Bài giảng Cấp thoát nước và bảo vệ môi trường - ThS Nguyễn Phú Thọ

44 trang phuongnguyen 4980

Download

Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng Cấp thoát nước và bảo vệ môi trường - ThS Nguyễn Phú Thọ", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

bai_giang_cap_thoat_nuoc_va_bao_ve_moi_truong_ths_nguyen_phu.pdf

Nội dung text: Bài giảng Cấp thoát nước và bảo vệ môi trường - ThS Nguyễn Phú Thọ

Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Ch˱˯ng 1 Hӊ THӔNG CҨP NѬӞC I/ M͡t s͙ khái ni͏m h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc 1.H͏ th͙ng dùng n˱ͣc. a)Khái ni͏m: HӋ thӕng cҩp nѭӟc: là tә hӧp nhӳng công trình có chӭc năng thu nѭӟc, xӱ lí nѭӟc, vұn chuyӇn, ÿLӅu hòa và phân phӕi nѭӟc. b)Phân lo̩i · Theo ÿӕi tѭӧng phөc vө: HӋ thӕng cҩp nѭӟc ÿô thӏ, công nghiӋp, nông nghiӋp, ÿѭӡng sҳt, · Theo chӭc năng phөc vө: HӋ thӕng cҩp nѭӟc sinh hoҥt, sҧn xuҩt, chӳa cháy. · Theo nguӗn nѭӟc: HӋ thӕng nѭӟc ngҫm, nѭӟc mһt, · Theo nguyên tҳc làm viӋc: HӋ thӕng có áp, không áp tӵ chҧy, 0ӛi loҥi hӋ thӕng có yêu cҫu, qui mô, tính chҩt và thành phҫn công trình có khác nhau nhѭng dù phân chia theo cách nào thì sѫÿӗ cӫa nó tӵu trѭng cǊng có thӇ là 2 loҥi cѫ bҧn: sѫÿӗ hӋ thӕng cҩp nѭӟc trӵc tiӃp (hình1.1) và sѫÿӗ hӋ thông cҩp nѭӟc tuҫn hoàn (hình1.2). 1 9 2 3 4 5 6 8 7 Hình 1.1: S˯ÿ͛ h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc tr͹c ti͇p 1.Ngu͛n n˱ͣc; 2.Công trình thu; 3.Tr̩m b˯m c̭p I; 4.Khu x͵ lí; 5.B͋ chͱa; 6.Tr̩m b˯m c̭p II; 7.H͏ th͙ng d̳n n˱ͣc; 8.Ĉài n˱ͣc; 9.M̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc. 7 8 6 5 9 4 1.Ngu͛n n˱ͣc. 2.Công trình thu. 3.Tr̩m b˯m c̭p I. 3 10 4.͘ng d̳n n˱ͣc thô. 2 5.Tr̩m b˯m tăng áp. 6.͘ng d̳n n˱ͣc thô và ͙ng tu̯n hoàn. 1 7.Ĉ͙i t˱ͫng dùng n˱ͣc 8.C͙ng d̳n n˱ͣc th̫i. 9.Khu x͵ lí. 10.C͙ng x̫ n˱ͣc th̫i ḇn. Hình 1.2: 6˯ÿ͛ h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc tu̯n hoàn. 1 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng c)Ch͕n s˯ÿ͛ h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc: Căn cӭ: - ĈLӅu kiӋn tӵ nhiên: nguӗn nѭӟc, ÿӏa hình, khí hұu, - Yêu cҫu cӫa các ÿӕi tѭӧng dùng nѭӟc: cҫn nghiên cӭu lѭu lѭӧng, chҩt lѭӧng, tính liên tөc, dây chuyӅn xӱ lí, áp lӵc, phân phӕi ÿӕi tѭӧng theo yêu cҫu chҩt Oѭӧng. - Khҧ năng thӵc thi: cҫn nghiên cӭu: khӕi lѭӧng xây dӵng và thiӃt bӏ kӍ thuұt, thӡi gian, giá thành và quҧn lí. 2.Tiêu chu̱n dùng n˱ͣc. Tiêu chuҭn dùng nѭӟc là lѭӧng nѭӟc trung bình tính cho mӝt ÿѫn vӏ tiêu thө trong mӝt ÿѫn vӏ thӡi gian (thѭӡng là trong mӝt ngày) hay cho mӝt ÿѫn vӏ sҧn phҭm (lít/ngѭӡi/ngày, lít/ÿѫn vӏ sҧn phҭm). Khi không có các sӕ liӋu cө thӇ thì ta tính nhѭ sau: - Ĉӕi vӟi nhà 1-2 tҫng: 80÷120l/ngѭӡi/ngày ÿêm. - Ĉӕi vӟi nhà 3-5 tҫng: 120÷180l/ngѭӡi/ngày ÿêm - Khu du lӏch, nghӍ mát, khách sҥn cao cҩp lҩy 120÷180l/nguòi/ngày ÿêm. Cho phép chênh lӋch nhau 10÷20% Muӕn thiӃt kӃ mӝt hӋ thӕng cҩp nѭӟc cҫn xác ÿӏnh tәng lѭu lѭӧng theo tiêu chuҭn cӫa tӯng nhu cҫu dùng nѭӟc nhѭ sau: a) 1˱ͣc sinh ho̩t. Tính bình quân ÿҫu ngѭӡi, lít/ngѭӡi/ngày ÿêm, theo qui ÿӏnh trong tiêu chuҭn cҩp nѭӟc hiӋn hành (bҧng 1.1) TCXD 33-85. Tiêu chuҭn này dùng cho các nhu cҫu ăn uӕng sinh hoҥt trong các nhà ӣ phө thuӝc vào mӭc ÿӝ trang bӏ kӍ thuұt vӋ sinh trong nhà, ÿLӅu kiӋn khí hұu, tұp quán sinh hoҥt và các ÿLӅu kiӋn ҧnh hѭӣng khác cӫa mӛi ÿӏa phѭѫng. %̫ng 1.1 Tiêu chu̱n dùng H͏ s͙ Q˱ͣc trung bình không ÿi͉u Trang b͓ ti͏n nghi trong các ngôi nhà (lít/ng˱ͥi/ngày hòa giͥ ÿêm) (kg) Lo̩i I. Các nhà bên trong không có hӋ thӕng Fҩp thoát nѭӟc và dөng cө vӋ sinh. Nѭӟc dùng thѭӡng ngày lҩy tӯ vòi nѭӟc công cӝng ngoài phӕ. 40-60 2,5-2,0 Lo̩i II. Các nhà bên trong chӍ có vòi lҩy nѭӟc không có dөng cө vӋ sinh. 80-100 2-1,8 Lo̩i III. Các nhà bên trong có hӋ thӕng cҩp thoát nѭӟc, có dөng cө vӋ sinh nhѭng không 120-150 1,8-1,5 có thiӃt bӏ tҳm. Lo̩i IV. Các nhà bên trong có hӋ thӕng cҩp 150-200 1,7-1,4 thoát nѭӟc, có dөng cө vӋ sinh và thiӃt bӏ tҳm thông thѭӡng. Lo̩i V. Các nhà bên trong có hӋ thӕng cҩp 200-300 1,5-1,3 thoát nѭӟc, có dөng cө vӋ sinh, có chұu tҳm và Fҩp thoát nѭӟc nóng cөc bӝ. 2 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng b) 1˱ͣc công nghi͏p. Ĉѭӧc xác ÿӏnh trên cѫ sӣ dây chuyӅn công nghӋ cӫa xí nghiӋp do cѫ quan thiӃt kӃ hay quҧn lí cҩp. Tiêu chuҭn dùng nѭӟc ÿѭӧc tính theo ÿѫn vӏ sҧn phҭm. Tiêu chuҭn nѭӟc dùng cho nhu cҫu sҧn xuҩt (bҧng 1.2): %̫ng 1.2 Tiêu chu̱n Chú Các lo̩i n˱ͣc Ĉ˯n v͓ÿo cho m͡t ÿ˯n v͓ thích ÿo (m3/ÿv ÿo) - Nѭӟc làm lҥnh trong nhà máy nhiӋt 1000kW/h Trӏ sӕ ÿLӋn. 1000kW/h 160-140 nhӓ - Nѭӟc cҩp nӗi hѫi nhà máy nhiӋt 1 ngӵa/h 3-5 dùng ÿLӋn. 1 tҩn than 0,015-0,04 cho - Nѭӟc làm nguӝi ÿӝng cѫÿӕt trong. 1 tҩn than 0,2-0,5 công - Nѭӟc khai thác than. 1 tҩn than 0,3-0,7 suҩt nhiӋt - Nѭӟc làm giàu than. 1 tҩn gang 1,5-3 ÿiӋn lӟn - Nѭӟc vұn chuyӇn than theo máng. 1 tҩn thép 24-42 . Bә - Nѭӟc làm nguӝi lò luyӋn than. 1 tҩn 13-43 sung - Nѭӟc làm nguӝi lò Máctanh. 1 tҩn 9-25 cho hӋ - Nѭӟc cho xѭӣng cán ӕng. 1000 viên 6-20 thӕng 3 - Nѭӟc cho xѭӣng ÿúc thép. 1m 0,09-0,21 tuҫn - Nѭӟc ÿӇ xây các loҥi gҥch. 1m3 1-1,5 hoàn. - Nѭӟc rӱa sӓi ÿӇÿә bêtông. 1m3 1,2-1,5 - Nѭӟc rӱa cát ÿӇÿә bêtông. 1000 viên 2,2-3,0 - Nѭӟc phөc vөÿӇÿә 1m3 bêtông. 1000 viên 0,7-1,0 - Nѭӟc ÿӇ sҧn xuҩt các loҥi gҥch. 0,8-1,2 - Nѭӟc ÿӇ sҧn xuҩt ngói. Nѭӟc cҩp cho công nghiӋp ÿӏa phѭѫng: Trѭӡng hӧp ӣ phân tán và không tính Fө thӇ ÿѭӧc , cho phép lҩy bҵng 5 ÷10% (theo TCXD 33-85) lѭӧng nѭӟc ăn Xӕng và sinh hoҥt trong ngày dùng nѭӟc tӕi ÿa cӫa ÿLӇm dân cѭ (bҧng 1.3) %̫ng 1.3 Lo̩i phân x˱ͧng Tiêu chu̱n +͏ s͙ ÿL͉u hòa giͥ (lít/ng˱ͥi/ca) (kg) - Phân xѭӣng nóng tӓa nhiӋt lӟn 35 2,5 Kѫn 20 Kcalo-1m3/h. - Phân xѭӣng khác. 25 3,0 c)N˱ͣc t˱ͣi cây, t˱ͣi ÿ˱ͥng, Tiêu chuҭn dùng nѭӟc ÿӇ tѭӟi cây, vѭӡn hoa, quҧng trѭӡng, ÿѭӡng phӕ trong các ÿô thӏ thì tùy theo ÿһc ÿLӇm mà ta dùng nѭӟc. Nói chung có thӇ lҩy tӯ 0,5÷1l/m2 diӋn tích ÿѭӧc tѭӟi. d)N˱ͣc dùng trong các nhà công c͡ng. Tiêu chuҭn dùng nѭӟc ÿѭӧc lҩy theo qui ÿӏnh cho tӯng loҥi (TCXD 33-85) e)N˱ͣc rò r͑ cͯa m̩ng l˱ͣi phân ph͙i Lѭӧng nѭӟc này không có tiêu chuҭn cө thӇ, tùy theo tình trҥng cӫa mҥng Oѭӟi mà có thӇ lҩy tӯ 5÷10% tәng công suҩt cӫa hӋ thӕng. Thӵc tӃ lѭӧng nѭӟc rò 3 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng UӍ có khi lên tӟi 15÷20% f)N˱ͣc dùng trong khu x͵ lí ĈӇ tính sѫ bӝ có thӇ chӑn tӍ lӋ 5÷10% công suҩt cӫa trҥm xӱ lí (trӏ sӕ nhӓ dùng cho công suҩt lӟn hѫn 20.000m3/ngày ÿêm). Lѭӧng nѭӟc này dùng cho nhu cҫu kӍ thuұt cӫa trҥm, phө thuӝc vào tӯng loҥi công trình: bӇ lҳng 1,5÷3%; EӇ lӑc 3÷5%; bӇ tiӃp xúc 8÷10%. g)N˱ͣc chͷa cháy Lѭu lѭӧng nѭӟc, sӕÿám cháy ÿӗng thӡi, thӡi gian cháy, áp lӵc nѭӟc ÿӇ chӳa cháy cho mӝt ÿLӇm dân cѭ phө thuӝc vào qui mô dân sӕ, sӕ tҫng cao, bұc chӏu Oӱa và mҥng lѭӟi ÿѭӡng ӕng nѭӟc chӳa cháy ÿã qui ÿӏnh trong TCVN 33-85 3.L˱u l˱ͫng tính toán và công sṷt tr̩m c̭p n˱ͣc - Do cѭӡng ÿӝ dòng nѭӟc là khác nhau giӳa các giӡ trong ngày và giӳa các ngày trong năm nên khi tính toán hӋ thông cҩp nѭӟc ta cҫn phҧi biӃt sӵ thay ÿәi này ÿӇ thiӃt kӃ mҥng lѭӟi ÿҧm bҧo kӇ cҧ khi sӱ dөng nhiӅu nhҩt. Do ÿó ohҧi dӵa vào KӋ sӕ không ÿLӅu hòa giӳa giӡ và ngày ÿêm. - Công thӭc xác ÿӏnh lѭu lѭӧng nѭӟc: Q .N Q = tb .k (m3 / ngay) max ngaydem 1000 ngay Q Q = max ngaydem .k (m3 / h) max h 24 h Q 1000 q = max h. (l / s) max s 3600 max h h Qh - +Ӌ sӕ không ÿLӅu hòa giӡ max (k max ): K max = tb Qh min h h Qh - +Ӌ sӕ không ÿLӅu hòa giӡ min ( k min ): K min = tb Qh - Công suҩt cӫa hӋ thӕng cҩp nѭӟc và lѭu lӧng tính toán: max max 3 Qhethong = Qsh + Qk (m / nguoi) max Qk = Qchuachay + Qtuoi + Qsanxuat + 4.0͙i liên quan v͉ m̿t l˱u l˱ͫng và áp l͹c giͷa các công trình trong h͏ thông c̭p n˱ͣc - Áp lӵc cҫn thiӃt cӫa hӋ thӕng cҩp nѭӟc là hӋ thӕng áp lӵc tӵ do, cҫn thiӃt tҥi thiӃt bӏ vӋ sinh bҩt lӧi nhҩt cӫa ngôi nhà (cao nhҩt, xa nhҩt) - Bҧo ÿҧm nѭӟc cung cҩp liên tөc. Áp lӵc cӫa máy bѫm phҧi thҳng tәn thҩt cǊng nhѭÿӝ cao hình hӑc ÿӇÿѭa nѭӟc ÿӃn ÿѭӧc nѫi tiêu thө nѭӟc. II/ Ngu͛n n˱ͣc và công trình thu n˱ͣc 1.Ngu͛n n˱ͣc cung c̭p. a)Ngu͛n n˱ͣc ng̯m: là do nѭӟc mѭa và nѭӟc sông thҩm vào ÿҩt ÿѭӧc lӑc qua các lӟp vұt liӋu nên chҩt lѭӧng nѭӟc khá tӕt. Có 2 loҥi nѭӟc ngҫm: ngҫm không có áp (ÿӝ sâu 3÷10m) và mһt nѭӟc có áp (ÿӝ sâu > 20m) b)N˱ͣc m̿t: nѭӟc sông, nѭӟc suӕi, nѭӟc lǊ chҩt lѭӧng không tӕt cҫn xӱ lí khi sӱ dөng nên rҩt tӕn kém. 4 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng c)N˱ͣc m˱a: thѭӡng cung cҩp cho vòng núi cao, hҧi ÿҧo, lѭӧng nѭӟc kông әn ÿӏnh phө thuӝc vào thӡi tiӃt cӫa vùng 2.Công trình thu n˱ͣc: là nѫi chӭa nѭӟc, vұn chuyӇn ÿӃn nѫi sӱ dөng. - GiӃng khѫi: chӫ yӃu phөc vө cho 1 nhóm dân cѭ, mӝt gia ÿình. - GiӃng khoang. 3.Công trình thu n˱ͣc ͧ bͥ sông 1.Nhà v̵n hành. 2.Máy b˯m. 1 3.Ngăn thu n˱ͣc. 4.Ngăn hút. 5.C͵a s͝ ḽy n˱ͣc mùa lǊ. 5 3 2 6.C͵a s͝ ḽy n˱ͣc mùa khô. 7.L˱ͣi ch̷n rác. 6 7 4 Công trình thu n˱ͣc bͥ sông III/ X͵ lí ngu͛n n˱ͣc. 1.Tính ch̭t và yêu c̯u cͯa ch̭t l˱ͫng n˱ͣc. a)Lí h͕c: Tính chҩt nѭӟc phө thuӝc ÿӝÿөc, ÿӝ cӭng, màu sҳc, mùi, Nѭӟc Pһt có ÿӝ dao ÿӝng lӟn, nѭӟc ngҫm có tính chҩt tѭѫng ÿӕi әn ÿӏnh. b)Hóa h͕c: Xӱ lí cһn bҵng cách ÿun nѭӟc nóng 105÷1100C cho bay hѫi hoàn toàn và xác ÿӏnh trӑng lѭӧng. Ĉӝ pH ÿѭӧc xác ÿӏnh bҵng cách ÿo ion H+ trong nѭӟc. NӃu nѭӟc mang tính axit pH 7, trung tính pH=7. c)Vi trùng: Thѭӡng nѭӟc nhiӉm bҭn bӥi phân cӫa gia súc, nguy hҥi nhҩt là nhóm Colifon và Ecolifon. 2.Các ph˱˯ng pháp và s˯ÿ͛ x͵ lí n˱ͣc - Phѭѫng pháp xӱ lí: +Phѭѫng pháp cѫ hӑc: dùng lѭӟi chҩn, song chҩn, hoһc sӱ dөng phѭѫng pháp lҳn cát, sҥn, sӓi ÿӇ lӑc nѭӟc qua các loҥi thiӃt bӏ này. +Phѭѫng pháp vұt lí: làm nguӝi nѭӟc bҵng cách phun nѭӟc qua tia tӱ ngoҥi ÿӇ khӱ trùng. +Phѭѫng pháp hóa hӑc: dùng phèn nhôm, phèn sҳt ÿӇ kӃt tӫa các chҩt ô nhiӉm trong nѭӟc hoһc dùng nѭӟc vôi. - Sѫÿӗ xӱ lí: 1.B͋ tr͡n phèn vͣi n˱ͣc 2.B͋ ph̫n ͱng. 3.B͋ l̷ng. 4.Máy thu n˱ͣc. 5 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng 5.B͋ l͕c. 6.Tr̩m cho kh͵ trùng. 7.B͋ chͱa n˱ͣc s̩ch. PhÌn 6 2 3 4 7 Nguån nuíc Sö dông 1 2 3 4 5 2 3 4 7 6˯ÿ͛ x͵ lí n˱ͣc. IV/ 0̩ng l˱ͣi n˱ͣc c̭p. 1.S˯ÿ͛ và nguyên lí v̩ch tuy͇n m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc §µi nuíc lín kh¸c 2 h d §µi nuíc h §uêng cao ¸p Hb 1 h b h C«ng tr×nh Hd Hct BÓ nuíc Zd Zb Znh Cèt chuÈn 1.1 S˯ÿ͛ m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc 0ҥng lѭӟi cҩp nѭӟc là mӝt bӝ phұn cӫa hӋ thӕng cҩp nѭӟc. Qui hoҥch mҥng Oѭӟi ÿѭӡng ӕng cҩp nѭӟc là tҥo sѫÿӗ trên mһt bҵng qui hoҥch kiӃn trúc tuǤ vào tính chҩt cӫa qui hoach kiӃn trúc va ÿӏa hình cө thӇ. Khi qui hoҥch cҫn nhӳng tài liӋu sau: - %ҧn ÿӗÿӏa hình khu vӵc gӗm vӏ trí thành phӕ, nguӗn nѭӟc và tuyӃn ӕng Gүn nѭӟc - %ҧn ÿӗ qui hoҥch chung và sӕ liӋu qui hoҥch. - %ҧn ÿӗ qui hoҥch công trình ngҫm. - 0һt cҳt ngang các ÿѭӡng phӕ. - Tài liӋu ÿӏa chҩt công trình và ÿӏa chҩt thuӹ văn. 0ҥng lѭӟi cҩp nѭӟc ÿѭӧc chia làm 3 loҥi: 6 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng a)M̩ng l˱ͣi cͭt: là mҥng lѭӟi ÿѭӡng ӕng chӍ có thӇ cҩp nѭӟc cho các diӇm theo mӝt hѭӟng. Mҥng lѭӟi cөt dӉ tính toán, chi phí ÿҫu tѭ ít, có tәng chiӅu dài ÿѭӡng ӕng ngҳn nhѭng không ÿҧm bҧo an toàn nên chӍ dùng cho các thành phӕ nhӓ, các thӏ xã, thӏ trҩn nѫi không có công nghiӋp hoһc chӍ có các dӕi Wѭӧng tiêu thө nѭӟc không yêu cҫu cҩp liên tөc. b)M̩ng l˱ͣi vòng: là mҥng lѭӟi ÿѭӡng ӕng khép kín mà trên ÿó tҥi mӑi ÿLӇm có thӇ cҩp nѭӟc tӯ hai hay nhiӅu phía. c)M̩ng l˱ͣi h͟n hͫp: ÿѭӧc dùng phә biӃn nhҩt kӃt hӧp ÿѭӧc ѭu ÿLӇm cӫa Fҧ hai loҥi trên. Trong ÿó mҥng lѭӟi vòng thѭӡng dùng cho các ӕng truyӅn dүn và cho nhӳng ÿӕi tѭӧng tiêu thө nѭӟc quan trӑng; còn mҥng lѭӟi cөt dùng ÿӇ phân phӕi cho nhӳng ÿLӇm khác ít quan trӑng hѫn. 1.2 Nguyên t̷c v̩ch tuy͇n m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc. - Mҥng lѭӟi phҧi bao trùm ÿѭӧc các diӇm tiêu thө nѭӟc. - Các tuyӃn ӕng chính phҧi ÿһt theo các ÿѭӡng phӕ lӟn có hѭӟng ÿi tӯ nguӗn Qѭӟc và chҥy dӑc thành phӕ theo hѭӟng chuyӇn nѭӟc chӫ yӃu. Khoҧng cách giӳa các tuyӃn chính phө thuӝc vào vi mô thành phӕ thѭӡng lҩy tӯ 300÷600. 0ӝt mҥng lѭӟi ít nhҩt phҧi có hai tuyӃn chính, ÿѭӡng kính ӕng chon tѭѫng ÿѭѫng nhau. - TuyӃn ӕng chính ÿѭӧc nӕi vӟi nhau bҵng các ӕng nhánh vӟi khoҧng cách 400÷900m. Các tuyӃn phҧi vҥch theo ÿѭӡng ngҳn nhҩt, cҩp nѭӟc ÿѭӧc vӅ hai phía. - Vӏ trí ÿһt ӕng trên mһt cҳt ngang ÿѭӡng phӕ do qui hoҥch xác ÿӏnh, tӕt nhҩt là ÿһt trên các vӍa hè hay tuynen kƭ thuұt. Khoҧng cách nhӓ nhҩt trên mһt bҵng tính Wӯ thành ӕng ÿӃn các công trình ÿѭӧc qui ÿӏnh nhѭ sau: · ĈӃn móng nhà và công trình: 3m · ĈӃn chân taluy ÿѭӡng sҳt: 5m · ĈӃn mép mѭѫng hay mép ÿѭӡng ô tô: 1,5÷2m · ĈӃn mép ÿѭӡng ray xe ÿLӋn: 1,5÷2m · ĈӃn ÿѭӡng dây ÿLӋn thoҥi: 0,5m · ĈӃn ÿѭӡng ÿLӋn cao thӃ: 1m · ĈӃn mһt ngoài ӕng thoát: 1,5m · ĈӃn chân cӝt ÿLӋn ÿѭӡng phӕ: 1,5m · ĈӃn mép cӝt ÿLӋn cao thӃ: 3,0m · ĈӃn các loҥi tѭӡng rào: 1,5m · ĈӃn trung tâm hàng cây: 1,5÷2m Khi muӕn rút ngҳn khoҧng cách trên cҫn có biӋn pháp kӍ thuұt ÿһc biӋt ÿӇÿҧm Eҧo ӕng không bӏ lún gãy và thuұn tiӋn trong quá trình sӱa chӳa cҧi tҥo. - Khi ӕng chính có ÿѭӡng kính lӟn thì nên ÿһt thêm mӝt ӕng phân phӕi nѭӟc song song vӟi nó. Nhѭ thӃӕng chính chӍ làm chӭc năng chuyӇn nѭӟc. Ngoài các yêu c̯u trên, khi qui ho̩ch m̩ng l˱ͣi c̯n l˱u ý: - Qui hoҥch mҥng lѭӟi hiӋn tҥi cҫn quan tâm ÿӃn khҧ năng phát triӇn thành phӕ và mҥng lѭӟi trong tѭѫng lai. - &ҫn chӑn ÿLӇm cao ÿӇÿһt ÿài nѭӟc nӃu ÿLӅu kiӋn kiӃn trúc cho phép. Do 7 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Yұy mҥng lѭӟi có thӇÿһt ӣÿҫu, ӣ giӳa hoһc ӣ cuӕi mҥng lѭӟi. - Khi qui hoҥch, cҧi tҥo mҥng lѭӟi cҫn nghiên cӭu sѫ ÿӗ mҥng lѭӟi hiӋn trҥng: vұt liӋu, ÿѭӡng kính ӕng, - Cùng mӝt ÿӕi tѭӧng tiêu thө nѭӟc có thӇ qui hoҥch theo nhiӅu sѫÿӗ mҥng Oѭӟi có dҥng khác nhau mà vүn thoã mãn ÿѭӧc các yêu cҫu trên, nhѭng phҧi có mӝt mҥng lѭӟi tӕi ѭu và hӧp lí hѫn cҧ. 2.Tính toán m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc 2.1 Các tr˱ͥng hͫp tính toán m̩ng l˱ͣi Mͭc ÿích: Xác ÿӏnh lѭu lѭӧng tính toán cӫa các ÿRҥn ӕng, trên cѫ sӣÿó chӑn ÿѭӡng kính ӕng thích hӧp; Xác ÿӏnh tәn thҩt áp lӵc trên các ÿRҥn ӕng và trên tuyӃn bҩt lӧi ÿӇ xác ÿӏnh chiӅu cao xây dӵng ÿài nѭӟc và áp lӵc công tác cӫa máy bѫm. Các tr˱ͥng hͫp c˯ b̫n khi tính toán m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc: - Trѭӡng hӧp giӡ dùng nѭӟc lӟn nhҩt - Trѭӡng hӧp có cháy trong giӡ dùng nѭӟc lӟn nhҩt - Ĉӕi vӟi mҥng lѭӟi có ÿài ÿӕi diӋn còn phҧi tính toán, kiӇm tra cho trѭӡng Kӧp vұn chuyӇn lӟn nhҩt. 2.2 M͡t s͙ gi̫ thuy͇t ÿ͋ tính toán - Các hӝ tiêu thө nѭӟc lӟn nhѭ: Các xí nghiӋp công gnhiӋp, bӇ bѫi gӑi là ÿLӇm Oҩy nѭӟc tұp trung và các ÿLӇm ÿó gӑi là ÿLӇm nút. - Các hӝ tiêu thө nѭӟc nhӓ: lҩy nѭӟc sinh hoҥt vào nhà coi nhѭ lҩy nѭӟc ÿӅu dӑc tuyӃn ӕng. - ĈRҥn ӕng nào chӍ có lѭu lѭӧng tұp trung ӣ cuӕi ÿRҥn ӕng thì lѭu lѭӧng cӫa ÿRҥn ӕng ÿó không ÿәi. - ĈRҥn ӕng nào chӍ có lѭu lѭӧng phân phӕi dӑc tuyӃn thì giҧ thuyӃt là ÿѭӧc phân phӕi ÿӅu. 0͡t s͙ công thͱc: - Lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng cӫa toàn mҥng lѭӟi: Qdd = Qå - å qt.tr (l/s) Trong ÿó: QGÿ: lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng cӫa toàn mҥng lѭӟi (l/s). Qå :Tәng lѭu lѭӧng vào mҥng lѭӟi ӭng vӟi trѭӡng hӧp tính toán (l/s). å qt.tr :Tәng lѭu lѭӧng tұp trung cӫa toàn mҥng lѭӟi (l/s) Qdd - Lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng ÿѫn vӏ: qdv = (l/s/m) åltt Trong ÿó: qGÿ:lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng ÿѫn vӏ åltt :tәng chiӅu dài tính toán (tәng chiӅu dài các ÿRҥn ӕng có phân phӕi Qѭӟc dӑc ÿѭӡng) - Lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng cӫa các ÿRҥn: qdd = qdv .ltt (l/s) Trong ÿó: qGÿ:lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng cӫa ÿRҥn (l/s) ltt:chiӅu dài tính toán cӫa ÿRҥn (m) ĈӇ dӉ dàng tính toán, ngѭӡi ta thѭӡng ÿѭa lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng vӅ các nút (tӭc YӅ các ÿLӇm ÿҫu và ÿLӇm cuӕi cӫa ÿRҥn ӕng. å q .l - Lѭu lѭӧng nút: Q = dv tt (l/s) nut 2 8 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Trong ÿó:ltt:chiӅu dài tính toán cӫa các ÿRҥn ӕng liên hӋ vӟi nút Sau khi ÿã có giá trӏ lѭu lѭӧng nút, ta tính ÿѭӧc lѭu lѭӧng tính toán cӫa các ÿRҥn ӕng bҵng phѭѫng trình å qnut = 0, tӭc lѭu lѭӧng nút ÿi vào mӝt nút bҵng tәng lѭu Oѭӧng ra khӓi nút ÿó. 2.3 Tính toán thͯy l͹c m̩ng l˱ͣi cͭt c̭p n˱ͣc. - Xác ÿӏnh tәng lѭu lѭӧng vào mҥng lѭӟi theo các trѭӡng hӧp cҫn tính. - Qui hoҥch mҥng lѭӟi và chia mҥng lѭӟi thành các ÿRҥn tính toán, ghi trӏ sӕ chiӅu dài các ÿRҥn ӕng, ghi các lѭu lѭӧng tұp trung và ÿánh sӕ các ÿLӇm nút trên Vѫÿӗ. ĈRҥn ӕng tính toán là ÿRҥn ӕng nҵm giӳa hai giao ÿLӇm cӫa ÿѭӡng ӕng hay giӳa giao ÿLӇm ÿó vӟi mӝt nút lҩy nѭӟc tұp trung, và trên ÿRҥn ÿó ÿѭӡng kính ӕng không ÿәi. - Xác ÿӏnh tәng chiӅu dài tính toán cӫa cӫa mҥng lѭӟi. - Xác ÿӏnh lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng ÿѫn vӏ, lѭu lѭӧng dӑc ÿѭӡng cӫa các ÿRҥn và ÿѭa vӅ lѭu lѭӧng nút. Ghi kӃt quҧ lѭu lѭӧng nút lên sѫÿӗ mҥng lѭӟi. - Xác ÿӏnh lѭu lѭӧng tính toán cӫa ÿRҥn ӕng - Chӑn tuyӃn chính ÿӇ tính thӫy lӵc trѭӟc: TuyӃn chính là tuyӃn dài nhҩt và có ÿLӇm cuӕi ӣ cӕt cao nhҩt so vӟi ÿLӇm ÿҫu mҥng lѭӟi - Lұp bҧng tәng hӧp kӃt quҧ tính qtt-D-V-i-h cӫa caácÿRҥn thuӝc tuyӃn chính Trong ÿó: qtt:lѭu lѭӧng tính toán cӫa ÿRҥn ӕng (l/s) D: ÿѭӡng kính ӕng (mm) V: vұn tӕc nѭӟc chҧy trong ӕng (m/s) i: tәn thҩt áp lӵc trên 1m chiӅu dài ÿѭӡng ӕng (tәn thҩt áp lӵc ÿѫn Yӏ)(m) h:tәn thҩt áp lӵc trên ÿRҥn ӕng (m) /˱u ý: Khi tính toán kiӇm tra mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc trong tӯng trѭӡng hӧp có cháy trong giӡ dùng nѭӟc lӟn nhҩt thì vұn tӕc lên ÿӃn gҫn giӟi hҥn trên qui ÿӏnh cho tӯng loҥi ӕng. Ӕng gang V £ 2 ¸ 3m / s Ӕng thép V £ 3 ¸ 4m / s - Tính cӕt áp lӵc (Hz), áp lӵc tӵ do (Htd) tҥi các nút cӫa tuyӃn chính (tính tҥi ÿLӇm bҩt lӧi nhҩt) BLN BLN BLN H z = H td + Z (m) Trong ÿó: ZBLN: cӕt mһt ÿҩt tҥi ÿLӇm bҩt lӧi nhҩt. + Tính cӕt áp lӵc tҥi các ÿRҥn ӕng khác thuӝc ӕng chính nuttruoc nutsaukeno H z = H z + hdoannoigiuahainut (m) + Tính áp lӵc tӵ do cӫa các nút: H td = H z - Z (m) - Tính toán thӫy lӵc tuyӃn nhánh. 3.C̭u t̩o m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc 3.1 Các lo̩i ͙ng dùng trong m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc - Ӕng gang: ÿѭӧc sӱ dөng rӝng rãi trong mҥng lѭӟi truyӅn dүn và phân phӕi Qѭӟc. Nó có ѭu ÿLӇm: bӅn, không bӏ xâm thӵc, chӏu áp lӵc khá cao; nhѭng có nhѭӧc ÿLӇm trӑng lѭӧng lӟn và chӏu tҧi trӑng ÿӝng kém. - Ӕng thép: ÿѭӧc dùng khá phә biӃn trong mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc. Nó có ѭu ÿLӇm: 9 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng nó có ѭu ÿLӇm dӉ gia công, các phө tùng dӉ nӕi, nhҽ hѫn ӕng gang, chӏu tác ÿӝng cѫ hӑc tӕt; nhѭng có nhѭӧc ÿLӇm dӉ bӏ xâm thӵc dѭӟi tác ÿӝng cӫa môi trѭӡng. - Ӕng bê tông và xi măng amiăng: ÿѭӧc sӱ dөng vào viӋc truyӅn dүn nѭӟc thô Yӟi nѭӟc tӵ chҧy là chính. Nó có ѭu ÿLӇm chӕng xâm thӵc, giá thành hҥ. - Ӕng nhӵa: ÿѭӧc sӱ dөng nhiӅu trong kƭ thuұt cҩp nѭӟc. Nó có ѭu ÿLӇm nhҽ, dӉ Qӕi, tәn thҩt áp lӵc nhӓ; nhѭng có nhѭӧc ÿLӇm dӉ bӏ lão hóa khi chӏu ҧnh hѭӣng Fӫa nhiӋt ÿӝ. Ӣ nѭӟc ta hiӋn nay ÿã sҧn xuҩt ÿѭӧc ӕng gang EU ÿѭӡng kính ÿӃn 600mm; ӕng thép tráng kӁm £ 100mm , ӕng thép ÿen 200 ¸ 400mm; ӕng nhӵa ÿѭӡng kính £ 200mm . 3.2 Nguyên t̷c b͙ trí ÿ˱ͥng ͙ng c̭p n˱ͣc. - Không nông quá ÿӇ tránh tác ÿӝng lӵc và tránh ҧnh hѭӣng cӫa thӡi tiӃt - Không sâu quá ÿӇ tránh ÿào ÿҳp ÿҩt nhiӅu. Trong ÿLӅu kiӋn có thӇ lҩy ÿӝ sâu chôn ӕng tӯ mһt ÿҩt ÿӃn ÿӍnh ӕng khoҧng 0,8 ¸1,0m - Ӕng cҩp nѭӟc thѭӡng ÿһt song song vӟi cӕt mһt ÿҩt thiӃt kӃ, có thӇÿһt ӣ vӍa hè, mép ÿѭӡng, cách móng nhà và cây xanh tӕi thiӇu 3 ¸ 5m. Ӕng cҩp nѭӟc thѭӡng ÿһt trên ӕng thoát nѭӟc, khoҧng cách giӳa nó vӟi các ÿѭӡng ӕng khác có thӇ lҩy theo chiӅu ÿӭng tӕi thiӇu là 0,1m, theo chiӅu ngang tӕi thiӇu là 1,5 ¸ 3m . Trong các xí nghiӋp hay ÿѭӡng phӕ lӟn, nӃu có nhiӅu loҥi ÿѭӡng ӕng khác nhau ngѭӡi ta thѭӡng bӕ trí chúng chung trong mӝt hҫm ngҫm gӑi là tuynen, thѭӡng xây bҵng bê tông cӕt thép nhҵm choáng ít diӋn tích và gӑn gàng, dӉ dàng tháo dӥ sӱa chӳa, ít bӏ nѭӟc ngҫm xâm thӵc, nhѭng vӕn ÿҫu tѭ lӟn. Khi ӕng qua sông hay vùng ÿҫm lҫy ngѭӡi ta thѭӡng làm mӝt cҫu cҥn cho ӕng ÿi qua hoһc cho ӕng ÿi dѭӟi lòng sông, hai bên bӡ sông thѭӡng bӕ trí giӃng thăm, khoá ÿóng nѭӟc và van xҧ khi cҫn. Khi ӕng qua ÿѭӡng ôtô, xe lӱa thì phҧi ÿһt nó trong tuynen hoһc các vӓ bao Eҵng kim loҥi ӣ ngoài ÿӇ tránh tác ÿӝng cѫ hӑc; hai bên ÿѭӡng cǊng có giӃng thăm và van xҧ nѭӟc. 3.3 Các thi͇t b͓ và công trình trên m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc. a)Khóa: dùng ÿóng mӣ nѭӟc trong tӯng ÿRҥn ӕng, thѭӡng ÿѭӧc ÿһt ӣ trѭӟc, sau mӛi nút cӫa mҥng lѭӟi, trѭӟc sau máy bѫm; có ÿѭӡng kính bҵng ÿѭӡng kính ӕng. Có thӇ làm bҵng gang hoһc thép (áp lӵc chӏu ÿѭӧc tӯ 16at trӣ lên) b)Van m͡t chi͉u: chӍ cho nѭӟc chҧy theo mӝt chiӅu nhҩt ÿӏnh thѭӡng ÿһt sau máy bѫm (tránh nѭӟc quay lҥi dӗn bánh xe công tác làm ÿӝng cѫ quay ngѭӧc chiӅu chóng hӓng) ӣÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc vào nhà, trên ÿѭӡng dүn nѭӟc Wӯ két xuӕng. c)Van x̫ khí: dùng xҧ không khí trong ÿѭӡng ӕng ra ngoài, thѭӡng ÿһt ӣ vӏ trí cao cӫa mҥng lѭӟi. d)H͕ng ḽy n˱ͣc chͷa cháy: Ĉһt trên mҥng lѭӟi dӑc ÿѭӡng phӕ (khoҧng 100m mӝt cái) ÿӇ lҩy nѭӟc chӳa cháy. Có thӇÿһt ngҫm hoһc nәi trên mһt ÿҩt. e)Vòi ḽy n˱ͣc công c͡ng: Ĉһt ӣ ngã ba, ngã tѭÿѭӡng hoһc dӑc theo ÿѭӡng phӕ cách nhau khoҧng 200m trong các khu vӵc không xây dӵng cҩp nѭӟc bên trong nhà. 10 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng f)*͙i t͹a: ÿӇ khҳc phөc lӵc xung kích khi nѭӟc ÿәi chiӅu chuyӇn ÿӝng gây ra, ÿһt ӣ các ӕng uӕn cong (cút), cuӕi ӕng cөt. g)Gi͇ng thăm: ÿӇ bӕ trí thiӃt bӏ, phө tùng trong ÿó ÿӇ dӉ dàng thăm nom sӱa chӳa và thao tác trong khi quҧn lí. GiӃng có thӇ xây bҵng gҥch hoһc bê tông. 3.4 Chi ti͇t m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc. 6͙ Phͭ tùng Kí hi͏u Tên g͕i 1 Ӕng EU Tê BB (nӕi 3 nhánh 2 BB) 3 Tê EE (nӕi 3 nhánh EE) 4 Tê EB (nӕi 3 nhánh EB) Croa BB (nӕi 4 nhánh 5 BB) Croa EE (nӕi 4 nhánh 6 EE) Croa EB (nӕi 4 nhánh 7 EB) 8 Tê xҧ BB (nӕi xҧ BB) 9 Tê xҧ EB (nӕi xҧ EB) Cút 3B 900 (nӕi góc BB 10 900) Cút EU 900 (nӕi góc EU 11 900) Cút EU 900 (nӕi góc EU 12 900) Cút EE<900 (nӕi góc 13 EE<900) Cút EU<900 (nӕi góc 14 EU<900) 15 Côn BB 16 Côn EB 17 Ӕng BB 11 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng 18 Côn EE 19 Bu BE 20 Bu BU 21 Bích ÿһc 22 Ĉai lҩy nѭӟc 23 1ӕi lӗng 24 %ҫu xҧ khí 25 1ӕi miӋng bát 26 1ӕi bích 27 0ӕi nӕi mӅm 28 Van 29 Van mӝt chiӅu 30 0ӕi co dăn 31 +ӑng cӭu hӓa 32 Vòi công cӝng V/ H͏ th͙ng c̭p n˱ͣc cho công trình xây d͹ng. 1.Mͭc ÿích dùng n˱ͣc trên công trình xây d͹ng. Trên công trѭӡng, nѭӟc ÿѭӧc dùng ÿӇ cung cҩp cho nhu cҫu sinh hoҥt cӫa công nhân ӣ lán trҥi cǊng nhѭ phөc vө cho thi công và chӳa cháy. Nѭӟc dùng cho thi công sӱ dөng cho nhiӅu mөc ÿích khác nhau nhѭ: phөc Yө cho công tác xây trát (trӝn vӳa, nhún gҥch, tѭӟi tѭӡng, quét vôi); cho công tác bê tông (rӱa ÿá dăm, sӓi, cát, trӝn và tѭӟi bê tông, ); cho các loҥi máy móc thi công và công cө vұn chuyӇn khác nhau (làm nguӝi ÿӝng cѫ cӫa các máy khí ép, máy ÿào ÿҩt, rӱa ôtô, cung cҩp cho các ÿҫu máy xe lӱa, ). Ngoài ra nѭӟc 12 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng còn phөc vө cho công tác nhѭ: sѫn, cách thuӹ, nhào trӝn ÿҩt xét cho các xѭӣng phө, (gia công cҩu kiӋn kim loҥi, các chi tiӃt BTCT). Lѭӧng nѭӟc phөc vө cho thi công xác ÿӏnh phө thuӝc vào tiӃn ÿӝ, thӡi gian, ÿһc ÿLӇm và tính chҩt thi công (tұp trung hay phân tán, lҳp ghép hay ÿә toàn khӕi, ) Khi tính toán hӋ thӕng cҩp nѭӟc cho công trình cҫn phҧi ÿҧm bҧo sao cho nhӳng lúc thi công dӗn dұp nhҩt vүn có ÿӫ nѭӟc dùng. 2.Tiêu chu̱n c̭p n˱ͣc cho công trình xây d͹ng. Tiêu chuҭn dùng nѭӟc trên công trѭӡng xây dӵng theo nhu cҫu và phө thuӝc vào thӵc tӃ. Trong mӝt sӕ trѭӡng hӧp tiêu chuҭn dùng nѭӟc cho tӯng loҥi công tác thi công nhѭ sau:(bҧng 3.1) %̫ng 3.1.L˱ͫng n˱ͣc s˯ b͡ dùng cho thi công. Ĉ˯n v͓ ÿo /˱u l˱ͫng 0ͭc ÿích dùng n˱ͣc O˱ͥng ÿ˯n v͓ (l) I-Công tác ÿҩt 1.Cho mӝt máy ÿào ÿҩt chҥy bҵng hѫi làm viӋc: 1m3 ÿҩt -Trong ÿҩt cát nguyên thә 9-17 -Trong ÿҩt sét 16-30 -trong ÿҩt ÿá 35-60 2.Cho mӝt máy ÿào ÿҩt chҥy bҵng ÿӝng cѫÿӕt 10-15 nóng bên trong làm viӋc II-Công tác bê tông và bê tông cӕt thép 1.Rӱa cuӝi sӓi và ÿá dăm -Khi ÿӝ lӟn TB, rӱa bҵng tay (trong máng) 1m3/vұt liӋu 1000-1500 -Khi ÿӝ bҭn nhiӅu Uӱa 2000-3000 -Khi rӱa bҵng cѫ giӟi (trong chұu rӱa) 500-1000 2.Rӱa cát trong các chұu rӱa cát 1250-1500 3.Rӱa cát lүn ÿá dăm trung bình 1500-2000 4-Trӝn bê tông cӭng 225-275 -Trӝn bê tông dҿo 1m3 bê tông 250-300 -Trӝn bê tông ÿúc 275-325 -Trӝn bê tông nóng 300-400 5.Tѭӟi bê tông và ván khuôn trong ÿLӅu kiӋn khí 200-400 Kұu trung bình 1m3 bê tông III-Công tác xây trát 1.Xây gҥch bҵng vӳa xi măng kӇ cҧ trӝn vӳa và 90-180 không tѭӟi gҥch 1000 viên 2.Xây vӳa xi măng nóng Jҥch 115-230 3.Tѭӟi gҥch xây. 200-250 4.Xây ÿá hӝc: bҵng vӳa ximăng - 60-100 bҵng vӳa tam hӧp - 150-200 IV-Công tác vұn chuyӇn bên trong 1m3ÿá xây 1.Trong gara (ÿӇ rӱa và tu sӱa) -Ôtô du lӏch 300-400 13 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng -1 ôtô vұn tҧi 400-600 -1 máy kéo 1 ngày ÿêm 300-500 -1 ÿҫu máy xe lӱa bánh rӝng - 11000-20000 -1 ÿҫu máy xe lӱa bánh hҽp - 4000-8000 -1 mã lӵc. 50-60 V-Các trҥm năng lѭӧng tҥm thӡi và khí nén Cung cҩp cho các nӗi hѫi không ngѭng tө cho 20-30 ÿӝng cѫÿӕt trong (ÿiezen) 1m3 bӅ mһt -HӋ thӕng cҩp nѭӟc chҥy thҷng ÿӕt nóng 20-40 -HӋ thӕng cҩp nѭӟc chҥy vòng trong 1giӡ 1-2 -Cho các máy ép khí 1 mã 25-40 -Cho các máy nén khí Oӵc/1giӡ 5-10 1m2 không khí 3.Yêu c̯u ch̭t l˱ͫng n˱ͣc. Tùy mөc ÿích sӱ dөng, mӛi loҥi công viӋc mà chҩt lѭӧng nѭӟc có nhӳng yêu Fҫu khác nhau: Ví dө nѭӟc dùng ÿӇ trӝn và tѭӟi bê tông phҧi có ÿӝ pH<4, hàm Oѭӧng sunfat SO4 £ 1500mg / l , .Không cho phép dùng nѭӟc ao hӗ bӏ nhiӉm bҭn ÿӇ trӝn bê tông. NӃu khҧ nghi chҩt lѭӧng nguӗn nѭӟc thì phҧi tiӃn hành thí nghiӋm mүu. 4.H͏ th͙ng c̭p n˱ͣc trên công tr˱ͥng xây d͹ng a)Ngu͛n cung c̭p n˱ͣc: Nguӗn cung cҩp nѭӟc cho công trѭӡng xây dӵng hӧp lí nhҩt là sӱ dөng hӋ thӕng cҩp nѭӟc cӫa khu vӵc lân cұn. NӃu công trѭӡng nҵm ÿӝc lұp ta phҧi tìm nguӗn nѭӟc cho thi công và sinh hoҥt, trѭӟc hӃt là phҧi ÿӇ ý ÿӃn nguӗn nѭӟc ngҫm. NӃu ít quá hoһc khó lҩy ta có thӇ sӱ dөng nguӗn nѭӟc mһt ӣ gҫn công trѭӡng nhѭ nѭӟc sông. Có thӇ sӱ dөng nguӗn nѭӟc ao hӗ gҫn công trѭӡng làm nguӗn nѭӟc dӵ trӱ chӳa cháy. b)H͏ th͙ng c̭p n˱ͣc. Phҧi thiӃt kӃ sao cho chi phí xây dӵng và quҧn lí tiӃt kiӋm nhҩt. Có thӇ xây Gӵng hoàn toàn hoһc mӝt phҫn hӋ thӕng cҩp nѭӟc tѭѫng lai ÿӇ dùng cho thi công. Trên công trѭӡng ta thѭӡng xây hӋ thӕng cҩp nѭӟc chung cho mӑi ÿói Wѭӧng: sinh hoҥt, thi công, chӳa cháy, tuy nhiên trong trѭӡng hӧp ÿһc biӋt có thӇ xây dӵng các hӋ thӕng cҩp nѭӟc riêng (nhiӅu nguӗn nѭӟc). c)Các b͡ ph̵n cͯa h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc - Công trình thu nѭӟc - Trҥm làm sҥch - Trҥm bѫm - BӇ chӭa, ÿài nѭӟc. - HӋ thӕng ÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc dӃn nѫi tiêu thө. Mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc cho công trѭӡng xây dӵng thѭӡng dùng tҥm thӡi trong thi công nên áp dөng kiӇu cөt là hӧp lí. VI/ H͏ th͙ng c̭p n˱ͣc bên trong nhà 1.Nhi͏m vͭ và các b͡ ph̵n cͯa h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc trong nhà. 14 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Nhi Ӌm vө: HTCN trong nhà dùng ÿӇÿѭa nѭӟc tӯ mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc bên ngoài nhà ÿӃn mӑi thiӃt bӏ, dөng cө vӋ sinh hoһc thiӃt bӏ máy móc sҧn xuҩt bên trong nhà. Các bӝ phұn cӫa hӋ thӕng cҩp nѭӟc bên trong nhà: - Ĉѭӡng ӕng dүn nѭӟc vào nhà nӕi liӅn ÿѭӡng ӕng bên ngoài vӟi nút ÿӗng Kӗÿo nѭӟc - Nút ÿӗng hӗÿo nѭӟc gӗm có ÿӗng hӗÿo nѭӟc và các thiӃt bӏ kèm theo. - 0ҥng lѭӟi cҩp nѭӟc bên trong nhà: + Các ÿѭӡng ӕng chính nӕi tӯÿӗng hӗÿo nѭӟc dүn ÿӃn các ӕng ÿӭng. + Các ӕng ÿӭng dүn nѭӟc lên các tҫng nhà. + Các ӕng nhánh phân phӕi nѭӟc tӯӕng ÿӭng lên các dөng cө vӋ sinh. + Các dөng cө lҩy nѭӟc, các thiӃt bӏÿóng mӣ, ÿLӅu chӍnh, xҧ nѭӟc, ÿӇ quҧn lí mҥng lѭӟi. NӃu phөc vө cho chӳa cháy thì HTCN trong nhà còn có các vòi phun chӳa cháy. Ngoài ra nӃu nhѭ áp lӵc nѭӟc yӃu không ÿѭa nѭӟc ÿѭӧc tӟi các dөng cө YӋ sinh trong nhà thì ta còn có két nѭӟc, trҥm bѫm, ÿài nѭӟc, bӇ chӭa, 2.Phân lo̩i và h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc bên trong nhà Các yӃu tӕҧnh hѭӣng ÿӃn viӋc chӑn sѫÿӗ: - Chӭc năng cӫa ngôi nhà. - Trӏ sӕ áp lӵc bҧo ÿҧm ӣÿѭӡng ӕng nѭӟc ngoài nhà. - Áp lӵc yêu cҫu cӫa ngôi nhà: ÿҧm bҧo ÿӫÿѭa nѭӟc ÿӃn các dөng cө vӋ sinh trong nhà. - ChiӅu cao hình hӑc cӫa ngôi nhà (sӕ tҫng nhà). - 0ӭc ÿӝ trang bӏ tiӋn nghi vӋ sinh cӫa ngôi nhà. - 6ӵ phân bӕ các thiӃt bӏ vӋ sinh tұp trung hay phân tán. Phân loҥi hӋ thӕng cҩp nѭӟc bên trong nhà: a)Theo chͱc năng: - HӋ thӕng cҩp nѭӟc sinh hoҥt, ăn uӕng - HӋ thӕng cҩp nѭӟc sҧn xuҩt. - HӋ thӕng cҩp nѭӟc chӳa cháy. - HӋ thӕng cҩp nѭӟc kӃt hӧp các hӋ thӕng trên. b)Theo áp l͹c ÿ˱ͥng ͙ng n˱ͣc ngoài nhà: KÐt nu íc Van mét chiÒu èng chÝnh Van x¶ nu íc Van x¶ nuíc êng dÉn êng dÉn §u §u nø¬c vµo nø¬c vµo Hình 4.2: 6˯ÿ͛ h͏ th͙ng Hình 4.3: 6˯ÿ͛ h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc c̭p n˱ͣc ÿ˯n gi̫n có két áp l͹c trên mái 15 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng KÐt nuíc Van mét chiÒu KÐt nu íc Van mét chiÒu M¸y b¬m BÓ ch?a M¸y b¬m Hình 4.4: 6˯ÿ͛ h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc Hình 4.5: 6˯ÿ͛ h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc có két n˱ͣc và máy b˯m. có két n˱ͣc, tr̩m b˯m, b͋ chͱa. - HӋ thӕng cҩp nѭӟc ÿѫn giҧn:(hình 4.2) ÿѭӧc áp dөng khi áp lӵc ӣ các ÿѭӡng ӕng ngoài nhà luôn ÿҧm bҧo có thӇÿѭa nѭӟc ÿӃn mӑi dөng cө vӋ sinh bên trong nhà kӇ cҧ vӏ trí cao và xa nhҩt. - HӋ thӕng cҩp nѭӟc có két nѭӟc trên mái:(hình 4.3) ÿѭӧc áp dөng khi áp lӵc KӋ thӕng cҩp nѭӟc ngoài nhà không ÿҧm bҧo ÿѭӧc viӋc thѭӡng xuyên ÿѭa nѭӟc ÿӃn các dөng cө vӋ sinh trong ngôi nhà. - HӋ thӕng cҩp nѭӟc có trҥm bѫm: ÿѭӧc áp dөng trong trѭӡng hӧp áp lӵc ӕng ngoài nhà không ÿҧm bҧo thѭӡng xuyên (máy bѫm làm nhiӋm vө thay két nѭӟc) hoһc hoàn toàn (máy bѫm phҧi tang áp liên tөc). - HӋ thӕng có két nѭӟc và trҥm bѫm:(hình 4.4) ÿѭӧc áp dөng khi áp lӵc bên ngoài nhà hoàn toàn không ÿҧm bҧo. Máy bѫm làm viӋc theo chu kì và chӍ mӣ trong nhӳng giӡ cao ÿLӇm. - HӋ thӕng cҩp nѭӟc có két nѭӟc, trҥm bѫm và bӇ chӭa nѭӟc ngҫm:(hình 4.5) ÿѭӧc áp dөng cho trѭӡng hӧp áp lӵc bên ngoài hoàn toàn không ÿҧm bҧo và quá thҩp ÿӗng thӡi lѭu lѭӧng cǊng không ÿҫy ÿӫ. Ngoài ra ngѭӡi ta còn dùng hӋ thӕng cҩp nѭӟc có trҥm khí ép, hӋ thӕng có ÿài Qѭӟc, hӋ thӕng cҩp nѭӟc phân vùng. Khi thiӃt kӃ hӋ thӕng cҩp nѭӟc cҫn nghiên cӭu kƭ, so sánh kinh tӃ, kƭ thuұt, ÿӇ chӑn cho hӧp lí nhҩt và bҧo ÿҧm nguyên tҳc: Sӱ dөng tӕi ÿa áp lӵc ngoài phӕ; tránh sӱ dөng nhiӅu máy bѫm; bҧo ÿҧm mƭ quan kiӃn trúc cho ngôi nhà. 3. Áp l͹c trong h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc bên trong nhà. Áp lӵc cҫn thiӃt cho ngôi nhà là áp lӵc cҫn thiӃt cӫa ÿѭӡng ӕng ngoài phӕ tҥi ÿLӇm trích nѭӟc vào nhà ÿҧm bҧo ÿѭa nѭӟc tӟi mӑi thiӃt bӏ vӋ sinh trong ngôi nhà. Khi xác ÿӏnh sѫ bӝ áp lӵc cҫn thiӃt cӫa ngôi nhà ta có thӇ lҩy nhѭ sau: ct § Ĉӕi vӟi nhà 1 tҫng H nh = 8 ¸10m . ct § Ĉӕi vӟi nhà 2 tҫng H nh = 12m . 16 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng ct § Ĉӕi vӟi nhà 3 tҫng H nh = 16m . ct § Ĉӕi vӟi nhà trên 3 tҫng thì cӭ tăng thêm 1 tҫng thì H nh Fӝng thêm 4m Áp lӵc cҫn thiӃt cӫa ngooi nhà có thӇ xác ÿӏnh theo công ct thӭc H nh = hhh + hdh + htd + å h + hcb (m) Trong ÿó: hhÿӝ cao hình hӑc ÿѭa nѭӟc tính tӯ trөc ÿѭӡng ӕng cҩp nѭӟc bên ngoài ÿӃn dөng cө vӋ sinh bҩt lӧi nhҩt (xa nhҩt và cao nhҩt ÿӕi vӟi ÿLӇm lҩy Qѭӟc vào nhà) (m) hdh:tәn thҩt áp lӵc qua ÿӗng hӗÿo nѭӟc (m) htd: áp lӵc tӵ do cҫn thiӃt ӣ các dөng cө vӋ sinh hoһc các máy móc dùng Qѭӟc ÿѭӧc chӑn theo TCVN 18-64. å h :tәn thҩt áp lӵc do ma sát theo chiӅu dài cӫa mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc trong nhà theo tuyӃn bҩt lӧi nhҩt (m) hcb:tәn thҩt áp lӵc cөc bӝ theo tuyӃn bҩt lӧi nhҩt cӫa mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc bên trong nhà (m) 6ѫ bӝ có thӇ lҩy nhѭ sau:- HӋ thӕng cҩp nѭӟc sinh hoҥt: hcb = 20 ¸ 30% å h - HӋ thӕng cҩp nѭӟc chӳa cháy: hcb = 10% å h - HӋ thӕng cҩp nѭӟc chung sinh hoҥt + chӳa cháy: hcb = 15 ¸ 20%å h 4.C̭u t̩o h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc bên trong nhà 4.1 Ĉ˱ͥng ͙ng d̳n n˱ͣc vào nhà. Ĉѭӡng ӕng dүn nѭӟc vào nhà là ÿѭӡng dүn nѭӟc tӯÿѭӡng ӕng cҩp nѭӟc bên ngoài tӟi nút ÿӗng hӗÿo nѭӟc. Thѭӡng ÿһt vӟi ÿӝ dӕc 0,003 hѭӟng vӅ phía ngoài. Ĉѭӡng ӕng dүn nѭӟc vào nhà phҧi có chiӅu dài ngҳn nhҩt, ÿӥ tӕn vұt liӋu, giҧm khӕi lѭӧng ÿào ÿҩt và giҧm tәn thҩt áp lӵc trên ÿѭӡng ӕng. Tùy theo chӭc năng và kiӃn trúc cӫa ngôi nhà mà ÿѭӡng dүn nѭӟc vào có thӇ bӕ trí nhѭ sau: - 'үn vào mӝt bên: thông dөng nhҩt (hình 4.6a) - 'үn vào hai bên: áp dөng cho các nhà công cӝng quan trӑng ÿòi hӓi cҩp Qѭӟc liên tөc. Khi ÿó mӝt bên thѭӡng dӇ dӵ phòng (hình 4.6b) - 'үn nѭӟc vào bҵng nhiӅu ÿѭӡng: áp dөng cho các ngôi nhà dài có nhiӅu khu vӋ sinh phân tán (hình 4.6c) a) b) c) Hình 4.6: 6˯ÿ͛ÿ˱ͥng ͙ng d̳n n˱ͣc vào nhà Ĉѭӡng kính ӕng dүn nѭӟc vào nhà có thӇ chӑn sѫ bӝ nhѭ sau: - 9ӟi các ngôi nhà ít tҫng d = 25 ¸ 32mm - 9ӟi các ngôi nhà có các khӕi tích trung bình d = 50mm 3 - 9ӟi các ngôi nhà có lѭu lѭӧng >100m /ngày ÿêm: d = 75 ¸100mm 17 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng - Trong các nhà sҧn xuҩt ÿѭӡng kính ӕng có thӇ tӟi 200 ¸ 300mm và có thӇ lӟn Kѫn. 4.2 Ĉ͛ng h͛ÿo n˱ͣc. Ĉӗng hӗÿo nѭӟc là mӝt thiӃt bӏ mҳc ӣÿҫu hӋ thӕng cҩp nѭӟc bên trong nhà. a)Nhi͏m vͭ cͯa ÿ͛ng h͛ÿo n˱ͣc. - Xác ÿӏnh lѭӧng nѭӟc tiêu thөÿӇ tính tiӅn nѭӟc. - Xác ÿӏnh lѭӧng nѭӟc mҩt mát hao hөt trên ÿѭӡng ӕng ÿӇ phát hiӋn các chӛ ӕng bӏ rò rӍ, bӏ vӥ. - Nghiên cӭu, ÿLӅu tra hӋ thӕng cҩp nѭӟc hiӋn hành ÿӇ xác ÿӏnh tiêu chuҭn dùng nѭӟc và chӃÿӝ dùng nѭӟc phөc vө cho thiӃt kӃ. b)Các lo̩i ÿ͛ng h͛ÿo n˱ͣc. Thông thѭӡng ngѭӡi ta hay sӱ dөng ÿӗng hӗÿo nѭӟc lѭu tӕc. Nó ÿѭӧc chia ra các loҥi sau: - Ĉӗng hӗÿo nѭӟc loҥi cánh quҥt (BK) trөc ÿӭng: dùng tính lѭӧng nѭӟc nhӓ, 3 ÿѭӡng kính d = 10 ¸ 40mm dùng ÿӇÿo lѭӧng nѭӟc nhӓ hѫn 10m /h - Ĉӗng hӗÿo nѭӟc loҥi tuӕc-bin(BB) trөc ngang: dùng ÿӇ tính lѭӧng nѭӟc 3 Oӟn hѫn 10m /h, có ÿѭӡng kính d = 50 ¸ 200mm Ngoài ra ngѭӡi ta còn dùng ÿӗng hӗ lѭu tӕc loҥi phӕi hӧp và ÿӗng hӗ tӵ ghi. c)B͙ trí nút ÿ͛ng h͛ÿo n˱ͣc Nút ÿӗng hӗÿo nѭӟc thѭӡng bӕ trí trên ÿѭӡng dүn nѭӟc vào nhà sau khi ÿi qua Wѭӡng nhà khoҧng 1-2m và ÿһt ӣ nhӳng chӛ cao ráo dӉ xem xét. Thông thѭӡng ngѭӡi ta hay bӕ trí nút ÿӗng hӗÿo nѭӟc ӣ dѭӟi lӗng cҫu thang trong mӝt hӕ nông dѭӟi nӅn nhà tҫng 1 có nҳp ÿӇ mӣ ra ÿұy vào ÿѭӧc. Trong trѭӡng hӧp cá biӋt cǊng có thӇ bӕ trí ngoài tѭӡng nhà. Nút ÿӗng hӗÿo nѭӟc có thӇ bӕ trí theo kiӇu vòng hoһc không vòng. Trѭӟc và sau ÿӗng hӗÿo nѭӟc phҧi có van ÿӇÿóng mӣ nѭӟc khi cҫn thiӃt. d)Ch͕n ÿ͛ng h͛ÿo n˱ͣc. Khi chӑn cҫn xét ÿӃn khҧ năng vұn chuyӇn nѭӟc qua nó và thѭӡng biӇu thӏ bҵng Oѭu lѭӧng ÿһc trѭng cӫa ÿӗng hӗ tӭc là lѭu lѭӧng nѭӟc chҧy qua ÿӗng hӗ tính nh Eҵng m3/h khi tәn thҩt áp lӵc qua ÿӗng hӗ là 10m Qngd £ 2Qdtr nh 3 Qngd :lѭu lѭӧng nѭӟc ngày ÿêm cӫa ngôi nhà m /ngÿ 3 Qdtr :lѭu lѭӧng nѭӟc ÿһc trѭng cӫa ÿӗng hӗÿo nѭӟc m /h ĈӇ chӑn ÿӗng hӗ ta sӱ dөng bҧng 4.1 %̫ng 4.1.Cͩ, l˱u l˱ͫng và ÿ̿c tính cͯa ÿ͛ng h͛ÿo n˱ͣc /˱u l˱ͫng cho phép Cͩ ÿ͛ng h͛ /˱u l˱ͫng ÿ̿c Lo̩i ÿ͛ng h͛ (l/s) D (mm) tr˱ng (m3/h) Qmax Qmin Loҥi cánh quҥt (trөc 10 2 0,28 ÿӭng) 15 3 0,40 0,03 20 5 0,70 0,04 25 7 1,00 0,055 30 10 1,40 0,07 40 20 2,80 0,14 18 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng 50 70 6 0,9 Loҥi tuӕc-bin (trөc 80 250 22 0,7 ngang) 100 440 39 3,0 150 1000 100 4,4 200 1700 150 7,2 250 2600 22,3 10,0 4.3 C̭u t̩o m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc trong nhà Mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc bên trong nhà là sӵ hӧp thành cӫa các ÿѭӡng ӕng, các Eӝ phұn nӕi (phө tùng), các thiӃt bӏ cҩp nѭӟc (van, khoá, vòi, ) a)͘ng c̭p n˱ͣc: - Ӕng thép: thông dөng nhҩt. Ngѭӡi ta thѭӡng dùng ӕng thép tráng kӁm có chiӅu dài 4÷8m, ÿѭӡng kính 10÷70mm, lӟp kӁm phӫ cҧ bên trong và ngoài ÿӇ bҧo vӋ ӕng khӓi bӏăn mòn. Cҩp nѭӟc cho sҧn xuҩt thì có ӕng thép ÿen không tráng NӁm, có chiӅu dài 4÷12m, ÿѭӡng kính 70÷125mm. - Ӕng gang: ÿѭӡng kính >40mm, ÿѭӧc chӃ tҥo theo kiӇu 1 ÿҫu loe 1 ÿҫu tròn hay 2 ÿҫu có mһt bích thѭӡng ÿѭӧc chôn ngҫm dѭӟi ÿҩt khi sӱ dөng. - Ӕng nhӵa: ÿѭӡng kính 6÷300mm, có ÿӝ bӅn cao, rҿ, nhҽ, khҧ năng vұn chuyӇn cao, chӕng xâm thӵc và tác dөng cѫ hӑc tӕt, dӉ gia công, dӉ nӕi, tuy nhiên dӉ bӏ lão hoá do ҧnh hѭӣng cӫa nhiӋt ÿӝ. - Các loҥi ӕng khác: Ӕng brôximăng ÿѭӡng kính d ³ 70mm ; Ӕng thuӹ tinh, ӕng ÿӗng thau, ӕng nhôm dùng trong phòng thí nghiӋm, trong kƭ nghӋ thӵc phҭm, Uѭӧu bia. b)Phͭ tùng n͙i ͙ng: - Ӕng lӗng (măng sông): nӕi 2 ӕng thҧng vӟi nhau có ÿѭӡng kính bҵng nhau. - Côn: nӕi 2 ӕng thҷng hàng có ÿѭӡng kính khác nhau. - Rҳc co (bӝ ba): nӕi các ӕng thҷng trong trѭӡng hӧp thi công khó. - Thông tam (tê): nӕi 3 nhánh ӕng, ÿѭӡng kính 3 nhánh có thӇ bҵng nhau hoһc khác nhau. - Thông tӭ (thұp): nӕi 2 ӕng cҳt nhau vuông góc thành 4 nhánh có ÿѭӡng kính Eҵng nhau hoһc hai nhánh thҷng bҵng nhau tӯng ÿôi mӝt. - Cút: Nӕi 2 ÿҫu ӕng gһp nhau 900 có ÿѭӡng kính bҵng nhau. - Nút (bu sông): bӏt kín tҥm thӡi 1 ÿҫu ӕng. c)Thi͇t b͓ c̭p n˱ͣc bên trong nhà c1)Thi͇t b͓ ḽy n˱ͣc. Vòi lҩy nѭӟc là bӝ phұn lҳp trên ÿѭӡng ӕng ngay tҥi các dөng cө vӋ sinh: chұu rӱa tay, chұu rӱa mһt, chұu giһt, chұu tҳm, hay ngay tҥi chӛ Fҫn lҩy nѭӟc, ÿѭӡng kính thѭӡng tӯ10 ¸15 ¸ 20mm Làm bҵng ÿӗng, gang, bӝ phұn chính cӫa các vòi là các lѭӥi gà. c2)Thi͇t b͓ÿóng mͧ (van, khoá) d £ 50mm Jӑi là van thѭӡng ÿѭӧc nӕi vӟi ӕng bҵng ren. d > 50mm Jӑi là khoá thѭӡng ÿѭӧc nӕi vӟi ӕng bҵng mһt bích. Van nút (brêchxiông, van quay) dùng trong hӋ thӕng cҩp nѭӟc lҥnh. Van cӱa (van lá chҳn) Van côn: trөc xoay hình côn ÿөc lӛ. 19 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng ThiӃt bӏÿóng mӣ thѭӡng ÿһc ӣ các vӏ trí: + Ĉҫu các ÿѭӡng ӕng ÿӭng, ӕng nhánh cҩp nѭӟc. + Ӣÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc vào trѭӟc và sau ÿӗng hӗÿo nѭӟc, máy bѫm, + Trong mҥng lѭӟi vòng ÿӇÿóng kín ½ vòng mӝt. + Trѭӟc các vòi tѭӟi, các thiӃt bӏ dөng cө ÿһc biӋt trong trѭӡng hӑc, bӋnh viӋn. c3)Thi͇t b͓ÿL͉u ch͑nh - Van mӝt chiӅu: chӍ cho nѭӟc ÿi theo mӝt chiӅu nhҩt ÿӏnh thѭӡng ÿһt sau máy bѫm, ÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc vào nhà, ÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc tӯ két xuӕng. - Van phao hình cҫu: tӵÿӝng ÿóng mӣ nѭӟc, thѭӡng ÿһt trong các EӇ chӭa, két nѭӟc, két xí. - Van an toàn: giҧm áp tҥm thӡi. 4.4 Thi͇t k͇ m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc trong nhà. a)Nguyên t̷c b͙ trí ÿ˱ͥng ͙ng c̭p n˱ͣc bên trong nhà. - Ĉѭӡng ӕng phҧi ÿi tӟi mӑi dөng cө vӋ sinh trong nhà. - ChiӅu dài ÿѭӡng ӕng là ngҳn nhҩt. - DӉ gҳn chһt ӕng vӟi các kӃt cҩu cӫa nhà. - DӉ thi công, dӉ quҧn lí. - Ĉҧm bҧo mƭ quan cho ngôi nhà. Ngoài ra khi thiӃt kӃ cҫn chú ý: + Không ÿһt ӕng qua các phòng ӣ, hҥn chӃÿһt trong ÿҩt vì nó gây trӣ ngҥi cho sinh hoҥt, khó khăn khi sӱa chӳa, dӉ bӏ xâm thӵc. + Các ӕng nhánh ÿѭa nѭӟc tӟi mӑi thiӃt bӏ lҩy nѭӟc nên dһt vӟi ÿӝ dӕc i = 0,002 ¸ 0,005 vӅ phía ӕng ÿӭng ÿӇ dӉ dàng xҧ nѭӟc khi thau rӱa. ĈӇ phân phӕi Qѭӟc cho ÿӅu thì mӛi ӕng nhánh không nên ÿһt quá 5 vòi nѭӟc và chiӅu dài không quá 5m. + Các ӕng ÿӭng thѭӡng ÿһt ӣ các góc tѭӡng nhà, gҫn thiӃt bӏ có lѭu lѭӧng dùng nѭӟc lӟn nhҩt. + Không ÿѭӧc nӕi mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc sinh hoҥt vӟi mҥng lѭӟi không có chҩt lѭӧng nhѭ nѭӟc sinh hoҥt ăn uӕng. b)Xác ÿ͓nh l˱u l˱ͫng n˱ͣc tính toán. %̫ng 4.3.L˱u l˱ͫng n˱ͣc tính toán cͯa các thi͇t b͓ v͏ sinh, tr͓ s͙ÿ˱˯ng O˱ͫng và ÿ˱ͥng kính ͙ng n͙i vͣi thi͇t b͓ v͏ sinh /˱u Tr͓ s͙ Ĉ˱ͥng O˱ͫng Lo̩i dͭng cͭ v͏ sinh ÿ˱˯ng kính ͙ng tính O˱ͫng n͙i (mm) toán - Vòi nѭӟc, chұu rӱa nhà bӃp, chұu giһt 1 0,2 15 - Vòi nѭӟc, chұu rӱa mһt. 0,33 0,07 10-15 - Vòi nѭӟc âu tiӇu. 0,17 0,035 10-15 - Ӕng nѭӟc rӱa máng tiӇu cho 1m. 0,30 0,06 - Vòi nѭӟc thùng rӱa hӕ xí. 0,5 0,1 10-15 20 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng - Vòi trӝn ӣ chұu tҳm ÿun nѭӟc nóng cөc bӝ. 1 0,2 15 - Vòi trӝn chұu tҳm ӣ nѫi có hӋ thӕng cҩp 1,5 0,3 15 Qѭӟc nóng tұp trung. - Vòi rӱa hӕ xí (không có thùng rӱa). 6-7 1,2-1,4 25-32 - Chұu vӋ sinh nӳ có vòi phun. 0,35 - Mӝt vòi tҳm hѭѫng sen ÿһt theo nhóm. 1 0,2 15 - Mӝt vòi tҳm hѭѫng sen ÿһt trong phòng 0,67 0,14 15 riêng cӫa tӯng căn nhà ӣ. - Vòi nѭӟc ӣ chұu rӱa tay phòng thí nghiӋm. 0,5 0,1 10-15 - Vòi nѭӟc ӣ chұu rӱa phòng thí nghiӋm. 1 0,2 15 ĈӇ xác ÿӏnh lѭu lѭӧng nѭӟc tính toán ngѭӡi ta thѭӡng dùng các công thӭc phө thuӝc vào sӕ lѭӧng thiӃt bӏ vӋ sinh và áp dөng cho tӯng loҥi nhà khác nhau: + Nhà ӣ gia ÿình: q = 0,2a N + KN Trong ÿó: q: lѭu lѭӧng nѭӟc tính toán cho tӯng ÿRҥn ӕng (l/s) a: ÿҥi lѭӧng phө thuӝc vào têu chuҭn dùng nѭӟc lҩy theo (bҧng 4.4) K: hӋ sӕ phө thuӝc vào tәng sӕÿѭѫng lѭӧng N lҩy theo (bҧng 4.5) N: tәng sӕÿѭѫng lѭӧng cӫa ngôi nhà hay ÿRҥn ӕng tính toán. %̫ng 4.4.Các tr͓ s͙ÿ̩i l˱ͫng a phͭ thu͡c vào tiêu chu̱n dùng n˱ͣc. Tiêu chu̱n dùng 100 125 150 200 250 300 350 400 Q˱ͣc Tr͓ s͙ a 2,2 2,16 2,15 2,14 2,05 2 1,9 1,85 %̫ng 4.5.Tr͓ s͙ K phͭ thu͡c vào tr͓ s͙ N 6͙ÿ˱˯ng l˱ͫng 300 301-500 501-800 800-1200 >1200 Tr͓ s͙ K 0,002 0,003 0,004 0,005 0,006 + Nhà công cӝng: gӗm nhà ӣ tұp thӇ, khách sҥn, bӋnh viӋn, nhà an dѭӥng, ÿLӅu dѭӥng, nhà mүu giáo, trѭӡng hӑc, nhà cѫ quan hành chính, q = a.0,2 N Trong ÿó: a :hӋ sӕ phө thuӝc vào chӭc năng cӫa ngôi nhà, lҩy theo (bҧng 4.6) %̫ng 4.6. H͏ s͙ a Các lo̩i nhà Tr˱ͥng Nhà g͵i B͏nh &˯ quan B͏nh vi͏n, Khách h͕c,c˯ tr̓, m̳u vi͏n ÿa hành chính, nhà an d˱ͩng s̩n, nhà ͧ quan giáo giáo khoa c͵a hàng ÿi͉u d˱ͩng t̵p th͋ dͭc +͏ s͙ 1,2 1,4 1,5 1,8 2 2,5 a + Các nhà ÿһc biӋt khác: gӗm các phòng khán giҧ, luyӋn tұp thӇ thao, nhà ăn tұp thӇ, cӱa hàng ăn uӕng, xí nghiӋp chӃ biӃn thӭc ăn, nhà tҳm công cӝng, các phòng sinh hoҥt cӫa xí nghiӋp. å q na q = 0 100 Trong ÿó: q0:lѭu lѭӧng nѭӟc tính toán cho mӝt dөng cө vӋ sinh. n: sӕ dөng cө vӋ sinh cùng loҥi a : hӋ sӕ hoҥt ÿӝng ÿӗng thӡi cӫa các dөng cө vӋ sinh, lҩy theo (bҧng 4.7) 21 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng %̫ng 4.7.H͏ s͙ a tính b̹ng % (TC 18-64) Rҥp chiӃu bóng, Rҥp Nhà ăn tұp thӇ, cӱa Phòng hӝi trѭӡng, câu hát, hàng ăn uӕng, xí sinh hoҥt Loҥi dөng cө vӋ sinh lҥc bӝ, cung thӇ rҥp nghiӋp chӃ biӃn cӫa xí thao xiӃc thӭc ăn nghiӋp - Chұu rӱa mһt, rӱa tay 80 60 80 30 - Hӕ xí có thùng rӱa 70 50 60 40 - Âu tiӇu. 100 80 50 25 - Vòi tҳm hѭѫng sen 100 100 100 100 - Chұu rӱa trong căn tin 100 100 - - - Máng tiӇu 100 100 100 100 - Chұu rӱa bát - - 30 - - Chұu tҳm - - - 50 c)Tính toán thuͽ l͹c m̩ng l˱ͣi Mөc ÿích: Chӑn ÿѭӡng kính ӕng, ÿӗng thӡi xác ÿӏnh ÿѭӧc tәn thҩt áp lӵc trong các ÿRҥn ӕng Trình tӵ tính toán: - Xác ÿӏnh ÿѭӡng kính ӕng cho tӯng ÿRҥn trên cѫ sӣ lѭu lѭӧng nѭӟc tính toán ÿã tính. - Xác ÿӏnh tәn thҩt áp lӵc cho tӯng ÿRҥn ӕng cǊng nhѭ cho toàn thӇ mҥng Oѭӟi theo ÿѭӡng bҩt lӧi nhҩt, tӕc ÿӝ lҩy tӯ 0,5÷1m/s. Trong trѭӡng hӧp chӳa cháy tӕc ÿӝ tӕi ÿa có thӇ lҩy 2,5m/s Khi tәng sӕÿѭѫng lѭӧng N £ 20 có thӇ chӑn ÿѭӡng kính ӕng theo (bҧng 4.8) - Trên cѫ sӣ tәn thҩt áp lӵc ÿã biӃt ta dӉ dàng tìm ÿѭӧc áp lӵc cҫn thiӃt cӫa ngôi nhà ÿӇ chӑn sѫÿӗ cҩp nѭӟc cǊng nhѭ chӑn bѫm khi cҫn thiӃt %̫ng 4.8. Ĉ˱ͥng kính ͙ng theo s͙ l˱ͫng dͭng cͭ v͏ sinh qui ra t͝ng s͙ ÿ˱˯ng l˱ͫng 7͝ng s͙ ÿ˱˯ng l˱ͫng 1 3 6 12 20 N Ĉ˱ͥng kính ͙ng (mm) 10 15 20 25 32 d)Vͅ s˯ ÿ͛ không gian m̩ng l˱ͣi c̭p n˱ͣc, b͙ trí phͭ tùng, thi͇t b͓, l̵p E̫ng th͙ng kê v̵t li͏u. %̫ng 4.9.Th͙ng kê v̵t li͏u. 6͙ Tên qui cách v̵t 6͙ Kí hi͏u Ĉ˯n v͓ Ghi chú TT li͏u O˱ͫng 1 Ӕng tráng kӁm Ø25 m 3,0 Ø20 m 0,5 Có 0,8m Ø15 ÿөc Ø15 m 3,7 Oӛ Tê thép tráng kӁm 2 Cái 1 25 x 20 Cái 1 22 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng 20 x 15 Côn thép tráng kӁm 3 Cái 1 25 x15 Cái 1 20 x 15 4 Van khóa Ø20 Cái 1 Ø15 Cái 2 5 Rҳc co Ø20 Cái 1 6 Két nѭӟc xí %ӝ 1 7 Hoa sen tҳm %ӝ 1 8 Xí xәm %ӝ 1 o0o Ch˱˯ng II +ӊ THӔNG THOÁT NѬӞC I/ Khái ni͏m h͏ th͙ng thoát n˱ͣc và các d̩ng n˱ͣc th̫i. 1.Nhi͏m vͭ cͯa h͏ th͙ng thoát n˱ͣc: vұn chuyӇn mӝt cách nhanh chóng các loҥi nѭӟc thҧi ra khӓi khu dân cѭ và sҧn xuҩt, ÿӗng thӡi làm sҥch và khӱ trùng tӟi mӭc ÿӝ cҫn thiӃt trѭӟc khi xҧ vào nguӗn nѭӟc. Phân loҥi: Nѭӟc thҧi ÿѭӧc phân làm 3 loҥi: - 1ѭӟc thҧi sinh hoҥt: Thoát ra tӯ các chұu rӱa, buӗng tҳm, xí tiӇu, chӭa nhiӅu chҩt bҭn hѭu cѫ và vi trùng. - 1ѭӟc thҧi sҧn xuҩt: Thҧi ra sau quá trình sҧn xuҩt. Thành phҫn và tính chҩt phө thuӝc vào tӯng loҥi công nghiӋp, nguyên liӋu tiêu thө và quá trình công nghӋ. - 1ѭӟc mѭa sau khi rѫi xuӕng chҧy trên bӅ mһt các ÿѭӡng phӕ, các khu dân Fѭ hay khu công nghiӋp bӏ nhiӉm bҭn nhҩt là lѭӧng nѭӟc mѭa ban ÿҫu. 2.H͏ th͙ng thoát n˱ͣc: là tә hӧp nhӳng công trình thiӃt bӏ và các giҧi pháp Nƭ thuұt ÿѭӧc tә chӭc ÿӇ thӵc hiӋn nhiӋm vө thoát nѭӟc. Ngѭӡi ta phân hӋ thӕng thoát nѭӟc ra làm 4 loҥi: - HӋ thӕng thoát nѭӟc chung: là loҥi hӋ thӕng mà tҩt cҧ các loҥi nѭӟc thҧi ÿѭӧc [ҧ chung vào mӝt mҥng lѭӟi và dүn ÿӃn công trình làm sҥch. Nó có ѭu ÿLӇm bҧo ÿҧm tӕt nhҩt vӅ phѭѫng diӋn vӋ sinh, tuy nhiên nó không kinh tӃ, quҧn lí phӭc Wҥp. HӋ thӕng này thѭӡng chӍ xây dӵng ӣ nhӳng thành phӕ nҵm cҥnh con sông Oӟn hay trong thӡi kǤ xây dӵng khi chѭa có phѭѫng án thoát nѭӟc hӧp lí. - HӋ thӕng thoát nѭӟc riêng: là hӋ thӕng có 2 hay nhiӅu mҥng lѭӟi cӕng riêng biӋt dùng ÿӇ vұn chuyӇn nѭӟc bҭn nhiӅu qua xӱ lí và ÿѭa vào nguӗn ÿӗng thӡi Yұn chuyӇn nѭӟc bҭn ít xҧ thҷng vào nguӗn. Tùy ÿӝ nhiӉm bҭn mà có thӇ xҧ chung hoһc xҧ theo mӝt hӋ thӕng riêng biӋt. Nó có ѭu ÿLӇm giҧm vӕn ÿҫu tѭ xây Gӵng, dӉ quҧn lí, tuy nhiên vӋ sinh có hѫi kém. - HӋ thӕng thoát nѭӟc riêng mӝt nӱa: thѭӡng có 2 hӋ thӕng cӕng ngҫm dùng ÿӇ thoát nѭӟc vӋ sinh, nѭӟc sҧn xuҩt và nѭӟc mѭa bҭn. Mҥng lѭӟi còn lai dүn nѭӟc Pѭa sҥch xҧ trӵc tiӃp vào sông hӗ. HӋ thӕng này vӅ mһt vӋ sinh cǊng tӕt nhѭng giá thành xây dӵng cao và quҧn lí phӭc tҥp nên ít sӱ dөng. - HӋ thӕng hӛn hӧp: là sӵ kӃt hӧp các loҥi hӋ thông trên, thѭӡng gһp ӣ mӝt sӕ 23 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng thành phӕ cҧi tҥo. 3.S˯ÿ͛ thoát n˱ͣc khu dân c˱. a)Thi͇t b͓ thu và d̳n n˱ͣc bên trong nhà: 1 2 34 5 6 7 7 10 8 9 9 12 13 14 Hình 5.4: S˯ÿ͛ t͝ng quát cͯa h͏ th͙ng thoát nͣc bên ngoài nhà. 1.͘ng thông h˯i; 2.͘ng ÿͱng thoát n˱ͣc; 3.Ch̵u t̷m; 4.Ch̵u r͵a; 5.Két xí; 6.H͙ xí; 7.͘ng nhánh; 8.Ch̵u r͵a; 9.Si phông; 10.L͟ ki͋m tra; 11.͘ng d̳n Q˱ͣc ra ngoài nhà; 12.Gi͇ng thăm; 13.Gi͇ng ki͋m tra; 14.Gi͇ng thăm trên P̩ng l˱ͣi bên ngoài nhà. b)M̩ng l˱ͣi thoát n˱ͣc bên ngoài nhà: là hӋ thӕng cӕng ngҫm và mѭѫng máng lӝ thiên dùng ÿӇ dүn nѭӟc bҵng cách tӵ chҧy tӟi trҥm bѫm, trҥm làm sҥch hay sông hӗ. Gӗm có các loҥi sau: - Mҥng lѭӟi thoát nѭӟc sân nhà (cho mӝt nhà). - Mҥng lѭӟi thoát nѭӟc tiӇu khu. - Mҥng lѭӟi thoát nѭӟc trong các xí nghiӋp công nghiӋp. - Mҥng lѭӟi thoát nѭӟc ngoài phӕ. c)Tr̩m b˯m và ͙ng d̳n áp l͹c: dùng ÿӇ vұn chuyӇn nѭӟc thҧi khi vì lí do kinh tӃ kӍ thuұt không thӇ tӵ chҧy ÿѭӧc, bao gӗm: - Trҥm bѫm cөc bӝ: phөc vө cho mӝt hoһc mӝt vài công trình. - Trҥm bѫm khu vӵc phөc vө cho tӯng vùng riêng biӋt hay mӝt vài lѭu vӵc thoát nѭӟc. - Trҥm bѫm chính dùng ÿӇ bѫm toàn bӝ nѭӟc thҧi thành phӕ lên trҥm làm Vҥch hoһc xҧ vào ÿҫu nguӗn ĈRҥn ӕng dүn nѭӟc tӯ trҥm bѫm ÿӃn cӕng tӵ chҧy hay ÿӃn công trình làm sҥch là ÿѭӡng ӕng áp lӵc d)Công trình làm s̩ch: Bao gӗm tҩt cҧ các công trình làm sҥch nѭӟc thҧi và xӱ lí cһn bã. e)C͙ng và mi͏ng x̫ n˱ͣc vào ngu͛n. - Mөc ÿích: dùng ÿӇ vұn chuyӇn nѭӟc thҧi tӯ công trình làm sҥch xҧ vào sông Kӗ. MiӋng xҧ nѭӟc thѭӡng xây dӵng có bӝ phұn ÿӇ xáo trӝn nѭӟc thҧi vӟi nguӗn. - Các sѫÿӗ mҥng lѭӟi thoát nѭӟc: 24 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng +Sѫÿӗ thҷng góc: sӱ dөng khi ÿӏa hình có ÿӝ dӕc ÿә ra sông hӗ, chӫ yӃu ÿӇ thoát nѭӟc mѭa và nѭӟc thҧi sҧn xuҩt qui ѭӟc là sҥch, nѭӟc xҧ trӵc tiӃp vào nguӗn mà không cҫn làm sҥch. +Sѫÿӗ giao nhau: ÿLӅu kiӋn giӕng sѫÿӗ thҷng thҷng góc, nhѭng nѭӟc thҧi Fҫn phҧi làm sҥch trѭӟc khi nguӗn. +Sѫÿӗ phân vùng: sӱ dөng trong trѭӡng hӧp thành phӕ chia làm nhiӅu khu Yӵc riêng biӋt hay thành phӕ có ÿӏa hình dӕc lӟn. +Sѫÿӗ không tұp trung: sӱ dөng ÿӕi vӟi thành phӕ lӟn hoһc thành phӕ có chênh lӋch lӟn vӅ cao ÿӝ, ÿӏa hình phӭc tҥp hoһc phát triӇn theo kiӇu hình tròn. Có nhiӅu trҥm làm sҥch. +Sѫÿӗ tұp trung: toàn bӝ nѭӟc thҧi tұp trung vӅ trҥm làm sҥch chung. II/ H͏ th͙ng thoát n˱ͣc trong nhà. 1.Nhi͏m vͭ và các b͡ ph̵n cͯa h͏ th͙ng thoát n˱ͣc trong nhà. - NhiӋm vө: Thu tҩt cҧ các loҥi nѭӟc thҧi kӇ cҧ rác rѭӣi và nѭӟc mѭa trên mái nhà ÿӇÿѭa ra mҥng lѭӟi thoát nѭӟc bên ngoài. ª0ӝt sӕ hӋ thӕng thoát nѭӟc bên trong nhà: +HӋ thӕng thoát nѭӟc sinh hoҥt: ÿӇ dүn bҭn nѭӟc chҧy ra tӯ các thiӃt bӏ vӋ sinh. +HӋ thӕng thoát nѭӟc sҧn xuҩt: nhiӅu mҥng lѭӟi ÿӇ thoát nѭӟc sinh hoҥt +HӋ thӕng thoát nѭӟc mѭa: dүn nѭӟc mѭa vào mҥng lѭӟi thoát nѭӟc mѭa ngoài phӕ -Các bӝ phұn cӫa hӋ thӕng thoát nѭӟc bҭn trong nhà: +ThiӃt bӏ thu nѭӟc bҭn: chұu rӱa mһt, chұu giһt, bӋ xí, âu tiӇu, +Mҥng lѭӟi ÿѭӡng ӕng: ӕng nhánh, ӕng ÿӭng, ӕng tháo nѭӟc, +Các thiӃt bӏ trên ÿѭӡng ӕng: giӃng thăm, lӛ kiӇm tra tҭy rӱa thông hѫi, +Công trình xӱ lí cөc bӝ: bӇ lҳng cát, bӇ tӵ hoҥi, bӇ thu dҫu mӥ, bӇ trung hòa, +Các kí hiӋu trên hӋ thӕng thoát nѭӟc bҭn trong nhà. 2.C̭u t̩o h͏ th͙ng thoát n˱ͣc bên trong nhà. 2.1Các thi͇t b͓ thu n˱ͣc ḇn: 0ӝt sӕ thiӃt bӏ: bӋ xí, âu tiӇu, máng tiӇu, chұu rӱa, tay rӱa mһt, chұu giһt, chұu Wҳm, thiӃt bӏ vӋ sinh cho phө nӳ, a)H͙ xí: gӗm bӋ xí, thiӃt bӏ rӱa (két nѭӟc hoһc vòi nѭӟc và các ӕng dүn Qѭӟc rӱa) và các ÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc phân vào mҥng lѭӟi thoát nѭӟc bên trong nhà. - BӋ xí: +BӋ xí ngӗi bӋt: làm bҵng xӭ hình mâm, hình phӉu có bӕ trí xi phông ÿѭӧc ÿһt trên nӅn sàn có chiӅu cao tӯ mһt nӅn ÿӃn mһt âu xí là 0,4÷0,42 ÿӕi vӟi ngѭӡi lӟn, 0,33 trong trѭӡng hӑc, 0,26m ÿӕi vӟi nhà trҿ. +BӋ xí ngӗi xәm: là loҥi thông dөng nhҩt dùng ӣ nhӳng nѫi tұp thӇ, công Fӝng.Nó có hình mâm, có bӋ ngӗi và nӕi vӟi ӕng thoát bҵng xiphông. BӋ làm Eҵng gang, sӭ, granitô, bêtông lán vӳa ximăng, ÿһt cách nӅn nhà cao khoҧng 20÷40cm. - ThiӃt bӏ rӱa hӕ xí: 25 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng +Két nѭӟc có bӕ trí cҫn giұt hay tay kéo, ÿһt cách sàn 0,6cm÷2m tính ÿӃn tâm thùng. +Thùng rӱa: bҵng gang, sành, chҩt dҿo, dung tích 6÷8l có bӕ trí van và phao Wӵÿӝng. b)H͙ ti͋u: gӗm chұu hoһc máng tiӇu, thiӃt bӏ dүn nѭӟc rӱa, ӕng dүn nѭӟc tiӇu vào mҥng lѭӟi thoát nѭӟc. Chұu tiӇu thѭӡng ÿһt trên tѭӡng hoһc trên sàn. Máng tiӇu có loҥi máng tiӇu nam, máng tiӇu nӳ. c)Ch̵u r͵a m̿t, r͵a tay: có nhiӅu loҥi: Theo kӃt cҩu có chұu rӱa mһt có hoһc không lѭng. Theo vұt liӋu có chұu rӱa mһt làm bҵng sӭ, sành, gang, chҩt Gҿo và gҥch láng vӳa ximăng. Các chұu thѭӡng có kích thѭӟc dài tӯ 450÷650mm, rӝng 300÷550mm, sâu 120÷170mm. Các chұu thѭӡng trang bӏ thêm các vòi nѭӟc, ӕng thoát, xiphông và ÿѭӧc gҳn vào tѭӡng. d)Ch̵u r͵a, gi̿t: dùng ÿӇ giһt quҫn áo, rӱa chén bát, rau và thӭc ăn nhà EӃp. ChiӅu dài tӯ 600÷750mm, rӝng 400÷450mm, sâu 150÷200mm. Mép chұu cách mһt sàn khoҧng 0,8÷1,1m. Chұu có hình chӳ nhұt, hình tròn; làm bҵng gang, thép tráng men, chҩt dҿo, sành, sӭ. e)Ch̵u t̷m: thѭӡng bӕ trí trong khách sҥn, bӋnh viӋn, nhà an dѭӥng, nhà trҿ, nhà ӣ gia ÿình. Thѭӡng làm bҵng gang tráng men, hình chӳ nhұt dài 1510÷1800mm, rӝng khoҧng 750mm, sâu 460mm ÿһt trên 4 chân bҵng gang cao 150mm gҳn chһt vào sàn nhà. Ngoài ra con làm bҵng sành, sӭ, bêtông, phibrôximăng, chҩt dҿo, và có các trang bӏ: vòi nѭӟc hay vòi trӝn, hѭѫng sen, ӕng tháo nѭӟc, ӕng nѭӟc tràn, f)Ch̵u v͏ sinh nͷ: thѭӡng làm bҵng sӭ, cách mһt sàn khoҧng 30cm, dài 72cm, rӝng 34cm. bӕ trí trong buӗng vӋ sinh cӫa các nhà cѫ quan, bӋnh viӋn, nhà hӝ sinh, xí nghiӋp, g)Ph͍u thu n˱ͣc: bӕ trí trên mһt sàn khu vӋ sinh trong các nhà ӣ, nhà công cӝng, nhà sҧn xuҩt, thѭӡng ÿúc bҵng gang xám, ngày nay thì có phӉu Eҵng gang, chҩt dҿo. 2.2 C̭u t̩o m̩ng l˱ͣi thoát n˱ͣc trong nhà: 1. Ĉ˱ͥng ͙ng thoát n˱ͣc và các phͭ tùng n͙i ͙ng. a)͘ng gang: dùng trong nhà công cӝng quan trӑng và nhà công nghiӋp, chiӅu dày tӯ 4÷5mm, D=50÷150mm, L=500÷4000mm. b)͘ng sành: dùng ÿӇ thoát nѭӟc bên trong nhà, ngoài sân ӣ các nhà ӣ gia ÿình và tұp thӇ có tiêu chuҭn thҩp, D=50÷150mm, L=0,5÷1m. Ĉӝ bӅn kém, dӉ Yӥ, không bӏ xâm thӵc. c)͘ng thép: dùng dүn nѭӟc thoát tӯ các chұu rӱa, chұu tҳm, ÿӃn ӕng Gүn bҵng gang trong nhà. Có D<50mm, chiӅu dài ngҳn. d)͘ng phibrôximăng: có D=80÷150 trӣ lên, chӫ yӃu dùng bên ngoài, có thӇ làm ӕng thoát trong nhà. e)͘ng nh͹a: dùng phә biӃn nhҩt, ÿѭӧc lҳp ÿһt trong mҥng lѭӟi thoát Qѭӟc bên trong nhà, D=50÷150mm, dӉ bӏ lão hóa do nhiӋt ÿӝ không nên dùng ÿӇ dүn nѭӟc nóng f)͘ng bêtông c͙t thép: chӫ yӃu dùng ÿӇ thoát nѭӟc trong sân nhà, D ³ 150 mm. 26 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng ĈӇ nӕi các ӕng ngѭӡi ta thѭӡng dùng các phө tùng nӕi ӕng: cút, côn, tê, thұp, thҷng hoһc chéo có ÿѭӡng kính ÿӗng nhҩt hoһc tӯ to sang nhӓ, các phө tùng Qӕi theo kiӇu miӋng bát. hi nӕi các chӛ gãy cҫn lѭu ý lҳp nӕi phө tùng sao cho góc nӕi >90oÿӇ dòng nѭӟc dӉ chҧy ít bӏ tҳt. 2. ͘ng nhánh: dùng ÿӇ dүn nѭӟc bҭn ÿѭa vào ӕng ÿӭng. Nó là ÿRҥn ӕng Qҵm ngang các tҫng nhà nӕi tӯ các thiӃt bӏ thu nѭӟc ÿӃn ӕng ÿӭng có ÿӝ dӕc thích hӧp. Ӕng nhánh nӕi liӅn các thiӃt bӏ vӋ sinh ÿӇ thu nѭӟc bҭn. D ³ 50 mm. Ӕng có thӇÿһt trên sàn, dѭӟi sàn, trong bӅ dày cӫa sàn 3. ͘ng ÿͱng: ÿһt thҷng góc suӕt các tҫng nhà, dùng ÿrӇWұp trung nѭӟc thoát tӯ các ӕng nhánh ӣ các tҫng ÿѭa xuӕng ӕng xҧ, ÿѭa ra khӓi công trình. thѭӡng ÿһt các góc nhà rãnh tѭӡng, sát tѭӡng. D³ 50 mm. 4. ͘ng x̫: là ӕng chuyӇn tiӃp tӯ cuӕi ӕng ÿӭng ra giӃng thăm ngoài sân nhà. d = 100mm ® L = 15m ChiӅu dài ÿѭӧc lҩy: max d = 150mm ® Lmax = 20m 5. ͘ng thông h˯i: là phҫn nӕi tiӃp ӕng ÿӭng ÿi qua hҫm mái và lên cao Kѫn mái nhà tӕi thiӇu là 0,7m, cách xa cӱa sә, ban công nhà bên cҥnh tӕi thiӇu 4m ÿӇ dүn khí ÿӝc ra khӓi mҥng lѭӟi thoát nѭӟc bên trong nhà. Trong các nhà cao tҫng hoһc các nhà ÿã xây nay tăng thêm thiӃt bӏ vӋ sinh mà không thay ÿәi ӕng ÿӭng, khi ÿó ta phҧi bӕ trí thêm các ӕng thông hѫi phө. Theo qui phҥm ÿѭӡng ӕng thông thѫi phөÿѭӧc ÿһt trong các trѭӡng hӧp: Khi ÿѭӡng ӕng thoát nѭӟc có: + d=50mm mà lѭu lѭӧng nѭӟc >2l/s. + d=100mm mà lѭu lѭӧng nѭӟc>9l/s. + d=150mm mà lѭu lѭӧng nѭӟc>20l/s. 6. ͘ng cong (xi phông) giͷ n˱ͣc. - NhiӋm vө: Ngăn ngӯa mùi hôi thӕi và các khí ÿӝc tӯ mҥng lѭӟi thoát nѭӟc bӕc Kѫi vào phòng. Nó ÿѭӧc ÿһt dѭӟi thiӃt bӏ thu nѭӟc bҭn. - Phân loҥi: (theo cҩu tҥo) + Xi phông uӕn khúc kiӇu thҷng ÿӭng, nҵm ngang, nghiêng 45o thѭӡng áp Gөng cho âu xí. + Xi phông kiӇm tra: thѭӡng áp dөng cho các chұu rӱa, âu tiӇu. + Xi phông hình chai: thѭӡng ÿһt dѭӟi các chұu rӱa mһt, ÿôi khi dѭӟi chұu tiӇu trên tѭӡng. + Xi phông trên sàn: áp dөng cho các chұu tҳm. + Xi phông ӕng dùng cho mӝt âu tiӇu. + Xi phông thu nѭӟc sҧn xuҩt. 7. Các thi͇t b͓ qu̫n lí. a)L͟ ki͋m tra (͙ng ki͋m tra): dùng ÿӇ xem xét tình hình làm viӋc cӫa ÿѭӡng ӕng, ÿӇ thông ӕng khi bӏ tҳt và làm sҥch ӕng khi cҫn thiӃt. Ĉһt cách mép sàn 1m cao hѫn các dөng cө vӋ sinh nӕi vào các ÿѭӡng ӕng tӕi thiӇu là 15cm. b)͘ng sút r͵a: súc rӱa chҩt bҭn còn lҥi sau khi thông tҳt, ÿѭӧc ÿһt ӣÿҫu các ӕng nhánh cao hѫn mһt sàn. %̫ng 6.1 Kho̫ng cách giͷa các ͙ng ki͋m tra, ṯy r͵a. 27 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Kho̫ng cách giͷa các ͙ng ki͋m tra, ṯy r͵a phͭ thu͡c tính ch̭t n˱ͣc thoát (m) Ĉ˱ͥng kính 1˱ͣc thoát s̫n 1˱ͣc thoát 1˱ͣc thoát Lo̩i thi͇t b͓ ͙ng (mm) xṷt và sinh ho̩t s̫n xṷt có s̫n xṷt có ÿ͕ ḇn t˱˯ng nhi͉u ch̭t l˯ không ḇn t͹ l͵ng 50 15 12 10 Ӕng kiӇm tra 50 10 8 6 Ӕng tҭy rӱa 100-150 20 15 12 Ӕng kiӇm tra 100-150 15 10 8 Ӕng tҭy rӱa 200 25 20 15 Ӕng kiӇm tra c)Gi͇ng ki͋m tra (gi͇ng thăm): xây trên ÿѭӡng tháo nѭӟc ngoài sân, làm Eҵng gҥch, bêtông ÿúc sҹn, hình tròn, hình vuông, ÿѭӡng kính tӕi thiӇu 0,7m. Thѭӡng cài ÿһt ӣ nhǊng nѫi các ÿѭӡng ӕng gһp nhau, thay ÿәi ÿӝ dӕc, thay ÿәi ÿѭӡng kính ӕng, ӕng ÿi cong, III/ H͏ th͙ng thoát n˱ͣc ngoài nhà. 1. Nhi͏m vͭ và các b͡ ph̵n. - NhiӋm vө: dүn nѭӟc bҵng cách tӵ chҧy tӟi trҥm bѫm, trҥm làm sҥch hay sông hӗ. - Các bӝ phұn +GiӃng thăm. +GiӃng kiӇm tra. +Ӕng nӕi. +Mҥng lѭӟi thoát nѭӟc 2. 0̩ng l˱ͣi thoát n˱ͣc. Tùy vӏ trí, vi mô, nhiӋm vө mà mҥng lѭӟi thoát nѭӟc ngoài nhà có thӇ là: - 0ҥng lѭӟi thoát nѭӟc sân nhà. - 0ҥng lѭӟi thoát nѭӟc tiӇu khu. - 0ҥng lѭӟi thoát nѭӟc trong các xí nghiӋp công nghiӋp. - 0ҥng lѭӟi thoát nѭӟc ngoài phӕ. 3. Tr̩m b˯m thoát n˱ͣc: - Mөc ÿích: ĈӇ vұn chuyӇn nѭӟc thҧi khi vì lí do kinh tӃ kӍ thuұt không tӵ chҧy ÿѭӧc. - Phân loҥi: +Trҥm bѫm cөc bӝ: phөc vө cho mӝt hoһc mӝt vài công trình. +Trҥm bѫm khu vӵc: phөc vө cho tӯng vùng riêng biӋt hay mӝt vài lѭu vӵc thoát nѭӟc. +Trҥm bѫm chính: dùng ÿӇ bѫm toàn bӝ nѭӟc thҧi thành phӕ lên trҥm làm Vҥch hoһc xҧ vào ÿҫu nguӗn 4. X͵ lí n˱ͣc th̫i, x͵ lí c̿n bã a)B͋ t͹ ho̩i không có ngăn l͕c: thѭӡng xây bҵng bê tông, gҥch, ÿѭӧc sӱ Gөng rӝng rãi hiӋn nay: Do tӕc ÿӝ nѭӟc chҧy qua bӇ rҩt chұm nên quá trình lҳng cһn trong bӇ có thӇ xem nhѭ quá trình lҳng tƭnh: Dѭӟi tác dөng cӫa trӑng lѭӧng bҧn thân các hҥt cһn 28 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng èng th«ng h¬i HÖ thèng ph©n phèi Ng¨n läc BÓ tù ho¹i kh«ng ng¨n läc Than cñi Than xØ G¹ch vì 2x4cm G¹ch vì 4x8cm Hình 6.28 %͋ t͹ ho̩i không có ngăn l͕c Uѫi dҫn xuӕng ÿáy bӇ và nѭӟc sau khi ra khӓi bӇ sӁ trong. Tӕc ÿӝ qua bӇ càng chұm dung tích bӇ càng lӟn thì hiӋu quҧ làm trong nѭӟc càng cao. Nhѭng giá thành xây dӵng ÿҳt. Các hҥt cһn rѫi xuӕng ÿáy bӇ, ӣÿây các chҩt hӳu cѫ sӁ bӏ phân hӫy nhӡ sӵ hoҥt ÿӝng cӫa các vi sinh vұt yӃm khí. Cһn lên men mҩt mùi hôi và giҧm thӇ tích. Trong quá trình làm viӋc thѭӡng xuyên bә xung cһn tѭѫi vào bӇ thì quá trình phân giҧi hӧp chҩt hӳu cѫ chұm và làm chұm quá trình lên men. Mһt khác các khí và bӑt khí (CH4, CO2, H2S) nәi lên kéo theo các hҥt cһn lên mһt tҥo thành Oӟp váng cһn ÿҫy ÿһt. Cһn nәi lên và rѫi xuӕng liên tөc làm cho nѭӟc lҳng ÿөc Kѫn. NӃu thông hѫi tӕt và mһt thoáng cӫa bӇ rӝng thì chiӅu dày lӟp váng càng giҧm làm tăng thӇ tích vùng lҳng, tăng hiӋu quҧ lҳng cһn. ChiӅu sâu ÿһt ngұp ӕng chӳ T tӯ mép dѭӟi ӕng èng th«ng h¬i Wӟi lӟp váng cһn thѭӡng lҩy Cöa hót cÆn 0,4÷0,7m. b)B͋ t͹ ho̩i có ngăn O͕c: Giӕng bӇ tӵ hoҥi không có ngăn lӑc và có thêm 400 Cöa th«ng khÝ 400 ngăn lӑc ӣ cuӕi bӇ. Khi nѭӟc chҧy qua ngăn Cöa th«ng nø¬c Oӑc các cһn nhӓ còn ÿӑng Oҥi sӁÿѭӧc giӳ lҥi giӳa các khe hӣ cӫa vұt liӋu lӑc. Ӣ ÿây do sӵ hoҥt ÿӝng cӫa các Cöa th«ng cÆn vi khuҭn hiӃu khí các chҩt Hình 6.29: %͋ t͹ ho̩i có ngăn l͕c 29 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Kӳu cѫ bӏ ôxi hóa nѭӟc ÿѭӧc làm sҥch.Yêu cҫu bӇ phҧi thông hѫi tӕt. Ѭu ÿLӇm: Nѭӟc lӑc trong, vi trùng còn lҥi ít .Tuy nhiên giá thành xây dӵng cao, quҧn lí phӭc tҥp, ÿӝ sâu chôn ӕng thoát nѭӟc sau bӇ lӟn. Ch˱˯ng III THI CÔNG ĈѬӠNG ӔNG I/ Thi công ÿ˱ͥng ͙ng trong nhà. 1. Các khái ni͏m: · Khái niӋm chung vӅ các ÿѭӡng ӕng cѫ bҧn khi thi công: Thi công ÿѭӡng ӕng là mӝt quá trình thӵc hiӋn bҧn vӁ thiӃt kӃ vӅ mҥng lѭӟi cҩp Qѭѫc cho mӝt nhà ӣ khu dân cѭ, nhà công nghiӋp hoһc mӝt công trѭӡng xây Gӵng. Nó cҫn bҧo ÿҧm chҩt lѭӧng công trình ÿúng yêu cҫu thiӃt kӃ và sӱ dөng, hoàn thành ÿúng kӃ hoҥch thi công, ÿҧm bҧo các chӍ tiêu vӅ an toàn lao ÿӝng và Kҥ giá thành. Các phѭѫng pháp cѫ bҧn trong thi công: a)C˯ giͣi hóa thi công: là dùng máy làm viӋc thay cho sӭc ngѭӡi nhҵm làm Wăng năng suҩt lao ÿӝng, ÿҭy mҥnh tӕc ÿӝ thi công, rút ngҳn thӡi gian hoàn thành công trình. b)Thi công dây chuy͉n: là tә chӭc hӧp lí hóa các khâu thi công cho mӛi tә ÿӝi theo nhiӋm vө chuyên môn cӫa mình. c)Thi công quanh năm: ÿӕi vӟi nhӳng công trình ÿѭӡng ӕng cӥ lӟn, khӕi Oѭӧng nhiӅu thѭӡng phҧi thӵc hiӋn hàng năm. 2. Dͭng cͭ thi công: a)Dͭng cͭÿo: - Thѭӟc cһp: ÿo ÿѭӡng kính trong hoһc ngoài cӫa các loҥi ӕng, không cҫn ÿòi Kӓi chính xác <1mm - Thѭӟc Pan-me: ÿo ÿѭӡng kính ӕng, chiӅu dày ӕng và nhӳng vұt yêu cҫu chính xác tӟi 0,01mm. - Thѭӟc lá thҷng: ÿo chiӅu dài yêu cҫu ÿӝ chính xác tӟi 1mm có nhiӅu loҥi 250, 300, 500, 1000mm - Com-pa: ÿo ÿѭӡng kính trong và ÿѭӡng kính ngoài cӫa ӕng. b)Dͭng cͭ thi công: - Bàn ren ӕng: Ren các loҥi ӕng có ÿѭӡng kính không lӟn hѫn 100mm. - Dөng cө dӳӕng: gӗm ê-tô song song và bàn kҽp ӕng thѭӡng chӃ tҥo bҵng gang hay bҵng thép. - Dөng cө cҳt ӕng: gӗm dao cҳt ӕng, dao cҳt có dây xích, cѭa cҳt ӕng, cҳt ӕng Eҵng hàn hѫi. - Dөng cө khoang ӕng: khoang vӟi nhӳng lӛ khoang không nhӓ hѫn 5mm. - Dөng cө vһn ӕng: clê-vít, clê-tuýp, clê-mӓ-lӃch, clê-mӓ-lӃch có răng, clê-xích. - Dөng cө uӕn ӕng: có thӇ uӕn nóng hoһc uӕn nguӝi, ӕng có ÿѭӡng kính lӟn thì Xӕn bҵng máy. - Dөng cө nâng, chuyӇn ӕng: ÿòn bҭy, tӡi, xe ba gác, ròng rӑc, cҫn trөc, cҫn Fҭu c)Nguyên v̵t li͏u dùng trong thi công: - Dây ÿay thô: dùng xҧm ӕng gang miӋng bát, chèn các chӛ nӕi hàn ren làm mӕi 30 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng hàn ÿѭӧc kín. - Dây ÿay tҭm dҫu: dùng xҧm, chèn chӛ nӕi ӕng, bӅn, chӕng thҩm tӕt. - Cao su: làm tҩm ÿӋm giӳa 2 mһt bích khi nӕi bҵng bích và bҳt bulông có tác Gөng chӕng rò rӍ. - Xi măng: dùng nӕi ӕng gang miӋng bát. - Bi-tum: sѫn các loҥi ӕng dүn nѭӟc, có tác dөng chӕng gӍ. 3. Nhͷng qui ÿ͓nh v͉ thi công ÿ˱ͥng ͙ng. - Khi thi công phҧi ÿҧm bҧo ÿúng yêu cҫu cӫa thiӃt kӃ và các qui phҥm vӅ thi công ÿѭӡng ӕng. - Ĉһt kӃ hoҥch tiӃn ÿӝ thi công, phân chia công trình thi công thành tӯng giai ÿRҥn, bӕ trí tәÿӝi hӧp lí, nhӏp nhàng, thi công theo dây chuyӅn. - KiӇm tra toàn bӝ chҩt lѭӧng nguyên vұt liӋu, phө tùng, thiӃt bӏ trѭӟc khi lҳp ÿһt, xây trát - Tҩt cҧ nhӳng mӕi nӕi ӕng, nӕi các thiӃt bӏ phҧi ÿѭӧc bӕ trí ӣ nѫi dӉ dàng thao tác, tránh bӕ trí chӛ kín, nѫi hóc hiӇm. - Ĉӕi vӟi ÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc nóng, khi dүn hѫi nóng qua tѭӡng, sàn gác phҧi có ӕng lӗng hay thiӃt bӏÿӇӕng dãn nӣ tӵ do. - Ӕng dүn nѭӟc sinh hoҥt ăn uӕng, sҧn xuҩt thӵc phҭm, thuӕc men không ÿѭӧc Eӕ trí qua xí, tiӇu, bӃp ÿӇ không bӏ nhiӉm bҭn. - Các ӕng cҩp nѭӟc phҧi ÿѭӧc nӕi vӟi nhau vӟi góc lӟn hѫn hoһc bҵng 90o theo chiӅu nѭӟc chҧy. - Khi lҳp ӕng dӣ dang phҧi dùng nút bӏt kín ÿҫu ӕng, tránh ÿӇ côn trùng, chҩt Eҭn lӑt vào ӕng. - Nhӳng ӕng thoát nѭӟc bҭn nҵm ngang cҫn ÿһt theo ÿӝ dӕc cӫa bҧn vӁ thiӃt kӃ. - Khi hàn mһt bích vào ÿҫu ӕng phҧi ÿҧm bҧo vuông góc. Gioăng ÿӋm giӳa 2 Pһt bích (khi nӕi ӕng) phҧi có chiӅu dày ÿӅu nhau không ÿѭӧc thӯa vào bên trong ӕng - Khi vһn ê-cu vào bu-lông siӃt chһt 2 mһt bích phҧi vһn 2 bu lông ÿӕi xӭng nhau tӯng ÿôi mӝt. Ĉҫu thӯa cӫa bu-lông không ÿѭӧc nhô ra khopӍ ê-cu lӟn quá 0,5 ÿѭӡng kính cӫa lӛ ê-cu. - Khi các ӕng phҧi hàn vӟi nhau hay cҳt rӡi ra bҵng phѭѫng pháp hàn ÿLӋn không ÿѭӧc ÿӇ bã hàn lӗi ra phía bên trong ӕng. - Khi ӕng nѭӟc ÿi qua móng, tѭӡng nhà, tѭӡng hҫm, hӕ van qua gҥch ÿá cҫn phҧi chӯa (hoһc khoét) lӛ rӝng ra, phҫn trên lӛ dùng gҥch quҩn vòm, xung quanh chèn bҵng ÿҩt sét trӝn sӓi hoһc ÿá dăm, mһt ngoài trát vӳa xi măng. - Chӛ nӕi mӕi ӕng (cút, tê, ) gang chӏu áp lӵc phҧi thiӃt kӃ nhӳng gӕi tӵa. - Không ÿѭӧc lӧi dөng nhӳng ÿѭӡng ӕng lҩm dӣ dang ÿӇ làm dàn giáo thi công. - Khi thi công khoҧng cách giӳa ӕng nѭӟc sҥch và nѭӟc bҭn cách nhau là 2m. 1Ӄu 2 ӕng ÿi chéo nhau thì ӕng nѭӟc sҥch ÿѭӧc ÿһt phía trên cách nhau 0,2m - Khoҧng cách giӳa các móc treo ӕng hay giӳӕng là 1m. - Ĉѭӡng ӕng nѭӟc phҧi ÿһt cách ÿѭӡng dây ÿLӋn , dây thông tin tӕi thiӇu là 0,75m. - Chӛ nӕi 2 ӕng nѭӟc bҭn theo chiӅu nѭӟc chҧy phҧi có góc lӟn hѫn hoһc bҵng 90o. 31 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng - Van hoһc ÿӗng hӗÿo nѭӟc phҧi ÿһt chӛ quang ÿãng, sáng sӫa ÿӇ dӉ xem xét, kiӇm tra và thao tác. II/ M͡t s͙ ph˱˯ng pháp ki͋m tra, gia công phͭ tùng thi͇t b͓ÿ˱ͥng ͙ng. 1. Ph˱˯ng pháp th͵ÿ͡ kín, ÿ͡ ch͓u áp l͹c cͯa phͭ tùng thi͇t b͓ÿ˱ͥng ͙ng. 7ҩt cҧ phө tùng thiӃt bӏ dùng cho ÿѭӡng ӕng trѭӟc khi ÿem sӱ dөng cҫn phҧi kiӇm tra kƭ vӅ chҩt lѭӧng. Muӕn thӱÿӝ kín, chӏu áp lӵc cӫa ӕng, phө tùng thiӃt Eӏ ngѭӡi ta dùng cách bӏt kín 2 ÿҫu cӫa nó dùng bѫm tay bѫm vào bên trong vӟi Pӝt áp lӵc nѭӟc cҫn thӱ và thӡi gian tùy thuӝc vào qui ÿӏnh cӫa bҧn vӁ thiӃt kӃ. 2. Các ph˱˯ng pháp n͙i ͙ng. a)Ren ÿ̯u ͙ng. - Kҽp chһt ӕng vào bàn kҽp, dǊa hӃt sѫÿҫu ӕng. - Lҳp bàn ren vào ÿҫu ӕng , vһn vòng ÿҭy chӕt giӳ vào thân ӕng, lѭӥi dao ren Pӟm vào ÿҫu thành ӕng. - Quay bàn ren thao chiӅu kim ÿӗng hӗÿӇ rҥch ÿѭӡng ren trên chiӅu dài cҫn ren thêm vài ren nông nӳa. - Quay bàn ren trӣ ra, siӃt chһt thêm lѭӥi dao ren và tiӃp tөc ren ÿӃn ÿӝ sâu yêu cҫu. - Cuӕi cùng tháo bàn ren ra và kiӇm tra răng ren. - Chú ý khi ren ӕng phҧi nhӓ dҫu bôi trѫn vào ÿҫu ӕng cҫn ren. b)Cách n͙i măng-sông. - Lҳp thӱ măng-sông vào ÿҫu ӕng rӗi tháo ra. - Bôi lӟp sѫn ÿһt vào ÿҫu ӕng, quҩn sӧi gai bôi lӟp sѫn nӳa trùm lên, cҳt nhӳng tua gai ra ngoài - Kҽp ӕng vàop bàn kҽp và dùng công cө vһn măng-sông vào ÿҫu ӕng ÿӇ nӕi 2 ӕng lҥi vӟi nhau. c)N͙i r̷c co vào ͙ng. - Vһn thӱ mӝt phҫn bên trái và bên phҧi. NӃu răng cӫa rҳc co và cӫa ӕng phù Kӧp nhau thì ta tháo ra. - Bôi sѫn dҿo vào ÿѭӡng ren cӫa ӕng, quҩn 1 lӟp dây ÿay thô xung quanh ÿѭӡng ren cӫa ӕng. - Vһn chһt rҳc co vӟi ӕng. - ĈӇÿҧm bҧo rҳc co ÿѭӧc kín, dùng gioăng cao su, chì lá ÿӋm vào giӳa 2 phҫn cӫa rҳc co. d)N͙i b̹ng m̿t bích. 0һt bích lҳp vào ÿҫu ӕng theo kiӇu ren, hàn, uӕn mép rӗi dùng thѭӟc kiӇm tra xem mһt bích có vuông góc vӟi ӕng không. - Ĉһt gioăng ÿã bôi phҩn than chì vào giӳa 2 mһt bích. - Luӗng bu-lông ÿã bôi dҫu vào lӛ xung quanh mһt bích, ÿҫu bo-lông hѭӟng YӅ cùng 1 phía. - /ҳp ê-cu ÿã bôi dҫu, vһn tay cho chһt ÿӇ giӳ tҥm. - Dùng công cө vһn ê-cu chһt vào. Khi vһn 2 ê-cu ÿӕi xӭng nhau cùng mӝt lúc. 32 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng II/ Thi công ÿ˱ͥng ͙ng c̭p n˱ͣc ngoài nhà. 1. H͛ s˯ thi͇t k͇. g͛m: - Bình ÿӗ chung cӫa khu vӵc thi công vӟi tӍ lӋ 1/5000-1/2000 - Bình ÿӗ riêng dӑc theo tuyӃn ӕng tӍ lӋ 1/500-1/2000 - Mһt cҳt dӑc tuyӃn ӕng tӍ lӋ cao 1/100-1/2000, ngang 1/500-1/2000 - Mһt cҳt ngang tӍ lӋ 1/100-1/200 - Các chi tiӃt thi công: hӕ van, hӕ ga, trөÿӥ, - Các bҧn tiên lѭӧng dӵ toán và các tài liӋu, giҩy tӡ liên quan. 2. Công tác chu̱n b͓ - Nghiên cӭu kƭ hӗ sѫ thiӃt kӃ, ÿӕi chiӃu vӟi thӭc ÿӏa. - ĈӅ ra biӋn pháp thi công thích hӧp. - ThiӃt kӃ tә chӭc thi công (mһt bҵng thi công, tiӃn ÿӝ) - Chuҭn bӏӕng, phө tùng thiӃt bӏ nguyên vұt liӋu và các công cө thi công. - Chuҭn bӏ nhân lӵc, nguӗn cung cҩp, sӕ lѭӧng, phân công tәÿӝi. Khӣi công xây dӵng khi viӋc chuҭn bӏÿҥt tӟi 85-90%. 3. Trình t͹ thi công a)T̵p k͇t nguyên v̵t li͏u. - Vұn chuyӇn tӯ nhà ga, kho, bӃn cҧng ÿӃn công trѭӡng. - Vұn chuyӇn bên trong mһt bҵng cӫa công trѭӡng: vұn chuyӇn ÿҩt, ÿRҥn ӕng, Yұt liӋu gia công, ŹPh˱˯ng án v̵n chuy͋n nguyên v̵t li͏u g͛m có: +Bҧn thӕng kê khӕi lѭӧng cҫn vұn chuyӇn, vӏ trí ÿһt và lҩy vұt liӋu. +Bҧn thiӃt kӃ kӍ thuұt công trình, bҧn vӁÿѭӡng giao thông ÿi lҥi. +Tài liӋu vӅ nguӗn cung cҩp nguyên vұt liӋu. +Phѭѫng tiӋn vұn chuyӇn: cѫ giӟi hoһc thӫ công. +Công cө vұn chuyӇn: loҥi công cө, khӕi lѭӧng, trӑng tҧi. +Giá thành vұn chuyӇn. +Khӕi lѭӧng công cө. b) Ĉào m˱˯ng và xu͙ng ͙ng. - Ĉào mѭѫng: + Ĉào mѭѫng ÿӇÿһt ӕng, thành mѭѫng chҳc không sөt lӣ trong quá trình thi công. + Thành mѭѫng có ÿӝ dӕc lӟn hay nhӓ, tùy thuӝc vào chҩt ÿҩt, ÿӝ sâu ÿáy Pѭѫng (bҧng 7.1), (bҧng 7.2). + Ĉҩt xҩu, sөt lӥ phҧi có biӋn pháp chӕng ÿӥ, gia cӕ %̫ng 7.1: Ĉ͡ d͙c m˱˯ng (ta-luy) phͭ thu͡c vào lo̩i ÿ̭t. Ĉ͡ d͙c (ta-luy) Lo̩i ÿ̭t h £ 3m 3 < h £ 6 Ĉҩt bӗi, cát, cuӝi, sӓi 1:1,25 1:1,50 Cát pha sét. 1:0,67 1:1,00 Sét pha cát. 1:0,67 1:0,75 Sét ÿҩt thӏt 1:0,50 1:0,67 Ĉá tҧng, vӥ 1:0,10 1:0,25 Ĉá phiӃn, liӅn 1:0,00 1:0,10 %̫ng 7.2: Kích th˱ͣc m˱˯ng và h͙ x̫m 33 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Kích th˱ͣc công tác Dung tích D o B(mm) l(mm) L2(mm) L1(mm) K͙ x̫m 75 500 250 600 500 0,08 100 500 250 600 500 0,08 150 600 300 600 500 0,11 200 700 350 600 500 0,17 250 800 450 600 500 0,25 300 900 500 900 750 0,47 350 1000 500 900 750 0,54 400 1100 500 900 750 0,62 450 1200 500 900 750 0,67 500 1300 500 900 750 0,77 600 1400 600 1200 1000 1,25 700 1500 600 1200 1000 1,33 800 1600 600 1200 1000 1,40 900 1700 600 1200 1000 1,48 1000 1800 600 1200 1000 1,55 1100 1900 600 1200 1000 1,69 1200 2000 600 1200 1000 1,69 Chú ý: Không ÿѭӧc ÿào mѭѫng theo kiӇu hàm Ӄch. - Cách vҥch tuyӃn mѭѫng, ÿào và kiӇm tra. +Dӵa vào cӑc mӕc ÿӇ xác ÿӏnh tim trөc. Dùng vôi vҥch ÿѭӡng giӟi hҥn 2 mép mѭѫng. +Dӵa vào cӕt tҥi các cӝt mӕc ÿҿ suy ra cӕt tѭѫng ӭng các ÿLӇm trên ÿáy Pѭѫng. +Ӣ nhӳng nѫi ÿҩt thông thѭӡng, chӍÿào trên cӕt yêu cҫu 5cm sau ÿó dùng ÿҫm ÿҫm lún xuӕng ÿӃn cӕt thiӃt kӃ. +Song song vӟi ÿào mѭѫng là tiӃn hành kiӇm tra tuyӃn mѭѫng bҵng cách ÿóng ngӵa và tê cӕÿӏnh lên 2 ÿҫu ÿRҥn mѭѫng. +Ĉánh dҩu vӏ trí hӕ xҧm và ÿào nhӳng hӕ cҫn thiӃt cho thi công ngay. - Hҥӕng xuӕng mѭѫng: ÿә bê tông lót ÿáy mѭѫng và tiӃn hành hҥӕng xuӕng ÿáy mѭѫng c) Ĉ̿t ͙ng và n͙i ͙ng. Ĉһt ӕng ÿúng vӏ trí và xҧm nӕi các mӕi nӕi giӳa các ӕng lҥi vӟi nhau. d)Ngâm, th͵ áp l͹c ÿ˱ͥng ͙ng: nh̹m ki͋m tra các m͙i n͙i. e)L̷p thi͇t b͓ và xây h͙ van. f)Ḽp ͙ng, r͵a, kh͵ trùng và bàn giao. III/ Thi công ÿ˱ͥng ͙ng c̭p thoát n˱ͣc trong nhà 1. H͛ s˯ thi͇t k͇: g͛m: - Bҧn vӁ kӍ thuұt: Bình ÿӗ, mһt bҵng công trình thi công và các công trình liên quan, sѫÿӗ phӕi cҧnh, vӏ trí thiӃt bӏ vӋ sinh, chi tiӃt mһt cҳt. - Bҧn thuyӃt minh kӍ thuұt tính toán, kích thѭӟc. - Bҧn khӕi lѭӧng, tiên lѭӧng dӵ toán, 2. Công tác chu̱n b͓. 34 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng - Nghiên cӭu hӗ sѫ thiӃt kӃ, lұp biӋn pháp, kӃ hoҥch tiӃn ÿӝ thi công. - KӃt hӧp bên nӅ, ÿӅ ra tiӃn ÿӝ và biӋn pháp thi công sát và hӧp lí. - Tұp kӃt nguyên vұt liӋu. - Gia công nguyên vұt liӋu - Chuҭn bӏ nhân lӵc. èng chÝnh bÞ c¾t Tª EUB M¨ng-s«ng lång èng dÉn vµo nhµ Hình 7.11: 6˯ÿ͛ b̷t ͙ng nhánh vào nhà 3. Thi công h͏ th͙ng c̭p n˱ͣc trong nhà. a)Thi công ÿLӇm lҩy nѭӟc giӳa ÿѭӡng ӕng cҩp nѭӟc ngoài nhà và ÿѭӡng ӕng dүn nѭӟc vào nhà hoһc nhóm nhà: - Dùng tê EUB kӃt hӧp vӟi lӗng, xҧm mӕi nӕi bҵng chì (hình 7.11). Ĉһc ÿLӇm phѭѫng pháp này là phҧi cҳt nѭӟc ӕng chính trong khi thi công. - Dùng ÿai khӣi thӫy: ÿһc ÿLӇm là không cҫn phҧi cҳt nѭӟc ÿѭӡng ӕng chính trong khi thi công. b)Thi công mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc trong nhà. - Chuҭn bӏ tӕt phѭѫng tiӋn thi công, nghiên cӭu kƭ bҧn vӁ thiӃt kӃ. - Dùng phҩn màu ÿánh dҩu vӏ trí tuyӃn ӕng ÿi dӑc theo tѭӡng, trҫn nhà, vӏ trí ӕng chui qua tѭӡng, sàn nhà. - KӃt hӧp giӳa kích thѭӟc trong bҧn vӁ và kích thѭӟc ÿo thӵc tӃÿӇ tiӃn hành cҳt ren ӕng. - Thi công ӕng ÿӭng trѭӟc, ӕng nhánh sau - Trong thi công có thӇ lҳp các chi tiӃt vӟi ӕng thành tӯng cөm, sau ÿó lҳp tәng Kӧp các cөm vӟi nhau. - Sau khi lҳp xong mҥng lѭӟi cҩp nѭӟc tiӃn hành thӱ thӫy lӵc. Áp lӵc thӱ bҵng áp lӵc công tác +5at nhѭng không lӟn quá 10at. Khi bѫm ÿӃn áp lӵc thӱ ÿӇ 10phút theo dõi ÿӗng hӗ áp lӵc giҧm không quá 0,5at thì ÿҥt yêu cҫu. - Thӱ áp lӵc ÿã ÿҥt yêu cҫu tiӃn hành các thӫ tөc nghiӋm thu và bàn giao. 3.Thi công h͏ th͙ng thoát n˱ͣc trong nhà. a)Thi công ͙ng x̫. - Căn cӭ vào bҧn vӁ thiӃt kӃ tiӃn hành thi công tѭѫng tӵ nhѭ thi công ÿӡng ӕng ngoài nhà. - Chú ý ÿҧm bҧo ÿӝ dӕc thoát nѭӟc ӣ vӏ trí ӕng xҧ qua tѭӡng phҧi chӯa lӛ Dlo = Dong + 30cm b)Thi công m̩ng l˱ͣi thoát n˱ͣc ngoài nhà - Thi công ӕng ÿӭng trѭӟc, ӕng nhánh sau. 35 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng - Chú ý ÿҧm bҧo ÿӝ dӕc thoát nѭӟc cho ӕng nhánh, neo giӳӕng chҳc chҳn. - Xҧm ӕng thoát nѭӟc. c)L̷p các thi͇t b͓ v͏ sinh - KӃt hӧp bên nӅ chӯa lӛ, chӯa mҩu gҳn thiӃt bӏ. - TiӃn hành lҳp các thiӃt bӏ. Chú ý bҧo ÿҧm ÿӝ thăng bҵng và ÿӝ kín các thiӃt bӏ. Ch˱˯ng 4 BҦO Vӊ MÔI TRѬӠNG SINH THÁI I/ M͡t s͙ khái ni͏m v͉ h͏ sinh thái. 1. H͏ sinh thái: Là mӝt tұp hӧp các quҫn xã sinh vұt có mӕi liên quan chһt chӁ vӟi nhau, tѭѫng tác hӛ trӧ nhau nhѭng giӳa chúng có tӗn tҥi mӝt mӭc ÿӝc Oұp tѭѫng ÿӕi cùng sӕng trong mӝt sӕÿLӅu kiӋn ngoҥi cҧnh ÿó có ҧnh hѭӣng ÿӃn Vӵ tӗn tҥi và phát triӇn cӫa quҫn xã sinh vұt sӕng. Mӝt hӋ sinh thái bao gӗm các tұp ÿoàn: “sinh vұt sҧn xuҩt”, “sinh vұt tiêu thө”, “sinh vұt phân hӫy” các tұp ÿoàn hay quҫn xã sinh vұt này liên hӋ chһ chӁ Yӟi nhau theo hӋ thӕng cung cҩp và tiêu thө thӵc phҭm và năng lѭӧng. HӋ sinh thái môi trѭӡng có thӇ trҧi qua sӵ chӑn lӑc tӵ nhiên mà sinh ra: hӋ sinh thái biӇn, sông ngòi, rӯng, ÿӗng cӓ, sa mҥc. Nhѭng cǊng có hӋ sinh thái do con ngѭӡi tҥo ra gӑi là hӋ sinh thái nhân tҥo: hӋ sinh thái ÿô thӏ, hӋ sinh thái môi trѭӡng nông thôn, hӋ sinh thái môi trѭӡng quen biӇn, 2. Môi tr˱ͥng, tài nguyên và phát tri͋n. - Môi trѭӡng: là các yӃu tӕ vұt chҩt tӵ nhiên và nhân tҥo, lí hӑc, hóa hӑc, sinh hӑc cùng tӗn tҥi trong mӝt không gian bao quanh con ngѭӡi. Các yӃu tӕÿó quan hӋ mұt thiӃt, tѭѫng tác lүn nhau và tác ÿӝng lên các cá thӇ sinh vұt hay con ngѭӡi ÿӇ cùng tӗn tҥi và phát triӇn. - Sinh thái môi trѭӡng là mӝt ngành khoa hӑc nghiên cӭu mӕi tѭѫng tác giӳa Pӝt cá thӇ hay mӝt tұp ÿoàn sinh vұt vӟi mӝt hoһc mӝt tә hӧp các yӃu tӕ hoàn Fҧnh xung quanh cӫa cá thӇ hoһc tұp ÿoàn sinh vұt ÿó. - Ĉa dҥng sinh hӑc: là mӝt khái niӋm nói lên sӵ phong phú vӅ nguӗn gen, loҥi sinh vұt trong hӋ sinh thái và các hӋ sinh thái trong tӵ nhiên. - Ô nhiӉm môi trѭӡng: là sӵ làm thay ÿәi trӵc tiӃp hoһc gián tiӃp các thành phҫn và ÿһt tính vұt lí hӑc, nhiӋt ÿӝ, sinh hӑc, chҩt sinh hӑc, sinh hóa, keo, chҩt hòa tan, chҩt phóng xҥӣ trong bҩt kì thành phҫn nào cӫa môi trѭӡng hay toàn bӝ môi trѭӡng vѭӧt quá mӭc cho phép ÿã ÿѭӧc xác ÿӏnh. II/ Ô nhi͍m và b̫o v͏ môi tr˱ͥng. 1.Ô nhi͍m môi tr˱ͥng ÿ̭t. 1.1 Ô nhi͍m t͹ nhiên a)Nhi͍m phèn: do nѭӟc phèn tӯ các trung tâm theo dòng nѭӟc mһt hay Qѭӟc ngҫm chҧy ÿӃn mӝt vùng nào ÿó làm vùng ÿó bӏ nhiӉm phèn. Chӫ yӃu là 2+ 3+ 2- nhiӉm chҩt ÿӝc: Fe , Al , SO4 và làm cho nӗng ÿӝ cӫa chúng trong dung dӏch ÿҩt, trong keo ÿҩt tăng lên cao, pH phҧn ӭng môi trѭӡng ÿҩt giҧm xuӕng. KӃt quҧ gây ra ngӝÿӝc cho cây con trong môi trѭӡng ÿó. b)Nhi͍m m̿n: do bӥi muӕi trong nѭӟc biӇn, nѭӟc triӅu, hay nѭӟc tӯ các + + - 2- 3- Pӓ muӕi. Chҩt ÿӝc chӫ yӃu: Na , K hoһc Cl , SO4 , CO , CǊng có thӇ gây 36 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Kҥi bӣi áp suҩt thҭm thҩu, nӗng ÿӝ muӕi cao ӣ dung dӏch ÿҩt ÿã gây nên hҥn sinh lí cho thӵc vұt. c)Gley hóa: sҧn sinh ra chҩt ÿӝc dѭӟi dҥng: CH4, N2O, CO2, H2S, FeS, ÿó là nhӳng chҩt gây ÿӝc cho sinh thái. 1.2 Ô nhi͍m nhân t̩o. a) Ô nhi͍m d̯u. b) Ô nhi͍m kim lo̩i n̿ng tͳ n˱ͣc th̫i công nghi͏p nhѭ ô nhiӉm Hg, Pb, Cu, Cd. c) Ô nhi͍m ch̭t h˱u c˯: tӯ xác bã hӳu cѫ CH4, H2S. d) Ô nhi͍m ÿ̭t do ch̭t phóng x̩: C14 thâm nhұp vào môi trѭӡng ÿҩt, môi trѭӡng ÿӝng thӵc vұt trong các chu trình carbon. Sr90 xâm nhұp môi trѭӡng ÿҩt do khҧ năng hҩp thөӣ bên ngoài hҥt ÿҩt. Cs cǊng ÿѭӧc môi trѭӡng ÿҩt hҩp thө. e) Ô nhi͍m vi sinh v̵t trong môi tr˱ͥng ÿ̭t: nhҩt là vi trùng vӟi sӵ sinh sôi nҧy nӣ và lan truyӅn rҩt nhanh . 2. Ô nhi͍m môi tr˱ͥng n˱ͣc. 2.1 Do n˱ͣc th̫i sinh ho̩t tͳ các khu dân c˱: 0ӭc ÿӝ ô nhiӉm phө thuӝc ÿLӅu kiӋn sӕng, khӕi lѭӧng nѭӟc sӱ dөng, nhìn chung nѭӟc thҧi sinh hoҥt có hàm lѭӧng các hӧp chҩt hӳu cѫ khá cao Theo S.J.Arceirala (1985): Tәng sӕ chҩt rҳn: 170-220g/ngѭӡi/ngày. Rác vô cѫ: 5-15Kg/ngѭӡi/ngày. Nhѭ vұy tҥo ra lѭӧng BOD là 45-54mg/l/ngày. Ngoài ra nѭӟc thҧi ra tӯ mӝt ngѭӡi có tәng sӕ vi khuҭn 109-1010con/100ml, Coli 106-109con, trӭng giun sán103/100ml, virus 102-104con/100ml. 2.2 N˱ͣc th̫i công nghi͏p 1ѭӟc thҧi tӯ các cѫ sӣ sҧn xuҩt công nghiӋp, thӫ công nghiӋp có ÿһc ÿLӇm chung và phө thuӝc tӯng ngành sҧn xuҩt, qui trình công nghӋ: Nѭӟc thҧi tӯ chӃ biӃn thӵc phҭm chӭa nhiӅu hӳu cѫ; Nѭӟc thҧi tӯ các xí nghiӋp sҧn xuҩt pin ҳc qui có nӗng ÿӝ Pb cao, 2.3 N˱ͣc th̫i tràn m̿t ÿ̭t Dòng chҧy ÿã hòa tan và cuӕn trên theo nó các chҩt gây ô nhiӉm: chҩt rҳn, dҫu, Pӥ, phân bón, thuӕc trӯ sâu, chҩt hӳu cѫ. 2.4 Môi tr˱ͥng n˱ͣc ô nhi͍m do y͇u t͙ t͹ nhiên. a)Nhi͍m phèn: sӵ phèn hóa làm ô nhiӉm nguӗn nѭӟc vӟi các chҩt ÿӝc 3+ 2+ 2- Gҥng ion Al , Fe , SO4 và pH thҩp mà hҫu hӃt bӏ ngӝÿӝc khi pH 600-800ppm. b)Ô nhi͍m do m̿n: Nѭӟc mһn theo thӫy triӅu hoһc tӯ các mӓ muӕi trong lòng ÿҩt khi hòa lүn trong nѭӟc làm nѭӟc bӏ ô nhiӉm clo, natri khá cao. Nӗng ÿӝ muӕi rong nѭӟc >1g/l là vi sinh vұt bӏ ô nhiӉm, >4g/l cây trӗng bӏ ô nhiӉm, >8g/l hҫu hӃt mӑi thӵc vұt ÿӅu bӏ ô nhiӉm (trӯ thӵc vұt rӯng ngұp mһn). 2.5 Ô nhi͍m do vi khu̱n gây b͏nh: Có thӇ xác ÿӏnh ô nhiӉm vi khuҭn thành 3 nhóm: - Nhóm coliform: ÿҥi diӋn cho E-Coli - Nhóm Streptococci: ÿһc trѭng strepococcusfaecalis. 37 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng - Nhóm Clostridia khӱ sulphite: ÿһc trѭng clostridium perfringens. Nguӗn ô nhiӉm chӫ yӃu cӫa vi trùng này là tӯ phân ngѭӡi và ÿӝng vұt và sӁ gây EӋnh ÿѭӡng ruӝt. 2.6 Ô nhi͍m ngu͛n n˱ͣc do kí sinh trùng: Ô nhiӉm phân hӳu cѫ do chҧy tràn trên mһt mang theo chúng ÿӇ rӗi thông qua con ÿѭӡng thӭc ăngiun sán xâm nhұp vào cѫ thӇ và gây nhiӉm. 2.7 Ô nhi͍m ngu͛n n˱ͣc bͩi m͡t s͙ ch̭t hͷu c˯ có ÿ͡c tính cao. Các chҩt này có trong nѭӟc thҧi công nghiӋp hoһc có tӯ nѭӟc thҧi nông thôn- lâm nghiӋp có sӱ dөng thuӕc trӯ sâu, phân bón ÿLӇn hình là phênol và dүn suҩt Fӫa chúng. Các chҩt này làm cho nѭӟc có mùi ÿһc trѭng gây hҥi cho hӋ sinh thái môi trѭӡng và gây nhiӉm ÿӝc cho con ngѭӡi. Qui ÿӏnh cӫa tә chӭc y tӃ thӃ giӟi WHO hàm lѭӧng cӫa 2,4-diclofenol không vѭӧt quá 1mg / l cho ngѭӡi 2.8 Ô nhi͍m các ch̭t vô c˯. a)Các ion. - Ô nhiӉm Cl-: có mһt trong nѭӟc thҧi, nѭӟc mһn là mӝt anion linh ÿӝng gây tác hҥi cho cây trӗng và con ngѭӡi. 2- - Ô nhiӉm SO4 : có nhiӅu trong vùng nѭӟc phèn, nhӳng nѫi có nguӗn lѭu huǤnh cao làm cho pH cӫa môi trѭӡng giҧm thҩp vì có mһt cӫa axit sunfuric, ÿLӅu ÿó ҧnh hѭӣng ÿӃn cây trӗng và ăn mòn kim loҥi. 3- - Ô nhiӉm PO4 : hàm lѭӧng thҩp thì nó có lӧi cho thӵc vұt và vi sinh vұt, hàm 3- Oѭӧng cao thì nó gây ÿӝc. Theo WHO PO4 trong nѭӟc uӕng<6mg/l b)Kim lo̩i n̿ng: Xuҩt phát tӯ nguӗn thҧi công nghiӋp luyӋn kim, sҧn xuҩt ҳc qui, linh kiӋn ÿLӋn tӱ, công nghӋ kӍ thuұt cao, -Asen (As) trong môi trѭӡng nѭӟc phҧi <50 mg /l vì nó là chҩt ÿӝc mҥnh có khҧ Qăng gây ung thѭ -Thӫy ngân (Hg) rҩt ÿӝc vӟi con ngѭӡi và thӫy sinh. Hàm lѭӧng cho phép cӫa thӫy ngân trong nѭӟc uӕng phҧi <1 mg /l. - Chì (Pb) có khҧ năng tích lǊy lâu dài trong cѫ thӇ ÿӝng thӵc vұt và con ngѭӡi. 2.9 Ô nhiӉm mùi cӫa môi trѭӡng nѭӟc. 1ѭӟc bӏ ô nhiӉm thѭӡng có mùi. Do chҩt hӳu cѫ phân giҧi yӃm khí tҥo nên mùi tanh cӫa H2S, FeS, CH4 hoһc có mùi tӯ các hӧp chҩt hóa hӑc, dҫu mӥ tӯ nѭӟc thҧi công nghiӋp. 3. Ô nhi͍m Không khí. Quá trình gây ô nhiӉm qua các bѭӟc: - Trung tâm sҧn xuҩt gây chҩt ô nhiӉm có nguy cѫ không kiӇm soát ÿѭӧc. - Quá trình phát tán lan truyӅn trong khí quyӇn ÿѭӧc xem nhѭ là môi trѭӡng trung gian. - Nguӗn tiӃp nhұn chҩt ô nhiӉm không khí là ÿӝng thӵc vұt, con ngѭӡi, công trình xây dӵng. %̫ng 4.1 Các ngu͛n ô nhi͍m không khí. Tri͏u ṱn/năm Ngu͛n CO Bͭi SOx THC NOx 38 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Giao thông 111,0 0,7 1,0 19,5 11,7 Ĉӕt công nghiӋp 0,8 6,8 26,5 0,6 10,0 Quá trình công 11,4 13,1 6,0 5,5 0,2 nghiӋp 7,2 1,4 0,1 2,0 0,9 ;ӱ lí chҩt thҧi rҳn. 16,8 3,4 0,3 7,1 0,4 Ĉӕt cӫi gӛ nói chung a)Ô nhi͍m giao thông. Ô nhiӉm ÿѭӧc sҧn sinh tӯӕng khói, ӕng xҧ cӫa các xe cӝ có chӭa nhiӅu CO, NO2, NO, hҥt bөi chì, benzen, dүn suҩt cӫa benzen. Giao thông là nguӗn gây ô nhiӉm nһng nӅ nhҩt. b)Ô nhi͍m do công nghi͏p Gây ra tӯӕng khói các nhà máy, nhҩt là các nhà máy có qui trình công nghӋ lҥc Kұu, cǊ kƭ và chѭa có bӝ phұn xӱ lí khí thҧi. %̫ng 4.2 Ngu͛n ô nhi͍m công nghi͏p t̩o ra trong không khí. Ngành ngh͉, ngu͛n ô nhi͍m Ch̭t ô nhi͍m ch͑ th͓ và t̫i l˱ͫng (kg/ṱn s̫n pẖm) %ͭi SOx NOx CO THC H2S ChӃ biӃn hҧi sҧn 4,0 0,05 6ҧn xuҩt rѭӧu bia 4,0 0,25 1,300 0,35 6ҧn xuҩt giҩy(không có hӋ sӱ lý) 90,0 3,5 5,50 6,00 6ҧn xuҩt sѫn 10,0 15,00 6ҧn xuҩt thӫy tinh 0,7 1,7 3,10 0,100 0,10 Ĉúc kim loҥi 6,5 Ĉӕt nhiên liӋu than + Nhà máy ÿLӋn 10,0 19,5 9,00 0,500 0,15 lò hѫi Quá trình ÿӕt dҫu 2,6 18,5 7,00 0,025 0,23 Xe ôtô chҥy dҫu( g/km) 1,5- 0,7 13,00 15-18 2,5-3 1,8 c)Ngu͛n ô nhi͍m do sinh ho̩t tӯ viӋc ÿӕt cӫi gӛÿӇÿun nҩu, sѭӣi ҩm gây ô nhiӉm không khí. Quá trình ÿӕ tҥo ra CO, CO2. Các công trѭӡng khai thác ÿá còn tҥo ô nhiӉm bөi và tiӃng ӗn. d)Ngu͛n ô nhi͍m không khí tͳ nông nghi͏p. Do ÿӕt rӯng làm nѭѫng rүy, hӓa hoҥn. Mһc khác lúa vùng ÿҩt ѭӟt giҧi phóng khí mêtan tӯ quá trình yӃm khí phân giҧi chҩt hӳu cѫ. Ĉáng kӇ nhҩt là tӯ các trang trҥi chăn nuôi, các ÿӕng rác xӱ lí không ÿúng kӍ thuұt. Các chҩt khí này làm ô nhiӉm tăng hiӋu ӭng nhà kính phá hӫy tҫng ôzôn. 4. 0͡t s͙ ngu͛n gây ô nhi͍m chính khác: Ôxit carbon (CO): là sҧn phҭm do cháy không hoàn toàn. Hút thuӕc lá là nguӗn Wҥo ra CO. ThieuO2 2CO + O2 ¾¾¾®(Cháy không hoàn toàn) 1Ӄu tiӃp tөc cháy: 2CO + O2 ® 2CO2 Phҧn ӭng xҧy ra trong lò ÿӕt khi cho làm nguӝi ngay: 39 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng to CO2 + C ¾¾®2CO Trong ÿLӅu kiӋn nhiӋt ÿӝ cao CO2 bӏ cҳt mӝt nӕi ÿôi ÿӇ chuӹen sang dҥng CO. a)Rác: - Nguӗn thҧi: có nhiӅu nguӗn nhѭ sau: +Rác nông nghiӋp: nông phҭm hѭ, chҩt thҧi cây trӗng, rѫm rҥ, xác cây nông nghiӋp. +Rác công nghiӋp: tùy dây chuyӅn công nghiӋp mà tҥo ra rác thҧi khác nhau: Nhà máy nѭӟc (rác là bùn), công nghiӋp hóa chҩt, công nghiӋp thӭc phҭm ÿӗ Kӝp (nilon, bao bì, ), công nghiӋp nhӵa (ÿӗ nhӵa), công nghӋ cѫ khí (phoi bào, phoi tiӋn, ) +Rác khu thѭѫng mҥi, chӧ: thӵc phҭm thӯa, ôi thiu, rau cӓ loҥi bӓ, +Rác khu xây dӵng: chӫ yӃu là xà bҫn. +Rác ÿô thӏ: bao gӗm rҩt nhiӅu loҥi rác. Tӕc ÿӝ phát sinh tùy thuӝc và sӵ phát triӇn tӯng nѭӟc: nѭӟc càng phát triӇn tӕc ÿӝ rác thҧi càng lӟn. +Rác vǊ trө: tàu vǊ trө bӏ cháy nә, vӋ tinh nhân tҥo bӏ hӓng, thùng nhiên liӋu. +Rác khu dân cѭ: thӵc phҭm thӯa, tro bӃp, giҩy vө, ÿӗ vӥ gia ÿình, nilon, - Tác hҥi: rҩt lӟn +Gây hҥi cho sӭc khӓe cӝng ÿӗng. +Làm giҧm mƭ quan cho khu công nghiӋp và ÿô thӏ. +Cҧn dòng chҧy, ӭÿӑng nѭӟc gây lǊ lөt vùng dân cѭ. +Gây ô nhiӉm môi trѭӡng ÿҩt, nѭӟc, không khí, sinh vұt. %̫ng 5.1 Thành ph̯n khí tͳ bãi rác Thành ph̯n khí % th͋ tích Thͥi gian (tháng) Nit˯ (N2) Cacboníc (CO2) Mêtan (CH4) 0-3 5,2 88 5 3-6 3,8 76 21 6-12 0,4 65 29 12-18 1,1 52 40 18-24 0,4 53 47 24-30 0,2 52 48 30-36 1,3 46 51 36-42 0,9 50 47 42-48 0,4 51 48 %̫ng 5.2 Thành ph̯n n˱ͣc r͑ ra tͳ bãi rác 1͛ng ÿ͡ (mg/l) Thành ph̯n Dao ÿ͡ng Trung bình BOD5 2000-30000 10000 TOC 1500-20000 6000 COD 3000-45000 18000 SS 200-1000 500 Org-N 10-600 200 N-NH3 10-800 200 N-NO3 5-40 25 40 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng Phosphate tәng hӧp 1-70 30 P-PO4 1-50 20 Ĉӝ kiӅm (mg CaCO3/l) 1000-10000 3000 pH 5,3-8,3 60 Ĉӝ cӭng (mg CaCO3/l) 300-10000 3300 Ca 200-3000 1000 Mg 50-1500 250 K 200-2000 300 Na 200-2000 500 Cl 100-3000 500 SO2 100-1500 300 6ҳt tәng hӧp 50-600 60 b)Hi͏u ͱng nhà kính. HiӋu ӭng nhà kính là mӝt quá trình làm bҫu khí quyӇn nóng lên bҵng lѭӧng bӭc [ҥ mһt trӡi chiӃu thҷng vào bҫu khí quyӇn sát mһt ÿҩt. Quá trình bӭc xҥ tăng nhѭng quá trình phҧn xҥ lҥi không gian ngoài khí quyӇn giҧm. Bӭc xҥ yӃu nhѭng tia tӟi bѭӟc sóng ngҳn trong dҧi ánh sáng nhìn thҩy lҥi tăng lên. Các hҥt Qăng lѭӧng nhiӋt này ÿѭӧc các hҥt vұt chҩt màu ÿen hoһc màu trҳng hҩp thө sau ÿó mӝt phҫn năng lѭӧng ÿѭӧc các vұt ÿó bӭc xҥ vӟi các bѭӟc sóng dài hѫn vӅ Pӑi phía. - Sӵ suy yӃu cӫa lѭu thông ÿҥi dѭѫng sӁ gây ҧnh hѭӣng ÿһc biӋt quan trӑng. Cân Eҵng sinh thái cӫa nhӳng khu vӵc có hàm lѭӧng và hiӋu quҧ dinh dѭӥng cao sӁ Eӏÿҧo lӝn trҫm trӑng. - Sӵ suy thoái do ÿóng băng ÿҥi dѭѫng cǊng sӁ là mӝt tác ÿӝng lӟn ÿӃn hӋ sinh thái biӇn, các loài tҧo phát triӇn trên các lӟp băng lүn các ÿӝng vұt có vú sinh Vӕng ӣÿó. - HiӋu ӭng synergistic cǊng ÿóng vai trò quan trӑng ÿӕi vӟi hӋ sinh thái biӇn. Sӵ ÿә vӥ sinh thái nhѭÿánh bҳt cá quá mӭc, nhiӋt ÿӝ tăng cao tăng cѭӡng hiӋu ӭng ô nhiӉm ÿҥi dѭѫng. - Sӵ biӃn ÿӝng cӫa khí hұu gây tác ÿӝng tiêu cӵc ÿӃn thành phҫn chӫng loҥi, hiӋu suҩt hӋ sinh thái biӇn và tác ÿӝng nghiêm trӑng ÿӃn ngành công nghiӋp ÿánh bҳt thӫy hҧi sҧn. 5. Qu̫n lí môi tr˱ͥng. - Quҧn lí môi trѭӡng: Là mӝt môn khoa hӑc trong lãmh vӵc môi trѭӡng. Nó bao Jӗm viӋc quҧn lí tӯ nguӗn, thiên nhiên môi trѭӡng sinh thái theo phѭѫng thӭc khoa hӑc bҵng nhӳng hӋ thӕng hӧp lí ÿӇ làm ÿa dҥng tài nguyên, ÿӇ bҧo vӋ môi trѭӡng nhѭng vүn làm kinh tӃ phát triӇn. Trong quҧn trӏ môi trѭӡng bao gӗm: + Quҧn trӏ dòng sông, ao hӗ, nѭӟc mһt. + Quҧn trӏ rӯng và cây xanh. + Quҧn trӏ bӡ biӇn. + Quҧn trӏ môi trѭӡng biӇn. + Quҧn trӏ môi trѭӡng không khí. + Quҧn trӏ môi trѭӡng bҵng ÿòn bҭy kinh tӃ- kinh tӃ môi trѭӡng. 41 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng - Giám sát môi trѭӡng: là thu nhұp, phân tích, báo cáo vӅ các dӳ liӋu và thông tin môi trѭӡng mӝt cách có hӋ thӕng, liên tөc và ÿѭӧc thӇ chӃ hóa. Các chѭѫng trình giám sát môi trѭӡng thѭӡng là hӋ thӕng các mҥng lѭӟi theo dõi giám sát các chӍ tiêu môi trѭӡng ÿӇÿánh giá mӭc ÿӝ ô nhiӉm. Chѭѫng trình giám sát môi trѭӡng có thӇӣ mӝt sӕÿLӇm, có thӇ toàn vùng cǊng có thҿ toàn nѭӟc hoһc toàn thӃ giӟi. Các thành phҫn tham gia nhѭ: + Các cѫ quan quҧn lí nhà nѭӟc môi rѭӡng. + Các nhà khoa hӑc. + Các nhà nông nghiӋp. + Các tә chӭc phi chính phӫ vӅ môi trѭӡng. + Quҫn chúng nhân dân. Các mөc tiêu : + Mô tҧ hiӋn trҥng môi trѭӡng. + Xác ÿӏnh xu hѭӟng thay ÿәi chҩt lѭӧng môi trѭӡng. + Ĉánh giá hұu quҧ chѭѫng trình và dӵ án. + Thông tin vӅ quҧn lí môi trѭӡng. + Thu nhұp dӳ liӋu xây dӵng mô hình. + Xác ÿӏnh ÿúng nguӗn ô nhiӉm. Các yӃu tӕ giám sát: + Tính chҩt, thành phҫn hóa hӑc. + Vұt lí môi trѭӡng. + Sinh thái hӑc, sinh hӑc. + Các chu trình ÿӏa lí. + Các ÿӕi tѭӧng phúc lӧi xã hӝi. Các ÿӕi tѭӧng giám sát: + Dân sӕ. + Sӭc khӓe và sӱ dөng năng lѭӧng. + Nhӳng vұt liӋu ÿѭӧc sҧn sinh do hoҥt ÿӝng cӫa con ngѭӡi. + Tình trҥng không khí, ÿҩt, nѭӟc. + Tình trҥng sinh quyӇn, sinh vұt, nѫi cѭ trú. + Sӱ dөng ÿҩt không ÿúng. + Tách chiӃt và tinh chӃ tài nguyên. + Khai thác biӇn. + Nhӳng ÿe dӑa bӡ biӇn. + Sӱ dөng nѭӟc ngӑt. + Các chӍ tiêu kinh tӃ, xã hӝi. - Giáo dөc môi trѭӡng: là môn khoa hӑc chuyên vӅ các biӋn pháp giҧng dҥy, huҩn luyӋn khoa hӑc môi trѭӡng cho các ÿӕi tѭӧng hӑc sinh, sinh viên hoһc quҫn chúng nhân dân. Giáo dөc môi trѭӡng trong mӝt xã hӝi cǊng là mӝt lƭnh Yӵc thѭӧng tҫng kiӃn trúc. +Ӌ thӕng giáo dөc ӣ mӛi quӕc gia khác nhau có nhӳng cách ÿLӅu hành và ÿѭӡng Oӕi phát triӇn khác nhau nhѭng nói chung có hai hӋ thӕng: giáo dөc chính qui và giáo dөc không chính qui thông qua trѭӡng lӟp; giáo dөc ÿҥi chúng thông qua 42 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng phѭѫng tiӋn tuyên truyӅn nhѭ: ÿài, báo, áp phích, a- Giáo dͭc môi tr˱ͥng ͧĈông Nam Á. - Indonesia: các trung tâm nghiên cӭu môi trѭӡng ÿһt trong các hӑc viӋn ÿѭӧc hӛ trӧÿҳc lӵc cho viӋc quҧn lý môi trѭӡng, nhҵm cung ӭng nhӳng chuyên gia công nghӋ cho viӋc nghiên cӭu ÿào tҥo và các công viӋc khác liên quan ÿӃn môi trѭӡng ӣ cҩp ÿӝ quӕc gia và khu vӵc. - Malaysia: các trѭӡng ÿҥi hӑc ÿã ÿѭӧc mӝt chҩt lѭӧng cao và mҥnh trong giáo dөc môi trѭӡng nhӡ sӵ liên kӃt chһt chӁ giӳa các hӑc viӋn trong nѭӟc và trong vùng. - Philippines. hҫu hӃt các trѭӡng ÿҥi hӑc ÿӅu có mӝt bӝ môn môi trѭӡng, ÿào tҥo cҧ chuyên ngành môi trѭӡng tài nguyên, môi trѭӡng sinh thái lүn công nghӋ môi trѭӡng. Ĉһc biӋt quҧn lý môi trѭӡng ven biӇn. Bên cҥnh ÿó mӣ rӝng ÿào tҥo ngҳn hҥn mӝt sӕ nӝi dung bҧo vӋ môi trѭӡng, làm dҩy lên phong trào Eҧo vӋ tài nguyên ÿҩt, chӕng xói mòn. - Singapore: ÿѭӧc coi là bҧo vӋ môi trѭӡng tӕt nhҩt Ĉông Nam Á, hàng loҥt chѭѫng trình giҧng dҥy ÿѭӧc các trѭӡng ÿҥi hӑc Tәng hӧp, Bách Khoa tiӃn hành giáo dөc mҥnh mӁ. Có ÿѭӧc Yӏ trí hàng ÿҫu ÿó là nhӡ biӃt ÿѭa giҩo dөc môi trѭӡng ÿi song song vӟi xӱ phҥt. Các trѭӡng Ĉҥi hӑc ÿã cùng bҫu ra mӝt ӫy ban chung và cӕ vҩn cho chính phӫÿѭa ra nhӳng chính sách chӫ trѭѫng kӏp thӡi và thích hӧp. - Thái lan: nѫi có trѭӡng AIT là nguӗn cung cҩp và ÿào tҥo kƭ thuұt viên môi trѭӡng, giáo dөc ӣ cҩp hӑc sau trung hӑc bao gӗm ÿào tҥo chuyên nghiӋp và bҧo YӋ môi trѭӡng ÿѭӧc xúc tiӃn mҥnh mӁ. Hҫu hӃt các ÿҥi hӑc ӣ Thái Lan ÿӅu có quyӅn cҩp bҵng cӱ nhân hoһt thҥc sӻ vӅ môi trѭӡng. - Ӣ ViӋt Nam: mҩy năm gҫn ÿây ÿã ÿѭӧc nhà nѭӟc quan tâm. Môn hӑc môi trѭӡng cѫ bҧn ÿѭa vào tҩt cҧ các ngành hӑc nhѭ là môn bҳt buӝc ӣ các trѭӡng ÿҥi hӑc. Tuy nhiên ÿó là trong tѭѫng lai còn hiӋn tҥi có mӝt sӕ trѭӡng ÿҥi hӑc quӕc gia có ngành môi trѭӡng. Các môn môi trѭӡng mang tính “tӵ phát” chӭ chѭa có chӫ trѭѫng cӫa Bӝ. 6ӵ tұp trung ngày càng cao vào vҩn ÿӅ môi trѭӡng toàn cҫu và sӵ phát triӇn cӫa chính sách ÿã kéo theo viӋc giáo dөc và ÿào tҥo môi trѭӡng kӇ cҧ lƭnh vӵc xã hôi. 1ѭӟc ta ÿã có nhiӅu chѭѫng trình “sҥch và xanh”, “không ÿә rác” bӝ mһt môi trѭӡng ÿã thay ÿәi nhѭng vүn còn nhiӅu hiӋn tѭӧng làm mҩt vӋ sinh môi trѭӡng, Yăn minh chѭa cao. Ngoài các khái niӋm trên môi trѭӡng hӑc còn bao gӗm các ngành: +Môi trѭӡng, khí hұu chҩt lѭӧng không khí, mѭa axit. +Bҧo tӗn sinh hӑc, quҧn lí tài nguyên sinh vұt, khu bҧo tӗn và chiӃn lѭӧc bҧo YӋ. +Sa mҥc hóa, quҧn lí tài nguyên vùng khô cҵn. +Năng lѭӧng, công nghӋ năng lѭӧng và bҧo tӗn năng lѭӧng sҥch. +Môi trѭӡng và phát triӇn. +Môi trѭӡng công nghӋ và thѭѫng mҥi +Hóa môi trѭӡng. 43 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ
Bài giҧng CTN và Bҧo vӋ môi trѭӡng +Qui hoҥch môi trѭӡng. +Ĉӏa lí môi trѭӡng. +Ĉӏa vұt lí môi trѭӡng. +VӋ sinh hӑc môi trѭӡng. +Khoa hӑc môi trѭӡng. + Quҧn lí thә nhѭӥng. + Môi trѭӡng biӇn. + Tài nguyên biӇn. + Sinh thái biӇn. + Ô nhiӉm biӇn. + Ĉánh giá và quҧn lí tài nguyên thiên nhiên. + Dân sӕ và môi trѭӡng. + Giao thông vұn tҧi và môi trѭӡng. + Loҥi bӓ chҩt thҧi. + Tái sӱ dөng chҩt thҧi. + tài nguyên nѭӟc. + Tài nguyên ÿҩt. + Ĉӝng vұt hoang dã, ÿӝng vұt quí hiӃm. + HӋ thӕng thông tin ÿӏa lí (GIS) & 44 Biên soҥn Th S NguyӉn Phú Thӑ