›
›

Bài giảng bộ môn Nguyên lý kế toán

pdf 61 trang phuongnguyen 8700
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài giảng bộ môn Nguyên lý kế toán", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfbai_giang_bo_mon_nguyen_ly_ke_toan.pdf

Nội dung text: Bài giảng bộ môn Nguyên lý kế toán

  1. NGUYEÂN LYÙ KEÁ TOAÙN GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC: • Muïc tieâu moân hoïc : Trang bò cho sinh vieân nhöõng kieán thöùc cô baûn veà coâng vieäc keá toaùn, laøm neàn taûng ñeå hoïc tieáp caùc hoïc phaàn cao hôn. • Noäi dung toùm taét: Chöông 1: Moät soá vaán ñeà chung veà keá toùan: + Giôùi thieäu khaùi nieäm, vai troø, chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa keá toaùn. + Caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa keá toùan + Caùc yeâu caàu cô baûn cuûa keá toaùn + Caùc phöông phaùp keá toaùn + Giôùi thieäu Luaät Keá toaùn vaø chuaån möïc keá toaùn VN GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC: Chöông 2: Baûng caân ñoái keá toaùn vaø Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh: + Baûng caân ñoái keá toùan + Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh Chöông 3: Taøi khoûan vaø keá toaùn keùp + Taøi khoûan + Keá toaùn keùp Chöông 4: Tính giaù caùc ñoái töôïng keá toaùn + Khaùi nieäm vaø yù nghóa phöông phaùp tính giaù + Nguyeân taéc tính giaù moät soá ñoái töôïng keá toaùn Chöông 5: Chöùng töø keá toaùn vaø kieåm keâ + Chöùng töø keá toaùn + Kieåm keâ 1
  2. GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC: Chöông 6: Soå keá toaùn vaø hình thöùc keá toùan + Soá keá toùan + Hình thöùc keá toaùn Chöông 7: Keá toaùn caùc quaù trình saûn xuaát kinh doanh chuû yeáu trong doanh nghieäp + Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm, nhieäm vuï keá toaùn DN + Keá toaùn caùc quaù trình kinh teá chuû yeáu. 3. Yeâu caàu moân hoïc: - Sinh vieân phaûi tham döï töø 80% thôøi gian trôû leân. - Hoaøn thaønh caùc baøi taäp cô baûn, chuû ñoäng vaø coù thaùi ñoä nghieâm tuùc trong hoïc taäp - Tham gia kieåm tra giöõa hoïc phaàn môùi ñöôïc döï thi - Thi cuoái khoùa GIÔÙI THIEÄU MOÂN HOÏC: 4. Taøi lieäu tham khaûo: + Giaùo trình Nguyeân lyù keá toaùn, Tröôøng ÑH CN-TP.HCM + Giaùo trình Keá toaùn ñaïi cöông- Tröôøng ÑH KT- TP.HCM 5. Phaân boå thôøi gian: + Lyù thuyeát : 40 tieát + Thöïc haønh: 19 tieát + Kieåm tra: 1 tieát 6. Gôïi yù caùc ñeà taøi tieåu luaän: + Nghieân cöùu caùc chuaån möïc keá toaùn + Nghieân cöùu caùc sai phaïm cuûa keá toaùn + Nghieân cöùu söï khaùc bieät chuaån möïc keá toaùn Vieät nam vôùi chuaån möïc keá toaùn quoác teá + Nghieân cöùu Luaät Keá toùan Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.1. Khaùi nieäm veà keá toaùn: 1.1.1. Keá toaùn: Theo Luaät Keá toaùn Vieät Nam keá toaùn laø vieäc thu thaäp, xöû lyù, kieåm tra, phaân tích, vaø cung caáp thoâng tin kinh teá taøi chính döôùi hình thöùc giaù trò vaø hieän vaät vaø thôøi gian lao ñoäng. 1.1.2. Keá toaùn taøi chính: Laø vieäc thu thaäp, xöû lyù, kieåm tra phaân tích vaø cung caáp thoâng tin kinh teá – taøi chính baèng Baùo caùo taøi chính cho caùc ñoái töôïng coù nhu caàu söû duïng thoâng tin cuûa ñôn vò 1.1.3. Keá toaùn quaûn trò: Laø vieäc thu thaäp, xöû lyù, phaân tích vaø cung caáp thoâng tin kinh teá taøi chính theo yeâu caàu quaûn trò vaø quyeát ñònh kinh teá taøi chính trong noäi boä ñôn vò keá toaùn. 2
  3. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.1.4. Keá toaùn chi phí Laø moät lónh vöïc cuûa keá toaùn quaûn trò, coù lieân quan chuû yeáu vôùi vieäc ghi cheùp vaø phaân tích caùc khoaûn muïc chi phí (nhaèm tính giaù thaønh vaø kieåm soaùt chi phí) vaø döï toaùn chi phí cho kyø keá hoaïch * Phaân bieät giöõa keá toaùn taøi chính vôùi keá toaùn quaûn trò: a. Nhöõng ñieåm gioáng nhau: - Caû hai ñeàu coù lieân heä vôùi heä thoáng thoâng tin keá toaùn. - Caû hai ngaønh ñeàu lieân quan ñeán traùch nhieäm vaø vieäc quaûn lyù doanh nghieäp. b. Nhöõng ñieåm khaùc nhau: - Ñoái töôïng söû duïng thoâng tin - Ñaëc ñieåm thoâng tin - Baùo caùo söû duïng Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.2. Ñoái töôïng keá toùan: 1.2.1. Ñoái töôïng keá toùan: Taøi saûn, Nguoàn hình thaønh taøi saûn vaø Söï vaän ñoäng cuûa taøi saûn trong quaù trình kinh doanh a. Taøi saûn: - Laø nguoàn löïc do DN kieåm soaùt vaø coù theå thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai - Hình thöùc bieåu hieän: + Taøi saûn ngaén haïn goàm: tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn, caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính ngaén haïn, caùc khoaûn phaûi thu, haøng toàn kho vaø taøi saûn ngaén haïn khaùc. + Taøi saûn daøi haïn goàm: caùc khoaûn phaûi thu daøi haïn, taøi saûn coá ñònh höõu hình, taøi saûn coá ñònh thueâ taøi chính, taøi saûn coá ñònh voâ hình, chi phí xaây döïng cô baûn dôû dang, baát ñoäng saûn ñaàu tö, caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính daøi haïn vaø caùc taøi saûn daøi haïn khaùc. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.2.1 Ñoái töôïng keá toaùn (tt): b. Nguoàn hình thaønh taøi saûn (Nguoàn voán) b.1 Nôï phaûi traû - Khaùi nieäm: + Laø nghóa vuï hieän taïi cuûa doanh nghieäp phaùt sinh töø caùc giao dòch vaø söï kieän ñaõ qua maø doanh nghieäp phaûi thanh toaùn töø caùc nguoàn löïc cuûa mình - Hình thöùc: + Nôï ngaén haïn goàm: Vay vaø nôï ngaén haïn, phaûi traû ngöôøi baùn, ngöôøi mua traû tieàn tröôùc, thueá vaø caùc khoaûn phaûi noäp nhaø nöôùc, phaûi traû coâng nhaân vieân, chi phí phaûi traû, phaûi traû noäi boä, phaûi traû theo tieán ñoä keá hoaïch hôïp ñoàng xaây döïng vaø caùc khoaûn phaûi traû, phaûi noäp khaùc + Nôï daøi haïn goàm: Phaûi traû daøi haïn ngöôøi baùn, phaûi traû daøi haïn noäi boä, phaûi traû daøi haïn khaùc, vay vaø nôï daøi haïn, thueá thu nhaäp hoaõn laïi phaûi traû. 3
  4. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN b.2 Voán chuû sôû höõu - Khaùi nieäm: Laø giaù trò voán cuûa doanh nghieäp, ñöôïc tính baèng soá cheânh leäch giöõa giaù trò Taøi saûn cuûa doanh nghieäp tröø (-) Nôï phaûi traû. - Hình thöùc: voán ñaàu tö cuûa chuû sôû höõu, thaëng dö voán coå phaàn, coå phieáu ngaân quyõ, cheânh leäch ñaùnh giaù laïi taøi saûn, cheânh leäch tyû giaù hoái ñoaùi, quyõ ñaàu tö phaùt trieån, quyõ döï phoøng taøi chính, quyõ khaùc thuoäc voán chuû sôû höõu, lôïi nhuaän chöa phaân phoái, nguoàn kinh phí vaø nguoàn kinh phí ñaõ hình thaønh taøi saûn coá ñònh. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN b.3 Söï vaän ñoäng cuûa taøi saûn trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh - Taøi saûn cuûa DN khi tham gia vaøo quaù trình SXKD seõ laøm cho caùc taøi saûn vaän ñoäng vaø taïo laäp lôïi nhuaän cho doanh nghieäp - Caùc yeáu toá lieân quan tröïc tieáp ñeán vieäc xaùc ñònh lôïi nhuaän: + Doanh thu vaø thu nhaäp khaùc: Laø toång giaù trò caùc lôïi ích kinh teá DN thu ñöôïc trong kyø keá toaùn (töø caùc hoaït ñoäng SX, KD thoâng thöôøng vaø caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa DN, laøm taêng voán chuû sôû höõu, khoâng bao goàm khoaûn goùp voán cuûa coå ñoâng hoaëc chuû sôû höõu). + Chi phí: Laø toång giaù trò caùc khoaûn laøm giaûm lôïi ích kinh teá trong kyø keá toaùn döôùi hình thöùc caùc khoaûn tieàn chi ra, caùc khoaûn khaáu tröø taøi saûn hoaëc phaùt sinh caùc khoaûn nôï daãn ñeán laøm giaûm voán chuû sôû höõu, khoâng bao goàm khoaûn phaân phoái cho coå ñoâng hoaëc chuû sôû höõu Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.2.2. Ñoái töôïng söû duïng thoâng tin cuûa keá toùan: + Ñoái töôïng beân ngoaøi doanh nghieäp: - Chuû sôû höõu - Nhaø ñaàu tö - Ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng - Caùc cô quan chöùc naêng - Khaùch haøng + Ñoái töôïng beân trong doanh nghieäp: - Nhaø quaûn trò doanh nghieäp - Nhaân vieân 4
  5. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.3. Vai troø – chöùc naêng – nhieäm vuï cuûa keá toaùn: 1.3.1. Vai troø cuûa keá toaùn: a. Ñoái vôùi doanh nghieäp: - Theo doõi thöôøng xuyeân tình hình hoïat ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa DN. - Cung caáp taøi lieäu laøm cô sôû cho DN xaùc ñònh hieäu quaû coâng vieäc vaø hoaïch ñònh chöông trình haønh ñoäng cho töøng giai ñoaïn. - Giuùp ngöôøi quaûn lyù ñieàu hoøa tình hình taøi chính cuûa DN. - Keá toaùn laø cô sôû ñeå giaûi quyeát tranh tuïng, khieáu toá. - Keá toaùn laø cô sôû ñaûm baûo vöõng chaéc trong giao dòch buoân baùn - Giuùp kieåm soaùt chi phí nhaèm haï giaù thaønh saûn phaåm - Keá toaùn cho bieát keát quaû taøi chính cuûa DN. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN b. Ñoái vôùi nhaø nöôùc: - Theo doõi söï phaùt trieån cuûa ngaønh SXKD laøm cô sôû toång hôïp söï phaùt trieån neàn kinh teá quoác gia. - Giaûi quyeát tranh chaáp quyeàn lôïi giöõa caùc DN - Tìm caùch thu thueá toát nhaát haïn cheá thaát thu thueá - Cung caáp caùc döõ kieän höõu ích cho caùc quyeát ñònh chính trò, kinh teá , xaõ hoäi 1.3.2. Chöùc naêng cuûa keá toùan: Chöùc naêng phaûn aùnh: Thöïc hieän theo doõi toaøn boä hieän töôïng kinh teá taøi chính trong DN thoâng qua vieäc tính toaùn, ghi cheùp, phaân loaïi, xöû lyù, toång keát tình hình HÑKD cuûa DN. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN Chöùc naêng giaùm ñoác: Thoâng qua soá lieäu phaûn aùnh keá toaùn naém ñöôïc toaøn boä quaù trình vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa DN laøm cô sôû cho vieäc ñaùnh giaù chính xaùc vaø kieåm soaùt tình hình hoaït ñoäng cuûa DN 1.3.3. Nhieäm vuï cuûa keá toaùn: - Thu thaäp, xöû lyù thoâng tin, soá lieäu keá toaùn theo ñoái töôïng vaø noäi dung coâng vieäc keá toaùn, theo chuaån möïc vaø cheá ñoä keá toaùn. - Kieåm tra giaùm saùt tình hình taøi chính bao goàm caùc khoaûn thu chi, caùc nghóa vuï thanh toaùn, phaùt hieän, ngaên ngöøa caùc haønh vi vi phaïm phaùp luaät veà keá toaùn. - Phaân tích soá lieäu keá toùan; tham möu ñeà xuaát caùc giaûi phaùp phuïc vuï yeâu caàu quaûn trò vaø caùc quyeát ñònh kinh teá taøi chính cuûa DN. - Cung caáp thoâng tin, soá lieäu theo qui ñònh cuûa phaùp luaät 5
  6. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.4. Caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa keá toùan: (1) Cô sôû doàn tích Moïi nghieäp vuï KT, TC cuûa DN phaûi ñöôïc ghi soå vaøo thôøi ñieåm phaùt sinh, khoâng caên cöù vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc thöïc teá chi tieàn hoaëc töông ñöông tieàn. BCTC laäp treân cô sôû doàn tích phaûn aûnh tình hình taøi chính cuûa DN trong quaù khöù, hieän taïi vaø töông lai. (2) Hoaït ñoäng Lieân tuïc BCTC phaûi ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh laø DN ñang hoaït ñoäng lieân tuïc vaø seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng KD bình thöôøng trong töông lai gaàn, nghóa laø DN khoâng coù yù ñònh cuõng nhö khoâng buoäc phaûi ngöøng hoaït ñoäng hoaëc phaûi thu heïp ñaùng keå quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình. Tröôøng hôïp thöïc teá khaùc vôùi giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc thì BCTC phaûi laäp treân moät cô sôû khaùc vaø phaûi giaûi thích cô sôû ñaõ söû duïng ñeå laäp baùo caùo taøi chính. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN (3) Giaù goác TS phaûi ñöôïc ghi nhaän theo giaù goác (tính theo soá tieàn hoaëc khoaûn töông ñöông tieàn ñaõ traû, phaûi traû hoaëc tính theo giaù trò hôïp lyù cuûa TS ñoù vaøo thôøi ñieåm taøi saûn ñöôïc ghi nhaän vaø khoâng ñöôïc thay ñoåi tröø khi coù quy ñònh khaùc trong chuaån möïc keá toaùn cuï theå). (4) Phuø hôïp Vieäc ghi nhaän doanh thu vaø chi phí phaûi phuø hôïp vôùi nhau. Khi ghi nhaän moät khoaûn doanh thu thì phaûi ghi nhaän moät khoaûn chi phí töông öùng coù lieân quan ñeán vieäc taïo ra doanh thu ñoù. Chi phí töông öùng vôùi doanh thu goàm chi phí cuûa kyø taïo ra doanh thu vaø chi phí cuûa caùc kyø tröôùc hoaëc chi phí phaûi traû nhöng lieân quan ñeán doanh thu cuûa kyø ñoù. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN (5) Nhaát quaùn Caùc chính saùch vaø phöông phaùp keá toaùn doanh nghieäp ñaõ choïn phaûi ñöôïc aùp duïng thoáng nhaát ít nhaát trong moät kyø keá toaùn naêm. Tröôøng hôïp coù thay ñoåi chính saùch vaø phöông phaùp keá toaùn ñaõ choïn thì phaûi giaûi trình lyù do vaø aûnh höôûng cuûa söï thay ñoåi ñoù trong phaàn TMBCTC. (6) Thaän troïng Thaän troïng laø vieäc xem xeùt, caân nhaéc, phaùn ñoaùn caàn thieát ñeå laäp caùc öôùc tính keá toaùn trong caùc ñieàu kieän khoâng chaéc chaén. Nguyeân taéc thaän troïng ñoøi hoûi: a/ Phaûi laäp caùc khoaûn döï phoøng nhöng khoâng laäp quaù lôùn; b/ Khoâng ñaùnh giaù cao hôn giaù trò cuûa caùc taøi saûn vaø caùc khoaûn thu nhaäp; c/ Khoâng ñaùnh giaù thaáp hôn giaù trò cuûa caùc khoaûn nôï phaûi traû vaø chi phí; d/ Doanh thu vaø thu nhaäp chæ ñöôïc ghi nhaän khi coù baèng chöùng chaéc chaén veà khaû naêng thu ñöôïc lôïi ích kinh teá, coøn chi phí phaûi ñöôïc ghi nhaän khi coù baèng chöùng veà khaû naêng phaùt sinh chi phí. 6
  7. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN (7) Troïng yeáu - Thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu trong tröôøng hôïp neáu thieáu thoâng tin hoaëc thieáu chính xaùc cuûa thoâng tin ñoù coù theå laøm sai leäch ñaùng keå BCTC, laøm aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính. - Tính troïng yeáu phuï thuoäc vaøo ñoä lôùn vaø tính chaát cuûa thoâng tin hoaëc caùc sai soùt ñöôïc ñaùnh giaù trong hoaøn caûnh cuï theå vaø ñöôïc xem xeùt treân caû phöông dieän ñònh löôïng vaø ñònh tính. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.5. Caùc yeâu caàu cô baûn cuûa keá toaùn 1.5.1. Trung thöïc: Phaûn aùnh trung thöïc hieän traïng, baûn chaát söï vieäc, noäi dung vaø giaù trò cuûa nghieäp vuï kinh teá taøi chính. 1.5.2. Khaùch quan: Thoâng tin, soá lieäu keá toaùn phaûi ñöôïc phaûn aùnh ñuùng vôùi thöïc teá, khoâng bò boùp meùo. 1.5.3. Deã hieåu: Phaûn aùnh roõ raøng deã hieåu vaø chính xaùc thoâng tin, soá lieäu keá toaùn, nhöõng vaán ñeà phöùc taïp caàn giaûi trình trong phaàn thuyeát minh baùo caùo taøi chính Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.5.4. Ñaày ñuû: Phaûn aùnh ñaày ñuû nghieäp vuï kinh teá taøi chính phaùt sinh vaø chöùng töø keá toaùn, soå keá toaùn vaø baùo caùo taøi chính. 1.5.5. Kòp thôøi: Phaûn aùnh kòp thôøi thoâng tin ñuùng thôøi gian qui ñònh thoâng tin, soá lieäu keá toaùn 1.5.6. So saùnh ñöôïc: Phaân loaïi, saép xeáp thoâng tin soá lieäu keá toaùn theo trình töï, coù heä thoáng vaø coù theå so saùnh ñöôïc 7
  8. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.6. Caùc phöông phaùp keá toaùn: 1.6.1. Phöông phaùp laäp chöùng töø keá toaùn: Laäp chöùng töø keá toaùn laø vieäc phaûn aùnh caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaø hoaøn thaønh vaøo caùc chöùng töø theo maãu qui ñònh theo thôøi gian vaø ñòa ñieåm phaùt sinh nghieäp vuï. Chöùng töø laø cô sôû ñeå ghi soå keá toaùn. 1.6.2. Phöông phaùp tính giaù caùc ñoái töôïng keá toaùn: Laø vieäc bieåu hieän baèng giaù trò taát caû nhöõng taøi saûn cuûa doanh nghieäp thoâng qua thöôùc ño tieàn teä. 1.6.3. Phöông phaùp caân ñoái keá toaùn: Laø phöông phaùp khaùi quaùt tình hình taøi saûn, nguoàn voán, keát quaû kinh doanh vaø caùc moái quan heä kinh teá khaùc thuoäc ñoái töôïng haïch toaùn keá toaùn Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.6.4. Phöông phaùp taøi khoaûn keá toaùn: Phöông phaùp taøi khoaûn keá toaùn laø phöông phaùp phaûn aùnh moät caùch thöôøng xuyeân lieân tuïc vaø coù heä thoáng töøng ñoái töôïng keá toaùn rieâng bieät trong quaù trình hoaït ñoäng SXKD taïi DN. 1.6.5. Phöông phaùp keá toaùn keùp: Laø vieäc ghi nhaän moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo ít nhaát hai taøi khoaûn theo ñuùng noäi dung kinh teá vaø moái quan heä giöõa caùc taøi khoûan. 1.6.6. Phöông phaùp tính giaù thaønh: Laø vieäc toång hôïp chi phí phaùt sinh trong ky øcuûa DN bieåu hieän baèng tieàn teä ñeå saûn xuaát saûn phaåm hay lao vuï giuùp DN thaáy ñöôïc hieäu SX quaû kinh doanh Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.6.7. Phöông phaùp kieåm keâ: Laø vieäc caân, ñong, ño, ñeám soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa caùc loaïi vaät tö, tieàn töø ñoù ñoái chieáu vôùi soá lieäu treân soå keá toaùn nhaèm phaùt hieän cheânh leäch coù bieän phaùp kòp thôøi xöû lyù. 1.6.8. Phöông phaùp baùo caùo keá toaùn: Baùo caùo keá toaùn ñöôïc toång hôùp töø caùc soå keá toaùn theo caùc chæ tieâu kinh teá veà taøi saûn vaø tình hình hoaït ñoäng SXKD cuûa DN trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. 8
  9. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN 1.7. Giôùi thieäu Luaät keá toaùn vaø Chuaån möïc keá toùan VN: 1.7.1. Luaät Keá toaùn: Ñöôïc Quoác hoäi nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam khoùa XI, kyø hoïp thöù 3 thoâng qua ngaøy 17 thaùng 06 naêm 2003. Chöông 1: Nhöõng qui ñònh chung Chöông 2: Noäi dung coâng taùc keá toaùn: 1. Chöùng töø keá toùan 2. Taøi khoaûn keá toaùn vaø soå keá toaùn 3. Baùo caùo taøi chính 4. Kieåm tra keá toaùn 5. Kieåm tra taøi saûn, baûo quaûn, löu tröõ taøi lieäu keá toùan 6. Coâng vieäc keá toùan trong tröôøng hôïp chia taùch, saùp nhaäp, chuyeån ñoåi hình thöùc giaûi theå, chaám döùt hoaït ñoäng, phaù saûn. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN Chöông 3:Toå chöùc boä maùy keá toaùn vaø ngöôøi laøm keá toaùn. Chöông 4: Hoaït ñoäng ngheà nghieäp keá toaùn. Chöông 5: Quaûn lyù nhaø nöôùc veà keá toùan. Chöông 6: Khen thöôûng vaø xöû lyù vi phaïm. 1.7.2. Chuaån möïc keá toùan: Theo QÑ 149/2001/QÑ-BTC Chuaån möïc soá 2: Haøng toàn kho hình Chuaån möïc soá 3: TSCÑ höõu hình Chuaån möïc soá 4: TSCÑ voâ hình Chuaån möïc soá 14: Doanh thu vaø thu nhaäp khaùc Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN Theo QÑ 165/2002/QÑ-BTC Chuaån möïc soá 1: Chuaån möïc chung Chuaån möïc soá 6: Thueâ taøi saûn Chuaån möïc soá 10: AÛnh höôûng cuûa vieäc thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi Chuaån möïc soá 15: Hôïp ñoàng xaây döïng Chuaån möïc soá 16: Chi phí ñi vay Chuaån möïc soá 24: Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä Quyeát ñònh 234/2003/QÑ-BTC Chuaån möïc soá 5: Baát ñoäng saûn ñaàu tö Chuaån möïc soá 7: Ktoùan caùc khoaûn ñaàu tö vaøo cty lieân keát Chuaån möïc soá 8: Thoâng tin taøi chính veà nhöõng khoûan goùp voán Lieân doanh Chuaån möïc soá 21: Trình baøy Baùo caùo taøi chính Chuaån möïc soá 25: Baùo caùo taøi chính hôïp nhaát vaø keá toaùn caùc khoûan ñaàu tö vaøo Cty con Chuaån möïc soá 26: Thoâng tin veà caùc beân lieân quan. 9
  10. Chöông 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KEÁ TOAÙN Quyeát ñònh 12/2005/QÑ-BTC Chuaån möïc soá 17:Thueá thu nhaäp doanh nghieäp Chuaån möïc soá 22: Trình baøy boå sung BCTC cuûa caùc ngaân haøng vaø toå chöùc TC Chuaån möïc soá 23: Caùc söï kieän phaùt sinh sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm. Chuaån möïc soá 27: Baùo caùo taøi chính giöõa nieân ñoä Chuaån möïc soá 28: Baùo caùo boä phaän Chuaån möïc soá 29: Thay ñoåi chính saùch keá toaùn, öôùc tính keá toaùn vaø caùc sai soùt Quyeát ñònh 100/2005/QÑ-BTC Chuaån möïc soá 11 - Hôïp nhaát kinh doanh Chuaån möïc soá 18 - Caùc khoaûn döï phoøng, taøi saûn vaø nôï tieàm taøng Chuaån möïc soá 19 - Hôïp ñoàng baûo hieåm Chuaån möïc soá 30 - Laõi treân coå phieáu CHƯƠNG 2 BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN & BÁO CÁO KQ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 2.1 Baûng caân ñoái keá toaùn: 2.1.1 Khaùi nieäm: Laø moät baùo caùo taøi chính toång hôïp, phaûn aùnh toång quaùt toaøn boä giaù trò taøi saûn hieän coù vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn ñoù cuûa doanh nghieäp taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Baûng caân ñoái keá toaùn laø moät baùo caùo baét buoäc, ñöôïc nhaø nöôùc qui ñònh thoáng nhaát veà maãu bieåu, phöông phaùp laäp, nôi phaûi göûi vaø thôøi haïn göûi. 10
  11. 2.1.2. Noäi dung vaø keát caáu cuûa BCÑKT: Baûng caân ñoái keá toaùn coù theå ñöôïc keát caáu theo hai daïng 1 beân vaø 2 beân bao goàm hai phaàn: + Phaàn taøi saûn: Goàm coù Loaïi A: Taøi saûn löu ñoäng vaø ñaàu tö ngaén haïn Loaïi B: Taøi saûn coá ñònh vaø ñaàu tö daøi haïn + Phaàn nguoàn voán: Goàm coù Loaïi A: Nôï phaûi traû Loaïi B: Nguoàn voán chuû sôû höõu Hai beân cuûa BCÑKT phaûn aùnh 2 maët khaùc nhau cuûa taøi saûn trong doanh nghieäp neân giöõa chuùng coù moài quan heä maät thieát vôùi nhau vaø bao giôø cuõng coù: TOÅNG SOÁ TAØI SAÛN = TOÅNG SOÁ NGUOÀN VOÁN Hoaëc (A+B) TAØI SAÛN = (A+B) NGUOÀN VOÁN BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Loaïi A:TSLÑ 1.500.000 Loaïi A:Nôï Phaûi traû 850.000 Tieàn maët 40.000 Vay ngaén haïn 600.000 Tieàn gôûi Ngaân haøng 800.000 Phaûi traû ngöôøi baùn 200.000 Vaät lieäu 500.000 Phaûi traû khaùc 50.000 Coâng cuï duïng cuï 60.000 Loaïi B: NVCSH 4.650.000 Thaønh phaåm 100.000 Nguoàn voán KD 4.600.000 Loaïi B: TSCÑ 4.000.000 Quyõ ÑTPT 50.000 TSCÑ höõu hình 4.000.000 Toång coäng 5.500.000 5.500.000 2.1.3. Caùc tröôøng hôïp thay ñoåi cuûa BCÑKT Tröôøng hôïp1: Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh aûnh höôûng ñeán ít nhaát 2 khoaûn muïc beân taøi saûn. Trong tröôøng hôïp naøy soá toång coäng cuûa BCÑKT khoâng ñoåi, nhöng tyû troïng cuûa caùc loaïi taøi saûn chòu aûnh höôûng coù söï thay ñoåi. Ví duï: Ruùt tieàn göûi ngaân haøng veà quyõ tieàn maët 8.000 ( Ñvt: 1000 ñ). Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh seõ laøm aûnh höôûng ñeán 2 khoaûn muïc laø: Tieàn maët taïi quyõ vaø Tieàn göûi ngaân haøng. Tieàn maët taïi quyõ luùc naøy seõ laø: 40.000 + 8.000 = 48.000 Tieàn göûi ngaân haøng luùc naøy seõ laø: 800.000 – 8.000 = 792.000 Khoaûn muïc taêng vaø giaûm ñeàu thuoäc phaàn Taøi saûn cuûa BCÑKT nhöng toång coäng taøi saûn vaün laø 5.500.000 vaø baèng toång nguoàn voán. 11
  12. BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Loaïi A:TSLÑ 1.500.000 Loaïi A:Nôï Phaûi traû 850.000 Tieàn maët 48.000 Vay ngaén haïn 600.000 Tieàn gôûi Ngaân haøng 792.000 Phaûi traû ngöôøi baùn 200.000 Vaät lieäu 500.000 Phaûi traû khaùc 50.000 Coâng cuï duïng cuï 60.000 Loaïi B: NVCSH 4.650.000 Thaønh phaåm 100.000 Nguoàn voán KD 4.600.000 Loaïi B: TSCÑ 4.000.000 Quyõ ÑTPT 50.000 TSCÑ höõu hình 4.000.000 Toång coäng 5.500.000 5.500.000 Tröôøng hôïp 2: Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh aûnh höôûng ñeán ít nhaát 2 khoaûn muïc beân nguoàn voán. Trong tröôøng hôïp naøy soá toång coäng cuûa BCÑKT khoâng ñoåi, nhöng tyû troïng cuûa caùc nguoàn voán chòu aûnh höôûng coù söï thay ñoåi. Ví duï: Vay ngaén haïn traû nôï cho ngöôøi baùn 100.000 (ñôn vò: 1.000 ñ) Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh seõ laøm aûnh höôûng ñeán 2 khoaûn muïc laø: Vay ngaén haïn vaø Phaûi traû cho ngöôøi baùn. Vay ngaén haïn luùc naøy seõ laø: 600.000 + 100.000 = 700.000 Phaûi traû cho ngöôøi baùn luùc naøy seõ laø: 200.000 - 100.000 = 100.000 Khoaûn muïc taêng vaø giaûm ñeàu thuoäc phaàn Nguoàn voán cuûa BCÑKT nhöng toång coäng nguoán voán vaün laø 5.500.000 vaø baèng toång taøi saûn. BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Loaïi A:TSLÑ 1.500.000 Loaïi A:Nôï Phaûi traû 850.000 Tieàn maët 48.000 Vay ngaén haïn 700.000 Tieàn gôûi Ngaân haøng 792.000 Phaûi traû ngöôøi baùn 100.000 Vaät lieäu 500.000 Phaûi traû khaùc 50.000 Coâng cuï duïng cuï 60.000 Loaïi B: NVCSH 4.650.000 Thaønh phaåm 100.000 Nguoàn voán KD 4.600.000 Loaïi B: TSCÑ 4.000.000 Quyõ ÑTPT 50.000 TSCÑ höõu hình 4.000.000 Toång coäng 5.500.000 5.500.000 12
  13. Tröôøng hôïp 3: Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh aûnh höôûng ñeán ít nhaát 1 khoaûn muïc taøi saûn vaø1 khoaûn muïc beân nguoàn voán. Trong tröôøng hôïp naøy soá toång coäng cuûa BCÑKT seõ taêng leân hoaëc giaûm xuoáng, coøn tyû troïng cuûa caùc loaïi taøi saûn vaø nguoàn voán chòu aûnh höôûng ñeàu coù söï thay ñoåi. Ví du 1: Nhaø nöôùc caáp theâm cho ñôn vò moät TSCÑ höõu hình coù giaù trò 500.000 (ñôn vò: 1.000 ñ) Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh seõ laøm aûnh höôûng ñeán 2 khoaûn muïc laø: TSCÑ höõu hình vaø Nguoàn voán kinh doanh. TSCÑ höõu hình luùc naøy seõ laø: 4.000.000 + 500.000 = 4.500.000 Nguoàn voán kinh doanh luùc naøy seõ laø: 4.600.000 + 500.000 = 5.100.000 Toång taøi saûn = Toång nguoàn voán = 5.500.000 + 500.000 = 6.000.000 BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Loaïi A:TSLÑ 1.500.000 Loaïi A:Nôï Phaûi traû 850.000 Tieàn maët 48.000 Vay ngaén haïn 600.000 Tieàn gôûi Ngaân haøng 792.000 Phaûi traû ngöôøi baùn 200.000 Vaät lieäu 500.000 Phaûi traû khaùc 50.000 Coâng cuï duïng cuï 60.000 Loaïi B: NVCSH 5.150.000 Thaønh phaåm 100.000 Nguoàn voán KD 5.100.000 Loaïi B: TSCÑ 4.500.000 Quyõ ÑTPT 50.000 TSCÑ höõu hình 4.500.000 Toång coäng 6.000.000 6.000.000 Ví duï 2: Doanh nghieäp traû nôï cho ngöôøi baùn baèng tieàn göûi ngaân haøng 20.000 (ñôn vò tính: 1.000 ñ) Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh seõ laøm aûnh höôûng ñeán 2 khoaûn muïc laø: Tieàn göûi ngaân haøng vaø Phaûi traû cho ngöôøi baùn. Tieàn göûi ngaân haøng luùc naøy seõ laø: 792.000 - 20.000 = 772.000 Phaûi traû cho ngöôøi baùn. luùc naøy seõ laø: 200.000 - 20.000 = 180.000 Toång taøi saûn = Toång nguoàn voán = 6.000.000 - 20.000 =5.980.000 13
  14. BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Loaïi A:TSLÑ 1.480.000 Loaïi A:Nôï Phaûi traû 830.000 Tieàn maët 48.000 Vay ngaén haïn 600.000 Tieàn gôûi Ngaân haøng 772.000 Phaûi traû ngöôøi baùn 180.000 Vaät lieäu 500.000 Phaûi traû khaùc 50.000 Coâng cuï duïng cuï 60.000 Loaïi B: NVCSH 5.150.000 Thaønh phaåm 100.000 Nguoàn voán KD 5.100.000 Loaïi B: TSCÑ 4.500.000 Quyõ ÑTPT 50.000 TSCÑ höõu hình 4.500.000 Toång coäng 5.980.000 5.980.000 Nhaän xeùt: Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh aûnh höôûng ñeán moät beân cuûa BCÑKT thì soá toång coäng cuûa BCÑKT khoâng ñoåi, nhöng tyû troïng cuûa caùc khoaûn chòu aûnh höôûng coù söï thay ñoåi. Nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh aûnh höôûng ñeán 2 beân cuûa BCÑKT thì soá toång coäng cuûa BCÑKT coù söï thay ñoåi (taêng leân hoaëc giaûm xuoáng), tyû troïng cuûa taát caû caùc khoaûn trong BCÑKT ñeàu coù söï thay ñoåi. Moïi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh ñeàu khoâng laøm maát tính chaát caân ñoái cuûa BCÑKT. 2.2 Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh: 2.2.1. Khaùi nieäm: Laø baùo caùo taøi chính toång hôïp, phaûn aùnh toång quaùt tình hình vaø keát quaû kinh doanh trong moät kyø keá toaùn cuûa doanh nghieäp. 2.2.2. Muïc ñích cuûa BCKQHÑKD: BCKQHÑKD laø thoâng tin taøi chính caàn thieát ñoái vôùi doanh nghieäp cuõng nhö caùc cô quan chöùc naêng vaø caùc ñoái töôïng khaùc coù lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, laø caên cöù quan troïng ñeå ñaùnh giaù vaø phaân tích tình hình vaø keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, ñaëc bieät khi xem xeùt khaû naêng sinh lôøi töø hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 14
  15. 2.2.3 Nội dung vaø Keát caáu CHÆ TIEÂU Maõ Thuyeát Naêm Naêm soá minh nay tröôùc 1 2 3 4 5 1. Doanh thu baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï 01 VI.25 2. Caùc khoaûn giaûm tröø doanh thu 02 3. Doanh thu thuaàn veà baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï 10 (10 = 01 - 02) 4. Giaù voán haøng baùn 11 VI.27 5. Lôïi nhuaän goäp veà baùn haøng vaø cung caáp dòch vuï 20 (20 = 10 - 11) 6. Doanh thu hoaït ñoäng taøi chính 21 VI.26 7. Chi phí taøi chính 22 VI.28 - Trong ñoù: Chi phí laõi vay 23 8. Chi phí baùn haøng 24 9. Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp 25 10 Lôïi nhuaän thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh 30 {30 = 20 + (21 - 22) - (24 + 25)} 11. Thu nhaäp khaùc 31 12. Chi phí khaùc 32 13. Lôïi nhuaän khaùc (40 = 31 - 32) 40 14. Toång lôïi nhuaän keá toaùn tröôùc thueá 50 (50 = 30 + 40) 15. Chi phí thueá TNDN hieän haønh 51 VI.30 16. Chi phí thueá TNDN hoaõn laïi 52 VI.30 17. Lôïi nhuaän sau thueá thu nhaäp doanh nghieäp (60 = 50 60 - 51 - 52) 18. Laõi cô baûn treân coå phieáu (*) 70 CHƯƠNG 3 TÀI KHOẢN VÀ GHI SỔ KÉP 15
  16. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.1 Khái niệm (tt): * Khái niệm Tài khỏan: - Taøi khoaûn laø phöông phaùp phaân loaïi vaø heä thoáng hoùa caùc nghieäp vuï kinh teá, taøi chính theo noäi dung kinh teá * Đặc trưng tài khỏan: - Về hình thức: sổ kế tóan ghi cheùp soá tieàn veà soá hieän coù cuõng nhö söï bieán ñoäng cuûa töøng ñoái töôïng keá toaùn - Về nội dung: phản ánh thường xuyên và liên tục söï bieán ñoäng cuûa töøng ñoái töôïng keá toaùn - Về chức năng: giám đốc thường xuyên, kịp thời tình hình baûo veä vaø söû duïng töøng loaïi taøi saûn vaø töøng loaïi nguoàn voán CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.2 Nội dung và Kết cấu của tài khỏan: - Sự vận động của đối tượng kế tóan là sự vận động 2 mặt đối lập Tài khỏan kế tóan gồm 2 phần : Nợ và Có - Kết cấu của Tài khỏan: Nợ TK Có CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: A. Heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn doanh nghieäp - Lọai 1: TS ngắn hạn + Thuộc quyền sở hữu của DN, có thời gian sử dụng, luân chuyển và thu hồi vốn trong 1 kỳ KD hoặc trong 1 năm + Tồn tại dưới hình thức:  Tiền  Hiện vật  Đầu tư ngắn hạn  Nợ phải thu  Tài khỏan chi sự nghiệp 16
  17. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: - Lọai 2: TS dài hạn: + TSCĐ hữu hình, TSCĐ vô hình + TSCĐ thuê tài chính + Bất động sản đầu tư + Đầu tư vào công ty con, công ty liên kết, đầu tư góp vốn liên doanh, đầu tư XDCB ở DN, đầu tư dài hạn khác + Chi phí trả trước dài hạn, TS thuế thu nhập hõan lại CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: - Lọai 3: Nợ phải trả + Khỏan nợ tiền vay + Các khỏan nợ phải trả cho người bán, cho NN, cho công nhân viên + Các khỏan phải trả khác CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: - Lọai 4: Vốn chủ sở hữu + Nguồn vốn thuộc sở hữu của chủ DN, của các thành viên góp vốn trong công ty liên doanh, TNHH, DNTN, hợp danh hoặc các cổ đông trong công ty cổ phần, + Là số vốn của các chủ sở hữu mà DN không phải cam kết thanh tóan  không phải là một khỏan nợ 17
  18. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: - Lọai 5: Doanh thu + Tòan bộ DT bán hàng và cung cấp dịch vụ: laø toaøn boä tieàn baùn saûn phaåm, haøng hoùa, tieàn cung caáp dòch vuï cho khaùch haøng, bao goàm caû phuï thu vaø phí thu theâm ngoaøi giaù baùn vaø baùn baát ñoäng saûn ñaàu tö + Doanh thu họat động tài chính: tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức, lợi nhuận được chia và các doanh thu họat động tài chính khác của DN + Trừ đi các khỏan chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại + Các khỏan thu hộ bên thứ 3 không phải là nguồn lợi ích KT, không làm tăng vốn chủ sở hữu của DN: Không là DThu CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: - Lọai 6: Chi phí sản xuất kinh doanh + Chi phí SXKD, tính giá thành sản phẩm, dịch vụ (PP KKĐK) + Giá trị HH vật tư mua vào + Trị giá vốn sản phẩm, hàng hóa, lao vụ, DV bán ra + Chi phí TC, bán hàng, QLDN, Kinh doanh thuộc các ngành và các thành phần KT CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: - Lọai 7: Thu nhập khác + Phản ánh các khỏan thu nhập khác ngòai họat động tạo ra doanh thu của DN - Lọai 8: Chi phí khác + Phản ánh các khỏan chi phí của các họat động ngòai các họat động SXKD tạo ra Doanh thu của DN + Là các khỏan chi phí do các sự kiện hay nghiệp vụ riêng biệt với hoạt động thông thường của DN gây ra và chi phí thuế TNDN 18
  19. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: - Lọai 9: Xác định kết quả kinh doanh + Kết quả họat động SXKD: + Kết quả họat động Tài chính: + Kết quả họat động khác - Lọai 0: Dùng để phản ánh những TS hiện có ở DN nhưng không thuộc quyền sở hữu của DN + Tài sản thuê ngòai; Vật tư hàng hóa nhận giữ hộ, nhận gia công; nhận bán hộ, nhận ký gửi, ký cược; Nợ khó đòi đã xử lý; ngọai tệ các lọai; Dự tóan chi sự nghiệp; dự án CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.3 Phân lọai TK: B. Döïa vaøo moái quan heä vôùi Baûng caân ñoái keá toaùn, taøi khoaûn ñöôïc phaân loaïi vaøo boán nhoùm . Nhoùm caùc TK phaûn aùnh Taøi saûn: goàm nhöõng TK thuoäc loaïi TK 1 vaø 2 . Nhoùm caùc TK phaûn aùnh Nguoàn voán: goàm nhöõng TK thuoäc loaïi TK 3 vaø 4 . Nhoùm caùc TK trung gian duøng ñeå phaûn aùnh caùc loaïi vaø quaù trình hoaït ñoäng khaùc nhau trong doanh nghieäp: goàm nhöõng TK thuoäc loaïi TK 5, 6, 7, 8, 9. . Nhoùm caùc TK ngoaøi baûng caân ñoái keá toaùn goàm nhöõng TK thuoäc loaïi TK 0 CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.4 Nguyên tắc ghi chép vào Tài khỏan a. Tài khỏan phản ánh Tài sản: loại 1, 2 Nợ TK Có xxx xxx SDCK = SDĐK + SPS tăng – SPS giảm 19
  20. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép Vd: Ngày 1/1/2006, tiền mặt của DN hiện có là 30.000đ. Trong tháng 1 có các nghiệp vụ KT phát sinh như sau: (1) Rút TGNH nhập quỹ tiền mặt: 10.000đ (2) Bán hàng thu bằng tiền mặt: 20.000 (3) Trả nợ người bán bằng tiền mặt: 15.000 Nợ TK 111 Có SDĐK: 30.000 10.000 15.000 20.000 30.000 15.000 SDCK: 45.000 CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.4 Nguyên tắc ghi chép vào Tài khỏan (tt) b. Tài khỏan phản ánh Nguồn vốn: lọai 3, 4 Nợ TK Có xxx xxx SDCK = SDĐK + SPS tăng – SPS giảm CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép Vd: Ngày 1/1/2006, khỏan tiền mà DN đang nợ người bán là 30.000đ. Trong tháng 1 có các nghiệp vụ KT phát sinh như sau: (1): Vay ngắn hạn NH trả nợ cho người bán : 10.000đ (2): Dùng tìền mặt tại quỹ trả nợ cho người bán: 20.000 (3): Mua máy photo chưa trả tiền cho người bán: 15.000 Nợ TK 331 Có SDĐK: 30.000 10.000 15.000 20.000 30.000 15.000 SDCK: 15.000 20
  21. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.4 Nguyên tắc ghi chép vào Tài khỏan (tt) c. Tài khỏan trung gian: lọai 5, 6, 7, 8, 9 - Đây là các khỏan thu, chi phản ánh quá trình kinh doanh của đơn vị + Doanh thu + Thu nhập + Chi phí CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.4 Nguyên tắc ghi chép vào Tài khỏan (tt) c. Tài khỏan trung gian: Nợ DT, TN (TK 5,7) Có Không Cộng PS giảm Cộng PS tăng có số Nợ CP (TK 6, 8) Có dư cuối kỳ Cộng PS tăng Cộng PS giảm CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.4 Nguyên tắc ghi chép vào Tài khỏan (tt) c. Tài khỏan trung gian: Ví duï: Trong thaùng 1/2005 doanh nghieäp phaùt sinh caùc nghieäp vuï lieân quan ñeán doanh thu vaø chi phí nhö sau: . Baùn haøng hoùa thu baèng tieàn maët laø 10.000.000 ñ. Trò giaù voán cuûa soá haøng hoùa baùn naøy laø 8.000.000 ñ. . Baùn thaønh phaåm thu baèng tieàn göûi ngaân haøng laø 15.000.000 ñ. Trò giaù voán cuûa thaønh phaåm baùn naøy laø 11.000.000 ñ. . Chi phí baùn haøng phaùt sinh trong thaùng laø 2.000.000. 21
  22. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.1.4 Nguyên tắc ghi chép vào Tài khỏan (tt) d. Tài khoản ngoài BCĐKT: - Được ghi chép theo phương pháp: ghi “Đơn” (khi ghi vào một TK thì không ghi quan hệ đối ứng với một TK khác) Vd: DN nhận giữ hộ một số vật liệu cho đơn vị khác có trị giá : 6.000.000 đ N002: 6.000.000 CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.2 KẾ TOÁN KEÙP 3.2.1 Khaùi nieäm - Laø phöông phaùp phaûn aùnh söï bieán ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng keá toaùn vaøo taøi khoaûn keá toaùn theo ñuùng noäi dung cuûa töøng nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaø moái quan heä giöõa caùc loaïi taøi saûn, caùc loaïi nguoàn voán cuõng nhö caùc ñoái töôïng keá toaùn khaùc. - Ghi soå keùp gheùp hai taøi khoaûn vôùi nhau theå hieän moái töông quan vaø söï bieán ñoäng cuûa chuùng do nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. - Khi coù nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh phaûi xaùc ñònh taøi khoaûn naøo ghi nôï, taøi khoaûn naøo ghi coù: Đònh khoaûn keá toaùn vaø ñaây laø cô sôû ñeå thöïc hieän phöông phaùp ghi soå keùp. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép VD: Trong kyø, DN phaùt sinh nghieäp vuï kinh teá mua haøng hoùa chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn 50.000.000.  Hai taøi khoaûn laø taøi khoaûn “Haøng hoùa” vaø taøi khoaûn “ Phaûi traû cho ngöôøi baùn  Hai taøi khoaûn ñeàu taêng leân 50.000.000  Taøi khoaûn “Haøng hoùa” laø taøi khoaûn phaûn aùnh taøi saûn neân khi taêng thì ghi beân Nôï, coøn taøi khoaûn “Phaûi traû ngöôøi baùn” laø taøi khoaûn phaûn aùnh nguoàn voán neân khi taêng thì ghi beân Coù. Nôï 156 “Haøng hoùa”: 50.000.000 Coù 331 “Phaûi traû cho ngöôøi baùn”: 50.000.000 22
  23. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.2 KẾ TOÁN KEÙP * Nhaän xeùt: Khi moät nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh coù lieân quan ñeán hai taøi khoaûn, neáu moät trong hai taøi khoaûn ñaõ ghi Nôï thì taøi khoaûn coøn laïi phaûi ghi Coù vaø ngöôïc laïi. Quan heä Nôï - Coù giöõa hai taøi khoaûn trong cuøng moät nghieäp vuï kinh teá goïi laø quan heä ñoái öùng taøi khoaûn. Quan heä naøy coù theå môû roäng cho ba taøi khoaûn trôû leân. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.2.2 Cách ghi chép vào TK 3.2.2.1 Ñònh khoaûn giaûn ñôn Khi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh chæ lieân quan ñeán hai taøi khoaûn, trong ñoù moät taøi khoaûn ghi Nôïï vaø moät taøi khoaûn ghi Coù vôùi soá tieàn baèng nhau thì ta coù ñònh khoaûn giaûn ñôn. Ví duï 1: Trong kyø, doanh nghieäp phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá sau: - Traû nôï vay ngaén haïn baèng tieàn göûi ngaân haøng: 30.000.000 Nôï TK 311 “Vay ngaén haïn” 30.000.000 Coù 112 “Tieàn göûi ngaân haøng” 30.000.000 CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.2.2.2 Ñònh khoaûn phöùc taïp Khi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh coù lieân quan ñeán ba taøi khoaûn trôû leân, trong ñoù moät taøi khoaûn ghi Nôïï vaø nhieàu taøi khoaûn ghi Coù vaø ngöôïc laïi vôùi soá tieàn baèng nhau thì ta coù ñònh khoaûn phöùc taïp. VD: Vay ngaén haïn ngaân haøng 100.000.000 trong ñoù ñaõ duøng ñeå traû nôï cho ngöôøi baùn laø 40.000.000 vaø ruùt veà nhaäp quyõ tieàn maët boå sung voán löu ñoäng 60.000.000. Nôï TK 331 “Phaûi traû ngöôøi baùn” : 40.000.000 Nôï TK 111 “Tieàn maët” : 60.000.000 Coù 311 “Vay ngaén haïn” :100.000.000 23
  24. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.2.2.2 Ñònh khoaûn phöùc taïp Nhaän xeùt : . Ñònh khoaûn phöùc taïp: laø söï goäp laïi cuûa nhieàu ñònh khoaûn giaûn ñôn nhaèm giaûm bôùt khoái löôïng ghi cheùp keá toaùn. . Khoâng neân ñònh khoaûn ghi Coù nhieàu taøi khoaûn ñoái öùng vôùi ghi Nôï nhieàu taøi khoaûn vaø ngöôïc laïi vì seõ khoâng phaûn aùnh roõ raøng quan heä kinh teá ñoái öùng giöõa caùc taøi khoaûn vôùi nhau. . Soá tieàn ghi beân Nôï vaø soá tieàn ghi beân Coù cuûa caùc taøi khoaûn ñoái öùng bao giôø cuõng baèng nhau. Do ñoù toång soá phaùt sinh trong kyø beân Nôï cuûa caùc taøi khoaûn baèng toång soá phaùt sinh trong kyø beân Coù cuûa caùc taøi khoaûn. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép Ví duï: Coù soá lieäu lieân quan ñeán taøi khoaûn “Tieàn maët” trong thaùng 1/2005 cuûa doanh nghieäp A nhö sau: (ñôn vò tính: ñ) . Soá dö ñaàu thaùng: 20.000.000 . Trong thaùng phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá lieân quan ñeán tieàn maët nhö sau: (1) Ruùt TGNH veà nhaäp quyõ TM 15.000.000 theo chöùng töø nhaäp quyõ tieàn maët laø PT 01/01 ngaøy 2/1/2005. (2) Khaùch haøng traû nôï cho doanh nghieäp baèng tieàn maët 10.000.000 theo phieáu thu PT02/01 ngaøy 5/1/2005. (3) Chi tieàn maët mua nguyeân vaät lieäu 20.000.000 theo phieáu chi PC 01/01 ngaøy 7/1/2005. (4) Baùn haøng thu ngay baèng tieàn maët 15.000.000 theo phieáu thu PT 03/01 ngaøy 10/1/2005. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép Ví duï: Coù soá lieäu lieân quan ñeán taøi khoaûn “Tieàn maët” trong thaùng 1/2005 cuûa doanh nghieäp A nhö sau: (ñôn vò tính: ñ). (5) Chi taïm öùng löông ñôït 1 cho caùn boä coâng nhaân vieân 15.000.000 theo phieáu chi PC 02/01 ngaøy 15/1/2005. (6) Chi tieàn maët traû nôï cho ngöôøi baùn 15.000.000 theo phieáu chi PC03/01 ngaøy 17/1/2005. (7) Baùn haøng thu ngay baèng tieàn maët 20.000.000 theo phieáu thu PT 04/01 ngaøy 23/1/2005. (8) Chi tieàn maët mua vaên phoøng phaåm 2.000.000 theo phieáu chi PC 04/01 ngaøy 25/1/2005. (9) Chi tieàn maët traû tieàn ñieän cho vaên phoøng 2.500.000 theo phieáu chi PC 05/01 ngaøy 28/1/2005. (10) Chi tieàn maët thanh toaùn löông ñôït 2 thaùng 1/2005 cho coâng nhaân vieân 25.000.000 theo phieáu chi PC 06/01 ngaøy 31/1/2005. 24
  25. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3. 2.3 Caùc moái quan heä cuûa taøi khoaûn 3.2.3.1 Quan heä ghi cheùp giöõa taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn chi tieát (keá toaùn toång hôïp vaø keá toaùn chi tieát) * Keá toaùn toång hôïp: - Laø vieäc ghi cheùp soá tieàn cuûa nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo taøi khoaûn caáp 1 coù lieân quan ñeå phaûn aùnh vaø giaùm ñoác moät caùch toång quaùt töøng ñoái töôïng keá toaùn cuï theå. * Keá toaùn chi tieát: - Laø vieäc phaûn aùnh vaø giaùm ñoác moät caùch chi tieát tæ mæ töøng loaïi taøi saûn, nguoàn voán, caùc ñoái töôïng keá toaùn khaùc theo yeâu caàu quaûn lyù cuï theå cuûa baûn thaân ñôn vò (soá löôïng, ñôn giaù, quy caùch, coâng suaát, thôøi gian, ). Keá toaùn chi tieát ñöôïc thöïc hieän treân caùc taøi khoaûn caáp 2, 3 vaø treân soå chi tieát. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép 3.2.3.1 Quan heä ghi cheùp giöõa taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn chi tieát (keá toaùn toång hôïp vaø keá toaùn chi tieát) (TT) * Keá toaùn chi tieát: A. Taøi khoaûn caáp 2 : Laø moät hình thöùc keá toaùn chi tieát soá tieàn ñaõ ñöôïc phaûn aùnh treân caùc taøi khoaûn caáp 1, noù ñöôïc nhaø nöôùc quy ñònh thoáng nhaát veà soá löôïng, teân goïi vaø soá hieäu cho töøng ngaønh cuõng nhö toaøn boä neàn kinh teá. Keát caáu vaø nguyeân taéc phaûn aùnh treân taøi khoaûn caáp 2 hoaøn toaøn gioáng nhö taøi khoaûn caáp 1 vì taøi khoaûn caáp 2 chæ laø moät boä phaän cuûa moät taøi khoaûn caáp 1. Vieäc phaûn aùnh treân taøi khoaûn caáp 2 phaûi ñöôïc tieán haønh ñoàng thôøi vôùi taøi khoaûn caáp 1. CHƯƠNG 3: Tài khoản và Ghi sổ kép A. Taøi khoaûn caáp 2 Vd: Doanh nghieäp A (1/2005) coù soá lieäu lieân quan ñeán tieàn maët: - Tieàn maët coù trong quyõ ñaàu thaùng laø 33.890.000 ñ, trong ñoù tieàn Vieät Nam laø 10.000.000, USD laø 15.650.000 (1.000 USD) vaø vaøng laø 8.240.000 (1 löôïng vaøng). - Trong thaùng 1/2005 phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá : (1) Baùn haøng thu baèng tieàn maët Vieät Nam 15.000.000. (2) Khaùch haøng traû nôï baèng USD laø 500 USD quy ñoåi ra tieàn Vieät Nam ñeå ghi soå laø 7.850.000ñ. (3) Baùn haøng thu baèng tieàn Vieät Nam 10.000.000, thu baèng USD laø 1.000 USD, thu baèng vaøng laø 2 löôïng. Bieát raèng 1000 USD quy ñoåi ra tieàn Vieät Nam ñeå ghi soå keá toaùn laø 15.750.000ñ vaø 2 löôïng vaøng quy ñoåi ra tieàn Vieät Nam ñeå ghi soå keá toaùn laø 16.600.000ñ. (4) Chi tieàn Vieät Nam mua nguyeân vaät lieäu 20.000.000. (5) Traû nôï cho ngöôøi baùn baèng USD laø 1000 USD, quy ñoåi ra tieàn Vieät Nam ñeå ghi soå keá toaùn laø 15.770.000ñ 25
  26. CHƯƠNG 3: (tt) 3.2.3.1 Quan heä ghi cheùp giöõa taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn chi tieát (keá toaùn toång hôïp vaø keá toaùn chi tieát) (TT) B. Soå chi tieát - Laø hình thöùc keá toaùn chi tieát soá lieäu ñaõ ñöôïc phaûn aùnh treân caùc taøi khoaûn caáp 1, caáp 2, söû duïng thöôùc ño baèng tieàn, baèng hieän vaät, thôøi gian lao ñoäng vaø moät soá chæ tieâu caàn thieát lieân quan. Soå chi tieát môû theo yeâu caàu quaûn lyù cuûa DN, nhaø nöôùc khoâng quy ñònh thoáng nhaát caùc danh muïc. Ghi soå chi tieát phaûi ñoàng thôøi vôùi ghi vaøo taøi khoaûn caáp 1, caáp 2. CH NG 3: (tt) B. Soå chi tieát ƯƠ SOÅ CHI TIEÁT NGUYEÂN VAÄT LIEÄU Ñoái töôïng: Thaùng 01 naêm 2005 Chöùng töø Noäi dung Ñôn Nhaäp kho Xuaát kho Coøn laïi giaù Soá Ngaøy Soá Soá Soá Soá Soá Soá löôïng tieàn löôïng tieàn löôïng tieàn Soá dö ñaàu thaùng Coäng phaùt sinh Soá dö cuoái thaùng CHƯƠNG 3: (tt) 3.2.3.1 Quan heä ghi cheùp giöõa taøi khoaûn toång hôïp vaø taøi khoaûn chi tieát (keá toaùn toång hôïp vaø keá toaùn chi tieát) (TT) C. Moái quan heä giöõa keá toaùn toång hôïp vaø keá toaùn chi tieát (taøi khoaûn caáp 1, taøi khoaûn caáp 2 vaø soå chi tieát): - Keá toaùn toång hôïp vaø Keá toaùn chi tieát phaûi ghi ñoàng thôøi (ghi taøi khoaûn caáp 1 ñoàng thôøi ghi vaøo taøi khoaûn caáp 2) khi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. - Toång soá phaùt sinh Nôï (Coù), Toång soá dö ñaàu kyø, cuoái kyø cuûa caùc taøi khoaûn caáp 2,3 thuoäc moät taøi khoaûn caáp 1 naøo ñoù phaûi baèng Toång soá phaùt sinh Nôï (Coù), Toång soá dö ñaàu kyø, cuoái kyø cuûa taøi khoaûn caáp 1 ñoù. 26
  27. CHƯƠNG 3: (tt) 3.2.3.2 Quan heä giöõa taøi khoaûn keá toaùn vaø Baûng caân ñoái keá toaùn - Taøi khoaûn keá toaùn duøng ñeå phaûn aùnh moät caùch thöôøng xuyeân lieân tuïc taøi saûn, nguoàn voán cuûa ñôn vò. Coøn Baûng caân ñoái keá toaùn phaûn aùnh taøi saûn vaø nguoàn voán moät caùch toång quaùt ôû moät thôøi ñieåm nhaát ñònh - Moái quan heä + Ñaàu kyø, caên cöù vaøo Baûng CĐKT cuoái kyø tröôùc vaø danh muïc soå keá toaùn ñeå môû caùc taøi khoaûn töông öùng cho kyø naøy. Soá dö ñaàu kyø cuûa caùc taøi khoaûn ñöôïc laáy töø Baûng caân ñoái keá toaùn cuoái kyø tröôùc. + Cuoái kyø, laáy soá dö cuoái kyø cuûa caùc taøi khoaûn laøm cô sôû laäp Baûng CĐKT môùi cho cuoái kyø naøy. CHƯƠNG 3: (tt) 3.2.3.3 Quan heä giöõa taøi khoaûn keá toaùn vaø Baùo caùo keát quaû kinh doanh - Taøi khoaûn keá toaùn vaø Baùo caùo keát quaû kinh doanh coù cuøng ñoái töôïng phaûn aùnh laø tình hình vaø keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Moái quan heä giöõa chuùng theå hieän ôû choã taøi khoaûn keá toaùn chính laø nguoàn goác soá lieäu ñeå laäp Baùo caùo keát quaû kinh doanh. Caên cöù vaøo caùc soå keá toaùn trong kyø duøng cho caùc taøi khoaûn töø loaïi 5 ñeán loaïi 9 ñeå laäp Baùo caùo keát quaû kinh doanh. BÀI TẬP CHƯƠNG 3 BAØI TAÄP 1 Laäp ñònh khoaûn vaø phaûn aùnh caùc nghieäp vuï kinh teá döôùi ñaây cuûa moät coâng ty vaøo taøi khoaûn chöõ T. (1) Ruùt tieàn gôûi ngaân haøng veà nhaäp quyõ tieàn maët: 140.000.000ñ. (2) Nhaäp kho moät soá haøng hoùa 35.000.000ñ trong ñoù moät nöõa traû baèng tieàn maët, nöõa coøn laïi phaûi thieáu nôï laïi nhaø cung caáp. (3) Boå sung nguoàn voán ñaàu tö XDCB töø quyõ ñaàu tö phaùt trieån 50.000.000ñ. (4) Coâng ty nhaän moät khoaûn tieàn vay ngaén haïn 65.000.000ñ, ñaõ chuyeån vaøo ngaân haøng 40.000.000ñ, soá coøn laïi ñeå döï tröõ nguyeân vaät lieäu. 27
  28. BÀI TẬP CHƯƠNG 3 BAØI TAÄP 1 (TT) (5) Coâng ty mua cuûa coâng ty Mai Lan moät ngoâi nhaø vôùi giaù 120.000.000ñ traû baèng chuyeån khoaûn. (6) Xuaát kho nguyeân vaät lieäu duøng tröïc tieáp ñeå saûn xuaát SP 14.000.000ñ. (7) Tieàn löông phaûi traû cho coâng nhaân vieân 19.000.000ñ, trong ñoù löông cuûa coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát 10.000.000ñ, löông nhaân vieân phaân xöôûng 9.000.000ñ. (8) Coâng ty ñaõ thanh toaùn coâng cho CNV baèng tieàn maët 19.000.000ñ. (9) Khaùch haøng öùng tröôùc cho coâng ty baèng tieàn maët 24.000.000ñ veà vieäc cung caáp haøng hoùa cho khaùch haøng trong thaùng tôùi. CHƯƠNG 4 TÍNH GIÁ CÁC ĐỐI TƯỢNG KẾ TOÁN 4.1.Khaùi nieäm & yù nghóa phương phaùp tính giaù 4.1.1 Khaùi nieäm: Tính giaù laø duøng thöôùc ño giaù trò ñeå bieåu hieän caùc ñoái töôïng keá toaùn, caùc nghieäp vuï thay cho thöôùc ño hieän vaät vaø thöôùc ño thôøi gian lao ñoäng. 4.1.2 YÙ nghóa cuûa phöông phaùp tính giaù: - Tính giaù cho pheùp toång hôïp vaø phaûn aùnh ñöôïc tình hình taøi saûn, nguoàn voán cô caáu voán , toác ñoä chu chuyeån voán - Tính giaù giuùp xaùc ñònh ñöôïc chi phí saûn xuaát trong kyø, tính toaùn chính xaùc giaù thaønh saûn phaåm, xaùc ñònh ñöôïc keát quaû kinh doanh - Vieäc tính giaù xaùc ñònh ñöôïc giaù thaønh saûn phaåm, treân cô sôû ñoù doanh nghieäp xaùc ñònh giaù baùn. 28
  29. 4.1.2 YÙ nghóa cuûa phöông phaùp tính giaù: - Veà maët haïch toaùn: tính giaù cho pheùp phaûn aùnh nhöõng chæ tieâu toång hôïp phuïc vuï cho coâng taùc quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh vaø quaûn lyù taøi chính. - Veà maët quaûn lyù noäi boä: cho pheùp xaùc ñònh nhöõng caên cöù, nhöõng chæ tieâu ñeå thöïc hieän haïch toaùn kinh teá noäi boä vaø ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng saûn xuaát ôû töøng boä phaän hoaëc töøng giai ñoaïn cuï theå. - Veà maët giaùm ñoác baèng ñoàng tieàn: Qua tính giaù toaøn boä tình hình keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn teä, treân cô sôû ñoù coù theå xaùc laäp nhöõng caên cöù ñeå phaûn aùnh vaø giaùm ñoác moät caùch thöôøng xuyeân vaø coù hieäu quaû tình hình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. CHƯƠNG 4: (TT) Quy trình thöïc hieän nguyeân taéc tính giaù Böôùc 1: Xaùc ñònh ñoái töôïng tính giaù - Đoái töôïng CMKT Tính giá Böôùc 2: Xaùc ñònh chi phí caáu thaønh cuûa ñoái töôïng keá toaùn - Gồm: chi phí mua, chi phí cheá bieán (neáu coù) vaø caùc chi phí lieân quan tröïc tieáp khaùc phaùt sinh ñeå coù ñöôïc taøi saûn ôû ñòa ñieåm vaø traïng thaùi hieän taïi CHƯƠNG 4: (TT) Quy trình thöïc hieän nguyeân taéc tính giaù Böôùc 3: Taäp hôïp chi phí theo ñoái töôïng tính giaù - Chi phí caáu thaønh neân ñoái töôïng keá toaùn  taäp hôïp caùc chi phí ñoù laïi döïa vaøo ñaëc ñieåm vaän ñoäng cuûa töøng ñoái töôïng. Böôùc 4: Xaùc ñònh giaù trò thöïc teá caùc ñoái töôïng tính giaù - Giaù thöïc teá (nguyeân taéc giaù goác). - Khi keá toaùn ñaõ taäp hôïp chi phí theo töøng ñoái töôïng keá toaùn, luùc hoaøn thaønh hoaëc cuoái kyø phaûi xaùc ñònh caùc khoaûn laøm taêng giaûm chi phí, ñaùnh giaù chi phí dôû dang, ñeå xaùc ñònh chính xaùc giaù trò thöïc teá cuûa ñoái töôïng keá toaùn. 29
  30. 4.2. PP tính giaù moät soá ñoái töôïng KT chuû yeáu 4.2.1. Taøi saûn coá ñònh: a) TSCÑ höõu hình : - Mua môùi: Nguyeân giaù = Giaù mua thöïc teá + Caùc khoûan thueá (khoâng bao goàm thueá GTGT theo phöông phaùp khaáu tröø) + Chi phí tröôùc khi söû duïng- Caùc khoûan ñöôïc giaûm tröø Chi phí tröôùc khi söû duïng bao goàm: chi phí vaän chuyeån, boác dôõ, laép ñaët, chaïy thöû, caùc khoaûn phí, leä phí phaûi noäp ñöôïc tính vaøo giaù trò TSCÑ Ví duï: DN mua moät taøi saûn coá ñònh höõu hình giaù mua chöa thueá 200tr, thueá GTGT 10% chöa thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn. Chi phí vaän chuyeån chöa thueá 2tr, thueá GTGT 5% thanh toùan baèng tieàn maët - TSCÑ xaây döïng môùi: Nguyeân giaù = Giaù trò coâng trình hoaøn thaønh + Chi phí tröôùc khi söû duïng (neáu coù) Ví duï: DN tieán haønh xaây döïng cô baûn moät TSCÑ, caùc chi phí phaùt sinh bao goàm: tieàn löông coâng nhaân xaây döïng 20tr, chi phí vaät lieäu söû duïng cho xaây döïng 100tr, chi phí khaùc phuïc vuï cho coâng trình xaây döïng 10tr Nguyeân giaù = 20tr + 100tr + 10tr = 130tr - TSCÑ höõu hình mua döôùi hình thöùc trao ñoåi: + Tröôøng hôïp trao ñoåi töông töï: Nguyeân giaù= Giaù trò coøn laïi cuûa TSCÑ ñem ñoåi + Tröôøng hôïp trao ñoåi khoâng töông töï: Nguyeân giaù= Giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ nhaän veà hoaëc giaù trò hôïp lyù cuûa TSCÑ ñem ñoåi - TSCÑ ñöôïc caáp: Nguyeân giaù = Giaù trò coøn laïi ghi trong soå cuûa ñôn vò caáp + chi phí tröôùc khi söû duïng. (neáu coù) 30
  31. - TSCÑ ñöôïc goùp voán hoaëc bieáu taëng: Nguyeân giaù = Giaù do hoäi ñoàng lieân doanh ñònh giaù + caùc khoaûn chi phí tröôùc khi söû duïng. Ví duï: Doanh nghieäp nhaän goùp voán baèng TSCÑ taøi saûn naøy ñöôïc Hoäi ñoàng lieân doanh ñònh giaù 300tr, chi phí vaän chuyeån chöa thueá 1tr, thueá 5%thanh toaùn baèng tieàn maët + Nôï TK 211 300tr Coù TK 411 300tr + Nôï TK 211 1tr Nôï TK 133 0,05tr Coù TK 111 1,05tr Nguyeân giaù = 300tr + 1tr = 301 tr b) TSCÑ voâ hình: Nguyeân giaù = caùc chi phí thöïc teá maø doanh nghieäp chi ra ñeå mua quyeàn sôû höõu, baèng phaùt minh saùng cheá - TSCÑVH mua rieâng bieät: Nguyeân giaù: Giaù mua + Caùc khoûan thueá (khoâng bao goàm thueá khaáu tröø) – caùc khoûan giaûm tröø - Tröôøng hôïp mua nhaø cöûa vaät kieán truùc gaén lieàn vôùi quyeàn söû duïng ñaát thì giaù trò QSDÑ xaùc ñònh rieâng bieät laø TSCÑVH - TSCÑVH mua theo phöông thöùc traû chaäm: Nguyeân giaù= Giaù mua traû ngay, khoûan cheânh leäch giöõa giaù mua traû chaäm vôùi giaù traû ngay haïch toaùn vaøo chi phí SXKD theo kyø haïn thanh toaùn, tröø khi ñöôïc voán hoùa theo qui ñònh cuûa chuaån möïc keá toaùn “CP ñi vay” - TSCÑVH hình thaønh töø vieäc trao ñoåi: Nguyeân giaù = Giaù trò hôïp lyù cuûa caùc chöùng töø ñöôïc phaùt haønh lieân quan ñeán quyeàn sôû höõu voán cuûa ñôn vò. - TSCÑVH laø quyeàn söû duïng ñaát coù thôøi haïn: Nguyeân giaù: Giaù trò QSDÑ khi ñöôïc giao ñaát hoaëc soá tieàn phaûi traû khi nhaän chuyeån quyeàn söû duïng ñaát hoaëc giaù trò QSDÑ nhaän goùp voán lieân doanh. - TSCÑVH ñöôïc nhaø nöôùc caáp hoaëc ñöôïc bieáu taëng: Nguyeân giaù: Giaù trò hôïp lyù ban ñaàu + Caùc chi phí lieân quan tröïc tieáp ñeán vieäc ñöa TSCÑ vaøo söû duïng 31
  32. c) TSCÑ thueâ taøi chính : Nguyeân giaù = Giaù trò hôïp lyù + chi phí tröôùc khi söû duïng Ngoaøi vieäc tính giaù trò ban ñaàu cuûa taøi saûn coá ñònh, coøn phaûi phaûn aùnh giaù trò hao moøn cuûa TSCÑ, treân cô sôû ñoù tính ra giaù trò coøn laïi cuûa TSCÑ : Giaù trò coøn laïi = Nguyeân giaù – Giaù trò hao moøn 4.2.2. Haøng toàn kho Tröôøng hôïp nhaäp kho : - Nguyeân vaät lieäu, haøng hoùa mua ngoaøi: Giaù thöïc teá nhaäp = Giaù mua ghi treân Hoùa ñôn + Thueá nhaäp khaåu vaø caùc thueá khaùc (neáu co,ùtröø thueá khaáu tröø) + Chi phí mua (vaän chuyeån, boác dôõ) - Chieát khaáu thöông maïi ñöôïc höôûng- khoaûn giaûm giaù haøng mua- Haøng mua bò traû laïi. - Nguyeân vaät lieäu, haøng hoùa töï cheá bieán hoaëc thueâ ngoaøi gia coâng : Giaù thöïc teá nhaäp = Giaù thöïc teá xuaát vaät lieäu cheá bieán + Chi phí thueâ ngoaøi gia coâng hoaëc caùc chi phí phaùt sinh khaùc khi gia coâng + Chi phí vaän chuyeån boác vaùc. - Nguyeân vaät lieäu, haøng hoùa nhaäp do goùp voán lieân doanh: Giaù thöïc teá nhaäp = Giaù do hoäi ñoàng lieân doanh ñònh giaù. - Ñoái vôùi thaønh phaåm nhaäp kho töø saûn xuaát: Giaù thöïc teá nhaäp = Giaù thaønh saûn xuaát saûn phaåm B. Phöông phaùp tính giaù xuaát haøng xuaát kho a. Phöông phaùp haïch toaùn haøng toàn kho Caùc phöông phaùp haïch toaùn haøng toàn kho Kieåm keâ ñònh kyø 32
  33. B. Phöông phaùp tính giaù xuaát haøng xuaát kho a. Phöông phaùp haïch toaùn haøng toàn kho a.1 Phöông phaùp keâ khai thöôøng xuyeân - Theo doõi vaø phaûn aùnh moät caùch thöôøng xuyeân vaø lieân tuïc tình hình nhaäp, xuaát, toàn kho cuûa nguyeân vaät lieäu, coâng cuï duïng cuï, thaønh phaåm, haøng hoùa treân soå keá toaùn sau moãi laàn phaùt sinh nghieäp vuï nhaäp hay xuaát Trò giaù toàn cuoái kyø = Trò giaù toàn ñaàu kyø + Trò giaù nhaäp trong kyø - Trò giaù xuaát trong kyø B. Phöông phaùp tính giaù xuaát haøng xuaát kho a. Phöông phaùp haïch toaùn haøng toàn kho a.2 Phöông phaùp kieåm keâ ñònh kyø - Trong kyø keá toaùn chæ theo doõi nghieäp vuï nhaäp vaøo, cuoái kyø tieán haønh kieåm keâ tình hình toàn kho, ñònh giaù sau ñoù môùi xaùc ñònh giaù trò haøng ñaõ xuaát trong kyø (Aùp duïng thích hôïp ñoái vôùi caùc doanh nghieäp thöông maïi kinh doanh caùc maët haøng coù giaù trò thaáp, soá löôïng lôùn, nhieàu chuûng loaïi qui caùch, caùc ñôn vò saûn xuaát nhoû chæ saûn xuaát vaø tieâu thuï 1 loaïi saûn phaåm) Trò giaù xuaát trong kyø= Trò giaù toàn ñaàu kyø + Trò giaù nhaäp trong kyø - Trò giaù toàn cuoái kyø B. Phöông phaùp tính giaù xuaát haøng xuaát kho b. Phöông phaùp tính giaù xuất haøng toàn kho 1/ Phöông phaùp tính theo giaù ñích danh 2/ Phöông phaùp bình quaân gia quyeàn 3/ Phöông phaùp nhaäp tröôùc, xuaát tröôùc 4/ Phöông phaùp nhaäp sau, xuaát tröôùc 33
  34. Phöông phaùp tính theo giaù ñích danh Phöông phaùp tính theo giaù ñích danh ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi doanh nghieäp coù ít loaïi maët haøng hoaëc maët haøng oån ñònh vaø nhaän dieän ñöôïc. ° Ñaëc ñieåm : – Khi coù theå nhaän dieän ñöôïc chính xaùc vaät tö cuûa moãi laàn xuaát kho vaø giaù cuûa noù khi nhaäp vaøo thì ta chæ vieäc nhaân soá löôïng xuaát vaø giaù cuûa noù ñeå xaùc ñònh trò giaù xuaát kho, sau ñoù tính trò giaù toàn kho – Vaät lieäu xuaát ra thuoäc laàn nhaäp kho naøo thì laáy giaù cuûa laàn nhaäp kho ñoù laøm giaù xuaát kho . – Phaûi chæ ra ñöôïc vaät lieäu toàn kho cuoái thaùng thuoäc laàn nhaäp kho naøo ñeå xaùc ñònh trò giaù vaät lieäu toàn kho cuoái thaùng vaø töø ñoù xaùc ñònh trò giaù vaät lieäu xuaát trong thaùng . Phöông phaùp bình quaân gia quyeàn - Giaù trò cuûa töøng loaïi haøng toàn kho ñöôïc tính theo giaù trò trung bình cuûa töøng loaïi haøng toàn kho töông töï ñaàu kyø vaø giaù trò töøng loaïi haøng toàn kho ñöôïc mua hoaëc saûn xuaát trong kyø. Giaù trò trung bình coù theå ñöôïc tính theo thôøi kyø hoaëc vaøo moãi khi nhaäp moät loâ haøng veà, phuï thuoäc vaøo tình hình cuûa doanh nghieäp. ÑGBQ = (Trò giaù VL toàn ñaàu kyø + Trò giaù VL nhaäp trong kỳ / (SLVL toàn ñaàu kyø + SLVL nhaäp trong ky)ø Trò giaù VL xuaát trong kyø = Soá löôïng VL xuaát trong kyø x ÑGBQ Phöông phaùp nhaäp tröôùc, xuaát tröôùc Phöông phaùp nhaäp tröôùc, xuaát tröôùc aùp duïng döïa treân giaû ñònh laø haøng toàn kho ñöôïc mua tröôùc hoaëc saûn xuaát tröôùc thì ñöôïc xuaát tröôùc, vaø haøng toàn kho coøn laïi cuoái kyø laø haøng toàn kho ñöôïc mua hoaëc saûn xuaát gaàn thôøi ñieåm cuoái kyø. Theo phöông phaùp naøy thì giaù trò haøng xuaát kho ñöôïc tính theo giaù cuûa loâ haøng nhaäp kho ôû thôøi ñieåm ñaàu ky, giaù trò cuûa haøng toàn kho ñöôïc tính theo giaù cuûa haøng nhaäp kho ôû thôøi ñieåm cuoái kyø hoaëc gaàn cuoái kyø coøn toàn kho. 34
  35. Phöông phaùp nhaäp sau, xuaát tröôùc Phöông phaùp nhaäp sau, xuaát tröôùc aùp duïng döïa treân giaû ñònh laø haøng toàn kho ñöôïc mua sau hoaëc saûn xuaát sau thì ñöôïc xuaát tröôùc, vaø haøng toàn kho coøn laïi cuoái kyø laø haøng toàn kho ñöôïc mua hoaëc saûn xuaát tröôùc ñoù. Theo phöông phaùp naøy thì giaù trò haøng xuaát kho ñöôïc tính theo giaù cuûa loâ haøng nhaäp sau hoaëc gaàn sau cuøng, giaù trò cuûa haøng toàn kho ñöôïc tính theo giaù cuûa haøng nhaäp kho ñaàu kyø hoaëc gaàn ñaàu kyø coøn toàn kho. Baøi taäp ví duï Coâng ty Deät Thaønh Coâng haïch toaùn haøng toàn kho theo phöông phaùp keâ khai thöôøng xuyeân coù soá lieäu veà tình hình NVL trong thaùng 10/2005 nhö sau : -Vaät lieäu toàn ñaàu thaùng 10/ 2005: 1.200 kg; 4.000 ñ/kg - Ngaøy 2/10 nhaäp kho 1.500 kg;4.280 ñ/kg. - Ngaøy 5/10 xuaát kho 1.400 kg. - Ngaøy 10/10 nhaäp kho 1.300 kg; 4.100 ñ/kg. - Ngaøy 20/10 xuaát kho 1.400 kg Xaùc ñònh giaù trò vaät lieäu xuaát trong thaùng. DN sử dụng phương pháp KKTX CHƯƠNG 4: (TT) 4.3.2.3 Caùc loaïi chöùng khoaùn ñaàu tö - Laø hoaït ñoäng taøi chính duøng voán ñeå mua chöùng khoaùn - Nguyeân giaù = Giaù mua + Caùc chi phí ñaàu tö (neáu coù) - Cuoái nieân ñoä keá toaùn, neáu giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa caùc loaïi chöùng khoaùn < giaù ghi soå keá toaùn thì caùc chöùng khoaùn ñaàu tö phaûi ñöôïc ñaùnh giaù theo giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc baèng caùch keá toaùn laäp döï phoøng giaûm giaù chöùng khoaùn 35
  36. CHƯƠNG 4: (TT) 4.3.2.4 Ngoaïi teä - Laø ñôn vò tieàn teä khaùc vôùi ñôn vò tieàn teä keá toaùn cuûa moät doanh nghieäp. - Nguyeân taéc ghi soå keá toaùn: + Vaät tö, haøng hoaù, TSCÑ, doanh thu, chi phí, beân Nôï caùc TK voán baèng tieàn, beân Nôï caùc khoaûn phaûi thu, beân Coù caùc TK phaûi traû, caùc khoaûn thueá phaûi noäp khi phaùt sinh nghieäp vuï lieân quan ñeán ngoaïi teä thì phaûi ghi soå theo TGTT luùc phaùt sinh nghieäp vuï + Beân Coù caùc TK voán baèng tieàn thì phaûi ghi soå theo TGTT luùc xuaát ngoaïi teä. + Beân Coù TK phaûi thu, beân Nôï TK phaûi traû thì phaûi ghi soå theo TGTT luùc ghi soå keá toaùn BÀI TẬP CHƯƠNG 4 BAØI TAÄP 1 Coù tình hình phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá taïi 1 DN nhö sau: Soá dö ñaàu thaùng 3/2000: Vaät lieäu chính (X): 10.000kg x 400ñ/kg = 4.000.000ñ Vaät lieäu chính (Y): 2.500kg x 500ñ/kg = 1.250.000ñ Vaät lieäu phuï (A): 500kg x 300ñ/kg = 150.000ñ Phuï tuøng(B): 100kg x 300ñ/kg = 300.000ñ Trong thaùng 3/2000 phaùt sinh caùc nghieäp vuï sau: (1) Nhaäp kho vaät lieäu chính(X) : 1.800kg, giaù 500ñ/kg vaø 1.200kg vaät lieäu chính(Y) giaù 600ñ/kg. Doanh nghieäp ñaõ chi traû cho ngöôøi baùn baèng tieàn göûi ngaân haøng. BÀI TẬP CHƯƠNG 4 BAØI TAÄP 1 (TT) (2) Nhaäp kho vaät lieäu phuï :800kg, giaù 400ñ/kg. Doanh nghieäp chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn. (3) DN xuaát kho vaät lieäu chính(X) 11.000kg vaø vaät lieäu chính(Y) 1.200kg duøng ñeå saû xuaát saûn phaåm. (4) DN xuaát kho vaät lieäu phuï duøng ñeå saûn xuaát SP 600kg, duøng ñeå quaûn lyù taïi phaân xöôûng 400kg. (5) DN xuaát kho moät soá phuï tuøng duøng cho quaûn lyù taïi phaân xöôûng 40kg, cho quaûn lyù DN 30kg. YEÂU CAÀU: Laäp ñònh khoaûn vaø phaûn aùnh vaøo caùc taøi khoaûn toång hôïp vaø chi tieát. Phương phaùp XK: FIFO 36
  37. BAØI TAÄP 2: Coù baûng CÑKT ngaøy 31/12/2010 cuûa DN: TAØI SAÛN SOÁ TIEÀN NGUOÀN VOÁN SOÁ TIEÀN 1. Tieàn maët 26.000 1. Phaûi traû cho ngöôøi baùn 12.800 2. TGNH 65.000 2.Caùc khoaûn phaûi noäp NN 9.400 3.Phaûi thu khaùch 5.700 3. Phaûi traû CNV 30.000 haøng 4. Taïm öùng 6.800 4. Phaûi traû, phaûi noäp khaùc 3.400 5. Nguyeân vaät lieäu 32.000 5. Nguoàn voán kinh doanh 90.400 6. Chi phí SXKD dôû 9.500 6. Quyõ ñaàu tö phaùt trieån 14.000 dang 7. TSCÑ 48.000 7. Laõi chöa phaân phoái 15.000 8. Kyù quyõ, kyù cöôïc 6.000 8. Quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi 24.000 daøi haïn TOÅNG TAØI SAÛN 199.000 TOÅNG NGUOÀN VOÁN 199.000 BÀI TẬP CHƯƠNG 4 BAØI TAÄP 2 (TT) Trong thaùng 01/2011 DN phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá sau: (1) Nhaäp kho nguyeân vaät lieäu trò giaù 13.600.000ñ, DN ñaõ traû baèng tieàn maët 9.800.000ñ, soá coøn laïi thieáu nôï ngöôøi baùn. (2) Vay ngaén haïn ñeå traû nôï ngöôøi baùn 12.000.000ñ vaø traû caùc khoaûn khaùc 2.100.000ñ. (3) Khaùch haøng traû nôï cho DN baèng tieàn maët laø 5.000.000ñ. (4) Chi tieàn maët traû löông CNV 15.000.000ñ. (5) Ruùt tieàn ngaân haøng veà nhaäp quyõ tieàn maët 50.000.000ñ. BAØI TAÄP 2 (TT) (6) Nhaäp kho moät soá coâng cuï trò giaù 7.300.000ñ chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn. (7) Nhaø nöôùc caáp cho DN 1 TSCÑ höõu hình trò giaù 30.000.000ñ. (8) Duøng laõi boå sung quyõ ñaàu tö phaùt trieån 5.000.000ñ vaø quyõ khen thöôûng phuùc lôïi 8.000.000ñ. (9) DN duøng TGNH traû nôï vay ngaén haïn 8.000.000ñ vaø thanh toaùn caùc khoaûn vôùi nhaø nöôùc 5.400.000ñ. (10) Chi tieàn maët taïm öùng cho CNV 14.000.000ñ ñeå mua phuï tuøng thay theá. (11) Baùo caùo thanh toaùn taïm öùng do CNV laäp: + Mua nguyeân vaät lieäu nhaäp kho: 15.600.000ñ + Soá coøn laïi chöa noäp phoøng taøi vuï. (12) DN ñaõ chuyeån quyõ ñaàu tö phaùt trieån ñeå boå sung nguoàn voán ñaàu tö XDCB 16.000.000ñ 37
  38. BAØI TAÄP 2 (TT) YEÂU CAÀU: 1/ Laäp ñònh khoaûn vaø phaûn aùnh caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo sô ñoà taøi khoaûn chöõ T. 2/ Ruùt caùc soá dö taøi khoaûn vaø laäp baûng CÑKT ngaøy 31/01/2011. CHƯƠNG 5 CHỨNG TỪ KẾ TOÁN & KIỂM KÊ 5.1. Chöùng töø keá toaùn: 5.1.1. Khaùi nieäm: Chöùng töø keá toaùn laø nhöõng giaáy tôø vaø vaät mang tin phaûn aùnh nghieäp vuï kinh teá, taøi chính phaùt sinh vaø ñaõ hoaøn thaønh, laøm caên cöù ghi soå keá toaùn. 5.1.2. YÙ nghóa vaø taùc duïng cuûa chöùng töø keá toaùn: + YÙ nghóa: Chöùng töø keá toaùn coù yù nghóa raát quan troïng trong vieäc toå chöùc coâng taùc keá toaùn, kieåm soaùt noäi boä, xaùc nhaän tính phaùp lyù cuûa nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh. + Taùc duïng cuûa chöùng töø keá toaùn: - Laø khôûi ñieåm cuûa toå chöùc coâng taùc keá toaùn. - Ghi nhaän nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh hoaøn thaønh ñaûm baûo tính hôïp leä, hôïp phaùp cuûa nghieäp vuï. - Laø caên cöù ñeå ghi soå keá toaùn. - Ghi nhaän traùch nhieäm caù nhaân ñoái vôùi nghieäp vuï phaùt sinh. 38
  39. 5.13. Tính chaát phaùp lyù cuûa chöùng töø keá toaùn: Tính chaát phaùp lyù cuûa chöùng töø keá toaùn bieåu hieän: - Chöùng töø keá toaùn laø caên cöù phaùp lyù chöùng minh cho soá lieäu keá toaùn. - Chöùng töø keá toaùn laø caên cöù ñeå kieåm tra vieäc thi haønh meänh leänh SXKD, tính hôïp phaùp cuûa nghieäp vuï, phaùt hieän caùc vi phaïm phaùp luaät, haønh vi tham oâ, laõng phí. - Chöùng töø keá toaùn laø caên cöù ñeå cô quan tö phaùp giaûi quyeát caùc khieáu naïi khieáu toá. - Chöùng töø keá toùan laø caên cöù ñeå thöïc hieän vaø kieåm tra tình hình noäp thueá. - Chöùng töø keá toaùn laø caên cöù xaùc ñònh caùc ñôn vò vaø caù nhaân phaûi chòu traùch nhieäm veà nghieäp vuï ñaõ phaùt sinh. 5.1.4. Phaân loaïi chöùng töø: + Phaân loaïi theo hình thöùc bieåu hieän: Chöùng töø baèng giaáy: ñöôïc xem laø chöùng töø khi coù caùc noäi dung qui ñònh cuûa phaùp luaät veà keá toaùn vaø ñöôïc theå hieän döôùi daïng giaáy tôø theo nhöõng maãu bieåu qui ñònh Chöùng töø ñieän töû: ñöôïc xem laø chöùng töø khi coù caùc noäi dung qui ñònh cuûa phaùp luaät veà keá toaùn vaø ñöôïc theå hieän döôùi daïng döõ lieäu ñieän töû ñöôïc maõ hoùa maø khoâng bò thay ñoåi trong quaù trình chuyeån qua maïng maùy tính hoaëc treân caùc vaät mang thoâng tin nhö Baêng töø, Ñóa, theû thanh toaùn + Phaân loaïi theo noäi dung kinh teá: Chöùng töø lao ñoäng tieàn löông Chöùng töø haøng toàn kho Chöùng töø baùn haøng Chöùng töø tieàn teä Chöùng töø taøi saûn coá ñònh + Phaân loaïi theo tính chaát phaùp lyù: Chöùng töø baét buoäc: Laø nhöõng chöùng töø nhaø nöôùc ñaõ tieâu chuaån hoùa veà quy caùch maãu bieåu, chæ tieâu phaûn aùnh, phöông phaùp laäp. Chöùng töø höôùng daãn: Laø nhöõng chöùng töø Nhaø nöôùc höôùng daãn caùc chæ tieâu ñaëc tröng, ñôn vò coù theå theâm hoaëc bôùt theo ñaëc thuø quaûn lyù cuûa mình + Phaân loaïi theo coâng duïng Chöùng töø goác: Laø nhöõng chöùng töø ñöôïc laäp ngay khi nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh hoaëc vöøa hoøan thaønh. Chöùng töø goác coù 2 loaïi: a) Chöùng töø meänh leänh: Laø nhöõng chöùng töø coù taùc duïng truyeàn ñaït nhöõng meänh leänh. Loaïi chöùng töø naøy khoâng duøng ñeå ghi soå keá toaùn b) Chöùng töø chaáp haønh: Laø nhöõng chöùng töø xaùc minh chöùng töø meänh leänh ñaõ ñöôïc thöïc hieän. Trong moät soá tröôøng hôïp loaïi chöùng töø naøy ñöôïc duøng ñeå ghi soå keá toaùn. Chöùng töø ghi soå: Laø nhöõng chöùng töø rieâng leû hoaëc nhöõng chöùng töø toång hôïp töø nhieàu chöùng töø goác 39
  40. 5.1.5.Moät soá quy ñònh veà laäp, luaân chuyeån, löu tröõ CTKT: a. Toå chöùc laäp chöùng töø keá toaùn: - Caùc nghieäp vuï KTPS lieân quan ñeán hoaït ñoäng ñôn vò phaûi laäp CTKT vaø chæ laäp 1 laàn cho moãi NVKTPS. - CTKT phaûi laäp ñaày ñuû, roõ raøng, chính xaùc theo noäi dung qui ñònh. - Khoâng ñöôïc taåy xoùa, vieát taét söõa chöõa, vieát baèng buùt muïc, chöõ vieát khoâng ngaét quaõng, choã troáng phaûi gaïch cheùo. Tröôøng hôïp vieát sai phaûi huûy boû baèng caùch gaïch cheùo vaø giöõ laïi caùc lieân. - CTKT phaûi ñöôïc laäp ñuû caùc lieân theo qui ñònh, noäi dung caùc lieân phaûi gioáng nhau, lieân gôûi cho beân ngoaøi phaûi coù ñoùng daáu cuûa DN. - Nhöõng ngöôøi kyù teân treân CTKT phaûi chòu traùch nhieäm veà noäi dung CTKT. - Chöùng töø ñieän töû phaûi in ra giaáy vaø löu tröõ theo qui ñònh.  Chöùng töø keá toaùn phaûi coù caùc noäi dung chuû yeáu sau ñaây: a) Teân vaø soá hieäu cuûa chöùng töø keá toaùn; b) Ngaøy, thaùng, naêm laäp chöùng töø keá toaùn; c) Teân, ñòa chæ cuûa ñôn vò hoaëc caù nhaân laäp chöùng töø keá toaùn; d) Teân, ñòa chæ cuûa ñôn vò hoaëc caù nhaân nhaän chöùng töø keá toaùn; ñ) Noäi dung nghieäp vuï kinh teá, taøi chính phaùt sinh; e) Soá löôïng, ñôn giaù vaø soá tieàn cuûa nghieäp vuï kinh teá, taøi chính ghi baèng soá; toång soá tieàn cuûa chöùng töø keá toaùn duøng ñeå thu, chi tieàn ghi baèng soá vaø baèng chöõ; g) Chöõ kyù, hoï vaø teân cuûa ngöôøi laäp, ngöôøi duyeät vaø nhöõng ngöôøi coù lieân quan ñeán chöùng töø keá toaùn. b. Kieåm tra chöùng töø:  Kieåm tra tính roõ raøng, trung thöïc, ñaày ñuû.  Kieåm tra tính hôïp phaùp, hôïp leä cuûa nghieäp vuï phaùt sinh.  Kieåm tra tính chính xaùc soá lieäu, thoâng tin treân chöùng töø.  Kieåm tra vieäc chaáp haønh quy cheá quaûn lyù noäi boä.  Neáu phaùt hieän coù söï sai soùt vaø gian laän phaûi baùo caùo cho ngöôøi coù traùch nhieäm tröôùc khi ghi soå. c. Ghi sổ 40
  41. d. Löu tröõ taøi lieäu keá toaùn - Toái thieåu 5 naêm ñoái vôùi taøi lieäu keá toaùn duøng cho quaûn lyù, ñieàu haønh cuûa ñôn vò keá toaùn, goàm caû chöùng töø keá toaùn khoâng söû duïng tröïc tieáp ñeå ghi soå keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính. - Toái thieåu 10 naêm ñoái vôùi chöùng töø keá toaùn söû duïng tröïc tieáp ñeå ghi soå keá toaùn vaø laäp baùo caùo taøi chính, soå keá toaùn vaø baùo caùo taøi chính naêm, tröø tröôøng hôïp phaùp luaät coù quy ñònh khaùc. - Löu tröõ vónh vieãn ñoái vôùi taøi lieäu KT coù tính söû lieäu, coù yù nghóa quan troïng veà kinh teá, an ninh, quoác phoøng. 5.2. Kieåm keâ: 5.2.1. Khaùi nieäm: Laø vieäc caân, ñong, ño, ñeám soá löôïng; xaùc nhaän vaø ñaùnh giaù chaát löôïng, giaù trò cuûa taøi saûn, nguoàn voán hieän coù taïi thôøi ñieåm kieåm keâ ñeå kieåm tra, ñoái chieáu vôùi soá lieäu trong soå keá toaùn 5.2.2. Caùc loaïi kieåm keâ vaø phöông phaùp tieán haønh kkeâ: a. Theo phaïm vi vaø ñoái töôïng kieåm keâ : + Kieåm keâ toaøn boä: Tieán haønh kieåm keâ ñoái vôùi taát caû caùc loaïi taøi saûn, vaät tö, tieàn voán cuûa doanh nghieäp. + Kieåm keâ töøng phaàn: Tieán haønh kieåm keâ trong phaïm vi cuûa moät hoaëc moät soá loaïi taøi saûn naøo ñoù. b. Theo thôøi gian: + Kieåm keâ ñònh kyø: Thöôøng tieán haønh vaøo cuoái kyø baùo caùo, nhöng tuøy ñaëc ñieåm hoaït ñoäng vaø tuøy theo töøng loaïi taøi saûnmaø ñònh kyø kieåm keâ khaùc nhau. + Kieåm keâ baát thöôøng: Toå chöùc kieåm keâ khoâng quy ñònh thôøi haïn tröôùc. 5.2.3. Phöông phaùp tieán haønh kieåm keâ: Kieåm keâ tieàn maët, caùc chöùng phieáu coù giaù trò nhö tieàn vaø caùc loaïi chöùng khoaùn (coå phieáu, traùi phieáu) :  Duøng phöông phaùp kieåm keâ ñònh kyø hoaëc kieåm keâ baát thöôøng:  Ñeám tröïc tieáp töøng loaïi tieàn ñoái vôùi tieàn maët, vaøng, baïc, kim khí quyù, vaø laäp Bieân baûn kieåm keâ  So saùnh keát quaû kieåm keâ vôùi Soå Quyõ tieàn maët vaø Soå keá toaùn chi tieát tieàn Kieåm keâ tieàn göûi ngaân haøng vaø caùc khoaûn thanh toaùn: Kieåm keâ baèng phöông phaùp ñoái chieáu soá dö cuûa töøng taøi khoaûn giöõa soå keá toaùn cuûa DN vôùi soå cuûa ngaân haøng hoaëc ñôn vò coù quan heä thanh toaùn. 41
  42. Kieåm keâ hieän vaät: Phöông phaùp kieåm keâ haøng toàn kho 1. Thöïc hieän caùc thuû tuïc quan saùt kieåm keâ bao goàm: Kieåm tra caùc höôùng daãn veà haøng toàn kho.  Thöïc hieän kieåm keâ toaøn boä hoaëc choïn maãu haøng toàn kho.  Xaùc ñònh haøng toàn kho hö hoûng, loãi thôøi.  So saùnh keát quaû kieåm keâ vaät chaát vôùi soå chi tieát, ñieàu tra nguyeân nhaân cuûa caùc sai soùt. 2. Xem xeùt chaát löôïng haøng toàn kho:  Xem xeùt haøng môùi nhaäp, hay nhaäp ñaõ laâu.  Xem xeùt caùc loaïi haøng toàn kho vaøo thôøi ñieåm cuoái naêm veà tuoåi thoï, veà caùc ñaëc ñieåm lyù, hoùa, deã hö hoûng cuûa töøng chuûng loaïi.  Xem xeùt caùc ñieàu kieän löu kho, baûo quaûn, saép xeáp taïi kho Phöông phaùp kieåm keâ taøi saûn coá ñònh  Thöïc hieän kieåm keâ toaøn boä taøi saûn coá ñònh hieän coù taïi doanh nghieäp.  Daùn nhaõn taøi saûn coá ñònh sau khi kieåm keâ.  Ñoái chieáu giöõa soá lieäu soå saùch vôùi soá lieäu kieåm keâ ñeå xem coù bò maát maùt, thieáu huït taøi saûn hay khoâng? Ñieàu tra nguyeân nhaân cuûa caùc sai leäch. Laäp baùo caùo ñeå laõnh ñaïo doanh nghieäp ñöa ra quyeát ñònh xöû lyù nhöõng taøi saûn thöøa hoaëc thieáu neáu coù. Vai troø cuûa keá toaùn trong kieåm keâ: Keá toaùn vöøa laø moät thaønh vieân cuûa ban kieåm keâ, vöøa laø ngöôøi tham möu cho laõnh ñaïo DN trong vieäc toå chöùc vaø thöïc hieän coâng taùc kieåm keâ: + Tröôùc khi kieåm keâ: Caên cöù tình hình thöïc teá ñeà ra phöông phöôùng, phaïm vi kieåm keâ, höôùng daãn nghieäp vuï chuyeân moân cho ngöôøi laøm coâng taùc kieåm keâ. + Trong khi kieåm keâ phaûi tham gia ghi cheùp soá lieäu kieåm keâ, ñoái chieáu phaùt hieän cheânh leäch thöøa thieáu + Sau khi kieåm keâ, caên cöù vaøo keát quaû kieåm keâ vaø yù kieán giaûi quyeát khoaûn cheânh leäch maø tieán haønh ñieàu chænh soå keá toaùn cho phuø hôïp vôùi soá lieäu thöïc teá kieåm keâ. 42
  43. CHƯƠNG 6 SỔ KẾ TOÁN VÀ HÌNH THỨC KẾ TOÁN 6.1.1. Khaùi nieäm Laø nhöõng tôø soå theo maãu nhaát ñònh coù lieân heä chaët cheõ vôùi nhau duøng ñeå ghi cheùp caùc nghieäp vuï kinh teá theo ñuùng phöông phaùp keá toaùn treân cô sôû soá lieäu cuûa chöùng töø goác. Caùc noäi dung chuû yeáu cuûa Soå keá toaùn: - Ngaøy, thaùng, naêm ghi soå - Soá hieäu, ngaøy thaùng cuûa chöùng töø duøng laøm caên cöù ghi soå - Toùm taét noäi dung nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh - Soá tieàn cuûa nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh - Soá dö ñaàu kyø, soá tieàn phaùtsinh trong kyø, soá dö cuoái kyø 6.1.2. YÙ nghóa cuûa soå keá toaùn Soå keá toaùn phaûn aùnh moät caùch lieân tuïc vaø coù heä thoáng söï bieán ñoäng cuûa töøng loaïi taøi saûn, töøng loaïi nguoàn voán vaø quaù trình saûn xuaát kinh doanh. 6.1.3. Caùc loaïi soå keá toaùn:  Caên cöù vaøo tính chaát noäi dung: - Soå keá toaùn toång hôïp - Soå keá toaùn chi tieát  Caên cöù vaøo hình thöùc toå chöùc soå - Soå ñoùng thaønh quyeån - Soå tôø rôøi. 43
  44.  Caên cöù vaøo noäi dung kinh teá: - Soå quyõ tieàn maët - Soå tieàn göûi ngaân haøng - Soå chi tieát baùn haøng - Soå mua haøng - Soå chi tieát tieàn vay - Soå chi tieát taøi saûn coá ñònh - Soå chi tieát thanh toaùn - Soå chi phí saûn xuaát kinh doanh - Soå chi tieát vaät lieäu, saûn phaåm, haøng hoùa,  Caên cöù vaøo keát caáu cuûa soå, soå keá toaùn ñöôïc chia thaønh caùc loaïi soå: soå keát caáu kieåu hai beân, soå keát caáu kieåu moät beân, soå keát caáu nhieàu coät vaø soå keát caáu baøn côø. 6.1.4. Caùch ghi soå keá toaùn  Soå keá toaùn phaûi môû vaøo ñaàu kyø keá toaùn naêm; ñoái vôùi ñôn vò môùi thaønh laäp, soå keá toaùn phaûi môû töø ngaøy thaønh laäp.  Ñôn vò keá toaùn phaûi caên cöù vaøo chöùng töø keá toaùn ghi caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh vaøo caùc taøi khoaûn trong soå keá toaùn treân cô sôû chöùng töø goác.  Soå keá toaùn phaûi ghi kòp thôøi, roõ raøng, ñaày ñuû theo caùc noäi dung cuûa soå. Thoâng tin, soá lieäu ghi vaøo soå keá toaùn phaûi chính xaùc, trung thöïc, ñuùng vôùi chöùng töø keá toaùn, theo trình töï thôøi gian phaùt sinh cuûa nghieäp vuï kinh teá, taøi chính.  Ñôn vò keá toaùn phaûi khoùa soå keá toaùn vaøo cuoái kyø keá toaùn tröôùc khi laäp baùo caùo taøi chính vaø caùc tröôøng hôïp khoùa soå keá toaùn khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät.  Khoùa soå keá toaùn laø tính soá dö cuoái kyø cuûa caùc taøi khoaûn vaø ghi vaøo soå keá toaùn baèng caùch coäng soá phaùt sinh nôï, soá phaùt sinh coù vaø tính soá dö cuoái kyø. 6.1.5. Phöông phaùp söûa chöõa soå keá toaùn Khi phaùt hieän soå keá toaùn ghi baèng tay coù sai soùt thì khoâng ñöôïc taåy, xoùa laøm maát daáu veát thoâng tin, soá lieäu ghi sai maø phaûi söõa chöõa theo moät trong ba phöông phaùp sau ñaây:  Phöông phaùp caûi chính Phöông phaùp naøy aùp duïng cho caùc tröôøng hôïp: + Sai soùt trong dieãn giaûi, khoâng lieân quan ñeán quan heä ñoái öùng cuûa caùc taøi khoaûn + Sai soùt khoâng aûnh höôûng ñeán soá tieàn toång coäng. 44
  45.  Phöông phaùp ghi soá aâm (coøn goïi Phöông phaùp ghi ñoû) Phöông phaùp naøy aùp duïng cho caùc tröôøng hôïp: - Sai veà quan heä ñoái öùng giöõa caùc taøi khoaûn do ñònh khoaûn sai ñaõ ghi soå keá toaùn maø khoâng theå söûa laïi baèng phöông phaùp caûi chính; - Phaùt hieän ra sai soùt sau khi ñaõ noäp baùo caùo taøi chính cho cô quan coù thaåm quyeàn.  Phöông phaùp ghi boå sung Phöông phaùp naøy aùp duïng cho tröôøng hôïp ghi ñuùng veà quan heä ñoái öùng taøi khoaûn nhöng soá tieàn ghi soå ít hôn soá tieàn treân chöùng töø hoaëc laø boû soùt khoâng coäng ñuû soá tieàn ghi treân chöùng töø. Söûa chöõa theo phöông phaùp naøy phaûi laäp “Chöùng töø ghi soå boå sung” ñeå ghi boå sung baèng möïc thöôøng soá tieàn cheânh leäch coøn thieáu so vôùi chöùng töø. Söûa chöõa trong tröôøng hôïp ghi soå keá toaùn baèng maùy vi tính  (1)- Tröôøng hôïp phaùt hieän sai soùt tröôùc khi baùo caùo taøi chính naêm noäp cho cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn thì phaûi söûa chöõa tröïc tieáp vaøo soå keá toaùn cuûa naêm ñoù treân maùy vi tính;  (2)- Tröôøng hôïp phaùt hieän sai soùt sau khi baùo caùo taøi chính naêm ñaõ noäp cho cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn thì phaûi söûa chöõa tröïc tieáp vaøo soå keá toaùn cuûa naêm ñaõ phaùt hieän sai soùt treân maùy vi tính vaø ghi chuù vaøo doøng cuoái cuûa soå keá toaùn naêm coù sai soùt;  (3)- Caùc tröôøng hôïp söûa chöõa khi ghi soå keá toaùn baèng maùy vi tính ñeàu ñöôïc thöïc hieän theo “Phöông phaùp ghi soá aâm” hoaëc “Phöông phaùp ghi boå sung” . 6.2. Hình thöùc keá toaùn: 6.2.1. Khaùi nieäm Hình thöùc keá toaùn laø heä thoáng caùc soå keá toaùn, soá löôïng soå, keát caáu caùc loaïi soå, moái quan heä giöõa caùc loaïi soå duøng ñeå ghi cheùp, toång hôïp, heä thoáng hoùa soá lieäu keá toaùn töø chöùng töø goác ñeå töø ñoù coù theå laäp caùc baùo caùo keá toaùn theo moät trình töï vaø phöông phaùp nhaát ñònh. Theo höôùng daãn cuûa Nhaø nöôùc thì doanh nghieäp coù theå toå chöùc heä thoáng soå keá toaùn theo 1 trong 5 hình thöùc khaùc nhau:  Hình thöùc keá toaùn nhaät kyù chung  Hình thöùc keá toaùn nhaät kyù - soå caùi  Hình thöùc keá toaùn chöùng töø ghi soå  Hình thöùc keá toaùn nhaät kyù chöùng töø  Hình thöùc keá toaùn treân maùy vi tính. 45
  46. 6.2.2 HÌNH THÖÙC NHAÄT KYÙ CHUNG * Ñaëc tröng Ghi theo thứ tự thời gian * Soå keá toaùn söû duïng. - Soå nhaät kyù chung - Soå caùi - Soå nhaät kyù ñaëc bieät vaø caùc soå keá toaùn chi tieát (soå phuï). TRÌNH TỰ GHI SỔ NKC Chöùng töø keá toaùn Soå nhaät kyù Soå nhaät kyù chung Soå, theû keá toaùn ñaëc bieät chi tieát Soå caùi Baûng toång hôïp chi tieát Baûng caân ñoái soá phaùt sinh Baùo caùo taøi chính Ghi chuù : + Ghi haèng ngaøy + Ghi cuoái thaùng, hoaëc ñònh kyø + Quan heä ñoái chieáu, kieåm tra Ví dụ Tại một coâng ty TNHH A trong thaùng 3/2011 coù caùc nghieäp vuï phaùt sinh lieân quan ñeán tieàn maët nhö sau (ñôn vò tính: 1000 ñoàng) 1) ngaøy 2/3: phieáu chi soá 432, mua coâng cuï duïng cuï( CCDC) duøng ngay cho saûn xuaát ôû phaân xöôûng baèng tieàn maët 5.500, trong thueá giaù trò gia taêng (GTGT) laø 500. 2) ngaøy 2/3: phieáu thu soá 301, coâng ty Y traû nôï baèng tieàn maët 45.000. 3) ngaøy 4/3: phieáu thu soá 302, thhu tieàn baùn haøng baèng tieàn maët. Giaù baùn chöa thueá 60.000. thueá GTGT 10%: 6.000. 46
  47. Soå nhaät kyù chung 2011 Chöùng Từ soá phaùt sinh Ngaøy Soá hieäu Ngaøy Ñaõ ghi thaùng S Dieãn giaûi taøi ố thaùn soá caùi N Coù ghi soå hieäu khoaûn ợ g 1 2 3 4 5 6 7 8 627 5.000 2/3 432 2/3 Mua CCDC cho sx x 133 500 111 5.500 111 45.000 2/3 301 2/3 Coâng ty y traû “ 131 45.000 111 66.000 4/3 302 4/3 Thu tieàn baùn haøng “ 511 60.000 333 6.000 Soå Caùi Naêm 2011 Teân taøi khoaûn: Tieàn maët Soá hieäu: 111 Ngaøy Chöùng T Trang soá phaùt sinh ừ Soá hieäu thaùng S Ngaøy Dieãn giaûi soå ố TK dö N Coù ghi soå hieäu thaùng NKC ợ 1 2 3 4 5 6 7 8 Dö ñaàu thaùng Mua CCDC 627 5.000 2/3 432 2/3 cho 12 133 500 saûn xuaát 2/3 301 2/3 Coâng ty Y traû 12 131 45.000 Thu tieàn baùn 511 66.000 4/3 302 4/3 haøng 333 6.000 Soå Caùi Năm 2011 Teân taøi khoaûn: Phaûi thu cuûa khaùch haøng Soá hieäu: 131 Chöùng Từ soá phaùt sinh Ngaøy Trang Soá thaùng Dieãn giaûi soå hieäu ghi soå S Ngaøy NKC TK dö ố N Coù hieäu thaùng ợ 1 2 3 4 5 6 7 8 Dö ñaàu thaùng 2/3 301 2/3 Coâng ty Y traû 12 111 45.000 47
  48. Soå Caùi Naêm 2011 Teân taøi khoaûn: Doanh thu Soá hieäu: 511 Chöùng T soá phaùt sinh Ngaøy ừ Soá Trang thaùng S Ngaøy Dieãn giaûi hieäu ố soå NKC N Coù ghi soå hieäu thaùng TK dö ợ 1 2 3 4 5 6 7 8 Thu tieàn baùn 2/3 302 2/3 12 111 60.000 haøng Soå Caùi Naêm 2011 Teân taøi khoaûn: Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø Soá hieäu: 133 Chöùng Từ soá phaùt sinh Ngaøy Soá Trang thaùng S Ngaøy Dieãn giaûi hieäu ố soå NKC N Coù ghi soå hieäu thaùng TK dö ợ 1 2 3 4 5 6 7 8 Dö ñaàu thaùng Mua 2/3 302 2/3 CCDC cho 12 111 500 saûn xuaát Soå Caùi Naêm 20011 Teân taøi khoaûn: Thueá vaø caùc khoaûn phaûi noäp nhaø nöôùc Soá hieäu: 333 Chöùng T soá phaùt sinh Ngaøy ừ Trang Soá thaùng Dieãn giaûi soå hieäu S Ngaøy ghi soå ố NKC TK dö N Coù hieäu thaùng ợ 1 2 3 4 5 6 7 8 Dö ñaàu thaùng Baùn haøng 2/3 302 2/3 thu tieàn 12 111 6000 maët 48
  49. 6.2.2 HÌNH THÖÙC NHAÄT KYÙ- SOÅ CAÙI * Ñaëc tröng cuûa hình thöùc nhaät kyù soå caùi - Ghi cheùp theo trình töï thôøi gian vaø theo noäi dung kinh teá (theo taøi khoaûn keá toaùn) treân soå Nhaät kyù - Soå Caùi. Caên cöù ñeå ghi vaøo soå Nhaät kyù - Soå Caùi laø caùc chöùng töø keá toaùn hoaëc Baûng toång hôïp chöùng töø keá toaùn cuøng loaïi * Soå keá toaùn söû duïng - Nhaät kyù- Soå Caùi - Caùc soå vaø theû keá toaùn chi tieát TRÌNH TỰ GHI SỔ NK-SC Chöùng töø keá toaùn Soå quyõ Baûng toång hôïp chöùng töø Soå, theû keá keá toaùn cuøng toaùn chi tieát loaïi Baûng toång hôïp Nhaät kyù soå caùi chi tieát Baùo caùo taøi chính + Ghi haèng ngaøy + Ghi cuoái thaùng, hoaëc ñònh kyø + Quan heä ñoái chieáu, kieåm tra 6.2.3 HÌNH THÖÙC CHÖÙNG TÖØ GHI SOÅ * Ñaëc tröng cuûa hình thöùc chöùng töø ghi soå. - Caên cöù tröïc tieáp ñeå ghi soå keá toaùn toång hôïp laø “Chöùng töø ghi soå”. * Soå keá toaùn söû duïng. - Soå caùi - Soå ñaêng kyù chöùng töø ghi soå - Baûng caân ñoái soá phaùt sinh caùc taøi khoaûn - Caùc soå hoaëc theû keá toaùn chi tieát. 49
  50. TRÌNH TỰ GHI SỔ CHÖÙNG TÖØ GHI SOÅ Chöùng töø keá toaùn Baûng toång hôïp Soå, theû keá Soå quyõ chöùng töø keá toaùn toaùn chi tieát cuøng loaïi Soå ñaêng kyù chöùng Chöùng töø ghi soå töø ghi soå Baûng toång Soå caùi hôïp chi tieát Baûng caân ñoái soá phaùt sinh Baùo caùo taøi chính + Ghi haèng ngaøy + Ghi cuoái thaùng, hoaëc ñònh kyø + Quan heä ñoái chieáu, kieåm tra 6.2.4 HÌNH THÖÙC NHAÄT KYÙ CHÖÙNG TÖØ * Ñaëc tröng cuûa hình thöùc nhaät kyù chöùng töø - Keát hôïp chaët cheõ vieäc ghi cheùp caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh theo trình töï thôøi gian vôùi vieäc heä thoáng hoaù caùc nghieäp vuï theo noäi dung kinh teá (theo taøi khoaûn). - Keát hôïp roäng raõi vieäc haïch toaùn toång hôïp vôùi haïch toaùn chi tieát treân cuøng moät soå keá toaùn vaø trong cuøng moät quaù trình ghi cheùp. - Söû duïng caùc maãu soå in saün caùc quan heä ñoái öùng taøi khoaûn, chæ tieâu quaûn lyù kinh teá, taøi chính vaø laäp baùo caùo taøi chính. 6.2.4 HÌNH THÖÙC NHAÄT KYÙ CHÖÙNG TÖØ * Sổ sách: - Nhaät kyù chöùng töø (10 nhaät kyù); - Baûng keâ (10 Baûng keâ); - Soå Caùi (maãu theo hình thöùc Nhaät kyù chöùng töø); - Soå hoaëc theû keá toaùn chi tieát. 50
  51. TRÌNH TỰ GHI SỔ NK-CT Chöùng töø keá toaùn vaø caùc baûng phaân boå Soå, theû keá toaùn BAÛNG KEÂ NHAÄT KYÙ CHÖÙNG TÖØ chi tieát Baûng toång hôïp SOÅ CAÙI chi tieát BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH + Ghi haèng ngaøy + Ghi cuoái thaùng, hoaëc ñònh kyø + Quan heä ñoái chieáu, kieåm tra NHẬT KÝ CHỨNG TỪ SỐ 1 Ghi có tài khoản 111 – Tiền mặt tháng năm Ghi có TK 111, Ghi nợ các TK Số Ngày TT 112 113 121 Cộng Có TK 111 1 2 3 4 5 6 7 Cộng BẢNG KÊ SỐ 1 Ghi Nợ tài khoản 111 – Tiền mặt tháng năm Ghi Nợ TK 111, Ghi có các TK Số Ngày Cộng dư TT cuối ngày 112 113 121 Cộng Nợ TK 111 1 2 3 4 5 6 7 8 Cộng 51
  52. SỐ CÁI Tài khoản: Số dư đầu năm Nợ Có Ghi có các TK, đối ứng Nợ với TK Tháng Tháng Cộng này 1 12 Tổng số PS Nợ Tổng số PS Có Nợ Số dư cuối tháng Có HÌNH THỨC KẾ TOÁN TRÊN MÁY VI TÍNH SOÅ KEÁ TOAÙN CHÖÙNG TÖØ KEÁ TOAÙN - Soå toång keát PHAÀN MEÀM - Soå chi tieát KEÁ TOAÙN BAÛNG TOÅNG HÔÏP CHÖÙNG TÖØ KEÁ TOAÙN CUØNG LOAÏI -Baûo caùo taøi chính - Baùo caùo keá toaùn - Quaûn trò MAÙY VI TÍNH CHƯƠNG 7 KẾ TOÁN CÁC QUÁ TRÌNH KINH TẾ CHỦ YẾU 52
  53. 7.1. Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm, nhieäm vuï keá toaùn trong doanh nghieäp: + Khaùi nieäm Doanh nghieäp laø moät toå chöùc kinh teá coù teân rieâng, coù taøi saûn, coù truï sôû giao dòch oån ñònh, ñöôïc ñaêng kyù kinh doanh theo quy ñònh cuûa phaùp luaät nhaèm muïc ñích thöïc hieän caùc hoaït ñoäng kinh doanh. + Ñaëc ñieåm:  Caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp laø vieäc thöïc hieän moät, moät soá hoaëc taát caû caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình ñaàu tö, töø saûn xuaát ñeán tieâu thuï saûn phaåm hoaëc cung öùng dòch vuï treân thò tröôøng nhaèm muïc ñích sinh lôïi.  Doanh nghieäp ñöôïc kinh doanh nhöõng ngaønh ngheà phaùp luaät khoâng caám. 7.2.1. Keá toaùn quaù trình mua haøng: + Keá toaùn vaät lieäu: + Söû duïng TK 152 “Nguyeân lieäu, vaät lieäu” + Khi mua vaät lieäu trong nöôùc veà nhaäp kho: Nôï TK 152 Nôï TK 133 Coù TK 111, 112, 331 ( Giaù nhaäp kho= Giaù mua+ chi phí vaän chuyeån thu mua- Caùc khoûan giaûm tröø) + Vaät lieäu mua veà xuaát thaúng söû duïng khoâng qua kho: Nôï TK 621, 241 Nôï TK 133 Coù TK 111,112,331 + Keá toaùn vaät lieäu: + Tröôøng hôïp nhaäp khaåu vaät lieäu: Nôï TK 152 Coù TK 111, 112, 331 Coù TK 3333 Nôï TK 133 Coù TK 33312 + Khi duøng tieàn maët hay tieàn göûi ngaân haøng ñeå traû nôï cho ngöôøi Nôï TK 331, 635 Coù TK 111 112 Coù TK 515 + Tröôøng hôïp haøng ñaõ mua hoaëc ñaõ chaáp nhaän thanh toaùn nhöng ñeán cuoái thaùng vaãn chöa veà nhaäp kho Nôï TK 151 Nôï TK 133 Coù TK 331 + Sang thaùng sau khi haøng veà nhaäp kho Nôï TK152, 153 Coù TK 151 53
  54.  Tröôøng hôïp doanh nghieäp aùp duïng thueá GTGT theo phöông phaùp tröïc tieáp thì thueá GTGT ñöôïc ghi vaøo trò giaù muavaät lieäu  Tröôøng hôïp doanh nghieäp aùp duïng phöông phaùp kieåm keâ ñònh kyø khi nhaäp, xuaát vaät lieäu söû duïng TK 611 + Khi xuaát vaät lieäu söû duïng cho caùc ñoái töôïng seõ ghi: Nôï TK 621 (Chi phí NVL tröïc tieáp) Nôï TK 627 (Chi phí saûn xuaát chung) Nôï TK 641 (Chi phí baùn haøng) Nôï TK 642 (Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp) Coù TK 152 Keá toaùn tieàn löông + Keá toaùn tieàn löông söû duïng TK 334 “Phaûi traû coâng nhaân vieân”. TK naøy coù keát caáu nhö sau: Beân Nôï: Khoaûn tieàn ñaõ thanh toaùn cho CNV Beân Coù: Khoaûn tieàn phaûi thanh toaùn cho CNV Dö Coù : Soá tieàn coøn phaûi thanh toaùn cho CNV + Phöông phaùp phaûn aùnh: Khi xaùc ñònh soá tieàn löông phaûi thanh toaùn cho coâng nhaân tính vaøo chi phí cuûa caùc ñoái töôïng coù lieân quan seõ ghi: Nôï TK 622 (Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp) Nôï TK 627 (Chi phí saûn xuaát chung) Nôï TK 641 (Chi phí baùn haøng) Nôï TK 642 (Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp) Coù TK 334 Khi chi tieàn maët traû löông cho CNV ghi: Nôï TK 334 Coù TK 111 Ngoaøi tieàn löông, doanh nghieäp coøn phaûi trích baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng ñoaøn, BHTN cho CNV. Keá toaùn BHXH, BHYT, KPCÑ, BHTN söû duïng TK 338 “Phaûi traû vaø phaûi noäp khaùc”. Keát caáu cuûa TK 338 nhö sau: Beân Nôï: Soá ñaõ traû, ñaõ noäp hoaëc ñaõ söû duïng Beân Coù: Soá phaûi traû, phaûi noäp hoaëc trích laäp ñöôïc. Dö Coù : Soá coøn phaûi traû, phaûi noäp. + Keá toaùn caùc khoûan phaûi trích theo löông: - BHXH 22% treân toång quyõ löông: Trong ñoù DN 16% tính vaøo chi phí, ngöôøi LÑ chòu 6% - BHYT 4,5% treân toång quyõ löông: Trong ñoù DN 3% tính vaøo chi phí, ngöôøi LÑ chòu 1,5% - KPCÑ 2% treân toång quyõ löông tính vaøo chi phí - BHTN 2% treân toång quyõ löông: Trong ñoù DN 1% tính vaøo chi phí, ngöôøi LÑ chòu 1% 54
  55. Phöông phaùp phaûn aùnh: Khi trính BHXH, BHYT vaø KPCÑ theo tyû leä quy ñònh ñeå tính vaøo chi phí saûn xuaát kinh doanh seõ ghi: Nôï TK 622 (Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp) Nôï TK 627 (Chi phí saûn xuaát chung) Nôï TK 641 (Chi phí baùn haøng) Nôï TK 642 (Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp) Nôï TK 334 (BHXH, BHYT, BHTN maø CNV chòu) Coù TK 338 Khi duøng quyõ BHXH ñeå trôï caáp cho coâng nhaân seõ ghi: Nôï TK 338 Coù TK 334 Nhaän trôï caáp töø quyõ BHXH caáp treân: Nôï TK111,112 Coù TK 338 7.2.2. Keá toaùn quaù trình saûn xuaát: Caùc nhaân toá caáu thaønh neân giaù thaønh saûn phaåm: - Chi phí NVL - Chi phí nhaân coâng - Chi phí saûn xuaát chung. Chi phí NVL, NC ñöôïc taäp hôïp theo töøng ñoái töôïng keá toaùn tín giaù thaønh saûn phaåm. Ví duï: Theo loaïi saûn phaåm, theo phaân xöôûng. Neáu tröôøng hôïp khoâng taäp hôïp rieâng ñöôïc, keá toaùn phaûi tieán haønh phaân boå cho töøng saûn phaåm. Chi phí NVL, NC, SXC = Tieâu thöùc phaân boå cuûa ñoái töôïng i x Heä soá phaân boå. Toång chi phí NVL PS trong kyø caàn phaân boå Hsoá phaân boå = Toång tieâu thöùc phaân boå. Caùc tieâu thöùc coù theå söû duïng: NVL, NC : Trò giaù mua, troïng löôïng, khoái löôïng saûn phaåm. SXC : Tieàn löông coâng nhaân. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang: ñöôïc thöïc hieän vaøo cuoái kyø keá toaùn thaùng nhaèm xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang ñeå xaùc ñònh giaù thaønh saûn phaåm. Toång Z sp hoaøn thaønh = Cphí SXDD + Cphí SXPS – CP SXDD ñaàu kyø –caùc khoaûn giaûm giaù thaønh Trong ñoù: caùc khoûan giaûm giaù thaønh bao goàm: Pheá lieäu thu hoài töø saûn xuaát. Boài thöôøng thieät haïi trong saûn xuaát. Giaù trò saûn phaåm phuï thu keøm Z ñôn vò = Toång Z / Soá löôïng saûn phaåm hoaøn thaønh. 55
  56. Ñònh khoaûn caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh: a) Chi phí NVL: - Xuaát NVL: Nôï TK 621 (NVL ñeå saûn xuaát tröïc tieáp sp) Nôï TK 627 (NVL phuïc vuï phaân xöôûng SX) Coù TK 152 - Vaät lieäu mua veà xuaát thaúng cho phaân xöôûng : Nôï TK 621 Nôï TK 627 Nôï TK 133 Coù TK 111, 112, 331, 311 - Vaät lieäu thöøa ñeå laïi xöôûng: Nôï TK 621 ( ) Coù TK 152 ( ) - Vaät lieäu thöøa nhaäp kho: Nôï TK 152 Coù TK 621 Ñònh khoaûn caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh: b) Chi phí NCTT: - Tieàn löông phaûi traû cho coâng nhaân TTSX Nôï TK 622 Coù TK 334 - DN trích caùc khoaûn BHXH, BHYT, KPCÑ Nôï TK 622 Nôï TK 334 Coù TK 338 Ñònh khoaûn caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh: c) Chi phí SXC: _ Tieàn löông phaùi traû cho nhaân vieân QLPX Nôï TK 627 Coù TK 334 _ DN trích caùc khoaûn BHXH,BHYT,KPCÑ Nôï TK 627 Nôï TK 334 Coù TK 338 _Xuaát vaät lieäu baûo trì maùy moùc taïi xöôûng SX Nôï TK 627 Coù TK 152 _ Xuaát coâng cuï duïng cuï söû duïng taïi xöôûng SX Nôï TK 627 Coù TK 153 56
  57. _ Khaáu hao TSCÑ söû duïng taïi PXSX Nôï TK 627 Coù TK 214 _ Chi phí khaùc phaân boå trong kyø Nôï TK 627 Coù TK 142, 242 _ Trích tröôùc chi phí cuûa PXSX Nôï TK 627 Coù TK 335 _ Chi phí khaùc baèng tieàn cho PXSX Nôï TK 627 Coù TK 111,112 d. Keát chuyeån chi phí ñeå xaùc ñònh giaù thaønh saûn phaåm: Nôï TK 154 Coù TK 621 Coù TK 622 Coù TK 627 e. Caùc khoûan giaûm giaù thaønh _ Pheá lieäu thu hoài töø SX Nôï TK 1528 Coù TK 154 _ Thu boài thöôøng thieät haïi töø SX Nôï TK 1388, 111 Coù TK 154 Giaù thaønh đơn vị saûn phaåm: CPSXDDÑK + CPSXPSTK – CPSXDDCK - CKGGT Soá löôïng SP hoaøn thaønh f. Nhaäp kho thaønh phaåm töø SX Nôï TK 155 Coù TK 154 7.2.3. Keá toùan quaù trình tieâu thuï : + Baùn tröïc tieáp: _ Doanh thu baùn saûn phaåm Nôï TK 111,112,131 Coù TK 511 Coù TK 3331 _ Giaù voán thaønh phaåm Nôï TK 632 Coù TK 155, 154 + Baùn theo phöông thöùc chuyeån haøng _ Xuaát haøng gôûi ñi baùn Nôï TK 157 Coù TK 155,154 57
  58. + Khi haøng ñöôïc mua Keá toùan laäp buùt toùan doanh thu nhö treân vaø keát chuyeån giaù voán: Nôï TK 632 Coù TK 157 + Baùn qua ñaïi lyù: -Xuaát saûn phaåm gôûi ñi baùn: Nôï TK 157 Coù TK 155 - Thu tieàn haøng töø ñaïi lyù: Nôï TK 641 Nôï TK 111,112 Coù TK 511 Coù TK 3331 - Keát chuyeån giaù voán Nôï TK 632 Coù TK 157 Keá toaùn chi phí baùn haøng: _ Tieàn löông phaùi traû cho nhaân vieânBH Nôï TK 641 Coù TK 334 _ DN trích caùc khoaûn BHXH, BHYT, KPCÑ, BHTN Nôï TK 641 Nôï TK 334 Coù TK 338 _ Xuaát vaät lieäu söû duïng taïi boä phaän baùn haøng Nôï TK 641 Coù TK 152 _ Xuaát coâng cuï duïng cuï söû duïng taïi BPBH Nôï TK 641 Coù TK 153 _ Khaáu hao TSCÑ söû duïng taïi BPBH Nôï TK 641 Coù TK 214 _ Chi phí khaùc phaân boå trong kyø Nôï TK 641 Coù TK 142, 242 _ Trích tröôùc chi phí cuûa BPBH Nôï TK 641 Coù TK 335 _ Chi phí khaùc baèng tieàn cho BPBH Nôï TK 641 Coù TK 111,112 58
  59. Keá toaùn chi phí quaûn lyù Doanh nghieäp: _ Tieàn löông phaùi traû cho nhaân vieân QLDN Nôï TK 642 Coù TK 334 _ DN trích caùc khoaûn BHXH,BHYT,KPCÑ Nôï TK 642 Nôï TK 334 Coù TK 338 _ Xuaát vaät lieäu söû duïng taïi boä phaänQLDN Nôï TK 642 Coù TK 152 _ Xuaát coâng cuï duïng cuï söû duïng taïi BPQLDN Nôï TK 642 Coù TK 153 _ Khaáu hao TSCÑ söû duïng taïi BPQLDN Nôï TK 642 Coù TK 214 _ Chi phí khaùc phaân boå trong kyø Nôï TK 642 Coù TK 142, 242 _ Trích tröôùc chi phí cuûa BPQLDN Nôï TK 642 Coù TK 335 _ Chi phí khaùc baèng tieàn cho BPQLDN Nôï TK 642 Coù TK 111,112 Keá toaùn caùc khoûan giaûm doanh thu: _Chieát khaáu thöông maïi DN cho khaùch haøng höôûng Nôï TK 521 Coù TK 131, 111, 112 _ Giaûm giaù haøng baùn Nôï TK 532 Nôï TK 3331 Coù TK 131, 111, 112 _ Haøng baùn bò traû laïi Nôï TK 531 Nôï TK 3331 Coù TK 131, 111, 112 Keá toùan xaùc ñònh keát quaû kinh doanh _ Keát chuyeån caùc khoûan giaûm doanh thu Nôï TK 511 Coù TK 521, 531, 532 _ Keát chuyeån doanh thu thuaàn Nôï TK 511 Coù TK 911 59
  60. Doanh thu thuaàn= Doanh thu –Caùc khoûan giaûm DT _ Keát chuyeån chi phí: Nôï TK 911 Coù TK 632, 641, 642 _ Xaùc ñònh chi phí thueá thu nhaäp doanh nghieäp hieän haønh Nôï TK 911 Coù TK 8211 _ Xaùc ñònh taøi saûn thueá thu nhaäp DN hoõan laïi Nôï TK 8212 Coù TK 911 _ Xaùc ñònh vaø keát chuyeån LN sau thueá Nôï TK 911 Coù TK 4212 Keá toaùn doanh thu HĐTC vaø chi phí TC 129,229 TK 515 111,112,131, 221 635 (5) 222 121,221, (1) 223 (1) (2) (3) 222 228 331 (4) 111,112 (2) 111,112, (5) 413 413 (3) (6) 129,229 (4) 3387 (7) 7.2.4. Keá toaùn hoaït ñoäng khaùc: Moät soá nghieäp vuï kinh keá phaùt sinh chuû yeáu - Thu tieàn phaït khaùch haøng do vi phaïm hôïp ñoàng kinh teá: Nôï TK 111, 112, 131, Coù TK 711 - Nhaän ñöôïc tieàn baûo hieåm ñöôïc caùc toå caùc toå chöùc baûo hieåm boài thöôøng: Nôï TK 111, 112 Coù TK 711 - Ñoái vôùi caùc khoaûn thu khoù ñoøi ñaõ xöû lyù cho xoaù soå, neáu sau ñoù thu hoài ñöôïc nôï: Nôï TK 111, 112 Coù TK 711 Ñoàng thôøi ghi ñôn taøi khoaûn Coù 004 60
  61. Caùc khoaûn tieàn bò phaït do vi phaïm hôïp ñoàng kinh teá, Nôï TK 811 Coù TK 111, 112 Nhöôïng baùn TSCÑ, thanh lyù TSCÑ Thu tieàn nhöôïng baùn, thanh lyù TSCÑ Nôï TK 111, 112, 131 Coù TK 711 Coù TK 3331 Phaûn aùnh phaàn giaù trò coøn laïi cuûa TSCÑ vaø ghi giaûm TSCÑ ñaõ nhöôïng baùn, thanh lyù Nôï TK 214 Phaàn giaù trò ñaõ khaáu hao Nôï TK 811 Phaàn giaù trò coøn laïi Coù TK 211, 213 Nguyeân giaù Sơ đồ: Xác định kết quả kinh doanh TK 632 TK 911 521,531,532 TK 511 (1) (6) TK 641, 642 (7) (2) TK 515 TK 635 (8) (3) 711, 821 811, 821 (9) (4) TK 421 TK 421 (5) (10) 18 3 61