Bài giảng Cơ sở thiết kế máy - Phần II: Chuyển động cơ khí - Chương VII: Truyền động xích

Nội dung text: Bài giảng Cơ sở thiết kế máy - Phần II: Chuyển động cơ khí - Chương VII: Truyền động xích

1. CHÆÅNG VII TRUYÃÖN ÂÄÜNG XÊCH 7.1. Khaïi niãûm chung 1. Giåïi thiãûu bäü truyãön xêch ƒ Bäü truyãön xêch âån giaín (hçnh 7.1) bao gäöm hai âéa xêch (âéa dáùn 1 vaì âéa bë dáùn 2) näúi våïi giaï bàòng khåïp quay vaì mäüt dáy xêch (2) (3) (liãn kãút mãöm) màõc trãn hai âéa. (3) Ngoaìi ra, trong bäü truyãön xêch coìn sæí (1) duûng thiãút bë càng xêch (bäü pháûn (4) - n1 n2 hçnh 7.2), thiãút bë bäi trån, che chàõn. Ο1 Ο2 ƒ Chuyãøn âäüng quay vaì taíi troüng tæì âéa dáùn (1) sang âéa bë dáùn (2) nhåì sæû àn khåïp giæîa caïc màõt xêch våïi caïc ràng cuía âéa xêch (hçnh 7.3). Coï thãø Hçnh 7.1: duìng mäüt bäü truyãön xêch âãø truyãön âäüng tæì mäüt âéa dáùn sang nhiãöu âéa bë dáùn (hçnh 7.2). ƒ Theo cäng duûng, truyãön âäüng xêch coï thãø phán thaình : xêch keïo, xêch truûc (âãø náng haû, váûn chuyãøn vátû nàûng), xêch truyãön âäüng (âãø truyãön taíi troüng vaì chuyãøn âäüng quay). Chæång naìy chuí yãúu trçnh baìy xêch truyãön âäüng. ƒ Cáúu taûo, kêch thæåïc, váût liãûu, cå tênh vaì âäü chênh xaïc cuía xêch âæåüc quy âënh trong tiãu chuáøn. xêch (3) (4) truûc then (1) Hçnh 7.2 (2) Âéa xêch Hçnh 7.3: 2. Caïc loaûi xêch truyãön âäüng vaì âéa xêch a) Caïc loaûi xêch truyãön âäüng ƒ Xêch äúng con làn + Kãút cáúu xêch con làn âæåüc trçnh baìy trãn hçnh 7.4a bao gäöm maï xêch ngoaìi, maï xêch trong, chäút, äúng, con làn. Maï trong làõp chàût våïi äúng, maï ngoaìi làõp chàût våïi chäút, chäút vaì äúng coï khe håí taûo thaình khåïp quay, nhåì âoï khi xêch vaìo àn khåïp våïi caïc ràng âéa, maï ngoaìi vaì Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 69
2. chäút xoay seî tæång âäúi våïi maï trong vaì äúng. Con làn làõp coï khe håí våïi äúng, coï taïc duûng giaím moìn cho ràng âéa xêch. + Âãø näúi caïc màõt xêch hai âáöu våïi nhau taûo thaình voìng kên, thæåìng duìng chäút cheí. Säú màõt xêch nãn duìng säú chàôn, nãúu duìng säú màõt xêch leí phaíi duìng màõt xêch chuyãøn coï maï cong (hçnh 7.4b), laìm xêch bë yãúu do chëu thãm æïng suáút uäún. maï xêch Hçnh 7.4a p chäút maï ngoaìi äúng maï trong con làn Hçnh 7.4c Hçnh 7.4b I-I p I C B maï xêch A maï xêch B A I chäút 2 Xêch ràng 60° chäút 1 maï xêch dáùn hæåïng C màût laìm viãûc cuía maï xêch Hçnh 7.5 : Xêch ràng ƒ Xêch äúng Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 70
3. Cáúu taûo giäúng xêch con làn, nhæng khäng coï con làn ⇒ khäúi læåüng giaím, giaï thaình haû, nhæng baín lãö xêch vaì ràng âéa xêch choïng moìn. ƒ Xêch ràng + Gäöm nhiãöu maï xêch hçnh ràng, xãúp xen keí nhau vaì näúi våïi nhau bàòng caïc baín lãö. Bãö màût laìm viãûc cuía mäùi maï xêch laì hai màût ngoaìi, daûng phàóng håüp våïi nhau mäüt goïc 600 (hçnh 7.5) vaì seî tiãúp xuïc våïi hai ràng cuía âéa xêch (hçnh 7.9). + Kãút cáúu baín lãö âæåüc mä taí trãn hçnh 7.5 : Maï xêch A coï läù âënh hçnh âæåüc làõp chàût våïi chäút hçnh quaût (1). Tæång tæû, maï xêch B cuîng coï läù âënh hçnh, âæåüc làõp chàût våïi chäút hçnh quaût (2). Hai chäút (1) vaì (2) tiãúp xuïc nhau theo mäüt âæåìng sinh cuía màût truû ngoaìi cuía chäút. Khi hai maï xêch xoay tæång âäúi våïi nhau, hai chäút (1) vaì (2) làn khäng træåüt våïi nhau. + Âãø xêch khäng bë tuäüt khoíi âéa theo phæång doüc truûc, duìng maï xêch dáùn hæåïng C khäng coï ràng. Maï xêch dáùn hæåïng C coï thãø âàût chênh giæîa (khi âoï trãn âéa xêch cáön phay raînh tæång æïng) hoàûc duìng hai maï xêch dáùn hæåïng aïp vaìo hai màût muït cuía âéa xêch (hçnh 7.5). Xêch ràng coï kãút cáúu chàõc chàõn hån xêch con làn, khaí nàng taíi cao hån, laìm viãûc êt bë äön, nhæng nàûng nãö, chãú taûo phæïc taûp hån. ƒ Xêch äúng chè duìng cho caïc bäü truyãön khäng quan troüng, laìm viãûc váûn täúc tháúp (v ≤ 1m/s), coï yãu cáöu khäúi læåüng nhoí. Xêch ràng âæåüc duìng khi cäng suáút vaì váûn täúc låïn. Våïi taíi troüng vaì váûn täúc trung bçnh, duìng xêch con làn thêch håüp hån. ƒ Tuìy theo cäng suáút truyãön, xêch äúng vaì xêch con làn coï thãø laì mäüt daîy hay nhiãöu daîy. Våïi xêch äúng con làn, khi taíi troüng låïn, váûn täúc cao, âãø khoíi choün bæåïc xêch låïn gáy nãn nhæîng va âáûp maûnh coï haûi vaì kêch thæåïc bäü truyãön cäöng kãönh, coï thãø tàng säú daîy xêch lãn. Chæång naìy chuí yãúu nghiãn cæïu xêch äúng con làn. b) Kãút cáúu âéa xêch Vaình âéa moayå Hçnh 7.6 : Kãút cáúu âéa xêch : a) Âéa xêch mäüt daîy xêch vaì âéa xêch hai daîy xêch b)Vaình âéa gheïp våïi moayå bàòng mäúi gheïp haìn c) Vaình âéa gheïp moayå bàòng bu läng ƒ Kãút cáúu âéa xêch tæång tæû nhæ kãút cáúu baïnh ràng (hçnh 7.6, hçnh 7.7), chè khaïc åí pháön vaình ràng. Kêch thæåïc vaì daûng profin ràng âéa xêch phuû thuäüc loaûi xêch vaì âæåüc tiãu chuáøn hoïa. ƒ Âéa xêch coï âæåìng kênh nhoí âæåüc chãú taûo bàòng phæång phaïp dáûp. Våïi âéa xêch coï âæåìng kênh trung bçnh vaì låïn, vaình âéa âæåüc chãú taûo riãng räöi gheïp lãn moayå bàòng haìn hay bu läng (hçnh 7.6b, hçnh 7.6c). Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 71
4. ƒ Profin ràng âéa xêch con làn gäöm : cung loîm baïn kênh r, cung loîm CD baïn kênh R; âoaûn thàóng chuyãøn tiãúp BC; cung läöi AB baïn kênh R1 (hçnh 7.8). Profin trãn hçnh chiãúu caûnh coï cung läöi baïn kênh R2 (hçnh 7.7). b h Màût laìm viãûc cuía Maï xêch da maï xêch ràng Hçnh 7.7 : Hçnh 7.9 : Âéa xêch ràng Kãút cáúu âéa xêch ƒ Profin ràng cuía xêch ràng coï daûng hçnh thang (hçnh 7.9). p A B R 2 R1 C r D π/Z d Hçnh 7.8 df d a c) Váût liãûu xêch vaì âéa xêch ƒ Maï xêch Theïp caïn nguäüi (theïp caïcbon cháút læåüng täút vaì theïp håüp kim nhæ : C40, C45, 40Cr, 40CrNi), täi âaût âäü ràõn HRC = 40 ÷ 50 ƒ Baín lãö (chäút, äúng, con làn) Theïp êt caïcbon C15, C20, 15Cr tháúm than räöi täi âaût âäü ràõn HRC = 50 ÷ 65 Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 72
5. ƒ Âéa xêch + Chëu taíi nhoí, váûn täúc tháúp (v 1) seî tàng lãn; khi Z2 låïn quaï ⇒ sau mäüt thåìi gian laìm viãûc xêch bë moìn, ráút dãù bë tuäüt xêch. Tháût váûy, do bë moìn, bæåïc xêch luïc coìn måïi laì p seî tàng thaình p + ∆p, âæåìng kênh d cuía voìng troìn âi qua tám caïc baín lãö seî tàng lãn ∆p thaình d+∆d våïi ∆d = ⇒ våïi cuìng mäüt sin(π/Z) Hçnh 7.10 læåüng moìn, laìm tàng bæåïc xêch cuìng mäüt læåüng ∆p, nãúu Z tàng, thç ∆d tàng, nghéa laì xêch àn khåïp våïi ràng âéa xêch caìng xa tám âéa ⇒ caìng dãù bë tuäüt xêch hån (hçnh 7.10) ⇒ cáön haûn chãú Z2max Våïi xêch con làn, coï thãø láúy : Z2max = 100÷120. + Z1 vaì Z2 nãn láúy laì säú leí àn khåïp våïi säú màõt xêch chàôn ⇒ caïc baín lãö vaì ràng âéa xêch seî moìn âãöu hån. b) Bæåïc xêch ƒ Bæåïc xêch p caìng låïn ⇒ khaí nàng taíi caìng cao, nhæng taíi troüng âäüng, va âáûp vaì tiãúng äön caìng tàng ⇒ khi váûn täúc cao nãn choün bæåïc xêch p nhoí. Tuy nhiãn, khi láúy bæåïc xêch p nhoí, thç khaí nàng taíi cuía bäü truyãön seî giaím, khi âoï våïi xêch äúng con làn âãø baío âaím khaí nàng taíi coï thãø tàng säú daîy xêch. ƒ Khi thiãút kãú phaíi kiãøm tra âiãöu kiãûn : p ≤ pmax. Giaï trë pmax tra baíng trong caïc taìi liãûu vãö thiãút kãú chi tiãút maïy. c) Khoaíng caïch truûc vaì säú màõt xêch ƒ Khoaíng caïch truûc a = O1O2 (hçnh 7.11). Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 73
6. + Khi a nhoí ⇒ chiãöu daìi xêch nhoí ⇒ säú màõt xêch êt ⇒ táön säú chëu taíi cuía caïc baín lãö xêch seî tàng lãn. Màût khaïc, goïc äm α1 trãn âéa nhoí seî giaím. Khoaíng caïch truûc amin âæåüc choün theo 0 âiãöu kiãûn α1 ≥ 120 vaì hai âéa xêch khäng chaûm nhau : ββd-d Âiãöu kiãûn α ≥ 1200 : α = π - β [rad] våïi: sin( )≈ = 21⇒ ad-≥ d. 1 1 222a min 2 1 Âiãöu kiãûn âãø hai âéa xêch khäng chaûm nhau : amin≥ 0,5(d a2 + d a1 )+(30÷50)mm våïi d,a2 d a1 laì âæåìng kênh voìng âènh ràng âéa dáùn vaì âéa bë dáùn. Β Α d2-d1 d1 α1 β Ο1 Ο2 β/2 d2 C Hçnh 7.11 D + Khi a quaï låïn ⇒ bäü truyãön cäöng kãönh, säú màõt xêch seî nhiãöu ⇒ khi moìn xêch choïng bë chuìng ⇒ khi laìm viãûc seî rung nhiãöu ⇒ cáön haûn chãú : a80.pmax ≤ Thäng thæåìng nãn láúy a = (30÷ 50).p . + Tæì khoaíng caïch truûc a ⇒ suy âæåüc chiãöu daìi xêch (hçnh 7.11) : L = 2AB +ACq + BDp β (π-β)(π+β) L = 2a.cos( ) + πd+ πd 2212π 2π β β(d - d ) ⇒ L = 2a.cos( ) + 0,5.π(d + d ) + 21 våïi : β [rad] 2212 2 ⎛⎞ββ ⎛⎞ d-d21 Do : cos⎜⎟≈ 1 - 0,5 ⎜⎟ vaì : β ≈ . ⎝⎠22 ⎝⎠ a (d -d )2 Suy ra : L = 2a + 0,5.π(d +d ) + 21 12 4a L ƒ Säú màõt xêch X : X = p Thay π.d ≈ Z.p vaìo cäng thæïc tênh L, suy ra : 2a 0,25.(Z -Z )2 .p X = 0,5.(Z +Z ) + + 21 (7.2) 12 p π2a Säú màõt xêch X âæåüc quy troìn theo säú chàôn (âãø traïnh duìng màõt xêch chuyãøn coï maï cong âãø näúi xêch thaình voìng kên). ƒ Tæì X suy laûi âæåüc khoaíng caïch truûc a : ⎡⎤2 2 ZZ- ⎢⎥⎛⎞21 a = 0,25.p X - 0,5.(ZZ12++ )[] X - 0,5( ZZ 12 + ) - 2⎜⎟ (7.3) ⎢⎥π ⎣⎦⎝⎠ ƒ Âãø xêch khäng quaï càng, aính hæåíng khäng täút âãún âäü moìn cuía xêch, cáön giaím båït khoaíng caïch truûc a mäüt læåüng : ∆a = (0,002 ÷ 0,004).a âäúi våïi caïc bäü truyãön xêch khäng âiãöu chènh âæåüc khoaíng caïch truûc hoàûc caïc bäü truyãön xêch âàût nghiãng mäüt goïc θ < 700 so våïi âæåìng nàòm ngang. Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 74
7. 7.2. Cå hoüc truyãön âäüng xêch 1. Váûn täúc vaì tè säú truyãön π.n.d nZp ƒ Váûn täúc trung bçnh cuía xêch : V = . Xem ràòng: π.d≈ Z.p ⇒ V = 60.1000 60.1000 Trong âoï : n [voìng/phuït]; Z : säú ràng; p : bæåïc xêch [mm], V[m/s] Váûn täúc voìng trung bçnh trãn hai âéa xêch bàòng nhau ⇒ V=12 V ⇒ nZ=11 nZ 2 2 nZ ⇒ Tyí säú truyãön trung bçnh : u = 12 = nZ21 ƒ Thæûc ra, trãn âáy laì váûn täúc vaì tyí säú truyãön trung bçnh. Tè säú truyãön tæïc thåìi u cuía bäü truyãön xêch biãún âäøi theo thåìi gian, båíi vç caïc màõt xêch àn khåïp våïi caïc ràng cuía âéa xêch theo hçnh âa giaïc (hçnh 7.12). Trãn âéa dáùn (1), baín lãö A âang àn khåïp, B sàõp vaìo khåïp våïi ràng C. Váûn täúc VA cuía baín lãö âæåüc phán thaình : Vx hæåïng doüc theo nhaïnh xêch (váûn täúc xêch); Vy hæåïng vuäng goïc våïi nhaïnh xêch. Ta coï: Vx111 = 0,5.ω .d .cosθ (7.4) Vaì: Vy111 = 0,5.ω .d .sinθ Våïi θ1 thay âäøi tæì −ϕ1 /2 âãún ϕ1 /2; ϕ11=2π/Z . Tæång tæû cho âéa bë dáùn: Vx222 = 0,5.ω .d .cosθ (7.5) Våïi θ2 cuîng thay âäøi tæì −ϕ2 /2 âãún ϕ2 /2; ϕ22= 2π/Z . Tæì (7.4) vaì (7.5), suy âæåüc tè säú truyãön tæïc thåìi : ω d.cosθ u = 12 = 2 ω21d.cosθ 1 Do θ1 vaì θ2 thay âäøi theo thåìi gian ⇒ tè säú truyãön tæïc thåìi u vaì vaì váûn täúc xêch VX cuîng thay âäøi theo thåìi gian. VC V’y A B Vx θ1 C θ1 ϕ VA 1 Vy 1 ϖ1 Hçnh 7.12 ƒ Do váûn täúc cuía xêch vaì cuía âéa bë dáùn thay âäøi theo thåìi gian (cho duì ω1 = hàòng säú) ⇒ xêch chuyãøn âäüng coï gia täúc ⇒ gáy nãn taíi troüng âäüng. Ngoaìi ra, khi baín lãö B vaìo àn khåïp våïi ràng âéa xêch taûi C, thaình pháön váûn täúc theo phæång thàóng âæïng cuía B âiãøm laì Vy, coìn thaình pháön thàóng âæïng cuía váûn täúc cuía âiãøm C laì Vy’, hai thaình pháön naìy hæåïng ngæåüc nhau ⇒ khi Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 75
8. vaìo khåïp gáy nãn va âáûp baín lãö xêch vaì ràng âéa. Caïc va âáûp liãn tiãúp seî gáy nãn tiãúng äön trong bäü truyãön. Taíi troüng âäüng vaì va âáûp caìng tàng lãn khi säú ràng Z caìng nhoí, khi säú voìng quay n1 vaì bæåïc xêch p caìng tàng (båíi vç khi âoï gia täúc cæûc âaûi cuía xêch vaì thaình pháön Vy’ cuía váûn täúc baín lãö C caìng låïn). Do âoï cáön haûn chãú n1 vaì khäng nãn láúy p quaï låïn. 2. Læûc taïc duûng trong bäü truyãön xêch a) Læûc càng trãn caïc nhaïnh xêch ƒ Khi chæa laìm viãûc, troüng læåüng xêch gáy nãn læûc càng ban âáöu F0 : F0fm≈ K .q .a.g [N] Våïi: a : chiãöu daìi âoaûn xêch tæû do (láúy gáön âuïng bàòng khoaíng caïch truûc a); qm : khäúi læåüng 2 mäüt meït xêch; Kf : hãû säú phuû thuäüc âäü voîng f cuía xêch; g : gia täúc troüng træåìng g = 9,81m/s . 0 0 0 Hãû säú Kf = 6, 4, 2 vaì 1 æïng våïi bäü truyãön nàòm ngang, nghiãng mäüt goïc θ 40 hoàûc thàóng âæïng : Kx =1,05 (khi θ caìng nhoí ⇒ aính hæåíng cuía troüng læåüng xêch âãún Fr seî caìng låïn). Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 76
9. Læûc Fr coï âiãøm âàût nàòm trãn âæåìng tám truûc, taûi âiãøm giæîa bãö räüng baïnh xêch, coï chiãöu hæåïng tæì tám baïnh xêch làõp lãn truûc âãún tám baïnh xêch kia. 7.3. Tênh toaïn truyãön âäüng xêch 1. Caïc daûng hoíng vaì chè tiãu tênh toaïn a) Caïc daûng hoíng chuí yãúu ƒ Moìn baín lãö xêch Daûng hoíng thæåìng gàûp nháút, vç khi xêch con làn chëu taíi, bãö màût tiãúp xuïc giæîa chäút vaì äúng chëu aïp suáút låïn, coï sæû xoay tæång âäúi khi vaìo vaì ra khåïp våïi ràng âéa xêch, trong âiãöu kiãûn bäi trån ma saït æåït khäng thãø hçnh thaình. Chäút vaì äúng chè moìn mäüt phêa, nãn khi baín lãö xêch bë moìn thç bæåïc xêch p seî tàng lãn, xêch àn khåïp khäng chênh xaïc våïi ràng âéa xêch; caìng bë moìn ⇒ xêch àn khåïp caìng xa tám âéa ⇒ xêch hay bë tuäüt khoíi âéa. Âäöng thåìi, moìn laìm yãúu caïc màõt xêch ⇒ xêch coï thãø bë âæït. ƒ Caïc pháön tæí cuía xêch bë hoíng do moíi Caïc pháön tæí cuía xêch nhæ maï xêch, con làn bë hoíng do moíi dáùn âãún xêch bë âæït, con làn bë räù bãö màût hoàûc bë våî. Hoíng vç moíi do taïc duûng cuía æïng suáút thay âäøi gáy ra båíi taíi troüng laìm viãûc, taíi troüng âäüng hay va âáûp ; thæåìng chè xaíy ra khi bäü truyãön chëu taíi troüng låïn, váûn täúc cao, laìm viãûc trong häüp kên, âæåüc bäi trån täút nãn êt moìn. ƒ Xêch bë âæït Do bäü truyãön bë quaï taíi låïn khi måí maïy hoàûc do taíi troüng va âáûp låïn gáy nãn ƒ Moìn ràng, gaîy ràng âéa xêch b) Chè tiãu tênh toaïn Moìn baín lãö laì daûng hoíng nguy hiãøm hån caí ⇒ chè tiãu tênh toaïn bäü truyãön xêch : tênh vãö âäü bãön moìn, theo âiãöu kiãûn : p00≤ []p Våïi p0 : aïp suáút sinh ra trong baín lãö; [p0] : aïp suáút cho pheïp. 2. Tênh toaïn xêch con làn vãö âäü bãön moìn ƒ Aïp suáút sinh ra trong baín lãö xêch phaíi thoía maîn âiãöu kiãûn : F.Kt pp00=≤[] (7.9) A Våïi : Ft : læûc voìng [N]; A laì diãûn têch tênh toaïn cuía baín lãö xêch 1 daîy, A = d0.b0 våïi d0 : âæåìng kênh chäút [mm]; b0 : chiãöu daìi äúng [mm]; [p0] : aïp suáút cho pheïp [MPa], xaïc âënh bàòng thæûc nghiãûm æïng våïi caïc âiãöu kiãûn xaïc âënh. ƒ Vç âiãöu kiãûn laìm viãûc thæûc tãú khaïc våïi âiãöu kiãûn thê nghiãûm ⇒ âæa vaìo cäng thæïc (7.9) hãû säú âiãöu kiãûn sæí duûng xêch : K = K.K.K.K.K.Kda0dcbC; Kd : hãû säú taíi troüng âäüng. Ka : hãû säú xeït âãún chiãöu daìi xêch hay khoaíng caïch truûc a. Xêch caìng daìi → säú láön àn khåïp våïi ràng âéa trong mäüt âån vë thåìi gian seî giaím → xêch êt bë moìn hån ⇒ khi khoaíng caïch truûc a caìng låïn → Ka caìng nhoí Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 77
10. K0 : hãû säú xeït âãún caïch bäú trê bäü truyãön (nàòm ngang hay nàòm chãúch mäüt goïc so våïi phæång ngang mäüt goïc θ). Bäü truyãön âàût caìng nghiãng → âäü moìn cho pheïp caìng giaím båíi vç xêch caìng dãù bë tuäüt ⇒ khi goïc nghiãng ϕ caìng låïn → K0 caìng låïn Kdc : hãû säú xeït âãún khaí nàng âiãöu chènh læûc càng xêch. Nãúu khoaíng caïch truûc coï thãø âiãöu chènh âæåüc : Kdc = 1; nãúu duìng âéa càng xêch hay con làn càng xêch : Kdc = 1,1; nãúu khäng âiãöu chènh âæåüc khoaíng caïch truûc vaì cuîng khäng coï bäü pháûn càng xêch : Kdc = 1,25. Kb : hãû säú xeït âãún aính hæåíng cuía âiãöu kiãûn bäi trån. Bäi trån liãn tuûc : Kb = 0,8; bäi trån nhoí gioüt : Kb = 1; bäi trån âënh kyì : Kb = 1,5 KC : hãû säú xeït âãún chãú âäü laìm viãûc liãn tuûc. ƒ Âãø thuáûn tiãûn trong tênh toaïn ⇒ biãún âäøi cäng thæïc (7.9) nhæ sau : F.vt ⎛⎞[p.A0 ] ⎛⎞ Zn11 p ⎛⎞[p.A.p.Z.n00101] 11 1 N=1 ≤ ⎜⎟⎜⎟ ⇒ N1 ≤ ⎜⎟7 1000⎝⎠ 1000.K⎝⎠ 60.1000 ⎝⎠6.10 K() Z01 /Z 1() n 01 /n 1 []N n01 Z01 ⇒ N1 ≤ våïi : Kn = ; KZ = ⇒ Nt1= N .K.K zn .K≤ [N ] (7.10) KKZn K n1 Z1 [p ].A.p.Z .n Trong âoï : [N] = 00101: cäng suáút cho pheïp xaïc âënh bàòng thæûc nghiãûm æïng våïi 6.107 caïc âiãöu kiãûn nhæ khi xaïc âënh aïp suáút cho pheïp [p0] : bäü truyãön mäüt daîy, bæåïc xêch p, diãûn têch A, säú ràng âéa xêch nhoí laì Z01 = 25, säú voìng quay âéa dáùn laì n01 (khi thiãút kãú, giaï trë n01 âæåüc tra baíng trong caïc taìi liãûu thiãút kãú chi tiãút maïy). Nt âæåüc goüi laì cäng suáút tênh toaïn; N1 : cäng suáút trãn âéa xêch dáùn. ƒ Tæì âoï, suy ra caïch tênh toaïn xêch theo âäü bãön moìn nhæ sau : Càn cæï trãn âiãöu kiãûn sæí duûng thæûc tãú, tra baíng trong säø tay thiãút kãú, xaïc âënh K. Tæì Z1, tênh âæåüc KZ. Choün n01 trong baíng gáön våïi n1 nháút âãø tênh Kn. Tênh âæåüc Nt. Dæûa vaìo n01 âaî choün vaì Nt væìa tênh, tra baíng seî tçm âæåüc bæåïc xêch p thoía maîn âæåüc âiãöu kiãûn N[N]t ≤ , âäöng thåìi tçm âæåüc chiãöu daìi äúng b0 vaì âæåìng kênh chäút d0. ƒ Træåìng håüp muäún giaím bæåïc xêch p âãø giaím va âáûp vaì âæåìng kênh caïc âéa xêch, coï thãø duìng nhiãùu daîy xêch ⇒ âiãöu kiãûn choün bæåïc xêch (7.10) tråí thaình : N.K.K.K1zn N[]t =≤N (7.11) KX Våïi KX : hãû säú xeït âãún sæû phán bäú khäng âãöu cuía taíi troüng cho caïc daîy xêch (khi säú daîy xêch caìng tàng, sæû phán bäú cuía taíi troüng lãn caïc daîy xêch caìng khäng âãöu). ÆÏng våïi säú daîy xêch 1; 2; 3; 4 , ta coï : Kx = 1; 1,7; 2,5; 3. Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 78
11. 7.4. Trçnh tæû thiãút kãú bäü truyãön xêch ƒ Säú liãûu cho træåïc Cäng suáút N1 , momen xoàõn T1 ; säú voìng quay trong mäüt phuït n1 cuía baïnh dáùn, tyí säú truyãön u ; cäng duûng vaì âiãöu kiãûn laìm viãûc cuía bäü truyãön. ƒ Yãu cáöu Choün loaûi xêch, xaïc âënh säú ràng âéa xêch, bæåïc xêch, khoaíng caïch truûc a, säú màõt xêch, âæåìng kênh caïc âéa xêch, læûc taïc duûng lãn truûc cuía bäü truyãön xêch. ƒ Trçnh tæû tiãún haình 1) Choün loaûi xêch So våïi xêch äúng, xêch con làn coï âäü bãön moìn cao hån; chãú taûo xêch con làn khäng phæïc taûp vaì âàõt bàòng xêch ràng ⇒ våïi v < 10÷15m/s, duìng xêch äúng con làn, træåïc hãút duìng mäüt daîy xêch. 2) Choün säú ràng Z1 cuía âéa nhoí. Tênh Z2 = u.Z1 Nãn choün Z1, Z2 laì säú leí, àn khåïp våïi säú màõt xêch chàôn ⇒ traïnh duìng màõt xêch coï maï cong âãø näúi xêch thaình voìng kên, âäöng thåìi xêch moìn âãöu hån. Khi Z caìng nhoí, âéa bë dáùn quay caìng khäng âãöu, va âáûp tàng, moìn caìng nhanh. Nhæng Z1 låïn ⇒ Z2 caìng låïn ⇒ tàng kêch thæåïc âéa xêch vaì dãù gáy tuäüt xêch ⇒ Täúi æu nãn choün theo cäng thæïc kinh nghiãûm : Z292.u191 = −≥ trong âoï u laì tyí säú truyãön. 3) Xaïc âënh bæåïc xêch p âæûa trãn cäng suáút tênh toaïn Nt (âiãöu kiãûn 7.10 vaì 7.11). Kiãøm tra âiãöu kiãûn p ≤ pmax. Nãúu khäng thoía maîn thç våïi xêch äúng con làn, phaíi tàng säú daîy xêch âãø giaím giaï trë bæåïc xêch. 4) Âënh så bäü khoaíng caïch truûc a : a ≈ (30÷50)p ⇒ Tênh säú màõt xêch X (cäng thæïc 7.2) vaì quy troìn theo säú chàôn gáön nháút ⇒ Tênh chênh xaïc khoaíng caïch truûc a (cäng thæïc 7.3). Âãø xêch khäng quaï càng, cáön giaím båït khoaíng caïch truûc a mäüt læåüng ∆a = (0,002 ÷ 0,004).a 5) Tênh âæåìng kênh caïc âéa xêch (cäng thæïc 7.1). 6) Tênh læûc taïc duûng lãn truûc cuía bäü truyãön xêch (cäng thæïc 7.8) 7.5. Âaïnh giaï bäü truyãön xêch ƒ Æu âiãøm + Coï thãø truyãön momen xoàõn vaì chuyãøn âäüng âãún mäüt säú truûc caïch xa nhau tæång âäúi xa (duìng bäü truyãön âai kêch thæåïc seî cäöng kãönh, tyí säú truyãön khäng äøn âënh do âai laìm viãûc coï træåüt, khäng baío âaím âäü tin cáûy; duìng truyãön âäüng baïnh ràng khäng thuáûn låüi vç phaíi bäú trê nhiãöu baïnh ràng näúi khäng). + So våïi bäü truyãön âai, khaí nàng taíi vaì hiãûu suáút cuía bäü truyãön xêch cao hån, kãút cáúu nhoí goün hån (hiãûu suáút cuía bäü truyãön xêch : η = 0,96 ÷ 0,98). + Læûc taïc duûng lãn truûc bäü truyãön xêch nhoí hån so våïi trong bäü truyãön âai, vç khäng yãu cáöu càng xêch våïi læûc càng ban âáöu (bäü truyãön âai cáön phaíi coï læûc càng ban âáöu nhàòm taûo ra ma saït trãn baïnh âai vaì dáy âai). + Do khäng coï træåüt ⇒ tè säú truyãön trung bçnh laì khäng âäøi. ƒ Nhæåüc âiãøm + Coï nhiãöu tiãúng äön khi laìm viãûc do va âáûp khi vaìo khåïp, nháút laì khi âéa xêch coï säú ràng nhoí vaì bæåïc xêch låïn. + Váûn täúc tæïc thåìi cuía xêch vaì cuía âéa bë dáùn khäng äøn âënh. + Baín lãö moìn tæång âäúi nhanh, do bäi trån bãö màût tiãúp xuïc khoï khàn. Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 79
12. + Kãút cáúu phæïc taûp, chi phê chãú taûo vaì baío dæåîng chàm soïc (bäi trån, âiãöu chènh âäü càng cuía xêch ) cao hån so våïi bäü truyãön âai. ƒ Phaûm vi sæí duûng Thæåìng duìng âãø truyãön chuyãøn âäüng giæîa caïc truûc coï khoaíng caïch trung bçnh, tæì mäüt truûc âãún mäüt säú truûc, âãø giaím täúc hoàûc tàng täúc. Sæí duûng phäø biãún trong caïc maïy näng nghiãûp, maïy váûn chuyãøn, maïy moí, maïy cäng cuû, tay maïy Thäng thæåìng cäng suáút truyãön N < 120 KW, khoaíng caïch truûc a âãún 8m. Våïi caïc bäü truyãön coï täúc âäü cao (âéa dáùn làõp våïi truûc âäüng cå), váûn täúc xêch v = 6÷25m/s, tyí säú truyãön u ≤ 3. Våïi bäü truyãön coï täúc âäü cháûm (âéa dáùn làõp åí truûc ra cuía häüp giaím täúc), váûn täúc xêch v = 2÷6m/s, tyí säú truyãön u ≤ 6; khi v ≤ 2m/s, tyí säú truyãön coï thãø lãn tåïi 10÷15. Baìi giaíng Cå såí thiãút kãú maïy - Pháön I - Lã Cung - Bäü män Nguyãn lyï Chi tiãút maïy - Khoa Sæ phaûm kyî thuáût 80