hơi ở nhiệt độ thường, có độ nhớt cao. DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
4. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 PHÂN LOẠI 1. Alcol là glycerin : Glycerid = Acylglycerol 2. Alcol có phân tử lượng cao : Cerid Alcol cetylic C16H33OH Alcol cerylic C26H53OH 3. Alcol là các sterol : Sterid 4. Alcol có chứa nhóm CN : Cyanolipid 5. Aminoalcol (dây nối amid) : Sphingolipid DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
5. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 GLYCERID = ACYLGLYCEROL - Dầu mỡ : Là hỗn hợp của nhiều glycerid khác nhau, có thể có thêm các chất hòa tan như vitamin, tinh dầu, chất mầu, sterol. Dầu mỡ động vật : chứa nhiều cholesterol Dầu mỡ thực vật : chứa nhiều phytosterol - Dầu (thể lỏng) : là hỗn hợp của các glycerid mà acid béo phần lớn chưa no - Mỡ (thể đặc) : là hỗn hợp của các glycerid mà acid béo phần lớn no. DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
6. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 GLYCERID - PHÂN BỐ 1. Thực vật : Thường tập trung ở hạt Trong tế bào thực vật : thường ở thể lỏng. Ngoài tế bào : thể lỏng hay thể đặc Tập trung ở một số họ : Euphorbiaceae : Thầu dầu, Ba đậu Papaveraceae : Thuốc phiện Fabaceae : Lạc, Đậu tương DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
7. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 GLYCERID - PHÂN BỐ 2. Động vật Là chất dự trữ của động vật Thường tập trung ở các mô dưới da, các cơ quan nội tạng DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
8. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 GLYCERID – THÀNH PHẦN CẤU TẠO 1. Acid béo no 2. Acid béo chưa no 3. Acid béo alcol : Dầu thầu dầu 4. Acid béo vòng 5 cạnh : Dầu đại phong tử DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
9. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 GLYCERID – TÍNH CHẤT VẬT LÝ -Trạng thái ở nhiệt độ thường : Mỡ (đặc), dầu (lỏng) - Nhiệt độ nóng chảy : phụ thuộc thành phần cấu tạo + Acid béo no có NDNC > acid béo chưa no + Càng nhiều nối đôi → NDNC càng thấp + Đồng phân cis có NDNC acid béo mạch thẳng cùng số C DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
10. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 GLYCERID – TÍNH CHẤT VẬT LÝ - Độ tan : Không tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ - Độ sôi cao (> 300oC) - Tỷ trọng <1. Dầu thầu dầu có tỷ trọng cao nhất. - Chỉ số khúc xạ 1,4690 – 1,4771 - Độ nhớt cao : dầu thầu dầu có độ nhớt cao nhất. - Năng suất quay cực thấp DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
11. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 GLYCERID – TÍNH CHẤT HÓA HỌC - Bị phân hủy ở nhiệt độ cao → Acrolein mùi khét - Bị thủy phân (lipase, acid, nhiệt độ và áp suất cao) → glycerol + acid béo - Dễ bị xà phòng hóa → glycerol + muối kiềm của acid béo - Dầu hydrogen hóa → Mỡ - Halogen hóa ( gắn iod vào dầu thuốc phiện → lipiodol) - Dễ bị oxy hóa, thủy phân → ôi khét DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
12. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 KIỂM NGHIỆM 1. Phương pháp cảm quan 2. Xác định các hằng số vật lý 3. Xác định các chỉ số hóa học - Chỉ số acid - Chỉ số este - Chỉ số xà phóng - Chỉ số Iod DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
13. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 ĐỊNH TÍNH 1. Sắc ký lớp mỏng 2. Sắc ký khí 3. HPLC DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
14. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 ĐỊNH LƯỢNG 1. Nguyên tắc : Phương pháp cân 2. Dụng cụ : Soxhlet, Zaichenko DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
15. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 ĐỊNH LƯỢNG DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
16. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 ĐỊNH LƯỢNG DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
17. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 PHƯƠNG PHÁP CHẾ TẠO DẦU MỠ THỰC VẬT 1. Ép : - Ép nóng (đa số) - Ép nguội : dầu thầu dầu - Sau khi ép → Lọc loại cặn bã → Ly tâm loại nước 2. Phương pháp dùng dung môi Benzen, ether, ether dầu hỏa, 3. Phương pháp kết hợp Nguyên liệu → ép → Bã tiếp tục chiết bằng dung môi DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
18. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 PHƯƠNG PHÁP CHẾ TẠO DẦU MỠ ĐỘNG VẬT 1. Xử lý nguyên liệu - Bảo quản trong phòng lạnh - Lọc bỏ máu, thịt, gân - Nghiền nhỏ - Loại bớt nước DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
19. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 PHƯƠNG PHÁP CHẾ TẠO DẦU MỠ ĐỘNG VẬT 2. Phương pháp làm nóng chảy ướt Nguyên liệu đun với nước nóng → Mỡ nổi lên trên 3. Phương pháp làm nóng chảy khô : Ống dẫn hơi nước hay nước nóng vào thùng nguyên liệu → điều chế dầu mỡ cần làm nóng chảy ở nhiệt độ thấp. DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
20. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 CÔNG DỤNG CỦA DẦU MỠ 1. Thực phẩm : Dầu (thực vật), mỡ 2. Y học - Bảo vệ da và niêm mạc, mềm da, chóng lên da non, chữa bỏng - Dầu có acid béo không no : Acid linoleic, arachidonic → vitamin F - Dầu đại phong tử : chữa phong, lao da - Dầu thầu dầu : nhuận tẩy - Bào chế : tá dược thuốc mỡ, dung môi pha thuốc tiêm DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
21. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 THẦU DẦU Ricinus communis L., Euphorbiaceae DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
22. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 THẦU DẦU Bộ phận dùng : Hạt Thành phần hóa học : - Dầu 50% : glycerid của aicd ricinoleic và acid khác - Protein : Ricin (rất độc) /Hạt và khô dầu Công dụng : - Nhuận tẩy : acid ricinoleic - Cracking → acid undecilenic : trị nấm - Chế xà phòng, bôi trơn động cơ máy bay, dầu phanh DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
23. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 LANOLIN DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
24. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 LANOLIN - Điều chế từ phần chất béo của lông cừu - Thành phần : Cerid – este của các alcol có phân tử lượng cao và acid béo Sterol - Công dụng : + Làm tá dược thuốc mỡ + Chất nhũ hóa DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
25. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 SÁP ONG Bài tiết từ bộ phận bài tiết ở bụng ong mật để xây tổ Sáp ong vàng : Cera flava Sáp ong trắng : Cera alba Tổ ong mật → Đun chảy với nước → Sáp ong vàng → Phơi nắng → Sáp ong trắng DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU
26. Giảng viên : Nguyễn Thu Hằng Môn : LT Dược liệu 2 SÁP ONG Thành phần : Cerid Công dụng : Tá dược thuốc mỡ, thuốc sáp, cao dán Cầm máu, chưã lỵ, viêm tai giữa DƯỢC LIỆU CHỨA TINH DẦU